Mehefin 2021
Rhif 358
tafod elái Pris £1 Llwyddiant yng nghystadleuaeth Ymarfer Canu Unwaith Eto Cyfrifiad 2021
Wrth i’r cyfyngiadau leihau mae Côr Meibion Taf wedi symud i Bentyrch a defnyddio’r Pagoda newydd sbon yng Nghlwb Rygbi Pentyrch ar gyfer eu hymarfer cyntaf ers dros flwyddyn. O dan arweiniad Steffan Jones a’u cyfeilydd Lowri Guy mae’r Yn ddiweddar cwblhaodd disgyblion yn nosbarthiadau Miss côr yn paratoi ar gyfer yr Eisteddfod Amgen . Rhagor ar Hughes a Mr Hughes Ysgol Tonyrefail brosiect fel rhan o gystadleuaeth ‘Gadewch i ni gyfrif!’ a drefnwyd gan y Swyddfa dudalennau 10 ac 11. Ystadegau Cenedlaethol. Pwrpas y cywaith yma oedd i godi ymwybyddiaeth o’r Cyfrifiad yn 2021. Allan o 250 o gynigion enillodd yr ysgol y brif wobr yng Nghymru a'r ail wobr ledled Aelodau Senedd Cymru Cymru a Lloegr am ein prosiect. Byddwn yn derbyn offer STEM fel rhan o'n gwobr a bydd yr ysgol hefyd yn chwarae rôl Yn dilyn yr etholiadau ym mis Mai cynrychiolir Taf Elái yn wrth gyhoeddi canlyniadau cyntaf Cyfrifiad 2021 y gwanwyn Rhanbarth Canol De Cymru gan y Prif Weinidog, y Cwnsler nesaf. Cyffredinol ac Arweinydd y Blaid Geidwadol, a tri aelod Ar ddechrau’r prosiect ymchwiliodd y disgyblion i fewn i newydd. hanes a phwrpas y cyfrifiad, yn ogystal â thrafod pwysigrwydd O’r chwech aelod mae tri yn gyfarwydd iawn sef Mark ei gwblhau pob deng mlynedd. Edrychodd y disgyblion ar rifau Drakeford, Gorllewin Caerdydd, a ail–benodwyd yn Brif y nifer o siaradwyr Cymraeg ledled Cymru gan gymharu data o Weinidog, Mick Antoniw, Pontypridd, a benodwyd yn Gwnsler Gyfrifiad 1901 â 2011. Yn ogystal cymharwyd nifer y siaradwyr Cyffredinol ac Andrew RT Davies, Arweinydd y Ceidwadwyr. Cymraeg mewn gwahanol siroedd ledled Cymru, gan roi sylw Y tri aelod newydd yw Heledd Fychan a Rhys ab Owen sy’n arbennig i'n cymuned ein hunain. Defnyddiodd y disgyblion cynrychioli Plaid Cymru a Joel James o’r Blaid Geidwadol. Mae J2Data yn Hwb i gofnodi data hanesyddol ac i gasglu eu data eu Heledd Fychan yn adnabyddus fel cynghorydd gweithgar ym hunain ar y gwahanol ieithoedd a siaredir gartref. Mhontypridd, a phenodwyd Rhys ab Owain yn Lefarydd Plaid Dywedodd Ceri Hughes ac Aled Hughes, athrawon dosbarth a gynhaliodd y prosiect yn Ysgol Gynradd Gymraeg Tonyrefail: Cymru ar y Cyfansoddiad a Chyfiawnder. Mae Joel James, yn “Rydym yn falch iawn o'n disgyblion ac rydym wrth ein bodd gynghorydd yn Llanilltud Faerdref, ac fe’i benodwyd yn ein bod wedi ennill y categorïau gorau yng Nghymru a'r ysgol a Weinidog Cysgodol ar y Bartneriaeth Cymdeithasol. ddaeth yn ail yng nghystadleuaeth ‘Gadewch i ni Gyfrif’ Cyfrifiad 2021. Rhoddodd y prosiect gyfle i'r plant arwain y gwaith dysgu, gyda chymorth adnoddau dwyieithog rhagorol. “Roedd y disgyblion yn llawn cymhelliant drwy gydol y prosiect a gwnaethant ddatblygu eu sgiliau trawsgwricwlaidd yn unol â'r cwricwlwm i Gymru. Pwy wyddai y gallai data fod yn gymaint o hwyl!” Roedd y gystadleuaeth yn rhan o raglen ehangach i ysgolion a oedd yn cael ei chynnal gan SYG. Roedd y rhaglen, a gafodd ei Rhys ab Owen Heledd Fychan Joel James datblygu gan iChild, yn cynnwys 14 o adnoddau trawsgwricwlaidd, yn addysgu myfyrwyr am bwysigrwydd y cyfrifiad a sut y gall data fod o fudd i'w hardaloedd lleol. Gellir gweld eu fideo yma - https:// www.youtube.com/ watch? v=Ye19s0q8ziA.
www.tafodelai.cymru 2 Tafod Elái Mehefin 2021 IESTYN MEWN PONTYPRIDD DU A GWYN tafod elái Gohebydd Lleol: Rhythmau
GOLYGYDD Mae yna lot fawr wedi digwydd dros y Penri Williams mis diwethaf. Hawl i bleidleisio yn 16/17 029 20890040 oed, ffurfiau anghyson o asesu yn yr Merched y Wawr ysgol a’r edrych ymlaen tuag at yr haf CYHOEDDUSRWYDD Fe fydd y Gangen yn cwrdd am 7 o’r wedi dechrau o’r diwedd. Dyw’r tywydd Colin Williams gloch nos Fercher, Mehefin 9fed ar ddim wedi bod yn grêt. Mae hi wedi 029 20890979 Zoom. Un o’n haelodau, sef Menna mynd o haul i law i haul a mwy o law. Thomas, fydd yn cynnal y noson pan Dwi wedi dechrau edrych ar y byd mewn fydd yn son am ganeuon gwerin ffordd wahanol. Wedi sylwi ar y Morgannwg. patrwm! Erthyglau a straeon Llongyfarchiadau i holl aelodau’r Mae popeth mor ffurfiol. Dilyn ar gyfer rhifyn mis Gorffennaf Gangen wrth iddynt gyfrannu nifer strwythur diwrnod ysgol, rheolau yn fan i gyrraedd erbyn helaeth o gamau at ymgyrch y mudiad hyn, cyfraith fan draw a ti’n dechrau 25 Mehefin 2021 ym mis Ebrill sef Curo’r Corona’n sylwi bod cymdeithas wir wedi cael ei Camu. effeithio dros y flwyddyn ddwethaf. Yn Y Golygydd Y bwriad yw cwrdd ym Mharc teimlo fel bod dim amser gyda ni i ymlacio achos bod ni mewn rhythm Ynysangharad am wâc a chlonc pan Hendre 4 Pantbach cyson. Pentyrch fydd y tywydd yn caniatáu. Siawns cawn Dros y blynyddoedd, mae cerddoriaeth CF15 9TG gwell tywydd mis yma! wedi fy helpu i i dyfu, datblygu a dysgu Ffôn: 029 20890040 wrth herio bywyd o ddydd i ddydd. Mae e-bost Croeso e wedi bod yn rhywfath o gysur, yn arf a [email protected] Pob dymuniad da i Cerian ( Pardoe gynt) hefyd wedi fy herio i lwyddo mewn a Dane ar enedigaeth Nia Eleri. Chwaer maes a sgil gwahanol. Ffeindio’r fach i Anwen Haf. Mae tad-cu a mam- tebygrwydd! Bod bywyd yn dilyn Tafod Elái ar y wê gu, Darren ac Yvon Pardoe, Hillside rhythmau cyson ond o fewn cerddoriaeth View wrth eu bodd. mae rhyddid gyda thi i newid y rhythmau http://www.tafodelai.cymru cymaint â hoffet ti. Rhan fwyaf o’r Dathliad Arall! amser mae’r darnau i gyd yn gweithio Argraffwyr: Mae gan deulu’r Ebbsworth, Graigwen gyda’i gilydd. Adegau arall mae’r reswm arall i ddathlu wrth i Dylan a gerddoriaeth yn anoddach prosesu gan ei Lauren gyhoeddi eu dyweddïad. Mae fod e’n cael ei strwythuro’n gymhleth. Fel hyn mae bywyd! Weithiau mae Lauren Slater yn dod yn wreiddiol o www.evanprint.co.uk adegau’n haws na'i gilydd a’r syniad o Gilfynydd a roedd hi a Dylan yn gyd eisiau gwybod beth sydd am ddigwydd ddisgyblion yn Ysgol Rhydfelen. Maent nesaf sy’n ein gwthio ni ymlaen. Mae’r yn byw yn Warwick. Mae Dylan yn patrwm yma wedi bod yn fy meddwl am Ariennir yn danysgrifiwr i gwmni yswiriant NFU gyfnod hir yn ddiweddar a dwi wedi bod rhannol gan Mutual a Lauren yn uwch gynllunydd yn trio ei esbonio. Gwneud synnwyr Lywodraeth digidol i Jaguar Landrover. ohono fe. Wel …trio. Llongyfarchiadau i chi ! Felly fy neges y mis yma yw i chi Cymru gofio cymryd amser i chi eich hun, Awen ar y Comin gwneud amser i ymlacio. Dyw bywyd Ar Ddiwrnod y Limrig Wil Morus Jones ddim angen symud mor gyflym. Felly Gwasanaeth addurno, ddaeth yn fuddugol yng nghystadleuaeth mwynhewch eich hun a pheidiwch peintio a phapuro Pnawn Da a Heno. Y beirniad oedd y teimlo’n wael am gymryd amser i prifardd Aneirin Karadog. Da iawn wir! ymlacio ambell waith. Andrew Reeves Newid gyrfa Graigwen wrth iddo gyrraedd oed yr Llongyfarchiadau i Heledd Fychan, Gwasanaeth lleol addewid. Hillside View ar gael ei hethol drwy’r ar gyfer eich cartref Ychydig yn henach yw Dorothy Todd, system ranbarthol yn aelod Plaid Cymru neu fusnes Parc Prospect! Cafodd Dorothy a Barry i’r Senedd dros ranbarth Canol De ddiwrnod wrth eu bodd yn dathlu yn Cymru Ffoniwch Buodd Heledd yn gweithio i Rhiwbeina gyda Geraint a Sera a’r wyrion Llew a Bedwyr. Amgueddfeydd Cymru am dros 10
Andrew Reeves mlynedd. Mae hi’n edrych ymlaen at Clwb Llyfrau sefydlu swyddfa ym Mhontypridd yn y 01443 407442 Mae newid mis yma wrth i’r clwb gwrdd dyfodol agos. neu am 7.00 nos Lun, Mehefin 7fed ar Zoom.
07956 024930 Llongyfarchiadau Mae’n braf cael mynediad i’n llyfrgelloedd erbyn hyn yn enwedig un Mae dau o drigolion Graigwen wedi bod newydd Pontypridd. I gael pris am unrhyw yn dathlu penblwyddi nodedig yn waith addurno ddiweddar. Pob dymuniad da i Gerwyn Caffery, Tafod Elái Mehefin 2021 3 Llongyfarchiadau Ysgol Llongyfarchiadau Llantrisant enfawr i Anwen am gael ei dewis i chwarae gyda sgwad criced merched Codi arian er cof am Rhian Griffiths Cymru dan 12 Llongyfarchiadau mawr i Hari sydd wedi oed. Dymunwn bob bod yn brysur dros y misoedd diwethaf, hwyl iddi. trwy law a hindda, yn paratoi i redeg 6km o gwmpas Caeau Llandaf i godi arian i gronfa Forget Me Not Ysbyty Diwrnod Seren a Sbarc Felindre er cof am ei fodryb, Rhian Bu holl blant yr ysgol yn dathlu Cystadleuaeth Griffiths. Mae Hari yn Llysgennad ifanc Diwrnod Seren a Sbarc ar Fai 21ain. Fel Trawsgwlad ar gyfer Felindre. Dyma’r ail dro i Hari y gwelwch, cafodd pawb hwyl yn tynnu Da iawn Anwen, godi arian i’r gronfa ac fe lwyddodd i lluniau a chreu baneri a phosteri o’r ddau Tomos, Amelia a godi dros £2000 o bunnoedd. gymeriad sydd yn helpu’r plant i siarad Gethin am redeg ras Roedd Rhian yn gynorthwywraig yn ein Cymraeg. trawsgwlad yn hysgol pan gollodd y frwydr yn erbyn Forage Farm yn y canser yn 25 oed, blwyddyn cyn i Hari Bontfaen. Roedd y gael ei eni. Er na chafodd gwrdd â’i plant yn fwdlyd ond fodryb, mae Hari wedi tyfu i fyny yn wedi cael llawer o dysgu popeth amdani ac mae eisiau hwyl! gwneud popeth o fewn ei allu i gefnogi ei dymuniad, sef helpu pobl eraill sy'n dioddef o ganser. Collodd ei Dadcu i ganser hefyd ym mis Ionawr eleni ac roedd e’n falch iawn o holl ymdrechion Hari i godi arian i Felindre, ble cafodd ei drin. Da iawn ti, Hari, rydyn ni i gyd yn falch iawn ohonot ti hefyd. Sgwn i beth fydd sialens nesaf Hari? Efallai nid rhedeg gan iddo ddweud ar ddiwedd y ras, “Dwi byth eisiau rhedeg eto!”
Darllen Dros Gymru Llongyfarchiadau enfawr i Zoe, Carys, Catrin a Dylan, tîm Darllen Dros Gymru (Cwis Llyfrau) am ddod yn gyntaf yn y rownd rhanbarthol. Cafwyd ganmoliaeth am safon uchel eu hiaith a’r drafodaeth ynglyn â’r llyfr roedden nhw wedi ei ddarllen. Ymlaen nawr at y rownd Seren newydd Radio Cymru genedlaethol fis nesaf. Pob lwc iddyn Gwrandewch ar raglen Carl ac Alun ar nhw! Radio Cymru rhwng 6 a 7 yh ar yr 2il Fehefin er mwyn dysgu ffeithiau pêl- droed yng nghwmni Macs o flwyddyn 5. Da iawn ti Macs, mae dy allu i gofio’r holl ffeithiau yn anhygoel!
Dydd Ewyllys Da Cafodd y plant hwyl wrth ddathlu Dydd Ewyllys Da yr Urdd ac fe ddysgon nhw lawer am thema eleni sef Cydraddoldeb i Ferched.
Hwyl fawr Fe wnaethom ffarwelio â Miss Grace O’Leary, myfyrwraig o Brifysgol Gorllewin Bryste a fu ar ei hymarfer dysgu olaf yn nosbarth 5. Diolch o galon iddi am ei holl waith caled a dymunwn bob hwyl iddi wrth iddi ddechrau ar ei gyrfa fel athrawes yn Ysgol Gymraeg Bro Helyg. 4 Tafod Elái Mehefin 2021 Difyrion Digidol CYLCH CADWGAN CREIGIAU Yn y golofn ddiwethaf, y testun dan sylw Mae Rowland Wynne wedi datgan ei oedd cynnwys Cymraeg ar y We ac mi Gohebydd Lleol: fwriad i orffen cydlynnu rhaglen Cylch rydw i am gadw yn fras ar yr un pwnc y Cadwgan. Dymuna ddiolch am bob tro hwn trwy fwrw golwg ar yr adnoddau cefnogaeth a gafodd ers i’r Cylch ddod i cymorth iaith sydd ar gael. fod yn 2001. Dwi’n siŵr eich bod wedi crafu pen Ers ei ffurfio cynhaliwyd 86 o lawer gwaith yn chwilio am gyfieithiad i gyfarfodydd. Rhestrir isod enwau y air Saesneg sy’n rhy ddiweddar i gopi siaradwyr. Rhaid cydnabod na fyddai caled o Eiriadur yr Academi - Peidiwch rhaglen wedi bod yn bosibl onibai am mynd yn bell! mae yna gymorth hanfodol gydweithrediad partneriaid Cylch ar gael trwy’r Ap Geiriaduron neu Cadwgan, sef Cymdeithas Gymraeg Eiriadur yr Academi ar y We. Mae Llantrisant, Clwb y Dwrlyn, Merched y Geiriadur yr Academi ar y We yn cael ei Wawr Cangen y Garth, Capel Bethlehem ddiweddaru’n gymharol gyson. I gyrraedd Gwaelod y Garth a Chapel Tabernacl hwn ewch chi
gyfarfodydd, fel a ganlyn, 16/9/19 Iwan Praidd Newydd Llongyfarchiadau hefyd i dadcu a mamgu arall sef Gareth a Rhiannon Griffiths (Tonnau Disgyrchiant), 21/10/19 Dymuniadau gorau i’r Parch Michael Zoë Morris (Galwadau Meddyg Teulu), John, Ficer Pentyrch, sydd wedi derbyn Humphreys, Cae Bychan, gan fod gofaleth newydd yn Llancarfan. Manon a Geraint hefyd wedi cael merch 18/11/19 Hywel Jones (Ystadegau Dechreuodd ym Mhentyrch yn 2012 a fach arall, Mirain Elain Huws, chwaer Meddygol), 20/1/20 Cystadleuaeth thrwy ei waith newidiodd yr Eglwys i fach newydd i Ffion a Nia. Disgyblion Chweched Dosbarth, 17/2/20, fod yn ganolfan gymdeithasol ar gyfer Keith Jones (Newid Hinsawdd). amryw o weithgrareddau. Gwaredwyd yr Mae'r trydydd llongyfarchiadau yn mynd Penderfynwyd mentro gyda threfniant hen feinciau yn yr eglwys a gosodwyd i daid a nain newydd sbon, sef Paul a ZOOM ar 19/10/20 gyda Gareth Ffowc seddi cyfforddus. Cychwynwyd Sylfia Fisher, Cae Bychan. Ganwyd Roberts yn trafod ei lyfr Cyfri’n Cewri gweithgareddau i bobl ifanc a daeth merch fach, Evelyn, i Owain Gruffudd (mathemategwyr Cymru), ar 16/11/20 Cantorion Sine Nomine i gynnal eu a'i ddyweddi Jennifer. gyda Zoë Morris yn sôn am fywyd ymarferion yn yr Eglwys. Bu’n weithgar meddyg teulu wrth wynebu Covid-19, ar Croeso mawr iddyn nhw i gyd a yn cefnogi ffoaduriaid o wlad Syria 15/2/21 Guto Owen yn rhannu dymuniadau gorau i bawb. ddaeth i fyw i Gaerdydd. Bu wrthi’n ystyriaethau parthed lle hydrogen mewn ddygn yn dysgu Cymraeg a chefnogodd cynlluniau egni, ar 15/3/21 Arwyn Tomos Plygain Clwb y Dwrlyn yn yr eglwys. Dolgellau, oedd Gwyn, neu i roi ei enw Jones yn trafod ymchwil ar Covid-19, ar llawn iddo, Arwel Gwyndaf Jones, ac, os 19/4/21 Huw Morgan yn amlinellu cofiaf yn iawn credaf iddo ddweud agweddau ar wyddoniaeth Yr Haul. wrthyf mai saer coed ydoedd wrth ei Diolchwn yn fawr i’n gwesteion am eu hyfforddiant cychwynol. parodrwydd hynaws i fentro gyda ni i fyd Bu’n gweithio i Asiantaeth ZOOM. Profwyd dwy fantais yn sydyn, Gwasanaethau Adeiladau (Property (a) bod modd cael cyfranwyr o bell, (b) Services Agency) Llywodraeth y bod modd mwynhau cwmni cyfeillion Deyrnas Gyfunol. Cymdeithas Wyddonol Gwynedd. Roedd Gwyn (a feddai lais bas dwfn), Yn ôl pob tebyg byddwn yn dal gyda yn aelod o Gôr Meibion Pendyrus, ac threfniant ZOOM am weddill 2021, gan wedi teithio’r byd gyda’r côr, yn canu obeithio datblygu’r manteision a brofwyd. dan faton Glynne Jones, yr Arweinydd Mawr iawn yw ein diolch i Cerian amlwg o Ddowlais, a fu wrth y llyw o Angharad am fod yn ‘dywysydd’ am bob Aelodau Cantorion Sine Nomine yn 1962 hyd 2000. cyfarfod ZOOM, heblaw am un pan ymarfer yn y fynwent ar brynhawn Sul Ar safle gwe’r Côr, nodir fel a ganlyn:- ysgwyddwyd y baich gan Rhys. Rydym braf yn ystod y cyfnod clo. “Rhoddir ‘Aelodaeth am Oes’ i yn hynod ffodus i gael gwasanaeth dau gantorion sydd wedi cyflawni 21 gyd-ysgrifennydd mor ymroddgar. Clwb Tennis Pentyrch mlynedd o wasanaeth, a dynodir rheini Cawsom wybod bod ein trysorydd Huw Mae’r Clwb wedi cychwyn ar dymor sydd yn dal ar y Cofrestr presennol gyda Roberts wedi mynegi ei awydd i ildio’r arall o weithgarwch ac yn brysur yn seren *. Caiff rheini sydd yn aelodau ers swydd. Diolchwyd yn frwd iddo am ei hyfforddi chwaraewyr ifanc rhwng 5 a 50 mlynedd eu dynodi â dwy seren**. wasanaeth trylwyr dros gyfnod helaeth. 17 oed. Llongyfarchiadau i ddau aelod y Mae rheini yn perthyn i ‘Glwb 50+’ Hyfrydwch pur oedd nodi bod aelod tîm ieuenctid. Twm a Math Rogowski, arbennig iawn.” fu’n cynrychioli Pentyrch yng ffyddlon arall, Sian Griffiths, yn barod i Ac ydi, gwelir enw A Gwyndaf Jones ddilyn Huw. Neville Evans nghystadleuaeth Ieuenctid yr LTA ac (1961 – 2011) ar y rhestr a dwy seren ** wedi chwarae’n ardderchog. gyferbyn a’i enw! Mewn trafodaeth ar bêl-droed, mae gwirfoddoli gyda’r elusen ‘Travol’, gan Colli Gwyn Jones, gynt o Bentyrch gen i gof iddo ddangos llun ohono yn yrru’r bws-mini o le i le yn ol y gofyn. Trist yw cofnodi marwolaeth Gwyn nhim peldroed “Ty’r Cymry, Caerdydd” Pan fyddai amser yn caniatau iddo Jones, gŵr Vi Jones, gynt o Bentyrch. – gyda Dafydd Huws fel cyd-chwaraewr hamddena, byddai wrth ei fodd yn rhedeg Oherwydd salwch, bu i’r ddau ohonynt – rhagflaenwyr tim Cymric. y trenau bach ar y cledrau yr oedd wedi dreulio peth amser yng Nghartref Gofal Bu Gwyn yn aelod, ar ran Plaid ei adeiladu yn gelfydd yn nenfwd ei Danescourt, Caerdydd, cyn symyd Cymru, ar Gyngor Cymuned Pentyrch gartref ym Mhentyrch. wedyn i Gartref Gofal yn Llanllieni am gyfnod, ac roedd yn gadarn ei Mae’n cydymdeimlad gyda Vi a (Leominster), i fod yn nes at deulu. ddaliadau gwleidyddol. gweddill y teulu yn eu profedigaeth. Roeddent yn aelodau ffyddlon ym Roedd yn ddosbarthwr ‘Tafod Elái’ Bu’r gwasanaeth angladdol yn Methlehem,Gwaelod-y-garth. ym Mhentyrch, ac wedi ymddeol bu’n Henffordd ar y 19eg o Fai 2021. Un o gyffiniau’r Brithdir, ger Rhodri-Gwynn Jones 6 Tafod Elái Mehefin 2021 Merched y Wawr LLANTRISANT Cangen y Garth PONTYCLUN Catrin Heledd a Lowri Roberts MEISGYN Braf oedd 'gweld' cymaint wedi troi mewn i'n cyfarfod rhithiol nos Fercher Colli Bob Swain 24ain o Fawrth. Doedd wir ddim angen cyflwyniad ar ein gwesteion - dwy o ferched disgleiria y byd darlledu Dyma lun o Brenda Davies (ar y dde) heddiw. Boed radio neu deledu, boed gyda’r diweddar Merle Roberts yn dathlu chwaraeon ynteu faterion cyfoes - maent swper ‘Dathlu’r Aur’ yn y Pafiliwn yn cyflwyno'r cyfan mor ddirodres, mor Tonysguboriau yn 2017 broffesiynol, mor raenus. Ma' nhw yn dweud - os am waith 'di neud, gofynnwch i rywun prysur! Y bore parhau i groesawi ein dysgwyr hwnnw roedd Catrin wrth ei gwaith am brwydfrydig i'n cyfarfodydd. Edrychwn bedwar yn cyflwno 'Dros Frecwast' a ymlaen at gael cyfarfod eto yn y Pafiliwn Lowri hithau, yn dygymod â chryn ofid nes ymlaen yn y flwyddyn gan obeithio teuluol - ond mae Ifan yn well erbyn fydd eraill yn y gymuned yn ymuno â ni hyn! Serch y cyfan roedd ganddynt awr i - fel dywedodd Brenda wrth 'sgwennu sbario i ddiddanu MyW! Roedd yr am hanes y gangen yn 2013 'nod y hanesion a'r anturiaethau'n llifo. Y ddwy wedi cael teithio'r byd yn rhinwedd eu gangen yw hybu'r iaith mewn awyrgylch Ar Fai 19eg bu farw Bob Swain, gwaith yn sylwebu ar chwaraeon o bob Penygawsi. Trwy gydol ei oes roedd cyfforddus ac hamddenol' math. Ddim bob amser y profiad glam y ganddo angerdd dros gerddoriaeth; basen ni'r gwylwyr yn ddychmygu! gwrando arno, ei berfformio, ei Gŵyl Haf Merched y Wawr Gemau'r Gymanwlad ar arfordir braf gyfansoddi ac ysbrydoli eraill gyda'i Doedd dim trip i Fachynlleth eto eleni i Awstralia, Gemau Olympaidd Japan - wybodaeth helaeth o'r pwnc. Roedd aelodau o Ferched Y Wawr a Gŵyl Haf cyfweld â'r sêr - a hyrwyddo'r iaith ganddo chwaeth eclectig, ecsentrig rithiol gawsom ar 19eg o Fai. Gymraeg pa le bynnag y bont. Cafwyd mewn cerddoriaeth, a fu’n ysbrydoliaeth Roedd cystadlu brwd y mhob adran a sesiwn holi ac ateb cyn cloi - hynod iddo, a phawb a ddaeth i gysylltiad ag e. chafwyd y canlyniadau ar y dydd er fod ddifyr! Diolch Catrin a Lowri - daliwch Astudiodd gerddoriaeth ym Mhrifysgol yr enillwyr wedi cael gwybod am eu ati i ddisgleirio! Diolch hefyd i Jên am Caerdydd, o dan arweiniad Alun llwyddiant ymlaen llaw gan baratoi fideo sicrhau dolen zoom berffaith! Hoddinot ac aeth ymlaen i fod yn fer a llun ohonynt yn dal ei tystysgrif ar gyfer y gwobrwyo. Cafodd aelodau o gyfansoddwr. Bu'n dysgu cerddoriaeth Gwellhad Buan mewn ysgolion uwchradd ac mewn ganghennau yn y De-Ddwyrain Gwellhad buan i Dafydd Roberts o Faes yr colegau addysg bellach ac uwch. lwyddiant a llongyfarchion i: Haul Llantrisant wedi cael tynnu ei Gweithiodd yn ddiflino i roi profiadau Eluned Edwards, Cangen Bro Radur !af appendix yn annisgwyl a'i wraig Lowri yn cyfoethogi i'w ddisgyblion a'i fyfyrwyr am gyfansoddi pennill ar gyfer cardiau gweithio yn Llundain a gorfod dod nôl ar trwy weithio gyda cherddorion Nadolig 2021 y mudiad. frys! Rhyw dair wythnos yn ôl bu ei fab yn proffesiynol. Byddai'n aml yn mynd â Eluned Davies-Scott, Cangen yr ysbyty yn cael yr un llawdriniaeth! nhw i gyngherddau ac roedd wedi Tonysguboriau 3ydd yng nghystadleuaeth Tlws Llenyddol Ann Llongyfarchiadau ymrwymo i wneud cerddoriaeth mor Llongyfarchiadau enfawr ar ddyfodiad hygyrch â phosib iddyn nhw. Lewis gyda'i stori fer ar y testun Datgloi'. newydd i'r byd! Mae Geraint a Sian Davies Cydymdemlwn â Llinos, ei wraig, a’i Ellie Harris, Bae Caerdydd, 2ail yn adran o Portreeve Close Llantrisant yn famgu a blant, Daniel, Carys, Esyllt a Mared a’u 'sylfaen' y dysgwyr am stori 'Teulu'. thadcu i ferch fach, Alys Lili Willetts, a teuluoedd. Janet Catrin James, Cangen Y Felin 3ydd anwyd i'w merch Elin a'i gŵr Nick sydd Dewiswyd codi arian i elusen Tŷ am wneud 'Myffler Twidlan' wedi ymgartrefu yng Nghaerdydd. Cerdd er cof am Bob. Crotesi Creigiau a'r Cylch 1af am ei www.justgiving.com/fundraising/ cynnydd aelodaeth robertswain Mae rhifyn yr haf o'r Wawr yn cynnwys erthygl am yr artist gwydr Ruth Shelly gan Shan Morgan, Caerdydd. Merched y Wawr 'Y Frechdan' yw'r erthygl ynddo gan Cangen Tonysguboriau Eluned Davies-Scott a fu hefyd yn siarad Trist iawn oedd derbyn y newyddion am am 'riwbob' yn ddiweddar ar Bore Cothi farwolaeth Brenda Davies, Fforest Hill gyda'r sgwrs yn ymddangos yn Drive, Tonysguboriau. 'Cylchgrawn' ar gwefan BBC Cymru Hi, gyda tair dysgwraig arall, Fyw. sefydlodd cangen Merched Y Wawr Ann Griffith o Washington oedd Tonysguboriau yn 1998 ac fe fuodd yn gwestai y rhanbarth yn ein cyfarfod aelod ffyddlon iawn ar hyd y Zoom ym mis Mai ac fe fydd y tymor blynyddoedd. Zwmio'r rhanbarth yn gorffen gyda Mawr iawn yw ein dyled iddi hi, noson yng ngwmni Gwyneth Glyn a Margaret Jones, Irene Evans and Merle Twm Morus ar 23ain o Fehefin. Roberts am fentro arni ac rydym yn Tafod Elái Mehefin 2021 7 Gaerwrangon. Gadawodd y ddau Strategaeth Dwristiaeth Curo’r Corona’n fferyllydd a oedd yn treialu gwneud y condiment eu methiant mewn seler dim Ddrafft ar gyfer Coginio ond i ddarganfod, flynyddoedd yn Rhondda Cynon Taf ddiweddarach, ei fod wedi eplesu yn Eluned Davies-Scott saws blasus, piquant. Trwy ddamwain a Mae gan Rondda Cynon Taf arlwy hap dysgwyd am dyfu riwbob trwy ei twristiaeth unigryw gydag atyniadau fforsio hefyd. Claddwyd coronau mewn twristaidd adnabyddus fel Lido Trychinebau Coginio sbwriel gardd wrth glirio ffos yng Cenedlaethol Cymru - Lido Ponty, Y Ngerddi Ffisig Chelsea yn 1817. Pan Bathdy Brenhinol, Taith Pyllau Glo Mae hyn wedi digwydd i ni i gyd fel gliriwyd y pridd yn ddiweddarach daeth Cymru ym Mharc Treftadaeth Cwm cogyddion - y gacen sydd wedi suddo yn egin lliwgar i'r golwg. Arweiniodd hyn at Rhondda, yn ogystal ag atyniadau antur y canol, y saws talpiog, y cyri gor- dyfu riwbob mewn siediau tywyllwch newydd fel Zip World Tower a'r Parc sbeislyd, y swffle sy’n gwrthod codi cynnes i gynhyrchu'r coesau pinc tyner Beiciau Disgyrchiant i Deuluoedd sydd neu’r reis wedi ei or-goginio. Dylem sydd yn ein siopau ar ddechrau'r ar y gweill ym Mharc Gwledig Cwm beidio teimlo’n fethiant; efallai fydd y gwanwyn. Dâr. dychymyg yn arwain at greu rhywbeth Nid oes rhaid i'ch methiannau fynd i’r Yn ogystal â hynny, mae ein tirwedd newydd sy’n rhyfeddol o dda. Mae bin sbwriel - dyma rai ffyrdd o achub hyfryd a'n llwybrau mynyddig, ein coginio wedi'r cyfan yn broses gydol oes trychinebau: parciau gwledig a'n llwybrau hygyrch i o ddysgu ac arbrofi. Mewn rhai - Lympiau yn eich saws? Arllwyswch y gyd yn parhau i fod yn boblogaidd ac yn diwylliannau mae camgymeriadau a saws i broseswr bwyd neu defnyddiwch parhau i ddenu nifer cynyddol o diffygion yn cael eu derbyn a’u dathlu ffon gymysgu trydan a'i gymysgu am ymwelwyr i ardal Rhondda Cynon Taf. e.e. y traddodiad kintsugi yn Siapan mae ychydig eiliadau i'w wneud yn llyfn. Mae cyfyngiadau COVID-19 llestri sydd wedi torri yn cael eu trwsio - Os yw'r tost yn rhy galed mae ei frwsio Llywodraeth Cymru yn cael eu llacio a'r gyda gwythïen o aur gyda'r syniad y gydag olew olewydd yna ei daenellu â sector twristiaeth a lletygarwch yn gellir defnyddio'r amherffeithrwydd i chaws Parmesan yn creu crostini. dechrau ailagor, ac mae pobl yn fwyfwy wneud rhywbeth hyd yn oed yn fwy Gallwch hefyd ei ddefnyddio fel tebygol o ystyried gwyliau lleol yn y DU hardd. croutons ar gyfer salad neu ei roi mewn yn hytrach na theithio tramor. Mae Mae rhai o’r bwydydd mwyaf enwog prosesydd bwyd i wneud briwsion bara. twristiaeth yn hybu twf economaidd yn wedi eu dyfeisio trwy gamgymeriad a - Wedi gorferwi pasta neu reis? Rhondda Cynon Taf, ac yn ogystal yn fflachiadau o ddyfeisgarwch. Crëwyd Defnyddiwch y pasta mewn cawl darparu cyfleoedd i'r gweithlu lleol Tarte Tatin yn yr 1880au gan minestrone (sy’n ffordd dda iawn hefyd ddatblygu sgiliau a diogelu cyflogaeth. berchnogion gwesty bach tua 140 milltir o ddefnyddio llysiau sydd dros ben). Gan ystyried hyn, cafodd Strategaeth o Baris. Y stori fwyaf poblogaidd yw Wrth gymysgu’r reis, wedi iddo oeri, Dwristiaeth Rhondda Cynon Taf ei bod Stephanie Tatin wedi gollwng tarten gyda nionyn, garlleg, caws Parmesan a llunio ac rydyn ni'n gwahodd trigolion ac ar frys, ei hailosod yn gyflym gan ei Mozzarella gallwch wneud Peli lleol, y rhai sy'n gweithio yn Rhondda rhoi yn y popty wyneb i waered. Arancini. Cynon Taf, perchnogion busnes ac Gweiniwyd y darten gyda’r afalau - Bwyd Indiaid yn rhy hallt neu sbeislyd? ymwelwyr i ddweud eu dweud am y wedi’u carameleiddio ar dop y crwst Ychwanegwch lwyaid fawr o iogwrt oer Strategaeth ddrafft a helpu i'w llywio creisionllyd ac mae wedi bod yn bwdin iddo. ymhellach. poblogaidd byth ers hynny. - Os yw'r mayonnaise wedi ‘hollti’ neu Gallwch ddatgan eich barn ar y Yn ystod Ffair y Byd yn 1904 rhedodd wahanu chwisgiwch melynwy gydag strategaeth drwy holiadur ar lein cyn y stondin hufen ia allan o ddysglau gweini. ychydig bach o ddŵr nes bod y dyddiad cau: 14 Mehefin 2021 Daeth perchennog y stand gyfagos i’r gymysgedd yn dechrau tewhau yna’i adwy trwy lapio un o’i wafflau o ychwanegu yn araf i mewn i’r amgylch twndis i greu bowlen fyrfyfyr - mayonnaise. Halen a phupur ac felly ganwyd y côn hufen iâ. - Ac os yw eich llysiau yn edrych yn 100g Parmesan A beth am darddiad y Crepe Suzette? ddiffygiol gallwch eu hachub trwy roi Tua 100g caws Mozzarella Yn ôl y stori, wrth baratoi crepes ar gyfer cymysgedd o gaws a briwsion bara ar eu 1 wy y darpar frenin Edward VII yn Cafe de hwyneb a’i grilio- et voila, ‘gratin’! Paris Monte Carlo yn 1895 rhoddodd y Ychydig o flawd plaen cogydd ifanc y brandi ar dân yn Rysait Arancini Briwsion bara (Panko yw’r gorau) ddamweiniol. Yn ofnus i ddechrau eto, fe 225g reis (wedi’i goginio) weiniodd y ddysgl beth bynnag - 1. Torri’r shibwns a’r tomatos yn canlyniad llwyddiannus byth parhaol! 50g domatos wedi sychu yn yr haul ddarnau bach. Mae damweiniau eraill yn digwydd 3 shibwn ( spring onions) 2. Ychwanegu'r shibwns a’r tomatos cyn i’r bwyd gyrraedd y gegin, fel caws gyda’r Parmesan, halen a phupur i’r reis. Roquefort. Yn ôl y chwedl gadawodd 3. Rhannu’r cymysgedd yn ddarnau bugail ifanc ei ginio i fynd ar ôl merch bach yna rhoi darn bach o gaws bert. Ychydig fisoedd yn ddiweddarach Mozarella yng nghanol pob un cyn ei dychwelodd i'r ogof lle'r oedd wedi bod siapio’n beli bach yn eistedd a chanfod bod caws ei ginio 4. Rholio pob un mewn blawd wedyn wedi'i lenwi â gwythiennau glas - ac yr wy ac yna’r briwsion bara. roedd yn flasus iawn! 5. Gadael iddynt sefyll yn yr oergell Weithiau camgymeriadau syml ynghyd am tuag awr. ag amser sy’n arwain i lwyddiannau. Coginio mewn olew llysiau hyd nes yn Efallai gofiwch am hanes saws Swydd frown golau. 8 Tafod Elái Mehefin 2021 3
Ysgol Creigiau gerddoriaeth. Roedd yn ffordd wych o ddathlu diwrnod Seren a Sbarc. CWIS DIM CLEM Cyfarfod Pontio Cymerodd Dosbarth 6 ran mewn ‘Cwis Yn anffodus nid yw’n bosibl eto i GWEITHDAI AMRYWIOL Dim Clem’ a drefnwyd gan Fenter ddisgyblion Dosbarth 6 fynd i Ysgol Ymunodd nifer o ddosbarthiadau mewn Caerdydd. Gweithion nhw i gyd yn dda Plasmawr ar gyfer eu diwrnodau pontio gwahanol weithdai ar-lein yn ddiweddar. yn eu grwpiau er mwyn datrys yr heriau arferol. Er hyn, trefnodd Mrs Rowlands Mwynheuodd Blwyddyn 6 weithdy a chawsant lawer o hwyl. (Pennaeth Blwyddyn 7) a Mrs Pallot Codio gan Renishaw; Class 2 weithdy (Dirprwy Bennaeth) gyfarfod â ‘Dathlu’r Goedwig Law’ gan ‘Maint disgyblion Dosbarth 6 ar Teams. Cafodd Cymru’; Blwyddyn 4 a 6 weithdy y disgyblion gyfle i ofyn cwestiynau Gwarcheidwad y Goedwig gan ‘Maint iddynt am fywyd yn yr ysgol uwchradd. Cymru’; Blwyddyn 5 a 6 weithdy Roedd pawb wedi mwynhau’r profiad yn Diogelwch Ar-lein gan ‘Bullies Out’; fawr. Blwyddyn 6 weithdy ‘Gwneud y naid i’r Ysgol Uwchradd’ a Dosbarth 3 a Class 4 Diwrnod Rhif 2021 weithdy Hanesion Hyll (Horrible Cawsom lawer o hwyl yn dathlu Histories). 'Diwrnod Rhif' yr NSPCC trwy ymgymryd â gweithgareddau Rhifedd a TAFWYL 2021 gwisgo dillad gyda rhif/rhifau arnynt! Fel rhan o ddathliadau’r Tafwyl eleni, Roedd ein teuluoedd yn hael iawn a cafodd pob dosbarth lawer o hwyl yn chasglon ni £456.97 i’r elusen. dawnsio yn Nisgo Mistar Urdd. Mabli ac Isobel a sêr y 'West End Cynhaliwyd y Disgo rhithwir am 2yp Diwrnod Seren a Sbarc ddydd Gwener 14eg Mai a chafodd pob Ar yr 21ain o Fai ymunon ni ag ysgolion disgybl yng Nghaerdydd a'r Fro y cyfle i eraill o fewn Consortiwm Canolbarth y ymuno yn yr hwyl a dathlu’r Tafwyl yn De i ddathlu ‘Diwrnod Seren a Sbarc’. eu hystafelloedd dosbarth. Roedd hi Pwrpas y diwrnod oedd ail-lansio’r hefyd yn hyfryd gweld dau wyneb Siarter Iaith/Cymraeg Campus mewn cyfarwydd mewn perfformiad arbennig ysgolion ar ôl y cyfnod clo. I ddathlu'r o’r gân ‘Sa neb fel ti, wedi’i pherfformio digwyddiad gwisgon ni ddillad coch, gan ddisgyblion Ysgolion Cymraeg gwyn a gwyrdd a chawsom hwyl a sbri Caerdydd, dan arweiniad Cymry talentog yn ystod y dydd. Ymunodd llawer o y West End. Ardderchog Mabli ac ddosbarthiadau â gig dwyieithog ar-lein Isobel...sêr y dyfodol yn sicr! gan Bronwen Lewis a dawnsio i'r 'Sa neb fel ti - TAFWYL | AM (amam.cymru) Class 3 ar Ddiwrnod Seren a Sbarc
Dosbarth 5 yn mwynhau Diwrnod Rhif! Y Feithrinfa'n mwynhau Diwrnod Rhif!
Dosbarth 3 yn mwynhau Diwrnod Rhif y NSPCC! Dosbarth 1 yn mwynhau Diwrnod Rhif! Tafod Elái Mehefin 2021 9 EFAIL ISAF
Gohebydd Lleol: Loreen Williams
Genedigaeth Llongyfarchiadau gwresog i Manon a Geraint Huws, Penywaun ar enedigaeth merch fach ar Ebrill 27ain. Fe benderfynodd Miriam Elain gyrraedd chwe wythnos yn gynnar a bu’n rhaid i Manon a hithau aros yn ysbyty’r Waun am gyfnod. Erbyn hyn maent wedi dod adre a Miriam yn gwbl iach a hapus. Mae’r efeilliaid, Ffion a Nia wrth eu boddau gyda’r chwaer fach newydd. Dymunwn yn dda i’r teulu bach ac i Fam-gu a Thad- Clo fe ddarganfyddodd amryw o lwybrau cerdded yn yr ardal ac cu, Rhiannon a Gareth Humphreys ac i Nain Rhian Huws, mae hyn wedi gwneud iddo werthfawrogi ei filltir sgwâr. Caerffili. Rheswm arall am ei hoffter o bentref Efail Isaf yw Capel y Tabernacl. Y capel lle cafodd brofiadau cofiadwy o berfformio yn nramâu’r Nadolig, Gwasanaethau ar y Sul a chyngherddau amrywiol. Daeth y daith i ben ar fynydd Y Garth gyda’r golygfeydd anhygoel o’r Brifddinas a’r ardaloedd cyfagos. Meddai Aled wrth orffen y daith, “Dyma’r fan y byddaf yn dod ag unrhyw ymwelwyr â’r ardal i greu argraff arnynt.”
Cydymdeimlo Estynnwn ein cydymdeimlad diffuant i Eileen Bunney, Penywaun ar golli ei gŵr yn ystod y mis. Bu farw Edwin yng Nghartref Gofal Pentrebach ar ôl dioddef cystudd maith a chyfnod hir yn yr Ysbyty yn Llwynypia.
Y Tabernacl Cymorth Cristnogol Unwaith eto eleni methwyd a chasglu o ddrws i ddrws at Gymorth Cristnogol, oherwydd yr argyfwng gyda’r haint. Bu’n rhaid newid y dull o gyfrannu gan roi cyfle i aelodau anfon siec neu drosglwyddiad banc i Arwyn Lloyd Jones, ein Trysorydd gweithgar. Eleni trosglwyddir yr arian i leddfu problemau sy’n wynebu nifer o wledydd oherwydd y sychder a achosir yn sgil
newid hinsawdd. Rhoi Efail Isaf ar y Map
Gwasanaeth Cymorth Cristnogol Cynhaliwyd Oedfa arbennig yn rhithiol gan aelodau’r Gweithgor Cyfiawnder Cymdeithasol, fore Sul, mai 16eg. Y cyfranwyr oedd John Llewelyn Thomas, Eleri Jones, Ann Dwynwen Davies a Geraint Wyn Davies. Cafwyd cyfle i wylio fideo a gynhyrchwyd gan Cymorth Cristnogol a oedd yn canolbwyntio ar yr angen mawr yn Kenya. Diolch o galon unwaith eto i’r aelodau gweithgar sydd yn gyfrifol am baratoi’r gwasanaethau rhithiol yma o Sul i Sul. Mae’n braf gweld amryw o wynebau newydd ymhlith y cyfranwyr yn ddiweddar.
“POBL” yn diolch Yn ddiweddar fe dderbyniodd John Llewelyn Thomas lythyr gan Rhydian Wiggins, Rheolwr “POBL”, yr elusen sydd yn cynnig cefnogaeth a lloches i bobl ddigartref yn Stryd y Felin, Pontypridd. Roedd yn awyddus i fynegi ei werthfawrogiad o’r Braf oedd gweld Aled Illtud, brawd Manon, yn rhoi’r Efail Isaf cyfraniadau lu a ddaeth atynt trwy law aelodau Capel y a chapel y Tabernacl ar y map ar y rhaglen “Prynhawn Da” ar Tabernacl a’r gymuned leol yn Efail Isaf. Cyfrannwyd dillad, Fai 19eg. Yn y gyfres “Fy ardal i” fe dywysodd Aled y dillad gwely, nwyddau glanweithdra a chelfi i breswylwyr y gyflwynwraig Catrin Reynolds i’r pentref yn Efail Isaf a fyny i lloches. Diolchodd y Rheolwr yn bennaf am y dodrefn a ben Mynydd y Garth. Soniodd Aled fod dau bentref yn agos gasglwyd ar gyfer y lloches i ddisodli’r hen rai a oedd wedi iawn at ei galon, sef Pentre’r Eglwys lle mae’n byw a gweithio torri. Diolch eto i John Llewelyn Thomas ac aelodau’r a’r Efail Isaf lle mae’n hoffi mynd i gerdded. Yn ystod y Cyfnod Gweithgor Cymdeithasol am drefnu a chydlynu’r gwaith gwych yma ac am gefnogaeth yr aelodau a’r pentrefwyr. 10 Tafod Elái Mehefin 2021
Bethlehem fel calon hefo saeth trwyddi, rhai fel Côr Meibion Taf Gwaelod-y-garth carafán, rhai fel camelod yn cysgu, rhai fel afon, rhai fel coed yn hedfan oddi Bydd Côr Meibion Taf yn cystadlu yn yr Trefn yr Oedfaon: (rhithiol ar wrth ei gilydd yn y gwynt, rhai fel Eisteddfod Amgen eleni. Y gofynion yw ddechrau’r mis, ond gobeithiwn nadredd yn rhedeg, rhai fel dau ddarn cyferbyniol gan gynnwys un ddychwelyd i addoli yn y capel pomgranadwydd yn rhynnu mewn gwynt gân gan gyfansoddwr o Gymro. Rydym rhywbryd yn ystod y mis.) a glaw, rhai fel aeliau wedi cael braw, yn hyderus y byddwn yn gallu dod at ein Bydd yr Ysgol Sul yn parhau i gwrdd yn rhai fel pren yn nofio ar ddŵr, rhai fel gilydd i ymarfer wyneb yn wyneb yn y rhithiol o hyn hyd at yr haf. tin dew dynes yn eistedd ar garreg boeth dyfodol agos iawn ond, yn y cyfamser, mewn baddon Twrcaidd, rhai fel llygaid byddwn yn defnyddio’n recordiad Mis Mehefin 2021: sy’n methu cysgu” diweddar o’r Tangnefeddwyr ac yn 6 Mehefin - Oedfa Gymun dan ofal Wn i ddim sut byddai ysgrifennu recordio’r Darlun yn rhithiol yn ystod Delwyn Sion “llafur cariad” yn yr iaith honno, nac a mis Mai. Mae croeso i aelodau hen a 13 Mehefin – Oedfa dan ofal Huw Lloyd fyddai rhai o’r disgrifiadau uchod yn newydd ymuno â ni yn ein hymarferion 20 Mehefin – Oedfa dan ofal y Parchedig delweddu’r ystyr yn wahanol i’r hyn y wythnosol pan gawn gyfle yn ogystal i Glyn Tudwal Jones credwn iddo olygu, ond dyna deitl gael blas ar ddarnau newydd, fel Cytgan 27 Mehefin – Oedfa dan ofal Parchedig erthygl arall yn yr un cylchgrawn. yr Helwyr gan Weber. Cysylltwch â Aled Edwards Erthygl gan Eluned Gramich y tro Rhodri Jones 07770 559961 (Cadeirydd) hwn, yn trafod cyfrol gan Madeleine neu Colin Williams 07768 900738 Mis Gorffennaf 2021: Bunting, o’r enw “Labours of Love”, a (Ysgrifennydd) neu trowch at y wefan 4 Gorffennaf – Oedfa Gymun dan ofal ffilm Rwsiaidd o’r enw “Lyubov: Love am ragor o fanylion https:// Delwyn Sion on Russia” - trafodaeth ar ffurf taith cormeibiontaf.cymru 11 Gorffennaf – Oedfa dan ofal y gerdded a wnaeth o gwmpas Parc Trelai Er bod y côr wedi parhau i gyfarfod yn Parchedigion Ifan a Catrin Roberts yng nghwmni ei gŵr a’i merch. rhithiol dros y flwyddyn ddiwethaf, 18 Gorffennaf – Oedfa dan ofal Rhodri Yng nghyfnod y pandemig yr ydym o mae’r bois yn gweld eisiau’r ymarferion Jones hyd yn dioddef yn ei gysgod, mae’r wythnosol yn festri Capel Salem. Hwn 25 Gorffennaf - Oedfa dan ofal y cynnwys yn hynod o berthnasol, ond yw’r cyfle i sgwrsio a chymdeithasu yn Parchedig Lona Roberts hefyd mae’n rhoi gwedd a chyfeiriad i’r ogystal ag ymarfer y repertoire wrth hyn y dylem fel cymuned a chymdeithas, gwrs. Fe benderfynon ni fynd ati felly i ---oooOOOooo--- o fewn capel ac ardal, fod yn amcanu geisio dod i adnabod ein gilydd hyd yn tuag ato pan ddaw ynganu’r gair “Cofid” oed yn well nag oedden ni eisoes a Ymddiheuriadau rhag blaen i’r rheini yn llai ac yn llai amlwg ar ein tafodau. hynny trwy holi ac ateb cyfres o ohonoch sydd eisoes wedi darllen rhifyn Mae yna frawddegau pwerus sy’n sicr gwestiynau difyr ac ysgafn. y Gwanwyn 2021 o’r cylchgrawn “O’r o’n dwysbigo yn yr erthygl, ac mae’r Cewch weld yr atebion ar y dudalen Pedwar Gwynt”! pwyslais ar y gair “gofal” yn mynnu ein nesaf. A phob lwc i’r rheini ohonoch sy’n sylw - ie, llawer mwy na’r curo dwylo a ymlafnio i gwblhau’r croesair ar y chau’r drws yn glep wedyn wedi’r ddau dudalen olaf ond un, lle cewch y funud o dosturi. gofal’), yn ogystal â meysydd cyfarwyddyd canlynol ynglŷn ar atebion “’Stori’ yw gofal… straeon am natur biwrocrataidd (‘y sector gofal’).” i’r cliwiau “Ar Draws” “… a rhaid i chi eiddil y ddynol ryw, cariad, trugaredd, “Cyfres o weithgareddau sydd, fel benderfynu i ble mae nhw’n mynd…”! rhoi sylw. Dyna pam nad yw’n ffitio o cerddoriaeth, barddoniaeth a chelf, yn Rhyw deimlad felly oedd yn fy nharo fewn fframweithiau cyfalafol.” ein gwneud yn fodau dynol yw gofal.” innau wrth geisio cyfeiriad i’r pwt yma o “…nid oes gennym yr iaith i “Nid cynnyrch ar gyfer defnyddiwr yw eiriau ar gyfer y rhifyn hwn o’r Tafod! ddisgrifio’n union yr hyn y mae gofal yn gofal; mae gofal bob amser yn Ond, wedi meddwl, pa le gwell i ei olygu, ac felly mae statws gofal yn gyfarfyddiad rhwng un person a’r llall, ddechrau na gydag un o’r erthyglau dan amwys, yn anghyffyrddadwy, yn ac mae angen ei gynnal trwy y teitl “Mewn tafod does dim esgyrn” yn anweledig.” ysbrydoliaeth, delfrydau ac esiampl.” “O’r Pedwar Gwynt”? “Roedd cymhelliant crefyddol ac “Mae angen cyffwrdd dynol arnom ni. Feddyliais i ddim am y peth o’r blaen, ysbrydoli dros ddarparu gofal i’r Cyffwrdd. Llygaid yn cyfarfod. tybed a wnaethoch chi? gymuned. Ond mae’r ysgogiad crefyddol Cwmniaeth.” “Yn fy iaith i mae tafod yn golygu: wedi mynd, mwy neu lai. ‘Rydyn ni’n Wrth i ni yma ym Methlehem symud iaith. Mewn tafod does dim esgyrn; i ba wlad seciwlar, felly mae’r gofal yn tuag at ail-afael yn ein haddoliad o fewn gyfeiriad bynnag y mae rhywun yn ei disgyn ar unigolion.” muriau’r capel, tybed a fyddwn yn barod droi, yno’r aiff” [Dyfyniad o’r llyfr a “Byddai’n well gennym ni gyd beidio a yn ogystal i sicrhau bod lle blaenllaw yn adolygir gan Mererid Puw Davies yn yr meddwl am y pethau hyn, wrth gwrs; ein cael ei roi i’r “gofal” sydd ac a fydd erthygl – sef “Mutterzunge / Mamiaith dibyniaeth ar bobl eraill, ein dibyniaeth angen ar ein cyd-aelodau a’n cyfeillion “gan awdur o’r enw Emine Sevgi ar ofal, a’n dyletswydd fel rhoddwyr wrth i faich unigedd, llesgedd a salwch Ozdamar, a aned yn Nhwrci, ond sy’n gofal – pryd bynnag y digwyddith yn ei amryfal ffyrdd amlygu ei hun? cael ei gydnabod bellach fel un o hynny.” “Beth oedd yr ymadrodd hwnnw y mae lenorion mwyaf amlwg a neilltuol yr “Mae hyd yn oed y gair ‘gofal’ wedi ei Rwsiaid yn ei ddweud yn lle rwy’n dy Almaen.] erydu gan ei fod yn cael ei ddefnyddio garu di? Mae’r erthygl yn ei chyfanrwydd yn am bob dim…am gynnal a chadw eiddo Ie - Rwy’n tosturio wrthyt ti.” berl i’w darllen, ond cefais fy swyno gan masnachol ac i ddisgrifio rhai o eiliadau ---oooOOOooo--- y darn yma sy’n disgrifio llythrennau’r dwysaf mewn perthynas ddynol?” iaith Arabeg ysgrifenedig – “Mae iaith gofal wedi’i chamarfer, ei Diolch unwaith eto i’r holl gwaharddwyd ysgrifennu’r iaith yn glastwreiddio, a’i hystumio trwy ei gymwynaswyr sydd, yn ystod y mis a Nhwrci wedi’r rhyfel annibyniaeth yno defnyddio mewn cyd-destunau aeth heibio, wedi gofalu am ein hoedfaon yn 1927:- masnachol neu gyfalafol (‘yr economi a’r Ysgol Sul ym Methlehem, Gwaelod-y “Roedd rhai yn edrych fel aderyn, rhai gofal’, ‘y diwydiant gofal’, ‘y pecyn -garth. Tafod Elái Mehefin 2021 11 Côr Meibion Taf - Adnabod ein haelodau Mae Côr Meibion Taf wedi symud eu hymarferion i Bentyrch. Dyma gip ar hanes rhai o’u haelodau. Gary Rhodri Jones Gareth Samuel Baritôn / Humphreys Baswr Cadeirydd y côr Tenor
Rho grynodeb i ni o Rho grynodeb i ni dy gefndir. Beth o dy gefndir. Beth ddaeth â ti i’r ardal ddaeth â ti i’r ardal hon (dalgylch hon CMT)? Ces fy ngeni yn y Ces fy ngeni yng Rhondda a’m magu yn y Rhondda Fach Nghaerdydd amser gan fynychu Ysgol Gymraeg, Pontygwaith Rho grynodeb i ni o dy gefndir. Beth maith yn ôl. Canu yng nghôr Alun Guy yn ddaeth â ti i’r ardal hon? ac Ysgol Gyfun Rhydfelen. Es i’r coleg yn yr Aelwyd ac erioed wedi mo’yn canu Aberystwyth a dychwelyd i ddysgu Ffiseg Ces i nghodi ym mhentref Rhiwfawr mewn côr meibion. yn Rhydfelen. Priodais gyda Rhiannon a ym mhen uchaf Cwmtawe. Es i i ysgol y Beth yw dy atgof cynharaf? daethom i fyw ym Mhentre’r Eglwys ac pentref ac Ysgol Ramadeg Ystalyfera ac Clywed y coliars yn cerdded i Bwll y rydym yma o hyd! yna i Goleg Cyncoed. Bues i’n dysgu Maindy uwchben Matexa Street yn Ton Beth yw dy atgof cynharaf? yng nghylch Pontypridd a gweithio i Pentre. Dyddiau cynnar ysgol gynradd yn 3 oed Undeb Rygbi Cymru. Disgrifia dy hun mewn tri gair. yn gorfod adrodd Gweddi’r Arglwydd o Beth yw dy atgof cynharaf? Dedwydd. Cymdeithasol. Boring. flaen y dosbarth yn fy nhro a chysgu yn y Anadlu Beth yw dy hoff le di yng Nghymru / yn prynhawn mewn stordy dywyll ar hen y byd? Disgrifia dy hun mewn tri gair. welyau cynfas dan flancedi gwlan pigog. Y caffe bach ar y traeth yn Llanbedrog ar Mas o diwn Disgrifia dy hun mewn tri gair. ddiwrnod tawel. Yn y byd? Venice. Beth yw dy hoff le di yng Nghymru / Hapus. Cymhedrol. Teyrngar. Oes gennyt ti unrhyw arferion drwg? yn y byd? Beth yw dy hoff le di yng Nghymru / yn Diogi. Mynydd y Gwrhyd uwchben Rhiwfawr y byd? Beth sydd wir yn dân ar dy groen di? Tŷ Ddewi. a Sbaen Rhagrith a lleisiau rhy uchel rhai pobol Oes gennyt ti unrhyw arferion drwg? Yn y byd? Llynnoedd Gogledd yr Eidal (gwell peidio manylu). Oes gennyt ti unrhyw arferion drwg? Bwyta gormod Beth am rannu rhywbeth gyda ni nad Beth sydd wir yn dân ar dy groen di? Gohirio tasgau (gan gynnwys dysgu oes llawer o bobl yn ei wybod? geiriau!) Gorfod dal sedd y ty bach lan William Thomas, sylfaenydd Côr Beth sydd wir yn dân ar dy groen di? Beth am rannu rhywbeth gyda ni nad Meibion Brenhinol Treorci oedd fy hen oes llawer o bobl yn ei wybod? Pobl sy’n brolio eu bod yn wael ym dadcu. mathemateg!!! Ches i erioed feic dwy olwyn Pwy yw’r person mwyaf nodedig Beth am rannu rhywbeth gyda ni nad gwrddest ti erioed? Pwy yw’r person mwyaf nodedig oes llawer o bobl yn ei wybod? Dr Terry Waite. gwrddest ti erioed? Roedd fy mamgu, Olwen yn gyfeilyddes Beth fyddai dy bryd o fwyd delfrydol? Mikhail Gorbachev tra ar wyliau yn i Gôr Meibion Pendyrus. Roedd Dad yn Gyda phwy byddet ti’n hoffi Lanzarote cofio Mansel Thomas yn dod i’r tŷ i rhannu’r pryd hwn? Beth fyddai dy bryd o fwyd delfrydol? weithio ar drefniannau. Ni etifeddais eu Stecen Asgwrn-T a sglodion (ond cig o Gyda phwy byddet ti’n hoffi rhannu’r dawn – saith mlynedd o wersi, dim un wartheg duon Cymreig) a rhyw bedair pryd hwn? tystysgrif! potel o win coch pinotage, Parrot Fish (un Fillet steak gyda Beth, fy ngwraig, a Pwy yw’r person mwyaf nodedig yr un). Yng nghwmni Iolo Morgannwg, Rhodri’r mab a’r teulu gwrddest ti erioed? Dafydd ap Gwilym, Cynan (am y craic) Pan nad wyt ti’n dysgu repertoire Islwyn Ffowc Elis Pan nad wyt ti’n dysgu repertoire CMT CMT sut wyt ti’n mwynhau treulio dy Beth fyddai dy bryd o fwyd delfrydol? sut wyt ti’n mwynhau treulio Gyda phwy byddet ti’n hoffi rhannu’r amser hamdden? dy amser hamdden? pryd hwn? Dysgu repertoire Côr Hen Nodiant Darllen, olrhain hanes y teulu a gweithio Pysgod ffres a sglodion gyda’r hwyr Yn ystod y cyfnod clo pa raglenni ar y tŷ (DIY) mewn pentref ar lan môr gyda’m teulu. teledu wyt ti wedi mwynhau eu Yn ystod y cyfnod clo pa raglenni teledu Pan nad wyt ti’n dysgu repertoire CMT gwylio? wyt ti wedi mwynhau eu sut wyt ti’n mwynhau treulio dy amser Rhaglenni natur David Attenbrough a’r gwylio? hamdden? gyfres Am Dro Spooks (eto). Bloodlands, Sgwrs dan y Garddio yn yr ardd a’r rhandir. Beth yw dy hoff lyfr? Pwy yw dy hoff lloer. Yn ystod y cyfnod clo pa raglenni teledu awdur? Beth yw dy hoff lyfr? Pwy yw dy hoff wyt ti wedi mwynhau eu gwylio? Llyfrau James Patterson awdur? Marcella. The Crown. Call my Agent. Does dim hoff lyfr ‘da fi. Mae’n dibynnu Pa un darn o gerddoriaeth byddet ti’n Beth yw dy hoff lyfr? Pwy yw dy hoff ei ddewis i wrando arno ar ynys ar y “mood”. Hoff awdur? – awdur? bellennig? ystod eang iawn, o Ddafydd ap Gwilym i Cysgod y Cryman. Ar fy ngwyliau rwy’n Phylip Kerr a Dewey Lambdin. Gwinllan a roddwyd i’m gofal hoff o ddarllen Thrillers (John Grisham, Pan fydd y cyfnod clo drosodd beth Pa un darn o gerddoriaeth byddet ti’n ei Ruth Rendell …) wrth ymyl y pwll nofio. wyt ti’n edrych ymlaen at ei wneud ddewis i wrando arno ar Pa un darn o gerddoriaeth byddet ti’n ei fwyaf? ynys bellennig? ddewis i wrando arno ar ynys bellennig? Mynd ar wyliau a mynd nôl i ganu “Meillionen” (enw’r alaw a’r ddawns). Baker Street, Gerry Rafferty gyda’r corau Pan fydd y cyfnod clo drosodd beth wyt Pan fydd y cyfnod clo drosodd beth wyt ti’n edrych ymlaen at ei ti’n edrych ymlaen at ei wneud fwyaf? wneud fwyaf? Cael teulu agos ac estynedig ynghyd. Cael peint mewn tafarn gyda chyfeilion Ymweld â gwyliau RHS, Y Gelli, hoff cytûn a chwtsh gan rywun. Eisteddfod. 12 Tafod Elái Mehefin 2021
Ysgol Pont-Sion-Norton
Mentrus a Chreadigol Fel rhan o’n pythefnos Mentrus a Chreadigol, bu’r plant yn adnewyddu a datblygu iard yr Ysgol, dysgu sgiliau newydd, braslunio yr Ysgol a chreu gwaith lliwgar a chreadigol. Mae’r plant wedi bod wrth eu boddau yn arbrofi!
Diwrnod Neges Heddwch ac Ewyllys Da Ymweliad Bu plant ar draws yr Ysgol yn dathlu’r Diolch yn fawr iawn i Mrs Llwyd a Mrs neges drwy greu cardiau i roi i aelodau’r Bradberry o Ysgol Garth Olwg am ddod teulu a thrafod y neges o hawliau i siarad gyda blwyddyn 6 am y cam i cyfartal. Diolch i’r Urdd am baratoi y flwyddyn 7. Atebwyd llawer o neges bwysig. gwestiynau ac roedd pawb yn teimlo llawer gwell wrth edrych ymlaen at Cip ymweld â’r ysgol gyfun ar ddiwedd y Llongyfarchiadau mawr i Lleucu o mis. flwyddyn 2 am ennill cystadleuaeth Cip i ddylunio ŵy Pasg Seren a Sbarc. Enillodd ŵy Pasg gyda’i dyluniad!!
Diwrnod Seren a Sbarc Dathlwyd Diwrnod Seren a Sbarc a dathlu bod yn ddinasyddion gwybodus ac egwyddorol wrth gael diwrnod llawn hwyl a sbri! Mwynhaeodd y plant ddawnsio gwerin, pice ar y maen, creu llwyau caru a chael disgo gwych!!
Tafod Elái Mehefin 2021 13 Ysgol Tonyrefail am yn ail Diwrnod Seren a Sbarc Cafwyd diwrnod llawn hwyl wrth ddathlu Diwrnod Seren a Sbarc yn yr ysgol yn ddiweddar. Bu pob dosbarth John Gwilym wrthi yn cynnal pob math o Jones weithgareddau difyr a hwyliog yn amrywio o greu ffilmiau a posteri i a Tudur ddisgos a gemau buarth. Diolch yn fawr Dylan Jones i’r Criw Cymraeg am eu gwaith caled wrth drefnu’r gwahanol ddigwyddiadau. Cyhoeddiadau Barddas Diolch hefyd i’r rhieni sydd wedi bod yn brysur yn dysgu Cymraeg adref gyda’r £9.95 plant. Mae llysoedd yr ysgol sef Cil Elai, Dyma gyflwyno cyfrol o farddoniaeth Glyn a Tylcha yn cystadlu am wobr gan ddau brifardd cenedlaethol sy’n wythnosol ‘Llysoedd Llwyddiannus’ yn annwyl iawn i ni fel cenedl; dau eu dosbarthiadau. Llysoedd y Dosbarth Derbyn brifardd sydd hefyd yn dad ac yn fab, sef John Gwilym Jones a Tudur Dylan Jones. Pwy sy’n cofio seremoni Cadeirio’r Bardd yn Eisteddfod Bro Colwyn yn 1995? Y bardd buddugol oedd Tudur Dylan Jones a cafodd ei gadeirio gan ei dad, John Gwilym Jones, oedd yn Archdderwydd ar y pryd. Bron i chwarter canrif yn ddiweddarach, mae’r ddau wedi dod at ei gilydd i gyhoeddi Bl1 yn dathlu diwrnod Seren a Sbarc cyfrol o gerddi ar y cyd, Am yn Ail. Mae yma gerddi dirdynnol am golled a theulu wrth i Tudur Dylan Jones goffáu ei fam Diwrnod Rhyngwladol y Gwenyn yn ‘Cariad’, ‘Bedd Mam’ a ‘Mam’; Bl 6 yn chwarae rol bod yn feddygon Fel rhan o’u gwaith thema ‘Antur yn yr cerddi sy’n talu teyrngedau i bobl a Awyr Agored’ mae plant y Cyfnod lleoedd, megis ‘Cartref Glyn Nest’, Sylfaen wedi bod yn dathlu ‘Diwrnod ‘Dyled i Gastellnewydd’, ‘Ray Gravell’ Rhyngwladol y Gwenyn’ drwy edrych ar a ‘Gwyn Thomas’; a cherddi llawn fywyd y gwenyn. Maent hefyd wedi bod hiwmor hefyd, megis ‘Diwrnod yr yn brysur yn tynnu lluniau manwl hosan’ a ‘Henaint’. Themâu amlwg eraill ohonynt. Mae arlunwyr talentog iawn yn yw’r teimlad o berthyn at genedl a yr ysgol! chynefin, dyfodol y Gymraeg a’r heriau sy’n wynebu’r iaith heddiw. Dyma englyn o’r gyfres o englynion ‘Beth yw iaith?’ gan Tudur Dylan Jones:
Hon gennym cyn y’n ganed, iau yw hi fesul haf, er hyned, hon ddi-air rywsut a ddwed, hon nas clywir ... nes clywed.
Diwrnod Iechyd Meddwl yn y Dosbarth Meithrin Cyflwynir y gyfrol i Eilir a Nest – brawd a chwaer Tudur Dylan – ac mae’r gyfrol yn cloi â cherdd rymus gan John Gwilym Jones i’w blant, ‘Y Tri Arall’, wrth iddo ddwyn i gof y cofiant Y Tri Hyn a Gwenyn Bl2 luniwyd i’w hen daid a’i ddau frawd. ‘Bellach rwy’n fwy dyledus i dri Darpar Feddygon gwahanol’, meddai, gan ddisgrifio ei Diolch yn fawr i Elan a Ffion dwy blant fel ‘tri’n gynnes, tri wna gynnal, / fyfyrwraig meddygol o Brifysgol tri gaf amdanaf i’m dal’. Yn gyfrol gain, Caerdydd am ddod i siarad gyda clawr caled, ceir ynddi hefyd rai disgyblion Blwyddyn 6 am waith ffotograffau i gyd-fynd â rhai cerddi. meddygon. Cafodd y plant gyfle i holi Dyluniwyd y gyfrol gan Olwen Fowler. cwestiynau ac i fod yn rhan o weithgareddau chwarae rôl. Profiad Gweithgareddau hybu iechyd meddwl ardderchog! Bl3 a 4 14 Tafod Elái Mehefin 2021 Cyhoeddiadau mae galar a cholled mewn rhai cerddi Barddas hefyd: ‘... mae’r galar gan amlaf yn CYHOEDDIAD NEWYDD AR deillio o gariad a chynhesrwydd ac GYFER SUL Y TADAU agosrwydd rhyngon ni. Ac mae’r gyfrol yn cloi’n ddyrchafol wrth i’r beirdd Dysgwyr! ddathlu’r berthynas hon, neu ganu eu teyrngedau’u hunain i’w tadau arbennig nhw’. Heb os, yr hyn sy’n amlwg iawn Dyma’ch cyfle i ennill £150! yn newis y golygydd yw’r amrywiaeth Cystadleuaeth: Erthygl i’r hynod sydd yn y casgliad, o hen Naturiaethwr ffefrynnau fel y cywydd hynafol gan Lewys Glyn Cothi i’w fab, i gerddi Oes gennych chi ddiddordeb mewn byd newydd sbon gan feirdd megis Siôn natur, neu mewn effeithiau dyn ar fyd Tomos Owen, Llio Elain Maddocks a natur? Mari George. Y Naturiaethwr yw cylchgrawn Cymdeithas Edward Llwyd, sef Yr Arlunydd Cymdeithas Genedlaethol Naturiaethwyr Ynghyd â’r cerddi mae’r gyfrol hefyd yn Cymru. Enwyd y Gymdeithas ar ôl y cynnwys darluniau cartwnaidd a naturiaethwr, yr ieithydd a'r chwaethus gan yr arlunydd Matt Joyce. hynafiaethydd Edward Llwyd (1660 - Ym mhob llun gan yr arlunydd crisialir 1709). Cerddi gan Dadau, rhyw agwedd o berthynas tad a’i Penderfynwyd cynnal cystadleuaeth i blentyn, gyda rhai darluniau’n cyd-fynd ddysgwyr i ysgrifennu erthygl ar unrhyw Cerddi am Dadau yn benodol â rhai cerddi, a rhai eraill yn bwnc sy’n ymwneud â diddordebau Golygydd: Rhys Iorwerth ddarluniau bychain sy’n adrodd cyfrolau Edward Llwyd. Sonnir am ei Darluniau: Matt Joyce am brofiadau y gall pob tad uniaethu â ddiddordebau yn yr englyn er cof £9.95 ISBN: 978-1-911584-48-3 nhw. Yn gyfrol clawr caled, mae’r amdano gan John Morgan, yn y diwyg apelgar a lliwgar gan y dylunydd ddeunawfed ganrif: O gerddi am y profiad o fod yn dad i Tanwen Haf hefyd wedi sicrhau bod y gerddi gan feirdd am eu tadau, mae mwy cerddi a’r darluniau’n clymu’n berffaith Meini nadd a mynyddoedd – a gwaliau na digon o ddewis yn y gyfrol liwgar â’i gilydd. Ac olion dinasoedd hon. Yng ngeiriau’r golygydd, Rhys
A dail, dy fyfyrdod oedd, Iorwerth: ‘Mi welwch fod yma gerddi i Y Golygydd A hanesion hen oesoedd. gychwyn am y profiad rhyfeddol hwnnw Golygydd y gyfrol yw’r Prifardd Rhys o ddod yn dad, ac o fod yn dad. Mi Iorwerth. Mae Rhys yn byw yng Dylai eich erthygl fod rhwng mil a dwy glywn ni wedyn am y modd mae’r Nghaernarfon gyda’i wraig, Siwan, eu fil o eiriau a chroesewir lluniau addas i profiad hwnnw’n rhoi uchelseinydd i merch, Magw, a’u mab newydd-anedig, fynd gyda’r erthygl, a dylid anfon dician y cloc, ac yn arwain, yn hwyr Idwal. Enillodd Gadair Eisteddfod erthyglau yn ffurf MS Word neu raglen neu’n hwyrach, at y sylweddoliad y bydd Wrecsam a’r Fro yn 2011 ac mae’n gyfrifiadurol gyffelyb, os bosib, drwy yn rhaid i bob plentyn dorri’i gŵys ei wyneb cyfarwydd fel perfformiwr ar ebost at: [email protected] hun’. lwyfan ‘Bragdy’r Beirdd’, y stomp a’r Bydd erthyglau addas yn cael eu Mae yma ddigonedd o hiwmor a Talwrn. Mae’n gweithio fel cyfieithydd cyhoeddi yn Y Naturiaethwr, a bydd thynnu coes yng ngherddi beirdd fel Ifor ac awdur llawrydd. gwobr o £150 i’r erthygl orau. ap Glyn a Jôs Giatgoch, ond, yn anochel, Anfonwch eich erthygl erbyn 5ed o Orffennaf 2021 os gwelwch yn dda. Mae enghreifftiau o’r Naturiaethwr i’w gweld ar y we, yma: www.cymdeithasedwardllwyd.cymru/y- naturiaethwr/
Nodyn: Mae ysgrifennu yn rhan bwysig iawn yn eich ymdrech i ddysgu Cymraeg. Mae’n rhoi amser i chi feddwl am y ffordd gorau o fynegi eich hun. Pan dach chi’n sgwrsio efo rywun dach chi’n gorfod meddwl yn gyflym ac mae’r sgwrs yn eich blino. Mae pawb yn gallu ysgrifennu dim ond iddyn nhw wneud y camau cyntaf. Felly rhowch gynnig ar y gystadleuaeth yma, hyd yn oed os nad ydych yn ennill bydd y profiad yn werthfawr iawn. Pob lwc Rob Evans Tafod Elái Mehefin 2021 15
yr yr ysgol yn cyflwyno eu hanes i blant Ysgol Castellau CA2 ac wedi cyhoeddi llyfr am y clwb. Diolch yn fawr iddynt am y rhodd o sawl Gyda’n Gilydd sawl copi o’r llyfr. Rydyn ni’n hapus iawn ein bod wedi dechrau cynnal gwasanaethau ysgol gyfan tu fas ar ddydd Gwener. Hyfryd yw cael bod gyda’n gilydd unwaith eto.
Vlog yr Ysgol Ers mis Hydref, mae dysgwyr Bl 6 wedi bod yn gweithio’n galed i gyflwyno Flogiau cyson i rieni a ffrindiau yr ysgol fel bod pawb yn gwybod yr holl bethau Ffit Castellau cyffrous sydd yn digwydd yn yr ysgol. Mae blynyddoedd 5 a 6 wrthi ar hyn o Mae nhw’n casglu lluniau, creu sgript, bryd yn rhedeg tair gwaith yr wythnos ffilmio a golygu’r gwaith gyda dim ond er mwyn ymarfer ar gyfer rhedeg 5 ychydig bach o gymorth. cilomedr. Maent wedi bod yn Pontio ddefnyddio raglen rhedeg Ffit Cymru - Diolch i Mrs Bradbury a Mrs Llwyd am “Soffa i 5k”. Mae’r athrawon yn rhedeg ymweld â dysgwyr Blwyddyn 6 i drafod gyda nhw hefyd! pontio ac i ateb cwestiynau y plant am symud ymlaen i Garth Olwg.
Diolch o Galon! Gwobr Cyfnod Clo Rydyn ni’n hynod o ddiolchgar i Kay Rydym yn falch o fod wedi derbyn Jones sydd yn fodryb i ddau o’n gwobr Buddsoddwyr Mewn Teuluoedd disgyblion sydd wedi ein henwebu i yn gydnabyddiaeth am ein gwaith caled dderbyn grant sylweddol wrth iddi Casglu Sbwriel yn cefnogi ein teuluoedd a phlant ystod y ymddeol o gwmni Ford. Mae hwn wedi Hyfryd yw gweld bod cymaint o blant yr cyfnodau clo heriol. ein galluogi ni i brynu llawer iawn o ysgol wedi dechrau mynd i gasglu adnoddau dysgu newydd sbon ac i sbwriel gyda’r grwp “Litter Free Beddau adeiladu gardd gofio cyfnodau clo a and Tynant” yn eu hamser eu hun. Maent Chovid. yn cwrdd unwaith y mis a dydy’r gwynt a’r glaw ddim yn cadw ein dysgwyr ni i ffwrdd. Rydyn ni’n falch iawn ohonon nhw i gyd!
Gardd Goffa Covid-19 Mae cwmni “Landscapes 4 Learning” wedi bod wrthi yn adeiladu ein gardd goffa ac adlewyrchu bydd yn fan tawel i’n dysgwyr gael mwynhau byd natur.
Dathliadau 125 Mlynedd o rygbi yn y pentref Mae Clwb Rygbi y Beddau yn dathlu eu bod wedi bod yn arwain rygbi yn y pentref am 125 o flynyddoedd eleni. Fel rhan o’u dathliadau, maent wedi bod yn
16 Tafod Elái Mehefin 2021
Ysgol Garth Olwg
Garddwyr Garth Olwg Bu disgyblion y feithrin yn dysgu sgiliau Hopwood: ‘Bardd gwreiddiol a dydw i garddio newydd dan ofal Peter ein methu aros i glywed mwy o’i waith ac glanhawr. Roedd y plantos wrth eu boddau rwy’n rhagweld bydd pethau mawr gyda’r yn cael y cyfle i blannu nifer o goed llais yma i ddweud.’ bychain a phlanhigion ac yn edrych ymlaen at eu gweld nhw yn tyfu dros y misoedd Brilliant Club nesaf. Diolch yn fawr Peter!
cwricwlwm newydd. Daethant a'u beiciau a'u sgwteri i mewn ac roeddent wedi cymryd rhan mewn gwersi dawnsio ar yr Llongyfarchiadau i ddisgyblion blwyddyn iard fel yn ystod y bythefnos greadigol a 9 a 10 a fu'n llwyddiannus yng Nghynllun mentrus. Ysgolheigion y Brilliant Club. Mae Benji'r bwni wedi setlo’n dda iawn Diwrnod Seren a Sbarc erbyn hyn yn yr ysgol ac yn parhau i Gwnaeth yr Ysgol Isaf fwynhau Diwrnod gadw'r plantos yn brysur gyda'i ddrygioni! Picnic tedi bêr Seren a Sbarc ar y 21ain o Fai. Roedd y I ddathlu ein pythefnos iachus a hyderus disgyblion yn gwisgo coch, gwyn a gwyrdd mwynheuodd ddisgyblion dosbarth Dant y llew ac Eirlys bicnic blasus iawn yn yr ac yn mwynhau chwarae gemau buarth. heulwen ar gaeau'r ysgol. Daeth pawb â Buodd y disgyblion yn ymarfer cân Seren a bocsys bwyd lliwgar dros ben gyda nhw yn Sbarc a’u perfformio ar ddiwedd yr ogystal â thedi bêrs bach yn gwmni iddynt. wythnos. Braf oedd gweld y disgyblion yn mwynhau dathlu eu Cymreictod.
Ymweliad nyrsys Cafodd dosbarthiadau Blynyddoedd 1 a 2 y fraint o gael ymweliad gwerthfawr iawn gan nyrsys Bwrdd Iechyd Cwm Taf i ddathlu diwrnod rhyngwladol y nyrsys. Seren Pêl-droed Gwrandawodd y disgyblion yn astud iawn Llongyfarchiadau arnynt ac maent wedi dysgu llawer o mawr i Megan ffeithiau diddorol am y byd meddygol. Bowen sydd wedi Cawsant hefyd y cyfle i fod yn rhan o'u cael ei dewis i fideo arbennig. Diolch yn fawr iawn i chi. gynrychioli tîm dan 17 merched Cymru yn eu gwersyll hyfforddi diweddaraf!
Eisteddfod Dafydd ap Gwilym Pleser o’r mwyaf oedd gweld Huw Griffiths Blwyddyn 13 yn cael ei gadeirio yn Eisteddfod Dafydd ap Cadw'n heini Gwilym Prifysgol Ers i'r disgyblion ddychwelyd ar ôl Rhydychen. Cafodd gwyliau'r Pasg maen nhw wedi bod yn feirniadaeth wych cadw’n ffit ac yn heini i gyd-fynd gyda'r gan y bardd Mererid Parhad ar dudalen 20 17 Ysgol Llanhari Diwrnod Seren a Sbarc
Diwrnod Gofalu am ein hysgol Cawsom ddiwrnod bendigedig ar Ebrill 29ain gyda’r disgyblion yn cymryd cyfrifoldeb am ofalu am dir yr ysgol. Roedd pob dosbarth yn gyfrifol am ardal benodol. Braf oedd cael mynd allan i weld a mwynhau ffrwyth ein llafur ac yn ffodus iawn, cawsom dywydd sych. Cyfle gwych i fod yn ddysgwyr egwyddorol a gwybodus.
Cynhaliwyd diwrnod Seren a Sbarc Dydd Gwener, Mai 21ain yn yr adran gynradd. Bu’n ddathliad ysgol gyfan a threfnwyd diwrnod llawn o weithgareddau hwyl. Braf oedd gweld cymaint o blant yn mwynhau sgwrisio’n Gymraeg, creu ac yn chwarae gemau buarth ac yn mwynhau dawnsio a gwrando ar gerddoriaeth Gymraeg.
Arbrofion Mae disgyblion o flynyddoedd 2 i 4 wedi bod wrthi’n cynnal arbrofion amrywiol. Dangosodd blwyddyn 2 chwilfrydedd a mwynhad mawr wrth iddynt greu drachtau yn y dosbarth. Bu blynyddoedd 3 a 4 yn edrych ar effaith gwahanol ddiodydd ar blisgyn wyau. Roeddynt wedi syfardannu’n llwyr gyda’r canlyniadau.
Meithrin -trychfilod Mae’r dosbarth meithrin wedi bod yn mwynhau’r awyr agored dros yr wythnosau diwethaf gan eu bod wedi bod yn dysgu am drychfilod gwahanol. Maent wedi bod yn arsylwi ar falwod a lindysod ac wedi bod yn edrych ar gylch bywyd y broga. Ar ddiwedd y thema, buont yn dathlu gyda pharti trychfilod yn yr ardd. Roedd y plant a’r staff wrth eu boddau. 18 Tafod Elái Mehefin 2021 Ysgol Dolau
Ail-agor Parti'r Dinosoriaid Mae disgyblion y Cyfnod Sylfaen wedi Llyfrgell bod yn mwynhau parti ar gyfer y dinosoriaid. Bu llawer o baratoi yn y gegin Pontypridd -fwd er mwyn cael popeth yn barod ac mae'r dinosoriaid i weld yn hapus iawn gyda'r parti!
Er fod llyfrgell newydd sbon ym Mhontypridd prin iawn fu’r cyfle i ymweld â’r adeilad oherwydd y cyfyngiadau. Ond ers canol mis Mai mae’r Llyfrgell wedi cychwyn gweithredu oriau arferol eto. Bydd modd i chi bori drwy'r llyfrau a'u benthyg am hyd at 30 munud. 9.30am tan 12pm ac 1pm tan 1 awr cyn yr amser cau o ddydd Llun i dydd Gwener 9.30am tan 12pm ar ddydd Sadwrn Am y newyddion a’r wybodaeth ddiweddaraf, ewch i dudalen facebook Gwasanaeth y Llyfrgelloedd neu wefan, Twitter neu Facebook y Cyngor. Hefyd gallwch ddefnyddio catalog ar-lein y llyfrgell i bori, cadw ac adnewyddu eitemau. Diwrnod Amser Cyfleusterau Dydd Llun 9:00 yb - 6:00yh 10 o gyfrifiaduron at ddefnydd y cyhoedd (â Dydd Mawrth 9:00 yb - 7:00yh meddalwedd Microsoft Office) Peiriant sganio. Dydd Mercher 9:00 yb - 6:00yh Ffosiliau Ffantastig Mynediad i'r rhyngrwyd (cysylltiad Wi-Fi) Dydd Iau 9:00 yb - 6:00yh Mae disgyblion Dosbarth 2 wedi bod yn brysur yn creu ffosiliau anhygoel! Dydd Gwener 9:00 yb - 5:00yh Ystafell Gyfrifiaduron gyda 12 cyfrifiadur Dydd Sadwrn 9:00 yb - 1:00yp Catalog ar-lein Peiriannau darllen microfiche a microffilm Casgliad o DVD Casgliad o lyfrau llafar digidol Cryno ddisgiau a chofau bach ar werth Llyfrgell gyfeirio (un o lyfrgelloedd cyswllt dynodedig Llywodraeth Cymru ac yn Ganolfan Gwybodaeth Gyhoeddus Ewropeaidd) Peiriant llungopïo Peiriant argraffu du a gwyn / lliw Bwyd Blasus 2 ystafell gyfarfod i’r gymuned: Ystafell Morfydd Llwyn Owen 9, 15 - 20 o bobl, Er mwyn paratoi ar gyfer y parti, mae Ystafell Lindsay Morris, 6 - 10 o bobl. disgyblion y Cyfnod Sylfaen wedi bod yn * Mae grwpiau cymunedol, Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf a hynod o brysur yn paratoi bwyd blasus sefydliadau di-elw yn cael defnyddio'r ystafell cyfarfodydd am ddim. Mae modd i iawn! Bu'r plant yn gwneud brechdanau sefydliadau masnachol logi'r ystafell am bris rhesymol. siâp dinosoriaid ac addurno cacennau i edrych fel wyneb dinosor. Daeth hyd yn Os byddwch chi eisiau cadw'r ystafell cyfarfodydd, cysylltwch â ni. oed Mrs. Webb, ysgrifenyddes yr ysgol, i'r Mynediad i bobl anabl:mynediad i gadeiriau olwyn ysgol yn ei gwisg parti dinosor!
Llyfrgell gyfeirio Mae llyfrgell cyfeirio ac astudiaethau lleol ar wahân yn Llyfrgell Pontypridd. Mae'r casgliad yn ymdrin ag ardal Rhondda Cynon Taf ac yn canolbwyntio ar ardal Taf–Elái. Mae'r casgliad yn cynnwys llyfrau, papurau newydd, cyfnodolion, mapiau, cynlluniau, cyfeirlyfrau, darluniau ac effemera. Mae ffurflenni Cyfrifiad a Chofrestrau Etholwyr ymhlith yr holl gofnodion sydd Helfa Cymunedol ar gael i bobl sy'n hel achau. Yn ystod y thema dinosoriaid mae Ysgol Mae rhagor o wybodaeth ynglŷn â Gynradd Dolau wedi bod yn ei ddilyn ers gwasanaethau hanes lleol a hanes teulu ar gwyliau'r Pasg, mae'r dinosoriaid wedi bod gael. Os oes ymholiad gennych chi, i bobman; maen nhw hyd yn oed wedi bod anfonwch neges e-bost at: allan yn y gymuned yn dodwy wyau! [email protected] Peidiwch â phoeni, mae plant Dolau yn cadw llygaid craff arnynt. 19 Erthygl ar Gynllun Lles newydd Ysgol Dolau gan Rosie Terry-Waters. 20 Tafod Elái Mehefin 2021 Ysgol Garth Olwg (Parhad) Cofio Menywod Enwog Sioe Ffasiwn Dros y misoedd diwethaf mae Blwyddyn Pontypridd 11, 12 a 13 wedi bod yn gweithio’n galed ar eu prosiectau terfynol tecstilau. Mae Archif Menywod Cymru wedi Felly, ar ddiwedd yr hanner tymor cyhoeddi cyfres o lyfrynnau o Deithiau cawsom sioe ffasiwn a gwahodd Cerdded Treftadaeth Menywod i dynnu blynyddoedd 7,8 a 9 er mwyn dangos eu sylw at dros 100 o fenywod neu grwpiau gwaith caled. o fenywod mewn 11 tref wahanol ledled Cymru. Ymhlith y menywod a gofnodir yn nhaith Pontypridd mae Mona Grey fu’n rhedeg sinema y White Palace, Maria Orsi o’r Caffi Eidalaidd, Elizabeth Miles o westy y New Inn, y nofwraig Jenny James a Catrin Collier y nofelydd. Mae’n amlwg fod menywod wedi chwarae rhan blaenllaw yn natblygiad y dref ac mae’n werth darllen a dilyn trywydd y teithlyfr sydd ar gael o https://www.womensarchivewales.org/ cy/teithiau-treftadaeth-menywod-2021