Szlaki Turystyczne Powiatu Otwockiego Spis treści – Content Słowo Wstępne . 3. Introduction Szlak turystyczny . 4. Tourist trail Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Otwocku im . M . E . Andriollego . 5. M. E. Andriolli Polish Tourist and Sightseeing Society Branch in Otwock Otwocki Szlak Historyczny – Szlak Willi Otwockich . 7. Otwock Historical Trail – Otwock Villa Trail Szlak Borów Nadwiślańskich . 13. Forests of the Vistula River Trail Szlak Czartów Mazowieckich . 19 Mazowiecki Devil’s Trail Szlak Historyczno-Przyrodniczy . 25. The Historical-Nature Trail Szlak Kultury Żydowskiej . 31. The Jewish Culture Trail Otwocki Szlak Krajobrazowy im . Michała Elwiro Andriollego . .37 Otwock Landscape Trail of Michał Elwiro Andriolli Szlak Nad Brzegiem Wisły . 43. The trail over the Vistula River Otwocki Szlak Okrężny . 47. Otwock Circular Trail Pałace i Dwory Powiatu Otwockiego . 53. Palaces and Mansions of Otwock District Szlak Pejzażowy . 61. The Landscape Trail Szlak Wiejski . 67. Rural Trail 2 Słowo Wstępne Introduction Powiat Otwocki położony na południowy wschód od War- Otwock district, located south-east of Warsaw, covers szawy, obejmuje 615 km2 powierzchni. W jego skład wchodzą 615 km2. It consists of 2 cities: Otwock, Józefów, Kar czew 2 miasta: Otwock, Józefów, miasto i gmina Karczew oraz 120 city and municipality and 120 villages forming the five mu- wsi tworzących 5 gmin: Celestynów, Kołbiel, Osieck, Sobienie– nicipalities: Celestynów, Kołbiel, Osieck, Sobienie-Jeziory, Jeziory, Wiązowna. Wiązowna. Największymi zaletami regionu są: malownicze położenie, The major advantages of the region are: picturesque lo- sąsiedztwo metropolii, dostępność komunikacyjna (linie kole- cation, metropolis vicinity, transport infrastructure (railways, jowe, tranzytowe szlaki drogowe, bliskość portu lotniczego), transit routes, vicinity to the airport), infrastructure, business infrastruktura otoczenia biznesu oraz dogodne warunki do environment and favourable conditions for recreation and rekreacji i wypoczynku. relaxation. Powiat Otwocki nie bez powodu nazwany został liderem Otwock district was called the leader of the pine climates. sosnowych klimatów. It is famous for its health and spa resort, given by rich Zasłynął ze swojego sanatoryjno–uzdrowiskowego cha- forests of the Mazowiecki Landscape Park, numerous peats, rakteru, nadanego przez bogactwo lasów Mazowieckiego picturesque valleys of the rivers Świdra and Mieni, which are Parku Krajobrazowego, liczne torfowiska, malownicze doliny perfect for walking and cycling tours. rzek Świdra i Mieni, które stanowią doskonałe warunki do wy- Offers of the tourist and sightseeing routes presented cieczek pieszych i rowerowych. in this publication are an interesting alternative to spend Przedstawione w niniejszej publikacji propozycje wytyczo- free time. In the second edition, the photographic material nych szlaków turystyczno–krajoznawczych są ciekawą alterna- was supplemented; descriptions of trails were updated and tywą do spędzenia wolnego czasu. W drugim wydaniu książki enhanced with the latest information collected by the insti- uzupełniony został materiał fotograficzny, a opisy szlaków tution performing tasks in the field of tourism. Trials were uaktualnione i zbogacone o najnowsze informacje, zebrane determined by the members of the Polish Tourist and Sight- przez instytucje realizujące zadania z zakresu turystyki. Szlaki seeing Society (PTTK) in Otwock, with the support from the zostały wytyczone przez członków oddziału PTTK w Otwocku, Otwock District Local Government. przy wsparciu samorządu Powiatu Otwockiego. Otwock Historical Trail needs to be recommended – Ot- Warty polecenia jest Otwocki Szlak Historyczny – Szlak wock Villa Trail opened in 2012 represents architectural Willi Otwockich, otwarty w 2012 r. i prezentujący dorobek ar- achievements of the district capital city – Otwock. chitektoniczny stolicy powiatu – miasta Otwocka. The famous Polish artists – painters, sculptors, actors fell W otwockich willach w stylu nadświdrzańskim, zakocha- in love with the villas of the nadświdrzański style. Perhaps li się sławni polscy artyści: malarze, rzeźbiarze, aktorzy. Być wandering through Otwock Villa Trail will be an opportunity może wędrówka Szlakiem Willi Otwockich będzie okazją do to move into a welcoming Otwock ground. przeprowadzki na gościnną otwocką ziemię. Słowo Wstępne Słowo Wstępne 3 Szlak turystyczny Tourist trail Znak szlaku turystycznego składa się z trzech pasków, The tourist trail consists of three stripes, two external white, dwóch skrajnych białych, a środkowego w kolorze szlaku. and the middle in the trail colour. W Polsce występują tylko następujące kolory szlaków: czer- In Poland there are only the following trail colours: red, wony, zielony, niebieski, żółty i czarny. Początek i koniec szla- green, blue, yellow, and black. The start and end of the trail is ku oznakowany jest białym kółkiem z kropką w kolorze szlaku marked with a white circle with a dot in a the trail colour w środku. W terenie, oprócz znaku opisanego wyżej, można in the middle. In the field, apart from the mark described spotkać strzałki i znaki skrętu, informujące o kierunku wędrówki. above, turning arrows and signs that inform you of the jour- Dobrze wyznakowany szlak nie przedstawia żadnych trudności ney can be found. Well-marked trail presents no difficulties in jeśli chodzi o orientację w terenie. Jednak są sytuacje, w których terms of orientation in the field. However, there are situations trzeba zwracać baczną uwagę na przebywaną trasę, aby się nie in which you need to pay close attention to the taken route zgubić. Trzeba uważać czy bujnie rosnąca roślinność nie przy- not to lose. You need to be careful that lush plant do not cover słoniła znaków lub – co się częściej zdarza – nie zostały zniszczo- the signs or – what is more likely – are not destroyed due to ne ze zwykłej ludzkiej głupoty, dla chuligańskiego wybryku czy the human stupidity, hooliganism or z premedytacji. Idąc na szlak trzeba zawsze pamiętać o odpo- on purpose. Along the route you need to remember about wiednim ekwipunku i wyposażeniu. Bardzo ważna jest dobra the proper outfit and equipment. A good map is very important, mapa, która będzie przydatna w każdej okazji, lub przewodnik it will be useful in any occasion, or a guide, such as this one – – taki jak ten, który trzymają Państwo w rękach. kept in your hands. Oznakowanie Szlaków Pieszych / Walking trail signs Znak podstawowy przebiegu szlaku. / Basic trail course sign. Znaki informujące o kierunku przebiegu szlaku. Znak ostrzeżenia o trudnym odcinku szlaku. Signs informing about trail course direction. Signs warning about a difficult stretch of trail. Początek lub koniec szlaku. Drogowskaz kierunkowy na szlaku. Trail start or end. Direction signpost on trail. Oznakowanie Szlaków Pieszych 4 Walking trail signs Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze M. E. Andriolli Polish Tourist Oddział w Otwocku andSightseeing Society im. M. E. Andriollego Branch in Otwock Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze jest naj- The Polish Tourist and Sightseeing Society is the oldest starszym w Polsce stowarzyszeniem skupiającym turystów association of tourists sightseers in Poland. Its roots go back krajoznawców. Jego korzenie sięgają 1873 r. kiedy to powstało to 1873 when Galician Tatra Society was founded. The soci- Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie. Towarzystwo to prze- ety transferred into the Polish Tatra Society joined in 1950 mianowane na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie połączyło with the Polish Sightseeing Society existing since 1906, and się w 1950 r. z istniejącym od 1906 r. Polskim Towarzystwem today is known as the Polish Tourist and Sightseeing Society. Krajoznawczym w znane dzisiaj Polskie Towarzystwo Tury- Since the beginning the society has developed and popu- styczno-Krajoznawcze. Od powstania Towarzystwo rozwija i larised the sightseeing and qualified tourism in all its forms. upowszechnia krajoznawstwo i turystykę kwalifikowaną we A very important task of the society is determining, mark- wszystkich jej formach. Bardzo ważnym zadaniem Towarzy- ing and maintenance of tourist routes. Currently, the most stwa jest wyznaczanie, znakowanie i konserwacja szlaków attractive areas in Poland are almost 60,000 kilometres of turystycznych. Obecnie przez najatrakcyjniejsze tereny w Pol- trails marked by PTTK: walking lowland, mountain, cycling, sce przebiega prawie 60 tysięcy kilometrów wyznakowanych skiing, water and others. The society covers also 16 Regional przez PTTK szlaków: pieszych nizinnych, górskich, rowerowych, Museums, with unique collection providing a huge share of narciarskich, wodnych i innych. W gestii Towarzystwa jest PTTK and its predecessors in the development of social and również 16 Muzeów Regionalnych, z unikatowymi zbiorami cultural activities in Poland. A very important role in pro- świadczącymi o ogromnym udziale PTTK i jego poprzedników moting tourism and sightseeing belongs to the specialized w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce. Bar- organizational units of PTTK – Centre for Mountain Tourism dzo istotną rolę w upowszechnianiu turystyki i krajoznawstwa in Krakow, the oldest mountain library in Europe, Centre of spełniają wyspecjalizowane jednostki organizacyjne PTTK – Sightseeing Photography in Łódź and the K. Kulwieć Central Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie z najstarszą Library in Warsaw. The society has created and popularised biblioteką górską w Europie, Centrum Fotografii Krajoznawczej