DOCSLIB.ORG

Echa Przeszłości 5/2004

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Echa Przeszłości 5/2004 UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIVERSITY OF WARMIA AND MAZURY IN OLSZTYN ECHA PRZESZŁOŚCI V WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2004 Komitet Redakcyjny Stanisław Achremczyk, Tadeusz Filipkowski, Stanisław Gajewski, Janusz Jasiński, Sławomir Kalembka, Marek K. Kamiński, Andrzej Kopiczko, Giennadij Kretinin (Kaliningrad), Bohdan Łukaszewicz, Bohdan Ryszewski, Jan Sobczak, Alojzy Szorc, Józef Śliwiński Redakcja Witold Gieszczyński, Norbert Kasparek, Kazimierz Łatak, Jan Sobczak (redaktor naczelny) Recenzent Wiesław Caban Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, Aleja Obrońców Tobruku 3, 10-057 Olsztyn, tel. (0-89) 527-36-12 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/index.htm Projekt okładki Barbara Lis-Romańczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamiołkowska Tłumaczenie na jęz. niemiecki Magdalena Makowska PL ISSN 1509-9873 Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2004 Ark. wyd. 41,5; ark. druk. 35,2; pap. druk. kl. III, B-1 Druk – Zakład Poligraficzny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – zam. 735 SPIS TREŚCI Kazimierz Łatak, Jubileusz Profesora Bohdana Ryszewskiego ....................... 7 ARTYKUŁY I ROZPRAWY Miron Wolny, Fragment przekazu Fabiusza Piktora w dziele Polibiusza ............... 11 Seweryn Szczepański, „Baba pruska” z Prątnicy – kamienny świadek triumfu chrześcijaństwa 25 Zdzisław Taźbierski, Wielka Brytania a sprawa polska po III rozbiorze Rzeczypospolitej (do 1807 roku) ....................................................... 33 Tomasz Strzeżek, Między wojną a pokojem. Wybrane zagadnienia z dziejów kawalerii rosyjs- kiej w latach 1815 – 1830 ............................................... 51 Maria Korybut-Marciniak, Przyczynek do dziejów dobroczynności w Wilnie w XIX wieku .. 93 Andrzej Szmyt, Plany rozszerzenia powstania styczniowego na ziemie ruskie ........... 111 Paweł Letko, Stosunki wzajemne między polskimi i niemieckimi organizacjami kombatantów w okresie międzywojennym .............................................. 135 Karol Sacewicz, Układ Sikorski–Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec – sierpień 1941 roku) ................. 155 Zdzisław Biegański, Kara śmierci w orzecznictwie Specjalnych Sądów Karnych w Polsce (1944 – 1946) ......................................................... 175 Andrzej Kopiczko, Represje wobec duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej w okresie stalinowskim (1947 – 1954) .............................................. 201 Igor Hałagida, Członkowie ukraińskiego podziemia na Warmii i Mazurach po 1947 roku (zarys zagadnienia) ......................................................... 213 Zbigniew Anculewicz, Prasa lokalna i sublokalna Warmii i Mazur i jej rola w kształtowaniu postaw proobywatelskich po roku 1989 ..................................... 235 *** Maria Bieniek, Przegląd metod i technik kształcenia historycznego w gimnazjum w dobie reformy systemu edukacyjnego ........................................... 247 Izabela Lewandowska, Wywiad jako technika zdobywania informacji źródłowych w badaniu historii najnowszej .................................................... 279 PROBLEMY I DYSKUSJE Tadeusz Kisielewski, Wyzwolenie czy zniewolenie? Polska i Polacy w Polsce Ludowej ..... 301 Marek Kazimierz Kamiński, Stalinizm jako system represji ........................ 309 Janusz Jasiński, Czy powinniśmy odcinać się od pojęcia Ziemie Odzyskane? ............ 315 DOKUMENTY I MATERIAŁY Tadeusz Brzeczkowski, Akta starostw grodowych Księstwa Pruskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Olsztynie ............................................... 321 Sławomir Augusiewicz, Zdobycie Grudziądza w 1659 roku w relacji Jerzego Lubomirskiego 339 Spis treści Roman Jurkowski, Koło Polskie wobec Wyborga. Z dokumentów Koła Polskiego w I Dumie Państwowej w Rosji ................................................... 349 Krzysztof Lewalski, Ugrupowania polityczne w Królestwie Polskim w latach 1905 – 1908 w świetle raportu pomocnika warszawskiego generał-gubernatora do spraw policyjnych 371 Witold Gieszczyński, Działalność aparatu bezpieczeństwa na Warmii i Mazurach w świetle uchwał III plenum KC PZPR 11-13 XI 1949 r. ............................... 407 POLEMIKI, RECENZJE I OMÓWIENIA Krzysztof Kęciek, Dzieje Kartagińczyków. Historia nie zawsze ortodoksyjna (Miron Wolny) 433 Zamki i przestrzeń społeczna w Europie środkowej i wschodniej, pod red. Marcelego An- toniewicza (Jan Gancewski) ............................................. 440 Robert Szcześniak, Kłuszyn 1610 (Piotr Florek)................................. 446 Stanisław Zygmunt Druszkiewicz, Pamiętniki 1648 – 1697 (Andrzej Korytko)........... 451 Tadeusz Srogosz, Między biologiczną egzystencją człowieka w dziejach a historią nauki (Andrzej Wałkówski)................................................... 454 Impierator Aleksandr III i impieratrica Marija Fiedorowna Pierepiska. 1884 – 1894 gody, awtory sostawicieli Aleksandr Bochanow, Julija Kudrina (Jan Sobczak)........... 457 Olsztyn 1353 – 2003. Praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogro- dzińskiego (Józef Borzyszkowski) ......................................... 465 Roczniki „Dziejów Najnowszych” 2001 – 2003 (Katarzyna Lustyk-Peciulis)............. 475 „Studenckie Teki Historyczne” Naukowego Koła Historyków Uniwersytetu Gdańskiego przy Instytucie Historii UG (Janusz Hochleitner)................................. 484 KRONIKA NAUKOWA Jan Sobczak, Jubileusz Profesora Janusza Franciszka Jasińskiego ................... 489 Andrzej Korytko, Polacy na Wołyniu. Międzynarodowa konferencja naukowa, Żytomierz 18-19 października 2003 roku ................................................. 497 Renata Gieszczyńska, Wypędzeni, przypędzeni... Kształtowanie się nowego społeczeństwa na Warmii i Mazurach w latach 1945 – 1949 ................................... 501 Maurycy Gorczyński, Sympozjum historyczne w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Po- znaniu poświęcone pamięci Profesora Antoniego Czubińskiego ................... 504 Dorota Puza, Warmia i Mazury w latach stalinizmu, Olsztyn 15-16 stycznia 2004 roku . 506 Maria Korybut-Marciniak, Europa a Rosja. Konflikty – współpraca – opinie ............ 512 Anna Kołodziejczyk, Kolokwia habilitacyjne i obrony doktorskie w roku akademickim 2002/2003 oraz 2003/2004 w dyscyplinie historia ............................. 516 Cezary Nałęcz, Mariola Szewczak, Wykaz promotorów i tytułów prac magisterskich absolwen- tów historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej (1976 – 1999) i Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego (1999 – 2003) w Olsztynie – przechowywanych w Bibliotece Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (stan na 31 grud- nia 2003 roku) ....................................................... 518 INHALTSVERZEICHNIS Kazimierz Łatak, Jubila¨ um von Professor Bohdan Ryszewski ....................... 7 ARTIKEL UND AUSEINADNERSETZUNGEN Miron Wolny, Ein Auszug aus der U¨ berlieferung von Fabius Pictor im Werk Polibius .... 11 Seweryn Szczepański, „Russisches Weib” aus Prątnica – Steinzeuge des Christentums- triumphs ........................................................... 25 Zdzisław Taźbierski, Großbritannien und polnische Sache nach der 3. Teilung Polens (bis 1807) ............................................................... 33 Tomasz Strzeżek, Zwischen Krieg und Frieden. Ausgewa¨ hlte Probleme aus der Geschichte der russischen Kavallerie in den Jahren 1815 – 1830 ............................. 51 Maria Korybut-Marciniak, Beitrag zur Geschichte der Wohlta¨tigkeit in Vilna im 19. Jahrhun- dert ................................................................ 93 Andrzej Szmyt, Pla¨ne der Erweiterung des Januaraufstandes Richtung Ruthenien ...... 111 Paweł Letko, Gegenseitige Beziehungen zwischen den polnischen und den deutschen Kombat- tantenorganisationen in der Zeit zwischen den beiden Weltkriegen ................ 135 Karol Sacewicz, Sikorski–Majski – Vertag in der Einscha¨ tzung der zentralen politisch-infor- matorischen Presse im polnischen Untergrundstaat (Juni – August 1941) .......... 155 Zdzisław Biegański, Die Todesstrafe in der Rechtssprechung von Speziellen Strafgerichten in Polen (1944 – 1946) .................................................... 175 Andrzej Kopiczko, Repressionen der katholischen Geistlichkeit gegenu¨ ber in der ermlandi- schen Dio¨zese in Stalins Zeit (1947 – 1954) .................................. 201 Igor Hałagida, Mitglieder der ukrainischen Untergrundbewegung in Ermland und Masuren bis 1947 (Einstieg in die Problematik) ..................................... 213 Zbigniew Anculewicz, Lokal- und Sublokalpresse in Ermland und Masuren und ihre Rolle in der Bildung der proburgerlichen Einstellungen nach 1989 ...................... 235 *** Maria Bieniek, U¨ berblick von Methoden und Techniken im Rahmen der Geschichtebildung im Gymnasium nach der Bildungsreform ..................................... 247 Izabela Lewandowska, Interview als die bei der Sammlung von Quellinformationen nu¨ tzliche Technik in der Forschung der Geschichte der Neuzeit ......................... 279 PROBLEME UND ERO¨ RTERUNGEN Tadeusz Kisielewski, Befreiung oder Unfreiheit? Polen und die Polen in der Volksrepublik Polen ............................................................... 301 Marek Kazimierz Kamiński, Stalinismus als Repressionssystem ..................... 309 Janusz Jasiński, Sollten wir mit dem Begriff von wiedergewonnenen
Load more

Recommended publications
  • Zeitschrift Ftir Die Geschichte Und Altertumskunde Ermlands
    Zeitschrift ftir die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Band 45 1989 Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Im Namen desHistorischen Vereins fürErmland e. V. (Sitz Münster i. W.) herausgegeben vom Vorstand des Vereins Band45 1989 ZGAE = Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Schriftleitung: Dr. Hans-Jürgen Karp unter Mitarbeit vonBarbara Wolf-Dahm Selbstverlag des Historischen Vereins für Ermland Ermlandweg 22, 4400 Münster i. W. Auslieferung für den Buchhandel durch den Verlag A. Fromm, Osnabrück 1989 ISSN 0342-3344 INHALTSVERZEICHNIS Aufsätze Andrzej Groth Der Braunsherger Seehandel 1638-1700 im Vergleich zu den anderen Häfen des Frischen Haffs . 7 Handel morski Braniewa na tle innych port6w Zalewu Wislanego w latach 1638- 1700 . 21 The Braunsberg Sea-Trade from 1638 to 1700 as Compared to the Other Ports ofthe Vistula Lagoon . 21 Bruno Riediger Die preußische Armee im Ermland 1772- 1806 . 23 Armia pruska na Warmii 1772- 1806 . 39 The Prussian Army in Warmia 1772- 1806 . 39 Werner Thimm Der Osteroder Schulkampf um die Errichtung einer katholi­ schen Bekenntnisschule 1926/27 . 41 Walka o zalozenie katolickiej szkoly w Ostr6dzie w latach 1926/27 66 The Osterode School-Controversy of1926/27 on the Faunding ofa Catholic School . 66 Helmut Kunigk Der Bund Deutscher Osten im südlichen Ostpreußen . 67 Bund Deutscher Osten w poludniowych Prusach Wschodnich . 112 The League GermanEast in Southern East-Prussia ............ 113 Hans Preuschoff t Zur Suspension der Braunsherger Professoren Eschweiler und Barion im Jahre 1934 ...................................... 115 Suspensa profesor6w Akademii Braniewskiej Eschweilera i Bariona w roku 1934 . 139 On the Suspension ofthe Braunsberg Professors Eschweiler and Barion in 1934 . 140 Miszelle Armeliese Tri 11 er Bischof und Domkapitel von Ermland als Almosenspender im 18.Jahrhundert .........................................
    [Show full text]
  • Traces Under Water Exploring and Protecting the Cultural Heritage in the North Sea and Baltic Sea
    2019 | Discussion No. 23 Traces under water Exploring and protecting the cultural heritage in the North Sea and Baltic Sea Christian Anton | Mike Belasus | Roland Bernecker Constanze Breuer | Hauke Jöns | Sabine von Schorlemer Publication details Publisher Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina e. V. – German National Academy of Sciences – President: Prof. Dr. Jörg Hacker Jägerberg 1, D-06108 Halle (Saale) Editorial office Christian Anton, Constanze Breuer & Johannes Mengel, German National Academy of Sciences Leopoldina Copy deadline November 2019 Contact [email protected] Image design Sarah Katharina Heuzeroth, Hamburg Cover image Sarah Katharina Heuzeroth, Hamburg Fictitious representation of the discovery of a hand wedge using a submersible: The exploration of prehistoric landscapes in the sediments of the North Sea and Baltic Sea could one day lead to the discovery of traces of human activity or campsites. Translation GlobalSprachTeam ‒ Sassenberg+Kollegen, Berlin Proofreading Alan Frostick, Frostick & Peters, Hamburg Typesetting unicommunication.de, Berlin Print druckhaus köthen GmbH & Co. KG ISBN 978-3-8047-4070-9 Bibliographic Information of the German National Library The German National Library lists this publication in the German National Bibliography. Detailed bibliographic data are available online at http://dnb.d-nb.de. Suggested citation Anton, C., Belasus, M., Bernecker, R., Breuer, C., Jöns, H., & Schorlemer, S. v. (2019). Traces under water. Exploring and protecting the cultural heritage in the North Sea and Baltic Sea. Halle (Saale): German National Academy of Sciences Leopoldina. Traces under water Exploring and protecting the cultural heritage in the North Sea and Baltic Sea Christian Anton | Mike Belasus | Roland Bernecker Constanze Breuer | Hauke Jöns | Sabine von Schorlemer The Leopoldina Discussions series publishes contributions by the authors named.
    [Show full text]
  • The Oksywie Culture on the Right-Bank Lower Vistula1
    ISSN 1392-6748 The Oksywie Culture on the Right-Bank Lower Vistula1 Milena Teska The late 3rd and early 2nd centuries BC saw major research procedure adopted by the present author is cultural changes and transformations which brought best reflected in the arrangement of the monograph. about a change in the appearance of not only the lands Volume I comprises the textual body of the thesis, i.e. of modern Poland but also of the whole of central Eu- introductory remarks and the history and state of ar- rope. The changes were precipitated by the impact chaeological research on the right-bank lower Vistula coming from the societies of the La Tène culture that prior to 1945. grew in strength, both economically and politically Next, investigations carried out there after 1945 no doubt, at that time (Godłowski, 1977, s. 111–120; are discussed. The study includes a detailed catalogue Woźniak, 1970; 1986, s. 12–13). The arrival of goods of 44 sites (Fig.), forming the source basis of the the- of a Celtic character marks thus the inception of an sis. The catalogue presents artefacts from the 23 cem- intensive La Tène influence process – a far-reaching eteries (18 archival) and 21 settlements (8 archival) impact of Celt civilization – going far beyond the area of the Oksywie Culture. It also presents the sites that of their compact settlement. The impact, in combina- have been explored under the programme of the Ar- tion with the strong traditions of the local sub-stratum, chaeological Record of Poland (AZP) (7 in all) and the caused new cultural patterns, typical of the younger finds the context of which could not be determined.
    [Show full text]
  • Zeitschrift Für Die Geschichte Und Altertumskunde Ermlands, Band 46, 1991
    Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Band 46 1991 Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Im Namen des Historischen Vereins ftir Ermland e. V. (Sitz Münster i. W.) herausgegeben vom Vorstand des Vereins Band46 1991 ZGAE = Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Schriftleitung: Dr. Hans-Jürgen Karp unter Mitarbeit von Lic. theol. Barbara Wolf-Dahm Selbstverlag des Historischen Vereins für Ermland Ermlandweg 22, 4400 Münster i. W. Auslieferung für den Buchhandel durch den Verlag A. Fromm, Osnabrück 1991 ISSN 0342-3344 INHALTSVERZEICHNIS Aufsätze WaldemarM o s ci c ki Der Westgiebel des Frauenburger Domes . 7 Szczyt zachodni katedry we Fromborku. 19 The West Gable ofthe Cathedral ofFrauenburg . 20 Andrzej Groth Frauenburg als ermländischer Seehafen im 17. und 18. Jahrhun- dert..................................................... 21 Fromborkjako warmiilski port morski w wiekach XVTI i XVill . 30 Frauenburgas a Wannian Sea-Port in the 17th and 18th Cen- turies . 30 Stefan Hartmann Quellen zur Geschichte der Stadt Bischofstein im 16. bis 18. Jahrhundert . 31 Zr6dla do historii Bisztynka w wiekach XVI-XVill . 59 Sources on the History ofthe Town ofBischofstein in the 16th to 18th Centuries . 60 Barbara Wolf-Dahm Katholische Diaspora an der Bernsteinküste des Samlandes . 61 Katolicka diaspora na Bursztynowym Wybrzezu Sambü. 81 Catholic Diaspora on the Amber Coast ofSamland . 81 Lieselatte K unig k-He 1b i ng Volkstumspolitik im südlichen Ermland während der Zwi­ schenkriegszeit . 83 Polityka narodowosciowa w poludniowej Warmii w okresie mi~dzywojennym . 97 Nationality Policy in Southern Warmia between the two World Wars.................................................... 98 Stefan Samerski DieKrisederHansa-BankAGinDanzig . 99 KryzysHansa-BankAGwGdailsku ......................... 114 The Crisis ofthe Hansa-Bank AG in Danzig .
    [Show full text]
  • Książka Pdf 1.P65
    Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 1 Echa Przesz³oci VI WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2005 2 Spis treci Rada Redakcyjna Stanis³aw Achremczyk, Daniel Beauvois (Pary¿), Tadeusz Filipkowski, Stanis³aw Gajewski, Stefan Hartmann (Berlin), Zoja Jaroszewicz-Pieres³awcew, Janusz Jasiñski, S³awomir Kalembka, Marek K. Kamiñski, Norbert Kasparek (przewodnicz¹cy), Andrzej Kopiczko, Giennadij Krietinin (Kaliningrad), Kazimierz £atak, Bohdan £ukaszewicz, Jens E. Olesen (Greifswald), Bohdan Ryszewski, Jan Sobczak, Alojzy Szorc Redakcja Jan Gancewski (sekretarz), Witold Gieszczyñski (redaktor naczelny), Roman Jurkowski, Norbert Kasparek Recenzent Tadeusz Kisielewski Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Miêdzynarodowych UWM, ul. Kurta Obitza 1 10-725 Olsztyn, tel./fax 089-527-36-12, tel. 089-524-64-35 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/index.htm Projekt ok³adki Barbara Lis-Romañczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamio³kowska T³umaczenie na jêzyk angielski Joanna Jensen PL ISSN 1509-9873 © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2005 Ark. wyd. 26,9; ark. druk. 22,8; pap. druk. kl III Druk Zak³ad Poligraficzny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie zam. 85 Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 3 SPIS TRECI ARTYKU£Y I ROZPRAWY Miron Wolny, Maharbal poddowódca kartagiñski w wojsku Hannibala (219216/215 r. p.n.e.) ............................................................................................ 7 Jan Gancewski, D¹¿enia do uporz¹dkowania stosunków w Zakonie w Prusach Krzy¿ackich w wietle protoko³ów powizytacyjnych z II po³owy XV i pocz¹tku XVI wieku ............................................................................................... 31 Janusz Hochleitner, Zwyczaje adwentowe w XVIXVIII wieku w dorocznym kalendarzu ch³opów Warmii po³udniowej ..............................................................
    [Show full text]
  • Kraina Dolnego Powiśla
    KRAINA DOLNEGO POWIŚLA KThe Land of Lower Vistula • Das Land der Niederweichsel Kraina Dolnego Powiśla The Land of Lower Vistula • Das Land der Niederweichsel Tytułem wstępu Pragniesz odpocząć wśród ciszy, na łonie natury? Marzysz, by znaleźć się wśród życzliwych ludzi i gościnnych gospodarzy? A może chciałbyś przenieść się w przeszłość? Wybierz się w podróż po Krainie Dolnego Powiśla, gdzie bogata historia pozostawiła niezwykle barwną mozaikę przyrody, kultury i obyczajów. Mieszkańcami tych ziem były pruskie plemiona Pomezanów, Słowianie, a od XIII wieku Koloniści niemieccy, którzy przybyli z Zakonem Krzyżackim. Tereny te zamieszkiwali również Mennonici. Różnorodność kulturowa i wyznaniowa miała wpływ na architekturę zarówno obiektów sakralnych, jak też świeckich, co nadało niepowtarzalności temu skrawkowi Polski. O naszej krainie pisali Julian Ursyn Niemcewicz, Stanisław Tarnowski, Elwir Michał Andriolli, Stefan Żeromski czy Melchior Wańkowicz. Na szczęście, burzliwe dzieje oraz zniszczenia wojenne niesione falami zawirowań historii nie zdołały zniweczyć wszystkich śladów przeszłości, a ziemie te nie zatraciły swojego powiślańskiego piękna, które pomimo rozwoju cywilizacji i wyraźnej tendencji zacierania się różnic kulturowych zachowało swoją odmienność po dziś dzień. Mamy nadzieję, że ten album pozwoli na wirtualną podróż po Krainie Dolnego Powiśla i nie będzie „prostym zabijaniem czasu” wg słów Iwaszkiewicza, natomiast zachęci do rzeczywistych wędrówek i odkrywania tego, naszego, skrawka ziemi. Publikacja powstała z inicjatywy osób
    [Show full text]
  • Old Prussian “Baba” Stones: an Overview of the History of Research and Reception
    ANALECTA ARCHAEOLOGICA RESSOVIENSIA VOLUME 10 RZESZÓW 2015 Seweryn Szczepański* Old Prussian “Baba” Stones: An Overview of the History of Research and Reception. Pomesanian-Sasinian Case ABSTRACT Szczepański S. 2015. Old Prussian “Baba” Stones: An Overview of the History of Research and Reception. Pomesanian-Sasinian Case. Analecta Archaeologica Ressoviensia 10, 313–364 This article concerns anthropomorphic stone sculptures (so-called Old Prussian “baba” stones) of the two tribal territories of Pre-Teutonic Prussia – Pomesania and Sasinia. Only in the nineteenth century scholars became interested in this phenomenon, although the first information on the functioning and location of “baba” stones may already be found in medieval and early-modern sources. In this paper an attempt is made to examine the role which the stone sculptures may have played among the pagan population of Prussia in the period of Christianization, as well as how they were adapted in the modern folk culture and what interpretations around them appeared in scientific circles. Also in today’s postmodern times the interest in Prussian “babas” is unabated and the sculptures often become an inspiration for artists and a subject of many interpretations. Keywords: anthropomorphic stone sculptures, pagan Prussia, Prussian folk culture, archaeology of the Balts. Received: 12.02.2015. Revised: 25.01.2016. Accepted: 31.03.2016. The issue of so-called Old Prussian “baba” stones, which at least from the third quarter of the nineteenth century has been arousing interest of scholars, still reflects a remarkable echo in the discussions and polemics at conferences and in numerous publications. Popularisers and local history enthusiasts, prominent academic researchers demolishing romantic visions of their predecessors, curators, or those pompously called by Count Stanisław Tarnowski “theologians of archaeology”, have been puzzling for years over the origin, function and chronology of the enigmatic anthropomorphic stone statues which they encountered in various locations in the “eternal” landscape of Prussia.
    [Show full text]
  • KOMUNIKATY MAZURSKO-WARMIŃSKIE Kwartalnik Nr 2(284)
    Towarzystwo Naukowe i Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego Stacja Naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego (Instytut Mazurski) w Olsztynie KOMUNIKATY MAZURSKO-WARMIŃSKIE Kwartalnik nr 2(284) Olsztyn 2014 KOMUNIKATY MAZURSKO-WARMIŃSKIE Czasopismo poświęcone przeszłości ziem Polski północno-wschodniej RADA REDAKCYJNA: Stanisław Achremczyk (przewodniczący), Janusz Jasiński, Igor Kąkolewski, Olgierd Kiec, Andrzej Kopiczko, Jurij Kostiaszow, Cezary Kuklo, Ruth Leiserowitz, Janusz Małłek, Sylva Pocyté, Tadeusz Stegner, Mathias Wagner, Edmund Wojnowski REDAGUJĄ: Darius Baronas, Grzegorz Białuński, Alicja Dobrosielska, Grzegorz Jasiński (redaktor), Jerzy Kiełbik (sekretarz), Andreas Kossert, Bohdan Łukaszewicz, Jerzy Sikorski, Ryszard Tomkiewicz Instrukcja dla autorów dostępna jest na stronie internetowej pisma Articles appearing in Masuro-Warmian Bulletin are abstracted and indexed in BazHum and Historical Abstracts Redakcja KMW informuje, że wersją pierwotną (referencyjną) czasopisma jest wydanie elektroniczne. Adres Redakcji: 10-402 Olsztyn, ul. Partyzantów 87, tel. 0-89 527-66-18, www.obn.olsztyn.pl; [email protected]; Ark. wyd. 9,2; ark. druk. 8,94. Przygotowanie do druku: Wydawnictwo „Littera”; druk: Zakład Małej Poligrafii OBN, 10-402 Olsztyn, ul. Partyzantów 87 ISSN 0023-3196 A RTYKUŁY I MATERIAŁY Sławomir Wadyl ZASIEDLENIE DORZECZA GÓRNEJ DRWĘCY WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU (VII/VIII–XII/XIII WIEK) Słowa kluczowe: wczesne średniowiecze, osadnictwo, struktury osadnicze, pogranicze mazowiecko-pruskie, Sasinia, Pomezania
    [Show full text]
  • Pobierz Artykuł
    Ks. Jan WIŚNIEWSKI* Studia Elbląskie XVII (2016) POMEZAŃSKIE PARAFIE DE IURE JAKO FILIE DIECEZJI ELBLĄSKIEJ DE FACTO Słowa kluczowe: Diecezja pomezańska, diecezja elbląska, kościoły filialne, parafie diece- zji elbląskiej, parafie diecezji pomezańskiej Key words: Pomesanian Diocese, Diocese of Elbląg, subsidiary churches, parishes of Diocese of Elbląg, parishes of Pomesanian Diocese Schlüsselworte: Bistum Pomesanien, Bistum Elbing, Filialkirchen, Pfarreien im Bistum Elbing, Pfarreien im Bistum Pomesanien Diecezja pomezańska, erygowana w 1243 r., dopiero po zakończeniu II powsta- nia pruskiego (1260 – 1268 – 1273) rozpoczęła budowę organizacji parafialnej1. Była ściśle związana, najpierw, z postępem ewangelizacji, a potem z kolonizacją terenów krzyżackich i dominium biskupa pomezańskiego (po 19 marca 1254 r.). Nie ozna- cza to, aby przed przybyciem Zakonu nie było tutaj osad. Działania Krzyżaków przynosiły większe efekty, ponieważ posiadali ujednolicone prawo, na podstawie którego lokowali wsie, a także z łatwością rekrutowali osadników z Niemiec (np. Dietrich von Diepenau otrzymał wieś Tychnowy oraz Dietrich Stange – 1.200 włók ziemi)2. W pierwszym okresie pruskiej misji chrześcijańskiej w latach 1231 – 1260 (II powstanie pruskie) Krzyżacy zmuszali podbitych mieszkańców Prus do przy- jęcia chrztu św.3, budując niewielkie świątynie. Po 1525 r. znaczna część diecezji pomezańskiej uległa protestantyzacji, a pozostała jej część (tzw. polska) nie była wolna od napływu wyznawców luteranizmu. Ostatecznie została zniesiona (milczą- co) w 1821 r. bullą papieską „De salute animarum”. Przywilej lokacyjny wsi, wystawiany przez Zakon, biskupa lub kapitułę, dotował wspólnotę parafialną, przydzielając „ziemię kościołowi, albo parafii, albo probosz- * Ks. prof. dr hab. Jan Wiśniewski, Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej Uniwer- sytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, specjalizacja: nauki humanistyczne (historia średnio- wiecza i nowożytna), nauki teologiczne (historia Kościoła).
    [Show full text]
  • Ermländische Und Pomesanische Klöster Der Elisabethschwestern Bis 1945
    Saeculum Christianum t. XXVII • 2/2020 s. 194-206 WOjCIECH Zawadzki1 Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Orcid: 0000-0003-2040-8727 ERmLäNDISCHE UND POmESANISCHE KLöSTER DER ELISABETHSCHWESTERN BIS 1945 The Warmia-Pomezania monasteries of the Sisters of Saint Elizabeth until 1945 Abstract The Congregation of the Sisters of St. Elizabeth was founded in the mid-nineteenth century in Silesia. From the second half of the 19th century, many Elizabethan foundations were established also in the area of the then East and West Prussia, including the historical Warmia and Pomezania. The nuns were mainly involved in the outpatient care of the sick, but they also undertook charitable, caring, educational, and upbringing activities. Their work, especially in rural facilities, supported and often replaced the then state hospitality. Most of the convents of the Sisters of St. Elizabeth in Pomezania and Warmia ceased to exist after the end of World War II. Keywords: Warmia, Pomezania, East Prussia, West Prussia, diocese of Warmia, Catholic orders. Streszczenie Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety powstało w połowie XIX w. na Śląsku. Od II połowy XIX w. utworzono wiele placówek elżbietańskich również na terenie ówczesnych Prus Wschodnich i Zachodnich, w tym na terenie historycznej Warmii i Pomezanii. Siostry zakonne trudniły się głównie ambulatoryjną opieką nad chorymi, ale podejmowały też działalnośc charytatywną, opiekuńczą, edukacyjną i wychowawczą. Ich praca szczególnie na placówkach wiejskich wspierała a niejednokrotnie zastępowała ówczesne państwowe szpitalnictwo. Większość pomezańskich i warmińskich klasztorów sióstr św. Elżbiety po zakończeniu II wojny światowej przestało istnieć. Słowa kluczowe: Warmia, Pomezania, Prusy Wschodnie Prusy Zachodnie, diecezja war- mińska, zakony katolickie.
    [Show full text]
  • Zeitschrift Für Die Geschichte Und Altertumskunde Ermlands
    Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Band 41 1981 Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Im Namen des Historischen Vereins für Ermland e. V. (Sitz Münster i. W.) herausgegeben vom Vorstand des Vereins Band41 1981 ZGAE c Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands Schriftleitung: Dr. Hans-Jürgen Karp Selbstverlag des Historischen Vereins für Ermland Ermlandweg 22,4400 Münster i. W. Auslieferung für den Buchhandel durch den Verlag A. Fromm, Osnabrück 1981 ISSN 0342-3344 INHALTSVERZEICHNIS Aufsätze Manfred Clauss Bischof Andreas Thiel (1886-1908). Beiträge zu seiner Biographie . 7 Biskup warmiilski Andrzej Thiel (1886-1908) 30 Andreas Thiel, Bisbop of Warmia (1886-1908) 30 Werner Thimm Die Christlichen Gewerkschaften in Ost- und Westpreußen 31 Chrze~cijailskie Zwi~ki Zawodowe w Prusach Wschodnich i Zachodnich . 67 The Christian Trade Unions in East- and West-Prussia 67 Helmut Kunigk Das Allensteiner Volksblatt in der Weimarer Republik 69 Dziennik ,,Allensteiner Volksblatt'' w okresie Republiki Weimarskiej . 132 The "AllensteinerVolksblatt" Duringthe Weimar Republic . 133 Anneliese Triller Zur Biographie des Königsherger Propstes Johannes Szadowski (1834-1914) .. 134 Do biografii kr6lewieckiego proboszcza Jana Szadowskiego (1834-1914) . 147 On the Biography of the Königsberg Provost Johannes Szadowski (1834-1914) . 147 Anneliese Triller Die letzten Lebensjahre Julius Pohls . 148 Ostatnie lata eycia Juliusza Pohla 157 The Final Years of Julius Pohl 157 Bibliographie Wemer Thimm- ErnstManfred Wermter Bibliographie Adolf Paschmann (1885-1977) . 158 4 Inhaltsverzeichnis Buchbesprechungen Erich Maschke, Der Peterspfennig in Polen und dem deutschen Osten. 2. Aufl. (Brigitte Poschmann) . 175 Die geistlichen Ritterorden. Hrsg. von J osef Fleckenstein und Manfred Hellmann (Brigitte Poschmann) . 175 Tabliczki woskowe miasta Torunia okolo 1350- I polowy XVI wieku.
    [Show full text]
  • Echa Przesz³ości
    Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 1 Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie Echa Przesz³oci VIII Olsztyn 2007 2 Spis treci Rada Redakcyjna Stanis³aw Achremczyk, Daniel Beauvois (Pary¿), Tadeusz Filipkowski, Stanis³aw Gajewski, Stefan Hartmann (Berlin), Zoja Jaroszewicz-Pieres³awcew, Janusz Jasiñski, S³awomir Kalembka, Marek K. Kamiñski, Norbert Kasparek (przewodnicz¹cy), Andrzej Kopiczko, Giennadij Krietinin (Kaliningrad), Kazimierz £atak, Bohdan £ukaszewicz, Jens E. Olesen (Greifswald), Bohdan Ryszewski, Jan Sobczak, Alojzy Szorc Redakcja Jan Gancewski (sekretarz), Witold Gieszczyñski (redaktor naczelny), Roman Jurkowski, Norbert Kasparek Recenzent Marek Cetwiñski Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Miêdzynarodowych UWM, ul. Kurta Obitza 1 10-725 Olsztyn, tel./fax 089-527-36-12, tel. 089-524-64-35 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/echa.htm Projekt ok³adki Barbara Lis-Romañczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamio³kowska T³umaczenie na jêzyk angielski Joanna Jensen PL ISSN 1509-9873 © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2007 Ark. wyd. 28; ark. druk. 23,75; pap. druk. kl III Druk Zak³ad Poligraficzny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie zam. 708 SPIS TRECI ARTYKU£Y I ROZPRAWY Grzegorz Bia³uñski, Prus Tessim i jego kr¹g krewniaczy ............................................ 7 Irena Makarczyk, Biskupi polscy z Zakonu Kanoników Regularnych Laterañskich ...... 23 Kazimierz £atak, Pónoredniowieczny ceremonia³ pogrzebowy
    [Show full text]