Unmanned MRO AIRCRAFT OWNn5 AND 4CA Business Aviation PILOTS ASSOCIAnON .t
TGALRapport
EINDRAPPORTONDERZOEKTOEKOMSTVASTEGENERAL AVIATIONLOCATIESIN NEDERLAND
Chris Lorraine 1-2-2016 versie definitief
6 4
5
3
2
1INLEIDING MANAGEMENT
INHOUDSOPGAVE
AANBEVELINGEN
Bijlagen
Lijst
CONCLUSIES
6.1
6.2
ANALYSE
2.6
2.5
2.4
2.3
2.2.
2.1
1.4
1.3Doel
1.2
1.1
2.4.2
2.4.1
2.3.2
2.3.1
2.2.4
2.2.3 2.2,2
2.2.1
1.2.3
1.2.3
1.2.1
Bijlage
Bijlage
Landzijdige
van
Luchtzijdige
Luchtzijdige
Uitkomsten
Definitie Scope,
Aanleiding
Belang
De
brondocumenteri
Potentiële
Discisse
Overige
Bestaande
Uitkomsten
Conclusie
Velden
Potentieel-
Capaciteit
Zakelijk
Maatschappelijk
Economisch
2:
1:
Proces
Capaciteit
Definitie
General
SAMENVATTING
Inpasbaarheid
KNVvL
inpasbaarheid
inpasbaarheid
GA-partijen
Belang
uitkomsten
Capaciteit
en
Luchthavens
nieuwe
Capaciteit
en
bestaande
Belang
Aanpak
Aviation
General
/
/
GA
AOPA
of
Belang
locaties
(NVL) Onbenutte
‘3D
potentiële
Aviation
potentiële
bestaande locaties
.
NVL
Luchthavens
Toets’
Capaciteit
nieuwe
nieuwe
locaties
locaties
locaties
/ activiteiten —
-
de
‘3D
Provincies Toets’
-
‘3D Toets’ ------
-
14 13
- -
13 13 -
12 -8-
11 10
- - -7-
- -6 -
..
-5-
-2-
31
29
29
29
28
27
27 26
25
22
8
8
8
7
6
6
6 5 ------MANAGEMENTSAMENVATTING
In de Luchtvaartnota is opgenomen dat het Rijkgebruikersgroepen van de General Aviation selectief en gericht wil accommoderen; in de Luchtruirnvisieis aangegeven hoe het toekomstig gebruik van het luchtruim in Nederland eruitziet. Alsgevolg van de (geplande) luchtruirnwijzigingen wordt in de GA-sector verdringing ervaren, met name voor recreatieve luchtvaart in de nabijheid van de Randstad. In 2013 is door de vier GA-organisaties gestart met het project Toekornstvaste GALocaties; TGAL vertegenwoordigt de eerste stap om te komen tot toekomstvaste locaties voor GA- activiteiten,1 binnen de kaders van de Luchtvaartnota (inclusief de Alciersakkoorden) en de Luchtruimvisie. Doel van het proces is te verkennen waar in Nederland toekomstbestenclige mogelijkheden zijnvoor GA-activiteiten en wat er nodig is, zowel luchtzijdig als landzijdig, om die mogelijkheden daadwerkelijk te realiseren, en/of in stand te houden. Het proces leidt tot een overzicht van toekornstbestendige locaties waar GA-activiteiten mogelijk zijn.
Het proces richt zich op het luchtzijdig en andzijdig accommoderen van met name sociaal-recreatieve GAen behelst een breed overleg tussen: GA-sector, luchtverkeersdienstverleners en overheid. De bestaande locaties worden geïnventariseerd en drie eventuele nieuwe locaties worden gedefinieerd door de GA-sector. Deze inventarisatie is onderworpen aan een ‘3DToets’ om een uitspraak door de luchtverkeersdienstverleners te laten doen omtrent de (luchtzijdige) haalbaarheid en inpasbaarheid van deze locaties. KNVvLen AOPAhebben twijfels over dit onderdeel van het project. Zijmaken zich zorgen over een potentieel gebrek aan onpartijdigheid bij de Iuchtverkeersdienstverleners, merken op dat geen onafhankelijke partij de uitkomsten van de ‘3DToets’ beoordeelt en vragen zich af hoe de criteria voor de ‘3DToets’ tot stand komen. LVNLen CLSKgeven aan dat in de toetsing is uitgegaan van de Luchtruimvisie.
De uitkomst van de analyse en de ‘3DToets’ leidt tot een cla5sificatievan de bestaande locaties / activiteiten in één van de volgende drie categorieën:
• ‘Groen’: met de huidige inzichten zijn geen luchtzijdige bedreigingen te voorzien voor de activiteit,2 / locatie: Toekomstvcist; • ‘Oranje’: de uitwerking van een aantal belangrijke luchtruimwijzigingen is nog onvoldoende duidelijk om het effect voor TGALhelder te verwoorcien. Daardoor zijn meer locaties / activiteiten als ‘Oranje’ beoordeeld dan bij aanvang van dit project werd gedacht. De komende jaren moet verder werk door de luchtverkeersdienstverleners, de GA-sector en de overheid worden verricht om voor deze activiteiten / locaties een uitspraak over
1 AOPA,KNVvL,NACAen NVL(Aircraft Owners and Pilots Association Netherlands, Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart, Netherlands Association of Commercial Aviation en de Nederlandse Vereniging van Luchthavens). 2 Benadrukt wordt dat veranderingen ten opzichte van de huidige inzichten niet geheel kunnen worden uitgesloten en dat dus een ‘Groen’ beoordeling geen absolute garantie biedt tegen onverwachte ontwikkelingen en eventuele beperkingen. -2-
Tot
In perspectief.
locaties
dus
In
realiseren expliciete
het
geïnvesteerd TGAL
dialoog
gezamenlijke
uitkomsten
kon voor
vervolgens
laten
Toets’.
voorstellen.
hierdoor
betrokken
De
het
het
3.
2.
1,
drie
de
voortzetten
niet
•
worden
gekozen
zijn
vertegenwoordigt
rapport
rapport
classificatie
Midden
De
Voor
beoordeeld
informatie
De
Het
locaties
toekomstvastheid
uitspraak
‘Rood’:
gaande
beschouwd
• potentiële
•
toekornstvast
is
maar
mogelijkheid
uitkomsten,
comhinaties
na
provincies
onvoldoende
de
vertrekput
van
liet
of
daarvan grenzen
het
ingenomen.
Het
afloop
en
inspanning
deze
wordt
worden
‘3D
Zeeland
routes
uit
hier
te
eindig
van
dit
Nationaal
gebruik
zijn
ontwikkelen
te
over
Toets’
houden
te
‘Oranje’
nieuwe
verder
proces
landzijdige
voor
is
van
inspanningen
in
doen;
aanbevolen:
te
de
laten
voor
voor
helder
zijn
zoals
zijn:
89
voor
staat
van
luchtruimwijzigingen
te
de
houden;
kosten
de
dit
van
wat
vergden
hebben tijd
De
activiteiten
verhogen.
te
uit
verdienen
huidige drie
Parachute
op
voeren wat GA-locaties
Niet
locaties
de
eerste
behoren
onderzoeksproject.
dit
toegenomen
betrokken
geweest
FUA-tools
kunnen
overgebleven
dat
te
betreft
van
een
grote
toets
locaties
betreft project
zijn;
werken toekomstvast.
de
ondernomen
voorstellen
echter
positieve
om
keer
aansluitend
maximale
/
gegeven
luchtvaart
niet
negen
activiteiten hoe doen:
een Centrum
—
op
werkelijke
de
worden
behelsde
om /
ondanks
partijen
dat
-3-
op
totaal
activiteiten.
meer
substantieel
vermelding
kansrijk
wederzijds
landzijdige
de
de
om
Nog
de activiteiten
manier.
beschikbaar
hoogte
kaders
voor
problematiek
vier
momenten
Teuge
onderdeel
aan
waarbij
de
66
omgelegd eveneens
hebben
onvoldoende
soms
vervolgens
toekomstvaste
die
zij
landzijdige
locaties
ÇA-organisaties
nieuwe
het
Niet
betekenen
zijn
voor
in
begrip,
Voorts
te
inpasbaarheid
in
meer
gepolariseërde
de
een project.
op
dit veel
onderzoeken:
vanuit
alleen
komt;
onderworpen
van
valschermspringen kunnen
3D
dat
acht
als
locaties
rapport.
eensluidend
tijd
een
binnen
zijn
zijn
energie
Toets
toets
het
‘Groen’
de
duidelijkheid
luchtruim
locaties.
de
dan dat
GA-locaties
check
3
hoopgevend
benodigde
eindrapport
worden
potentiële
expliciete
en
een
uit
als
deze
aanvaardbare
verwacht;
Ook
van
in
meningen
geclassificeerd.
met
te
‘Oranje’ door
dit
dergelijke
aan
standpunt
deze
‘Rood’,
de
activiteiten
voeren.
en
proces
name
niet
om
de
de
te
wat
op nieuwe
voor
te
‘3D
zijn
een en
—
Er
de
is / 4. De discussie tussen overheid (Rijken provincies) en GA-sector over de potentiële nieuwe locaties die uit luchtzijdig oogpunt als kansrijk zijn beoordeeld te starten;
5. De in een separate communicatie aan Min l&Mgecommuniceerde onderwerpen, die als bijvangst van dit proces zijn geïdentificeerd, in de agenda van het reguliere GA-platform op te nemen.
-4-
Coordination
(IPO
IJnrnanned
3
GA-activiteiten.
CLSK
TGAL
organisaties,
luchtverkeersdienstverleners
Als
uitgezonderd
Daarnaast toekomstig
Schiphol
selectief
Eindhoven
In
voortgang
1.1
project.
de
betrokken gesteld
input
projectcoördinator standpunt
bedrijven voor
vertegenwoordigd
Voorts
Toekomstvaste
het
Locaties),
‘Position
Mansveld
Luchthavens), Aansluitend
Netherlands
(General
Pilots MRO
1
de
INLEIDING
/ gevolg
Interprovinciale
Aanleiding
eindrapport.
ICL),
(Commando
vertegenwoordigt
(Maintenance
Luchtvartnota
de
aan
Association
bestaan
hun
DARPAS
breedst
en
ligt
Cargo
Paper
Aviation)
te
daarvan
over
zijn
voorzag
Netherlands.
wonit en
van
Rijks-
aan
gebruik
gericht
visie
bij
het
dragen.
op
luchthavens
Association
de
Aircraft),
de
Min
gestart
te
het
Voor
het
(Dutch
binnen
Accommodatie GA
het
regionaal
en
mogelijk
resultaten;
bekend
provincies
ingezet
and
Luchtstrijdkrachten)
dragen 3 .
Netherlands,
worden
in
wil project
worden
mainport
Contactgroep
organisaties:
van
l&M
benaderd
Luchthavenvisie’.
Provinciale
NVL
dit
Dergelijke
Repair
een
s
Association
Vliegscholen,
met
accommoderen;
opgenomen
de
het
het
project
(Ministerie
Symposium
op
te
of
onafhankelijk
aanpak
van
b2voegd
GA-sector
Verder
geïnformeerd
Organisation),
in het
door
luchtruim
begin
stellen.
Commercial
bevoegd
groei
de
gebonden
LVNL
de
om
nationale
vervolg
overheden
Provincies
partijen
for
wordt
GA’;
Koninklijke
ADPA,
GA-sector
de
en,
PAL-V
Luchthavens geïnformeerd
van
van
hebben
(Luchtverkeersleiding Remotely
gezag
Gedurende
dat
van
vier
het
van
groeperingen
voor
gezag
Dat
in
een
het
om
als
op
(Personal
BA
projectcoördinator
het
in
KNVvL,
verkeer.
zijn
Infrastructuur
genoemde
betekenis.
Nederland
Aviation
project,
30
en
heeft
definitie
(provincies)
(Business
de
commerciële het
te hebben
proces zover
nog
periodiek
verdringing Piloted
van
Rijk Nederlandse
zonder
september
uitgenodigd
komen
Luchtruimvisie
aan
als
andere
Air
NACA
geleid
het
(regionale) gebruikersgroepen
te
mogelijk,
Aan
afgekort
en Aircraft
met
toehoorder
voormalig and
Aviation),
met
voor worden
en
eruitziet. uitzondering
GA-organisaties.
proces
tot
de
geïnformeerd
de
en
Land
tot
de
en
bedrijven
belanghebbenden
en
een
en
2013
verkeer Nederlandse
toekomstvaste
‘toekomstvast’
Alderstafels
Systerris),
om NVL
Nederland)
Vereniging
overheid,
de
het
TGAL Milieu)
zijn
Vehicle),
spanning
zijn
Luchtvaart
over
tevens
burgerluchthavens,
vertegenwoordiging
betrokken
is
een
Staatssecretaris
De
is
(Aircraft
‘Projectplan
deelgenomen
deze
angegeven
ook
door
(Toekomstvaste
op
het
dle
prioriteit
in
PUCA
eventueel
aangeboden
ANWB-MAA,
penvoerder
die de
de
over
groeperingen
de van
ervaren.
niet
project
voor
Politie,
de
Lelystad
Er
en
Vereniging
(Platform
bij gelegenheid Owners
GA
luchthavens.
een
is
locaties
vier
de
Defensie
de
luchtvaart
de
gekozen
Luchtvaart,
in
Provincies
GA
hoe
of
GA
de
aan
Airport
en
om
and
van
TMA
voor
het
van
van
GA
het
/ en tijdspanne van (globaal) 25 jaren vanaf de start van de TGAL-opdracht (2014) 45gehanteerd Daarbij geldt: Het Rijkfaciliteert; GA-partijen dragen zelf onderzoeksgegevens en .oplossingen aan. Kaders worden gegeven door de Luchtvaartnota (inclusief de Aldersakkoorden) en de Luchtruimvisie
1.2 Belang 6
Het voortbestaan van een. gezonde GAsector in Nederland is op verschillende manieren van belang.
1.2.1 Economisch Belang
Min l&M heeft aan BCI(l3uckConsultants International) de opdracht verstrekt de economische betekenis van de Nederlandse GA—sectorin kaart te brengen. In hun rapport geven BCIaan dat in 2014 de directe economische betekenis van GAin
Nederland circa M€ 194 — M€ 232 bedraagt in termen van toegevoegde waarde. Bovendien omvat de sector ruim 850 bedrijven, ruim 3.100 directe banen en maximaal 1.589 indirect werkzame personen. Daarnaast hebben luchthavens van regionale betekenis een recreatieve aantrekkingskracht voor de regio; de luchthavens van regionale betekenis ontvingen in 2014 bijna 640.000 bezoekers. De bestedingen van passieve recreanten bedragen M€ 1,8 M€ 3,8. Tot slot vormt de vliegsport een belangrijke tak binnen de GA;de uitgaven van de actieve recreanten (luchtsportbeoefenaars) omvatten M€ 35 M€ 40.
1.2.3 Zakelijk Belang
GAvormt de ‘kraamkamer’ van de grote luchtvaart. De recreatieve luchtvaart stimuleert de keuze voor een carrière in de professionele luchtvaart, niet alleen voor piloten maar ook in alle andere facetten van luchtvaart zoals luchtverkeersleiding, vliegtuigonderhoud etc. Een gezonde GAvormt de basis voor een sterke commerciële luchtvaart in Nederland. Daarnaast is BA(Business Aviation), als onderdeel van GA,van belang voor zakelijk Nederland,
1.2.3 Maatschappelijk Belang
Onder de definitie van GAvallen tevens maatschappelijke vluchten. Dit zijn vluchten door onder andere: de (luchtvaart) politie, de MMT’s (Mobiel Medisch Team — Trauma Helikopter) en de Kustwacht. Het is vanzelfsprekend dat dergelijke vluchten van groot belang zijn voor veiligheid en welzijn in Nederland.
4 Een meer uitgebreide uitleg van de definitie van ‘Toekomstvast’ wordt gegeven in 3.2.2. 5 Toekomstvaste accommodatie sportluchtvaart: Kansen en bedreigingen, KNVVL& AOPA’versie december 2015. 6 0e uitkomsten van TGALzijn derhalve geldig binnen de kaders van genoemde documenten. Een wijziging in betrokken documenten kan deTGAL-uitkomsten beinvioeden. -6-
worden
uitspraak eventuele gedefinieerd
gebracht:
inpasbaarheid over
luchtverkeersdienstverleners
Om
bestaande van:
scope
verkend,
Andere
In
en accommoderen
de
gekozen
Het 1.4
heeft
platform
getrokken
niet In
belang
per
(LIMAS),
locaties
houden.
mogelijkheden
landzijdig,
Doel 1.3
het
de
GA
luchthavens),
•
• •
•
Scope,
tot
proces
brief
Doel
de
(direct)
van
loop
toegezegd
proces van
en
levensiatbaarheid landzijdige
de
een
is
uchtzijdige
bestaande-
beoordeeld,
issues,
in
om
nader
waar
Het
over
(overleg
geïnformeerd
voor
behelst
op
het
nieuwe
gewenste
dit
van
locaties
de
onderwerpen om
Proces
richt
oordeel
gerelateerd
welke
deze
door
proces
worden
proces.
proces
(in
van
de
de
GA-activiteiten
die
dit
bijvoorheeld
geanalyseerd
zijn
van
zich
deze
luchtverkeersdien5tverleners
te
Iandzijdige
een
toekomst
locaties tussen in
project
de
en
deze
(on)mogeijkheden;
mogelijkheden
worden
ruimte
luchthavens
en
voor
richten)
te
voornamelijk
ectiviteit(en);
worden
een
leidt
is
op
GA-sector.
Aanpak
toekornstbestendige
breed
onderwerpen
eventuele
komen
te
over
locaties
het
aan
separaat
GA
zijn
Min
verkennen
tot
is
voor
die
en
geïnventariseerd
van
een
luchtzijdig
TMA
rond
activiteiten
overleg
voorts
inpasbaarheid
de
het
een
dusdanig
gedaan
en
(on)mogelijkheden;
als
I&M
wordt
mogelijk
een
resultaten
is
binnen GA
fors
gedefinieerd.
Luchthavens
doel
nieuwe
kansrijk
slotallocatie
overzicht
Holland
daadwerkelijk
de
nog
document
en
in
exploitant
aan
tussen op
aantal
de
waar
sociaal-recreatieve
omtrent
van
GA-sector).
Nederland.
ruimte
en
belangrijk
zijn.
de
de
volgende
de
en
locaties
door
Regional
landzijdig,
het
in
voorziene
agenda van
(luchtzijdige
betrokken
van
wat
te
onderwerpen
betrokken
De
en Nederland
aan
hebben
en
prQject
de
en
/
laten
Toekomstvast
en
de
het
Tweede toekomstbestendige
er
“ereniging.
eventuele
te
/
te
(luchtzijdige) veiligheid,
dat
een
volgorde
Hiervan
overheid
luchtverkeersdienstverleners
of nodig
te
proces.
en
realiseren,
bieden
doen.
dus
capaciteit.
!uchtruimstructuur. zetten
er
uitspraak
de
—Toekornstvaste
Provincies
de
partijen:
/
door toekomstbestendige
Kamer
is,
gebruikersgroepen
driedirnensionaal
aanbodzijde
TMA
andzijdige) aan
is
nieuwe
gehanteerd.
zowel
aan
(Rijk
vallen
van
echter
zijn
de
de
en
Luik
haalbaarheid
wordt
GA-sector
Min
door
Vervolgens
het projectcoördinator
en
voorgelegd
orde
is
/
luchtzijdig
locaties
niet
of
een Maastricht
een
provincies).
I&M.
reguliere
gebieden
de
mogelijkheden
in
door
in
gesteld
onder
GA
resultante groot
De
stand
beeld
De
Min
(gebruikers
worden
Locaties.
Min
wordt
binnen
als
en
om
deel
de
GA-
te
dat
l&M
en
l&M
een
van
is is TGALbehelst en inventarisatie van mogelijkheden, en een analyse daarop; de daadwerkelijke realisatie van de geïdentificeerde mogelijkheden valt buiten de scope van het proces.
2 ANALYSE
2.1 Definitie General Aviation
General Aviation behelst alle vliegactiviteiten behalve geregeld en ongeregeld vervoer van passagiers, vracht en post (ook bekend als “grote luchtvaart”) én militair verkeer. GAbestaat op de grote en kleine nationale en regionale burger- en militaire luchtvaartterreinen alsmede op groene luchtvaartterreinen. Een gedetailleerde lijst van soorten GAis te vind€n in Bijlage 1.
2.2. De Bestaande Capaciteit
De luchthavens, velden en terreinen relevant voor dit rapport kunnen ih twee categorieën worden verdeeld: de luchthavens aangesloten bij de NVLen de luchthavens, velden en terreinen aangesloten bij de KNVvL.
2.2.1 Capaciteit Luchthavens NVL
Van de Nv maken de Nederlandse General Aviation vliegvelden, de regionale luchthavens en Amsterdam Airport Schiphol deel .7uit De NVLheeft in 2014 ten behoeve van TGALonder haar leden een enquête uitgezet. De uitkomsten van de enquête zijn in onderstaande grafiek en vervolgens in Bijlage 2 op een kaart van Nederland weergegeven.
7 AmsterdamAirport Schiphol,Eindhoven Airport, Rotterdam The Hague Airport, Maastricht Aachen Airport, Groningen Airport Eelde, Den Helder Airpart, Lelystad Airport, Luchthaven Teuge, Vliegveld Ameland, Kempen Airport Budel, Vliegveld Drachten, Vliegveld Hilversum,Vliegveld Hoogeveen, Vliegveld Oostwold, Vliegveld Seppe, Texel Airport, Zeeland Airport, Amsterdam Heliport, Area Development Twente
Twenthe),
zijn
8
berekening GA
zowel
Hiermee
beperkt
aangemerkt
betekent daadwerkelijk
Luchtvaartnota
luchthavencapaciteit
De
Op
100000
1 110000
significant
20i300 4000(1
60000 8000(3
2000(3
60000
•
in
•
resultaten
enkele
Nederland.
nu
Terrein)
bruikbaar,
Of
andere
behouden,
Soesterberg,
mogelijkheden
De
de
zullen
is
als
dit
van
de
tendens:
:J!!!d
consequenties
ogenschijnlijk
verminderd van
en
in
dat
beschikbare
deze
laten
gebruik.
GA-activiteiten
gaan
de
Twenthe
dat
de
(inclusief
Lelystad
Dit
locaties
nuttig,
voorzienbare
tezamen
NVI
GA
de
zien
worden.
Twenthe,
geeft
voor
C
door:
van)
KNVvL
vluchten
De
van
blijkt
vinden
dat
is
rendabel
de
op
de
capaciteit
(evcg(nen Capa:ett
GA,
kaders
echter
de
hier
beleidskeuzes
bestaande
met
totale
op
Aldersakkoorderi)
termijn
is:
sluiting
en
hun
Lelystad
nog
in
een
de
toekomst,
op
lokale
AOPA
2013
nog van
steeds
of
luchthavens
domicilie
luchthavencapaciteit
Eindhoven
voorbeeld
in
als zich
niet
wenselijk
2013
dit
geen
locaties
militaire
op
maatschappelijke
(Lelystad
en
zijn
-9-
GA-activiteiten
op
GA
meer
project
nagenoeg
Eindhoven 8 )
geen
zeer
de
compleet
hadden
luchthaven
van;
en
plaatsen
(recente
(primair)
en
zijn.
en
aangesloten
significante
bezorgd
worden -
gun0
mogelijk
Eindhoven). de
‘
de
MLT
alle
en
Luchtruimvisie.
plaats,
beeld.
/(
cipwi(i1
luchtverkeersdienstverleniers
waar
graag
voorbeelden
bevindt
(Valkenburg,
II
als
van
(Militaire
locaties
over
ontwikkelingen.
geven
andere
echter
GA
bij
belemmering
Wat
de
de
zouden
het
de
locatie
NVL—luchthavens,
luchtsporten
door
die
groter
deze
niet
opheffen
NVL
Luchtvaart luchthavens
Soesterberg
voor
Onder
Valkenburg,
de
activiteiten
willen
uit
wordt
de
is
GA
de
dan
vergunde
voor
van
andere
en
en
het
de
zijn (de geven aan dat hier in de toekomst qua luchtruim veel mogelijkheden lijken te zijn, terwijl de KNVvLen AOPAwijzen op de relatief geïsoleerde liggingvan deze locatie ten opzichte van het gros van de potentiële gebruikers. Tijdens de vergaderingen en besprekingen die de kern van dit project hebben gevormd, is door de KNVvLen AOPAherhaaldelijk gewëzen op de behoefte om (alle vormen van) luchtsport te kunnen blijven beoefenen binnen een maximale rijafstand van één uur van de Randstad. Voor de begripsvorming rondom dit laatste volgt een tabel met rijafstanderi naar 9MLTTwenthe Den Haag Centraal Station 201 km Rotterdam The Hague Airport 193 km ; Amsterdam Centraal Station 155 krn Utrecht Centraal Station 135 km Vliegveld Hilversum 134 km Vliegveld Soesterberg 121 km
• Of het luchtruim in de omgeving van cle bestaande locaties het voorgenomen gebruik (in de toekomst) in voldoende mate toelaat, bijvoorbeeld: eventuele verlaging van de ondergrens van de Schiphol TMA’s(Terminal Control / Manoeuvring Areas), de aarivliegroutes en holding gebieden voor Lelystad en de geprojecteerde Ringweg’° zullen het overland zweefvliegen vanaf Hilversum (en Soesterberg) ernstig belemmeren of onmogelijk maken;
• Of er een overeenkomst is tussen cle vergunde soorten GA-bewegingen of luchtvaartuigen en cle behoefte.
2.2.2 Velden KNVvL/ AOPA
KNVvLen AOPAhebben, middels een in 2014 gehouden enquête, de locaties en terreinen geïnventariseerd waar activiteiten van de bij hen aangesloten organisaties plaatsvinden, sommige van deze locaties zijn tevens aangesloten bij de 11NVL De inventarisatie betreft in totaal 74 locaties: 49 ‘groene’ velden’ 9 militaire. terreinen, 12 regionale luchthavens en de 5 luchthavens van nationale2 betekenis. Sommige locaties worden voor slechts een enkele activiteit gebruikt;, andere locaties huisvesten meerdere activiteiten. Het benodigde luchtruim kan per activiteit verschillend zijn; bijvoorbeeld, valschermspringen behoeft (aanzienlijk) meer hoogte dan modelvliegen. Voor zweef- en motorvliegen speelt daarnaast de ontsluiting een rol. Bijdeze activiteiten is een behoefte om ‘overland vluchten’ te kunnen maken, met andere woorden een roLite af leggen — van soms honderden kilometers —
9 Bron: Google Maps. 10 Een “ringweg” TMA Holland Regional t.b.v. de accommodatie van verkeer voor de luchthavens van regionale betekenis is voorzien met vloer op 2,000 â 3,000ft Details worden in de luchtruimindeling worden uitgewerkt. 11 De NVLheeft als leden 17 luchthavens / vliegvelden alsmede Amsterdam Heliport en Area Development Twente. 12 Met ‘groene’ velden wordt bedoeld (kleine) sportvliegvelden met onverharde banen waar activiteiten zoals MLA,zweefvliegen, scherm/zeilvliegen en paramotorvliegen plaatsvinden. -10-
Terwolde
14 Akkrum,
Arum
Luntren,
van
13
onbemande
discussie5.
plaatsvinden
De voor
mogelijk
hebben
maken
plaatsrnaken.
Valkenburg
eigendom
Koninkrijksrelaties,
geworden,
op
aanwijzing
onzeker.
Middels
mate
MLTTwenthe
2.2.3
Er
analyse. 13
waarvoor
bij
activiteit,
opgemerkt verklaarbaar
niet
de
exploitant
kan
waarbij
op
Bijvoorbeeld,
de
Waaronder
De
ere
zijn
toekomst
de
de
exploitant
verschillende
plaats
(alle
Provincies
op
de
zo
plaats
Potentieel
ren.
NVL,
Jirnsum
hangaars
nog
voor
(peramotor).
Asperen,
dat
de een
crisis
MLA);
een
te
de
Op
van
tot
van
een
De
wens
andere
zou
als
is
behouden.
alle
KNVvL,
beide
uiteindelijke
dat
verkeert
andere
luchtvaart
huizenbouw;
vindt
dit
van
en
ontheffing
werd er
noemen
en
en
De
zweefvliegcluh
eenzelfde
Utrecht:
als
opstijgen.
waar
luchtverkeerdienstverleners
de verkeert
provinciale
vervallen
Eibergen,
locaties
er
geen
de
moment
Kollumerzwaag,
voor
legitiem
uitgesproken
betrokken
ontwikkeling
de
grond niet
locaties
en
of
in
luchthavens
wens
gedacht.
AOPA
Rijks
locatie
weefvliegen
verharde
kan
/
Nederland
de
eveneens
Cabauw
garantie
onderhoud;
toekomstvast.
of
vanaf
volgende
in
vinden
met
Empe, overgedragen
beoordeling
Vastgoed
landing
Tot
vinden.
van
eerder
Onbenutte
is
zijn
of
gemeenten.
de
kan
een
luchthavenregeling
hetzelfde
de
NACA.
Meerdere
dezelfde
(gyrocopter),
slot,
recreatieve
de
deze
heeft
(bijvoorbeeld
Terwolde,
verschillend
start-
(alle
militaire
van dat
dynamische
het
beperkte
in
in
luchtvaartterreinen:
een
GA-sector
dan
niet
tot
de
een
Nederland
in-
gemotoriseerd
GA
locatie
(zweef)vliegen
Bedrijf
het
Deze
toestemming
en
beperkt
een
behoefte
van
Opgemerkt
Capaciteit
verticale
noodzakelijk
of
1.200
(verticale)
in
dynamische
gebied
Wijchen
aan
bij
landingsbaan,
—11
aanwijzing
uitvliegen
Polsbroek
de
terreinen
civiel
toekomstvastheid
luchtvaart
GA-activiteiten
te
(RVB),
GA
zijn;
om
het
situatie;
toekomst
voet
als een
—
laten
aantal
waar
en
gaat
en
is
maximum
aan
luchthavenbesluit toekomstvast
in
Ministerie
schermvliegenl,
de
andere
vastgesteld,
luchtruimbeperkingen,
met op
Voorst/Oude
het
(MLA) wordt
tot
de
Groningen:
op
opereren
wordt
op
tot
redenen
GA
maken
situatie.
luchtruim
echter
luchtvaartterreinen
één
moet de
toekomst
gebied
1
de
als
vanaf
dezelfde
of
november
niet,
en
mei
toekomst
dat
business
locatie
bestaande
GA
doel
plaats.
benen
leiden
niet
als
van
geen
minder
2016
Grootegast
of
deze
Na Twenthe hiervoor
vanaf
komen.
zijn
lisselstreek
betrokken
Ypecolsga,
dat
gevolg
voor
kan
de
meer
slechts
Binnenlandse
(professionele)
locatie
de
door
(MLA);
deel
tot
slechts
Wanneer
gebruik
grond
case); verschillen
niet
2016
worden
is
van
voortvarend
sluiting
een
dezelfde
vooralsnog
een
toegestaan. locatie
Voorts
daarvan
uit
zijn
zowel
(MIJij;
zal
aangesloten
kracht
in
Gelderland:
hoeft
(alle
Nieuwehorne
grasstrip
van
geschikt
partijen’ 4
het
drie
oordeel
van
zeer
voor
bestaat,
kunnen
te
divers.
beoordeeld,
is
de
MLA)
zo
kracht.
de
wordt
is
Fryslân:
maken
activiteit
het
te
de
actuele
Zaken
is
beperkte
militaire
derhalve
dezelfde
lang
zijn
dan
en
ken
te
van
Ede,
en
als
is
als en Voor de GAsector is het wenselijk dat onornkeerbare stappen die luchtvaart op Valkenburg beperken of onmogelijk maken worden uitgesteld tot het totaalbeeld van toekomstvaste GAlocaties helder is.
Militaire Luchthavens, zowel actief als ook die met een status MLT,bieden in potentie mogelijkheden aan GA.Op de meeste locaties vinden reeds (beperkte) activiteiten plaats, met name zweef- en rnodelvliegen. Er is behoefte uit de GA- sector om meer activiteiten op deze locaties uit te voeren: valschermspringen en deltavliegen zijn hier twee voorbeelden van. Defensie en CLSKgeven aan de ruimte voor discussie over uitbreiding van GA-activiteiten op militaire terreinen open te houden maar tegelijk een terughoudend standpunt te hebben over een substantiële uitbreiding van activiteiten; het beleid is erop gericht om in principe geen uitbreiding van het burger medegebruik van militaire terreinen toe te staan. Daarnaast wordt het principe gehanteerd dat de gebruiker betaalt en kosten worden doorberekend aan die gebruiker — in dit geval de GA.
Naast de reeds bestaande flexibilisering van de Nieuw Milligen TMAzullen toekomstige systemen als REFIS/MASIS(invoering medio 2016) bijdragen aan optimalisering, REFIS/MASISmaakt mogelijk dat, bij sluiting van een (militair)vliegveld, het luchtruim in de omgeving (de CTRof ‘Control Zone’) een lagere classificatie krijgt en derhalve toegankelijk wordt voor GA. WateMiager vindt nu incidenteel plaats, op basis van ontheffingen. Een betere verankering in wet- en regelgeving zou tot verruiming van locaties en capaciteit voor
GAkunnen leiden voor specifieke — amfibische - luchtvaartuigen.
22A Conclusie Capaciteit
Geconstateerd wordt dat het ogenschijnlijke overschot aan beschikbare capaciteit op de bestaande NVLGA-locaties een incompleet beeld geeft. Aantallen vergunde bewegingen vertellen slechts een deel van het totale verhaal en zijn in isolatie geen betrouwbare indicator. GA-activiteiten ervaren nu reeds een bepaalde druk. Voorts zal deze druk, door de — voor dit project randvoorwaardelijke — luchtruimontwikkelingen aangegeven in de Luchtvaartnota en de Luchtruimvisie, in de toekomst verder toenemen. Om deze toenemende druk te mitigeren en voor het slagen van dit project, is het tevens nodig te onderzoeken of één of meer nieuwe, toekomstvaste GA-locaties kunnen worden geïdentificeerd.
- 12-
kunnen
mogelijkheid
wordt
van
zijn
De
verantwoordelijkheid
De zijn
document
project;
project
pragmatische
een
uitbreiding
document
of
standpunt AOPA’
KNVvL
‘Toekornstvaste 2.3.2
wordt Business
De
TGAL-gerelateerde
substantieel,
Onbemande
geldt
met
Emergency Maatschappelijke
(‘Search
luchtvaart
Voor
besproken.
relevante
2.3.1
2.3
clubs.
KNVUL
uitgangspunten
uitkomsten
als
nieuwe
niet
‘en-en’
Uitkomsten
deze
met Uitkomsten
als
de
Overige
volgt:
versie dat
tussen
beoefenen,
te
onderwerpen
behandeld.
De
and
volledigheid
voornaamste
aviation
en
behandelen.
sector
de
is
op er
innemen.
aspecten
van
(bemand
vliegvelden
benadering
laatste
Medical
AOPA
moet
een
voor
volgende december luchtvaart:
Rescue’),
snel
punten
benadering
het
GA-partijen
van
mogelijkheden.
acco
selectie
blijkt
Hoofdbestuur,
groeiend
bestaande
en
blijven BA
zetten
waarbij
van
vluchten:
de
zijn
wensen
Deze
niet
Service’).
en
Deze
rnmodatie
MRO
tot
van
en
zijn
die
dat
KNVvL,
punten
de
aspect
Met
naar
de
tevens
—het
onbemand)
2015.
behorende
MRO
gemaakt
een
Onbemande
benadering
ook
zich
de
te
buiten
binnen
Kustwacht
KNVvL bestuurlijke
er
voldoende
(Maintenance,
en
andere
of
behoefte,
kiezen
projectcoördinator.
geen
Onder
behoud
indruk
locaties
in
AOPA
in
dat
Voor
Daarbij
geen
nader eisen
rechtspersonen
nog
Het
sportlu
de
voor
de
de
/
dit
het
dat
TGAL-gerelateerde
AOPA,
zeer
toekomst
om
woorden,
is
de
specifieke
geforrnulerde
o.a.
Afdelingen
maatschappelijke
tot
van zijn.
en
project
verduidelijkt.
en
valt
behoud
voor van
doorgaans
hoogte
kan
voldoet
luchtvaart
en
constructie
diensten chtvaart:
-
de
NACA
de
in
HEMS in
zichzelf
13-
stellen
zoals
binnen
de
onderscheid
essentie
ontwikkeling
Repair
het
de recreatieve
alle
bestaande
in
van
en van
zijn
projectcoördinator
TGAL
aan
kader
(Trauma
en
verwoord
en
de
met
aspecten
tegensprekende
Kansen
zich
ruimte
is
24/7
de
verwoord
de
huidige
and
kurnen
leidt
Randstad de
de
een
van
uitgangspunten
issues
met
een
van
ruim
op
uitgangspunten individuele
wensen
vluchten
operaties
Overhaulj:
luchtvaart
worden
facet
het
in
is. Helikopter:
beschikbaar mogelijkheden
het
en
partijen
maatschappelijk
de
in
locaties
van
(de
als
70
Ook
zijn.
document
bedreigingen,
standpunt
bovenstaand
politie,
in
de
van
pagina’s
zodanig
beoordeling
GA
of
het
hier
wordt
gemaakt
luchtsporten
zijn.
eisen
GA
afgestemde
dualiteit ledenverenigingen
nodig
worden
beschouwd.
Geconcludeerd
en
document:
geldt
‘Helicopter
brandweer,
van
is.
in
Uit
ontwikkeling
een
van
verstaan
van
binnen
zijn.
dat
Nederland
Deze
en
gebleken
het
gesprekken
binnen
dat
document
KNVvL
hierna
belang
dit individueel
dan
het
van)
er
project
zin
te
er
een
dit
De
wel
het
geen
SAR
de
&
een dat Allepartijen wensen toekomst vate locaties. Deze locaties dienen tenminste 25 jaar, en liefst langer gebruikt te kunnen worden. De ontwikkeling van nieuwe locaties kan zeer lang duren. De criteria (zoals gebruik in hoogte en tijdsduur,) en wensen m.b.t. toekomstuast kunnen per luchtsport/GA activiteit, maar ook per club / locatie Jer5chillen.
Behoud van bestaande locaties is vanwege hoge kosten bij verplaatsing primair, doch dit kan selectief, en in overleg met de beheerder van een locatie plaatsvinden. Ve,plaot5ing van bestaande naar nieuwe locaties is onder bepaalde voorwaarden bespreekbaar, (Voorbeelden: niet verhuizen voordat de nieuwe locatie operationeel is, waarbij er ook geen verslechtering qua operatieën optreedt, bijdrage, compensatie in verhuiskosten, etc.). Samenwerking tussen luchtsporten en/of GAactiviteiten op een locatie is realiseerbaar met goede operationele lokale werkafspraken. De mogelijkheid van watervlie gen qua regelgeving en locaties dient uitgediept te worden.
2.4 Luchtzijdige inpasbaarheid bestaande locaties / activiteiten - ‘3DToets’
De gecombineerde uitkomsten van de GAorganisaties, in het bijzonder het document ‘Toekomstvaste accommodatie sportiuchtvaart: Kansen en bedreigingen, KNVVL&AQPA’,zijn onderworpen aan een ‘3DToets’. Doel van deze toets was een uitspraak door de luchtverkeersdienstverleners te laten doen omtrent de (luchtzijdige) haalbaarheid en inpasbaarheid van deze uitkomsten.
Opgemerkt wordt dat KNVvLen AOPAhun twijfels hebben geuit over dit onderdeel van het project. Zij maken zich zorgen over liet vermogen van met name LVNL— maar ook van Defensie / CLSK— om deze ‘3DToets’ op een onpartijdige manier uit te voeren. Zij merken op dat geen onafhankelijke partij de uitkomsten van de ‘3DToets’ beoordeelt. Daarnaast stellen zij zich de vraag hoe de criteria voor de ‘3DToets’ tot stand komen. LVNLen CLSKhebben aangegeven dat in de toetsing is uitgegaan van de Luchtruimvisie. Daarin wordt een prioriteitsstelling gegeven aan soorten luchtverkeer en aan verschillende luchthavens. Waar de consequenties van diverse ontwikkelingen (CBALand, Central West, TMAHolland Regional, etc.) nog niet te overzien zijn, is dat met “onzeker” aangegeven.
Dit onderdeel van het project heeft dan ook veel tijd gevergd. Hoewel de zorgen van de KNVvLen AOPAniet volledig zijn weggenomen, is er een open en transparant proces gevolgd. In meerdere sessies zijn alle betrokken partijen uitgenodigd geweest om telkens gezamenlijk de criteria aan te scherpen en de resultaten te bespreken. De betrokken partijen hebben veel energie in dit proces geïnvesteerd en zijn in staat geweest — ondanks soms gepolariseerde meningen — de dialoog gaande te houden op een positieve manier. Niet alleen de expliciete uitkomsten van dit proces verdienen een vermelding in dit rapport. Ook de niet expliciete uitkomsten, zoals
- 14-
worden
onverwachte
15
Niet
kaders
toekomstvastheid
Luchtruimvisie
de
gekregen
komende
voor
heeft
Luchtruimvisie
aantal
in Nog
zijn
Toekomstvast
categorieën
uitgevoerd gezamenlijke
Naar toegenomen
Benadrukt
de
overheid
geen
toekomstvast
onvoldoende
TGAL
‘3D
oordeel
tot
uitgesloten
gegeven belangrijke
gevolg
Toets’.
luchtzijdige
jaren
dan
ontwikkelingen
wordt
helder
en
worden
te
wederzijds
van
inspanningen
eerst
zijn betekenen
—
meer
verdelen:
verder
en
door
dat
dat
De
als
te
de
dat
te
luchtruimwijzigingen
duidelijkheid de
—
veranderingen
werd
hoofdreclen
‘Groen’
er
verwoorden.
verricht
als
tijd
kunnen
de
projectcoördinator
dus
bedreigingen
resultaten
werk
meer
en
‘Rood’
Luchtvaartnota
vergt
een
begrip,
gedacht.
eventuele
dat
na
aangegeven
door
‘Groen’
locaties
om
doen;
deze
dan
afloop
aangegeven
ten
om
voor
zijn
bruikbaar.
voor
de
Geconstateerd
Na
bij
beperkingen.
te
beoordeling
activiteiten
opzichte
een
hoopgevend
luchtverkeersdienstverleners,
/
deze
voorzien
aanvang
afloop van
deze
activiteiten
-15-
nog
(inclusief
uitspraak
is
in
dit
er
van
beoordeling
activiteiten
de
De
in
onvoldoende
van
project,
een
geen
de de
‘3D
van
uitkomsten
voor
/
locaties
huidige
het
wordt
‘3D
voor
gedegen
de
Toets’.
een
absolute
te
dit
de
Aldersakkoorden)
TGAL-project
doen
Toets’.
project
‘Oranje’
het
/
activiteiten
is
inzichten
dat
locaties
eindig
dat
Met
duidelijk
garantie
voortzetten
van en
—
de
Hier
als
de
werd
realistische
de
uitwerking
de
beoordeling
zijn.
niet
‘Oranje’
uitwerking
een
biedt huidige
is
‘3D
moet
/
de
is
geheel
helder gedacht.
locaties;
om
uitspraak
Toets’
GA-sector
tegen
en van
dus
aangegeven
het
kunnen
inzichten 15 ,
‘3D
van
de
dat
van
hebben
zijn
de
effect
Dat
Toets’
de
de
over
een
in
en 3 Toekomstvast: Groen
Nationale luchthavens
ci bD . c G c ci ci b G & E . . 1. E 0 ci u ci ci 4.1 0 . —‘ N Amsterdam Airport Schiphol x
Groningen Airport Eelde X
Lelystad Airport X
Maastricht Aachen Airport X
Rotte rdam The Hague Airport X
16 Volgens zeer recente informatie zijn vanuit de luchthaven operationele beperkingen voor vaischermspringen van kracht geworden. indien deze beperkingen onverkort en blijvendworden ingevoerd is de toekomst van valschermspringen op Eelde onzeker. -16-
verhogen
van
19 Valschermspringen:
18
17
Bosschenhoofd),
Regionale
Twente
Zeeland
Trafficport
Texel
TeugeAirport
Seppe
Vliegveld
Vliegveld
Vliegveld Vliegveld
Kempen
Vliegveld
Twente
Voor
De
regionale
beoordeling
valschermspringen
Airport
van
Airport
Airport
Airport
Airport
Airport
betekenis
FL
Oostwold
Hoogeveen
Ameland
Hilversum Drachten
luchthavens
Venlo
100
Sprundel
had
‘Groen’
FL100
tot
18
tot
geworden.
FL130.
2015
binnen
(nieuw)
geldt
heeft
de
Dit
voor
de
UDP
en
status
verzoek
betrokken
Schijf
de
(Uniform
springgebieden:
van
heeft en
nationale
voor
club
-17-
S
.0
4.’
x
‘.-
0
X
X w
X
C
X
X
Daylight
X X
X
X X
X
geen
de
een
hoogtes
invloed luchthaven
‘-
r.J
•o
verzoek
X
ci
ci
X
c
X
X
X
X
X
Period).
Seppe
op
X
conform
X .!
.
Airport,
om
u
ci
1
aj
X c bO
c
X
X
19
17
de
en
de
beoordeling
is
maximale
gedurende
de
Oud
X
X X
Regeling
Gastel
‘-
0) 0
c
springhoogte
‘Groen’.
2015
(binnenkort
5
Ô
luchthaven
0)
ru
ci te Militaire luchthavens
wt bO t t .E t bw t E • • L.. 5 S aJ 1.. ‘.-3 t 3 .‘0 a u ‘- 0 —I .t N > DePeel X
Deelen X
Den Helder X
Eindhoven X
Gilze-Rijen X X
Leeuwarden X
Volkel X
Woensdrecht X
-18
tot
beoordeling
bestaat
20
Hoek
Griendtsveen
Haamstede
Giethoorn
Gendt
Geesteren
Overige
Feanwalden
Castricum 2 °
Eesergroen
Bruinehaar
Bronkhorst
Borculo
Beverwijk
Axel
America
Barchem
Ameide
Ambt-Delden Castricum
Aarlanderveeri
Aalteri
1500
een
Smitschorre
ft.
Deze
convenant
luchtvaartterreinen van
EZZC
[paramotor]
de
wordt
opereert
KNVvL
tussen
echter
dat
niet
de
EZZC
zelden
boven
EZZC
Castricum
geactiveerd
en
1200
LVNL
voet
‘Groen’
-19-
met
4.b
0
0
ei
c
en
als
afspraken
ervaart
de
is.
X
Polderbaan
•.-
5 ,..j
X
ei
ei
X
D
hinder
over . £
•.
u,
LJ
ei
c
bti c
ei
een
van
wordt
Castricum
deze
X
gebruikt. verticale
•
X
LA
.5 X
.- X
X
X
X
x
X
X
gJ c ei
X
area
x
Desondanks
grens.
1 in
. .5
.
x
te
c
ei
X
de
Er
CTR
is de c w bO £ c w c .2 L 5 .r0) . 0 w u S . . .1 .5 .3 i::i i In Ô Hooghalen x
Langerak X
Langeveld X
Malden X Manderveen
Moergestel X X Nieuwkoop
Nieuwvliet X X
Nistelrode X
Noordeloos X Nurnansdorp
Rinsurnageast X
Schaikwijk(Houten) X
Schinveld X
Stadskanaal X Sterksel
Terlet X
Veeridam X
Venlo X
Wieringenmeer/Middenmeer X Winterswijk
- 20 - rJ m -l (D m ci (0 0 0 (0 m (0 0 ci (0 (0 -p (0 ‘0 ci 1-1• 3 (D (0 -‘ rt (0 (0 00 0 w 0 (0 (D 0 0 (‘0 (0 ci —S ci (0 z 0 ‘t (D (0 0) -.5 -i 0 ci IJS 0 z (0 m •0 -S 3 0. (0 3 0 00 0 (0 1 0 (0 -p z (0 (0 0 (0 (0 (0 -v 0. (‘0 0) 00 3 0. 0) (‘0 (0 -S 00 0 03 0 -t
Motorvliegen Motorvliegen
weefvIiegen ,< )< 5< 5< >< weefvliegen
!alschermspringen 5< 5< 5< Ialschermspringen
> MLA MIA
Schermvliegen Schermvliegen
Deltavliegen 5< Deltavliegen 2.4.1 Discussie uitkomsten ‘3DToets’
Hierna volgt een korte beschrijvingen van de uitkomsten in bovenstaande tabel.
De als niet toekomstvast beoordeelde locaties / activiteiten zijn:
Biddinghuizen zweefvliegen: LVNLheeft aangegeven in een gesprek met ZCFlevo dat vliegen op de huidige locatie bij ingebruikname van de nieuwe vliegroutes Lelystad Airport niet meer mogelijk is. De Verklaring VeiligGebruik van ILTvoor de locatie Biddinghuizenvervalt op het moment (2018) dat de nieuwe luchtruimindeling EHLEvan kracht wordt;
Eindhoven zweefvliegen: als onderdeel van afspraken aan de Alderstafel Eindhoven is zweefvliegen van deze locatie eindig;
L.elystad:Ditvliegveld speelt een belangrijke rol in de discussies rond toekomstvaste GA-locaties. Bijde verwachte ontwikkeling van LelystadAirport zal met ingang van september 2016 de parallelle grasbaan gesloten zijn. Ditheeft gevolgen voor het tragere motorvliegen dat die baan gebruikt (èen deel van de MLA’sen gyrocopters). De provincie Flevoland heeft op grond van afspraken aan de Alderstafel Lelystad gezocht naar mogelijkheden om het langzamer verkeer elders in de provincie te faciliteren. Een in opdracht van de provincie uitgevoerd locatieonderzoek laat zien dat er alleen in het noordwestelijke deel van de Noordoostpolder een nieuwe locatie onderzocht kan worden. Andere, te onderzoeken mogelijkheden bevinden zich ook in de naastgelegen provincies Overijssel en Gelderland. Op wat langere termijn wordt naar verwachting de GAop Lelystad sterk beperkt, waardoor significant capaciteit voor GAverloren gaat en elders moet worden geaccommodeerd. Volgens de cijfers van de NVLhierboven was in 2013 de vergunde ruimte voor GA120.000 bewegingen, waarvan 106.000 werden benut. Volgens het Ondernemingsplan Lelystad 22Airport is er in het voor GAminst gunstige scenario, in 2040 ruimte voor 42.000 GA-bewegingen. Met andere woorden moeten circa 70.000 bewegingen ILelders worden geaccommodeerd. De locaties / activiteiten waarover nog onvoldoende duidelijkheid bestaat om een uitspraak te doen zijn:
De Voorst (NOP) zweefvliegen: de (luchtzijdige) ontwikkelingen rond Lelystad lijken belangrijke gevolgen te hebben voor De Voorst. In december 2015 is de club nog in overleg met provincie Flevoland en wellicht op een later moment ook met LVNL;
22 Ondernemingsplan Lelystad Airport d.d. maart 2014, P50 / 51 en Figuur 7.1. 22
bovenste
voor Airport.
25 24
23
maken
dat gekomen
komt
Hoewel
alternatieve
ondervonden voortzetten.
alternatieve
optimalisatiemogelijkheden
voor
Min
maximaal
gevolg
blijven
holdings 24
Rotterdam gesitueerd
overleg;
een
Lelystad
Lemeler’ield
verduidelijken;
vliegen
de
verlaging
de
locatie
(Initial
rondom
aangegeven
Hilversum
Deelen
behoefte
Volgens
n
Het
een
consequenties
valschermspringen
(reeds
dit
l&M
inhoudelijk
de
springgebied of
context
om
van
opereren.
grens
Approach
/
eindoordeel
de
de
onmogelijk
weekenden,
deltavliegen:
de
kunnen
Lelystad
geeft activiteiten.
op
van
twee
beperkte) is
tot
(rendabel)
situatie
huidige
Aeronautical
het
ruim
valschermspringen
valschermspringen
van
locaties
om
locaties
de Geconcludeerd
deze
zweefvliegen:
betekent
beperkingen
FL055 25 .
het
aan
huidige
vrijdagen
Springgebied
huidige
voorstel
de
Rhoon
25
belangrijke
De
Fix
zullen plafond
-
activiteit
niet
(en
dat
activiteit
gewenste
km kan
en
pas
besproken; waar
maximale
Schiphol)
behoefte
feestdagen
‘Holdings’
te
Voor
deze
bevindt
Information
mogelijk
Voor
de
verkeersaanbod,
van
in
hoopgevend
locatie
worden.
blijven naar
kan
gedaan
het
per
mate
SR
dat
kan
valschermspringen
Rhoon
de
activiteit
niet
de
op
SR
hoogte.
werd
worden
op
gevolgen
op
zich verwachting
verleden
maand.
periodes
lokaal
van Nederlandse-Duitse
en
te
springhoogte,
gevolgen
bieden.
/
de
leveren
opereren.
(Springgebied
waarin
een
toekomstige)
toe
SR
kortere
en
dat
Overleg
zweefvilegeri:
op
Publication
FL120.
blijven.
de
dat
huidige
de
heeft
ca.
(gedurende
meer
te
lijkt,
als
vliegen
vindt
gegeven
gevolgen
waarin
exploitant
LVNL
hebben
10
staan
door
Seppe deze
deze
basis
termijn
beperkt
23
van
km
met
is
deze
structurele
belangrijke
than5
locatie
(AIP)
het
geen
het
afstand SR
activiteiten
bemoeilijkt
holdings
binnen
de
voor
kan
beperkingen
LVNL
als
en
Rhoon 23 ):
voor
van
is
opties
en
de
para
Nederland,
de
de
(luchtzijdige)
zijn incidenteel
-
de
door
Midden-Zeeland
de
adequate
dienen
en
Skydive
LVNL
mening
zweefvliegen
geplande
de
ten
grens.
zornertijden)
en
vliegtuig
deze
consequentie
exploitant
activiteiten
Deelen
daarnaast
overwogen
basis
uitdagingen
gevolgen
(luchtzijdige)
zuiden
een
- voortschrijdend
/
wordt
toekornstvast
Het
locatie
voor
uitgegeven
CLSK
De
Rotterdam
van
toenemend
het
te
niet
oplossing
CTR
van
plaats
invoering
springgebied
betrokken
ontwikkelingen
huisvesten.
een
de
voor gekeken
en
mag tot
mogelijke
Rotterdam hebben
zou
/
betekent
op
woensdagavond
en
activiteit,
projectcoördinator
een
dat
zijn
om
een
nog
door
op
klimmen
ontwikkelingen
structurele
SR
kunnen
is
voor
(SR)
overland
verlaging
als MLT
rendabel
tot
van
zijn
aantal te
conclusie
inzicht
(on)rnogelijk
LVNL,
voor
is
club
The
organiseren
CLSK
naar
het een
-
wordt, de
-
de
naar
Deelen.
is
is
heeft
Hague
deze
rondom
FL120
4 e
besluit
zullen
de
de
heeft
basis;
te
van
IAF
en
als De Soesterberg zweefvliegen: de invoering van de 4 AF(Initial Approach FixSchiphol) en de gevolgen van cle (luchtzijdige) ontwikkelingen rondom Lelystad kunnen belangrijke gevolgen hebben voor deze locaties / activiteiten;
Teuge valschermspririgen. De KNVvLgeeft in ‘Toekornstvaste accommodatie sportiuchtvaart: Kansen en bedreigingen, KNVvL& AOPA’prioriteit aan de locatie Teuge voor de activiteit valscherrnspringen:
Absolute prioriteit voor het valschermsprin gen in Nederland is de locatie Teuge. Op die locatie is het grootste en sportief belangrijkste paracentrurn van Nederland gevestigd. De laatste informatie t.a.v. porachutesprongen geeft aan (cijfers over 2014) dat 44% van alle sprongen in Nederland op TELJgCgemaakt worden. Dit percentage vertoont al enkele jaren een stijgende trend, waarbij met de verlaging van de sprongprijs per 1 januari 2015 deze trend is bestendigd.
Valschermspringen op Teuge wordt steeds vaker beperkt door (door LVNL) opgelegde verticale 25beperkingen Enerzijds geeft LVNLaan dat een verplaatsing van de springkolorn naar het oosten de hinder zou reduceren of elimineren, Anderzijds stelt het NPCT(Nationaal Parachute Centrum Teuge) dat deze oplossing voor hen niet rendabel is. De in 2015 op Teuge gehouden internationale kampioenschappen zijn . is zeer goed verlopen. Dit een onverwacht positieve uitkomst en wordt door alle partijen gezien als een goede basis voor verdere gesprekken om tot een wederzijds aanvaardbare oplossing te komen.
De oplossingsrichtingen om valschermspringen door NPCTop Teuge toekornstvast te maken zijn:
Status CIUO behouden, maar 27FUA-tools inzetten om de problematiek binnen wederzijds aanvaardbare grenzen te houden;
• Onderzoeken of routes voor de grote luchtvaart omgelegd kunnen worden en wat daarvan de kosten zijn.
W[eririgenmeer zweefvliegen: hier vormen windturbines (en niet luchtruim) de belemmering. In de omgeving lijken andere locaties mogelijk te zijn. Overleg tussen betrokken partijen moet de oplossing duidelijk maken.
26 LVNLlegt (tijdelijke) verticale beperkingen op om de vereiste separatie met het overige verkeer te waarborgen. 27 Verordening (EG)nr. 2150/2005 regelt Flexible Use of Airspacè (FUA)in Europa. Flexibel en dynamisch gebruik van het Nederlandse luchtruim dient steeds meer toegepast te worden. Dit kan voor de GAin bepaalde Iuchtruimdelen meer mogelijkheden bieden.
24
lijkt Onderzocht
in
biedt
Er
Nieuwe van
het
bescheidener aangenomen
besloten (Flight
Tevens
beheerder,
luchtruim. verstandig
definiëren.
goedkeuring
lang
op
Conform
nieuwe
kunnen
KNVvL
Zoals
worden
2.4.2
3ROEN
Voor
aan
FL120
de
is
3
weekend,
de
valschermspringen
een
zijn
vastgesteld.
Betuwe.
dat
aan
valschermspringen
eerder Potentiële
GA Level
en
en
is
locatie
GA
blijven
grote
en
er
tussen
om
valschermspringen,
de
het
Sector
AOPA
dat
Het
om
goede
•
Immers,
op
•
locaties
•
is
gepaard
150)
uitgangspunten
minimaal
van
van
dat
besproken,
Vooral
wat
behoefte
met
zij
behoefte
de
de
toestaat.
begrip
voorgenomen
dat
op
dat
Over
1:
beoefenen
de
hebben
FL130
kansrijk.
alle
valschermspringen
dan nieuwe
Dit
criteria belang
Randstad kans
de
mogelijkheden
plaatsen
daarbij
het
de
GA
aan;
verschillende
met
het
het
aantal
mogelijkheden
3
vallen
toekomstvast
overgebleven
FL060
sector
luchtruim
op
locaties.
dat zullen
aan
aan
opheffen
gewezen
in
zoekgebied
gebleken
vele
de
hoogte
locaties
op
Voor
nog
succes
binnen
overleg
FL150
die
luchtruim
suggereert
/
GA-sector
locaties
een
van
Midden
te
zweefvliegen, en
gebruik
onderzoeken
Betuwe
risico’s
sterke
voor
wat
hanteren
Het
LVNL
nieuwe
TGAL,
en
in
te
zijn
behoeft.
activiteiten
van
op
een
zorgvuldig
met
de
betreft
vergroten
verschilt
af
gebruik
GA
capaciteit
eerder
zijn
Gorinchem 24/7
Zeeland
voorkeur
die
de
de
(in
wordt
/
bestaande
te
omgeving
één
is
echter
dragen
CLSK.
de
bruikbaar,
behoefte
voor huidige
locatie
25
de
de
bezorgd:
leggen
voor
geaccommodeerd
Qua
projectcoördinator
uur
Dit
aangewezen
af
deltavliegen,
toekomst)
kans
qua
beschouwd.
per
geven
de
behoeven
realisatie
dan niet
door
zich
alle
voor
onderwerp
KNVvL, van
tijdgebruik
in traject
—
tijd. criteria
maximale
van
op
luchtsport,
luchtsport
om
of
Zaltbommel
wanneer
nuttig,
een
luchtsporten,
voor
de
het
de
de
succes
Wordt
nabij
sommige
(alle
Randstad.
AOPA
in
vrijdagavond.
verwachting
luchtverkeersdienstverleners
van
aantal naar
voor
een
verschillende
natuurgebieden
Gezien onvoldoende
MIA
rendabel
de
dient
vormen
is
hoogte
beperken.
een
een
automatisch
locaties;
groot
per
een
en
moet
het
een
Randstad,
is
en locaties bestaande
—
NVL
luchtsportcentrum
luchtsport nader
het
locatie
met bovenstaande
absolute
Rosmalen
nieuwe
motorvliegen.
nieuwe
te
deel
worden
van)
of
van
aantal
potentiële
verhogen
uitzondering
wenselijk
volumes
Het
te
uitgewerkt
mate
niet
en
de
dat
luchtsport
locatie
zijn
vergroten.
locatie
locaties
minimum
is
per
tot
— locaties
met
bevindt
ruimte
derhalve
er
Hank
FL
tot
is
voor
zijn;
een
zal
te
150
te
het te dit gebied geen beperkingen. Een tweede zoekgebied is Gorinchem — Beesd — Zaltbommel, ten noorden van de Waal.
Nieuwe locatie 2: Nabij Zwolle
Luchtsportcentrum Overijssel is inmiddels 4 jaar op zoek naar een locatie voor het realiseren van een luchtsportcentrum dat plaats biedt aan primair paramotor, MIA, scherm- en deltavliegen, maar eventueel ook zweefvliegen. Het zoekgebied Kampen — Meppel — Dalfsen lijkt de GASector het meest kansrijk. Met name het gebied tussen Dalfsen — Hasselt — Meppel is hierbij interessant,
Nieuwe locatie 3: Noordoost Noord-Holland
Luchtruim lijkt beschikbaar te zijn boven deze plek, waar reeds het MLA-veld Middenmeer en een zweefvlieglocatie zijn gevestigd. Gedacht wordt aan een combinatie rnotorvliegen, MLA,zweefvliegen en scherm- en deltavliegen. Deze locatie zou mogelijkheden bieden op een uurtje rijden ten noorden van de grootste stad van het land.
2.5 Luchtzijdige inpasbaarheid potentiële nieuwe locaties - ‘3D Toets’
De nieuwe locaties zijn tijdens de ‘3DToets’ door de luchtverkeersdienstverleners beschouwd en uitspraken zijn gedaan over hoe Iuchtzijdig kansrijk elke locatie is. De 3 locaties worden hierna behandeld.
Locatie 1: Betuwe,
Dit gebied ligt in het militair laagvlieggebied MAAS/WAAL.De evaluatie laagvlieggebieden is thans in uitvoering en zal inzicht te geven in het gebruik van deze gebieden. Samen met de Defensiebehoefte, in dit geval CLSK,is dit maatgevend voor het wel of niet kunnen accommoderen van een dergelijk luchtsportcentrum. De GAsector moet de vraag naar een evt. locatie uitwerken, rekening houdende met het “ringweg”-model. Van GNDtot 3,000ft is luchtruim beschikbaar,
Locatie 2: Zwolle.
Het genoemde gebied beslaat een gedeelte van de militaire laagvliegroute ‘Link Route 1OA’.Zonder een vorm van FUAkunnen beide activiteiten niet in hetzelfde gebied plaatsvinden, In de toekomst zal als gevolg van de geplande implementatie van CBALand de bovengrens worden verlaagd naar FL065,hetgeen heperkend kan werken voor met name para activiteiten. Beide beperkingen gelden met name op weekdagen en niet in het weekend. Van GNDtot 3,000ft is luchtruim beschikbaar. Uitwerking hangt af van indeling Lelystad luchtruim en toekomstig militair gebruik luchtruim.
26
gevergd TGAL
een
GA-platform.
NACA gekozen
I&M
niet
Betrokken belang
mogelijkheden GA-activiteiten
In mogelijkheden
de
zowel
Het werkelijk
toekornstbestendige
3
Het
deze
te Toets’
laten
dan van voorstellen
luchtzijdige
check
“vergunningen”
niet
2.6 gebied,
Binnen zweefvliegen
werken.
Vanuit
om
Locatie
CONCLUSIES
de
voeren
(in
eensluidend
proces
direct doel
Landzijdige
voorstellen
verwacht.
in
heeft
‘van
vertegenwoordigt
loop
landzijdige
voeren
en
te
luchtzijdig
door
overleg
en
is
3D
de
dan
er
om
3:
richten)
NVL,
voor van
De
gebruikte
nationale
daaropvolgend
van
binnen
toegezegd
onderwerpen
gerelateerd
kaders Check
Noordoost
blijven
leidt
de
voor
inpasbaarheid
voorzien
deze
in
TGAL
aansluitend
een
op
de
dit
met
dit
betrokken
Hierdoor
valt
verkend
mogelijk
voor
Inpasbaarheid
tot
standpunt
toets
(Besluiten,
TMA als
eventuele
Wieringenmeer
toekomst
in is
project
de
rapport
van
mogelijk
dergelijke
was,
de
buiten
betekenis’
gebleken
luchthavencapaciteit,
een
een
laridzijdig,
tijd
mogelijkheden
deze nieuwe
en,
de
niet
luchtverkeersdienstverleners
Noord-Holland.
Holland
aan
de
en
overzicht
naast
separate
zijn.
is
zijn
die
hoewel
is
RBML aan
—
provincies
eerdergenoemde
de
onvoldoende
onderwerpen
van
meer
eerste
gedefinieerd.
het
geschikte
van
voor
een
kon
nieuwe
Regelingen
beschikbaar
gezamenlijke dusdanig
Tevens
locaties
dat
scope
het
het
zijn.
Regional
doel
om
die
potentiële
GA
worden
fors
zijn
wat
onderdeel
hier
de
bedreigen
communicatie project.
van
keer
inventariseren
voorstellen
die
in
Het
locaties.
van
de
van
aantal zorgen
—
zijn
zijn
betreft
locaties
en
Nederland.
mogelijkheden
toekomstbestendige
belangrijk
analoog
mogelijkheden
dat
Provincies
vertrekput
en
en
het
ingenomen.
het
tijd
voor
in met
27
De
was
op
te
nieuwe
inspanning
Ontheffingen)
de
onderwerpen
de
het
van
van
project
proces.
de
overgebleven
daadwerkelijke
windturbines
bestrijken
verkennen
de
De
name
voor
over.
GA
vier
TMA
vergde
aan
proces
agenda
landzijdige
eindrapport
benodigde
de
aan
dat
van
activiteiten
Hiervan
bevoegd
GA
voor
het locaties
KNVvL
de
vervolgens
Luik
—Toekomstvaste
deze
er
te
Het
zijn.
bestaande
organisaties:
daadwerkelijk
hebben
echter
toekomstbestendige
LVNL
project.
slechts
te
door
bieden
waar dit
Maastricht
project
aan
voor
mogelijkheid
is
zetten
Het
en
die
om
gezag
project
inpasbaarheid tijd
—
gebieden
echter
/
realisatie
te
de
de
AOPA
en
suhstantieel
in
de
Defensie
de
is
de
ondernomen
een
de
de
aan voor
Er
laten
Nederland
projectcoördinator
nu
wat
Provincies
vergunde
heeft van
orde
toekomst
voor
landzijdige
is
luchthavens
toets
behelsde
deel
een
AOPA,
aan
Min
over
(LIMAS),
voor
het
te
er
zijn
het
en
GA
van
gesteld
de
meer
/
verder
groot
realiseren.
nodig
van KNVvL
op
l&M.
ontwikkelen
locaties
CISK
de
maar
gekozen
reguliere
Locaties.
van
deze
meer
KNVvL,
en
de
van
‘3D
het
waarbij
tijd
een
waar
toets
deel
Min
is,
dat
‘3D
de
uit
/
die
uit
tijd
AOPA
in
te
van
te
uit is Toets’ niet volledig zijn weggenomen, is er volgens de onafhankelijke projectcoördinator een open en transparant proces gevolgd. De betrokken partijen hebben veel energie in dit proces geïnvesteerd en zijn in staat geweest — ondanks soms gepolariseerde meningen — de dialoog gaande te houden op een positieve manier. Niet alleen de expliciete uitkomsten van dit proces verdienen een vermelding in dit rapport. Ook de niet expliciete uitkomsten, zoals toegenomen wederzijds begrip, zijn hoopgevend voor het voortzetten van inspanningen om werkelijke toekomstvaste GAlocaties te realiseren na afloop van dit onderzoeksproject.
Conform het projectplan, behelst dit rapport een totaaloverzicht van de bestaande GAlocaties en activiteiten. De combinatie van locatie en activiteit is in een matrix geclassificeerd als ‘Groen’ — toekomstvast, ‘Oranje’ — er bestaat nog onvoldoende duidelijkheid om een uitspraak te doen en ‘Rood’—niet toekomstvast. In paragraaf 3.4 van dit rapport worden 89 activiteiten op totaal 66 locaties als ‘Groen’ geclassificeerd. Tot de classificatie ‘Oranje’ behoren negen activiteiten op acht locaties. ‘Rood’,en dus niet toekornstvast zijn drie locaties / activiteiten. Voorts zijn 3 potentiële nieuwe locaties beschouwd voor wat betreft hoe kansrijk zij zijn vanuit luchtruim perspectief. Eris onvoldoende tijd overgebleven om de landzijdige toets op de eventueel nieuw te ontwikkelen locaties uitte voeren. Het opleveren van het rapport vertegenwoordigt dus het begin van deze fase van het proces.
4 AANBEVELINGEN
Aanbevolen wordt:
1. De combinaties van locaties / activiteiten die in de ‘3DToets’ als ‘Oranje’ zijn beoordeeld verder uit te werken op de momenten dat de benodigde informatie over luchtruimwijzigingen beschikbaar komt. Het is verstandig dat Min l&Méén probleemeigenaar per onderwerp identificeert die dit bewaakt;
2. Voor het Nationaal Parachute Centrum Teuge te onderzoeken:
• het gebruik van FUA-toolsom de problematiek binnen aanvaardbare grenzen te houden;
• of routes voor de grote luchtvaart omgelegd kunnen worden en wat daarvan de kosten zijn;
3. De mogelijkheid de huidige maximale hoogte voor valschermspringen op Midden Zeeland te verhogen.
4. De discussie tussen overheid (Rijken provincies) en GAsector over de potentiële nieuwe locaties die uit luchtzijdig oogpunt als kansrijk zijn beoordeeld te starten;
28
6.1
Definitie
6
5
Bijlagen
Lijst
•
•
• •
•
•
• • •
•
•
•
•
•
•
•
• • •
•
•
Bijlage
•
•
•
•
van
•
onderwerpen,
6.
Valscherrnspringen; van
Landbouwsproeien.
Luchtvaartvertoningen Privé Observatievluchten;
Rondvluchten;
Search
Research
Reclarneslepen; Verkeer
Luchtfotografie, Onderzoeken
Helicopter
Vervuiling
Medische
Brandweerinspecties;
Vliegopleidingen
Bebakening Vliegtuigonderhoud
Controle Taxi-
hoogspanningsleidingen;
Inspecties
Maatschappelijke Toekomstvaste
Politie
december
Ondernemingsplan
Luchtvaartnota
Luchtruimvisie
Projectplan De
NVL
het
General
brondocumenten
in
1:
reguliere
Enquête
en
en
een
Definitie
vluchten;
and
van
ander
klein
natuurgebieden;
vluchten
vluchten,
separate
t.h.v.
Noordzee Aviatiori
Emergency 2015)
rescue
die
vaarroutes;
Toekomstvaste
/
luchtkwaliteit
charterverkeer, en
naar
GA-platform
recreatief
als
General
accommodatie
milieu
luchtkartering,
resultaten
voor
vluchten
vluchten;
bijvangst
(NLR/TU
booreilanden; communicatie
-
Lelystad
waaronder
(MRO);
en
Overzicht
beroeps-
Medical
en
en
binnenwateren;
Aviation
verkeer,
veiligheid
kunstvliegen;
op
(door
Delft);
van
door
Accommodatie
Airport
bekend
te
Service
GA
amhulancevluchten
tv-programma’s;
en
dit
nemen.
/ o.a.
29
waaronder aan
-
voor
privébrevet;
proces
Sportiuchtvaart
bv.
d.d.
universitaire
als
(HEMS);
Min
controle
de
maart
Business
zijn
overheid
l&M
GA
tuchtsporten;
geïdentificeerd,
2014
gecommuniceerde
gasleidingen
Aviation;
instituten;
en
KNVvL
en/of
orgaanvervoer:
de
&
AOPA
en veiligheid);
in
de
(versie agenda General Aviation wordt uitgevoerd met:
• Propellervliegtuigen; • Straalvliegtuigen; • Motorzweefvliegtuigen; • Zweefvliegtuigen; • Helikopters; • Autogyros / gyrocopters; • Air & land vehicles; • Schermvliegtuigen; • Paramotor; • MLA/ micro light aircraft; • LSA/ light sport aircraft; O Valschermen; • Deltavliegtuigen; • Hetelucht- en gashallonnen; • Modelvliegtuigen; o Historische vliegtuigen; • Amateurbouw vliegtuigen; • Kleine en grote onbemande luchtvaartuigen.
30 11) c w
C) 4-. 1
-J
-J >z w 4-. aj 4- 1
ru LI rJ