Jonge Socialisten Over Hun Idealen En Ambities

RLedenblad van de Partijood van de Arbeid • 1ste jaargang • nummer 2 • december 2004 PvdA Congres 2004: dé partijgebeurtenis van het jaar Kijkje in de Tweede Kamer Gratis openbaar vervoer. Ja of nee?

Jong en Strijdbaar Jonge Socialisten over hun idealen en ambities

Remy Wilshaus (23), landelijk voorzitter van de Jonge Socialisten

Sterk en sociaal Tekst Daniëlle van der Wekken Foto Henk Oosterhuis Inhoud Oosterhuis, fotograaf van de rode loper inhoud redactioneel beroep, kon niet wachten tot De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood hij achttien werd: toen kon hij 5 FORUM lid worden van de PvdA. wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Henk Oosterhuis, webmaster Drie opmerkelijke meningen over de WMO Open Huis en lid van het partijbestuur van de PvdA-afdeling Stadskanaal. Inmiddels is hij webmaster en Het ooit zo democratische, open Tweede Kamergebouw is tegenwoordig streng bevei- INTERVIEW JONGE SOCIALISTEN 6 ligd. Alleen met een sjieke ‘badge’, u door een strengkijkende beveiligingsmedewerker al tientallen jaren actief voor Drie JS’ers over hun idealen en ambities de partij. Hij organiseert in de handen gedrukt nadat hij uw afspraak heeft bevestigd, komt u er binnen. Toch stonden de deuren dit keer wagenwijd open! En niet voor wie zomaar nieuwsgierig was. diverse acties om leden te 10 ACTUEEL Felix Rottenberg over de maatschappij na Van Gogh Elke Tweede Kamerfractie mag het Tweede Kamergebouw één dag in het jaar ‘lenen’. enthousiasmeren, te huldigen, De Partij van de Arbeid organiseert op deze dag steevast een ‘nieuwe ledendag’. Een te informeren én te werven. 12 ROOD IN DE REGIO dag waarop nieuwe leden een ‘kijkje in de Kamer’ kunnen nemen, in gesprek én debat Willen burgemeesters wel gekozen worden? kunnen gaan met kamerleden, en partijleiders kunnen ontmoeten. Ervaren hoe Frans ‘Een jaar geleden werd ik webmaster. Van Weisglas rondjes kan draaien op zijn voorzittersstoel, tellen in hoeveel stappen Wouter 5 VRAGEN AAN... een nieuw medium moet je gebruikma- 15 Bos bij de interruptiemicrofoon staat, de befaamde roltrappen beproeven, maar ook Han Noten: fractievoorzitter van de Eerste Kamer ken! Vroeger hadden we een clubblad leren over de wonderlijke wijze waarop oud en nieuw samengaan in de architectuur van met lange verhalen die niet gelezen wer- ACHTERGROND het Tweede Kamergebouw. den. Nu geven we een digitale nieuws- 16 Rood overviel een aantal nieuwe PvdA’ers en verbaasde zich over de saamhorigheid brief uit met korte stukjes die we ook op Nieuwe PvdA’ers op bezoek in de Tweede Kamer de site plaatsen. onderling. Over de fanatieke, maar doordachte en respectvolle reacties over en weer Bij ons thuis werd altijd veel over politiek 19 PLATFORM tijdens de debatten. Wat een betrokken mensen, die PvdA’ers! Lees de verhalen van zes en de PvdA gesproken. Mijn ouders had- Gratis openbaarvervoer. Ja of nee? nieuwe partijgenoten in de Kamer en laat u inspireren. Net lid geworden of voorne- den een café waar ledenvergaderingen 2004 mens? Wie weet bent u volgend jaar ook van de Partij! werden gehouden. Mijn oma had borden 20 PARTIJCONGRES van Drees in de tuin en mijn zus zat Dé partijgebeurtenis van het jaar jarenlang in de gemeenteraad van Voor nieuwe én doorgewinterde leden geldt in ieder geval, namens partijbestuur en Oosterbroek. 22 REPORTAGE fractie: we zien u graag op het Partijcongres op 11 december a.s.! Ik bezocht al jong fractie-, raads- en com- Gehandicapten en OV: een moeizame combinatie missievergaderingen. Ten tijde van het De redactie poldermodel van Kok was ik even ‘poli- [email protected] tiek dakloos’. Ik vond dat er teveel com- promissen werden gesloten. Tegenwoordig ben ik lid van het partijbestuur van de afdeling. We gaan vaak op Sociaal-democratische waarden bezoek bij instellingen en verenigingen onder het motto: zoek de mensen op! Onlangs gaf de Canadese zangeres hoeft te voelen. We bepleiten respect voor geloofsvrijheid en het recht op Ledenwerving is belangrijk en dat doe je Sarah McLachlan een prachtig concert geloofsafval; de vrijwaring van discriminatie en een respectvolle behande- door met mensen te praten. in Amsterdam. Tussen de liedjes door ling van religieuze uitingen die vallen binnen de democratische rechtsstaat. Met ons campagneteam organiseren we sprak zij over wat haar eerder die dag Om op die manier te kunnen samenleven wordt van iedereen een inspan- vijf keer per jaar een politiek café – De tijdens een tochtje door de hoofdstad ning verwacht, moet het internationaal terrorisme krachtig worden bestre- rode loper – met politieke kopstukken. was opgevallen. De vele auto’s, trams den en dient iedereen in Nederland de grondslagen van de democratische Lang geleden wilden we Den Uyl uitnodi- en fietsen in de stad die zonder al te rechtsstaat te respecteren. gen. ‘Die krijg je nooit’, kreeg ik te horen. veel problemen door elkaar krioelden. Alleen dan kunnen we onze sociaal-democratische idealen van vrijheid, Bij toeval kwam ik echter achter zijn tele- Zij vond het een wonder van verdraag- democratie, rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit blijven nastre- foonnummer en op een zondag heb ik zaamheid. ven. Met deze idealen begint het Beginselmanifest, en niet voor niets staat hem gewoon gebeld. ‘Ja, leuk, ik kom!’ Ruim twee weken tevoren was in diezelfde stad Theo Van Gogh vermoord. de vrijheid daarbij als eerste genoemd. Want van oudsher is dat het doel zei hij. Later zei zijn medewerker: ‘Hij kan Een gruwelijke daad waaraan elke verdraagzaamheid ontbrak. Net zoals dat van de sociaal-democratie: echte vrijheid voor iedereen. Zei het klassieke helemaal niet!’ Maar Den Uyl hield woord het geval is bij de bedreigingen aan het adres van andere personen en bij Marianne-lied al niet: ‘Verlos de maatschappij van de tirannen en maak ons en hij kwám! ‘Práát met de aanvallen op scholen, kerken en moskeeën. vrij, maak ons vrij!’ Aan mensen die zich verdienstelijk heb- Twee totaal verschillende werkelijkheden in hetzelfde land. Om er voor te Om die échte vrijheid voor iedereen gaat het ons, sociaal-democraten. ben gemaakt voor de maatschappij rei- zorgen dat het eerste beeld van verdraagzaamheid het wint van wantrou- Daarvoor is een herverdeling van middelen nodig, maar ook een respect- ken we De rode roos uit, een soort ridde- mensen’ wen en geweld, is het nodig dat wij met alle middelen van de rechtsstaat de volle omgang met elkaar. Daarom ook verdedigen wij ‘een vrijzinnige rorde. En we staan letterlijk ‘voor paal’: bedreiging van veiligheid bestrijden en tegelijk hard inzetten op ‘de boel bij moraal, waarin – tegen de achtergrond van voor iedereen geldende grond- met een roodgeverfde paal staan we na elkaar houden’. Want alleen op die manier kunnen wij ook onze sociaal- rechten – ruimte is voor verschillende levensbeschouwingen, levensstijlen de raadsvergadering op de markt om democratische waarden verdedigen. Waarden die centraal staan in het en culturen’, zo stelt het manifest. verantwoording aan het publiek af te Beginselmanifest dat op het aanstaande partijcongres besproken wordt. Dat ‘fatsoenlijk bestaan’ is het meer dan ooit waard om ten volle te worden leggen. We zijn dus niet alleen rond Daarin spreken we van saamhorigheid en solidariteit, van een fatsoenlijk verdedigd. Juist nu. verkiezingstijd actief!’ bestaan voor iedereen waardoor niemand zich buitengesloten of vernederd , Partijvoorzitter Henk Oosterhuis (51), ruim dertig jaar actief lid van de PvdA Ruud Koole

2 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 3 brieven Heeft u Rood iets te melden? Tekst Tessel Schouten Foto’s Mark van den Brink PvdA forum Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, In het PvdA Forum drie opmerkelijke meningen van PvdA-leden over een actueel en 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. relevant onderwerp. Deze keer de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Rood wet die bepaalde zorgtaken bij de gemeenten legt. De stelling luidt: Privatisering is Met belangstelling wilde ik het nieuwe ledenblad (De redactie behoudt zich het recht voor brieven te wijzigen of in te korten.) de enige mogelijkheid om aan de sterk toenemende vraag naar professionele zorg te Rood lezen. Helaas voor mij, na een eerste artikel moest ik het een poos terzijde leggen.Gezien kunnen voldoen. De taak van de overheid: eisen stellen aan kwaliteit en gemeenten mijn leeftijd (81,5 jaar) gaat ondanks de bril het geconfronteerd met het feit dat Theo van Gogh Maar ik voel ook de pijn die zoveel mensen met adviseren en helpen bij het privatiseren van diensten. lezen wat moeilijker. Véél te kleine letters! Als wordt vermoord, omdat hij zich op zijn eigen een Islamitische achtergrond voelen. De pijn die niet alles in een grotere letter kan, dan bijvoor- wijze heeft geuit. veel allochtone jongeren voelen die in Nederland beeld zo’n artikel over de nieuwe Wet Maat- Het riep bij mij angstgevoelens op. Angst dat de zijn geboren en opgegroeid en zich niet geaccep- Penny Vos (56) is verpleegkundige schappelijke Ondersteuning wel. Dat is namelijk opgekropte woede bij een zwijgende meerder- teerd voelen. voor ouderen heel belangrijk. Ik heb geen com- heid onder de minderheid los komt, maar vooral En nu, met de moord op Van Gogh wordt die puter: website gebruik ik niet. Mijn ‘discussie’ ook angst dat deze moord gebruikt of misbruikt opgekropte woede zichtbaar. De boel bij elkaar Te weinig personeel gaat dus per brief. wordt en dat frustratie en latent racisme weer de houden. Hoezo? Was de boel dan bij elkaar? ‘Ik heb in Engeland gewerkt. In particuliere verpleeg- en verzorgingstehuizen voor Wat mij opvalt bij die nieuwe wet is namelijk, dat kop opsteken. Angst voor extremisme. Ik accepteer niet dat extremisten mijn privéleven ouderen. De zorg daar bestaat uit noodzakelijkheden: het eten is goed, bewoners wor- hoe slechter gemeente de (thuis)zorg regelt (dus In Casablanca waar ik als kind heb gespeeld, en dat van andere mensen binnendringen. Dat den uit bed gehaald en gewassen. Daarna kijken de bewoners de hele dag, met uitzon- minder hoeft te betalen!), hoe meer mensen werd een bom geplaatst. Meer dan veertig racisten de dood van Van Gogh misbruiken en dering van een tukje tussen de middag, naar de televisie. Er is, net als in Nederland, te moeten worden opgenomen op kosten van de onschuldige burgers werden gedood. Omdat dat een groep mensen systematisch wordt verne- weinig personeel. Ik vrees dat privatisering de zorg duurder maakt en niet per se beter. verzekering, et cetera. Een oplossing is wellicht extremisten hun opvattingen wilden opleggen. derd. Ik voel een enorme opstand in mij en met Goed en gemotiveerd personeel is duur. Pas dan zullen de klanten profiteren. Dit is het Rijksgeld dat wordt overgeheveld niet via het Hun frustraties en obsessie ten opzichte van mij velen. Ik wil dat we gezamenlijk protesteren alleen weggelegd voor mensen met een fors pensioen of veel spaargeld. Oude mensen gemeentefonds te regelen, maar te oormerken. vrouwen. Hun streven om de helft van de en ervoor zorgen dat deze samenleving niet door ‘home from home’ geven is bijna onmogelijk. Zoveel mensen, zoveel wensen.’ J. Maasdam, Olderberkoop samenleving uiten op te sluiten. extremisten wordt overgenomen. Alleen door In Casablanca is een miljoen mensen de straat gemeenschappelijk op te treden kun je extremis- Vrijheid van meningsuiting opgegaan om hiertegen te protesteren. Ik had er me bestrijden. Tegelijkertijd wens ik dat de Afkomstig uit een land waar veertig jaar lang graag bij willen zijn; want ik wil niet dat ze mij samenleving accepteert dat Nederland is onderdrukking en schending van mensenrech- mijn geliefde land ontnemen. veranderd en dat ze ruimte moet bieden aan alle Boeloe Boelens (50) is psycholoog ten aan de orde van de dag was, heb ik van dicht- Ik voel een enorme woede en opstand in me, mensen die hier als burger willen worden bij meegemaakt wat het betekent in een land te want ik voel dat ze niet alleen in Marokko, maar behandeld en bejegend. wonen waar je je niet vrij kunt uiten. Ondanks ook in mijn buurt, mijn stad Amsterdam zijn. Khadija Arib, PvdA Tweede Kamerlid Marktwerking betekent afbrokkeling dat nu in Marokko een democratiseringsproces De stad waar mijn kinderen zijn geboren, waar ‘In dit kleine, rijke land zou de overheid geprezen moeten worden voor de gaande is, gesteund door een vooruitstrevende mijn dochter vrij op een zonnige dag in het Krokodillentranen kwaliteit en toegankelijkheid van de gezondheidszorg! Het moge duidelijk koning, zal het jaren duren voordat men vrijheid Vondelpark kan gaan liggen omdat vrijheid voor Met burgemeester Cohen ben ik het eens dat we zijn dat dit kabinet slechts bezig is de overheid te laten inkrimpen en de bur- van meningsuiting als vanzelfsprekend haar zo vanzelfsprekend is en zij gelukkig niet ‘de boel bij elkaar moeten houden’. Echter niet ger haar eigen - vaak veel te grote - verantwoordelijkheid te geven. Kan beschouwt. Des te pijnlijker is het nu te worden beseft dat dat haar kan worden ontnomen. via de weg van de harde hand, maar door de han- iemand dat niet? Dat is dan ‘eigen schuld...’ Dit is een maatschappij waarin den broederlijk ineen te slaan. Deze vreedzame geen weldenkende Nederlander, waar ook vandaan, zou willen leven. aanpak vereist echter wel van álle betrokkenen Marktwerking betekent afbrokkeling van ieder gevoel van zekerheid. Rijk of Cartoon Roel Venderbosch de ruiterlijke erkenning dat extremisme een uni- arm, welk verzekeringspakket: het gaat er toe doen. De AWBZ is nu al ver- verseel verschijnsel is en zodoende om een dito warrend genoeg in situaties waarbij bij voorbeeld afwisselend gebruik aanpak vraagt. Deze universele aanpak houdt gemaakt moet worden van ziekenhuiszorg en thuiszorg. Met de WMO komt een ander type leiderschap in dan het aan plaats- de gemeente daar nog eens bij!’ en tijdgebonden partijpolitieke, dat het logische product is van ons partijpolitieke bestel. Om begrip te krijgen voor universeel leiderschap, zullen we afstand moeten nemen van ons Gerard Freriks (56) is onderzoeker bij TNO vertrouwde bestel. Geen eenvoudige opgave, gezien zijn sterke rationele en emotionele veran- kering in onze samenleving. Toch moet dat De vraag is hóe we gaan privatiseren vredelievende loswoelen werkelijkheid kunnen ‘Ik ben beroepshalve betrokken bij het nadenken over de redenen waarom e-Health worden via een Brede Maatschappelijke Dis- [o.a. elektronische patiëntendossiers en ict-toepassingen in ziekenhuizen, variërend van cussie (BMD) over de transformatie van ons logistiek tot computergestuurde apparatuur. red.] niet van de grond komt. Uit onderzoek partijpolitieke bestel in een democratisch model. blijkt echter wel dat er binnen het huidige systeem onnodig mensen overlijden en er ook Een multiculturele orde, waarin de macht daad- onnodige kosten worden gemaakt. Dat kan anders. Gecontroleerde marktwerking is iets werkelijk bij het hard (samen-)werkende en waar we actief over nadenken omdat dit de enige mogelijke uitweg lijkt te bieden voor ongewapende multiculturele volk ligt. zorgvernieuwing. De vraag is niet óf we gaan privatiseren maar hóe. Amerikaanse toe- Probleem daarbij is dat politiek Den Haag het standen, een systeem zonder solidariteit willen we niet.’ initiatief zal moeten nemen. Anders komt de bestrijding van extremisme neer op ‘dweilen met Meer informatie vindt u in de nieuwsbrief WMO van Tweede Kamerlid de kraan open’. De kraan die met de dag harder Gerdi Verbeet. De nieuwsbrieven zijn te vinden op www.gerdiverbeet.nl gaat lopen, gelijk de stroom van de daaraan Abonnementen via Ruben Post: [email protected] gelieerde Haagse krokodillentranen. Wouter ter Heide, Zwolle U Kijk voor meer info op www.pvda.nl > forum 4 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 5 Kopje interview Tekst Daniëlle van der Wekken Foto’s Tessa Posthuma de Boer

Remy Wilshaus (23) is landelijk voorzitter van de Jonge Socialisten in de PvdA. Hij werd in juni dit jaar gekozen voor een periode van een jaar. Jonge Als voorzitter is hij hét gezicht van de PvdA-jongerenorganisatie. socialisten Rinske Reiding: Remy Wilshaus: De Jonge Socialisten (JS) staan voor een politieke jongerenorganisatie die duidelijk wil maken dat jongeren en politiek goed samengaan. Ze wil jonge ‘Er is zoveel te verbeteren mensen voor politiek interesseren en ze stimuleren om zich een zelfstandi- ‘Diversiteit is ge en kritische mening te vormen over politieke aangelegenheden. De JS in de PvdA in de wereld!’ organiseert jongeren om samen voor een rechtvaardige maatschappij te onze kracht!’ vechten en daarbij op te komen voor de belangen van álle jongeren. Bepaalde onderwerpen krijgen speciale aandacht. ‘Issues die studenten aangaan, zoals huisvesting,’ zegt Remy, ‘of de kortdurende ww-uitkering Rinske Reiding (23) is een Jonge Socialist die zo’n campagne is Traficking of women. Rinske: ‘Wereldwijd worden vrouwen met gevolgen voor werkende jongeren. Welke gevolgen hebben de maatre- ontvoerd, opgesloten en geprostitueerd. Dat gebeurt in Afrika, maar vrou- gelen van nu straks voor ons? Daar houden wij ons mee bezig.’ Brieven en emails Remy werkt vier dagen fulltime voor de JS en staat de JS bij de International Union of Socialist wen komen ook op die manier vanuit Oost-Europa naar Nederland. En één dag voor de klas. Zijn avonden zijn doorgaans politiek gevuld. Op Youth (IUSY) vertegenwoordigt. Dat mag ze omdat deze vrouwen doorgaans illegaal zijn, worden ze bijvoorbeeld niet Teamplayer Voorzitter Remy Wilshaus, derdejaarsstudent maandagavond woont hij de partijbestuursvergadering van de PvdA bij, op geholpen in ziekenhuizen.’ Die informatie neemt ze mee naar de JS. Rinske: Pedagogische wetenschappen typeert zichzelf als ‘een teamplayer die wél dinsdag overdag de fractievergadering in de Tweede Kamer. Hij krijgt daar- twee jaar. IUSY is de internationale ‘Het is belangrijk dat je ook hierover binnen de JS je mening kunt vormen. knopen kan doorhakken’. Zijn hart ligt gek genoeg niet bij de politiek maar voor alle stukken en is goed op de hoogte. ‘Maar het is vooral goed om de Dus organiseren we een discussieavond over zo’n thema.’ Om de proble- in het onderwijs. ‘Het onderwijs is mijn grote passie. Ik kom niet bepaald mensen te zien, brieven en mails uit te delen en kamerleden uit te nodigen koepelorganisatie van socialistische, sociaal- matiek landelijk aan de kaak te stellen kan de JS de PvdA vragen kamervra- uit een politiek nest. Interesse voor de politiek ontstond op de middelbare voor onze activiteiten,’ lacht hij. democratische en labour jongerenorganisaties. gen over een onderwerp te stellen, een artikel schrijven voor de pers of een school door er met vrienden over te praten. Uiteindelijk ben ik met een van Op dinsdagavond is er een JS-bestuursvergadering. Woensdag tot en met werkbezoek plannen aan een betrokken instantie. ‘Het concreet maken van hen lid geworden van de PvdA en werden de anderen lid van andere politie- vrijdag vullen zijn dagen zich met wat zich voordoet. ‘Op die avonden zit ik oplossingen is moeilijk,’ zegt Rinske. ‘Maar je móet doorgaan met het ke partijen. Dat bemoeilijkt onze vriendschap soms wel.’ veel bij afdelingen van de JS: bij ledenvergaderingen, debatten en borrels,’ Rinske onderhoudt het contact tussen IUSY en de JS, bezoekt wereldwijd bewust maken van mensen. Al zijn mensen tegenwoordig totaal niet geïnte- aldus Remy. congressen en informeert JS-leden over activiteiten van IUSY. Op dit resseerd. Nu Van Gogh vermoord is hebben ze het ineens wél over de vrij- De praktijk In 2001 werd hij lid van de PvdA, twee weken later van de Op dit moment denkt Remy niet dat hij ooit de landelijke politiek ingaat. moment telt IUSY 155 lidorganisaties uit de hele wereld, waaronder de Jonge heid van meningsuiting, maar dat is al zó lang een belangrijke kwestie!’ JS. Daarop ging Remy meteen aan de slag in zijn woonplaats: debatten Wél denkt hij erover zich in 2006 kandidaat te stellen voor de gemeente- Socialisten in de PvdA. Het doel van IUSY is de idealen van het democra- organiseren, campagne voeren en Ad Melkert uitnodigen voor het bloe- raad in Haarlem. ‘Al is het onderwijs mijn grote passie, ik vind het heel tisch socialisme in de praktijk te brengen en te bevorderen door jonge socia- Op reis Rinske maakt veel internationale reizen vanwege haar functie. ‘In mencorso in Haarlem. ‘Ik ging meteen de praktijk in. Wilde weten waar de belangrijk dat ook jongeren hier een kans in krijgen. En politiek en onder- listen van over de hele wereld samen te brengen. juli ben ik een week in Georgië geweest in het kader van Youth building peace mensen mee bezig waren en op welke manier ik invloed kon uitoefenen.’ wijs komen natuurlijk vaak samen!’ in the Kaukasus. Veertig mensen, zeven nationaliteiten. Een week later was Nu hij voorzitter is, heeft hij een meer inhoudelijke functie. Linkser Omdat ze zich altijd al boos maakte, ging ze weleens met een het bekende jaarlijkse zomerkamp van onze Europese koepelorganisatie Van Gogh-debatten Een belangrijk politiek issue vindt Remy de radi- huisgenoot mee naar een JS-bijeenkomst. Het idee lid te worden, ontstond ECOSY in Roemenië. Er werden workshops, seminars en congressen geor- Doel Remy werd voorzitter omdat hij dingen wilde veranderen. Als doel calisering en polarisering die nu plaatsvindt in de samenleving. ‘Daar kun toevallig, maar ‘dat geldt voor de meeste JS’ers’. Rinske, vierdejaarsstudent ganiseerd over bijvoorbeeld oorlog, het milieu, de positie van de vrouw, stelt hij zich onder meer het kader te verbreden zodat er een nieuwe gene- je niet omheen, natuurlijk. We moeten de dialoog faciliteren!’ In dat kader Opvoedingsfilosofie, is inmiddels vijf jaar lid. Via het JS-bestuur van de maar ook democratie in Georgië. Vervolgens woonde ik in Parijs een verga- ratie opkomt die straks de fakkel overneemt als het huidige bestuur organiseerde de Amsterdamse JS medio september een debat over de afdeling Arnhem/ Nijmegen, een aantal losse projecten en een functie als dering bij met UNESCO (de organisatie van de Verenigde Naties voor afzwaait. ‘We willen uitdrukkelijk iedereen een plek geven. We willen niet grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Rob Oudkerk (PvdA) leidde het coördinator van de landelijke JS-werkgroep Internationaal Beleid, werd ze Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur, red.) over het opstarten van een jonge- kiezen maar onze diversiteit behouden. Die diversiteit is onze kracht!’ debat tussen niemand minder dan Theo van Gogh en kamerleden van SP vertegenwoordiger bij de IUSY. Ze hield zich altijd al bezig met internatio- rennetwerk. Dan was ik nog in Brussel voor de voorbereiding van het en Groen Links. Remy: ‘Ten tijde van dat debat werden diverse bedreigin- nale thema’s. Europees Sociaal Forum (ESF) dat uiteindelijk in Londen plaatsvond, en JS versus PvdA Wanneer je de JS en de PvdA tegenover elkaar zet, zie gen aan zowel ons als Theo’s adres geuit. We mochten hem geen podium ‘Dit is meer dan een hobby. Ik kan namelijk niet zonder een politiek of maat- waar ik ook bij was. Dat was nog grappig. Twintig JS’ers hadden de debatten je dat de PvdA vooral pragmatisch is ingesteld en de JS meer ideëel, vindt geven, vond men. Vervolgens is er politiek overleg geweest. En besloot schappelijk actieve organisatie. Er gebeurt zoveel om me heen waar ik me bezocht en deden vervolgens mee met de afsluitende demonstratie van het Remy. ‘Maar de persoonlijke contacten tussen ons zijn sterk verbeterd,’ men dat het debat juíst plaats moest vinden. Uiteindelijk heeft debatleider boos over maak. Ik moet die boosheid kwijt. En ik heb gemerkt dat je ook ESF tegen de oorlog en sociale afbraak. De JS-vlag in een Londense demon- zegt hij. Af en toe dwingt de JS een onderwerp af bij de PvdA. Binnen het Rob Oudkerk zelfs besloten wegens een ongekend grote opkomst het écht iets kunt doen: je kunt anderen laten zien hoe waardevol het is waar je stratie: mijn ouders zagen ‘m voorbijkomen tijdens het tienuurjournaal!’ Politiek Forum, in het kader van het hoger onderwijs, fungeren JS en PvdA debat in aanwezigheid van twee politieagenten in de openlucht te houden. mee bezig bent. Op beleid heb je misschien niet direct invloed, op het zelfs gelijkwaardig. Remy: ‘We waren met Tweede Kamerlid Jacques Twee maanden later organiseerden we dit debat opnieuw, met dezelfde niveau van personen wél.’ Binnen de JS gaat ze altijd naar demonstraties. ‘Je kunt binnen de JS aan heel veel activiteiten deelnemen. Er zijn veel Tichelaar in gesprek. We spraken af dat we informatie zouden uitwisselen mensen. Twee vrienden van Van Gogh moesten Theo nu vervangen. Bizar, ‘Ik heb een uitgesproken mening, ben misschien wat linkser dan anderen.’ ideeën, want er is zoveel te verbeteren in de wereld! Je komt veel mensen en over het fenomeen ‘selectie aan de poort’ en collegegelddifferentiatie in het natuurlijk.’ Het zal niemand verbazen dat de opkomst wederom extreem organisaties tegen die met hetzelfde bezig zijn en uiteindelijk zorgt dát hoger onderwijs. Helaas wilde de fractie het onderwijs op deze punten hoog was. Campagnes Binnen de IUSY worden twee vergaderingen per jaar geor- ervoor dat je met elkaar ook daadwerkelijk iets kunt betekenen.’ laten experimenteren. De markt krijgt hierdoor naar ons idee een veel te ganiseerd. ‘Twee maanden geleden zat ik nog in Split, Kroatië,’ aldus Rinske. grote invloed op iets wat van publiek belang is. Wij wilden dat absoluut niet Lid worden van de JS? Bel 020-5512292 of stuur Binnen de IUSY wordt geprobeerd mensen internationaal samen te brengen Meer informatie over IUSY? Bel: 020-5512292 of mail en Tichelaar verloor het debat binnen het Politiek Forum, het hoogste een mail naar [email protected]. Kosten: 10 euro per jaar. om in zoveel mogelijk landen campagnes op te starten. Een voorbeeld van U naar [email protected]. Kijk ook eens op www.iusy.org adviesorgaan binnen de PvdA.’ U Kijk voor meer info op www.js.nl

6 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 7 interview Poëzie M.m.v. Daphne Paris, Tessel Schouten Foto Hollandse Hoogte kort en Politiek Jonge Emancipatie en moderne De PvdA in de Eerste Kamer heeft de socialisten gewoonte fractievergaderingen af te sluiten met een gedicht, voorgelezen communicatiemiddelen in de PvdA door een senator. De keuze van dit De PvdA kent een lange traditie in de strijd voor net)radio maken en Oegandese vrouwen met een cd- gedicht is een zeer persoonlijke. De vrouwenemancipatie. De Rooie Vrouwen fungeerden rom aan een verbetering van hun positie werken. omstandigheden in de wereld, een jarenlang als boegbeeld van deze strijd voor gelijke Password: Women erkent dus de emanciperende rol confrontatie met een ingrijpende rechten. Tegenwoordig organiseren PvdA-vrouwen van informatie, maar ook de rol van educatie om met Tobias Manuhutu (17) is een Jonge Socialist in gebeurtenis, de (politieke) realiteit zich onder meer in de PvdA-vrouwennetwerken om die informatie om te kunnen gaan. Zeeland. Hij richtte op 4 maart 2004 de afdeling van alledag, de werkzaamheden van de positie van vrouwen wereldwijd te verbeteren. De Password: Women, geproduceerd door The Kasander Tobias Manuhutu: een senator, dit alles is van invloed film Password: Women toont hoe moderne commu- Film Company Nederland, kunt u bij de opdrachtge- Zeeland officieel op en is sindsdien bestuurslid. op de keuze. nicatiemiddelen vrouwen hierbij kunnen helpen. ver IIAV (Internationaal Informatiecentrum en De afdeling telt op dit moment zo’n twintig leden. ‘Ik dacht: Een aantal van deze gedichten is nu De film vertelt over drie initiatieven, in verschillende Archief voor de vrouwenbeweging) bestellen. De gro- gebundeld onder de titel Waarom werelddelen, waarbij vrouwen met behulp van inter- tendeels Engelstalige film kost 12,50 euro exclusief wordt er in de Senaat niets gedaan? net, (internet)radio en cd-rom de maatschappelijke verzendkosten. Tobias werd eind 2002 lid van de Jonge Socialisten (JS) en al in januari van daar denk ik De bundel bevat toelichtingen op en positie van groepen vrouwen proberen te verbeteren. het jaar daarop actief. Er was nog geen afdeling in Zeeland, dus besloot hij verklaringen voor de gekozen gedich- Zo zien we Roma-vrouwen op het internet discussië- Kijk voor meer info op die zelf maar op te richten. Tijdens het nationaal jeugddebat in Zeeland anders over!’ ten. De gedichten en dichters zijn van ren, vrouwen uit Costa Rica onafhankelijke (inter- U www.iiav.nl ontmoette hij statenlid Marjan de Koster die hem in contact bracht met alle tijden en voornamelijk Neder- andere PvdA-jongeren. Met hen werd enige tijd later, tijdens de campagne, lands. Zo zijn er gedichten opgeno- de Zeeuwse afdeling van de JS een feit. men van P.C Hooft, Ingrid Jonker, eindelijk ging hij na dit debat, via een motie, tóch overstag en gaf hij in H.H. ter Balkt, J.C. Bloem, Rodhan al Stoelendans ‘Ik weet niet precies waarom ik bij de JS ben gegaan. Tijdens de verkiezin- plaats van twee nachtvergunningen een derde nachtvergunning af. ‘Het Galidi en Martinus Nijhoff. Senator gen van 2002 ontstond veel belangstelling voor Pim Fortuyn. Ik dacht toen: eerste succesje voor de JS van Zeeland!’, aldus Tobias. Willem Witteveen gaat in de inleiding in het Haagse daar denk ik anders over! Vanaf dat moment ben ik enthousiast geraakt dieper in op de relatie tussen politiek voor politiek. Ik werd actief op een discussieforum op internet. Daar ging ik Politieke kwesties Belangrijke politieke issues zijn voor Tobias met en poëzie. De PvdA-Statenfractie verwelkomt Jeltje van in debat met andere jongeren. Toen zei iemand: je moet eens meedoen name lokale issues, zoals de containerterminal in Zeeland: ‘Die is goed Bovengenoemde traditie vloeit voort Nieuwenhoven als gedeputeerde voor de pro- met het nationaal jeugddebat!’ voor de werkgelegenheid - ook voor laaggeschoolden. Tegenstanders voe- uit het gebruik van PvdA-kamerleden vincie Zuid-Holland. Zij neemt het stokje over ren aan dat het als rustiek bekende Zeeland hiermee teveel geïndustriali- Frits Niessen en Erik Jurgens om in van Marnix Norder, die op zijn beurt Arend Volle agenda Tobias noemt zichzelf ‘fanatiek’ en ‘bevlogen’. Hij orga- seerd wordt.’ In juni wordt een definitief besluit genomen, het standpunt elke vrijdagbrief – doorgaans een Hilhorst opvolgt als wethouder in Den Haag. niseert graag campagnes en debatten. Buiten de JS is hij tweedejaarsstu- van de JS is verdeeld. ‘Maar die wordt definitief als de maatschappelijke gortdroge opsomming van vergader- Jeltje van Nieuwenhoven laat weten het een dent MBO Marketing & Communicatie. ‘Gelukkig is het MBO niet zo moei- kosten- en baten-analyse bekend is,’ zegt Tobias. data, verloven en lijsten met te hele eer te vinden: ‘De provincie is er voor de lijk en heb ik veel tijd voor de JS.’ En dat is nodig, want de agenda is vol: Binnen de landelijke politiek vindt hij het grootste onderwerp terrorisme. bespreken onderwerpen in onbegrij- mensen. Als gedeputeerde neem je veel beslis- ‘Vanavond ga ik naar de vergadering van de Statenfractie en morgenavond ‘Dat ligt voor de hand. Maar ik denk dan steeds: ís het wel een hot item? pelijke afkortingen – een gedicht te singen voor hen. Voor mij is dit dan ook een naar een vergadering met het Zeeuws gewestelijk bestuur. Bij de statenfrac- En: moet je niet ook naar andere zaken kijken? Eigenlijk vind ik dat plaatsen. De brief wordt wekelijks grote uitdaging. Doordat ik al tijden in Den tie discussiëren we over bijvoorbeeld de Westerscheldeterminal: moet die Nederland zich momenteel te weinig richt op het milieu. En milieu is wél binnen de PvdA-fracties verspreid. Haag woon, ken ik de provincie Zuid-Holland er nu komen of niet? Woensdag heb ik een overleg met het Regionaal belangrijk.’ Deze ‘vrijdagbriefgedichten’ zijn goed en weet ik wat er speelt.’ Steunpunt.’ onder de titel De heren van Den Sinds 1981 maakt Van Nieuwenhoven bijna Volgende week is heeft hij het minstens zo druk. ‘Maandag een fractiever- JS lokaal en JS landelijk ‘Als lokale afdeling van de JS nemen we Haag zijn onderweg al eerder gepu- onafgebroken deel uit van de PvdA-fractie in de gadering, dinsdag een gewestelijke ledenvergadering en woensdag verga- formeel standpunten in over regionale aangelegenheden. Tijdens het jaar- bliceerd door Sdu (Den Haag, 1993). Tweede Kamer. Van 1998 tot 2002 was zij de dert het bestuur van de JS Zeeland…’ lijkse JS-Congres worden formele standpunten ingenomen over landelijke De bundel Waarom wordt in de eerste vrouwelijke voorzitter van de Tweede kwesties. De landelijke en regionale JS hebben op vaste momenten contact. senaat niets gedaan?, onder redactie Kamer. In 2002 was ze fractievoorzitter. Met Eerste politieke succes In september dit jaar organiseerde de Zo zit er in het landelijk bestuur een contactpersoon voor de afdelingen en van Willem Witteveen en Elske ter Van Nieuwenhoven verliest de PvdA dan ook een zeer ervaren kamerlid. Wouter Bos zegt daarover: Zeeuwse JS een intergratiedebat in Goes met jongeren, een gemeente- neemt een landelijk bestuurslid vaak deel aan een regionaal georganiseerd Veld, is uitgegeven door Wolf Legal ‘Voor de Tweede Kamerfractie is deze overstap natuurlijk heel jammer. Ze laat een geweldig gat ach- raadslid en de burgemeester. Ook had de JS toen, heel slim, ‘Crisis’ gere- debat. Tijdens het afdelingenoverleg, een paar keer per jaar, gaan de afde- Publishers, in hardcover met leeslint. ter. Als vice-fractievoorzitter was ze voor mij met haar ervaring en gezag onmisbaar. Toch vind ik dat geld, een populaire lokale rapgroep die de boel opluisterde en zowel voor lingen in discussie met het landelijk bestuur van de JS. Dan wordt er Het ISBN is 90-5850-044-6, de prijs juist zij gezien haar geweldige staat van dienst nu ook even aan zichzelf mag denken en deze nieuwe genoeg animo als voor ontspanning zorgde. Vlak voor de Europese verkie- gesproken over actuele politiek, maar ook over interne zaken, zoals bijvoor- € 12,50. uitdaging aan mag gaan. Ik weet zeker dat ze ook als gedeputeerde weer een succes zal blijken.’ zingen bedacht de JS een debat over Europa en in het kader van de officiële beeld het campagnemateriaal.’ Sharon Dijksma is de nieuwe PvdA vice-fractievoorzitter in de Tweede Kamer. oprichting van de afdeling eentje over nachtvergunningen voor cafés in Middelburg. Uitgenodigd waren de burgemeester van Middelburg, de voor- Lid worden van de JS Zeeland? malig PvdA-fractievoorzitter van de afdeling, een JS-lid en veel horecaon- Bel 0118-583501 of stuur een mail naar [email protected]. dernemers. Was de burgemeester in eerste instantie onvermurwbaar, uit- U Kijk voor meer info op www.js.nl/zeeland Links, rechts en de vooruitgang! De Wiardi Beckman Stichting, het weten- Nederland. Ze kwam in technocratisch vaarwater links in het algemeen. Ze moet, in nieuwe schappelijk bureau van de PvdA, heeft een boek terecht en zag over het hoofd dat rechtse partijen omstandigheden, herontdekt en heruitgevonden JS, de onafhankelijke jongerenorganisatie van de PvdA voor jongeren teiten voor iedereen. Lid of geen lid. Twee keer per jaar organiseert de JS uitgegeven over de toekomst van de sociaal- het politieke initiatief naar zich toetrokken. En, worden. van 14 tot 28 jaar, telt zo’n 1350 leden. Belangrijkste aandachtspunten: een tweedaags congres dat het hoogste gezag vormt binnen de JS en uit democratie: Links, rechts en de vooruitgang. Paul niet in de laatste plaats, ze sneed de band door goed en toegankelijk onderwijs, sociale zekerheid, werkgelegenheid, alle leden bestaat. De JS verstuurt tweewekelijks een digitale nieuws- Kalma betoogt in dit boek dat de sociaal-demo- met haar eigen sociaal-democratische traditie. Links, rechts en de vooruitgang is uitgegeven door duurzame ontwikkeling en het milieu. De JS organiseert diverse activi- brief en geeft vijf keer per jaar het blad Lava uit voor leden en abonnees. cratie met het afschudden van haar ideologische Die traditie heeft niets van haar relevantie verlo- Mets & Schilt Uitgevers, ISBN 90-5330-420-7, veren een grote vergissing begaat, ook in ren – voor de betreffende partijen zelf, en voor prijs: € 20,–

8 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 9 Felix Rottenberg over de maatschappij na de moord op Van Gogh Tekst Tessel Schouten Foto Tessa Posthuma de Boer actueel

gehinderd worden door gedoe en hopelo- ze regelgeving. Dat is een uitvoeringscri- sis. En dat kost zoveel tijd, het gaat ten ‘Extremismebestrijding is koste van de mentale taken die scholen hebben. Het is belangrijk dat directeuren van scholen tegen de stroom in regelgeving afdwingen. Ahmed Aboutaleb zegt het veel beeldender: ‘Tot op heden hou- een organisatievraagstuk’ den wij ons voor zestig procent bezig met het beheersen van geneuzel’.’

Felix Rottenberg denkt op verzoek van Rood hardop na over de in deze maatschappij. Daar heb je zo veel Onderscheid tussen tijd, rust en gebrek aan zelfzucht voor extremisme en integratie consequenties van de moord op Theo van Gogh. De consequenties nodig, dat kan bijna niemand. Precies ‘Toen Hans Wiegel in de vroege jaren daarom was Van Gogh een Fortuynist. tachtig minister van Binnenlandse zaken voor onze maatschappij, de politiek en de PvdA in het bijzonder. Omdat Pim Fortuyn eerlijk over zijn eigen was, is in feite het integratiebeleid vorm- inconsequente gedrag was. En van Gogh gegeven. Onderdeel daarvan was de voelde dat feilloos aan. Van Gogh liet gezinshereniging, bedacht door Wiegel elix Rottenberg was van maart belangrijke mensen. Ik beperk me nu tot zien, op zijn manier, wat een vreselijke en de PvdA’er Henk Molleman, een top- 1992 tot september 1997 voor- zijn visie op de Islam en heb het niet over dogmatiek politieke correctheid kan heb- ambtenaar op het departement. Tot diep zitter van de PvdA en van 1976 zijn scheldpartijen. Hij was één van de ben. En dat verweet hij linkse partijen, en in de jaren negentig heeft dit beleid tot 1979 voorzitter van de eerste mensen die de bijna middeleeuw- PvdA-politici in het bijzonder. Politieke motiebrede steun gekregen in parlemen- Jonge Socialisten. Daartussen- se interpretatie van de Islam in onze correctheid heeft ook iets fundamentalis- tair Den Haag. De negatieve effecten in richtte hij Cultureel Centrum De Balie samenleving opmerkte. Nu hij dood is, is tisch, als je er dieper over nadenkt.’ ervan zijn lange tijd genegeerd. Dat wil- Fin Amsterdam op. Ook was hij onder het zogenaamd gemeengoed geworden. den we niet zien. meer voorzitter van het Internationaal Zo gaat dat. Terreurdaders Het integratievraagstuk is uiteindelijk een Film Festival in Rotterdam. Sinds zijn In zijn films naderde Van Gogh steeds oppakken is niet genoeg organisatievraagstuk. En het duurt, denk partijvoorzitterschap legt Rottenberg zich meer de kwestie van de inconsistentie in ‘En nu? Mensen zijn bang. Toch moeten ik, nog tien tot twaalf jaar voor de kinder- toe op televisie maken. De documentaire- ieders leven. we ophouden met denken dat er NU iets ziekten overwonnen zijn. Ondertussen reeks over de Akbarstraat, een doorsnee- Iemand die de politiek goed kan analyse- moet gebeuren. Ik begrijp het wel, die moeten we onderscheid maken tussen straat in Amsterdam West die alle facet- ren, en die nuance in de overdrijving plotselinge dadendrang. Politici worden integratie en extremisme. In Amsterdam, ten van de multiculturele samenleving in zoekt en tegelijkertijd een heel verfijnd er natuurlijk op aangesproken. Maar we daar beperk ik me nu toe, wonen 60.000 zich herbergt, is in het licht van dit regisseur is, is zeldzaam.’ moeten er goed over nadenken. Dat ‘Theo van Gogh niet rustig, maar is ook niet in paniek. Hij competentiestrijd zo’n beetje geïnstitu- Marokkanen. Daarvan zijn er 3000 in de gesprek relevant te noemen. eerst. En de politie en de inlichtingen- experimenteerde legt duidelijk uit wat er aan de hand is, tionaliseerd is en vaak versterkt wordt ban van de extremistische Islam. Procen- Fortuyn was eerlijk over zijn gedrag diensten ondertussen hun werk laten met het benoemen wat de beperkingen zijn: het gevaar en door persoonlijke rivaliteit. tueel gezien een kleine groep.’ Benoemen van ongemak ‘Van Gogh legde genadeloos bloot dat doen. Maar, terreurdaders oppakken is van ongemak’ het risico van fundamentalisme in onze Veel wezenlijker is de vraag of overheids- ‘Theo van Gogh was iemand die experi- mensen doorgaans iets heel anders zeg- niet genoeg. Dat helpt maar even. samenleving. Daar kun je je niet van vrij- diensten een oprecht streven naar kwali- Werving voor de menteerde met het benoemen van gen dan ze doen. En dat klopt ook, het is Ahmed Aboutaleb, onderwijswethouder waren in een maatschappij die geen teit hebben. Teamwork is je ondergeschikt primitieve Islam ongemak. Mensen die dat kunnen, zijn bijna onmogelijk om consequent te zijn in Amsterdam, reageert goed. Hij blijft repressie wil. Nederland is een open en maken aan de beste. Daar hebben wij in ‘En er wordt geworven. Er wordt gewor- vrije samenleving. In zo’n omgeving zijn Nederland problemen mee. ven voor (of door) de primitieve, funda- terreurdaden niet te voorkomen.’ Daarnaast zitten er in de kwetsbare mentalistische Islam. De afschuwelijke moord op Van Gogh keurt de PvdA ten sterkste af. Daarvoor bestaat geen enkele legitimatie. wijken – bijvoorbeeld in Amsterdam Deze vorm van godsdienst komt neer op De schuldvraag Slotervaart en Bos en Lommer – leer- geïsoleerde geborgenheid, hiërarchie en Ook de bedreiging van andere personen en de aanvallen op kerken, moskeeën en scholen zijn weerzinwekkend. is oninteressant krachten, politiemensen, jeugdwerkers en geen vrijheid. De waarden ervan worden ‘De PvdA, de politiek, iederéén kan hier bewoners die veel weten, zien en horen. verspreid door de high tech van de ICT Ruud Koole (partijvoorzitter): ‘Deze gebeurtenissen raken de funda- groepen beschermd moeten worden door deze diensten: ‘Wij zijn zowel lessen uit trekken Het gaat om de voor- De opgave is die kennis veel sneller te (Informatie en Communicatie Techno- menten van onze rechtsstaat. Met de wapenen van de rechtsstaat moeten niet actief genoeg geweest bij het aan de kaak stellen van racisme en discri- hoede. Mensen die voorop durven te bundelen in, zoals dat in het jargon heet, logie). Dat is in handen van jonge men- we deze fundamenten verdedigen. Een strijdbare rechtsstaat die mensen die minatie als bij het aanpakken van het aanzetten tot haat, agressie en lopen en ervaringen durven uit te vinden, social intelligence. Veiligheidsdiensten sen met een opleiding. Ik noem dat de geweld overwegen, aanmoedigen of gebruiken om hun doelen te verwezen- geweld. Er wordt weinig vervolgd en er wordt weinig gestraft. Ik schrok toen van fouten te leren. In het bestuur, in de zouden met díe mensen moeten praten. verbindingsofficieren. Zoiets is, in hun lijken, opspoort en achter slot en grendel zet. We moeten de vele bevoegd- een bestuurder van een moskee in Huizen op tv meldde dat hij helemaal politiek, op scholen. Waar dan ook. Iedereen is verantwoordelijk voor het ogen, ook spannend. Het vraagt maxi- heden die het legitieme gezag nu al heeft, snel en effectief inzetten. Dat niet geschrokken was van de brandstichting bij zijn moskee want ‘dat dat Na 11 september dacht iedereen in onze opvangen van de problemen die ontstaan male loyaliteit. Voor mensen die geen moet worden gekoppeld aan, zoals Job Cohen zegt: de boel bij elkaar hou- zo vaak voorkwam’. Waarom hebben die mensen ons daar al die keren niet hoofdstad ‘dit is Amsterdam, hier zijn door migratie.’ binding voelen met de samenleving is dat den. Voorkomen dat bevolkingsgroepen tegen elkaar worden opgezet en over gehoord? Er is teveel willekeur in wat wel aan de kaak wordt gesteld, en gebeurt zoiets niet’. makkelijker. voorkomen dat individuen of groepen geïsoleerd raken.’ wat niet.’ Dat is naïef, bijna lief. De schuldvraag Analyse van het Want wat doe je als je geen of nauwelijks van wat er op 2 november is gebeurd, is onderwijsbestel herkenning vindt in het land waar je Wouter Bos (fractievoorzitter ) benadrukt dat politie, justitie, en inlich- Het partijbestuur organiseerde de afgelopen maand een reeks debatten om oninteressant. Inlichtingendiensten doen ‘Oplossingen worden gezocht in het vandaan komt? Met andere woorden, je tingendiensten alleen maar effectief kunnen optreden als zij zich door het te discussiëren over de vraag: Hoe staat ons land ervoor na de moord op hun werk en voeren ondertussen een onderwijs. Dat is terecht, maar ook een roots niet op een normale manier kunt hele Nederlandse volk gesteund weten. Dat betekent dat alle bevolkings- Van Gogh? Voor verslagen en impressies: www.pvda.nl competentiestrijd. Dat hoort er een beet- dooddoener. En het is een lange weg. achterhalen? Dan kan extremisme aan- je bij. Wat wel te denken geeft, is dat die Vooral omdat bekwame schoolleiders trekkelijk zijn.’

10 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 11 De burgemeester, gekozen door de raad of het volk Tekst Daphne Paris, Michiel Reijnen Foto’s: o.a. Ruben Oreel (Anneke van Dok- van Weele), Auke Pluim (James van Lidth de Jeude) rood in de regio

In oktober vond binnen de PvdA een ledenraadpleging plaats over de aanstellingswijze van Jacques Wallage, burgemeester van Groningen, is voor een door de bevolking gekozen burgemeester. Volgens hem heeft alléén de burgemeester. De uitslag was duidelijk: bijna 65 procent bleek voorstander van een door de rechtstreeks gekozen burgemeester voldoende mandaat om de gemeenteraad gekozen burgemeester. De opkomst was hoog en de Tweede Kamerfractie zijn positie te legitimeren. ‘Daarnaast,’ zegt Wallage, ‘kan de burger bij een door de raad beschouwt de uitslag dan ook als een helder vertrekpunt ten aanzien van de plannen van gekozen burgemeester in feite geen macht uitoefenen op het minister Thom de Graaf, die pleit voor een door de bevolking gekozen burgemeester. dagelijks bestuur. Alhoewel burgers de gemeenteraad zelf kiezen, is het uiteindelijk de gemeenteraad die het college van burgemeester en wethouders controleert.’ Bovendien ervaren burgers een enorme afstand tot de politiek. De burgemeester zelf kiezen – doorgaans de meest gezagheb- bende persoon in een dorp of stad – kan die afstand verkleinen. Dit past in het streven de politiek beter naar de mensen te laten luisteren. Wat willen de In de praktijk moet volgens Wallage ook de rechtstreeks gekozen burgemeester het vertrouwen blijven houden van de gemeenteraad. Het is immers de meerderheid van de gemeenteraad die, net als landelijk het parlement, het laatste woord heeft. ‘Ik vind het zorgelijk dat uit het interne referendum van de PvdA burgemeesters zélf? is gebleken dat het overgrote deel van de leden voor een door ‘Democratie de raad gekozen burgemeester is, terwijl een grote meerderheid van het electoraat juist voor een door de bevolking gekozen bur- p dit moment worden burgemeesters nog door de raad gekozen tot burgemeester. De grootste partij betekent méér gemeester is,’ aldus Wallage. ‘De PvdA moet goed nadenken benoemd door de Kroon, en zo is het ook in de moet dan natuurlijk wel deel uit gaan maken van het College dan het kun- over wat ze met dit verschil gaat doen: het gevaar is namelijk grondwet vastgelegd. In november heeft de van B&W.’ dat het electoraat anders door een centrum-rechts kabinet Tweede Kamer met steun van de meerderheid De burgemeester van Nijmegen vindt dat aan een door het nen kiezen wordt bediend.’ van de PvdA-fractie voor een grondwetswijzi- volk gekozen burgemeester veel nadelen zijn verbonden. Ter ging gestemd die een gekozen burgemeester mogelijk maakt. Horst: ‘Er kan bijvoorbeeld snel sprake zijn van ‘dubbele loya- van een James van Lidth de Jeude, burgemeester van Deventer, vindt dat ODe meerderheid van de PvdA-fractie stemde voor, omdat deze liteit’ omdat burgers zowel de raad als de burgemeester zelf er veel voordelen aan het huidige systeem van de benoemde grondwetswijziging een voorwaarde is voor de door de kiezen. Dit komt de transparantie zeker niet ten goede.’ politiek leider’ burgemeester verbonden zijn. gemeenteraad gekozen burgemeester. Het instemmen met dit Tevens voorziet zij integriteitsschendingen wanneer de bevol- Als een door de raad gekozen burgemeester echter leidt tot een voorstel houdt dus niet in dat de fractie de uitslag van de king de burgemeester kiest. ‘Sommige belangengroepen zul- grotere democratische legitimiteit vindt hij dat een groot goed. ledenraadpleging naast zich heeft neergelegd. De vraag is nu: len wellicht een bepaalde burgemeesterskandidaat steunen De burgemeester van Deventer vindt dat bij een door de raad wíe gaat de burgemeester kiezen? De raad of de bevolking? In omdat ze in ruil daarvoor meer invloed krijgen op het dagelijks Van boven naar beneden: gekozen burgemeester dezelfde procedure moet worden dit debat is het resultaat van de onlangs gehouden ledenraad- bestuur.’ Anneke van Dok-van Weele, gevolgd als bij de samenstelling van een kabinet. Daar is pleging voor de PvdA-fractie leidend. Guusje ter Horst, Jacques immers eveneens sprake van een sterk dualistisch systeem Vier PvdA-leden (Klaas de Vries, Saskia Noorman, Godelieve Anneke van Dok-van Weele, burgemeester van Vlissingen, is Wallage (links) en James van waarbij ministers geen deel uit maken van het parlement. De van Heteren en Marjo van Dijken) stemden tegen het wets- voor een door de raad gekozen burgemeester. Ze denkt dat er Lidth de Jeude burgemeester en wethouders kunnen dan ook geen deel uitma- voorstel. Hun belangrijkste argument is dat er nu eigenlijk ‘twee kapiteins op één schip’ komen wanneer de bevolking de ken van de Raad, die hen moet controleren. sprake is van een ‘koppelverkoop’: als je voor de burgemeester kiest. Van een door de bevolking gekozen burgemeester is hij geen Grondwetswijziging stemt, krijg je de direct gekozen burge- ‘Daarbij,’ benadrukt Van Dok-van Weele, ‘betekent democratie voorstander. Hier heeft hij een aantal redenen voor: meester er gratis bij, en dus niet de door de Raad gekozen méér dan het kunnen kiezen van een politiek leider. Het bete- ‘Allereerst kan de kwaliteit van collectieve voorzieningen achter- burgemeester die de PvdA feitelijk wil. In het Hoofdlijnen- kent namelijk ook het volk winnen voor bepaalde standpunten uit gaan wanneer de burgemeester zijn legitimiteit direct aan de akkoord is immers vastgesteld dat het tweede kabinet- zonder je te hoeven laten leiden door electorale emoties.’ bevolking ontleent,’ zegt van Lidth de Jeude. Wanneer uit elec- Balkenende in 2006 wil overstappen op een rechtstreeks door Ze vindt dat een door de raad gekozen burgemeester in de torale overwegingen belastingverlagingen worden beloofd - en de bevolking gekozen burgemeester. De coalitiepartijen zullen praktijk wethouders moet kunnen aandragen bij de raad. ‘De dat is verleidelijk - kan dat ten koste gaan van de voorzieningen.’ dan ook zeker voor deze door de bevolking gekozen burge- gekozen burgemeester moet zich echter net als de huidige Bovendien kan de invloed van belangengroepen toenemen; meester stemmen. Bovendien kiest de gemeenteraad in de burgemeester blijven bezighouden met zijn hoofdtaak: de denk bijvoorbeeld aan omwonenden die bepaalde drugsvoorzie- praktijk de burgemeester al, omdat de minister de voordracht kwaliteit van bestuur. Voor ‘uiterlijke’ zaken - zoals bouwpro- ningen niet in hun buurt willen hebben. Van Lidth de Jeude: van de raad altijd volgt. jecten - moeten wethouders verantwoordelijk blijven. ‘Wanneer een burgemeester meer afhankelijk is van de goed- Uiteindelijk gaat het er namelijk om dat het geheel functio- keuring van zijn burgers, zal hij wellicht vaker naar bepaalde Guusje ter Horst, burgemeester van Nijmegen, is voor een neert en de nadruk niet te veel ligt op het behalen van indivi- invloedrijke belangengroepen luisteren.’ door de raad gekozen burgemeester. Deze moet ondermeer een duele verkiezingswinsten.’ Tenslotte benadrukt de burgemeester van Deventer dat de inzet stem hebben in de aanstelling van de wethouders. Anneke van Dok-van Weele betwijfelt of de grondwetswijzi- en betrokkenheid van gemeenteraadsleden en wethouders voor Ter Horst staat een model voor waarin het aanwijzen van de ging, waarin de burgemeester niet langer voorzitter van de en met de samenleving belangrijk is. Bij die inzet en betrokken- burgemeester door de gemeenteraad een bekrachtiging van de raad is, probleemloos zal verlopen. De burgemeester is nu heid horen ook bevoegdheden. kiezersuitspraak is. ‘Na de gemeenteraadsverkiezingen wordt immers vaak een bindende factor die een nuttige brug vormt de kandidaat van de grootste partij of combinatie van partijen tussen raad en college.

12 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 13 5 HAN NOTEN (46), sinds een jaar opinie vragen aan… fractievoorzitter van de Eerste Kamer en Tekst Daniëlle van der Wekken Foto Tessa Posthuma de Boer de trotse zoon van een fabrikant, is al zo’n 20 jaar actief lid van de PvdA. Hij vindt zijn rol in de betekenis en kwaliteit ‘Kunst en cultuur zijn juist nú heel belangrijk’ van nieuwe wetgeving een ‘spannende’ en vindt het niet terecht dat de Eerste Verontrustend maar waar: het woord ‘kunst’ verdwijnt langzamerhand uit het CULTURELE INFRASTRUCTUUR Kamer zo’n stoffig imago heeft… vocabulaire van politici. Of het wordt vanzelfsprekend geassocieerd met negatieve VAN ONZE STEDEN Het is duidelijk dat er in de grote steden geen termen als elitair, subsidievreterij en bobo-gedrag. Binnen de PvdA wordt het daarom gebrek is aan grote en kleine culturele instellingen 1 hoog tijd om met elkaar in debat te gaan over het begrip kunst. Ter verduidelijking die op professionele wijze invulling geven aan hun Typisch Han..? opdracht. Amsterdam is nog steeds het Mekka ‘Ik combineer merkwaardige dingen. Ik ben een levensgenieter. van de noodzaak voor het hernemen van dit debat een aantal punten. van Nederland (en van ver daarbuiten, kijk hoe Ik lach graag en hou van gezelligheid. Daarnaast kan ik in veelzijdig internationaal de danswereld en de beel- analytische zin heel streng zijn voor mezelf en voor anderen. dende kunstsector in Amsterdam is samenge- Dat is weleens verwarrend voor mensen. CULTUUR EN ECONOMIE mensen gemeen hebben. Dat geldt voor cultuur steld) voor kunstenaars om min of meer in vrij- Ook word ik een ‘creatieve bruggenbouwer’genoemd. Maar Ook dit kabinet vindt kunst, en juist de economi- in de ruimere betekenis van gebruiken, normen en heid hun vak uit te oefenen. Maar ook andere ste- ik ben niet creatief! Ik ben gewoon goed in het jatten en sche kant ervan, een belangrijk onderwerp. Het waarden, maar ook voor cultuur in meer specifie- den hebben duidelijke functies als kunsten cul- combineren van andermans ideeën. Ik volg het credo van mijn kabinet vindt dat kunstenaars als gewone werkne- ke zin: de kunsten. Naarmate een cultuur meer tuurcentra. oma: ‘Als het niet vastgespijkerd zit, mag je ’t meenemen!’ mers behandeld moeten worden. En wil daarom heeft te bieden, des te meer mensen zullen mee- Willen we dat zo houden, dan moeten we kunste- de ww-rechten van kunstenaars inperken. Dat is doen en naarmate er meer meedoen kan de cul- naars mogelijkheden blijven bieden door te stro- 2 Waar moet meer aandacht voor komen niet verstandig. Niet verstandig, omdat kunste- tuur en de samenleving zich rijker ontwikkelen. men zodat het kunstenveld continu in beweging binnen de politiek? naars het zo onmogelijk wordt gemaakt om hun blijft. ‘Voor ‘zelforganisatie’. We moeten weer naar een samenleving werk naar behoren uit te oefenen. De situatie die CULTUUREDUCATIE Beginnende makers en aanstormend talent moe- toe waarin mensen ‘samen voor zichzelf’ opkomen. Mensen ontstaat door aanscherping van de ww dwingt Als wij onze kinderen, alle kinderen, stimuleren ten zichzelf kunnen blijven ontwikkelen en politici moeten weer verbintenissen met elkaar aangaan. Zoeken naar hen uit te zien naar ander werk of zich om te met elkaar te communiceren via de kunsten, dienen die voorwaarden te scheppen. Zodat er nieuwe vormen van solidariteit, ook binnen het integratiedebat. scholen. Bovendien is de kunstsector nu eenmaal muziek, theater, dans, poëzie enzovoort, dan ruimte is om ‘opvolgers’ te creëren. ‘Samen staan we sterk’. Maak kleine dingen groot. Laat als een niet zo eenduidig ‘meetbaar’ als bijvoorbeeld de doen wij iets aan zowel diversiteit als integratie. Hoe geven wij kunstenaars die zich aan het bewij- krachtige overheid de burgers zelf een mooie, vriendelijke en glastuinbouwsector, of het havenbedrijf. Dat komt Daarom is cultuureducatie een essentieel onder- zen zijn kansen zich verder te ontwikkelen? verdraagzame samenleving maken.’ ook naar voren in het onlangs verschenen rapport - Dat kan bijvoorbeeld door bij grote gezelschap- van TNO: De Creatieve Industrie in Amsterdam, pen aan te geven dat zij, naast cultuureducatie, 3 Hoe scheid je politiek en privé? gemaakt in opdracht van de gemeente en de plekken moeten creëren om talentvolle makers ‘Thematisch gezien is scheiden volstrekt onmogelijk. Wat me in Rood heeft ruimte voor een goed Kamer van Koophandel. Uit dit rapport blijkt dat een aantal voorstellingen te laten maken, waarin de politiek drijft, drijft me ook als persoon. Wat betreft vrouw en van alle banen in de Nederlandse kunstensector betoog. Rood stelt graag iets aan de begeleiding vanuit het gezelschap wordt geboden. kinderen: ik sta geen cameraploeg toe en ga ook niet met mijn 24% in Amsterdam te vinden is. De economische kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw De klassieke meester/gezelrelatie zou opnieuw gezin op de foto. Je moet ervoor zorgen dat de ene wereld de groei van Amsterdam daarentegen is op dit ei kwijt. Heeft u een uitgesproken opgepakt moeten worden. andere niet bevuilt. Maar het is allemaal nog wel overzichtelijk, moment met 1,2 % het laagste van Europa. Het mening, of iets anders te zeggen dan - Dat kan door de Fondsen die er al zijn, zoals bijv. hoor. Ik ben niet echt een publiek figuur.’ toerisme neemt sterk af en het is van belang het wat al gezegd is over een maat- het Fonds voor Amateurkunst en Podiumkunsten 4 vestigingsklimaat voor bedrijven in deze stad schappelijk of politiek thema? Zet in Den Haag en het Amsterdams Fonds voor de Waar heb jij slapeloze nachten van? warm te houden. Het blijft belangrijk in de creatie- uw betoog op papier en stuur het Kunst, van genoeg middelen te voorzien om door- ‘Die heb ik heel weinig. Na de moord op Theo van Gogh had ik ve industrie en daarmee in cultuur te investeren. stroming te garanderen. ze wél. Van angst en boosheid. We moeten onze beschaving ons: Redactie Rood, Postbus 1310, De PvdA is daarom blij met het voor meer dan de En zo zijn er meer gedachtegangen en suggesties overeind houden! Feitelijk zijn we heel intolerant, kiezen we helft intrekken van de bezuinigingen op 1000 BH Amsterdam, of per email: uit te werken. Maar dan moeten we wel willen blij- voor ons eigen gelijk. Ook heb ik wel wakker gelegen van de Rijksniveau, dat een groot effect heeft op [email protected]. ven investeren in de kunst. Algemene Beschouwingen die ik op 16 november moest Amsterdam. Ik hoop dat er binnen afzienbare tijd weer een ste- houden. De strenge kant van mezelf vond dat ik iets moest Wat het rapport hiermee ook aangeeft, is dat het vige werkgroep Cultuur door het partijbestuur toevoegen. En dat terwijl het in deze tijd moeilijk is positieve de moeite loont om in kunst te investeren. Om tal deel van het onderwijsaanbod. Cultuureducatie wordt ingesteld. Met als eerste opdracht: de toe- veranderingen te bereiken. Er is zoveel cynisme. En de geschie- van andere redenen dan economische, dat wist u zou onderdeel uit moeten maken van het curricu- komst van de kunsten cultuureducatie in denis van de Eerste Kamer is nu eenmaal niet vrijblijvend.’ al. Maar wie daar ongevoelig voor is, kan mis- lum van alle scholen. Daarnaast moet ook een Nederland. schien nog worden overtuigd met cijfers. ieder buiten school ervaring op kunnen doen met 5 Wat zijn je ambities? kunst en cultuur. Charlotte Riem Vis ‘Ik heb op dit moment drie loopbanen: tien jaar vakbeweging DE PVDA EN KUNST & CULTUUR Dat is een van de redenen waarom wij voorwaar- PvdA Gemeenteraadslid te Amsterdam [FNV, red.], tien jaar bedrijfsleven [directeur Achmea Pensioen en De Partij van de Arbeid heeft het cultureel erfgoed den dienen te scheppen om kunst de ruimte te Woordvoerder kunst, cultuur, lokale media en directeur NS, red.] en nu het publieke veld. Ik ambieer nog een en de ontmoeting van een ieder met kunst en cul- geven en kunstenaars hun werk te laten doen. De monumenten vierde loopbaan: het onderwijs! Prachtig om daarmee mijn wer- tuur altijd hoog in het vaandel. Al is de term ‘ver- politiek hoeft daar zelf geen inhoudelijke sturing kende leven af te sluiten. heffing van het volk’ niet meer van deze tijd, wij aan te geven, maar bepaalt wel de kaders waarbin- Ik heb altijd geweten dat ik in het publieke bestuur terecht wilde vinden dat een ieder in staat gesteld moet worden nen die voorwaarden gelden. Het Kenniscentrum organiseerde op maandagavond 8 komen. Waarschijnlijk ga ik ook voor een tweede periode in de kunst te maken of te beleven en daarvoor tools Cultuureducatie en het boven water houden van november jl. een debat over kunst en cultuur onder de Kamer. Want ik ben nog niet klaar. En nog lang niet uitgeleerd!’ dient aangereikt te krijgen. de kunsten zie ik als een van de prioriteiten van de noemer Cultuurshock. En dat bleek juist getypeerd. Niet alleen vanwege de moord op Theo van Gogh. In een tijd waarin politiek en samenleving naar Partij van de Arbeid. Dat betekent dat we ook Ook vanwege het verschil in opvatting, stijl en benade- nieuwe wegen zoeken, zijn de kunsten en is de moeten benoemen hoe makers de mogelijkheid ring van beleidsmakers, politici en kunstenaars. Een cultuur van essentieel belang. Cultuur is dat wat kunnen krijgen hun werk in de kunsten te tonen. impressie van deze avond: pvda.nl - kenniscentrum

14 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 15 Nieuwe Ledendag in de Tweede Kamer Tekst Daniëlle van der Wekken Foto’s Roel Rozenburg achtergrond

Het was druk in de Rob van Heezik (61) uit Jelger Moggree (25) uit Zoetermeer: ‘Ik ben blij dat ik geweest ben. Leuk Zoetermeer: ‘Leuk was het! We om ‘in het echt’ met Tweede Kamerleden te praten. Ik vond de discussie Tweede Kamer. En dit keer ‘Welkom in het huis waren zeer welkom. Wat ik tijdens de workshop iets minder. Iedereen sprak over wat hij zelf had opmerkelijk vond, is dat je - meegemaakt qua integratieproblematiek. Wat mij betreft had de discus- niet met belangrijke politici ondanks de berichten over extra sie wat abstracter mogen zijn. Vice-fractievoorzitter Sharon Dijksma deed die druk gebarend of met beveiliging - het Tweede de rondleiding. van de democratie, Kamergebouw zó binnenloopt! Bijzonder om haar verhitte hoofden voorbij Alle kamerdeuren en bureaus werkkamer eens te stonden open! Het zou allemaal zien, en die van schoten. Op de bekende wel zo moeten zijn, maar eigenlijk Wouter Bos. Wat ik welkom in de PvdA!’ kan het tegenwoordig niet meer. ook leuk vond, is dat roltrappen en achter de Ik vond vooral de ‘bibliotheek’ ik even persoonlijk indrukwekkend. Later bij de dis- met Tweede Kamerlid interruptiemicrofoon ston- n twee groepen bezochten zo’n duizend men- en het gebruik van de Tweede Kamer toe, ook waren cussie werden er best zinnige din- Frank Heemskerk sen op 6 november jl. de ‘nieuwe ledendag’ van her en der smeuiige anekdotes over het werken in de gen gezegd op de vraag ‘wat moet sprak. Ik vroeg hem: den nu andere mensen: de PvdA in de Tweede Kamer. Wie ’s morgens Kamer te horen. Leden werden uitgedaagd de kamer- er gebeuren na de toestanden ‘Hoe kom ik in de nieuwe leden van kwam werd welkom geheten door Wouter Bos: leden ‘het hemd van het lijf’ te vragen en daar werd rond Van Gogh’. Zomaar wat roe- Tweede Kamer?’ Hij ‘Dit is voor ons een van de leukste dagen van grif gebruik van gemaakt. Voor veel leden was de dag pen, daar schiet je weinig mee op. adviseerde me lokaal, de Partij van de Arbeid. het jaar!’ Wie ’s middags kwam door Ruud Koole: de eerste, concrete kennismaking met de partij, maar Eigenlijk ben ik lid van de PvdA dus in een gemeente- I‘Nieuwe leden zijn van groot belang voor een partij ongetwijfeld niet de laatste. Na een verhit debat over geworden, omdat ik het onrecht- raad te beginnen; en die middenin de samenleving wil staan!’ ‘de juiste toon en reactie van de PvdA ten aanzien vaardig vind hoe de PvdA behan- daar denk ik serieus Alvorens leden en kamerleden stevig met elkaar in van de moord op Theo van Gogh’, besloot partijbe- deld werd na de moord op Pim Fortuyn. De PvdA kreeg volkomen ten over na. Ik ben best debat gingen, voerden kamerleden de leden langs stuurslid Arnold Jonk zijn workshop met de legen- onrechte van alles de schuld. Melkert heeft natuurlijk niet politiek sterk ambitieus en politiek onder meer werkkamers, de ‘nieuwe’ en oude zaal darische woorden: ‘We hebben jullie voor jullie erva- gehandeld, maar de onzinnigheid waarmee het volk achter Fortuyn aan boeit me al zeker een van de Kamer, de statenzaal en de indrukwekkende ring en standpunten hard nodig de komende maan- heeft gelopen, heeft me zó gestoord! Nederland is al jaren in de war. Ik jaar of vijf.’ oude handelingenkamer (‘bibliotheek’). Onderweg den en jaren. Dus graag tot ziens!’ vind dat je alles mag zeggen, maar dat je niet alles móet zeggen. Ik hoop lichtten ze niet alleen de geschiedenis, architectuur nog eens een echt links kabinet mee te maken. Tijdens de volgende ver- kiezingen hang ik alvast een levensgrote poster van de PvdA voor ’t raam!’

Nazar Burhan (50) uit Ingrid Pieterse (27) uit Maryse Vermeule (32) uit Cok Vonk-Pauli (74) uit Waarder: ‘Het was een Den Haag: ‘Ik ben Houten: ‘Ik vond de Zoetermeer: ‘De sfeer, de prachtige dag! Ik heb door omstandighe- ledendag leuk en leer- manier waarop we werden drie belangrijke zaken den alleen bij de zaam. Ik begon de dag ontvangen… het was heel opgemerkt. Als eerste: ik opening en de rond- met een bepaald beeld prettig allemaal. Tijdens het heb andere leden van de leiding geweest. van Nederland en heb dat groepsgesprek – workshop PvdA ontmoet en men Onwijs leuk om na afloop toch iets bijge- is een breed woord – vond ik bleek een waar collectief. alles eens te zien. steld. Tijdens het debat wel dat mensen teveel door- Iedereen was vriendelijk. Kamerlid John over integratie kwam ik er gingen op ’t geweld van de Ten tweede vond ik het Leerdam deed het pas achter dat veel andere afgelopen tijd. Dan komen bijzonder dat Wouter goed, ik vond de met name autochtone er allemaal van die kreten. Bos in zijn speech zei sfeer heel open. We PvdA-leden dezelfde Ik ben in een sociaal-huma- dat de ledendag voor kregen zelfs werkka- ideeën hebben als ik. Daar nistische sfeer opgegroeid hem en de partij een van mers te zien van was ik echt door verrast. en heb mijn kinderen daar de belangrijkste dagen politici en dat is toch Dat gaf een goed gevoel. ook in grootgebracht. van het jaar is. Tot slot iets wat normaal Integratie betekent voor Respect voor andere men- zag ik hoeveel Tweede gesproken niet zom- mij openstaan voor ande- sen is daarin altijd heel Kamerleden direct met aar kan! Ook vond ik re culturen. Je moet men- belangrijk geweest. de mensen in contact het interessant dat sen de kans geven de Moord mag natuurlijk nooit, traden. Ze willen écht weten hoe ’t er allemaal in Nederland voorstaat. Ik we het oude gedeelte van het gebouw te zien kregen. Wouter Bos samenleving aan te passen. We moeten heel erg sámen leven. maar ik heb Theo van Gogh nooit een prettig mens gevonden. ben ervan overtuigd dat de PvdA als leider van de oppositie iets kan bete- opende de dag en deed dat heel goed. Hij spreekt heel gewoon en Het grapje van Wouter Bos bij zijn opening vond ik flauw. Dat de echte Ik heb een jarenlange vriendschap gehad met Wijnie Jabaaij [Lid Tweede kenen voor de Nederlandse economie. De partij heeft veel jonge politici gemakkelijk. Je kunt merken dat hij het gewend is en écht tussen de Wouter Bos andere belangrijke dingen te doen zou hebben in het land. Kamer voor de PvdA van 1977 tot 1989, red.]. Toen heb ik eens met een die iets nieuws kunnen brengen. Wouter is een prima mens die goed mensen staat. ‘Waarom zou je hier zogenaamd niet zijn?’ dacht ik. Je zou dit juist heel aantal vrouwen op de publieke tribune gezeten bij de bespreking van nadenkt. Hij kan ons écht wat bieden. Ik vond de dag een heel leuk initiatief! Ik wil graag benadrukken belangrijk moeten vinden. Gelukkig maakte hij dat later goed. Ik vind het wetsvoorstel inzake de abortuswet. Tijdens het betoog van Van Agt Hoogtepunt van de dag vond ik de vriendschap en eerlijkheid van alle hoe geweldig ik het vind dat er zo ontzettend veel georganiseerd Wouter een goed politicus. Hij houdt vol, komt op voor het volk. Hij gaat zijn we demonstratief opgestaan en walgend weggelopen! aanwezige kamerleden. Ik vond de tijd veel te kort! Had er nog wel een wordt binnen de partij.’ niet draaien, maar blijft bij zijn standpunt. Vier jaar geleden stemde ik Ik ben heel lang lid geweest van de PvdA, maar ben er in 1991 uitge- dagje rond kunnen lopen…’ voor het eerst. Op de PvdA.’ gaan wegens de WAO-toestanden. Ik ben dus een ‘herintreedster’! [lacht] Ach, dacht ik van ’t voorjaar, eigenlijk hoor ik er tóch gewoon bij.’

16 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 17 MEDIA OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT, BELANGENGROEPEN EN REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: GRATIS OPENBAARVERVOER platform Na Hasselt (België), begint nu ook Nederland heel voorzichtig te m.m.v. Daphne Paris en Michiel Reijnen foto’s Hollandse Hoogte, Nederlandse Spoorwegen experimenteren met gratis openbaarvervoer. Op het traject Leiden- Den Haag rijden sinds 5 januari 2004 een jaar lang gratis bussen. Hoewel de gratis bus gezorgd heeft voor een fors aantal nieuwe reizigers, zijn er ook negatieve geluiden te horen, getuige onder- staand artikel uit De Gooi- en Eemlander van 4 oktober jl. Gratis openbaarvervoer? Het fenomeen is uit het Belgische Hasselt komen overwaaien: gratis NS: ‘Gratis openbaarvervoer niet haalbaar’ Michiel Jonker, woordvoeder NS, vindt het openbaarvervoer (ov) openbaarvervoer (ov). Het concept lijkt goed functioneren in het huidige betalingssysteem. Gratis ov moet het ‘ei van Columbus’. Files in de stad? via de belasting namelijk ook betaald worden. Volgens Jonker zal De gratis bus maakt er een einde aan! gratis ov de automobilist bovendien níet uit de auto jagen, maar de En doordat veel meer mensen met de vervoersorganisaties tegelijkertijd wél voor enorme capaciteits- problemen plaatsen. Nu bestaan er immers remmingen. Zo geven bus worden vervoerd, komen er minder voordeelurenkaarten alleen korting buiten de spits. Er is, kortom, auto’s op de weg, wordt bovendien het een systeem dat overbevolkte treinen voorkomt. ‘Gratis ov vraagt milieu gespaard en nemen de dan ook meer nieuwe treinen en veroorzaakt een groei van het aantal overlastgevers,’ zegt Jonker. parkeerproblemen af. Maar er zijn ook Alleen gehandicapten en aow’ers gratis laten reizen vindt Jonker ook bezwaren: volgens tegenstanders zullen geen goed idee, omdat er dan eveneens grote reorganisaties nodig alleen fietsers en voetgangers de zijn. ‘Bovendien’, legt Jonker uit, ‘biedt de NS een gratis begeleidingskaart en gratis assistentie bij in- en uitstappen aan overstap naar de bus maken en blijven gehandicapten. Ouderen kunnen net als iedereen korting krijgen automobilisten met de auto van de zaak met een Voordeelurenkaart. Daarnaast kunnen ze met die kaart ‘gratis’ in de file staan. Voorts kan gratis zeven dagen per jaar onbeperkt reizen.’ ov nadelige bijeffecten opleveren, zoals Gratis OV dreigt mobiele hangjongeren en zwervers die zich in Vermeij geen gratis openbaarvervoer (ov). lang succesvol uitvoering gegeven aan Traxx. maken. Juist zíj moeten verzekerd blijven bus en trein kunnen ophouden. Allereerst omdat het ov dan geheel met Deze reisservice, nu in handen van Valys van deelname aan de maatschappij. En wan- hangplek te worden belastinggeld betaald moet worden. Verder (dochter van NS), had het doel ouderen en neer dit het geval is, kan er bovendien spra- is het volgens haar de vraag of het werkt. Zo gehandicapten conform hun wens en de ke zijn van een grotere sociale veiligheid bin- De Raad voor Verkeer en Waterstaat is zwervers en hangjongeren voor proble- vdA vice-fractievoorzitter en woord- bleek uit de proef in Hasselt dat gratis ov wens van de Gehandicaptenraad evenveel nen het ov. bang dat gratis openbaarvervoer ‘een men zorgen als ze niet langer een kaart- voerster openbaarvervoer Sharon vooral minder mensen deed fietsen. aan het openbaarvervoer (ov) te laten beta- mobiele hangplek’ wordt voor jongeren je hoeven te kopen voor tram of bus, Dijksma vindt dat er met gratis open- Daarentegen kun je door het ov aantrekkelij- len als alle andere ‘gewone’ Nederlanders. CG-Raad: ‘Het openbaarvervoer en zwervers. Dat zei voorzitter F. de aldus De Zeeuw. Pbaarvervoer moet worden geëxperimen- ker te maken veel meer verschillende groe- Bijkomende kosten vergoedde de opdracht- moet eerst écht openbaar worden’ Zeeuw van de raad op een symposium Het vervoersbedrijf Connexxion deelt teerd. Vooral het idee om te beginnen met pen mensen aantrekken, zo stelt Vermeij. gever van Traxx, het Ministerie van Sociale Jan Troost, voorzitter van de Chronisch zie- in Den Haag. de zorgen van de raad. Als het open- senioren en gehandicapten, vindt ze erg Dit gebeurt door één chipkaart voor het Zaken. ken en Gehandicapten Raad Nederland (CG- Het adviesorgaan voor de overheid is baarvervoer gratis wordt, vraagt de goed. Of het openbaarvervoer helemaal gehele ov te garanderen, brede poortjes op Lely concludeert hieruit dat gratis ov ook Raad), is er van overtuigd dat ‘gratis’ open- dan ook zeer kritisch over het kosteloos sociale veiligheid volgens directeur R. gratis wordt, of goedkoper, is een kwestie de stations te plaatsen voor mensen met voor gehandicapten en ouderen niet nodig baarvervoer (ov) alleen zin heeft wanneer aanbieden van openbaarvervoer. Vooral van Holten meer aandacht. ‘Dan is bij- van maatwerk. Het is volgens haar vooral rolstoelen of kinderwagens en herkenbare is. Andere Nederlanders kunnen namelijk het écht voor iedereen toegankelijk is. in de grote steden kunnen bijvoorbeeld voorbeeld meer toezicht nodig.’ van belang dat het openbaarvervoer piep-signalen in te voeren. Hierbij past een ook niet gratis reizen. ‘Daarnaast’, stelt hij Volgens Troost moeten eerst de perrons in ‘gewoon goed wordt, is en blijft.’ Ze pleit systeem waarin conducteurs extra service ‘trekt gratis ov hangjongeren aan en levert het ov op dezelfde hoogte als de treinen daarom voor goede en snelle verbindingen verlenen en hulpbehoevenden kunnen wor- de toekomstige ov-chipkaart al veel reisge- worden gebracht. Pas dan, als het ov toe- en betreurt het dat het kabinet door gaat den opgehaald van het station zonder dat mak, veiligheid en kortingen op.’ gankelijk is, kan de contactloze ov-chipkaart In de Groninger Internet Courant van 19 oktober jl. stond een met bezuinigingen op het openbaarvervoer. hulpverleners hiervoor hoeven te betalen. gebruikt gaan worden. Daarnaast heeft het bericht over een experiment in Groningen, waar geen gratis maar Gemak, comfort en veiligheid, daar moet ANBO: ‘Gratis openbaarvervoer volgens Troost alleen zin gratis ov in te voe- wel zeer goedkoop openbaarvervoer wordt aangeboden. Translink Systems: ‘Openbaarvervoer moet het dus eigenlijk allemaal om gaan. Auto- gefaseerd invoeren’ ren wanneer alternatieve vervoersmiddelen vooral aantrekkelijker worden’ mobilisten zullen namelijk eveneens sneller Volgens Rita van Gelder, interim-secretaris zoals taxi’s ook gratis worden. Veel gehandi- Roos Vermeij is manager van Translink voor het ov kiezen en de auto laten staan van het landelijk bestuur van de Algemene capten zijn immers vaak op deze vormen Buskaartje in Groningen straks 1 euro Systems (Connexxion, GVB, HTM, NS, wanneer er poortjes zijn die ongenode gas- Nederlandse Bond voor de Ouderen van vervoer aangewezen. RET), een bedrijf dat de invoering van een ten zoals zwervers buiten de deur houden. (ANBO), zit er een kostenplaatje aan gratis Vanaf eind dit jaar kost een buskaartje in een week nadat Provinciale Staten van landelijk elektronisch ticketsysteem moge- Dit zal ook het geval zijn wanneer ze straks openbaarvervoer (ov), maar stimuleert het Op 6 november j.l. organiseerde de LAO Groningen nog maar 1 euro. Met dit Drenthe het idee opperden de mogelijk- lijk moet maken. Dit systeem is te vergelij- met de ov-chipkaart zowel een treinkaartje zeker de participatie aan de samenleving. (PvdA Landelijke Adviesgroep Ouderen) een kaartje kan men een uur lang onbeperkt heden te onderzoeken voor een dergelijk ken met de huidige chipkaart in Hong Kong. als een parkeerticket kunnen betalen. Hiervoor moet het ov ook voor minder symposium over gratis openbaarvervoer. met de bus reizen. Het Eurokaartje is experiment dat mensen moet verleiden De toekomstige chipkaart kan in de buurt mobiele reizigers – vaak afhankelijk van ov – ook geldig in Assen en Emmen. vaker de bus te nemen. Reizigers hoeven van de laser een bepaald bedrag van je kaart Connexxion: ‘Gratis openbaar wel goed toegankelijk zijn. Omdat gratis ov Dat heeft het Drents-Groningse open- dus niet eerst ergens een strippenkaart halen. Bij het uitchecken worden de kosten vervoer is niet nodig’ alleen gefaseerd ingevoerd kan worden, baarvervoerbureau in Assen gemeld. De te kopen. berekend en wordt mogelijk een bedrag Volgens Willem Lely, Directeur Public Affairs moeten ouderen en de minder mobiele rei- Discussier mee op aankondiging van het Eurokaartje komt geretourneerd. In dit systeem hoort volgens van Connexxion, heeft Connexxion vier jaar zigers hier het eerst gebruik van kunnen U www.pvda.nl > forum

18 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 19 2004 PVDA CONGRES Tekst Jan Schuurman Hess, Lianne Raap, Annelies Spork Illustratie Roel Venderbosch

Congres: de belangrijkste partijgebeurtenis van het jaar Dé partijgebeurtenis van het jaar De volgende ochtend begint het congres van de PvdA: een belangrijk partijpolitiek moment maar ook een sociaal evenement. Al van in de vroege ochtenduren reizen partijgenoten uit het gehele land Zaterdag 11 december congresseert de Partij van de Arbeid in rechtvaardigheid, democratische verantwoording, publiek belang, per auto of trein naar het Congres. Voor veel PvdA’ers is het con- culturele ontwikkeling en ecologische duurzaamheid. (1.2) gres de belangrijkste partijgebeurtenis van het jaar. U kunt een Delft over een nieuw beginselmanifest en over de resolutie kijkje nemen in de zaal en luisteren naar de (plenaire) debatten. Immigratie en Integratie. In de wandelgangen van het congres Nieuwe koers Maar u kunt ook actief meedebatteren in een ‘wandelgangenpro- De afgevaardigden debatteren, na bespreking van het concept- gramma’. Van 11.00 tot 12.30 uur, van 14.00 tot 15.00 uur en van worden tal van activiteiten en debatten georganiseerd. beginselmanifest in de afdelingen, tijdens het congres opnieuw 15.00 tot 16.00 uur zijn er discussies, lezingen en colleges. over het Beginselmanifest en daarmee over de nieuwe koers van Hieronder vindt u een greep uit het gevarieerde programma. de Partij van de Arbeid. et congres in Delft wordt geopend met een In de wandelgangen debat over het beginselprogramma. Dat is, Immigratie en Integratie Het homonetwerk houdt een debat over tolerantie in Europa, onder voorzitterschap van partijvoorzitter Ruud ’s Middags wordt over Immigratie en Integratie gesproken. Tweede Kamerlid Gerdi Verbeet geeft - speciaal voor lokaal Koole en fractievoorzitter Wouter Bos, door een Grondslag voor dit debat is het rapport van een PvdA werkgroep, bestuurders - een toelichting op de Wet Maatschappelijke kleine commissie opgesteld en op 1 mei jl. opgesteld onder leiding van de Amsterdamse oud-burgemeester Ondersteuning, de landelijke werkgroep Milieu en Energie organi- gepubliceerd. Later volgden een tweede en een derde versie. Schelto Patijn. Dit rapport, Integratie en Immigratie: Aan het werk seert een debat over de beperking van CO2 en energiebesparing, HHet concept beginselprogramma is beperkt van omvang en kent verscheen begin april 2004 en is sindsdien binnen de PvdA uit- Han Noten presenteert het boekje Mevrouw de voorzitter met drie delen: Idealen, Beginselen in een moderne tijd en Verlangens. voerig besproken. De reacties op het rapport werden door het inleidingen van onze Eerste Kamerleden en natuurlijk spreken we partijbestuur verwerkt. Het partijbestuur heeft een aantal aan- over de Staat van Nederland na de moord op Theo van Gogh. De eerste paragraaf van de Idealen luidt aldus: Vrijheid, demo- scherpingen en verduidelijkingen aan het congres voorgelegd. Daarnaast zijn er twee colleges: Arthur Japin over zijn boek De cratie, sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit. Dat Opmerkelijk in dit verband is punt 4.3: In het rapport is weinig zwarte met het witte hart en Bart Tromp over de geschiedenis van zijn de idealen van de sociaal-democratie. In de confrontatie van aandacht besteed aan de positie van in Nederland geboren jongeren de beginselen. Een uitgebreid programma vindt u in de congres- deze idealen met de werkelijkheid van alle dag geven beginselen van buitenlandse komaf (de volggeneratie). Partij en fracties wor- krant die u wordt uitgereikt wanneer u het congres bezoekt. richting. Voor de Partij van de Arbeid staat daarbij het recht op een den gevraagd nader aandacht te besteden aan zowel de successen fatsoenlijk bestaan centraal. Een bestaan dat een volwaardige parti- die vele van deze jongeren boeken bij hun integratie in de samen- Discussies voor congresafgevaardigden cipatie in de maatschappij mogelijk maakt, met ruimte voor wie wil leving als aan de klempositie tussen twee verschillende culturen Van 14.00 tot 15.00 uur wordt het plenaire gedeelte van het con- en waardigheid voor wie niet kan. Een fatsoenlijke samenleving ont- waarin een aantal van deze jongeren is terecht gekomen. gres geschorst zodat congresafgevaardigden kunnen deelnemen staat waar vrijheid en solidariteit elkaar de hand reiken. (1.1) Na de moord op Theo van Gogh zullen de uitspraken van het aan de deelsessies. Speciaal voor hen worden discussies georga- congres over dit onderwerp een bijzondere lading krijgen. niseerd over globalisering, de zorg, het kiesstelsel, de toekomst Onmiddellijk hierna volgt de context: De sociaal democratie is van de PES (partij van Europese Socialisten) en interne kandi- een Europese en internationale beweging die vecht voor deze Voorprogamma: Techniek en samenleving daatstelling. U bent als belangstellende van harte welkom. idealen. De Partij van de Arbeid is de Nederlandse vertegenwoordi- De afdeling Delft-Midden Delfland opent het voorprogramma ging hiervan. Het is een beweging die zich verzet tegen schending op vrijdagavond in het Techniek Museum aan de Ezelsveldlaan Jeltje van mensenrechten, tegen onredelijke ongelijkheid van inkomen en 61 in Delft. De relatie tussen techniek en samenleving staat cen- Na afloop van het congres is er een moment om het glas te hef- macht, tegen discriminatie en tegen de uitputting van natuur en traal in verschillende activiteiten. Zo vertelt Wubbo Ockels over fen met de eerste vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer: milieu. De sociaal-democratische methode kan niet zonder een ster- techniek, samenleving en duurzaamheid. Vanaf 21.30 uur is er Jeltje van Nieuwenhoven. Zij verliet onlangs de PvdA-fractie in de ke economie en een vitale markt maar begrenst deze door kaders een programma met cabaret van Marcel Verreck en dansmuziek Tweede Kamer om gedeputeerde te worden van de provincie die niet vanzelfsprekend door die markt geleverd worden: sociale van de Delftsche Studenten Dans Harmonie. Zuid-Holland.

10 PROGRAMMA Ieder PvdA-lid is van BEIJING + KINDERPROGRAMMA harte welkom! U kunt een introducé meenemen. De jaarlijkse vrouwennetwerkdag staat in het Voor het eerst op een congres wordt er op zaterdag 11 december een kinderprogramma geor- Vrijdagavond 10 december 2004 Zaterdag 11 december 2004 teken van Beijing + 10, het vervolg op de ganiseerd voor kinderen van 6 jaar tot 12 jaar. Technica 10 doet workshops met ze, er zijn Voorprogramma: PvdA Congres Aula TU Delft aan Internationale Vrouwenconferentie in 1995. films, en er worden natuurlijk proefjes gedaan. Techniekmuseum, Ezelsveldlaan 61, Delft de Mekelweg te Delft Reserveren kan via de Op de dag voor het congres debatteren we Er is een activiteitenprogramma voor de hele dag, met uitzondering van de lunch. Geluncht Aanvang: 20.00 uur; einde: 24.00 uur Aanvang: 10.30 uur; einde: 17.30 uur PvdA reserveringslijn, over politieke participatie, economie en wordt er samen met de ouders. Daarna kunnen de kinderen zich weer melden voor een vol- Onder andere: lezing van Wubbo Ockels; Plenair congresprogramma: tel: 020- 5512295. Voor het armoede, onderwijs en geweld tegen vrou- gende activiteit. Er zijn workshops Technica 10 voor verschillende leeftijdsgroepen. De activi- discussie over ‘Ruimte voor Techniek’ en 11.15 uur: discussie en besluitvorming vrijdagavondprogramma wen. Van 14.00 uur tot 17.00 uur in de teiten zullen door het congresprogramma heen lopen en plaatsvinden in de centrale hal van een duurzame toekomst van Nederland; beginselprogramma toets: 5206. Voor het zater- Delftstede, Phoenixstraat 66. Met o.a.: Ruud de TU (tussen de marktkramen). Koole, Mariëtte Hamer, Martijn van Dam, Kinderen van 6-8 jaar maken vliegtuig of dolfijn van karton; cabaret, muziek en dansen 12.45 uur: speech partijvoorzitter Ruud Koole dagprogramma toets: 5190. Aleid Wolfsen, Emine Bozkurt en Amnesty Kinderen van 8-10 jaar maken memohouder of penhanger van hout; (Aanmelding voor het zater- 15.00 uur: discussie Immigratie/Integratie International. Kinderen van 10-12 jaar maken spanningtester elektronica. 16.15 uur: speech fractievoorzitter Wouter Bos dagprogramma is verplicht. U kunt zich telefonisch aanmelden: ’s Middags wordt de film Molletje vertoond en worden er ‘proefjes’ gedaan in de Technische U krijgt een toegangskaart reserveringsnummer 5189. Universiteit met helium en andere spectaculaire onderdelen. toegezonden.) 20 ROOD december 2004 Meer info op www.pvda.nl december 2004 ROOD 21 ‘Ik wil niet achter de geraniums, maar het wordt wel moeilijk’ Tekst Jan Medendorp Foto’s Eric Brinkhorst reportage

We zouden samen wat gaan eten in Deventer. Waarom Deventer? Daar was Regina van Hulle (33) nog nooit geweest. De stoptrein doet over die afstand nog geen 25 minuten, van haar huis in Zwolle is het nog geen tien minuten fietsen naar het station, en voor het Deventer station steek je over en loop je De Brink op, het centrale plein. Hooguit een paar minuten wandelen. Voor een normaal Regina hoefde bij de NS alleen de heen- mens. En normaal is in dit geval zonder fysieke belemmeringen. weg te regelen, want terug nemen we heel luxe (vind ik) de taxi (vindt Regina absoluut niet). Bij het Zwolse station meldt ze zich netjes ruim een kwartier voor de reis bij het loket, koopt een kaartje zonder dat ze de extra 50 eurocent hoeft te betalen (er staat ook een auto- maat op het station). ‘Ik heb een aanteke- OV zeer beperkt ning hier achter mijn naam, omdat ik me een paar keer te laat heb gemeld. Dat doe ik niet expres, maar soms heb ik ook ver- traging. En dan is het maar hopen dat ik toch mee mag. Dat is tot nu toe wel gelukt, omdat ik een hoop heisa maak als voor gehandicapten ze me laten staan.’ Even later komen twee keurige NS-dames Regina begelei- den naar perron 7. Met de lift naar beneden, door de tunnel en verderop weer egina zit in een rolstoel. ‘Al mijn aangepast voor in totaal achttien mensen. halfuur met mijn winterjas aan, bel ik te omhoog. ‘De lift is soms kapot en dat is hele leven lang,’ lacht ze me Eén van de aanpassingen is een elektro- laat, dan mis ik de trein. En ik heb toch een probleem; dan moet ik over de spo- tegemoet. ‘Ik weet niet beter, ik nisch oproepsysteem dat 24 uur per dag wel wat meer tijd nodig om te plassen ren worden gebracht, maar daarvoor heb altijd erg te doen met men- bemand wordt. ‘In totaal werken hier 27 en mijn jas aan te trekken dan jij.’ moet weer ander personeel komen.’ Op Rsen die weten wat het is om te lopen en op mensen in de verzorging. Niet iedereen Het is druk over de fietspaden naar het het perron staat een grote steekwagen latere leeftijd ziek worden of een ongeluk werkt fulltime en op sommige uren wer- station. Veel fietsers en scooters, maar klaar waaruit een metalen loopplank krijgen. Die mensen hebben eigenlijk twee ken er meer, zoals ’s ochtends als de zonder gemopper over de rolstoel die wordt geklapt waarover Regina de trein levens.’ We gaan met het openbaarvervoer, mensen gewassen en aangekleed moeten de helft van het wegdek opeist. Een kind kan binnenrijden. Zelf spreekt ze voort- met de trein en de taxi om de gemakken worden.’ We hebben de trein van 16.19 vanuit een fietsmand vraagt haar moe- durend over wandelen. ‘Ik vind rijden zo en ongemakken van een gehandicapte op uur uit Zwolle uitgekozen. Haar elektri- der waarom dat meisje in een rolstoel stom klinken.’ Op de plek in de trein waar reis aan den lijve te ondergaan. Regina sche rolstoel doet er een klein halfuur zit. De moeder is Oost-Indisch doof. haar rolstoel mag staan, zit een puber op woont al vijf jaar samen met haar vriend over om bij het station te komen. Maar al ‘Waarom zegt die moeder niet gewoon een uitklapbank. Regina vraagt of zij daar Jorn in een appartementencomplex, op de om drie uur neemt Regina contact op met dat ik niet kan lopen? Kinderen zijn vaak mag zitten, hij kijkt haar vuil aan, en begane grond. Het huis is volledig aange- de interne zorg. Voor toiletbezoek en het veel leuker dan volwassenen. Ze klim- loopt weg zonder een woord te zeggen. past aan de twee rolstoelgebruikers. Met aantrekken van de jas. Is dat niet wat men ook op mijn schoot, zonder proble- Gelukkig, de eerste irritatie, want tot nu technische snufjes op de stoel gemon- vroeg? ‘Het is een beetje gokken, als ze men.’ Even later schrikt ze. ‘Was dat toe loopt de reis behoorlijk vlekkeloos. teerd om de voordeuren automatisch te het druk hebben duurt het even voordat glas? O jee, als ik maar geen lekke band Terwijl Regina vooraf had gewaarschuwd openen. In deze wijk zijn zestien huizen ze hier zijn. Als ik te vroeg bel, zit ik een krijg.’ Dat valt mee. voor ellende en tegenslag.

‘Ik doe een cursus Boeddhisme,’ vertelt ze in de trein, ‘daarvoor reis ik elke week naar Nijmegen. In de herfstvakantie was Via telefoon en e-mail is de afspraak soms ook, merk ik later, en zo worden ik vergeten dat de les niet doorging, toen gemaakt met ‘Valys’, het bovenregionaal gehandicapten niet zelden ook behan- stond ik voor een dichte deur. Maar ik vervoer voor reizigers met een mobili- deld. Niet alleen door Valys overigens. moest wachten op ‘mijn’ vooraf aange- teitsbeperking. ‘Op familiebezoek of een Eén van de voorwaarden die de NS melde trein. In de tussentijd gingen er dagje erop uit? Als u in een rolstoel zit, gesteld heeft aan Regina en al die ande- wel zes anderen terug naar Zwolle, maar moeilijk loopt of een andere handicap ren met een mobiliteitsbeperking is dat je moet het dus drie uur van te voren heeft, is dat met alleen het openbaarver- de reis minstens drie uur van te voren melden.’ voer misschien niet goed te doen. Voor moet worden aangekondigd. O ja, nog Verder werkt Regina sinds kort als korte afstanden is er in veel plaatsen een een kleinigheidje, op slechts achttien bestuurslid van de stichting Artrose en regiotaxi. En als u verder van huis wilt, Nederlandse stations zijn voorzieningen Reuma in Amsterdam. ‘Ik noem dat werk, dan is er Valys’, kwettert de website van zoals liften en planken om het station en want ik krijg een vergoeding, niet alleen Valys. De site ziet eruit alsof hij voor kleu- de trein in en uit te komen. Zwolle en de werkelijk gemaakte kosten, ik houd er ters is bedoeld. En zo werkt het systeem Deventer horen daar dus bij. iets aan over wat niet gekort wordt op

22 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 23 reportage Tekst Tessel Schouten Illustratie CoverMechanics binnenkort

mijn WAO-uitkering. Dat geeft zo’n goed gevoel. Bij de herkeuring had ik ingevuld Binnenkort behandelt een maatschappelijk onderwerp, een wetsvoorstel of vergevorderd plan dat ik graag aan het werk zou willen en waar veel mensen binnen afzienbare tijd mee te maken zullen krijgen. In dit nummer: toen nam een reïntegratiebureau contact met me op. Ik krijg ook een opleiding.’ De uitkering is circa 750 euro, in totaal heeft ze zo’n 1300 euro te besteden. ‘Ik kan daar van rond komen, maar we gaan eigenlijk nooit uit eten, daarom vind ik dit De Nota Ruimte tripje wel leuk. We hebben wel een mooi restaurant uitgezocht waar we gaan eten als Jorn en ik gaan trouwen.’ Bepalend voor de inrichting

Stipt om 16.42 uur stopt de trein in Deventer. Er komen passagiers binnen. van Nederland ‘Wil je er hier uit,’ vraagt een jongen, ‘ik ‘Gecombineerde reizen met trein zie nog niemand komen.’ Toch wel, opnieuw een keurige NS-beambte meldt en taxi zijn bijna niet te combineren’ zich bij de invalideningang van de trein, e Nota Ruimte is uit! Nota’s over de ruimtelijke inrichting met steekwagen. Regina rijdt het perron van Nederland zijn doorwrochte documenten waarin de visie op. ‘Als er niemand komt, vraag ik een hoge drempel. De uitbater biedt aan ‘Ik vraag het wel even over de mobilo- op de inrichting van Nederland op de lange termijn wordt andere passagier aan de noodrem te trek- Regina met mij naar binnen te tillen. foon: ‘hier de 102, klopt het dat er een vastgelegd. Het gaat in zo’n nota niet om de individuele pro- ken voordat de trein weer wegrijdt. Het ‘Nee, ik ben geen zak aardappels. Valys-busje besteld is voor De Brink? jecten - wegen, huizen, havens enzovoorts - als zodanig, klinkt raar, maar dat heeft de NS ook lie- Bovendien, die rolstoel weegt al 200 kilo.’ Okee, over acht minuten dus.’ Om 19.23 maar om het geheel. Een resultaat van bijvoorbeeld de Vierde Nota ver dan dat ik ergens op een station Aan de achterzijde kunnen we wel naar uur draait er een bus De Brink op. Regina DRuimtelijke Ordening uit de jaren tachtig is onder meer het compacte bou- beland waar niemand weet dat ik kom en binnen. We worden keurig bediend, geen is verkleumd. De chauffeur helpt haar wen in en om steden, de zogeheten Vinex-locaties en het afremmen van waar ook geen lift is.’ In Deventer brengt woord van kritiek. De pizza’s zijn lekker, keurig de bus in via de achterzijde. Ze bouwen op het platteland. Het doel: open land, voor heel veel mensen! de lift brengt ons naar beneden, we ste- haar pizza is in de keuken voorgesneden. eist min of meer dat hij haar vastzet in de ken over. ‘Even weer mijn handschoenen ‘Dan kan ik hem ook eten als hij nog bus. ‘Ik was een keer veel te laat en toen De Nota Ruimte van minister Dekker (VVD) van Volkshuisvesting, aan, ik heb het snel koud, ja jij loopt je warm is.’ Regina krijgt bij het afscheid ben ik akkoord gegaan dat we niet kon- Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer beoogt het bouwen van woningen wel warm,’ lacht ze. Het eerste het beste een roos. den worden vastgezet. Bij een ongeluk flink te stimuleren. Dat is ook hard nodig. Maar deze nota biedt daar geen pand dat we passeren is een chinees res- Het eerste wat Regina doet als we aan vielen we vervolgens uit onze stoel en lie- goed kader voor, er worden geen beperkingen gesteld. Deze nota geeft niet taurant waar een mooi pad voor rolstoe- tafel gaan is de terugreis regelen. ‘Het is pen Jorn en ik allebei een hersenschud- genoeg richting. En dat is – voor een lange termijn inrichtingsvoorstel dat len is aangelegd. ‘Nou dat zie je in Zwolle nu half zes. Zullen we zeven uur zeggen? ding op.’ het hele land betreft – op z’n minst jammer te noemen. veel te weinig. Ik ging vroeger met mijn Dat moet minstens een uur van te voren, hond veel naar het Engelse Werk, dat is en de taxi geeft zichzelf een halfuur spe- Tijdens de rit terug is Regina overver- De volgende vragen dringen zich op: ‘Wat zijn, op termijn, de ongewenste een park in Zwolle, daar willen ze in het ling, een kwartier eerder of een kwartier moeid. ‘Gecombineerde reizen met trein effecten van deze nota en waar gaat de nota eigenlijk wél over?’ restaurant geen gehandicapten. Eerst later dan de afgesproken tijd.’ Dat tele- en taxi zijn op deze wijze bijna niet te dacht ik dat het aan de hond lag, maar ze foontje duurt acht minuten. Regina moet organiseren, dat is een heel gepuzzel en PvdA Tweede Kamerlid en woordvoerder Ruimtelijke Ordening Co Verdaas zeiden dat het geen gezicht was voor de zich eerst door een menu worstelen en gewacht.’ Voor de trein heeft ze een kor- noemt vooral het streven naar verregaande decentralisatie opmerkelijk: ‘Het is nog maar de vraag of het primaire doel van de nota, meer huizen andere klanten.’ Had me dat eerder ver- dan haar code geven. Vijf eurocent per tingskaart, maar ze kan dus niet overal ‘Minister Dekker heeft de nota uitgebreid verdedigd in de Tweede Kamer. En bouwen, gehaald wordt. Daar is meer voor nodig dan alleen decentralisatie. teld, dan waren we bij het Engelse Werk minuut is niet heel veel, maar toch kost komen. ‘We hebben vrienden in Lelystad, iedere keer wordt ze gewezen op het risico van decentralisering en het niet En dan nog, stel dat het werkt, in onze ogen wordt een te hoge prijs betaald. gaan eten. het nu 40 eurocent, bijna een piek in waar het station geen voorzieningen definiëren van een kader waarbinnen decentralisatie plaatsvindt. Als je het Het aanzien van ons land zou wel eens ingrijpend kunnen veranderen. Het oudgeld. heeft. Daar moeten we met de taxi naar bouwen van woningen aan de provincies en gemeenten overlaat, gaat ieder- open houden van onze schaarse ruimte wordt er met deze Nota Ruimte niet Op De Brink zitten veel restaurantjes en toe. In het nieuwe systeem hebben we een bouwen. Een gevolg daarvan is minder groen of versnippering van de eenvoudiger op. Minister Dekker zegt wel dat ze onze open landschappen kroegen. De plekken die toegankelijk zijn Om even over half zeven wordt Regina nog maar 350 kilometer voor zestien open ruimte. Ook ontstaat het risico dat mensen uit de steden wegtrekken koestert, maar de Nota Ruimte is daarbij geen steun in de rug. Integendeel, gemaakt doordat de stoep zonder treden wat rusteloos. ‘Wil je alvast helpen met eurocent per kilometer. Dat is vanuit naar mooie, ruime huizen in nieuwbouwwijken rond de dorpen, waardoor bouwen en economie is het enige wat telt voor dit kabinet.’ is verhoogd of doordat er een plaat is mijn jas aandoen’ en daarna gaan we Zwolle drie keer naar Lelystad. Elke kilo- segregatie ontstaat. Rijk buiten de stad, en arm in de stad. De samenhang neer gelegd, zijn opvallend, vooral de naar buiten. ‘We moeten om kwart voor meter die we meer maken, kost 1,25 euro, ontbreekt in de Nota Ruimte. kroegen. Aan de andere kant van het zeven klaar staan, want anders rijdt de dat is niet te betalen met een uitkering. Ik ‘De minister geeft keer op keer aan dat ze dit een onwenselijk vooruitzicht Start Zoek Contact plein, naast De Waag zit Bella Roma, een taxi zo weer weg. Sommige chauffeurs was pas in de kerk waar ik iemand hoor- vindt. Als ze dat echt vindt, moet ze er nú iets aan doen. Het ironische is Italiaans restaurant. ‘Wat eet je daar? O, draaien zo weer om als ze niemand in de zeggen dat het de laatste keer was dit namelijk dat ze al haar instrumenten om bij te sturen over de schutting pizza is lekker.’ Aan de voorzijde zit een een rolstoel zien. En je ziet hoe lang het jaar dat ze kon komen, want haar kilome- gooit met deze nota. Want, zoals gezegd, de provincies en de gemeenten Meer informatie over de Nota Ruimte leest u op de website van Co Verdaas: duurt voordat ik klaar ben.’ Om precies ters waren op.’ Met 350 kilometer per jaar krijgen straks te maken een enorme autonome beslissingsbevoegdheid. www.coverdaas.nl - dossier Nota Ruimte. kwart voor zeven staan we buiten. Om kun je pakweg zeven kilometer per week ‘En de provincies op hun beurt hebben overigens allemaal de intentie om Start Zoek Contact zeven uur niemand. Om twaalf over reizen. ‘En ik wil niet achter de gerani- goed voor natuur en natuurontwikkeling te zullen zorgen. Terecht, want uit Meediscussiëren over de Nota Ruimte? Kijk op www.pvda.nl. zeven (wachten duurt lang, zeker als het ums, maar het wordt wel moeilijk.’ het veel besproken rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat in De Forumdiscussie over de Nota Ruimte is opnieuw geopend: Kijk voor meer info op www.valys.nl koud is) zet een gewone taxi een passa- oktober verscheen, blijkt dat Nederlanders zeer hechten aan groen en www.pvda.nl > forum: ‘Groene steden kun je bouwen, of op de PvdA site: www.pvda.nl gier af aan de overkant. Belangstellend Regina was rond half negen thuis. natuur. Tachtig procent van de bevolking geeft aan dit belangrijk te vinden open land kun je behouden’. vraagt de man of wij op een taxi wachten. voor de kwaliteit van leven.

24 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 25 agenda Uitgesproken varia December 1 234567 In 2002 won de Turkse cabaretière Breinbreker 2 6-17 VN-klimaatconferentie, Buenos Aires Funda Müjde de Cosmic Award Opnieuw een pittige, brienbrekende crypto, gemaakt voor de 10 Voorprogramma PvdA Congres, Techniek- voor haar artistieke moed en inzet echte liefhebber. Weet u ’m op te lossen, stuur uw oplossing museum, Delft. voor de multiculturele samenleving. dan vóór 24 december 2004 naar: PvdA, Redactie Rood, 8910 RLedenblad oodvan de Partij van de Arbeid Bijeenkomst PvdA Vrouwen-netwerk over de In 2004 ontving ze de Triomf: een Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing onderscheiding die het belang naar [email protected]. De winnaar wordt in Rood nr. 3 bekend- 1ste jaargang • nummer 2 • december 2004 (inter)nationale maatschappelijke positie van benadrukt van de inbreng van vrou- gemaakt. Voor de prijswinnaar is een gebonden, prachtig vrouwen, Delftstede, Delft (zie p. 20-21) 11 12 13 wen uit etnische minderheden aan geïllustreerd boek geselecteerd over de geschiedenis van het 11 PvdA Congres, TU Delft (zie p. 20-21) de samenleving. Centrum voor Lokaal Bestuur, onderdeel van de Wiardi 14 15 Colofon Eurotop, Brussel 17 Funda Müjde is een veelzijdige Beckman Stichting (het wetenschappelijk bureau van de Rood is het positief/kritische ledenblad van Januari cabaretière die geen blad voor de PvdA): Besturen als kunst; lokale sociaal-democraten 100 jaar 16 de Partij van de Arbeid waarin leden van de mond neemt en maatschappelijk verenigd door Jan de Roos. partij centraal staan. Leden worden van harte Studiedag Hoe beïnvloedt de EU ons leven in 17 18 19 21 19 zeer betrokken is. Ze woont vanaf uitgenodigd te reageren op de inhoud van Nederland? door PvdA Werkgroep Zuid-Holland, HORIZONTAAL: 1. Wat de Duitsers in ’40 hier deden was kinder- Rood en de redactie van ideeën, suggesties of haar zevende jaar in Nederland, 22 aanmelden en info: Lobke Zandstra, 06-28633189, spel 8. Zelfkennis 10. Gelden voor o.a. makelaar en notaris 11. Zonde kopij te voorzien. Rood verschijnt achtmaal maar vergeet haar achtergrond in om later spijt te krijgen 13. Hij doet wat hij wil 14. Een vis die eieren per jaar en wordt gratis verspreid onder de [email protected] Turkije nooit. produceert? Dat mag 15. Die zoemer is op de hoogte 17. Vaginale spray 23 24 25 leden van de PvdA in een oplage van In haar laatste tournee Actueler dan 22. Het is net zo’n woord 23. Voetstuk van metalen vaten 24. Dit 63.000 exemplaren. Niet-leden kunnen een Engelse leger is een Frans bedrijf in Duitse dienst 27. Die jongen ooit, behandelde ze de trends en 26 27 abonnement aanvragen via de leden- Voor locaties, tijden en overige informatie vertegenwoordigt werknemers 28. Jute 29. Vindt men niet of juist wel groeistuipen binnen de Neder- in de laagbouw 30. De kleur van deze lectuur verraadt misstanden administratie ([email protected] surft u naar www.pvda.nl. 28 of 020-5512290). Visueel gehandicapten landse cultuur. In haar nieuwe tour- VERTIKAAL: 1. Meubel dat men tijdelijk in gebruik heeft kunnen via de ledenadministratie een selectie nee, Algemeen Beschaafd Turks, In Rood nr. 1 werd in de agenda melding gemaakt van een Den Uyllezing op 2. Provinciestadje 3. Familielid van Piet Snot? (3+3) 4. Nogal min van de inhoud op cassette ontvangen. 20 december a.s. Dit is niet juist. Op deze datum zal geen Den Uyllezing onderzoekt ze de oerbron van de 87 5. Zo te horen is dit kleding die nergens ontbreekt 6. De maat van de Uitgever: plaatsvinden. Een nieuwe datum voor de lezing is nog niet bekend. Indo-Europese talen (waartoe ook letter is niet hier 7. Solo-orkest 9. Bang in een vreemde taal (6+7) 29 30 Partij van de Arbeid het Nederlands behoort): Turkije. 12. Jullie niet en zij ook niet 16. Hoe een klein dier vreemd groot kan zijn 18. Probeert men te doen met branden die dit doen 19. Zich vertakken Herengracht 54 / Postbus 1310 De tournee is vernoemd naar haar 1000 BH Amsterdam in de maag 21. Tweedehands genuttigd 23. Verbind de hoofdhuid 25. In wekelijkse column in De Telegraaf 020-5512155 het onhoudbare opslagvat kan veel worden opgelost 26. Gekke knuppel www.pvda.nl waarvan vorige maand een bunde- Helaas is de bezor- Blad niet ontvangen? ling in boekvorm is verschenen bij OPLOSSINGEN BREINBREKER 1: Horizontaal: 1. staatslot 5. zwart 8. rechterhand 9. rus 10. paneermeel 12. oorvijg 13. aantekening 14. nes 16. voor 19. enkel Redactieadres: ging van Rood nr. 1 niet probleemloos verlopen. In de Uitgeverij Thomas Rap. 22. weersonde 24. stek 25. verafgoden 27. regent 28. slotwoord Verticaal: 1. sloopwaarde 2. averechts 3. scharlaken 4. overeten 5. zwak 6. afdrijven 7. twistgesprek 11. loonwerker Postbus 1310 1 periode van maandag 6 december t/m woensdag Funda Müjde: komt dat zien, ga dat 15. gehoor 16. vos 17. ontzet 18. ode 20. navel 21. eerst 23. ofzo 26. nek PRIJSWINNAAR BREINBREKER : W.H. Smid uit Ridderkerk 1000 BH Amsterdam 8 december 2004 behoort Rood nr.2 bij u door de brie- [email protected] lezen! (DW) venbus te vallen. Is dit niet het geval? Laat het ons even Redactie: weten. Mail naar [email protected] of bel 020-5512104. Tessel Schouten Voor meer info: www.fundam.nl. Foto Roel Rozenburg Prijsvraag Wat gebeurt hier? Daniëlle van der Wekken Eindredactie: Daniëlle van der Wekken Heeft u een idee of scherpe associatie bij Medewerkers: Wouter Bos (column), Berent Daan, Rogier deze foto of wéét u gewoon welk politiek Daan (crypto), Ruud Koole (column), Jan Sociaal-democraat moment hier wordt verbeeld? Medendorp, Daphne Paris, Lianne Raap, Michiel Reijnen en Jan Schuurman Hess Schrijf dan een origineel, krachtig onderschrift die de foto verduide- Fotografie: en géén lid? lijkt en win het prachtige, rijk geïllustreerde boek Met enige schroom; De Beeldredaktie, Mark van den Brink, Eric pioniers van het lokaal bestuur van Jan de Roos. Een boek over raads- Brinkhorst, Hollandse Hoogte, Henk Er zijn mensen die bewust geen lid zijn van de PvdA maar ons wel steunen. Dat zijn men- leden, wethouders en burgemeesters die een pioniersrol in het loka- Oosterhuis, Tessa Posthuma de Boer, Roel Rozenburg en anderen sen die ofwel hun beroepspraktijk niet kunnen verenigen met het lidmaatschap van een le bestuur speelden. politieke partij, óf nu eenmaal niet van clubs en verenigingen houden. Voor deze groep Stuur uw onderschrift vóór 24 december 2004 naar: Cartoon en illustraties: mensen, en natuurlijk de twijfelaars - die al tijden tegen het lidmaatschap aanhikken - Roel Venderbosch, Nijmegen bestaat nu de mogelijkheid om zich te laten registreren als belangstellende. PvdA, Redactie Rood, CoverMechanics, Amsterdam Belangstellenden ontvangen per post een informatiepakket en worden regelmatig per e- Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam Art direction en vormgeving: mail geïnformeerd over de activiteiten van de partij. En, al hebben ze geen stemrecht en Studio Pollmann, Amsterdam kunnen ze zich niet verkiesbaar stellen voor een functie in de partij, hun bijdrage aan het of mail uw oplossing naar [email protected]. Drukwerk: debat in de partij is van harte welkom. Op de website en op bijeenkomsten. PrintConsult, Bloemendaal In Rood nr.3 wordt het werkelijke onderschrift bij de foto prijs- Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid gegeven. De winnaar van de prijsvraag uit Rood nr. 1 is Ad Hessels van het partijbestuur. uit Oosterhout. Het onderschrift dat hij bij de foto bedacht, werd

Overname van (delen van) artikelen, foto’s of door de redactie als het meest origineel bestempeld: ‘Nog één illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming Misschien besluit u als belangstellende na een nadere kennismaking stickie na het diner en ik laat je oppakken!’ van de uitgever. wél lid te worden. Dat is aan u! Het werkelijke foto-onderschrift luidde: ‘Premier Kok (links) en de ISSN 1574-2733 Aanmelden als belangstellende kan via www.pvda.nl Franse president Chirac zijn na de lunch op het Elysée in Parijs nog of door te bellen: 020-5512295. volop in overleg.’ (Parijs, 5 maart 1997)

26 ROOD december 2004 december 2004 ROOD 27 Foto Martijn Beekman/hh column

Het ledenreferendum

Verschillende leden hebben mij geschreven en gevraagd of de PvdA Tweede Kamerfractie zich nu wél of niet aan de uitslag van het ledenreferendum heeft gehouden door ‘voor de door de bevolking gekozen burgemeester te stemmen.’ Het is buitengewoon pijnlijk dat dit beeld is ontstaan want niets is minder waar: wij hebben helemaal niet voor de door de bevolking gekozen burgemeester gekozen!

De fractie kent een flink aantal voorstanders van de direct door de bevolking gekozen burgemeester, zoals dat geldt voor de hele partij. Daarom was er een jaar terug een serieuze discussie of we wellicht moesten gaan instemmen met de wetsvoorstellen van De Graaf over de burgemeester. We hebben toen besloten dat, als we dat al van plan zouden zijn, we daarover eerst advies aan de leden zouden vragen. Dat advies hebben we gekregen en luidde: niet doen. En dus zal dat consequenties hebben voor hoe de fractie straks zal stemmen over de wetsvoorstellen van De Graaf. Het ledenreferendum heeft daarmee effect gehad.

Maar wat in november aan ons werd voorgelegd was helemaal geen wetsvoorstel inzake de gekozen burgemeester. Het was een grondwetswijziging die ooit door ons zelf in het tweede kabinet Kok was voorbereid en door ons werd gesteund, en die nodig is om zowel een door de bevolking als een door de Raad gekozen burgemeester mogelijk te maken. Juist omdat wij voor een door de Raad gekozen burgemeester zijn, hebben wij die grondwetswijziging destijds voorgesteld en gesteund. En hebben we nu, met uitzondering van vier kamerleden, vóór diezelfde grondwetswijziging gestemd. Wij voelden ons daarbij gesteund door het feit dat de partijcommissie-Andeweg, die het advies over de burgemeestersdebatten in de partij voorbereidde, en waarin de Kamerleden De Vries en Dubbelboer zitting hadden, unaniem van mening was dat deze grondwetswijziging nodig was.

Ik hoop dat ik hiermee mogelijke misverstanden over onze afweging heb weggenomen.

Wouter Bos, Fractievoorzitter

De volgende Rood verschijnt begin februari 2005