BPTJ 72:Layout 1.Qxd
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BIULETYN POLSKIEGO TOWARZYSTWA JĘZYKOZNAWCZEGO BULLETIN DE LA SOCIÉTÉ POLONAISE DE LINGUISTIQUE ZESZYT LXXII – FASCICULE LXXII KOMITET REDAKCYJNY Redaktor Naczelny: Renata Przybylska Rada naukowa: Ireneusz Bobrowski (Uniwersytet Jagielloński), Andrzej Bogusławski (Uniwersytet Warszawski), Barbara Dancygier (University of British Columbia), Magdalena Danielewicz (Uniwersytet Warszawski), Katarzyna Dziwirek (University of Washington), Laura Janda (Norges arktiske universitet, Norwegia), Krystyna Kleszczowa (Uniwersytet Śląski), Igor Mel’čuk (Université de Montréal, Kanada), Predrag Piper (Универзитет у Београду, Serbia), Piotr Stalmaszczyk (Uniwersytet Łódzki), Dorota Szumska (Uniwersytet Jagielloński), Branko Tošović (Universität Graz, Austria) Sekretarz Redakcji: Patrycja Pałka Redaktorzy językowi: Krzyszto Porosło (język polski) Alicja Witalisz (język angielski) ADRES REDAKCJI al. Mickiewicza 31 31-120 Kraków e-mail: [email protected] Nakład: 200 ISSN 0032-3802 © Copyright by Polskie Towarzystwo Językoznawcze Kraków 2016 Wersją pierwotną czasopisma jest wersja elektroniczna SPIS RZECZY – TABLE DES MATIERE Wspomnienia Rafał Molencki: Wspomnienie o Profesorze Januszu Arabskim . 5 Ewa Rogowska-Cybulska, Kazimierz A. Sroka: Profesor Małgorzata Milewska-Stawiany . 7 Jadwiga Linde-Usiekniewicz, Romuald Huszcza: Prof. dr hab. Jadwiga Sambor – wspomnienie . 9 Teresa Tomaszkiewicz, Grażyna Vetulani: Profesor Józef Sypnicki – wspomnienie . 13 Henryk Fontański: Dr hab. prof. UŚ Maja Szymoniuk . 17 Hanna Makurat, Kazimierz A. Sroka: Profesor Jerzy Treder . 19 Alfred F. Majewicz: Profesor Andrzej Zaborski . 21 Artykuły Językoznawstwo i jego granice Stanisław Gajda: Granice języka a granice językoznawstwa . 23 Marek Kuźniak: Granice interpretacji lingwistycznej – mit czy rzeczywistość? . 37 Bogusław Skowronek: Lingwistyka wobec kulturoznawstwa. W poszukiwaniu granic (?) dyscypliny . 49 Językoznawstwo w stosunku do innych dziedzin Alfred F. Majewicz, Elżbieta Majewicz: Przekraczać granice dyscyplin – 40 lat prac nad dziełami zebranymi Bronisława Piłsudskiego . 59 Małgorzata Dawidziak-Kładoczna: Związki językoznawczych badań nad wymową polityczną I Rzeczpospolitej z innymi dziedzinami nauk . 83 Celina Heliasz-Nowosielska: Granice interpretacji lingwistycznej w badaniach nad komunikacją niewerbalną . 97 Jerzy Reichan:Fakty z zakresu dialektu i kultury wsi w interpretacji dialektologicznej i etnograficznej . 111 Katarzyna Wojan: Języki skonstruowane jako obiekt badań współczesnej interlingwistyki . 121 Nowe narzędzia w badaniach językoznawczych Ewelina Kwapień: Elektroniczna baza danych jako narzędzie do badań leksykologicznych . 137 Daniel Śledziński:Tworzenie reguł dla programu dzielącego tekst w języku polskim na sylaby . 151 4 SPIS RZECZY Problemy teoretyczne opisu języka Jan Kortas: Teoria Witolda Mańczaka dotycząca nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją – od hipotezy do prawa językowego . 163 Kazimierz A. Sroka: Podstawowe kategorie teorii i opisu języka . 175 Zagadnienia szczegółowe opisu języka Dorota Filar, Adam Głaz: Język a struktury wiedzy w umyśle (teoria schematów poznawczych w opisie semantycznym) . 191 Leszek Szymański: Towards a transboundary approach to the analysis of linguistic modality – elements of an empirical investigation of the modal auxiliary must in contemporary American English . 211 Krystyna Waszakowa: Derywaty słowotwórcze jako kontekstowe struktury pojęciowe o podwójnej referencji . 231 Anna Krasowska: Dowcip polisemiczny a kontekst . 249 SPRAWY ADMINISTRACYJNE LXXIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Językoznawczego w roku 2015 . 261 Lista recenzentów . 267 BULLETIN DE LA SOCIÉTÉ POLONAISE DE LINGUISTIQUE, FASC. LXXII, 2016 ISSN 0032-3802 Wspomnienie o Profesorze Januszu Arabskim (1939–2015) Profesor Janusz Arabski urodził się tuż przed wybuchem II wojny światowej 24 czerwca 1939 roku w Siewierzu, gdzie spędził dzieciństwo, wychowując się w leś- niczówce, a także ukończył szkołę średnią. Po maturze rozpoczął studia filologii an- gielskiej w Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując tytuł magistra w 1965 roku. W trak cie studiów przebywał na rocznym stypendium w University of California w Los Angeles w 1964 roku, w wyniku którego otrzymał dyplom Bachelor of Arts w zakresie filologii angielskiej. Następnie odbył studia doktoranckie w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie w 1971 roku uzyskał stopień doktora nauk huma nis tycznych w zakresie językoznawstwa na podstawie rozprawy pt. Infinitival Constructions in English and Polish. Po siedmiu latach w tym samym uniwersytecie uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Errors as Indications of the Development of Interlanguage w 1978 roku. W listopadzie 1989 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał Januszowi Arabskiemu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Karierę zawodową Profesor Arabski rozpoczął jako asystent w Instytucie Filolo- gii Angielskiej UAM w latach 1965–1973. Rok 1973 oznaczał jednak ważną zmianę w karierze młodego naukowca, gdyż z grupą wielu innych filologów z całej Polski został zaproszony do tworzenia nowego Wydziału Filologicznego w Uniwersytecie 6 WSPOMNIENIE O PROFESORZE JANUSZU ARABSKIM Śląskim. Profesor Janusz Arabski wraz z Profesorem Kazimierzem Polańskim stwo- rzyli od zera neofilologię w nowym uniwersytecie. Stopniowo z Instytutu Filologii Ob- cych wyodrębniały się poszczególne jednostki neofilologiczne, a jako anglista Profe- sor Arabski jest jednym z głównych organizatorów anglistyki śląskiej i zagłębiowskiej. Dzięki jego wybitnym talentom organizacyjnym szybko powstał w Sosnowcu młody, prężny ośrodek studiów i badań anglistycznych. Profesor pełnił funkcje organizacyjne: w latach 1981–1987 był prodziekanem ds. kształcenia, a od 1985 do 2008 roku był dy- rektorem Instytutu, który w 1995 roku podzielił się na część językoznawczą (Instytut Języka Angielskiego) i literacką (Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych). Był także wieloletnim członkiem i ekspertem Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Pan Profesor Janusz Arabski organizował także inne ośrodki kształcące nauczy- cieli i tłumaczy języka angielskiego, takie jak Nauczycielskie Kolegium Języków Ob- cych w Sosnowcu, gdzie był dyrektorem w latach 1990–1998. Był konsultantem na - ukowym w Nauczycielskich Kolegiach Języków Obcych w Jastrzębiu-Zdroju i w Częstochowie (później Wyższa Szkoła Lingwistyczna). Profesor był też bardzo za- angażowany w utworzenie Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach, gdzie w latach 1994–2005 pełnił funkcję prorektora i gdzie pracował do ostatnich swoich dni. Profesor Janusz Arabski był wybitnym językoznawcą stosowanym, zwłaszcza z zakresu glottodydaktyki. Był pionierem polskich badań psycholingwistycznych. Do najważniejszych publikacji książkowych Profesora należą Errors as Indications of the Development of Interlanguage (1979), Wymowa amerykańska (1980), Przyswa- janie języka obcego i pamięć werbalna (1997). W wyniku organizowanych przez Niego i współpracowników konferencji międzynarodowych powstało wiele prac zbio- rowych pod Jego redakcją, zawierających także własne artykuły na temat przyswaja- nia języka obcego/drugiego, różnic płciowych w nauce języka, metodyki nauczania ję- zyków, a w ostatnim dziesięcioleciu aktywności naukowej Autora szereg artykułów poświęconych neurolingwistyce. Jako uznawany w świecie autorytet w dziedzinie przyswajania języka obcego Pro- fesor Janusz Arabski wygłaszał referaty oraz wykłady gościnne w dziesiątkach uni- wersytetów na wszystkich kontynentach. Dwukrotnie był zatrudniony w uczelniach amerykańskich (SUNY Fredonia w stanie Nowy Jork i w University of Michigan). Był mistrzem dla licznego grona swoich uczniów: wypromował 25 doktorów i około 300 magistrów. Profesor Janusz Arabski był członkiem licznych towarzystw naukowych w kraju i za granicą, w tym Prezydentem Międzynarodowego Towarzystwa Psycholingwistyki Stosowanej (ISAPL). Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodze- nia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Rafał Molencki BULLETIN DE LA SOCIÉTÉ POLONAISE DE LINGUISTIQUE, FASC. LXXII, 2016 ISSN 0032-3802 Profesor Małgorzata Milewska-Stawiany Profesor Uniwersytetu Gdańskiego doktor habilitowana Małgorzata Milewska- -Stawiany urodziła się 7 października 1962 r. w Sejnach. Zmarła 23 maja 2015 r. w Gdańsku. Była pracownikiem Katedry Języka Polskiego w Instytucie Filologii Pol- skiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego. W pracy naukowej zajmowała się zwłaszcza słowotwórstwem polskim i górno- łużyckim, toponomastyką i kulturą języka polskiego. Językowi górnołużyckiemu, którym interesowała się szczególnie, poświęciła przede wszystkim swą pracę habilitacyjną pt. Górnołużyckie deminutywa w systemie językowym i w tekście (Gdańsk 2012, ss. 428). Kontynuując i rozwijając metodę swego nauczyciela Profesora Bogusława Krei, który opracował polskie formacje ekspre- sywne na -ek, -ik i -ica, monograficznie opisała w tej książce kategorię zdrobnień w tym najmniejszym z języków słowiańskich, w jego systemie i w wybranych teks - tach. Górnołużyckie deminutywa i inne formacje ekspresywne analizowała również w licznych artykułach, w których porównywała je z analogicznymi formacjami funk- cjonującymi w polszczyźnie i kaszubszczyźnie. 8 PROFESOR MAŁGORZATA MILEWSKA-STAWIANY Z zainteresowań Małgorzaty Milewskiej-Stawiany polską toponomastyką wy- rosła natomiast jej książka pt. Toponimia powiatu tucholskiego (Gdańsk 2000), która – jako zmieniona wersja pracy doktorskiej, napisanej pod kierownictwem Profesora Edwarda Brezy – wyszła w serii „Pomorskie Monografie