Społeczne Uwarunkowania Funkcjonowania Klastrów Energii W
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Społeczne uwarunkowania Dorota Micek funkcjonowania klastrów Marcin Kocór Barbara Worek energii w Polsce Anna Szczucka Raport podsumowujący analizę studium przypadku wybranych klastrów cz. 3 Kraków 2021 Niniejszy raport powstał w ramach projektu „Rozwój energetyki rozproszonej w klastrach energii (KlastER)” realizowanego w latach 2019-2021 przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (Lider), Akademia Górni- czo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie – Współwykonawca, Narodowe Centrum Badań Jądrowych – Współwykonawca. Projekt jest współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu ba- dań naukowych i prac rozwojowych Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków GOSPOSTRATEG / umowa nr Gospostrateg1/385085/21/NCBR/19 Autorzy raportu Dorota Micek Marcin Kocór Barbara Worek Anna Szczucka Skład raportu Daria Wójcik Zespół badawczy Dorota Micek Marcin Kocór Barbara Worek Anna Szczucka Łukasz Maźnica Jakub Wróblewski Realizacja case study Dorota Micek Łukasz Maźnica Jakub Wróblewski Aneks 39 Dzierżoniowski Klaster Energetyczny Jakub Wróblewski 1. Informacje ogólne o klastrze. Klaster powstał 30 czerwca Dzierżoniowskiego; Stowarzyszanie Wolna Przedsiębiorczość w 2017 roku z inicjatywy władz samorządowych, a w 2018 uzyskał Świdnicy; Stowarzyszenie Ziemi Dzierżoniowskiej; ZEC Zakład certyfikat Ministerstwa Energii dla pilotażowych klastrów ener- Energetyki Cieplnej spółka z o.o. w Pieszycach. gii. Klaster tak wtedy jak też obecnie działa na obszarze powiatu Obecny skład Klastra (2020): TAURON Ekoenergia sp. z o.o. – dzierżoniowskiego (gminy miejskie: Bielawa, Dzierżoniów, Pi- Koordynator Klastra; Energia Komunalna Sp. z o.o. – podmiot ława Górna, gminy miejsko-wiejskie: Niemcza, Pieszyce, gminy przejmujący rolę Lidera; Wodociągi i Kanalizacja spółka z o.o. w wiejskie: Dzierżoniów, Łagiewniki). Celem działalności klastra Dzierżoniowie – podmiot ustępujący z roli Lidera; Bielawska jest wytwarzanie energii, która będzie mogła być wykorzysty- Agencja Rozwoju Regionalnego; Dzierżoniowskie Towarzystwo wana przez instytucje samorządowe (np. urzędy, ciepłownie, Budownictwa Społecznego; ECO Ekologiczne Centrum Odzysku szkoły, zakłady gospodarki komunalnej). Wedle pierwotnych spółka z o.o. w Pieszycach; Frankonia Poland; Gmina Bielawa; planów miano m.in. budować farmy fotowoltaiczne umożliwia- Gmina Dzierżoniów; Gmina Łagiewniki; Gmina Miejska Dzierżo- jące bilansowanie energetyczne powiatu, rozwijać instalacje niów; Gmina Niemcza; Gmina Pieszyce; Gmina Piława Górna; wytwarzające energię z biogazu (na terenie oczyszczalni)15. Kla- Grupa CDS z Mikołowa; Spółdzielnia Mieszkaniowa w Bielawie; strowi jednak nie udało się osiągnąć zakładanych celów. De Starostwo Powiatu Dzierżoniowskiego; Stowarzyszanie Wolna facto do tej pory jest on w fazie organizacji. Klaster tworzą głów- Przedsiębiorczość w Świdnicy; Stowarzyszenie Ziemi Dzierżo- nie podmioty samorządowe (samorządy lub firmy zależne od niowskiej; Zakład Usług Komunalnych w Bielawie; ZEC Zakład władz samorządowych). Od 2017 roku liczba członków klastra Energetyki Cieplnej spółka z o.o. w Pieszyca. wzrosła z 14 do 20 podmiotów. 2. Utworzenie klastra. Powstanie klastra nie wywołało żadnych Pierwotny skład Klastra (2017): TAURON Ekoenergia sp. z o.o. zauważalnych reakcji otoczenia. Także jego obecna działalność – Koordynator Klastra; Wodociągi i Kanalizacja spółka z o.o. w takich reakcji nie wywołuje. Klaster jest tworzony przez jed- Dzierżoniowie – lider klastra; ECO Ekologiczne Centrum Odzysku nostki samorządowe, więc nie można mówić o szczególnych re- spółka z o.o. w Pieszycach; Gmina Dzierżoniów; Gmina Łagiew- akcjach samego samorządu – to on sam powołał klaster do ży- niki; Gmina Miejska Dzierżoniów; Gmina Niemcza; Gmina Pie- cia. szyce; Gmina Piława Górna; Gminą Bielawa; Starostwo Powiatu Ogólnie ▪ Spółka Energia Komunalna przystąpiła do klastra, by objąć rolę jego lidera. Motywy przystąpienia ▪ Klaster ma pełnić funkcję „służebną” wobec samorządów – tj. dostarczać tanią energię. Innych do klastra Trudno zatem mówić o szczególnej motywacji członków – należy raczej mówić o moty- podmiotów wach władz samorządowych, które niejako poprzez spółki komunalne realizują ten cel. ▪ Wyrazista struktura i nadający kierunek działań lider (wcześniejsza działalność klastra wy- Ułatwiające kazała, że brak tych elementów utrudnia nie tylko rozwój, ale też prowadzenie bieżącej tworzenie działalności) – powołanie do życia spółki samorządowej Energia Komunalna ma ten cel klastra wypełnić. Czynniki ▪ Polityka tzw. „dużej energetyki”, która swoimi działaniami hamuje rozwój klastrów. Utrudniające Przykładem takiego działania jest brak zgody na odbiór wnioskowanej ilości energii, o powstawanie którą aplikował członek klastra. klastra ▪ Brak lidera, który określałbym kierunki rozwoju klastra i odpowiadał za bieżące działania. ▪ Powstanie klastra i jego działalność nie wywołały żadnych reakcji otoczenia. Klaster jest tworzony przez Reakcja jednostki samorządowe, więc nie można mówić o szczególnych reakcjach samorządu – to on sam powołał otoczenia na klaster do życia. W opinii badanego ani otoczenie biznesowe, ani lokalna społeczność nie zareagowały na jego powstanie powstanie. Przyznać jednak należy, że klaster nie prowadzi polityki informacyjnej – komunikaty, jakie klastra pojawiają się w przestrzeni publicznej, dotyczą głównie przekazywania informacji o powstaniu klastra lub o fakcie spotkań jego członków. Tabela 1. Motywy przystąpienia do klastra, czynniki towarzyszące jego rozwojowi i reakcja otoczenia Źródło: Opracowanie na podstawie wywiadu pogłębionego Także otoczenie społeczne i lokalni przedsiębiorcy nie zareago- mu certyfikatu Ministerstwa Energii. Klaster nie prowadził do tej wali na jego powstanie Przyznać jednak należy, że powstanie pory polityki informacyjnej, ale jak się wydaje nie miał także o klastra nie pociągnęło za sobą żadnych konsekwencji – klaster czym informować. nie podjął faktycznej działalności, takiej która mogłaby wzbu- Można odnieść wrażenie, że po 2018 roku jego działalność zo- dzić pozytywne lub negatywne reakcje otoczenia. Konsekwen- stała fatycznie zawieszona. Ma to swoje odzwierciedlenie w ilo- cją tego jest fakt, że informacje o Klastrze były i są obecne w ści informacji o klastrze dostępnych na stronach internetowych lokalnych mediach w szczątkowej formie – to głównie artykuły z dzierżoniowskich instytucji samorządowych – są one lapidarne 2017 i 2018 roku informujące o powstaniu klastra i nadaniu 15 https://www.youtube.com/watch?v=PEK-SaBFpv0), dostęp: 21.09.2020. 40 nawet na witrynach instytucji wchodzących w skład klastra, jak Sp. z o.o. i zmiana polegająca na powołaniu do życia i objęciu np. Stowarzyszenia Ziemi Dzierżoniowskiej. funkcji lidera przez firmę Energia Komunalna Sp. z o.o. Tłem obu tych zmian był brak działań koordynatora klastra – Tauron 3. Działalność klastra. By zrozumieć obecną sytuację klastra, Ekoenergia. Rozwój klastra zatrzymał się zaraz po jego należy zwrócić uwagę na dwa istotne punkty w jego krótkiej powstaniu, choć początkowo wiązano z Klastrem duże nadzieje. historii: objęcie roli lidera przez spółkę Wodociągi i Kanalizacja 2017 2017-2020 2020 • powstanie klastra • faktyczne ustąpienie Tauron • powołanie do życia spółki Ekoenergia z roli koordynatora Energia Komunalna • sprawowanie roli lidera przez Wodociągi i Kanalizacja Rysunek 1. Powstanie i rozwój klastra Źródło: Opracowanie na podstawie wywiadu pogłębionego ▪ Uświadamianie społeczności lokalnej korzyści wynikających z obecności klastrów, tj. do- Społeczne stęp do taniej i ekologicznej energii. ▪ W przypadku klastra dzierżoniowskiego nie stwierdzono – klaster do tej pory nie prowadził Ekonomiczne faktycznej działalności. Czynniki wspierające ▪ Właściwe zaplanowanie sposobu zarządzania – tj. należy powoływać lub wyznaczać pod- działalność mioty, które będą przejmowały odpowiedzialność za zarządzanie klastrami. klastra Prawne ▪ Komunalizacja energetyki – przekazanie odpowiedzialności za dystrybucję energii w ręce władz samorządowych umożliwiłoby zniwelowanie negatywnego wpływu tzw. „dużej energetyki” na rozwój klastrów. ▪ W przypadku klastra dzierżoniowskiego nie stwierdzono – Klaster do tej pory nie prowadził Inne faktycznej działalności. Tabela 2. Czynniki wspierające rozwój klastra Źródło: Opracowanie na podstawie wywiadu pogłębionego Społeczne ▪ W przypadku klastra dzierżoniowskiego nie stwierdzono. ▪ W przypadku klastra dzierżoniowskiego nie stwierdzono – klaster do tej pory nie prowadził Czynniki Ekonomiczne faktycznej działalności. ograniczające działalność ▪ Duża autonomia decyzyjności podmiotów tzw. „dużej energetyki”, które swoimi decyzjami Prawne klastra mogą hamować rozwój klastrów. ▪ W przypadku klastra dzierżoniowskiego nie stwierdzono – klaster do tej pory nie prowadził Inne faktycznej działalności. Tabela 3. Czynniki ograniczające rozwój klastra Źródło: Opracowanie na podstawie wywiadu pogłębionego „To dużo lepiej wyglądało w 2017 roku i wtedy też wszyscy mieli By zaktywizować klaster i usprawnić zarządzanie, powołano lepszy zapał i energię do udziału w klastrze. Czytając zapisy w nowy podmiot: Energia Komunalna Sp. z o.o., która będzie Ustawie o OZE można było snuć marzenia jak to będzie, że wszy- specjalizować się w rozwoju energii odnawialnej w regionie i scy będziemy produkować energię i będzie taniej. Teraz już wi- przejmie rolę lidera klastra: dać, że w tym kierunku to nie zdążało i dlatego być może takie „Sam klaster energii przez brak wyrazistego przywództwa czy rozluźnienie” [Wywiad z przedstawicielem