DOCSLIB.ORG

Download PDF Van Tekst

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Download PDF Van Tekst Onze Taal. Jaargang 62 bron Onze Taal. Jaargang 62. Genootschap Onze Taal, Den Haag 1993 Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_taa014199301_01/colofon.php Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. 1 [Nummer 1] Onze Taal. Jaargang 62 3 Zijn leggings trendyer dan hotpants? Groeistuipen van het hedendaagse Nederlands Harry Cohen - Brussel Er is een tijd geweest waarin men zijn verknochtheid aan de moedertaal liet blijken door het weren van ‘vreemde woorden’. Tegenwoordig wordt daar door de meesten wat ruimer over gedacht. Toch voelt menigeen zich met al die uitheemse elementen niet helemaal op zijn gemak. Hoe komt dat? Harry Cohen geeft een schets van het aanpassingsproces dat wij die nieuwkomers doen ondergaan. Volgende maand legt hij het vergrootglas op enkele resultaten die in zijn ogen minder geslaagd zijn. Elke dag maken we kennis met nieuwe dingen en begrippen die uit het buitenland komen. Zij hebben daar natuurlijk al een naam gekregen en voor je het weet is die ook hier ingeburgerd. Soms, als men er vlug bij is, wil een originele Nederlandse benaming wel eens aanslaan (bromfiets, spijkerbroek, kraker), of althans een vertaling (alvleesklier, dubbelganger, witwassen). Soms ook krijgt een vernederlandsing achteraf nog een kans (tekstverwerker, tiener, strafschop). Veel vaker echter nemen we het vreemde woord gewoon over en schaven we hoogstens de spelling wat bij. Het weglaten van één letter kan al een inheemser woordbeeld opleveren (intrig(u)e, kel(l)ner, nonsens(e)). In andere gevallen moet er meer gebeuren (boetiek, roetsjen, sjaal) of is er eenvoudig geen beginnen aan (portable, jeep). Dikwijls blijft de spelling dan ook ongewijzigd (champagne, sowieso, showroom). ● Ondoorgrondelijk Ook bij de uitspraak komen we de ene vreemdeling meer tegemoet dan de andere. De meeste Nederlanders proberen junta netjes op zijn Spaans uit te spreken, maar bij ski of napalm doet niemand zijn best. In de regel loopt de inburgering van bijvoorbeeld Engelse woorden uit op een soort Neder-Engels, zoals bij bermuda en container, waar alleen de uitspraak van de middelste lettergreep nog aan de buitenlandse afkomst herinnert. Ook gebeurt het wel dat twee uitspraakvarianten naast elkaar in zwang blijven (tram, Peru, dessert, in Vlaanderen rijmt dossier op ‘papier’). Hoe het een nieuw importwoord qua spelling en uitspraak zal vergaan, is blijkbaar niet te voorspellen. Waarom is het schriftbeeld van debâcle zo lang vrijwel onveranderd gebleven terwijl spektakel, mirakel en nog een vijftal woorden op -akel intussen verhollandst zijn? Waarom spreken we laser en tycoon altijd op zijn Engels uit, maar radar en tyfoon nooit? Waarom is het fiksen geworden, maar niet faksen? En waarom blijft het creditcard terwijl er toch voortdurend nieuwe samenstellingen met krediet- en -kaart worden gevormd? We zullen op dit soort vragen niet verder ingaan en liever eens kijken hoe uitheemse woorden in ons grammaticale bestel worden ingepast. Ter wille van de eenvoud blijft dit onderzoek beperkt tot woorden van Engelse herkomst. En ter vermijding van discussies over de legaliteit van deze Onze Taal. Jaargang 62 of gene immigrant zullen we ons in beginsel alleen bezighouden met woorden die in de nieuwe grote Van Dale (VD12) zijn opgenomen (zowel trefwoorden als hun afleidingen en buigingsvormen). ● Meervoudsvorming Valt bij woorden van Engelse oorsprong in de ontwikkeling van spelling en uitspraak niet veel lijn te ontdekken, hun verbuiging, vervoeging en afleiding zijn een heel eind voorspelbaar. Neem bijvoorbeeld de meervoudsvorming. Vroeger gebeurde dat nogal eens naar Nederlands model: liften (als ‘driften’), pluggen (als ‘muggen’), puddingen (als ‘hersenschuddingen’), pamfletten (als ‘petten’), doggen (als ‘roggen’), stewardessen (als ‘flessen’), boxen (als ‘foksen’). Tegenwoordig gaat de voorkeur uit naar de Engelse uitgang -s (face-lifts, drugs, happenings, sets, underdogs) respectievelijk -es (hostesses, black boxes, crashes, stopwatches). De -s wordt voorafgegaan door een apostrof waar dat in het Nederlands gebruikelijk is (bazooka's, jumbo's), ook in gevallen als royalty's (Eng. ‘royalties’) en hobo's (Eng. meestal ‘hoboes’). Veelvuldige toepassing van -en zien we alleen nog bij woorden met bepaalde Grieks/Latijnse uitgangen die weliswaar via het Engels tot ons gekomen zijn, maar vaak beter tot het internationale vocabulaire gerekend kunnen worden: campussen, columnisten, informanten, operanden, morfemen. De afleiding door middel van andere achtervoegsels verloopt eveneens behoorlijk regelmatig. Een jongen die meedoet aan een race, is een racer, zijn eveneens deelnemende zus een racester (niet in VD12). Rennen zij slechts een korte afstand, dan is het een raceje. Onwennige spellingbeelden? Daar komen we op terug. ● Geshakete werkwoorden Even regelmatig, zij het ingewikkelder, verloopt de zaak bij werkwoorden. De inburgering begint altijd met het toevoegen van -en of -n aan het Engelse woord, waardoor een onbepaalde wijs van reguliere vorm Onze Taal. Jaargang 62 4 ontstaat: printen, leasen. Als de uitspraak het vereist, wordt - net als bij inheemse woorden - de laatste letter van de stam verdubbeld: droppen, trimmen. Dit gebeurt natuurlijk niet als de laatste lettergreep van de stam toonloos is: labelen, stencilen, editen, sponsoren. Verder ondergaan Engelse woorden op -le een kleine schoonheidsoperatie: scrabbelen, settelen, reshuffelen. Het vervoegen gebeurt als bij inheemse (zwakke) werkwoorden: ik scoor, wij golfen, jij hebt gepolood, zij heeft gesurfd. Ook 't kofschip is van toepassing, dus sprayde en geblowd, maar chookte en gedumpt. Niet vergeten mag worden dat het bij 't kofschip niet om de lettertekens gaat maar om de klanken; de x en de c varen dus onzichtbaar mee, evenals de klank [sj]: mixte, gepacet, pushte, gecoacht. Bij shaken -> shakete, geshaket wordt formeel van het patroon afgeweken, maar aan die e's valt nu eenmaal niet te ontkomen. Zij maken de lezer erop attent dat de voorafgaande a op zijn Engels dient te worden uitgesproken. Iets dergelijks speelt ook bij timede, managede, gebarbecued, overrulede en gedeletet, en nog sterker bij jivede en gesaved. Bij werkwoorden als sightseeën of babysitten zou de vervoeging eveneens nogal ongewone resultaten opleveren, maar VD12 vermeldt hier alleen de onbepaalde wijs. Op straat hoor je evenwel menigmaal ook deelwoorden en zelfs persoonsvormen. ● Safeste vorm Bij de bijvoeglijke naamwoorden verloopt de aanpassing geleidelijker. Er vallen drie stadia te onderscheiden: a Woorden met vergrotende en overtreffende trap en met buigings-e: fit, fitte, fitter, fittere, fitst, fitste. Evenzo: hip, soft, safe, fair, sexy, down, high. (De buigings-e wordt in VD12 niet systematisch aangegeven, maar de voorbeelden verschaffen soms opheldering.) b Woorden met alleen stellende trap doch met buigings-e: clean/cleane, cool/coole (niet in VD12). c Onveranderlijke woorden: trendy, square, in, gay, hot, topless, high-tech, full-time, kingsize, free-lance, plastic, prefab. Onze Taal. Jaargang 62 ● Van Dales quiz Bovenstaande patronen voor de afleiding en buiging van naam- en werkwoorden worden in alle woordenboeken en -lijsten gevolgd. Er zijn wel onderlinge verschillen gesignaleerd, maar deze weerspiegelen weifelingen bij de taalgebruikers, een onderwerp waar volgende maand meer over zal worden gezegd. Voor het ogenblik laten we het bij de verzuchting dat taal nu eenmaal geen ijzeren systeem is en dat er dus altijd ‘uitzonderingen’ te verwachten zijn. Hieronder volgen enkele opmerkingen in verband met in VD12 aangetroffen afwijkingen. 1 Zelfstandige naamwoorden De meervoudsuitgang -en wordt hier en daar ook bij nieuwere woorden aangetroffen: yuppen, flippen, quizzen, faxen. Ook komen beide uitgangen wel naast elkaar voor: battledressen of -es, motorcrosses of -en, evenzo bij sprint en flop. En bij woorden op -man blijft van alles mogelijk: sandwichmannen, cameralieden, sportlui (niet in VD12), barmen, walkmans. 2 Werkwoorden Wanneer er een y in het spel is, wordt weleens van het patroon afgeweken: shimmy -> shimmiën. Bij rugbyen vinden we naast rugbyde, gerugbyd ook rugbiede, gerugbied. Verder wordt bij cancel, ondanks de toonloze eindlettergreep, de laatste letter verdubbeld: cancellen. De schrijfwijze typen -> typte, getypt is al heel lang in gebruik en beantwoordt aan de uitspraakvariant [tiepen]. Daarnaast zijn er enkele bijzonderheden bij de vorming van werkwoorden, die weliswaar niet als afwijkingen kunnen worden aangemerkt, maar niettemin de aandacht verdienen. Het hierboven beschreven procédé voor het vormen van een onbepaalde wijs blijkt ook te worden toegepast wanneer er in het Engels helemaal geen overeenkomstig werkwoord bestaat: speechen, brunchen, tennissen. Ook komt het voor dat zo'n nieuw werkwoord een heel andere betekenis heeft dan het erop lijkende Engelse werkwoord: sporten, bridgen, puzzelen. Bij samengestelde werkwoorden wordt het eerste lid meestal uit de Nederlandse woordenschat gehaald: oppeppen, uittesten, omturnen. Dergelijke samenstellingen ontstaan zelfs zonder dat een Engels model daartoe aanleiding geeft: afkicken, opstarten. In enkele gevallen wordt een onvertaald Engels voorzetsel als eerste lid gebruikt, maar bij dergelijke werkwoorden ontbreken de persoonsvormen; er is alleen een onbepaalde wijs of een deelwoord: updaten, outfaden, outgedropt. (Deze opmerking geldt natuurlijk niet voor voorzetsels als in en over die bij vertaling onveranderd blijven: inzoomen, overlappen e.d. zijn nor- Onze Taal. Jaargang
Load more

Recommended publications
  • Afscheid Van De Vertrekkende Leden
    wetsvoorstellen over ritueel slachten, weigerambtenaren 9 en lesbisch ouderschap. Afscheid van de vertrekkende leden Voor volgers van de staatsrechtelijke ontwikkelingen bood deze parlementaire periode ook voldoende interessante Aan de orde is het afscheid van de vertrekkende leden. casus: het debat over het rapport van de Staatscommissie Grondwet, het correctief en raadgevend referendum, het De voorzitter: kiesrecht van de eilandsraden in Caribisch Nederland en Collegae. Vandaag komen wij voor het laatst in deze het Huis voor klokkenluiders. Ook heeft de Kamer bij een samenstelling bijeen. Vandaag en volgende week is de aantal gelegenheden gereflecteerd op de wijze van haar wisseling van de wacht. Dat gaat met enig ceremonieel verkiezing en haar positie in het staatsbestel ten opzichte gepaard: 35 van u nemen afscheid. Dit betekent dat wij veel van de andere staatsmachten. kennis, visie en ervaring kwijtraken. Wij troosten ons met de gedachte dat deze hopelijk volgende week vernieuwd De vele staatsrechtelijke ontwikkelingen leiden ertoe dat wordt met het aantreden van de nieuwe leden. Een instituut de Kamer meermaals overleg heeft gevoerd met de Raad is immers zo krachtig als zijn mensen. van State. In februari 2012 heeft de Kamer voor het eerst gebruikgemaakt van de mogelijkheid om aan de Afdeling Vandaag staat echter niet alleen in het teken van het advisering van de Raad van State rechtstreeks voorlichting afscheid van een groot aantal collega's. Wij markeren ook te vragen. Het betrof de Wet normering topinkomens en het einde van de Kamerperiode 2011-2015. Voordat ik de de Wet op het accountantsberoep. Sindsdien is nog twee- collega's die afscheid nemen met een enkel woord toe- maal voorlichting gevraagd over respectievelijk artikel 13 spreek, wil ik dan ook graag van de gelegenheid gebruikma- van de Zorgverzekeringswet en de democratische controle ken om kort stil te staan bij de ontwikkelingen die de Kamer in de Europese Unie.
    [Show full text]
  • Vermommingen Van Beleid Beleidstaal En Symboliek Van Politiek En Beleid A.F.A
    Vermommingen van beleid Beleidstaal en symboliek van politiek en beleid A.F.A. Korsten 2010 (herdruk van tekst uit 2005) Inhoudsopgave A Inleiding 1 Inleiding B Algemeen overzicht 2 Het werk van Edelman over symboliek 3 Symboliek in de definitie van problemen: illustratie (1) 4 Symboliek en agendering: illustratie (2) 5 Retorische analyses 6 Hoe sijpelen nieuwe ideeën door in een organisatie? 7 Motievenvocabulaires 8 Doctrines: Hood & Jackson 9 Beginselen als motiveringen voor beleid 10 De beleidstheorie: reconstructie van veronderstellingen achter beleid 11 Framing met heuristieken: Korsten; Rein & Schön, Van Twist 12 Discourscoalitie 13 Metaforen 14 Beeldschema’s 15 Classificaties 16 Reframing en het zoeken naar consensus 17 Symboliek in organisaties C Uitwerking 18 Imago van de overheid 19 Overheidstaal versus taal uit dag- en opiniebladen 20 Taal in een politieke context (1): verbale politiek 21 Taal in een politieke context (2): verkiezingscampagnes als theater-stuk 22 Taal in een politieke context (3): politieke debatten 23 Taal in een politieke context (4): teksten van politieke partijen 24 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (1): inspraakbrochures 25 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (2): symboliek van wetgeving 26 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (3): symboliek van verordeningen en beschikkingen 27 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (4): het formulier 28 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (5): advertenties van de overheid 29 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (6): de televisiespot 30 Bestuurlijke en ambtelijke teksten (7): aanwijzingen 31 Directe communicatie tussen overheid en individuele burgers 32 Narratieve analyse D Balans 33 Balans: vermommingen van beleid 1 A Inleiding 1 Inleiding Taal met of zonder teken ‘Ik heb elf keer een Europese Raad - ook wel ‘top’ genoemd- verslagen.
    [Show full text]
  • Afscheid Van De Griffier De Priesterflat Als Het Internaat
    naast het uit drie gebouwen bestaande internaat. Als u nu 11 denkt "ik ga dit komend weekend eens naar Roermond en dan ga ik dat bekijken": het is allemaal afgebroken, zowel Afscheid van de Griffier de priesterflat als het internaat. Aan de orde is het afscheid van de Griffier, de heer mr. Een jongensinternaat. Het Bisschoppelijk College Schöndeln G.J.A. Hamilton. was ook een jongensschool. Geert Jan heeft tot en met zijn eindexamen alleen met jongens in de klas gezeten. Bij mij De voorzitter: was dat tot het schooljaar 1973-1974, toen er twee meisjes Aan de orde is het afscheid van de Griffier van de Eerste in 4 alfa in onze klas kwamen. In de binnenstad was toen Kamer der Staten-Generaal, de heer mr. G.J.A. Hamilton. nog het meisjeslyceum Sint Ursula. Daar was frequent Ik geef het woord aan de heer Thissen, oud-lid van deze contact mee, dat kunt u zich voorstellen, zowel bij de jaar- Kamer. Tof, je hebt het woord. lijkse Hamstraat Parade, die in mijn tijd alweer afgeschaft was en de dansles bij Pietje Moors — ik heb een bronzen medaille gehaald; ik weet niet of jij daar een medaille De heer Thissen: gehaald hebt — als jaarlijks in de toneelstukken van Ursula, Mevrouw de voorzitter, beste Ankie. Meneer de Griffier, waar jongens van het college werden uitgenodigd om de beste Geert Jan. Leden van de senaat, deels oud-collegae mannenrollen te spelen in toneelstukken aldaar en vice en wellicht beste toekomstige leden van het Genootschap versa zij bij ons. Zo speelde Geert Jan in diverse toneelvoor- van Oud-Senatoren.
    [Show full text]
  • Geschenken 16-09-2016.Pdf
    Tweede Kamer der Staten-Generaal Kamerlid Geschenk Datum Agema, M. (PVV) - Ontvangen van De Landelijke Huisartsen Vereniging 19-5-2010 na een debat op 19 mei 2010 een thermometer en een bloeddrukmeter - Ontvangen van Koninklijke Horeca Nederland na het 18-5-2010 debat in Dudok op 18 mei 2010 2 cadeaubonnen à €100,-- per stuk van Alliance Gastronomique. - Ontvangen van Boom uitgevers Amsterdam drie 30-9-2008 boeken: Montesquieu, over de geest van de wetten (waarde €64,50); Mill over de vrijheid (waarde €18,50) en Pascal Bruckner, Tirannie van het berouw (€23,90), Totale waarde €106,90. Amhaouch, M. (CDA) - Geen 14-1-2016 Geschenken ontvangen door de leden 1 Kamerlid Geschenk Datum Arib, K. (PvdA) - Ontvangen van de president van de Duitse 26-8-2016 Bondsraad de heer Stanislaw Tillich in het kader van een bezoek aan de Voorzitter twee espresso kopjes in doos. De waarde is onbekend. - Ontvangen van de president van Griekenland in het 13-7-2016 kader van een bezoek aan de Staten-Generaal een zilverkleurig schaaltje met inscriptie. De waarde is onbekend. - Ontvangen van de ambassadeur van Pakistan een 5-7-2016 doos mango's. De waarde is onbekend. - Ontvangen een zilveren schaal en het boek ‘Malta’s 13-6-2016 parliament an official history’. De waarde is onbekend. - Ontvangen van de Statenvoorzitter van Curacao een 31-5-2016 pen. De waarde is onbekend. - Ontvangen van de ambassadeur van Luxemburg een 25-4-2016 zijde shawl. De waarde is onbekend. - Ontvangen van het Nationaal Comité 4 en 5 mei het 6-4-2016 vrijheidsboek en het Denk Boek.
    [Show full text]
  • Vrijheid En Veiligheid in Het Politieke Debat Omtrent Vrijheidbeperkende Wetgeving
    Stagerapport Vrijheid en Veiligheid in het politieke debat omtrent vrijheidbeperkende wetgeving Jeske Weerheijm Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Bits of Freedom, in het kader van een stage voor de masteropleiding Cultural History aan de Universiteit Utrecht. De stage is begeleid door Daphne van der Kroft van Bits of Freedom en Joris van Eijnatten van de Universiteit Utrecht. Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel- GelijkDelen 4.0 Internationaal licentie. Bezoek http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ om een kopie te zien van de licentie of stuur een brief naar Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA. INHOUDSOPGAVE 1. inleiding 1 1.1 vrijheidbeperkende wetgeving 1 1.2 veiligheid en vrijheid 3 1.3 een historische golfbeweging 4 1.4 argumenten 6 1.5 selectiecriteria wetten 7 1.6 bronnen en beperking 7 1.7 stemmingsoverzichten 8 1.8 structuur 8 2. algemene beschouwing 9 2.1 politieke partijen 9 2.2 tijdlijn 17 3. wetten 19 3.1 wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten 19 3.2 wet justitiële en strafvorderlijke gegevens 24 3.3 wet eu-rechtshulp – wet vorderen gegevens telecommunicatie 25 3.4 wet computercriminaliteit II 28 3.5 wet opsporing en vervolging terroristische misdrijven 32 3.6 wijziging telecommunicatiewet inzake instellen antenneregister 37 3.7 initiatiefvoorstel-waalkens verbod seks met dieren 39 3.8 wet politiegegevens 39 3.9 wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens 44 4. conclusie 50 4.1 verschil tweede en eerste Kamer 50 4.2 politieke
    [Show full text]
  • Jonge Socialisten Over Hun Idealen En Ambities
    RLedenblad van de Partijood van de Arbeid • 1ste jaargang • nummer 2 • december 2004 PvdA Congres 2004: dé partij- gebeurtenis van het jaar Kijkje in de Tweede Kamer Gratis openbaar vervoer. Ja of nee? Jong en Strijdbaar Jonge Socialisten over hun idealen en ambities Remy Wilshaus (23), landelijk voorzitter van de Jonge Socialisten Sterk en sociaal Tekst Daniëlle van der Wekken Foto Henk Oosterhuis Inhoud Oosterhuis, fotograaf van de rode loper inhoud redactioneel beroep, kon niet wachten tot De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood hij achttien werd: toen kon hij 5 FORUM lid worden van de PvdA. wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Henk Oosterhuis, webmaster Drie opmerkelijke meningen over de WMO Open Huis en lid van het partijbestuur van de PvdA-afdeling Stadskanaal. Inmiddels is hij webmaster en Het ooit zo democratische, open Tweede Kamergebouw is tegenwoordig streng bevei- INTERVIEW JONGE SOCIALISTEN 6 ligd. Alleen met een sjieke ‘badge’, u door een strengkijkende beveiligingsmedewerker al tientallen jaren actief voor Drie JS’ers over hun idealen en ambities de partij. Hij organiseert in de handen gedrukt nadat hij uw afspraak heeft bevestigd, komt u er binnen. Toch stonden de deuren dit keer wagenwijd open! En niet voor wie zomaar nieuwsgierig was. diverse acties om leden te 10 ACTUEEL Felix Rottenberg over de maatschappij na Van Gogh Elke Tweede Kamerfractie mag het Tweede Kamergebouw één dag in het jaar ‘lenen’. enthousiasmeren, te huldigen, De Partij van de Arbeid organiseert op deze dag steevast een ‘nieuwe ledendag’.
    [Show full text]
  • Vitale Democratie
    vitale democratie VVitaleitale ddemocratie.inddemocratie.indd 1 66-10-2006-10-2006 111:40:461:40:46 STUDIES OVER POLITIEKE VERNIEUWING De serie Studies over politieke vernieuwing beoogt via spraakmakende en grensverleggende studies bij te dragen aan het debat over vorm, plaats en werking van de moderne politiek. De politiek verandert in een snel tempo van karakter. Dit maakt het nodig om oude vanzelfsprekendheden opnieuw te overwegen. Deze politieke heroriëntatie is begonnen in de ja- ren zeventig van de vorige eeuw met het debat over de hervorming van de verzorgingsstaat. Maar ze is na de omwentelingen in Oost-Europa en de aarzelende politieke eenwording van West-Europa boven aan de theoreti- sche en politieke agenda komen te staan. Sindsdien is er discussie over het functieverlies van de traditionele centra van politieke besluitvorming; over het ontstaan van nieuwe politieke arena’s in de rechtspraak, de bureaucra- tie, de wetenschap en de onderzoeksbureaus, de media, de bedrijven en de technologische organisaties; en over de veranderende stijl en betekenis van politiek handelen. In welke instituties krijgt de politiek vandaag de dag vorm, hoe veranderen deze instituties in het politieke proces? Welke oude en nieuwe thema’s kunnen in deze veranderende omgeving van de politiek aan de orde worden gesteld? Hoe moeten we die veranderingen waarderen en hoe kunnen nieuwe vormen van democratische sturing en verantwoording worden ontwikkeld? serieredactie Ido de Haan, Faculteit Letteren, Instituut Geschiedenis, Universiteit Utrecht Tsjalling
    [Show full text]
  • Download (837Kb)
    3 Redactioneel Veel over werk Het is misschien niet leuk en het is misschien ook geen nieuws maar Nederland is een rechts land. In opiniepeilingen halen de rechtse partijen de laatste tijd enorme meerder- heden. Als we D66 bij de rechtse partijen rekenen (en er is eigenlijk geen reden om dat niet te doen) gaat het de laatste keren om zo’n 90 tot 95 zetels in de Tweede Kamer voor rechts tegenover zo’n 60 voor links. Nu is het aardige van Nederland dat rechts hier heel links is, dat zowel de marktliberalen als de conservatieven en de christenen nooit seri- euze bezwaren hadden tegen homohuwelijk of liberaal drugsbeleid en dat men ook al- tijd wel het nut inzag van een functionerende verzorgingsstaat. Maar het zet het aarze- lende optimisme over een PvdA die heet op te krabbelen na twee moeizame jaren coalitie met de VVD wel weer in perspectief. Hoe dan ook is de politieke opgave voor de komende jaren ‘werk’. De werkloosheid is te hoog, het werk is niet evenwichtig verdeeld over het land en de beroepsbevolking is niet op de juiste manier opgeleid. Grijp de herziening van het belastingstelsel aan om wat aan de werkloosheid te doen, schrijven Tweede Kamerleden Ed Groot en Henk Nijboer in dit nummer. Minder belasting op arbeid en meer op btw om meer werkgelegenheid te schep- pen, en vergeet ook niet om wat beter naar de belasting op vermogen en de belastingdruk van bedrijven te kijken. Ze bevestigen en passant de stelling van Nico Wilterdink in diens bespreking van de WRR-studie over ongelijkheid verderop in dit nummer, namelijk dat de terugkeer van het thema ongelijkheid vooral de terugkeer van politieke strijd is.
    [Show full text]
  • Jaarbericht Eerste Kamer, Parlementair Jaar 2013
    Jaarbericht Eerste Kamer Parlementair jaar 2013 - 2014 Jaarbericht 2013-2014 • Eerste Kamer der Staten-Generaal Inhoudsopgave Inleidende beschouwingen 4 1 De Eerste Kamer in Nederland en in Koninkrijksverband 8 1 Gebruik van bevoegdheden 9 1.1 De Eerste Kamer als medewetgever 9 1.2 De Eerste Kamer als controleur van de regering 11 1.3 Novelles en reparatiewetgeving 12 1.4 Toezeggingen 15 1.5 Moties 16 1.6 Schriftelijke vragen 17 2. Toetsingskader en -criteria 18 2.1 Rechtmatigheid 18 2.1.1 Toetsing fundamentele rechtsbeginselen en grondrechten 19 2 2.1.2 Staatsrechtelijke aspecten 21 2.1.3 Toetsing internationale verdragen 23 2.2 Uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid 24 2.3 Wetssystematiek en wetgevingsproces 26 2.3.1 Vooruitlopen op wetgeving 26 2.3.2 Samenhang van wetgeving 26 3. Koninkrijksrelaties 30 4. De Eerste Kamer in dialoog 31 4.1 Consultatie van deskundigen 33 4.2 Provinciebezoeken 34 4.3 Eerste Kamer online 35 4.4 Onderwijsprojecten 35 Inhoudsopgave Jaarbericht 2013-2014 • Eerste Kamer der Staten-Generaal 2 De Eerste Kamer in internationaal verband 36 1. De Eerste Kamer en Europa 37 2. Internationale contacten 40 2.1 Bilaterale ontvangsten 40 2.2 Bilaterale bezoeken 42 2.3 Interparlementaire fora 43 3 Bijlagen 46 2 3 1. Samenstelling fracties in 2013-2014 47 2. Commissies 52 3. Index onderwerpen 53 Inleidende beschouwingen 4 < Naar Inhoud Inleidende beschouwingen Jaarbericht 2013-2014 • Eerste Kamer der Staten-Generaal Voor u ligt het verslag van de Eerste Kamer over het parlementair jaar 2013-2014. In deze inleidende beschouwingen blik ik graag met u terug op een jaar dat voor de Eerste Kamer in meerdere opzichten bijzonder en bewogen was.
    [Show full text]
  • The Conservative Embrace of Progressive Values Oudenampsen, Merijn
    Tilburg University The conservative embrace of progressive values Oudenampsen, Merijn Publication date: 2018 Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in Tilburg University Research Portal Citation for published version (APA): Oudenampsen, M. (2018). The conservative embrace of progressive values: On the intellectual origins of the swing to the right in Dutch politics. [s.n.]. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Download date: 25. sep. 2021 The conservative embrace of progressive values On the intellectual origins of the swing to the right in Dutch politics The conservative embrace of progressive values On the intellectual origins of the swing to the right in Dutch politics PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan Tilburg University op gezag van de rector magnificus, prof. dr. E.H.L. Aarts, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van een door het college voor promoties aangewezen commissie in de aula van de Universiteit op vrijdag 12 januari 2018 om 10.00 uur door Merijn Oudenampsen geboren op 1 december 1979 te Amsterdam Promotor: Prof.
    [Show full text]
  • Inhoudsopgave En Ten Geleide (Pdf, 547
    INHOUD Ten geleide 7 ARTIKELEN Hans Goslinga, Eerste Kamer 1815-2015. Een onverlangd cadeau 11 Bert van den Braak, Hoe moeilijk soms ook, uiteindelijk gaat het in 20 de politiek om resultaten. Het laatste woord aan de senaat? Anne Bos, Gevallen in de Eerste Kamer. Hoe de terughoudende senaat 31 vier bewindslieden naar huis stuurde, 1918-2015 Jouke Turpijn, Van een deftige edelman tot een duidelijke tante. 42 De voorzitters van de Eerste Kamer (1815-2015) Carla van Baalen, De Eerste Kamer vergadert. Een impressie van regels, 52 conventies, rituelen en symbolen Douwe Jan Elzinga, Moet er een ander tweekamerstelsel komen? 64 De weeffout uit 1983 breekt het stelsel nu structureel op Inger Stokkink en Kees van Kersbergen, Waarom en hoe de Deense senaat 72 werd afgeschaft SPRAAKMAKEND DEBAT Jan Ramakers en Hilde Reiding, ‘Een nacht van Wiegel, maar dan met drie 85 daders.’ De ‘Kerstcrisis’ in de Eerste Kamer rond de Wet marktordening gezondheidszorg BRONDOCUMENT Anne Bos, De herverkiezing van Eerste Kamervoorzitter Ankie 97 Broekers-Knol UIT DE NOTULEN VAN DE MINISTERRAAD Jan Willem Brouwer, ‘Voor de mannen moet dan het ergste worden 98 gevreesd’. De val van Srebrenica, 11 juli 1995 INTERVIEW Hans Goslinga en Alexander van Kessel, Ankie Broekers-Knol: pal voor 107 de democratie en de rechtsstaat, tegen de terreur van de meerderheid HERINNERINGEN/NECROLOGIEËN Jan de Bas, Cathy Ubels (1928-2015). Een wat naïef en zeer gedreven 115 Kamerlid Max de Bok, Dien Cornelissen, kvp/cda (1923-2015). ‘Zo gewoon 119 gebleven, niks kapsones’ Jan Schinkelshoek, ‘Opvolger van Romme…’. Piet van der Sanden 123 (1924-2015) Paul Kalma, Ter herinnering aan Wouter Gortzak (1931-2014) 125 PARLEMENTAIRE KRONIEK Jan Ramakers, Het parlementaire jaar 2014-2015 129 RECENSIES Wim Slagter, ‘Exclusive! Please mention my name.’ Erich Salomon 159 en de parlementaire democratie Jan Ramakers, Politieke corruptie in Nederland 161 Margit van der Steen, Een gelovig communist 163 Harm Kaal, Het verkiezingsproces op de snijtafel 165 Wim de Jong, Politieke cultuur in een land van conflicten 167 J.Th.J.
    [Show full text]
  • Carambole! Johan Van Merriënboer
    Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 1999 Carambole! De nacht van Wiegel in de parlementaire geschiedenis Johan van Merriënboer Wat doet een biljarter wanneer hij de pot kan uitmaken met een simpele stoot? Zijn tegen- stander heeft de ballen klaargelegd in een driehoekje, luid roepend: ‘Jij mag helemaal niet scoren!’ Wat doet een ervaren biljarter dan? Hij zou toch geen knip voor z’n neus waard zijn als hij de handdoek in de ring wierp? Hij staat op, loopt langzaam naar de tafel, hij krijt, bekijkt het spel op het laken vanuit elke hoek. Het publiek stroomt toe. De biljarter kan niet meer terug. Op woensdag mei ’s nachts om half twee sneuvelde het correctief referendum kort voor de eindstreep, na een debat van zestien uur. Het voorstel om dit nieuwe staatkundige instrument in de Grondwet op te nemen, kreeg in tweede lezing uiteindelijk steun van van de leden van de Eerste Kamer, één te weinig om de horde van tweederde te nemen. Die nacht voltrok zich een spectaculair schouwspel met een spanningsboog die intact bleef tot aan de verrassende ontknoping: het ‘tegen’ van -coryfee Hans Wiegel. De Nederlandse tv-kijker bleef massaal op. Een speciale uitzending op Nederland van middernacht tot twee uur trok . toeschouwers en werd bovengemiddeld gewaardeerd met . als topamu- sement. De volgende dag kwamen alle ministers in spoedberaad bijeen. Een paar uur later bood minister-president Kok de koningin het ontslag van zijn kabinet aan. De nacht van Wiegel ligt nog te dichtbij om hem parlementair historisch goed te duiden. Blijft het bij een rimpeling, een kamikazeactie van een afgedankt leider? Is het gekramde kabinet wankel geworden of staat het steviger? De nieuwe politieke leiders – Melkert, Dijk- stal, De Graaf – werden op de proef gesteld.
    [Show full text]