Prace Geograficzne Ostatnie Zlodowacenie Skandynawskie W
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl INSTYTUT GEOGRAFII POLSKIE] AKADEMII NAUK * PRACE GEOGRAFICZNE NR 74 http://rcin.org.pl ГЕОГРАФИЧЕСКИЕ ТРУДЫ № 74 ПОСЛЕДНЕЕ СКАНДИНАВСКОЕ ОЛЕДЕНЕНИЕ В ПОЛЬШЕ * GEOGRAPHICAL STUDIES No. 74 LAST SCANDINAVIAN GLACIATION IN POLAND Настоящая публикация является II томом издательской серии под заглавием: ПОСЛЕДНИЙ ЕВРОПЕЙСКИЙ ЛЕДНИКОВЫЙ ПОКРОВ опубликованной под эгидой Академии наук СССР в Москве Институт Географии Академии наук ГДР в Берлине Комитет для исследований четвертичного периода Польской академии наук ь Варшаве Институт географии The present collection of papers constitutes Volume II of the series of publi- cations: i i i | j ;,} | f| LAST EUROPEAN GLACIATION appearing under the auspices of Academy of Sciences of the USSR in Moscow Institut of Geography German Academy of Sciences in Berlin Quarternary Committee of the GDR Polish Academy of Sciences Institut of Geography http://rcin.org.pl INSTYTUT GEOGRAFII POLSKIEJ AKADEMII NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 74 OSTATNIE ZLODOWACENIE SKANDYNAWSKIE W POLSCE PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE WARSZAWA 1968 http://rcin.org.pl KOMITET REDAKCYJNY REDAKTOR NACZELNY: M. KIEŁCZEWSKA-ZALESKA ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO: K. DZIEWOŃSKI CZŁONKOWIE: R. GALON, L. STARKEL SEKRETARZ: I STAŃCZAK Redaktor tomu R. GALON Printed in< Poland Państwowe Wydawnictwo Naukowe Oddział w Łodzi 1969 Wydanie I. Nakład 750 + 90 egz. Ark. wyd. 19,00. Ark. druk. 13,5 + 5 wkl. Papier druk. sat. kl. III, 80 g, 70X100. Oddano do składania w kwietniu 1968 r. Podpisano do druku w styczniu 1969 r. Druk ukończono w styczniu 1969 r. P-8 Zam. nr 8191. Cena zł 67,— Wojskowa Drukarnia w Łodzi http://rcin.org.pl ERRATA Wiersz Str. od od Jest Powinno być góry dołu 10 14 Первым Первый 60 14 Zagwijna Zagwijn 100 18 basins lakes 103 5 która którą 104 3 phase stage 109 14 dolnie dolinie 111 3 paleograficznej paleogeogra- ficznej 115 2 Excurs, Excursion, 118 11 succesive successive 153 7 uppon upon 173 11 образования образования с ископаемой пойменной фации с ископаемой 196 12 debris-Pestoons debris-festoons 198 2 indicóte indicate 198 18 slopewash slope-wash 199 1 carty early Ostatnie zlodowacenie skandynawskie w Polsce http://rcin.org.pl SPIS TREŚCI Przedmowa (R. G a 1 o n) .... 9 R. Galon, Uwagi wstępne 13 J. Kondracki, Główne rysy rzeźby obszaru ostatniego zlodowacenia w Polsce 19 E. R ii h 1 e, Podłoże czwartorzędu i jego wpływ na rozmieszczenie i charakter osadów zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego) 31 J. E. M o j s k i, Zarys stratygrafii zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckie- go) w północnej i środkowej części Polski 37 L. Roszko, Recesja ostatniego lądolodu z terenu Polski 65 R. Galon, Ewolucja sieci rzecznej na przedpolu zanikającego lądolodu . 101 B. Rosa, Obszar południowobałtycki w okresie ostatniego zlodowacenia i w holocenie 121 H. Maruszczak, Przebieg zjawisk w strefie peryglacjalnej w okresie ostatniego zlodowacenia w Polsce 157 R. Galon, Przebieg deglacjacji na obszarze Peribalticum 201 http://rcin.org.pl СОДЕРЖАНИЕ Р. Га лён, Предисловие 10 Р. Г а л ё и, Вступительные замечания (резюмэ) 16 Е. Кондрацки, Основные черты рельефа области последнего оледенения на территории Польши (резюмэ) 27 Э. Р ю л е, Основание четвертичных отложений и их влияние на распределе- ние и характер ледниковых осадков северопольского (балтийского) оледе- нения (резюмэ) 34 Ю. Е. М о й с к и, Очерк по стратиграфии северопольского (балтийского) оледе- нения в северной и центральной части Польши (резюмэ) 57 Л. Р о ш к о, Отступание последнего материкового ледника на территории Польши (резюмэ) 96 Р. Г а л ё н, Эволюция речной сети на предполье отступающего ледникового по- крова (резюмэ) 116 Е. Роса, Южнобалтийская область в период последнего оледенения и в голо- ценовое время (резюмэ) 149 X. М а р у щ а к, Ход явлений в перигляциальной зоне в период последнего оледе- нения в Польше (резюмэ) 191 Р. Г а л ё н, Ход дсгляциации на территории РепЪаШсит (резюмэ) .... 206 http://rcin.org.pl CONTENTS Preface (R. Galon) 11 R. Galon, Introductory Comment (summary) 17 J. Kondracki, The Main Features of the Relief of the Last Glaciation in Poland (summary) 29 E. R u h 1 e, Substratum of Quaternary deposits and its influence on distri- bution and properties of sediments of North Polish (Balitc) Glaciation 35 J. E. M o j s k i, Outline of the Stratigraphy of North Polish Glaciation in North and Middle Poland (summary) 60 L. R o s zk o, Recession of Last Inland Ice from Poland's Territory (summary) 98 R. Galon, Evolution of Fluvial System in Foreland of Retreating Ice Sheet (summary) 118 B. Rosa, The South Baltic Area during the Last Glaciation and the Holccene (summary) 152 H. Maruszczak, The Course of Phenomena in the Periglacial Zone during the Last Glaciation (summary) 196 R. Galon, The Course of Deglaciation in the Peribalticum (summary) . 209 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl PRZEDMOWA Niniejszy zbiór prac stanowi drugi tom serii wydawniczej, zainicjowa- nej przez akademika I. P. Gierasimowa, dyrektora Instytutu Geo- grafii Akademii Nauk ZSRR w Moskwie, a dotyczącej przebiegu ostat- niego zlodowacenia skandynawskiego w Europie. Wydawnictwo to, ukazujące się pod egidą Akademii Nauk ZSRR w Moskwie, Akademii Nauk NRD w Berlinie oraz PAN w Warszawie obejmuje cztery tomy. Najpierw w 1965 r. ukazał się tom IV, przygotowany na VII Międzyna- rodowy Kongres INQUA Boulder-Denver 1965 i dający syntetyczny obraz przebiegu ostatniego zlodowacenia skandynawskiego w Europie w świetle opracowań przeglądowych radzieckich, niemieckich i pol- skich Pozostałe tomy są poświęcone rozpatrywaniu zagadnień ostatniego zlodowacenia skandynawskiego w Związku Radzieckim (tom I), Polsce (tom II) i NRD (tom III). W 1967 r. (z datą 1965) ukazał się tom poświę- cony Niemieckiej Republice Demokratycznej2. Publikacja ta, jako tom II omawianego wydawnictwa, dotyczy ostat- niego zlodowacenia skandynawskiego jako ostatniego okresu zimnego na terytorium Polski. Stanowi ona pracę zbiorową o charakterze prze- glądowym i jest wyrazem aktualnej wiedzy o tym zlodowaceniu. Publi- kacja, po krótkich uwagach na temat rozwoju poglądów i badań dotyczą- cych ostatniego zlodowacenia w Polsce, rozpoczyna się syntetycznym omówieniem rzeźby obszaru ostatniego zlodowacenia, zawiera niektóre problemy dotyczące konfiguracji podłoża czwartorzędu oraz miąższości i struktury osadów plejstoceńskich, przynosi syntetyczny rzut oka na stratygrafię i przebieg plejstocenu, dotyczy także zagadnień przebiegu deglacjacji w świetle osadów i form oraz ewolucji sieci dolinnej na przedpolu zanikającego lądolodu, obejmuje również opis obszaru po- łudniowobałtyckiego oraz obraz rozwoju Bałtyku i kończy się rozważa- 1 Poslednij jewropiejskij lednikowyj pokrow. K. VII Kongressu INQUA 1965 (The Last European Glaciation, prepared for the Vllth Congress of INQUA 1965). Izdatielstwo Nauka, Moskwa 1965. 2 Die Weichsel-Eiszeit im Gebiet der Deutschen Demokratischen Republik. Aka- demie-Verlag, Berlin 1965. http://rcin.org.pl 10 Przedmowa niem na temat przebiegu procesów peryglacjalnych związanych z ostat- nim zimnym piętrem plejstocenu na ziemiach polskich. W stosunku do opublikowanych w zbiorowym tomie IV polskich artykułów albo ich obszernych streszczeń nastąpiły już w ich treści zawartej w niniejszym tomie liczne zmiany wynikające z dokonanych w międzyczasie postępów badań. Prezentowany zbiór prac nie jest po- zbawiony wad charakterystycznych dla wydawnictw zespołowych. Przede wszystkim istnieje duży indywidualizm w zakresie nomenklatury odnośnie do ostatniego zlodowacenia i jego kolejnych etapów rozwojowych. Nadto zachodzą między autorami różnice poglądów odnośnie do ilości i zasięgu stadiów i interstadiałów. Wiele wyrażonych tu zdań i opinii zwłaszcza w dziedzinie stratygrafii oraz w odniesieniu do przebiegu form margi- nalnych lądolodu wymaga potwierdzenia przez dalsze badania szczegó- łowe. Tym niemniej niniejszy tom spełnia ważną rolę informatora o obec- nym stanie wiedzy i poglądów na przebieg ostatniego zlodowacenia w Polsce, będąc niejako punktem wyjścia i zachętą do nowych studiów nad tym szczególnie ważnym odcinkiem najnowszych dziejów Ziemi na ziemiach polskich. R. Galon ПРЕДИСЛОВИЕ Настоящий сборник является вторым томом издательской серии, инициатором которой был академик И. П. Герасимов, директор географического института Ака- демии наук СССР в Москве по развитию последнего, скандинавского оледенения на территории Европы. Это издательство, выходящее под эгидой Академии наук СССР в Москве, Академии наук ГДР в Берлине и ПАН в Варшаве имеет объем в 4 тома. Первым вышел в 1965 г. том четвертый, приготовленный на VII международный Кон- гресс INQUA Boulder-Denver 1965. В этом томе представлена синтетическая картина развития последнего, скандинавского оледенения в Европе в свете обзорных работ: советских, немецких и польских1. В остальных томах рассматриваются проблемы по- следнего, скандинавского оледенения в Советском Союзе (том I), в Польше (том II) и в ГДР (том III). В 1967 г. (с датировкой 1965) вышел том посвященный Германской демократической Республике 2. В настоящей публикации, являющейся вторым томом этого издательства, рас- сматривается последнее, скандинавское оледенение, которое было последним периодом похолодания климата на территории Польши. Содержание этого тома представляет 1 Последний европейский ледниковый покров. К VII Конгресса INQUA 1965 (The Last European Glaciation, prepared for the VHth Congress of INQUA 1965). 2 Die Weichsel-Eiszeit im Gebiet der Deutschen Demokratischen Republik. Akademie-Verlag, Berlin 1965. http://rcin.org.pl Przedmowa 11