CHWEFROR 2007 tafod e l ái Rhif 214 tafod e l ái Pris 60c

GORYMDAITH DEWI Twnel i’r Fro Ffordd Osgoi SANT AR EI Pentre’r Eglwys FFORDD! Mi fydd dathliadau lliwgar a thrawiadol Mae galw cynyddol ar y Cynulliad i yn cael eu cynnal unwaith eto eleni wrth weithredu’r cynlluniau i adeiladu ffordd i bobl o Gymru a thu hwnt ddathlu osgoi ardal Pentre’r Eglwys. Fe bywyd ein nawddsant drwy orymdeithio addawyd y byddai’r gwaith yn cychwyn trwy ganol Caerdydd. unwaith fod Ffordd Osgoi Porth wedi ei Mae'r orymdaith yn cychwyn am 2 o'r chwblhau ond nawr mae’r Cynulliad yn gloch Ddydd Iau, Mawrth 1af yng dweud nad yw’n cael blaenoriaeth yn y Ngerddi Soffia (ger tafarn "Y Mochyn rhaglen ffyrdd newdd. Du"), ac fe aiff ar ei hynt trwy ganol y Aed â deiseb gyda dros 6000 o enwau ddinas gan orffen o flaen yr Amgueddfa i’r Gweinidog dros Ffyrdd, Andrew Genedlaethol ym Mharc Cathays. Davies, gan bwysleisio bod tagfeydd yn "Bydd gorymdaith 2007 yn wahanol yr ardal yn y bore a’r prynhawn yn ac yn well na'r tair gorymdaith hollol annerbyniol gyda nifer o blaenorol" meddai Iestyn ap Rhobert ar ddatblygiadau tai newydd ar y gweill. ran y Pwyllgor Trefnu. "Am un peth, fe Un rheswm am yr oedi yw bod yr fydd gyda ni lawer mwy o gerddoriaeth amcangyfrif am gost y gwaith wedi codi eleni, a hefyd bydd nifer o ysgolion o £59.7m yn 2005­6 i £92m yn 2006­7. Caerdydd yn ymuno â ni." Disgwylir i Lywodraeth Cymru wneud "Mae'r Orymdaith yn agored i bawb" Mae cwmni Cemex yn agor twnel i’w datganiad am Grant Trafnidiaeth 2007­8 meddai "ac yn gyfle i bobl Cymru, beth chwarel ar fynydd y Garth Isaf o Dŷ ym mis Chwefror. Telir y Grant bynnag eu hoedran a'u cefndir i ymuno Nant, Pentre Poeth. Mae’r twnel sy’n Trafnidiaeth i awdurdodau lleol i’w mewn dathliadau creadigol ac urddasol 200 metr o hyd gyda dwy lôn traffic yn helpu gyda chost cynlluniau trafnidiaeth o ddiwylliant, treftadaeth a hunaniaeth cychwyn yn hen chwarel Tŷ Nant ac yn mawr. Cymru." dod allan ar lawr y chwarel presennol. Mi fydd Tafarn "Y Mochyn Du" yn Yno fe leolir holl weithfeydd y chwarel Twmpath yr Eisteddfod cynnal Noson Lawen am 7.30 yr hwyr. gan ryddhau 30 miliwn tunnell o gerrig Mae rhagor o wybodaeth ar gael oddi ar i’w cloddio. y safle we www.gwyldewi.org. Oherwydd y twnel bydd lleihad sylweddol yn y traffic trwm sy’n defnyddio ffordd Heol Goch i Bentyrch. Gwrthod Tesco Cwblheir y twnel yn 2008 ar gost o £3.75m. Mae trigolion Pontyclun yn ymladd i wrthod cais Cwmni Tesco i adeiladu siop ar safle hen bictiwrs y pentref. Mae Masnach Deg pryder y bydd siop newydd yn effeithio ar y siopau presennol ac yn achosi tagfeydd trafnidiaeth.

Trystan Gruffudd oedd seren y noson yn y Twmpath a drefnwyd gan bwyllgor apêl ardal Pentyrch i godi arian at Eisteddfod Caerdydd, 2008 ym mis Aelodau Teulu Twm Capel Tabernacl Rhagfyr. Cliff Jones a band Dawnswyr Efail Isaf yn gwerthu nwyddau Masnach Nantgarw oedd wrth y llyw a chafwyd Deg cyn y Nadolig. cyfres o berfformiadau gan y Pictwrs Pontyclun Dawnswyr. Noson ardderchog i cyn ei ddymchwel gychwyn yr ymgyrch codi arian. w w w . t a f e l a i . c o m tafod elái CYMDEITHAS CLWB Y GYMRAEG DWRLYN GOLYGYDD LLANTRISANT Penri Williams 029 20890040 Gyrfa Chwist Cinio Gŵyl Ddewi 8yh Nos Fercher, HYSBYSEBION Nos Wener 2 Mawrth 7 Chwefror David Knight 029 20891353 Clwb Rygbi Pentyrch DOSBARTHU John James 01443 205196 Manylion:01443 218077 TRYSORYDD Cinio Gŵyl Ddewi Elgan Lloyd 029 20842115 7.30yh Nos Fercher, CYHOEDDUSRWYDD 28 Chwefror Colin Williams Y Mochyn Du 029 20890979 Cangen y Garth Manylion pellach: Cyhoeddir y rhifyn nesaf 029 20891577 ar 2 Mawrth 2007 Noson yng nghwmni Erthyglau a straeon Islwyn ‘Gus‛ Jones i gyrraedd erbyn 22 Chwefror 2007 Nos Fercher, 14 Chwefror Neuadd Pentyrch CYLCH Y Golygydd Hendre 4 Pantbach CADWGAN Pentyrch Am ragor o fanylion, ffoniwch: CF15 9TG Ffôn: 029 20890040 Carol Davies, Ysgrifennydd Y Prifardd Tudur Dylan yn darllen a thrafod ei waith Tafod Elái ar y wê 029 20892038 http://www.tafelai.net Nos Wener Mawrth 23 2007 am 8.00pm. e-bost yn Ysgol Gynradd Creigiau [email protected] Cydnabyddir cefnogaeth Argraffwyr: yr Academi Gymreig Gwasg Morgannwg Castell Nedd SA10 7DR CLWB Y BONT Ffôn: 01792 815152 Dydd Sadwrn Theatr 10 Chwefror 2007 Genedlaethol Cymru Gwasanaeth addurno, peintio a phapuro am 8.00yh CYSGOD Y Andrew Reeves Y Band Mattoidz CRYMAN Gwasanaeth lleol a Gwesteion Islwyn Ffowc Elis ar gyfer eich cartref addasiad Sion Eirian neu fusnes Tocynnau 01443 491424 neu ar y ddrws. Ffoniwch Theatr Sherman, Nos Wener 2 Mawrth Caerdydd Andrew Reeves Eisteddfod Dafarn Nos Wener a Sadwrn, 01443 407442 i Ddathlu Gwyl Dewi. neu 23 a 24 Chwefror 07956 024930 Hefyd gemau rygbi am 7.30yh Cystadleuaeth y Chwe Gwlad I gael pris am unrhyw ar y sgrîn lydan fawr. 029 20646900 2 waith addurno PONTYPRIDD

Gohebydd Lleol: Jayne Rees

Genedigaethau. Llongyfarchiadau i Siân a Richard Lewis, Maesycoed ar enedigaeth merch fach ym mis Rhagfyr. Mae Betsan yn chwaer newydd i Myfanwy. Mae John a Jean Williams , Graigwen hefyd yn dathlu­ maen nhw’n dad­cu a mam­gu am y tro cyntaf. Ganwyd Charlotte Imogen i’w mab Gerwyn a'i wraig Nagmeh ym mis Rhagfyr. Maent yn byw yn Hampton.

Dymuniadau Hwyr! Yn ystod mis Rhagfyr roedd Wil Morus Jones, y Comin yn dathlu pen blwydd nodedig. Mae Wil yn dal i fwynhau ei ymddeoliad yn teithio’r byd.

Seren Sebon yn Sardis Tybed a welsoch gip ar Gapel Sardis ar y teledu yn ddiweddar? Buodd camerâu yn ffilmio yr actor Patrick Mower sy’n ymddangos yn gyson ar “Emmerdale”­ y cymeriad Rodney Blackstock­ yn yr ardal wrth iddo olrhain ei achau. Roedd y rhaglen yn un o gyfres ar BBC Wales 2 o’r enw “Coming Home”( Gwelwyd Paul Daniels, Susan Sarandan a Rolf Harris mewn rhaglenni eraill). Aeth Patrick i grwydro o gwmpas Porth ac wedyn ymweld â Sardis lle briododd ei dad­ cu a’i famgu. Roedd ei dad, Archie wedi bod yn löwr yn yr ardal.

Llongyfarchiadau Dymuna aelodau Capel Sardis ddanfon eu cyfarchion at y gweinidog, Y Parch. Hywel Lewis oedd yn dathlu pen blwydd arbennig ym mis Ionawr.

Cydymdeimlo Bu farw Hazel Davies, Trefforest ym mis Ionawr. Estynnwn ein cydymdeimlad â’i gwr, Glyn a’r plant , Siân a Richard. Bydd nifer o ddarllenwyr y Tafod yn cofio am Hazel fel aelod ffyddlon o Glwb y Bont am flynyddoedd. Ar ôl salwch byr bu farw Marcia Phillips, Maesycoed cyn y Nadolig. Roedd Marcia yn un o famau criw cyntaf Ysgol Evan James. Estynnwn ein cyd­ymdeimlad a’r teulu ­ ei gwr , Nicky a’r meibion , Darryl, Rhys a Nicholas.

Croeso Mae Medi , Twm a Teifi wedi symud i Bontypridd. Gobeithio byddwch yn hapus yn eich cartref newydd ym Mhantygraigwen.

Radio Cymru Mae llais Magi Dodd bellach yn llais cyfarwydd ar Radio Cymru. Mae hi’n dod yn wreiddiol o Graigwen, Pontypridd ac yn gyn­ddisgybl Pont Sïon Norton a Rhydfelen. Yn ddiweddar fe ymunodd Glyn Wise, seren Y Brawd Mawr, o Flaenau Ffestiniog â Magi i gyd gyflwyno rhaglen C2 ar fore Sadwrn.

Glyn Wise a Magi Dodd 3 EFAIL ISAF YSGOL GYFUN RHYDFELEN

Gohebydd Lleol: Loreen Williams

Cydymdeimlo Estynnwn ein cydymdeimlad i Huw a Helen Davies, Becky a Jessica, Chandler’s reach ar golli mam Huw, ddiwedd mis Rhagfyr. Cafodd Mrs Bethan Gwanas gyda disgyblion Bl. 11 Valmai Davies, Yr Eglwys Newydd gystudd hir a ddioddefodd yn ddewr. Cafodd ofal tyner John, ei gŵr a’r teulu i gyd. Roedd Valmai’n fodryb i Eirian Rees ac estynnwn ein cydymdeimlad iddo yntau ac i’r teulu i gyd. Mi fydd amryw ohonom yn cofio Valmai yn weinyddes feithrin yn Ysgol Gynradd Gwaelod y Garth.

Croeso Alun Evans Bl 11, Manon Humphreys Gwaith Celf Blwyddyn 7 Croeso i Keith ac Eirian Rowlands i’r Bl 13 ac Illtud Deiniol Bl 12 ardal. Mae’r ddau wedi symud o Lanfarian, ger Aberystwyth i fod yn agosach at eu mab a’r teulu, Iwan a Nia Rowlands a’u merch Meinir a’r teulu sydd yn byw yn ardal Penarth. Roedd Keith yn ddarlithydd Mathemateg ym Mhrifysgol Aberystwyth ac Eirian yn a th r a wes g yn r a dd . Br od or o Fancffosfelen yn Sir Gaerfyrddin yw Keith ac mae Eirian yn hanu o Langennech. Croeso cynnes i chi i’r ardal a gobeithio y gwnewch chi Gwaith Celf TGAU gartrefu’n hapus yma. Merch Mike a Jen MacDonald, Y TABERNACL Creigiau yw Virginia ac mae Ian yn Dathlu’r Nadolig hanu o Riwbeina. Bu llew yr ch un waith eto ar ddathliadau’r Nadolig yn y Tabernacl. Trefn yr Oedfaon ar gyfer mis Roedd Sul yr ail ar bymtheg o Ragfyr yn Chwefror fwrlwm i weithgaredd gyda phlant yr Chwefror 4 Gwasanaeth Cymun o Ysgol Sul ac Aelodau Teulu Twm yn dan ofal ein Gweinidog cynnal yr Oedfa Fore. Yn dilyn yr oedfa Chwefror 11 Elenid Jones, fe ymwelodd Siôn Corn â pharti’r Ysgol Pentyrch Sul yn Neuadd y pentref. Chwefror 18 Oedfa Deulu Gyda’r hwyr cafwyd cyngerdd yn y Chwefror 25 Y Parchedig Eifion capel gan Gôr Godre’r Garth o dan Powell Ysgol Sul Tabernacl yn dathlu’r Nadolig arweiniad brwdfrydig Eilir Owen Griffiths. Yr unawdydd oedd Katherine Thomas, telynores Cwmni Opera Llun lliw o’r Cymru. Cafwyd rhaglen ardderchog o gorffennol gerddoriaeth ac aeth elw’r noson tuag at Elusen y Capel yn Lesotho. Yn Ionawr Roedd y capel yn llawn ar Noswyl y 1996 daeth Nadolig ar gyfer y Gwasanaeth Mari Lwyd Dwyieithog. Daeth nifer o unigolion Cwmni Dawns grwpiau a phartïon i ganu a chafwyd Werin cyfarfod bywiog a buddiol. Caerdydd i Bentyrch Priodas Llongyfarchiadau i Virginia MacDonald ag Ian Harvey ar eu priodas yn Y Tabernacl ddydd Sadwrn, Ionawr 20fed. 4 Twrnamaint Rygbi i Ferched dan 14 YSGOL GYFUN Ar yr wythfed o Ragfyr aeth grŵp o Ysgol RHYDFELEN ferched o flwyddyn 8 a 9 i Ysgol Pont Siôn Norton Newman i chware mewn twrnamaint rygbi. Y tîm oedd Caitlin Perry, Jess Y Marc Safon Siarad Cyhoeddus yn Rhydywaun Stacey, Kayleigh Phipps, Ceri Rydyn ni’n falch iawn i gyhoeddi fod yr Ym mis Tachwedd bu Alun Evans, Matthews, Hannah Thomas, Sam ysgol wedi derbyn y Marc Safon Manon Humphreys a Deiniol Fisher yn Prosser, Sam Delaitre, Amber Jones, unwaith eto yn dilyn nifer fawr o cystadlu mewn cystadleuaeth siarad Tennessee Price a Jodie Harris. Yn y weithgareddau dros y tair blynedd cyhoeddus yn Ysgol Gyfun Rhydywaun. gêm gyntaf chwaraeon ni yn erbyn diwethaf. Diolch arbennig i Mrs Heledd Y pwnc oedd yn cael ei drafod gan ein Ysgol Newman. Sgorion ni saith cais ­ Day a Mrs Angharad Williams am eu hysgol ni oedd ‘Dylai disgyblion gael yr sgoriodd Kayleigh 2, Jess 1, Amber 2, gwaith didwyll i sicrhau’r llwyddiant hawl i gadw enw eu hysgol’. Sam 1 a Caitlin 1. Ciciodd Kayleigh y yma. Manon oedd yn cadeirio gyda Alun yn trosiadau i gyd, felly sgôr terfynol y siarad o blaid y gosodiad. Roedd Alun gêm gyntaf oedd Rhydfelen 49 ­ Boreau Coffi yn dadlau bod yna lawer o hanes yng Newman O. Yn ystod ail hanner y tymor diwethaf nghlwm ag enw’r ysgol ac na ddylem Yn yr ail gêm chwaraeon ni yn erbyn trefnwyd dau fore coffi gan ddisgyblion gael ein gorfodi i golli ein henw ni, dim Ysgol Treorci. Sgorion ni wyth cais ­ Blwyddyn 6. Un ar gyfer cefnogi ond oherwydd ein bod yn symud safle. sgoriodd Sara 2, Ceri 3, Amber 1 a McMillan a’r llall er mwyn codi arian Dadleuodd Deiniol gan ddweud nad Kayleigh 2. Ciciodd Kayleigh y tuag at Ysgol Feithrin Cilfynydd. Diolch enw oedd yn bwysig, ond yr ysgol ei trosiadau i gyd ond am un, ond doedd i’r holl ddisgyblion a gyfrannodd tuag at hun a’i disgyblion. dim ots oherwydd y sgôr terfynol oedd lwyddiant y fenter. Er nad aethon nhw drwodd i’r rownd Rhydfelen 54 ­ Treorci O. derfynol roedd hi’n brofiad da cael Enillon ni'r twrnamaint felly rydyn ni Cymdeithas Rhieni ac Athrawon clywed y dadleuon eraill. Roedd yna drwodd i’r gemau terfynol cenedlaethol Diolch yn fawr i aelodau’r gymdeithas a wyth ysgol yn cystadlu a phob un yn yn Llanymddyfri, ddydd Mawrth y fu’n brysur iawn yn codi arian yn ystod trafod pynciau gwahanol, o grefydd i deuddegfed o Ragfyr. y tymor diwethaf. Fe godwyd y swm bwysigrwydd Cymreictod. Profiad braf Tennessee Price, Blwyddyn 9 anrhydeddus o £1,300 yn y Ffair oedd cael bod yn rhan o weithgaredd Nadolig i gefnogi’r ysgol yn y flwyddyn mor hwyliog a chael cyfle i gwrdd â Arddangosfa Gwaith Celf newydd. disgyblion o’n chwaer ysgolion. Diolch Ym mis Hydr ef gwah oddwyd i’r Clwb Rotari am drefnu. disgyblion ysgol Gyfun Rhydfelen i Adran yr Urdd Manon Humphreys, Blwyddyn 13. arddangos peth o’u gwaith yn yr Athrofa Cynhelir Adran yn yr ysgol bob nos yng Nghaerdydd. Roedd y gwaith a Fawrth. Trefnir amryw o weithgareddau Ymweliad Bethan Gwanas arddangoswyd yn cynrychioli esiamplau yn ogystal ag ymarferion a pharatoadau Ar ddydd Mawrth gwlyb ddiwedd o waith Blwyddyn 7 a 9, a rhai unedau ar gyfer Eisteddfod Gylch yr Urdd. Tachwedd cyrhaeddodd Bethan Gwanas TGAU a Safon Uwch. Roedd y gwaith (ar waethaf cyfarwyddiadau diffygiol yn edrych yn effeithiol iawn, a braf oedd Clwb Canu Mrs Cartwright). Cafwyd diwrnod gweld ymateb y disgyblion i’r Cynhelir Clwb Canu yn yr ysgol bob hwyliog yn ei chwmni. arddangosfa. nos Iau. Bu’r aelodau’n brysur iawn cyn Bu’n trafod ei nofel Llinyn Trôns y Nadolig allan yn y gymuned. gyda’r criwiau TGAU sydd yn ei Ymweliad â’r Clothes Show Live Diddanwyd cleifion cartrefi’r Hollies, hastudio ym mlynyddoedd 10 ac 11, a Ar y 6ed o Ragfyr aethom i’r “Clothes Aspen House ac Ysbyty’r Bwthyn yn chafwyd ymateb brwd gan y disgyblion. Show Live”. Cawsom ddiwrnod da ogystal â henoed Cilfynydd. Bu’r plant Roedd ambell un yn siwr ei bod yn graig iawn. Pan gyrhaeddom ni’r NEC yn hefyd yn canu carolau yn nhref o arian am ei bod yn awdures mor Birmingham, aethom yn syth i wylio’r Pontypridd. doreithiog! sioe. Ymunodd disgyblion Blwyddyn 12 Roedd y sioe ddillad yn hudol, yn Cwmni Fflic Llanhari gyda ni am y sesiwn i’r lliwgar dros ben. Roedd popeth am y Bu rhai o staff Cwmni Fflic yn siarad chweched yn sôn am sgriptio – y dasg dillad yn gwneud i chi eisiau eu prynu gyda phlant Blwyddyn 2 a 5 am y math “newydd” sydd yn ein hwynebu, a nhw. Roedd yna bobl enwog iawn yn y o raglenni y maent yn hoffi gwylio ar chafwyd cyngor amhrisiadwy ganddi. sioe, modelau gan gynnwys “Caprice”, S4C a’r math o raglenni newydd fyddent Diolch o galon; bydd yr athrawon yn yn dangos casgliad newydd o ddillad. yn hoffi eu gweld ar y sianel. edrych ymlaen yn awchus at ffrwyth ein Ar ôl y sioe aethom ni llafur! i’r fan lle roedd y Tro Blwyddyn 8 oedd hi nesaf. Maen stondinau yn gwerthu nhw wedi bod yn mwynhau Sgôr a Ceri pob math o bethau. Grafu o’i gwaith, a braf oedd cael cwrdd Roedd prisiau popeth yn ag awdures mor huawdl a naturiol ddigon teg a chawsom ddoniol. Cafwyd cwestiynau da i ddiwrnod da o siopa. Bethan, a rhai niferus gan Rhys Degnan D i ol ch i Mr s. chwarae teg iddo. Yn sicr bydd ei Robinson am drefnu’r llyfrau yn mynd oddi ar silffoedd ein holl daith. Rydym yn llyfrgell newydd yn eu degau! edrych ymlaen at fynd Diwrnod o chwerthin, mwynhau a eto'r flwyddyn nesaf. dysgu yng nghwmni awdures egniol a Paige Phillips, naturiol. Gwerth darllen ei llyfrau. Blwyddyn 8 5 Ysgol Gymraeg Castellau

Plant newydd ELUSEN NSPCC TECHNIQUEST Croesawyd wyth o blant bach newydd Fe gasglon ni £1000 tuag at yr NSPCC Ddydd Iau 11 Ionawr fe aeth Dosbarth 6 i’r Feithrin ym mis Ionawr trwy’r cyngherddau Nadolig, a thrwy a Dosbarth 5 ar wibdaith i Techniquest i ganu o gwmpas y goeden Nadolig, a astudio’r gofod. Fe aeth y ddau Pêl­droed a Phêl­rwyd Urdd thrwy i’r staff wneud cyfraniadau yn lle ddosbarth i Labordy’r Sêr ble gwelon ni Bydd bechgyn a merched yn yr adran anfon cardiau Nadolig i’w gilydd. Da Gysawd yr Haul a’r cytserau. Cafodd iau yn cystadlu yng nghystadlaethau’r iawn! pawb gyfle i droi dolen y Roced Urdd yn ystod y tymor hwn. Diolch i Hydrogen a’i thanio i fyny tuag at Mr Dafydd Davies, Mr Arwel Davies a CAROLAU GER Y GOEDEN nenfwd Techniquest. Mwynhaodd pawb Miss Jade Hudson am hyfforddi’r timau Brynhawn dydd Mercher olaf y tymor, yn fawr iawn ac erbyn hyn mae gennym ar waethaf yr oerni, bu’r Adran Iau ni arddangosfa yn llawn o luniau a Pantomeim Gymraeg yn canu carolau a chaneuon gwybodaeth. Aeth plant Blwyddyn 1 – 6 i’r o’r cyngerdd Nadolig ger y goeden y tu pantomeim Cymraeg, ‘Pwyll Pia’i’ yn allan i’r Feithrinfa a Dosbarth 2. Fe DOSBARTH 1 Neuadd Parc a Dâr yn Nhreorci ym mis gasglon ni dros £96 i’r NSPCC. Diolch i Daeth y Fari Lwyd i ymweld â Dosbarth Ionawr. bawb a ddaeth i wrando arnom ni ac a 1a 2 yn y gwasanaeth. Gwisgodd Molly gyfrannodd. het Gymreig a helpodd y Fari i fynd o Martyn Geraint gwmpas i ganu. Cafwyd ymweldiad bywiog yn ôl yr CÔR arfer gan Martyn Geraint ym mis Roedd côr yr ysgol wedi gweithio’n Y FEITHRIN A’R NUSERY Ionawr. Roedd plant y dosbarthiadau galed y tymor diwethaf ar ôl derbyn Croeso nôl i’r plant yn enwedig i Rhys, Meithrin a Derbyn wrth eu boddau yn gwahoddiad i berfformio yn Ysbyty Molly, Owain a Mari sydd newydd canu a dawnsio ac yn ymuno yn yr Brenhinol Morgannwg. ddechrau. hwyl! Fe ganon ni lawer o garolau i godi calonnau y cleifion a’r bobl oedd yn DOGS TRUST Cynllun ‘SAFF’ cerdded heibio, ac roedd hi’n braf cael Ddydd Gwener cyntaf y tymor, fe Daeth PC Elton i gyflwyno cynllun ein canmol am ein perfformiad. gafodd Blwyddyn 6 i gyd ymweliad gan SAFF i Flwyddyn 6. Dros yr wythnosau Ein hoff garol oedd ‘Brysiwch lawr y bobl y Dogs Trust, Penybont. Fe nesaf, bydd y plant yn dysgu am gam­ grisiau’, a chawson ni fwyd blasus cyn siaradon nhw am beth maen nhw’n drin cyffuriau a sylweddau dan dychwelyd i’r ysgol. wneud pan welan nhw gŵn strae. Daeth arweiniad PC Elton a PC Siân Jones. y fenyw â chi o’r enw Bonnie i mewn, PARCIO’N DDIOGEL – CERDDED ac adroddodd hanes ei fywyd. Fe YN DDIOGEL ddangosodd y dyn ‘chip detector’ i’r Rydym ni wedi dechrau ymgyrch plant a chafodd pawb dro cyn cael cyfle newydd er mwyn ceisio gwneud yr ardal i fwytho Bonnie. o gwmpas gatiau’r ysgol yn fwy diogel. Mae gennym ni siart i’w llenwi i PANTOMEIM ddangos ein bod ni’n cerdded i’r ysgol o Aeth yr Adran Gymraeg gyfan i weld leia’ dair gwaith yr wythnos, ac os ydym pantomeim yn Y Barri. Pwyll Pia’i oedd ni’n llwyddo i ddangos hyn am y tymor enw’r pantomeim. Dyma’r tro cyntaf i rydym ni’n ennill gwobr! ni fynd i’r Barri oherwydd rydym yn arfer mynd i Bontypridd. Roedd gennym CRIW CRAIDD ni seddau da iawn fyny yn yr oriel ac Gwahoddir ceisiadau am swydd Aeth Dosbarth Chwech ar wibdaith i roedd yn berfformiad gwerth chweil. weld y Criw Craidd yn Nhrefforest ar y CYNORTHWY­YDD CYLCH deunawfed o Ionawr. Roedden nhw yn MEITHRIN CREIGIAU dysgu beth sy’n iawn a beth sy’n anghywir mewn bywyd e.e. pa oedran Ar gyfer dydd Mawrth sydd raid i chi fod i gael prynu Prynu ar­lein a a dydd Mercher gwahanol nwyddau. Yn yr adeilad, o 9.15 hyd 12.15 roedd yna stryd gyda stafelloedd bach â chefnogi’r Fenter Iaith thema wahanol ym mhob un e.e gorsaf Mae cymhwyster yn ffafriol ond y heddlu a safle adeiladu. Cawson ni Gallwch gefnogi’r Fenter drwy gallu i siarad Cymraeg yn hanfodol lawer o hwyl yn mynd o amgylch y wneud eich siopa ar­lein yn stryd. Er nad aethom ni i mewn i bob Manylion pellach gan: ystafell, mwynhaodd pawb bob peth, yn www.buy.at/menteriaith Ceri Roberts ar 02920 890009 enwedig gwneud y cwis a gweld Jonathon a Geraint yn actio. Diolch i Dewis eang o Amazon, M&S, Littlewoods a gwasanaethau eraill. neu Vanessa Powell 6 P.C Gwynne am drefnu. ar 07792 948429 Gweithio er mwyn y gymuned

Gweld y gwaith da a diflino sy’n cael ei wneud yn ein cymunedau gan wirfoddolwyr wnaeth ysbrydoli Iwan England i weithio ar gyfres deledu fyddai’n gymorth i’r rhai hynny sy’n gweithio ar brosiectau cymunedol. “Ro’n i’n ymwybodol fod y mwyafrif o’r sylw yn y wasg am fentrau cymunedol yn straeon negyddol ­ mentrau’n cau, trafferthion ariannol, diffyg adnoddau, ac ro’n i’n awyddus i gynnig rhywbeth positif. Ro’n i’n ymwybodol hefyd fod yn rhaid i fentrau cymunedol y dyddiau hyn fod yn fwy Brett Duggan, Sioned Lewis a Stuart Harries proffesiynol a tydi hynny ddim yn dasg hawdd.” Gŵyl Geltaidd Cymru Fe ymgeisiodd dros 100 o grwpiau CWLWM BUSNES 2 – 4 Mawrth 2007 cymunedol i gymryd rhan yn y gyfres, RHONDDA CYNON TAF Helpu’r Achos, ac fe ddewiswyd BAE TRECCO PORTHCAWL chwech a fyddai’n derbyn cyngor Cyngerdd prynhawn Sul “CYRI AR ŴYL DEWI” proffesiynol gan dîm o arbenigwyr. SIÂN JAMES Meddai Iwan, “Yn sicr mae wedi bod ac artistiaid o’r gwledydd Celtaidd yn brofiad positif iawn. Mae wedi bod o Bwyty Indica Cyngherddau nos Sadwrn fudd, ac mae o’n fudd y medrwch chi ei Pontypridd fesur. Mae pethau mawr wedi MABON ac artistiaid o’r gwledydd Celtaidd digwydd.” Adloniant Byw Am wybodaeth bellach Y prosiect sy’n cael sylw yn y rhaglen a Siaradwr Gwadd gyntaf yw Caban ym Mrynrefail, www.cwlwmceltaidd.com Gwynedd. Dyma gynllun sy’n cynnig 029 20813812 cyfleoedd gwaith a rhwydweithio prin 7:00pm Nos Iau yn Eryri gyda chaffi ac ystafell gyfarfod 1 Mawrth 2007 yn creu elw sy’n sybsideiddio unedau Menter Iaith busnes y ganolfan. Y broblem sydd Tocynnau: £20 ar gael o angen ei datrys ar frys yma yw twll yn y Cwrs Cyfieithu cyfrifon wrth i’r grantiau a roddodd y Swyddfa’r Fenter prosiect ar waith ddod i ben. Mae peryg 01443 226386 ar y Pryd gwirioneddol y bydd yn rhaid i Caban gau. A all tîm arbenigol Helpu’r Achos Ydych chi eisiau darparu gwasanaeth achub y dydd? cyfieithu ar y pryd i'ch grwp Y tîm arbenigol sy’n derbyn yr her o gwirfoddol yma yn aml yn llenwi cymunedol / gwirfoddol neu i'ch gyn or th wyo pr osiect Caban a bylchau lle nad oes gwasanaethau ysgol leol? phrosiectau eraill y gyfres yw Stuart cyhoeddus digonol. Harries, Brett Duggan o Bontypridd a “Mae’r grwpiau eisioes yn gwneud CWRS CYFIEITHU AR Y Sioned Lewis. Mae’r tri, ynghyd â thri gwahaniaeth i drigolion lleol – ac mae’r PRYD potensial yna iddyn nhw i gryfhau a arall, yn rhedeg cwmni ymgynghori Gydag ELIN TUDUR BA, Arad sydd â swyddfeydd yng chyfranu mwy byth. Ond mae’n rhaid Nghaerdydd a Brwsel, ac sy’n gweithio iddyn nhw sicrhau fod cynlluniau Caerdydd yn y maes datblygu economaidd. busnes cadarn mewn lle i helpu llywio’u Prifysgol Morgannwg Meddai brett Duggan, “Er taw dim gwaith. A dyna, rwy’n gobeithio, lle Trefforest, Pontypridd. ond cipolwg o waith grwpiau rydyn ni wedi gwneud gwahaniaeth, 7.00 – 9.00 BOB NOS LUN trwy gynnig perspectif newydd ac agor cymunedol mae’r gyfres yn ei gynnig, 26ain CHWEFROR 2007 tan mae hi serch hynny yn adlewyrchu pa eu llygaid i rai o’r cyfleoedd i gryfhau mor eang a phwysig yw cyfraniad y eu mentrau.” 2ail EBRILL 2007. sector gwirfoddol i gymunedau ledled Prosiectau eraill y gyfres yw Siop y Cost: £30 i Wirfoddolwyr Cymru – cyfraniad sydd ddim bob Parc, Blaenplwyf, Canolfan Bro Cymunedol. amser yn cael ei sylwi na’i Llanwnda ger Caernarfon, O Ddrws i £100 i Gyfieithwyr Proffesiynol. werthfawrogi. Fe weithion ni gyda Ddrws, Pen Llŷn, Grŵp Gweithrediad phrosiectau sy’n darparu gwasanaethau Cymunedol Ioan Davies, Cwmllynfell, a Cysylltwch â Rhian Powell, hanfodol ac yn hybu datblygiad Chapel y Groes, Wrecsam. Cyfieithydd Cymunedol economaidd mewn nifer o ardaloedd Cynhyrchiad Al Fresco (rhan o grŵp 01685 877183 Boomerang) ar gyfer S4C difreintiedig. Mae’r grwpiau [email protected] 7 tua 100 o bobl yn gweithio i’r Fenter ar MENTER unrhyw un adeg dwi ddim yn mynd i geisio diolch i bob un nac ychwaith IAITH Cynon Taf ac rydym i enwi pob un ond dwi yn cofio nifer fawr gyd yn ymwybodol o ac wedi elwa o’ch ymdrechion cyson ar waith yn gyfraniad yr ysgolion Cymraeg. Beth sy’n Rhondda CROESAWU AELOD NEWYDD O Cynon Taf braf ydy deall bod cynnydd eto yn y STAFF niferoedd o blant s’yn dewis addysg Dwi’n siŵr nad yw Alun Cowles am i Gymraeg. Wrth feddwl bod hyd at 30% mi gynnig yr hen lun yma ohono yn 01443 226386 o blant yr ardal yn derbyn addysg ennill cystadleuaeth Popio sawl Gymraeg yn barod y mae hyn yn argoeli blwyddyn yn ôl ond y mae’n gyfleus www.menteriaith.org yn dda iawn. Bydd Rhondda Cynon Taf iawn i groesawu Alun fel aelod newydd yn cynnig Cynllun Addysg Gymraeg i o staff y Fenter yn gweithio ar brosiect bawb gael ystyried yn fuan iawn ac Sbardun o swyddfa’r Urdd yn Aberdâr. F F A R W E L I O , D I O L C H A mae’n bosib bod niferoedd o Y mae Alun yn gweithio gyda Nicola DYMUNO’N DDA ddatblygiadau diddorol a chadarnhaol Evans a disgyblion Ysgol Gyfun Mae braidd yn rhyfedd i ysgrifennu hyn iawn. Bydd staff y Fenter a Meithrin a Rhydywaun, oedd wedi cynorthwyo achos ar ôl blynyddoedd o ffarwelio a Twf yn ymweld ag ysbyty, siopau a gyda’r cyfweld, i ddarparu cyfleoedd a gwahanol aelodau o staff am wahanol ffatrïoedd yn ystod mis Chwefror i godi hyfforddiant priodol i ddisgyblion yr resymau, y tro yma fi sy’n ffarwelio â ymwybyddiaeth fel rhan o ymdrechion ysgol. chi gan fy mod wedi derbyn swydd Bwrdd yr Iaith Gymraeg. newydd fel Rheolwr Ansawdd a Blynyddoedd maith yn ôl Dawn Williams oedd Swyddog Ieuenctid Hyfforddiant Cymraeg i Oedolion o ARDDANGOSFA HANES Y BONT cyntaf CIC i weithio o swyddfeydd yr fewn Coleg Gwent yn Y Fenni. Felly A’R ANTHEM Urdd yn Aberdâr a hi wnaeth drefnu’r dyma’r erthygl olaf byddaf yn Bydd arddangosfa yn agor yn gystadleuaeth a enillodd Alun Cowles ysgrifennu at bapurau bro Rhondda Amgueddfa Pontypridd ar 5 Chwefror ifanc. Nawr wrth gwrs y mae Dawn yn Cynon Taf. Wow! sy’n dangos hanes yr anthem a’r bont cadeirio’r Fenter ac yn diawlio fi am ei Hoffwn i ddiolch yn gyntaf i Penri gyda siaradwyr gwadd a nifer o gadael hi gyda’r her o ddatblygu prif Williams ac Eric Jones Golygyddion bwysigion lleol yn dangos eu swyddog newydd a chyfnod newydd yn Tafod Elai a Chlochdar a hefyd cyn cefnogaeth a gwerthfawrogiad o’n hanes y Fenter. Dwi’n siŵr y gwnaiff gadeiryddion Menter Iaith. Mae’r ddau diwylliant a’n hetifeddiaeth. Trefnir yr yn dda i chi. wedi bod yn help mawr i mi dros y arddangosfa gan Geraint Morgan, blynyddoedd ac mae’r papurau wedi Swyddog Treftadaeth wedi lleoli ym rhoi pob cyfle i fi a staff eraill y Fenter BWRDD YR IAITH YN CANMOL Menter Abertawe ac ariennir y Fel mae’n digwydd y mae’r newidiadau adrodd am ein gwaith a gofyn am digwyddiad gan Gronfa Dreftadaeth y hyn yn amserol iawn gan fod Bwrdd yr gefnogaeth y cyhoedd at yr hyn rydym Loteri Genedlaethol. yn ceisio cyflawni yn y gymuned. Iaith newydd orffen adolygu gwaith y Fenter a gwneud cyflwyniad positif a Mawr yw fy niolch hefyd i John Ll CYNGOR OLA….. chanmoliaethus i bwyllgorwyr y Fenter. Thomas sy’n parhau fel Cadeirydd Mae’n amser i mi fynd. Byddaf yn Roedd yn t yn falch iawn o’n Ymddiriedolwyr y Fenter. Mae fy gorffen yn y swyddfa ar 15fed Chwefror creadigrwydd wrth ddatblygu ystod niolch diffuant yn mynd at bob cyn­ ac yn gobeithio dathlu yn gynnar gyda’r eang o waith effeithiol, ein gallu i ddenu gadeirydd, trysorydd ac ysgrifennydd nos yn Alfreds Pontypridd ar y diwrnod cefnogaeth ariannol a grantiau o lawer Menter Iaith, a Menter Taf­Elái fel ag yr hwnnw. Byddai’n braf gweld hen iawn o gyfeiriadau, ein gallu i ddatblygu oedd, yn ogystal â phob aelod o’n ffrindiau yn galw draw os ydynt yn partneriaethau amrywiol ac effeithiol gwahanol bwyllgorau. gallu gwneud hynny. Dwi’n rhybuddio a’n pwyslais ar ddatblygu staff trwy Hoffwn i ddiolch hefyd i holl staff a phwyllgorwyr y Fenter i gadw hyfforddiant cyson a thrylwyr. bartneriaid y Fenter dros y blynyddoedd llygaid ar yr arian ­ heb arian ni fydd Dyfrig Morgan yr Urdd, Jim Price, Ron Menter, ni fydd gwaith a ni fydd cystal HYFFORDDIANT WRTH WRAIDD Jones, Chris Ashman, Paul Dear, cyfle i’r Gymraeg. Byddwch yn ddewr LLWYDDIANT Caroline Mortimer a Vivian Lloyd o wrth edrych am bartneriaethau ­ mae Yn ystod y mis nesaf gwelwch gyfres o Gyngor Rhondda Cynon Taf, holl staff pobl yr ardal am weld dyfodol i’r gyrsiau sy’n profi pwynt y Bwrdd. Y Interlink wrth gwrs, GTFM a Phrifysgol Gymraeg. Dwi am ddymuno yn dda i mae staff y Fenter a chefnogwyr eraill Morgannwg, Aled ac Afryl yn benodol bawb yn y Fenter ­ fel y gwnes i wrth yn derbyn hyfforddiant Cymorth Cyntaf, o’r BBC – ble byddai Parti Ponty heb gael cyfweliad am unig swydd y Fenter Hylendid Bwyd, Pêl­Rwyd a Chyfieithu Radio Cymru? Pwy arall? Y Cymro, 13eg mlynedd yn ôl ­ a dwi’n dal yn ar ben y sesiynau arferol misol o Golwg, ysgolion y sir, Bwrdd yr Iaith credu bod gan fentrau gyfraniad pwysig hyfforddiant y mae’r staff craidd yn Gymraeg fel cyllidwyr a chefnogwyr iawn i wneud at ddyfodol yr iaith. derbyn parthed cyllido, asesu risg a ymarferol hefyd. Ymddiheuriadau i’r Steffan Webb chynllunio. Y mae gennym staff hefyd cyrff ac unigolion nad wyf wedi cyfeirio Prif Weithredwr Menter Iaith atynt. yn gwneud MA Cyfieithu, Cwrs Hoffwn i ddiolch hefyd i bob aelod o Cyfrifo, Datblygu Cymunedol, Ymarfer staff sydd wedi bod gyda fi dros y Dysgu, Cyrsiau Cache ar wahanol blynyddoedd yn enwedig efallai Huw T lefelau a chyrsiau gwaith ieuenctid. Dymuna Tafod Elái pob Davies, Rhian James, Vicky Pugh a llwyddiant i Steffan yn y dyfodol a Helen John oedd yn ffurfio uned fach KIDS SOAK IT UP ETO ELENI diolch iddo am ei ysbrydoliaeth gadarn iawn i gefnogi fi a gweddill staff Mae addysg Gymraeg yn ofnadwy o wrth ddatblygu’r Fenter ac am ei 8 y Fenter dros y blynyddoedd. Gan fod bwysig at ddyfodol yr iaith yn Rhondda gyfraniadau diddorol i’r papur. CREIGIAU

Gohebydd Lleol: Nia Williams

Blwyddyn Newydd Dda i bawb o drigolion Creigiau – ac unrhywun arall sy’n digwydd darllen y pytiau hyn. I’r gad! Gwnaeth yr erthygl am Gymdeithas Cydymdeimlad Gymraeg Prifysgol Durham, yn rhifyn Anfonwn ein cydymdeimlad dwysaf at diwetha’r ‘Tafod’ ennyn tipyn o ymateb Mr William Davies, Parc Castell y Fiona yn edrych yn hynod falch o’i gan ddarllenwyr. Fel Nia Brookes a Mynach. Bu i Mr Williams golli ei thad – Mike MacDonald. Laura Jenkins yn Nurham (ydy e fod wraig Elisabeth wedi cyfnod byr iawn o treiglo, dwedwch?!) mae yna Gymry yn waeledd ychydig cyn y Nadolig. Deuai ‘chwifio’r faner’ ym Mhrifysgol Barman goleuedig! Mrs Williams yn enedigol o ardal Caerwysg ( ‘Exeter’ sic Radio Cymru!). Carole Willis ar ei gwyliau yn Ffairfach, Llandeilo. Roedd Mr a Mrs Daniel Hooper, Parc­y­coed, Creigiau ddiweddar yn St Lucia – ac yn rhoi’r Williams yn ‘gyfeillion’ triw iawn i yw Llywydd Cymdeithas Gymraeg y byd yn ei le efo barman lleol – hwnnw’n ysgol Creigiau – yn barod eu cymorth Brifysgol yng Nghaerwysg eleni. Yn llawn chwilfrydedd yn holi o ble y deuai bob amser. ddiddorol – hon yw’r gymdeithas – hithau’n ateb – o Gymru – a’i adwaith drydydd mwyaf o ran nifer aelodau yn y yntau – ‘When are you guys going to Gwellhad buan … coleg ­ ac fe’i sefydlwyd er mwyn get independent?’. Gwych ‘te! … i Janice Richards, Cilewent hyrwyddo diwylliant Cymru a’r (gyferbyn â ni!) sydd newydd fod yn frawdoliaeth arbennig sy’n cyniwair Swydd Barchus ddewr iawn – ac wedi cael clun newydd. ymhlith y Cymry yn y coleg arbennig *Swydd gyffrous ar gael. Oriau hyblyg. Bydd Jan ddim yn hir cyn dod ‘n ôl ar ei yma. ‘Brawdoliaeth’ sy’n cael ei Cyflog anrhydeddus. Gohebydd thraed! Pob dymuniad da i ti! fynegi’n glir yn y llun a welir isod. newyddion Creigiau! Cysyllter â’r Hogiau mis Mawrth ar galendar y coleg Golygydd. Llongyfarchiadau … yw pedwar o aelodau blaenllaw y … i Sara Davies, Ty Siôn a Richard Gymdeithas – Daniel Hooper ac Andre Skevington o Rutland ar eu dyweddiad Bonifay (o, ydy mae yntau’n Gymro ac dros gyfnod y Nadolig. Yn ysgol Gyfun yn fab i’r ‘chef’ lleol enwog Raymond – Cwm Rhymni mae Sara yn gweithio, fel o dafarn ‘Y Gwaelod’) yw dau ohonynt. pennaeth yr Adran Gymraeg tra bo Daliwch ati, hogiau i chwifio’r faner – a R i c h a r d s y d d e i s o e s y n phob hwyl ar eich taith i Baris ym mis gyfreithiwr, bellach yn ail­gyfeirio ac Mawrth! yn fyfyriwr Meddygaeth ym Mhrifysgol Abertawe. Pob hapusrwydd, eich dau. Graddio Llongyfarchiadau gwresog i Mike Cydymdeimlwn … MacDonald ar gael ei anrhydeddu yn … â theulu Pen y bryn, Creigiau. Bu s er em on i G r a d d i o, Pr i f ys g ol farw Mrs Doris Jones, Tonysguboriau ar Morgannwg yn ddiweddar. Derbyniodd y degfed ar hugain o Ragfyr. Mam Mike ei anrhydedd wedi iddo ddilyn Jenny MacDonald ydoedd Doris, a cwr s ôl­r add yn y G yfr aith. thipyn o gymeriad. Roedd wedi byw Cyflwynwyd yr anrhydeddau gan Elaine bywyd llawn iawn, yn mwynhau llawer Morgan gyda’i hafiaith, byrlymus o freintiau ac yn caru pethau gorau arferol a’i doethineb treiddgar. bywyd. Cynhaliwyd gwasanaeth coffa iddi yn Eglwys Groesfaen a’r Parch John Binny yn gweinyddu.

Keryn Treharne a Joni May

Priodas dda Dymunwn yn dda i Keryn Treharne a Joni May ar achlysur eu priodas yn Eglwys Dewi Sant, Groesfaen ddechrau mis Rhagfyr. Mwynhawyd y wledd briodas yng Ngwesty Dewi Sant yn y Bae ac fe dreuliodd y pâr ifanc eu mis mêl ym Mauritius a Cape Town.

9 Canolfan Dysgu Gydol Yn ogystal â’r gweithgareddau isod ‘Dewch Allan! Mae’r Oes Gartholwg cadwch lygad ar agor am ymweliad y awyr agored i bawb’ ddrama ‘Holl Liwie’r Enfys’ gan Sharon Mae’r flwyddyn newydd wedi bod yn Morgan. Dymuna’r Ganolfan ddiolch i Mae astudiaethau wedi dangos y gall gyfnod prysur iawn i’r Ganolfan Dysgu aelodau’r gymuned, partneriaid a’r hamddena yn yr awyr agored wella Gydol Oes yng Ngarth Olwg. Mae dros busnesau lleol am eu cefnogaeth gyda’r ansawdd eich bywyd trwy wella eich 40 o gyrsiau bellach yn rhedeg yn diwrnod agored llwyddiannus. Yn dilyn iechyd meddyliol, eich ffitrwydd a’ch wythnosol. Yn ogystal â’r cyrsiau dysgu y diwrnod, pleser oedd cyflwyno siec y lles. Mae’r Cyngor Cefn Gwlad wedi Cymraeg amrywiol mae nifer o raffl i Gartref Henoed Gartholwg. neilltuo £25,000 ar gyfer dau brosiect ddigwyddiadau eraill trwy gyfrwng y Am wybodaeth bellach am peilot sy’n gweithio gyda chymunedau Gymraeg. Mae’n siwr bod gan weithgareddau’r Ganolfan cofiwch er mwyn newid eu ffordd o fyw a ddarllenwyr Tafod Elái ddiddordeb ymweld â’r wefan gwella’u hiechyd. mewn gwybod yn benodol am y www.campwsgartholwg.org.uk neu Cafodd y prosiect ei ddatblygu mewn gweithgareddau. ffoniwch 01443 219589. partneriaeth â Sefydliad Datblygu Cymunedol Cymru, a’r nod yw annog Calendr Digwyddiadau Cymraeg Chwefror/Mawrth 2007 cymunedau difreintiedig i gymryd rhan mewn gweithgareddau hamdden awyr Digwyddiad Dyddiad Amser agored ar hyd a lled Cymru. Ardaloedd sy’n debygol o elwa ar hyn yw Rhondda Sbaeneg trwy gyfrwng y Gymraeg Ionawr 8 (Llun) 6­8p.m. Cynon Taf, Merthyr Tudful, Casnewydd (10 wythnos) a Blaenau Gwent. Traddodiadau Lleol Chwefror 27 (Maw) 2­3.30p.m. Cynghorwr annibynnol y llywodraeth (6 wythnos) yw’r Cyngor Cefn Gwlad, ac mae’n Eisteddfod y Dysgwyr Chwefror 16 (Gwener) 7p.m. gweithio i gael Cymru well, lle mae pawb yn trysori ein hamgylchedd Dathliad Gwyl Ddewi Mawrth 1 naturiol ac yn ei warchod. Gellir cael ­Michael Harvey yn cyflwyno mwy o wybodaeth am y gwaith ar Straeon y Mabinogi i blant cynradd www.ccw.gov.uk.

Ydych chi wedi bod yn chwarae a r y r e i r a a r F a n n a u el Brycheiniog? Lliwiwch y llun. Corn y nt Pla

Cystadleuaeth

Welsoch chi Banto Martyn ap Croeso yn y Miwni? Pwy yw‛r cymeriad o C‛mon Midffild yn Martyn ap Croeso? Atebion i Tafod Elái, 4 Pantbach, Pentyrch. CF15 9TG. DVD yn wobr arbennig ! 10 Fe fydd digon o eiriau siarp wrth i’r Codi Canu pedwar tîm o arweinwyr ­ Cefin a Rhian Roberts a Tim Rhys Evans (Dreigiau), Mae canu hwyliog ar gaeau rygbi ar fin Eilir Owen Griffiths a Delyth Medi mwynhau cyfnod o adfywiad ­ diolch i Lloyd (Gleision) Alwyn Humphreys a gyfres deledu newydd llawn cythraul Sioned James (Gweilch) ac Islwyn canu ar S4C. www.mentercaerdydd.org Evans a Catrin Hughes (Sgarlets) ­ eu Mae’r gyfres yn ben llanw ar fisoedd o dysgu i feistroli rhai o emynau a waith caled i bedwar côr cymysg chaneuon enwocaf Cymru. Gweithgareddau i Ddysgwyr newydd ein rhanbarthau rygbi sy’n Ond wedi’u hysbrydoli gan y pedwar anelu at gyrraedd uchafbwynt cofiadwy Noson Sgwrsio Sydyn capten ­ Brynmor Williams o’r trwy ennill y fraint i ganu’r anthem Yn dilyn llwyddiant y nosweithiau Dreigiau, Gareth Edwards o’r Gleision, genedlaethol gerbron tyrfa o 72,000 yn Cymdeithasol i Ddysgwyr yn y Cameo, Rowland Phillips o’r Gweilch a Ray Stadiwm y Mileniwm cyn gêm Cymru v r yd ym yn b wr i a d u eh an g u ’r Gravell o’r Sgarlets ­ maen nhw’n Lloegr ar Sadwrn, 17 Mawrth. ddarpariaeth a chynnal noson Sgwrsio cyrraedd uchelfannau rhyfeddol fel Gyda chydweithrediad Undeb Rygbi Sydyn. Fe fydd y noson gyntaf yn cael perfformwyr gan ganu anthemau fel Cymru, fe osododd cwmni teledu Al ei chynnal Nos Iau, Chwefror yr 8fed Calon Lân, Rhyfelgwyr Harlech, Rachie Fresco her i bedwar rhanbarth rygbi yng Nghanolfan ‘The Gate’, Stryd a Sanctus. Cymru ­ Sgarlets Llanelli, Gleision Keppog, Y Rhath, rhwng 7yh a 8yh. Caerdydd, y Gweilch a Dreigiau Croeso cynnes i Ddysgwyr o bob safon. Casnewydd Gwent – i ffurfio corau YSGOL GYFUN Diolch i Ymddiriedolaeth y Mileniwm cefnogwyr i daclo ei gilydd oddi ar y am gefnogaeth ariannol i gynnal maes. LLANHARI gweithgareddau i Ddysgwyr. Fe fydd dwy noson arall Sgwrsio Sydyn yn cael eu cynnal ar Fawrth y 15fed ac Ebrill y Mair Roberts Bl 12. 19eg. Cynllun Gofal Hanner Tymor Mae Mair wedi cael ei dewis i fod yn Fe fydd Cynllun Gofal y Fenter yn cael aelod o Gerddorfa Chwyth Ieuenctid Huw Llywelyn Davies yn sgwrsio ei gynnal yn ystod Hanner Tymor mis Cymru. Mae hi’n mynd ar gwrs gyda yn y Bore Coffi Chwefror ( Dydd Llun Chwefror 19 – hwy yn ystod gwyliau’r Pasg ac fe fydd Fe fydd y darlledwr Huw Llywelyn Dydd Gwener Chwefror 23). yn cychwyn chware gyda hwy ar ôl Davies yn ymuno â chriw Bore Coffi’r Mae’r Cynlluniau’n cael eu cynnal hynny. Llongyfarchiadau mawr iddi. Fenter yn nhafarn y Conway, Ddydd mewn tri safle – Ysgol Treganna (Gorllewin Caerdydd), Ysgol y Berllan Mawrth, Chwefror y 27ain rhwng 11yb Walter Williams a 12yp. Croeso cynnes i Gymry Deg (Dwyrain Caerdydd) ac Ysgol Cymraeg ac i Ddysgwyr o bob safon. Melin Gruffydd (Gogledd Caerdydd). Fe fydd y plant yn ymweld â’r sinema Dymuna Colin, Nia, Elin, Morgan a yn ystod yr wythnos. theulu'r diweddar Walter Williams, MIRI MEITHRIN Croeso i blant mewn ysgolion Bodathro, Dinas Mawddwy, ddiolch yn Fe fydd Menter Caerdydd yn cynnal Cymraeg o ddosbarth derbyn hyd at gynnes iawn i'w perthnasau, cymdogion Miri Meithrin yng Nghanolfan flwyddyn 6. Cost dyddiol o £14.50/£17 a chyfeillion am bob caredigrwydd ac Gymunedol Channel View Grangetown, y plentyn. Dyddiad cau i gofrestru : arwydd o gydymdeimlad a ddangoswyd Ddydd Iau, Chwefror yr 22ain rhwng Dydd Llun, 12 Chwefror. Mae lle i iddynt yn eu profedigaeth ddiweddar o 1.30yp ­3yp . Mae Miri Meithrin yn nifer cyfyngedig o blant, felly golli Tad, Taid, a ffrind arbennig. addas i blant o dan 4 oed a’u rhieni – cofrestrwch yn gynnar rhag cael eich Diolch i'r Parchedig Eirian Rees ac i cyfle gwych i gymdeithasu mewn siomi. bawb arall a gymerodd ran yn y awyrgylch saff a hwyliog. Am fwy o Am fanylion a ffurflen gais ffoniwch Gwasanaeth Angladdol. A diolch hefyd wybodaeth, cysylltwch â Rachael Evans 029 20 56 56 58 neu e­bostiwch am y cyfraniadau a dderbyniwyd er cof 029 20 56 56 58 / [email protected] ­ cyflwynwyd £1,170 i Gymorth Cristnogol. Clwb Rygbi i Blant Dosbarth Derbyn a Blwyddyn 1 GIG IEUENCTID Valmai Davies Yn dilyn llwyddiant y cwrs rygbi 5 Mae’r Fenter wedi derbyn wythnos yn ystod tymor yr Hydref, fe nawdd gan Bartneriaeth Dymuna teulu'r diweddar Valmai fydd y Clwb Rygbi yn ail ddechrau Pobl Ifainc Caerdydd er Davies estyn diolch didwyll a Ddydd Sul, Mawrth y 4ydd. Fe fydd y m wyn tr efn u Gi g gwerthfawrogiad am fynegiadau o Clwb yn cael ei gynnal rhwng 10yb a Ieuenctid i ddisgyblion blwyddyn 10+ gydymdeimlad mewn llythyron a 10.45yb ar Gaeau Clwb Rygbi High Glantaf a Phlasmawr. Fe fydd y gig yn chardiau yn ystod adeg eu colled School Old Boys yn yr Eglwys Newydd. cael ei gynnal Nos Wener, Chwefror yr enfawr. Mae’r clwb yn addas ar gyfer bechgyn a 16eg rhwng 7yh a 9.30yh yng Nghlwb Diolch i bawb a fu yn y Gwasanaeth o merched Dosbarth Derbyn a Blwyddyn Ifor Bach. Cyflwynir y noson gan Huw Ddiolch am fywyd Valmai ac am y 1 yn unig. Evans o’r gyfres deledu boblogaidd rhoddion i Hosbis Gofal George Dim ond nifer cyfyngedig o lefydd yn Bandit, a bydd bandiau o Ysgol Thomas. y Clwb, felly am ffurflen gofrestru, Plasmawr a Glantaf yn cymryd rhan – Diolch arbennig am y gofal a’r cysylltwch â Rachael ar 029 20 56 56 58 Random Elbow Pain, Organised Chaos, caredigrwydd cafodd dros gyfnod hir; Rydym wedi derbyn nawdd ariannol gan The Adrenalins. Mynediad yn £2 wrth y i’r Gweinidogion am eiriau o gysur a gynllun Cist Cymunedol Cyngor drws, neu tocynnau o flaen llaw o hefyd i Green Willows Funerals am eu Chwaraeon Cymru i gynnal y Clwb Blasmawr a Glantaf. Am fanylion cymorth â’r trefniadau. 11 Rygbi. pellach, cysylltwch â’r swyddfa. athro Gwyddoniaeth yng Nghasnewydd. PENTYRCH Dymunwn bob hapusrwydd iddynt. Gadewch i mi ddweud braidd yn ymffrostgar ­ yn yr iaith fain mae arna’i Gohebydd Lleol: Marian Wynne MERCHED Y WAWR ofn ­ Nia Parry oedd y siaradwraig yng “I’ve sat on the throne of the heir to the nghyfarfod Merched y Wawr ym mis throne!” Pwy feddylie?” SWYDD NEWYDD Ionawr. Aeth Nia â ni ar daith ddiddorol Wedi cyfnod yn gweithio yn Bolifia i’r o Gymru i Batagonia gan gyfeirio at PRIODAS Comisiwn Hawliau Dynol yno, mae bobl allweddol a digwyddiadau a Hir yw pob aros, ond o’r diwedd daeth Dyfan Jones, Ffordd Tynycoed, newydd ddylanwadodd arni. Cododd gwr y llen yr aros i ben i Carol a Huw, Dolcoed, ddechrau ar swydd newydd yn Lesotho ar ei phrofiadau yn dysgu Cymraeg i Heol y Parc dridie cyn y Nadolig, pan fel Arbenigwr Cynorthwyol y enwogion yn ogystal â son am briododd eu mab Rhodri â Catrin, merch Cenhedloedd Unedig ar HIV ac AIDS i ryfeddodau cwpwrdd dillad ambell un. Delyth a Martyn Williams, Caerdydd. Senedd Lesotho. Teimlai rhai ohonom yn eithaf hunan Bu’r ddau’n ffrindie mawr ers eu dyddie Dymunwn yn dda iddo ac edrychwn gyfiawn wrth iddi gyfeirio at y dwsinau ysgol yng Nglantaf. Gareth Skelding, ymlaen at gael peth o hanes ei waith. o sgertiau, sgidie, a bagiau heb eu hagor gŵr Awen Penri oedd y gwas priodas a a oedd gan rai o’i gwesteion ar y Sara Gwilym Thomas oedd y forwyn. rhaglen! Felly, ’does dim angen i ni Yn Eglwys Minny St. y cynhaliwyd y CLWB Y DWRLYN Ar nos Fawrth Rhagfyr 19 cynhaliodd y deimlo’n euog wrth siopa am ddillad! gwasanaeth, gyda’r gweinidog y Clwb ginio Nadolig yn y Kings Arms Parchedig Owain Llŷr yn llywio’r cyfan Pentyrch. ‘Doedd dim golwg am dwrci LLWYNWERMWD mewn ffordd hyfryd o gynnes a ond cafwyd blas ar yr arlwy a phawb yn Pan glywyd y newyddion bod Charles a chartrefol. Alun Guy, cyn athro Cerdd y barod am y diddanwch oedd yn dilyn – C a m i l l a yn b w r i a d u p r yn u ddau , oedd wrth yr organ. Daeth criw cyfres o dasgau a oedd yn destun hwyl i Llwynwermwd ger Llanymddyfri ’roedd o’r merched, yn ffrindie ysgol ac weddill y gynulleidfa, os nad yn gan un yn y pentre’ dipyn o ddiddordeb. aelodau Côrdydd, at ei gilydd i ganu fwynhad llwyr i’r unigolion a gafodd eu Dyma’r hanes yng ngeiriau Eiry geiriau gwreiddiol gan Emyr Davies a dewis! Diolch i Eleri a’r pwyllgor am Rochford ei hunan. gyfansoddwyd yn arbennig ar gyfer yr drefnu ac i Gill a Margaret am lywio’r “Tipyn o sioc, nôl ym mis Tachwedd, achlysur. Darllenodd Gareth, brawd diddanwch gydag arddeliad. oedd clywed fod y Tywysog Charles Catrin, emyn o waith eu tadcu, y Yn ystod yr un wythnos, ac er wedi prynu Llwynwermwd. Pam? Wel, diweddar Barchedig Cyril Williams a gwaethaf yr oerfel, daeth criw at ei dyma oedd cartref fy mam cyn iddi darllenodd Llinos Thomas Davies gerdd gilydd i ganu carolau o gwmpas briodi fy nhad a symud lawr i ardal gan Dic Jones. Yna, i sŵn trwmped Pentyrch. Yn ogystal â difyrru’r Trefin a Mathri yn Sir Benfro i fod yn Branwen Gwyn yn cyflwyno’r Trumpet trigolion y nod oedd codi arian tuag at wraig y Mans. I Lwynwermwd arferai Voluntary y cerddodd y ddau o’r capel. ysgol Craig y Parc. Gorffennodd y fy mrawd a minne fynd i dreulio cyfnod Draw â phawb i westy St. David’s yn noson yn y Lewis Arms lle cafwyd cyfle yn ystod gwyliau’r haf pan yn blant ac y Bae ar gyfer y wledd, cyn dawnsio i ddadebru a chyfri’r arian. Llwyddwyd aros gyda Wncwl Davy, brawd mam, ac hyd yr orie mân yng nghwmni Caryl a’r i gasglu swm o £120 tuag at yr Ysgol. Anti Ray a’n cefnither, Lonw. D.T. Band. Diwrnod i’w gofio. Felly, diolch i’r cantorion a’r casglwyr. Lewis oedd enw Wncwl Davy a fe oedd Llongyfarchiadau i’r ddau a dymunwn un o sylfaenwyr Undeb Amaethwyr bob hapusrwydd iddynt. YMDDEOLIAD Cymru. Wncwl Davy datblygodd y Dymunwn yn dda i Ken Jones ar ei dileit ffermio yn fy mrawd, ac yn ei dro, Beirdd o Fri ymddeoliad o’i swydd fel golygydd ôl – tyfodd yntau i fod yn ffermwr Llongyfarchiadau i aelodau Tîm y gynhyrchu ar Pobl y Cwm. llwyddiannus yng ngorllewin Cymru. Dwrlyn ar ennill eu rownd o Dalwrn y Dymunwn yn dda hefyd i Nerys Mae Mefin fy mrawd, yn dal i gofio Beirdd yn erbyn Tîm y Cŵps mewn Snowball ar ei hymddeoliad hithau o’i enwau’r perci a oedd yn berchen i c ys t adl eua eth ar d d er ch og ym swydd fel ymgynghorydd iaith yng Lwynwermwd a sut yr arferai e’ ac Mhenybont ym mis Ionawr. Roedd y Nghaerdydd. Wncwl Davy fynd lawr i’r afon liw nos i Dwrlyn ar y blaen o 2 farc ar ddiwedd Mwynhewch eich cyfle i hamddena! ddal pysgod. Do, fe ddysgodd lawer o yr ornest. Aelodau’r Dwrlyn oedd dan ddylanwad Wncwl Davy! Menna Thomas, Ynyr Williams Rhodri BYD Y GYFRAITH ’Doeddwn i ddim yn treulio cymaint o Gwyn Jones, Ifan Roberts, Dafydd M e w n s er em o n i yn N e u a d d amser yno â’m brawd gan fod chwaer Hughes ac Ifan Pleming. Cymdeithas y Gyfraith yn Llundain mam, Anti Evelyn, yn byw yr ochr arall ddiwedd Tachwedd, cafodd Catrin Rees, i Lanymddyfri ac felly, fel arfer, Llys y Coed, ei derbyn fel cyfreithwraig. treuliwn noson neu ddwy yn Os am Wedi cwblhau ei hyfforddiant yn Llwynwermwd a gweddill yr amser ar Llundain, mae Catrin bellach wedi fferm y Garth. Tra yn Llwynwermwd, DIWNIWR dych welyd i Gaerdydd ac yn beth bynnag, hoffwn fynd lawr i gyfreithwraig gyda chwmni Hugh adfeilion yr hen blas nid nepell o’r PIANO James. Llongyfarchiadau a phob ffermdy a breuddwydio fy mod yn Cysyllter â dymuniad da i Catrin. dywysoges. Bryd arall ‘roeddwn yn mynd yno i chwilio am drysor cudd. Hefin Tomos DYWEDDIAD Pwy feddylie bod yr hen Charles nawr 16 Llys Teilo Sant, Llongyfarchiadau gwresog i Sara Esyllt yn teyrnasu yno! I mi ffermdy Cymreig cyffredin oedd cartref Wncwl Davy, Y Rhath a Mark Rogowski ar eu dyweddiad. Mae CAERDYDD Sara yn newyddiadurwraig yn Adran Anti Ray a Lonw ond erbyn heddiw mae’n gartref i’r teulu brenhinol! 12 Newyddion Radio Cymru a Mark yn Ffôn: 029 20484816 RIFIW CLWB Y DWRLYN

Daeth tyrfa dda at ei gilydd nos Wener Mastermind y Dwrlyn Ionawr 19 i Neuadd y Pentref Pentyrch i weld Rifiw Clwb y Dwrlyn. Y thema Priodas Rhodri a Catrin oedd y flwyddyn a aeth heibio a chafwyd cyfres o olygfeydd cofiadwy a d o n i o l yn d a r l u n i o r h a i o TONYREFAIL ddigwyddiadau a chymeriadau 2006 ­ yn lleol a thu­hwnt. Braf oedd gweld Gohebydd Lleol: talentau amlwg yr ardal yn mynd drwy eu pethau, ond hefyd cafwyd agoriad Helen Prosser – 01443 671577 llygad o weld ambell dalent newydd yn disgleirio! Diolch i’r criw a fu wrthi yn Mascots yr Adar Gleision ysgrifennu, cynhyrchu, a pherfformio ac Cafodd Chad a Shaun Nicholas anrheg yn arbennig i Margaret ac Ifan Roberts pen­blwydd i’w gofio eleni. Bu’r ddau am lywio’r cyfan. Do, fe gafwyd “sioe yn “mascots” i dîm Caerdydd pan soffistigedig i gynulleidfa ddiwylliedig,” chwaraeon nhw yn erbyn Southend ar ac fe aeth pawb adre, “o fwmp i fwmp 13 Ionawr. Mae’r ddau yn ddisgyblion gyda gwên.” yn Ysgol Gynradd Gymraeg Tonyrefail Ymweliad Brenhinol ac yn chwaraewyr ac yn ffans pêl­droed brwd iawn.

Gorchmynion y Wheelie Bins Chad a Shaun yng nghwmni Jo Ledley Croeso i Ana Gwen Y Ficer yn dathlu Mae’n ddeng mlynedd bellach ers i’r Adeiladau’r fro Eglwys yng Nghymru ddechrau ordeinio Rifiw 2007 y Dwrlyn menywod. Un o’r cyntaf i’w hordeinio Alaw: ‘dewch i’r America’ oedd ficer presennol Tonyrefail, sef Y Mae ardal y ‘Garth Foothills’ Parchedig Ruth Moverley. Er mwyn Yn ardal fashionable yawn, nodi’r achlysur cynhaliwyd gwasanaeth Lle daw’r selebs i chwilio arbennig yn Eglwys Dewi Sant nos Am eiddo select to own; Fercher 18 Ionawr. Fel hi, ji ­ binc y delyn, Yn prynu Horeb draw I’w droi o’n music studio Miss Hilda Griffiths I ‘marfer cyn y show. Cydymdeimlwn â theulu a ffrindiau Miss Hilda Griffiths a oedd yn un o Ac mae si fod rhyw Glwb arall, Un cefnog, os bu erioed, ddarllenwyr selog y Tafod. Bu’n byw A miloedd o aelodau yng nghartref nyrsio Gelli Seren yn A rheiny’n mynd i oed, ystod y blynyddoedd diwethaf. Llonyfarchiadau i Catrin Finch a Hywel Mae si fod Clwb y Dwrlyn Cynhaliwyd yr angladd yng Nghapel Wigley, Gwaelod y Garth ar enedigaeth A Gwenfil arno’n deyrn Salem ddydd Gwener 20 Ionawr. Ana Gwen ar 28 Rhagfyr 2006. Wedi prynu’r cartre henoed Yng Nghapel Llanillteyrn. 13 Chwefror y llynedd a dywedodd nad FFYNNON TAF NANTGARW oedd hi’n “gant y cant”. “Bydda i’n gweld eisie pawb, y A GWAELOD Y GARTH cwsmeriaid sy wedi troi’n ffrindie dros y blynyddoedd.” Gohebydd Lleol: Martin Huws Dechreuodd weithio i fferyllydd 029 20 811413 neu [email protected] Drummond yn y pentre yn 1980 ond aeth i America ar ôl pedair blynedd. Yn 1993 daeth hi’n ôl i’r pentre a chael DWYN ODDI WRTH FAM­GU cystadleuaeth gorffen limrig a llunio cynnig ei hen swydd ond roedd enw’r Clywodd llys fod dyn ifanc o Ffynnon brawddeg wrth ddefnyddio llythrennau fferyllydd wedi newid. Pob lwc iddi. Taf oedd yn gaeth i heroin wedi dwyn o SANTES DWYNWEN. Er enghraifft, ystafell wely ei fam­gu. pwy enillodd y Gadair a’r Goron yng GWOBR I DAVE A VAL Roedd Richard Toghill, 20 oed o Nghaerdydd yn 1978? Yr ateb yw neb a Llongyfarchiadau i Dave a Val Carroll o Stryd y Garth, wedi pledio’n euog i Sion Eirian. Ffynnon Taf sy newydd ennill gwobr gyhuddiadau o fwrgleriaeth a lladrata. Trueni. Dim ond yr enillwyr y galla i fusnes arbennig. Yn Llys y Goron Caerdydd cafodd y eu cynnwys oherwydd gofod a chwaeth, Cafodd y ddau, sy wedi bod yn y ddedfryd ­ 50 wythnos mewn canolfan mae’n debyg. Dyma nhw: swyddfa bost ers 14 blynedd, dlws troseddwyr ifanc ­ ei gohirio am ddwy Brawddeg gan ddefnyddio llythrennau grisial yng Ngwesty Jury yng flynedd. Clywodd y rheithgor fod SANTES DWYNWEN: Nghaerdydd. “Roedden ni’n synnu’n Toghill wedi mynd i dŷ ei fam­gu yn Serch A Nod Teulu Estynedig fawr,” meddai Dave “ond dau o’n Rhagfyr. “Ar ôl iddo adael sylwodd hi Steddfodol 'Dry Wledd Yn Noson cwsmeriaid rheolaidd Anthony a Paula o fod peiriant DVD a theledu ar goll,” Werth Ei Noddi Stryd y Garth a’n henwebodd ni. meddai’r erlynydd Byron Broadstock. (Rhodri Gwyn Jones) “Yn fy marn i, mae hon yn anrhydedd Yn Nhachwedd roedd menyw arall yn fawr. Mae ein polisi ni’n syml ­ pob y pentre wedi gadael ei char a sylwi fod Gorffen limrig: cwsmer yn haeddu cael ei drin yn y goleuadau ymlaen yn ei thŷ ac nad Er mwyn plesio'r gŵr noson Dwynwen, barchus. Y gamp yw trin pawb yr un oedd car ei merch wedi ei barcio y tu Aeth Enid i'r Kings yn reit llawen; peth. allan. Pan edrychodd drwy’r ffenest Ond aeth Brian reit flin “Mae’r gwaith yn anodd ond mae’r gwelodd ei gemau, PlayStation, dau ffôn Am nad oedd y Cwin cwsmeriaid yn golygu ei fod yn poced a chasgliad o arian gleision ar Yn fodlon rhoi'i hun ar ganfasen. (Bwrdd y bechadures Dwynwen) rhwyddach.” Roedd y ddau’n arfer waelod y grisiau. rhedeg tafarn y Moorlands yn Y Sblot, Aeth i ofyn am help oddi wrth Diolch i June Dafydd am drefnu, i Caerdydd. gymdogion lwyddodd i atal Toghill rhag Rhodri Gwyn a Rhys Dafis am lywio’r gadael y tŷ. “Peidiwch â galw’r heddlu,” noson, i griw’r tŷ byta ac i bawb oedd GENEDIGAETH meddai Toghill. “Wy’n gaeth i gyffurie. yno. Llonyfarchiadau i Catrin Finch a Hywel Wy’n addo rhoi’r cwbwl yn ôl.” Wigley, Gwaelod y Garth ar enedigaeth AWN I AILGODI’R TO Ana Gwen ar 28 Rhagfyr 2006. G O L W G A R G Y S W L L T Mae cwmni adeiladu â swyddfa yng CELTAIDD Ngwaelod­y­garth wedi ennill cytundeb ADFERIAD LLWYR Mae arddangosfa artist o Ffynnon Taf i roi to newydd ar yr Amgueddfa Ry’n ni’n dymuno adferiad llwyr a buan yng Nghanolfan Gelfyddydau Llanofer Genedlaethol ym Mharc Cathays, i Andrew, mab John Mills y siop bapur, yng Nghaerdydd tan Chwefror 16. Caerdydd. fu yn yr ysbyty am wythnosau ers cyn y Cerrig Hynafol Shetland a Chymru yw “Ry’n ni’n falch iawn,” meddai Nadolig. Roedd tolchen ar ei ysgyfaint. teitl arddangosfa Rhys Daniel, athro llefarydd ar ran cwmni Bluestone. Ry’n ni’n deall ei fod yn ennill tir a cyflenwi fu’n athro celf yn Ysgol Gyfun “Mae’r cytundeb yn werth £2.4 miliwn. rydym yn meddwl amdano. Rhydfelen, Pontypridd. “Mae’r casgliad “Byddwn ni’n ailaddurno orielau’r wedi ei seilio ar archeoleg Shetland a adain ddwyreiniol oherwydd y difrod. DIGWYDDIADAU Chymru,” meddai Rhys fu’n byw ar yr Mae glaw wedi bod yn gollwng i mewn. CAPEL BETHLEHEM, Gwaelod­y­ ynysoedd rhwng 2004 a 2005. Y disgwyl yw y bydd y prosiect yn dod i garth, 10. 30am. Ch wefr or 4: Dywedodd fod y gwaith yn dangos ei ben yng Ngorffennaf 2007.” Cymundeb, Parchedig Dafydd ddiddordeb gweledol yn y cysylltiad Edwards; Chwefror 11: Parchedig rhwng dulliau adeiladu’r Celtiaid yng MODDION GRAS? Derwyn Morris Jones; Chwefror 18: Dr Nghymru a’r Pictiaid a’r Llychlynwyr Mae fferyllydd Lloyds wedi symud o Eirian Dafydd; Chwefror 25: Parchedig yn Shetland. “Mae ‘y ngwaith i, Heol Caerdydd i’r Ganolfan Feddygol Leslie Jones. gobeithio, yn mynegi beth yw bod yn yn Ffynnon Taf. Geltaidd. Yr hyn sy’n bwysig yw bod y “Yn y bôn, mae hyn yn ddelfrydol,” CYLCH MEITHRIN Ffynnon Taf, gwreiddiau yng ngrymoedd bywyd meddai’r rheolwr Paul Kelly “oherwydd 9.30­12, ddydd Llun tan ddydd Gwener. natur a dirgelwch y tirlun ...” mae mwy o le i gwsmeriaid a’r Taliadau: £4.75 y sesiwn. Ti a Fi, 1.15­ cyfleusterau’n well, gan gynnwys 2.30 bob dydd Mawrth. Taliadau: £1.50 PRIFWYL: DIGON I GNOI CIL drysau electronig. y sesiwn. Ar Ionawr 24 yn Nhafarn Gwaelod­y­ Roedd yr hen siop yn gyfyng a dim lle i garth bu 50 ohonon ni o bentrefi cyfagos droi.” CY M D E ITH A S AR D DW RO L yn codi arian i Eisteddfod Genedlaethol Yn y cyfamser, ry’n ni’n dymuno Ffynnon Taf a’r Cylch: ddydd Mawrth Caerdydd 2008. Yr elw oedd £634. ymddeoliad hir a hapus i Hilary Strong, cynta’r mis, Clwb Cyn­Aelodau’r Roedd y cinio tri chwrs yn ardderchog y fferyllydd o Lan­y­ffordd. Torrodd hi Lluoedd Arfog, Glan­y­llyn. Manylion a digon i gnoi cil drosto, cwis, ei braich mewn damwain sgïo yn oddi wrth Mrs Toghill, 029 20 810241. 14 C 1 2 3 3 4 5 6 7 C R O E S A I R 6 7 L 8 9

Dyma gyfle arall i chi ennill Tocyn Llyfrau. 10 11

14 12

13 14 Atebion i: Croesair Col 34, Pen Bryn Hendy, Yr Encil, 18 15 19 Meisgyn, Pontyclun. CF72 8QX 16 17 18 erbyn 20 Chwefror 2007 24 19 Ar Draws 1. Calonogi, cymell (5) 20 21 4. Aderyn, y cethlydd (4) 8. Math o fyrbryd (7) 9. Cael wrth dalu (5) 10. Mwd, baw (4) 25 22 23 11. Criafolen (8) 13. Dull, gwedd (6) 14. Â phen ci (6) 16. Edrych i mewn i gynnwys Atebion Rhagfyr rhywbeth (8) 17. Iawn, cymwys (4) 20. Saim, ennaint (5) B W C I 3 A M R A N T U N 21. Brodor, wedi ei eni (7) W A G E R A E 22. Maes, dôl (4) A N N I W A LL F I C E R CYLCH MEITHRIN EFAIL ISAF 23. Llidio, anfodloni (5) 9 A E T E L F Bob Bore C Y F E I LL I O R N U S Mawrth, Mercher, Iau a Gwener I Lawr 14 N TH S C 9.30 ­ 11.30 1. Rhif neu fesur amhendant (5) A M O D I G C A L O R I Yn Neuadd y Pentref, Efail Isaf 2. Ymadrodd sy’n dangos bod rhaid i P R 17 18 B 19 F Manylion: 01443 208806 fwyta (2,4,3,3) 20 C O R O N E D I G A E TH 3. Sŵn drws rhydlyd (4) S H L G 24 A B TI A FI BEDDAU 4. Yr olaf o gant (6) M E I N I E D I F A R U Bob Bore Mercher 5. Ciledrych (8) W A O R TH T S 10.00 ­ 11.30a.m. 6. Wedi ei addef (12) T E N Y N N A U P Y S T yn Festri Capel Castellau, Beddau 7. Côn, tŵr, pigfain (6) 12. O bwrpas, amcanus (8) TI A FI TONTEG 13. Cynnau yn fflach o oleuni (6) Bob Dydd Mawrth 15. Difai (6) CAPEL 10 ­ 11.30 18. Yfed o deth (5) yn Festri Capel Salem, Tonteg 19. Yn hytrach na (4) SALEM TI A FI CREIGIAU TONTEG Bore Gwener 10 ­ 11.30am Neuadd y Sgowtiaid, GWASANAETHAU Y Terrace, Creigiau Manylion: 029 20890009 CYDNABYDDIR CEFNOGAETH CYMRAEG DYDD SUL 9.30 - 10.30am CYLCH MEITHRIN CILFYNYDD Y GYMDEITHAS GYMRAEG Bore Llun, Mercher a Iau 9.30­11.30 POB NOS WENER TI A FI CILFYNYDD 7.00 - 8.30pm Dydd Gwener Cyfle i fwynhau cwmni 9.30­11.30 I’R CYHOEDDIAD HWN Neuadd Y Gymuned, www.bwrdd­yr­iaith.org Cymry Cymraeg. Stryd Howell,Cilfynydd. Manylion: Ann 07811 791597 (02920 813662) 15 Dyddiadur alltaith Ysgol Gleision Caerdydd yn Gweithredu'n Ddwyieithog Rhydfelen a Choleg Ellesmere i Borneo, Haf 2006 Parhad: Rhan 3

Gunung Trus Madi Wedi tridiau o ymdopi â’n cartref gwyrdd, heddychlon. Roedd hi’n amser hel ein pac a gwneud y ffordd nôl i Kota Kinabalu. Roedd dychwelyd i’r ddinas yn ychydig o sioc i rai, yn brofiad eitha’ cymysglyd! Ydi mae’n bleser cael cawod boeth a thoiled gyda sedd! Ond hiraethus oedd pawb am y cynefin gwyrdd, a oedd wedi ymlwybro mewn i’n henaid ni. Diolchgar y bûm ar ôl darganfod bod Ceri Thomas Cymdeithas Chwaraeon Cymru, Nicky Robinson, Robin Sowden­Taylor, Mike ein tri arweinydd o’r fforest, hefyd yn Phillips a Rhys Williams Gleision Caerdydd, Rhian Powell o Mentrau Morgannwg Gwent, Siôn ein tywys i fyny sialens galetaf yr holl Williams athro gyda disgyblion Ysgol Gynradd Gymuned Gymraeg Llantrisant. alltaith, sef dringo'r ail fynydd uchaf yn Borneo, sef Gunung Trus Madi. Ers dechrau'r tymor rygbi newydd y mae Am tua wyth o’r gloch y bore safom newid yng nghynnwys rhaglen Gleision gyda’n paciau (wedi siwrnai bleserus o Caerdydd. O ganlyniad i bartneriaeth ddychrynllyd mewn hen fws mini a jîp!) rhwng y Gleision, Uned Gyfieithu ar waelod casgliad o fryniau coedlyd a Mentrau Iaith Morgannwg Gwent a chroesawgar. Croesawgar tan gliriodd y Chymdeithas Chwaraeon Cymru y mae cymylau isel, a datgelu cyfres o gopaon tudalen Gymraeg yn ymddangos ym miniog ac anghyffyrddadwy o bell, pob mhob rhifyn. un wedi ei orchuddio a fforest law Dywedodd Gwydion Griffiths, unigryw a dwys. Swyddog Marchnata a'r Wasg Gleision Fe safon o’n blaen fel yr Wyddfa a’i Caerdydd 'Y mae Gleision Caerdydd chriw, heblaw bod y criw wedi bod lawr wedi mwynhau partneriaeth waith wych i’r gampfa’n pwmpio haearn a heb dorri â Menter Iaith ers i'r cynllun gael ei eu gwalltiau! lansio ar ddechrau'r tymor 2006/07. Y I gyrraedd troed y mynydd roedd mae'r cyfieithiadau bob tro yn cael eu angen gyrru am ddwy awr a hanner ar dychwelyd mewn da bryd ac o'r safon hyd lôn glai, brawychus o gul a serth. I hanner ffordd i fyny. uchaf. Y mae'r gwasanaeth hwn yn gyflawni hyn roedd angen cerbyd mwy Dihunom i alwad byrlymus y gibbon galluogi ein cefnogwyr ledled y na’r cyffredin, ac ynddo yrrwr yr un mor lleol, tua mil o droedfeddi islaw ein man rhanbarth i ddarllen am y tîm naill ai anghyffredin! Dyma’r “TRUS MADI gwersylla. Roedd hi’n bump o’r gloch y drwy gyfrwng y Gymraeg neu'r Saesneg TERROR!” bore ac yn amser ymlwybro i’r brig! ac y mae wedi bod yn boblogaidd iawn Wedi’r siwrnai, roedd hi’n amser Treuliwyd un ar ddeg awr yn cerdded gyda'r cefnogwyr ­ yn enwedig y rhai cefnu’n paciau a threulio’r ddau fyny i gopa Trus Madi ac yn ôl i lawr i ifanc'. ddiwrnod nesaf yn dringo, syrthio, rhegi waelod y mynydd lle gollyngwyd ni gan Ych wanegodd Rhian Powell, a chael ein syfrdanu gan hyfrydwch yr y “Trus Madi Terror”. Cyfieithydd Cymunedol Mentrau ardal, ond hefyd gan y gallu arbennig Gwelwyd pob math o ryfeddodau Morgannwg Gwent 'Y mae'n dda gweld sydd gan y tywyswyr brodorol, o wneud planhigol a syfrdanwyd ni gan y wledd bod sefydliadau sydd wedi arfer popeth i edrych yn hawdd. Cysgom ar y weladwy o’n blaen. gweithio'n uniaith Saesneg yn awr yn mynydd mewn un llecyn tawel, tua Ar ben Trus Madi; 30 eiliad cyn i’r awyr sylweddoli pa mor fuddiol ydyw i rwygo’n agored a dymchwel y weithio'n ddwyieithog a gobeithiaf y gawod drymaf o law a welwyd erioed! bydd y bartneriaeth hon yn parhau i Planhigyn “Pitcher” un o’r 5 fynd o nerth i nerth ac y bydd rhagor o rhywogaeth unigryw sydd yn byw ar sefydliadau yn yr ardal yn dilyn esiampl gopa Trus Madi G l e i s i o n C a e r d y d d ' . Roedd teimlad rhyfedd yn ein Meddai Ceri Thomas, Cymdeithas gwersyll y noson honno, teimlad o Chwaraeon Cymru, 'Mae'r cam cyntaf flinder mawr, ond hefyd y teimlad o yma yn dangos pa mor awyddus yw'r ryddhad ac o lwyddiant tawel. Roedd Gleision i gyrraedd cymdeithas pob un wedi cyflawni rhywbeth mawr y Gymraeg y rhanbarth, sydd yn cynnwys diwrnod hwnnw. mwy n a 60, 000 o siar adwyr Roedd sialens galetaf y daith wedi ei Cymraeg. Mae hyn yn dilyn rhaglen y gwneud, ond roedd rhyw deimlad Gymdeithas i brif­ffrydio'r Gymraeg i anesmwyth yn ein plith, ar ôl dau chwaraeon yng Nghymru. Y cam nesaf ddiwrnod o orffwys yn K.K. bydd angen yw i ddatblygwyr maes y Gleision teithio i ochr arall Sabah, lle byddem yn ddefnyddio’r Gymraeg yn y maes drwy aros gyda theuluoedd brodorol draw ym gydweithredu â gwasanaethau Cymraeg 16 Ras i’r Copa Mhrosiect MESCOT. lleol y rhanbarth. Da iawn y Gleision!'