DOCSLIB.ORG

ABDÜLMECÍT Imparatorlukçökerken Sarayda 22 Yd

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
ABDÜLMECÍT Imparatorlukçökerken Sarayda 22 Yd HIFZI TOPUZ ABDÜLMECÍT ImparatorlukÇökerken Sarayda 22 Yd (Roman) Remzi Kitabevi ABDÜLMECIT / HifziTopuz Her hakki saldidir. Bu yapitin aynen ya da özet olarak hiçbir bölümü, telifhakki sahibinin yazth izni ahnmadan kullamlamaz. Editör:Necla Feroglu Kapak:ÖmerErduran ISBN978-975-14-1357-4 B1RlNClBASIM:Agustos, 2009 Kitabmbasmu2000 adetolarak yapumqtar. Remzi KitabeviA.S.,AkmerkezE3-14, 34337 Etiler-Ístanbd Tel (212)282 2080 Faks (212)282 2090 www.remzi.com,tr [email protected] Baskt ve cilt: RemziKitabeviA.S.basim tesisleri LOO,YilMatbaacilar Sitesi, 196, Bagcilar-istanbul On Alti Yaymda Bir Padiçah, 7-41 Cariyeler Mustafa Regit Papa ikiYeni Kadin: Servetsezave Sevkefza Tanzimat, 42-55 Tanzimat'm Yankilan ÏlkGazeteler Harem Eglenceleri, 56-68 Perestu Kadinefendi Padiçahm Gezileri, 69-81 Bezmiâlem Valide Sultan Dr. Spitzer ve Lamartine, 82-94 Girit Gezisi Lamartine Bahçe Sefalan ve Musiki, 95-107 Bati Müzigi Bezmara Hanun Kirim Savay1 - Islahat Fermam, 108-129 Islahat Fermam Ãlive Fuat Papalar SavasmGetirdikleri CevdetPaçave SelamiEfendi'yeGöreSömüruDüzeni Adile Sultan Kölelik, 130-141 Serfiraz, 142-161 Küçük Fesli Yaverigehriyari Hüseyin SerifBey thanet Abdiilmecit ve Karl Marx, 162-167 Fatma Sultan ve ABGalip Paga, 168-178 Regit Papa'ya Veda Kuleli Vak'asi Tiyatro ve Opera "Tercüman-i Ahval" ÍflasmEgiginde, 179-194 Borç Batagi Tasarruf Önlemleri Gün Batarken, 195-205 Hayat IqteBöyle Tegekkür, 207 16 Yaymda Bir Padigah Bir temmuz sabahi güneyÇamhcasirtlannda yükselirkenBo- gazsulanna altm isiklar saçmayabaglamigti. Veliaht Abdülmecit henüz on alti yagindaydi, birkaç günden beri annesi Bezmiâlem Sultanla birlikte halasi Esma Sultan'm Çamhca'dabir sarayi andiran köskünde kahyorlardi.Babasi îkin- ci Mahmut da Esma Sultan'inkögküneçekilmigti. Abdülmecit o sabah erken uyannug, pencereden disanyi sey- rederken türlü hayallere dalmiyti. Bahçede kuglar ätüsüyordu, dallardayaprak lonuldamiyordu. O gün havamn çok sicak ola- cagi belliydi.Genç veliaht gününü nasil geçirecekti?Önceken- di odasmda zengin bir kahvalti, sonra annesi ve halaslylahava- dan sudan biraz sohbet, daha sonra hasta yatagmdayatan baba- smm çekinerek hatinm sormak, ondan sonra köykünbahçesinde ufak bir gezinti,bagdan bir salkun kopararak yeni yeni olgunla- çanüzümlerin tadma bakmak... Abdülmecit bunlan düçünürken odanm kapisigüm güm vu- ruldu. Sabahmkörlinde kim bäyle saygisizca kapiya gelebilirdi? Hemen s1rtma sirma iglemeli atlas hirkasini alarak, "Geliniz!" diye bagirdi. Kapida Meclisi Vala Reisi Koca Hüsrev Papa var- di. Seksen yaylannda, orta boylu, tiknaz, mavi gözlü,kisa sakal- h bir adamdi. Yüzü lopkirmiziydi,içeriye daldive acikh bir sesle "Veliaht hazretleri," dedi, "çok üzücü bir haber vermek için bu saatte odaruza geldim.Beni affedin. Muhterem pederiniz zatt ga- haneyi az änce kaybettik. Ne yapalim,kader böyleymig.Allah u Taala'dan kendisine rahmet dilerim. Hünkâr hazretlerinin ce nazesini hemen kaldiracagiz.Cülus merasimini hazirlayacagiz. Tahta çikacaksmiz." Genç veliaht kendini babasmm ölümüne hiç hazirlarnamistL Birdenbire kurgun yemis gibi sarsildi. Yüzünü ate; basti, dudak- lan kurudu. Kulaklan uguldadi, kalbiluzla çarpmaya bagladi.Tek kelime söyleyecek gücü kalmadi. Hüsrev Papa veliahtin konugmasmibeklemeden odadan çik- ti. Abdülmecit bir süre ayakta kaldiktan sonra pencerenin önün- deki sedire çäktü. Ne yapacagunbilmiyordu.Gözlerindenyaçlar süzülüyor ve düpünceleriylebaçbaçakalmak istlyordu. Babasimn ölümünü bir türlü içine sindiremiyordu. Oysabütün saray halla ÏkinciMahmut'un günlerinin sayaholdugunu billyordu. Padisah vereme yakalanmigve bütün gücunü yitirmigdurum- da yatagindaölümü bekliyordu.Verem çaresiz bir hastahk oldu- guiçin padigahm kurtuluç umudu yoktu. Oysa ÏkinciMahmut daha elli dört yapmdave hayation en verimli çagmdaydi. Otuz bir yilhk saltanat hünkân çok yipratmigti. Yagamimn nasd bir savaçim içinde geçtigini dügünüyordu. 1789'da Büyük Fransiz Devrimi'nin oldugu yil, dört yaymdaykenbabasmi yitir- migti. Fransiz kökenliannesi Nakyidil Sultan ogluna çok düçkün- dü, onun Bati'ya dönük bir Osmanh kültürüyle yetigmesiiçin elinden geleni yapiyordu. Sehzadeligindesarayda bir hapishayatiyaçadi.Ama çagnunve saraym koçullan içinde din, edebiyat, müzik, yazi, binicilikve top- çuluk egitimi gördü. Babasmdan sonra tahta çikan ÜçüncüSelim de onun egitimiyle yakmdan iIgilendi. §ehzadeMahmut Efendi on sekiz yagmdaykenÜçüncüSelim'in Kabakçi lsyatn'ylatahttan indirilmesine uzaklardan tamk oldu. GericilerMahmut'un kar- deqiDärdüncli Mustafa'yi tahta çikardilar. istanbulkaymyor ve çalkantih günler yaçamyordu. Gericilerinyenilikçileriyok etmek için savagtiklari günlerde Alemdar Mustafa Papa Rusçuk Ayam'yla ÜçüncüSelim'i yeniden tahta çikarmak için Ïstanbul'ageldi,Ancak ÜçüncüSelim öldü- rüldü. SiraMahmut'a gelmigtiama genç yehzade büyük bir gay- retle saldirganlarm elinden kurtuldu ve tahta oturtuldu. 1808yihada tahta çikan ÏkinciMahmut'un ilk igigericileresa- vay açrnak oldu. ÜçüncüSelim'i öldüren otur üç kipiyiidam et- tirdi. Onlann destekledigiagabeyi Dördüncü Mustafa'yi da dört ay sonra bogdurttu. IkinciMahmut'un saltanati iyte böylekanh olaylarla baglarug --- oluyordu. Ondan sonraki yillar da hep savaglarla,baskaldmlarla, çarpigmalarla geçti. Neler neler yasanmadi o dönemde. Navarin baskmi, Tepe- delenliAli Pasa'mn isyam, Kavalah Mehmet Ali Pasa'mn Misir'1 ele geçirmesive ordusunu Anadolu'aun içlerine kadar yollama- si, Yeniçeri isyanlan, Vak'ay1 Hayriye,istanbul'dayagmaolaylan, veba salgim, Yunan isyanlari Topkapi Sarayt'nm kapismda sergi- lenen kelleler, Patrik Gregorios'unpatrikhane kapismm önünde asilmasi, Ruslann Edirne'ye ve Erzurum'a girmeleri... ikinciMahmut'un saltanat yillan böyle gerilimliolaylarla do- luydu ama hünkâr bunlann yam stra Bati'ya açilma girigimlerini baylatmis,kadmlann saraydan çikmalarma izin vermig, gelenek- sel giysilerdenvazgeçerek mor pelerin, siyah çizrae ve sorguçlu larmzi feslehalkmkargismaçikarak bir devrimgerçekleptirmigti. Devlet dairelerinedekendi resimlerini astirmigti. Padigah bütün bu çalkantih yillarda Topkapi ve Besiktag sa- raylannda en çok begendigive sevdigi kadmlann arasmda genlik- li günler de yagiyordu. Haremdeki kadmlann, ikballerin ve gözdelerin tam sayismi bilen yoktu. Bunlar arasmda iz birakanlar punlardi: Bezmialem Sultan, Pertevniyal Sultan, Hogyar Kadmefendi, Nevfidan Ka- dmefendi, Zernigar Kadmefendi, Açubcan Kadmefendi, Fatma Kadmefendi, Vuslat Kadmefendi, Piruzufelek Kadmefendi, Nuritap Kadmefendi, Hüsnümelek Hanim, Tiryal Hamm, Zey- nifelek Hamm, Mislinayap Kadm, Ebrureftar Hamm, Kerime Hamm... Hünkânn bu kadmlardanbirçokoglu ve lazi oldu. Ogullanmn on altisi babalarmmsaghgmda öldü, ikisi de daha sonra tahta çik- ti: Abdülmecit ve Abdülaziz. "gâvur Bati uygarhgma yaklasimi yüzünden padigah" deni- len ikinciMahmut egitim iglerine büynk önem verdi ve sayisiz okul açti. Türk müzigine de bagh olan padigah,sarayda Bati mü- zigi konservatuvarigibiiglev gören MuzikayiHümayun'u kurdu. Hattatti, ney çahyordu,bestecileri,hanendelerive sazendeleri sa- 10 raymdan eksik etmiyor, Adli takma adlyla piirler de yaziyordu. Yirmi alti bestesinin en ünlüsü quydu: Ebruledninzahm; nihandircigerimde Giilruhlerinin handeleriçeymiiterimde Sevday;muhabbet esiyorgimdi serimde Takdire ne çare bu da varmig kaderimde Sultan Mahmut yaçamimn son ylhnda gûnden güne çökü- yor, kesik kesikäksürüyor, ama vereme yakalandigimbilmiyor- du. Halsizdi, lokmalar bogazma talahp kahyordu, eskisi gibi ata da binemiyordu. 1839 yazmda Esma Sultan'mkögküneçekilmiç- ti. istanbulsicaktan kavruluyordu. Çamhcahavasirna kendisine iyi geleceginiumut ediyordu. Ancak padigahmsaraydan kaçmasi, bütün kadmefendilerive ikballeri huzursuz etmisti. Herkes kup- ku içindeydi. Veliaht tahta çilanca acaba onlara nasil davranacak- ti? Padigahm iki oglu vardi. Biri 1823 dogumluAbdülmecit, äte- ki de ondan yedi yas küçük olan Abdülaziz. Taht Abdülmecit'in hakkiydt Abdülmecit'in Gürcü kökenli annesi Bezmiâlem Sultan in- ce ruhlu, duygulu, beyaz tenli, siyah saçh çok güzel bir kadm- Mahmut di. Sultan tahta ç1ktiktan on dört yll sonra onu tam- un; ve bu güzellozibüyükbir aykla sevmiyti. Padigahm bu sevgisi Bezmiâlem'in ertesi yil bir erkek evlat dogurmasiyladaha da yo- gunlagmigti.Ama aradan yillar geçipde padisahm kargismayeni yeni gözdelerve cariyeler çiktiktan sonra Bezmiâlem Sultan epi- nin bu sevgisini yeni kadmefendilerve ikballerle paylagmak zo- rtmda kalmiytt. Öyleoldugu halde Bezmiâlem Sultan kiskançligi- m hiç bellietmiyor ve ortaklanyla çok iyi geçiniyordu. Çamhca'yagiderken, o yil otuz yaginda olan Bezmiâlem Sultan'dan baykahiçbir kadmimyamna almak istemeyen hünkâr, bunaltici bir yaz günü Begiktay Sahil Sarayi'ndan birkaç yalom- nm egliginde saltanat kay1gmabinerek Üsküdar'ageçti.Rihtimda Esma Sultan kendisini karydadi.Yeni yeni moda olan faytonla Çamhca'dakiköykeulaytilar. Esma Sultan, "Agabey, bugün sizi ne kadar saghkh gördüm. Magallah hastahgi atlatmiesnuz," dediyse de, hünkâr bu sözlere pek inanamadi. Esma Sultankardesininne kadar kötü durumda oldugunubil- miyor degildi.Birkaç hafta önce Avusturya'dan ünlü bir hekimin getirtilmesiniistemieti. Hekim o günlerdeîstanbul'ageldi,kendi- sini dogru Çamhca'dakikögkegötürdüler. Doktor hünkân görür görmezdurumun ne kadar umutsuz oldugunu anladi, akcigerler- den biri iglemez durumdaydt,äteki de hiç saglam degildi.Demek ki padisahin birkaç günlük ömrû kalmiytt.Uyupturucularla has- tamn acilanm dindirmektenbagkayapuacakbir yeyyoktu. O ilaç- larlabiraz kendine gelenpadipahmlyileytigi sandd1. Saghk haberleri sarayda sevinç çiglddarlyla karydandi.Saray halki bayram ediyordu. Bezmiâlem Sultan.da sevinç
Load more

Recommended publications
  • Tarihi 100 Lise
    O R T A Ö ⁄ R ET ‹M GENEL M TARİHÎ 100 LİSE T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİHÎ 100 LİSE Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Adına Ercan TÜRK Genel Müdür Hazırlayanlar Abdullah YURDABAKAN Yaşar KOÇAK Sibel AKBIYIK Muammer AKSOY Dilek SEKÜCÜ Fırat YILMAZ Ercan DEMİR ISBN: 978-975-11-4473-7 Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Genel Yayın No: 6573 Tanıtıcı Yayınlar Dizin No: 85 Ortaöğretim Genel Müdürlüğünce hazırlanan “Tarihî 100 Lise” adlı kitap Bakanlık Makamının 18.10.2017 tarihli ve 84037561-821.99-E.17075877 sayılı olurları ile 1000 adet bastırılmıştır. ÖNSÖZ ir ülkenin varlığını devam ettirmesinin temelini oluşturan, birey ve toplumun gelişmesini sağlayan, millî ve manevî değerlerin nesilden nesillere aktarılması süreci olan eğitim hangi zaman diliminde Bolursak olalım bir seferberlik sürecidir. Ve bu sürecin en etkili sac ayaklarından biri vazgeçilmez, yeri doldurulamaz, toplumun yaşayan bir parçası, mazinin atîye yolculuğunda köprü vazifesi gören, millî seciyemizin yansıması okullarımızdır. Her köşesi buram buram tarih kokan Anadolu’da Ankara’dan İstanbul’a, Bursa’dan Diyarbakır’a, Adana’dan Erzurum’a manevî atmosferi ile öğrencilerinin zihinlerinde gönüllerinde yer eden kurumlar... İnşaatlarında kim bilir kimler emek verdiler. Hatta belki kendileri ihtiyaç sahibi iken, vatanının geleceği- ne katkı sunmak isteyen kaç isimsiz kahraman, tarihe not düşülecek bir gayretle çalıştılar. Bilinmez... Kaç parmaktan yüzükler, kaç koldan bilezikler, kaç kulaktan küpeler sıyrılıp feda edildi... Kaç yiğidin alın teri karıldı yapım
    [Show full text]
  • Sosyal Bilimler Dergisi Darbeler Tarihi Özel Sayisi I
    ISSN 2149-8725 SOSYAL BÝLÝMLER ENSTÝTÜSÜ NECMETTIN ERBAKAN ÜNIVERSITESI SOSYALSOSYAL BILIMLERBILIMLER DERGISIDERGISI DARBELER TARIHI ÖZEL SAYISI I Necmettin Erbakan University JournalJournal ofof SocialSocial SciencesSciences 2 www.konya.edu.tr 2016 NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ DARBELER TARİHİ ÖZEL SAYISI I Cilt II, Sayı 2, Temmuz-Aralık 2016 ISSN: 2149-8725 SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Sahibi/Owner Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Adına Prof. Dr. Muhittin UYSAL Yazı İşleri Müdürü/Director of the Editorial Office Halil İbrahim ÇELİK Cilt: II, Sayı: 2- Temmuz–Aralık 2016 Uluslararası Hakemli Dergi (Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki sayı yayınlanır) Yayın Türü/Puplication Type Yerel Süreli Yayın Editör/Editor Doç. Dr. Tahsin KARABULUT (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Sayı Editörü / Editor Of This Issue Prof. Dr. Caner ARABACI (Necmettin Erbakan Üniversitesi) YayınKurulu/Editorial Board Prof. Dr. Muhittin UYSAL (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. A. Turan YÜKSEL(Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Abdurrahman ÖZKAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Seyit BAHCIVAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Hasan Hüseyin BİRCAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Doç. Dr. Tahsin KARABULUT (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd.Doç. Dr. Erhan ÖRSELLİ (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd.Doç. Dr. M. Fatih BERK (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Aziz AYVA (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd. Doç. Mücahit KÜÇÜKSARI (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yazışma Adresi/Communication Adress: Necip Fazıl Mahallesi Yeni Meram Caddesi No:132C PK:42090 Meram / Konya Tel: 0 332 201 0060 - Fax:0 332 201 0065 Web: http://www.konya.edu.tr/sosyalbilimlerenstitusu E-Mail: [email protected] Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi yılda iki kez yayınlanan uluslararası hakemli dergidir. Baskı ve Cilt: Damla Ofset Mat.
    [Show full text]
  • T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Islam Tarihi Ve Sanatlari Anabilim Dali
    T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İSLAM TARİHİ VE SANATLARI ANABİLİM DALI PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN’IN HAYATI, HAYIR İŞLERİ VE AKSARAY’DAKİ KÜLLİYESİ İlknur ÇİÇEK 1530208027 YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. İsmail Hakkı GÖKSOY ISPARTA - 2018 (ÇİÇEK, İlknur, Pertevniyal Valide Sultan’ın Hayatı, Hayır İşleri ve Aksaray’daki Külliyesi, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2018) ÖZET Osmanlı Devleti’nde padişah hanımları sahip oldukları gelirleri, toplumun yararına olan hayri hizmetlerde kullanmışlardır. Bu tezin amacı da, Sultan II. Mahmut’un eşi, Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valide Sultan’ın hayatı, hayır hizmetleri, Aksaray’daki külliyesini çalışmak olmuştur. Özellikle külliyede çalışan görevliler, aldıkları ücretler ile külliyeye gelir sağlayan akarlar hakkında bilgi verilmeye çalışılmış ve Pertevniyal Valide Sultan’ın vakıf ve hayır hizmetleri tespit edilmiştir. Harem ve harem içindeki yaşam yıllarca milletimize kasıtlı olarak yanlış tanıtılmıştır. Oysa bilinenin aksine harem bir eğitim yeri gibi düşünülmüş, cariyeler ise öğrenci statüsünde değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın saray kadınlarına, Valide Sultan’a ve yetiştiği hareme farklı bir pencereden bakışı sağlayacağı düşünülmüştür. Osmanlı Devleti’nin hedefinde, topraklarında yaşayan insanlara hizmet götürmek, insana yatırım yapmak vardır. Bu minval üzere, çok milletli yapısına rağmen sevgi, şefkat ve hoşgörü ile yıllarca farklı toplum kesimlerine hizmet vermiştir. Pertevniyal Valide Sultan’ın hayır hizmetleri ve Aksaray’da yaptırmış olduğu külliyesi
    [Show full text]
  • Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni
    Türk kütüphaneciler derneği bülteni c. xn 1963 - Sayı: 3 - 4 M İSTANBUL’DA KADINLAR TARAFINDAN KURULMUŞ KÜTÜPHANELER NİMET BAYRAKTAR İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Müdür Muavini Tarihte şecaat ve kahramanlığıyla olduğu kadar hayırseverliği ile de ün salmış olan ecdadımız, sahip bulundukları bu güzel hasletler sayesinde isim­ lerini bugüne kadar yaşatan eserler meydana getirmişlerdir. Yüzyıllarca evvelden bize kalan bu eserlerin başında cami, mescid, med­ rese, mektep, kütüphane, darüşşifa, imaret, hamam, çeşme ve sebil gibi dinî, sosyal ve kültürel müesseseler gelir. Yurdumuzun hemen her köşesinde rastladığımız, bugün hayranlık ve iftiharla seyrettiğimiz bu müesseseler mimarî ve tezyinat bakımından da Türk sanatının çeşitli devirlerine ait güzel örneklerdir. Ecdadımızca meydana getirilen bu tarihî müesseselerin devamı da dü­ şünülerek ayrıca vakıflar kurulmuş ve bu gaye ile yaptırılan han, dükkân gi­ bi binaların gelirleri bunlara tahsis edilmiştir. Vakfiyeler incelendiği zaman bütün ihtiyaçların en küçük teferruatına kadar düşünülmüş olduğu görül­ mektedir. Meselâ: Medrese için hocalar; kütüphaneler için hafız-ı kütübler, kâtip, mücellid; cami için müezzinler, kayyum; mektep için muallim, halife ve ayrıca vakfın idaresi için de memurlar, mutemedler, kapıcı, suyolcu, çöp­ çü vesaire tâyini, bunların vazifeleri, verilecek ücretler, bazılarına oda ve kış­ lık tahsisat verilmesi gibi hususlar tek tek ele alınarak açıklanmıştır. 86 TÜRK KÜTÜPHANECİLER Bu hayırlı ve ulvî işlerin sahipleri arasında kadınların da bulunması, Türk kadınlığı için bir iftihar vesilesidir. Başta Valide Sultan ve Sultanlar olmak üzere kadınlar tarafından meydana getirilen bu büyük eserlerin ara­ sında kütüphanelerin de yer almış olması, onların hayırsever oldukları kadar ilim ve irfana da önem verir kimseler olduklarını göstermektedir. Bugün İstanbul’da kadınlar tarafından kurulmuş dokuz kütüphane var­ dır ki bunlar, kuruluş tarihleri sırasiyle: 1.
    [Show full text]
  • 10088859.Pdf (5.490Mb)
    T.C BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI OSMANLI’DA YALANCI ŞAHİTLİK VE 1872 (1289) TARİHLİ TEZKİYE MAZBATA DEFTERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Arzu ÇATALKAYA Tez Danışmanı Doç. Dr. İlhami YURDAKUL Bilecik, 2017 10088859 T.C BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI OSMANLI’DA YALANCI ŞAHİTLİK VE 1872 (1289) TARİHLİ TEZKİYE MAZBATA DEFTERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Arzu ÇATALKAYA Tez Danışmanı Doç. Dr. İlhami YURDAKUL Bilecik, 2017 10088859 BEYAN “Osmanlı’da yalancı şahitlik ve 1872 (1289)” tarihli tezkiye mazbata defteri adlı yüksek lisans tezinin hazırlık ve yazımı sırasında bilimsel ahlak kurallarına uyduğumu, başkalarının eserlerinden yararlandığım bölümlerde bilimsel kurallara uygun olarak atıfta bulunduğumu, kullandığım verilerde herhangi bir tahrifat yapmadığımı, tezi her hangi bir kısmını Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi veya başka bir üniversitede ki başka bir tez çalışması olarak sunmadığımı beyân ederim. Arzu ÇATALKAYA 11.07.2017 ÖN SÖZ Osmanlı devleti 600 yılı aşkın bir süre hüküm sürmüş tarihe adını altın harflerle kazımış, bir cihan devletidir. Osmanlı devleti kendine özgü teşkilatını kurmuş, Türk tarihi, kültürü, gelenek ve göreneklerini içinde barındıran bir devlettir. Geçmişini bilmeyen, bugününü anlamlandıramaz ve geleceğe yön veremez. Bu bağlamda bir kültür ve medeniyetin inşası için en önemli unsur “dil” ve o dille yazılan ana kaynaklar olacaktır. Tarihçi bir toplumun dili hakkında bilgi edinmeden o toplum hakkında gerçekçi bilgilere ulaşamayacaktır, ulaşsa bile orijinal araştırmalar ortaya çıkmayacaktır. Bundan dolayı Türk tarih yazımında henüz yeterince izah edilmemiş bir konu olan huzûr murafaa davalarında yalancı şahitlik ve tezkiye belgelerini konu alan bir ana kaynağın değerlendirilmesini tez olarak hazırlamaya karar verdik. Tezimiz Osmanlıca transkriripti üzerine yapılmış bir çalışma olup transkripti yapılan defterimizin yazı türü “Ta’lik” yazı türüdür.
    [Show full text]
  • Valide Sultan
    Valide sultan Osmanlı'da (والده سلطان :Valide Sultan (Osmanlıca Sedef-i Dürr-i Hilafet olarak da bilinen, Osmanlı pa- dişahlarının saltanatları sırasında hayatta olan annelerine verilen unvandı. Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılmış Pertevniyal Valide Sultan Camii birlikte Valide Sultan'ların etkisi tekrar azaldı, tekrar ge- leneksel görevleri olan hayır işlerine döndüler. Kadınlar saltanatı'nın başlatıcısı olan Haseki Hürrem Sultan. İlki Kanuni Sultan Süleyman Han'ın Annesi Ayşe Hafsa Sultan olmak üzere Osmanlı padişahları tahta çıktıkları zaman anneleri de Valide Sultan unvanını alarak büyük bir siyasi güce ve oldukça yüksek miktarda bir gelire sa- hip olurlardı. Valide Sultanlar bu geliri genellikle hastane, külliye, camii ve medrese inşa ettirmek için kullanırlar, bazen de fakirlere yiyecek dağıtmak, sünnet ettirmek, dü- ğün yapmak gibi hayır işleri yaparlardı. İstanbul'da Safiye Sultan tarafından yaptırılmış Yeni Camii 1 Tarihçe Osmanlı Devleti'nin son dönemlerindeki Valide Sultan- Kanuni Sultan Süleyman Han döneminde Ayşe Hafsa lardan Bezmialem Sultan ve Pertevniyal Sultan İstan- Sultan'ın padişah üzerinde etkisi çok büyük olmuştur. Zi- bul'daki birçok saray, cami, hastane ve okul inşaatlarına ra kendisi ilk Valide Sultandır. Onun dışında Valide Sul- imzalarını atmışlardır. Osmanlı Devleti'nin en son Vali- tanlar genellikle siyasete karışmazlardı. Ancak kadınlar de Sultanı II. Abdülhamid'in manevi annesi Piristû Kadın saltanatı adı verilen dönemde başlatıcısı Hürrem Sultan Efendidir. Padişahın öz annesi olmamasına rağmen padi- ve diğerleri ; Nurbanu Sultan, Safiye Sultan ve özellikle şah tarafından Valide Sultanlık unvanına getirilmiş, 1904 Kösem Sultan devlet yönetiminde söz sahibi olmuşlardır. yılındaki ölümüne kadar bu görevde kalmıştır. II. Abdül- Kösem Sultan oğlu IV. Murad tahta çıktığında 11 yaşın- hamit'ten sonraki padişahlar tahta çıktıklarında anneleri da olduğu için naiplik sıfatıyla devleti bizzat yönetmiş- ölmüş olduklarından 1904 yılında Valide Sultanlık kuru- tir.
    [Show full text]
  • Turkish Area Studies Review
    Turkish Area Studies Review Bulletin of the British Association for Turkish Area Studies www.batas.org.uk No 25 Spring 2015 ISSN 1474-0125 BATAS Spring Symposium 2015 and Annual General Meeting St Antony’s College, Oxford Saturday 25 April 2015 10.00 am to 4.30 pm Details enclosed (p 74-76). Please act now! For more information see: www.batas.org.uk TAS Review Spring 2015 CONTENTS B Beeley & S-B Martin 2 Editorial The 2015 John Martin Lecture Eugene Rogan 3 Gallipoli from both Sides of the Trenches Politics, Society & Economics Gamon McLellan 7 Turkey’s Politics since October 2014 Clement Dodd 15 Update on Cyprus 2014/15 Mina Toksöz 21 The Turkish Economy in 2015 History & Archaeology Peter Rogers 24 The Search for Cissides Naoíse MacSweeney 27 Ancient Greek settlement in W Anatolia Gerald MacLean 31 British Travellers to Ottoman Kurdistan Part II Serkan Yazιcι & Yakoob Ahmed 38 Sultan Abdul Hamid II Art & Culture Gülay Yurdal-Michaels, poet 44 Pronectus-Karamürsel’de Yatan Kardeşim için and translator 44 For My Brother – whose grave is in Pronectus Abed Najjar 44 The Philately of Post-Ottoman ‘Arabia’ Mary Işın 49 The Story of Turkey’s Sweets and Desserts Chris Ponsford 52 Turkey from the Shore: Reflections Philippa Scott 55 An Ottoman Garden in St Louis Heidemarie Blankenstein 57 When Walls fall – is it always a Blessing? Ayşe Furlonger 59 Noteworthy Events BIAA Project Warren Dockter & Stephen Mitchell 64 Turkey & Britain 1914 – 1952, a BIAA report Book Reviews & Publications Brian Beeley 66 Fatma Sel Turhan, The Ottoman Empire & the Bosnian Uprising Jill Sindall 67 Naci Yorulmaz, Arming the Sultan Arın Bayraktaroğlu 69 Recent & Forthcoming Publications In Memoriam Celia Kerslake 72 A memorial event for Andrew Mango Celia Kerslake 73 Talât Sait Halman Please note: Opinions expressed and stances taken are exclusively those of the contributors themselves.
    [Show full text]
  • Style in the Sacred Muslim Buildings of Istanbul
    Julia Krajcarz_____________________________ Jagiellonian University, Krakow Jagiellonian Library, Krakow Polish Institute of World Art Studiesy ORIENTALISM IN THE ORIENT - ELEMENTS OF THE MOORISH STYLE IN THE SACRED MUSLIM BUILDINGS OF ISTANBUL " he sacred Muslim architecture of Istanbul represents an exceptional phenomenon on a world scale. Istanbul, because of its location on two Tcontinents, belongs simultaneously to two cultures: Europe and Asia (in the Middle Eastern version). This city could be regarded as a bridge connect­ ing two different lands and cultures, as a melting pot where a new product is created from various components, and also as being on the outskirts of both Europe and Asia. Istanbul belongs completely to neither Europe, nor Asia. This uniqueness of the former Ottoman capital, caused by its location on two continents, can also be observed in the architecture of the metropolis. What makes Istanbul unique and exceptional, is the fact that there is nowhere in the Islamic world, other than Istanbul, where all European artistic, archi­ tectural and decorative styles, starting from Baroque, have been used in the sacred places of Islam. Of course, the use of European styles in mosques can also be observed in different buildings in other territories with a strong Muslim tradition (for example, the Aziziye Camisi mosque in Konya, Turkey, which was completed in its present form in 1874, with its Neo-baroque influ­ ences; the Tombul Dzamija mosque in Shumen, Bulgaria, completed in 1744, which has French Baroque characteristics). But it is only in Istanbul where the full gamut of European artistic styles can be found. Sacred Muslim architecture is characterized by different elements and decoration, which are specific to the countries or lands in which they are located.
    [Show full text]
  • Gifts of Food in Ottoman Culture
    İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 40(1): 19–28 DOI: https://doi.org/10.26650/SJ.2020.40.1.0103 http://iusd.istanbul.edu.tr İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi INVITED REVIEW Gifts of Food in Ottoman Culture Priscilla Mary Işın1 He who comes from a garden brings roses as a gift He who comes from a sweet shop brings sweets. Mevlânâ Celâleddin Rûmî (1207, p. 73) Presenting food as gifts, particularly fresh fruit and confectionery, was widespread at all levels of Ottoman society on diverse occasions. Unlike expensive gifts such as silverware, jewelled objects and kaftans made of rich fabrics presented on state occasions such as royal circumcision celebrations, gifts of food were not indicators of wealth and power. They were often, although not invariably, home-grown or home- made, so had the advantage of putting the poorest giver on an equal footing with the richest and avoiding the taint of ostentation that would detract from the giver’s sincerity. Depending on the circumstances and intent of the giver, gifts of food could express many things: congratulations, good-will, welcome, gratitude and condolences, or simply be a way of “asking after” someone (hatır sormak). They could be spontaneous acts of friendship or kindness; dictated by custom on special occasions such as religious holidays or rites of passage; or if the recipients were members of the ruling class, a way of expressing loyalty and currying favour without risk of the gift being interpreted as bribery. In the private sphere friends and acquaintances frequently exchanged gifts of food. In 1660 a dervish named Seyyid Hasan recorded in his diary that his friend Ali Çelebi had given him some yellow pears and a basket filled with two varieties of grape (black keçimemesi and tilkikuyruğu) from his garden (Can, 2015, p.
    [Show full text]
  • Son Halife Abdülmecid Efendi'nin Hayatı
    T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI GENEL TÜRK TARİHİ BİLİM DALI DOKTORA TEZİ SON HALİFE ABDÜLMECİD EFENDİ’NİN HAYATI -ŞEHZÂDELİK, VELİAHTLIK ve HALİFELİK YILLARI- LȂLE UÇAN 2502110563 TEZ DANIŞMANI Prof. Dr. ARZU TERZİ İSTANBUL 2019 SON HALİFE ABDÜLMECİD EFENDİ’NİN HAYATI -ŞEHZÂDELİK, VELİAHTLIK VE HALİFELİK YILLARI- LÂLE UÇAN ÖZ Son Halife Abdülmecid Efendi’nin Hayatı-Şehzâdelik, Veliahtlık ve Halifelik Yılları- isimli tez çalışmamızda ana hedefimiz, Abdülmecid Efendi’nin hayatına Dolmabahçe Sarayı ve gündelik yaşam perspektifinden bakabilmektir. Bu yüzden Abdülmecid Efendi’nin gündelik yaşamı bütünlük içinde şehzâdeliğinden veliahtlığına, halife seçilmesinden saraydan ayrılışına takip edilmiştir. 19. yüzyılın son çeyreğine doğru gözlerini açan şehzâdeyi hayata hazırlayanları tespit etmek hocalarının yanı sıra, hangi eğitimleri aldığını ortaya çıkarmak ve yaşam alanlarını görmek bize son dönem Osmanlı sarayındaki değişimlerin ip uçlarını verecektir. Bu minvalde Abdülmecid Efendi’nin veliahtlık-halifelik yıllarında saray ortamı, çalışmış olduğu kadrosu, ziyaretleri, ziyaretçileri ve merasimleri mercek altına alınmıştır. Halife Abdülmecid Efendi’nin sanatçı kimliği ve yaşantısı her dönem onun hayatında var olmuştur. Ressam, sergilere katılan, müzik ve hatla ilgilenen ve bu ortamda kendisine alan açan Abdülmecid Efendi renkli bir hânedan üyesidir. Dönemin sanat ve kültür camiasından isimlere ulaşması, kimi zaman onlarla arkadaş olması, onları maddi-manevi olarak desteklemesi ve himaye etmesi Abdülmecid
    [Show full text]
  • İstanbul'un Her Köşesinde Onların Hayır Eserleri
    İstanbul'un her köşesinde onların hayır eserleri Padişah annelerinin büyük bir kısmı Hıristiyan asıllıydı.Buna rağmen,şahsi servetlerini cami,medrese,imaret,hastane gibi çeşitli hayır eserleri uğruna sarfetmekten geri kalmamışlardır... Ama bunun gerçek nedeni acaba çevrelerine hoş görünmek gayretinden mi kaynaklanıyordu? VALİDE Adnan GİZ CAMİLERİNİN EN BÜYÜĞÜ İLİNDlöl gibi,OsmanlI Padişahları’nın annele­ belgelerde yeterli bilgi yoktur. Bu durumda Osmanlı tarihinin Eminönü'nde, rine Valide Sultan adı verilmiştir. Tarihimizde ilk görkemli ve etkili valide sultanı, Yavuz Sultan Selim’in eşi bugün kısaca “ Yeni valide sultanların sayısı, padişah sayısından ve Kanunî Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan olmuştur. Cami" adını azdır. Çünkü birkısım padişah anaları, oğulla­ Bu hatun, belgelerdeki şatafatlı unvanı, saraydaki üstün yeri verdiğimiz Yeni Valide Camii’nin ve kişiliğini belirten mektuplarıyla en güçlü dönemin valide rının şehzadeliği döneminde ölmüştür. Valide bulunduğu yerde sultanlardan zaman ve imkân bulanlar, kendi sultanı olmaya hak kazanmıştır. Hafsa Sultan, cami ve diğer eskiden Museviler’ in servetleriyle cami, hastane, okul, imaret, çeşme gibi hayır eserlerini, oğlu Süleyman’ın veliahtlığı döneminde valisi bu­ oturduğu bir mahalle lunduğu Manisa’da yaptırmıştır. vardı. Sultan III. eserleri yaptırmaya önem vermiş ve bu yapıtlara zengin vakıf­ Murat’ ın eşi Safiye lar bırakmışlardır. Sultan bu mahalli Valide Sultanlık listesinde Hafsa Sultan’ı izlemesi gereken Bugün İstanbul’da, valide sultanlar tarafından yaptırılmış kamulaştırmış ve gelini ve Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan, kocasının Mimar Sinan’ ın belli başlı camiler şunlardır: sağlığında öldüğünden oğullarından Selim’in saltanatını gö­ öğrencilerinden Davut Ağa’yı buraya • Üsküdar’da, III. Murat’ın annesi Nurbanu Sultan tarafın­ rememiş ve haseki sultanlıktan, valide sultanlığa yükseleme- kendi adına bir cami dan yaptırılan Eski Valide Camii ve kü11iyesi, miştir.
    [Show full text]
  • A Critical Approach Toward Cevdet Pasha's
    A CRITICAL APPROACH TOWARD CEVDET PASHA’S UNDERSTANDING OF REFORM: GRANDVIZIERS, SULTANS, AND SOCIETY IN THE CONTEXT OF TEZAKİR AND MARUZAT by BETÜL SANCAK Submitted to the Graduate School of Social Sciences in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts Sabancı University July 2019 BETÜL SANCAK 2019 © All Rights Reserved ABSTRACT A CRITICAL APPROACH TOWARD CEVDET PASHA’S UNDERSTANDING OF REFORM: GRANDVIZIERS, SULTANS, AND SOCIETY IN THE CONTEXT OF TEZAKİR AND MARUZAT BETÜL SANCAK HISTORY M.A. THESIS, JULY 2019 Thesis Supervisor: Assoc. Prof. Selçuk Akşin Somel Keywords: Ahmed Cevdet Pasha, the Tanzimat era, Partiality This thesis aims to reassess the reliability of Ahmed Cevdet Pasha’s Tezakir and Maruzat as the substantial primary sources of the Tanzimat period and go beyond the understand- ing of the ‘incontestability’ of Cevdet Pasha’s writings. Being originally from the ilmiye class, Cevdet Pasha was one of the most prominent statesmen of the Tanzimat era and actively involved in the implementation of numerous reforms. Therefore, while his ac- counts are dealt with, it is important to figure out the expectations, purposes, and perspec- tives that formed the basis of Cevdet's narration in order to evaluate to what extent Cevdet’s accounts are objective and reliable. In this study, first, Cevdet’s subjective atti- tude toward the five grand viziers —Reşid, Fuad, Âli, Mahmud Nedim, and Midhat Pa- shas— of the era is examined. Second, Cevdet’s notion of the sultanate is considered and his attitude toward the two sultans of the Tanzimat era—Abdülmecid and Abdülaziz— and their reigns is analyzed.
    [Show full text]