WÓJT GMINY SOBIENIE JEZIORY ------BIURO PLANOWANIA ROZWOJU WARSZAWY S .A. UL. BATOREGO 16, 02-591 WARSZAWA

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SOBIENIE JEZIORY zatwierdzonego Uchwał ą Nr IV/15/02 Rady Gminy w Sobienie Jeziory z dnia 30 grudnia 2002 r, zmienionego Uchwał ą Nr XXII/94/05 Rady Gminy Sobienie Jeziory z dnia 30 marca 2005 r w cz ęś ci obejmuj ącej obszar wsi Sobienie Biskupie, Sobienie Szlacheckie i Sobienie Kiełczewskie Drugie, na obszarze obejmuj ącym cz ęść wsi Dziecinów, którego granice wyznaczaj ą: od północy – linia PKP, od wschodu – granica obr ębu Warszawka i Warszawice, od południa – Kanał Warszawiacki do mostu, dalej po drodze gminnej i granicy obr ębu Warszawice, od zachodu – droga wojewódzka nr 801.

------Warszawa / Sobienie Jeziory 2015

Wprowadzenie

Niniejszy dokument stanowi jednolity Tekst Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sobienie Jeziory (Studium) uwzgl ędniający:

1) Tekst Studium w wersji uchwalonej przez Rad ę Gminy w Sobieniach Jeziorach w dniu 30 grudnia 2002 roku,

2) Tekst Zmiany Studium w wersji uchwalonej przez Rad ę Gminy w Sobieniach Jeziorach w dniu 30 marca 2005 roku,

3) Tekst zmiany Studium w wersji uchwalonej przez Rad ę Gminy w Sobieniach Jeziorach w dniu ……………………….

Ustalenia Studium wynikaj ące z ostatniej z wy żej wymienionych zmian wyró żniono w tek ście drukiem pochyłym.

Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr ……………………….. z dnia …………………………………… Rady Gminy w Sobieniach Jeziorach

TEKST JEDNOLITY STUDIUM Spis tre ści strona Tok prac nad Studium 2 I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA I PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY 4 1. Ogólna charakterystyka gminy 4 2. Podstawowe problemy rozwoju 6 2.1. Problemy przyrodnicze 6 2.2. Problemy środowiska kulturowego 9 2.3. Problemy społeczne 10 2.4. Problemy gospodarcze 11 2.5. Problemy infrastruktury technicznej 14 II. CELE ROZWOJU ORAZ KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ GMINY 18 1. Cele rozwoju 18 2. Polityka gminy 19 III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 21 1. Struktura funkcjonalno-przestrzenna 21 1.1. Jednostki strukturalne 21 1.2. Sie ć osadnicza 23 1.3. Surowce budowlane 27 1.4. Zakres dopuszczalnych rozwi ąza ń 27 2. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego 28 2.1. Ochrona obszarów o najwy ższych warto ściach przyrodniczych 28 2.2. Pozostałe formy ochrony środowiska przyrodniczego 33 2.3. Ochrona przeciwpowodziowa 35 3. Ochrona dziedzictwa kulturowego 37 4. Kierunki rozwoju turystyki i wypoczynku 42 5. Infrastruktura techniczna 44 5.1. Komunikacja 44 5.2. Gospodarka wodno-ściekowa 47 5.3. Gospodarka odpadami stałymi 48 5.4. Zaopatrzenie w gaz ziemny 49 5.5. Zaopatrzenie w ciepło 49 5.6. Elektroenergetyka 49 IV. OBSZARY WYZNACZONE DO OBJ ĘCIA MIEJSCOWYM PLANEM ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 51 V. SYNTEZA I UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń 53 Spis map 1. Poło żenie obszaru obj ętego zmian ą Studium na tle gminy Sobienie Jeziory 2. Uwarunkowania rozwoju przestrzennego obszaru objętego zmian ą Studium 3. Kierunki rozwoju przestrzennego gminy Sobienie Jeziory

1 TOK PRAC NAD STUDIUM

Rada Gminy podj ęła w dniu 25 marca 1999 r. Uchwał ę w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Umowa pomi ędzy Zarz ądem gminy Sobienie Jeziory a Biurem Usługowym "Anihal" Sp-ka z o.o. w Siedlcach w sprawie opracowania projektu Studium została zawarta w dniu 7 czerwca 1999 roku.

Pismem nr BK. 7320-S-2/99 z dnia 16.06.99 r. Zarz ąd Gminy poinformował o przyst ąpieniu do prac nad Studium odpowiednie organy, określone w Ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym. Dodatkowe zawiadomienie o przyst ąpieniu do opracowania Studium zostało ogłoszone w prasie.

Zasadnicze prace merytoryczne przebiegały w dwóch fazach: - w fazie pierwszej - na podstawie dost ępnych materiałów i wizji terenowych wykonano wielobran żowe studia diagnostyczne, w których okre ślono uwarunkowania i zarysowano sugestie dotycz ące dalszego rozwoju gminy. Wyniki tych studiów s ą zawarte w elaboracie pt. "Studia bran żowe", składaj ącym si ę z trzech cz ęś ci. Cz ęść I obejmuje studia w sferach społecznej, gospodarczej i infrastruktury technicznej, cz ęść II - środowisko przyrodnicze i lasy, cz ęść III - warto ści kulturowe i archeologi ę; - w fazie drugiej - na podstawie wy żej wymienionych materiałów sformułowano niniejszy projekt dokumentu ko ńcowego Studium podlegaj ącego uchwaleniu. Dokumentowi temu nadano syntetyczn ą form ę. Jego cz ęść pierwsza zawiera ogóln ą charakterystyk ę i podstawowe problemy rozwoju gminy, za ś cz ęść druga - cele rozwoju i kierunki polityki przestrzennej gminy. Integralnym elementem tego dokumentu jest cz ęść graficzna, któr ą stanowi ą dwa rysunki wykonane na mapie topograficznej w skali 1:25000: - uwarunkowania rozwoju przestrzennego - kierunki rozwoju przestrzennego gminy Sobienie Jeziory.

Pierwszy projekt Zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Sobienie Jeziory został opracowany jako realizacja Uchwały Nr XVII/61/04 z dnia 30 czerwca 2004 roku Rady Gminy Sobienie Jeziory.

Pierwsza zmiana Studium została przygotowana w zakresie i trybie okre ślonym Ustaw ą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

2 (Dz.U. z 2003r. Nr 80, poz. 717, z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 141, poz. 1492) oraz Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. z 2004r. Nr 118, poz. 1233 ).

Obj ęty Zmian ą Studium obszar o powierzchni ok. 500 ha, obejmuje południowo- wschodni ą cz ęść sołectwa Sobienie Biskupie oraz centraln ą cz ęść sołectwa Sobienie Szlacheckie i północny fragment sołectwa Sobienie Kiełczewskie Drugie.

Zmiana Studium została sporz ądzona w celu umo żliwienia rozwoju na terenie gminy funkcji rekreacyjnych, usługowych, mieszkaniowych i komunikacyjnych.

Druga zmiana Studium została podj ęta w realizacji Uchwały Nr XV/85/12 z dnia 28 czerwca 2012 r o przyst ąpieniu do zmiany Studium w obszarze, którego granice wyznaczaj ą: - od północy – linia PKP, - od wschodu – granica obr ębu Warszówka i Warszawice, - od południa – Kanał Warszawiacki do mostu, dalej po drodze gminnej i granicy obr ębu Warszawice, - od zachodu – droga wojewódzka nr 801.

Integralnymi cz ęś ciami Zmiany Studium są: niniejszy Tekst Jednolity Studium stanowi ący Zał ącznik Nr 1 oraz rysunki „Uwarunkowania rozwoju przestrzennego” stanowi ący Zał ącznik Nr 2 i „Kierunki rozwoju przestrzennego gminy Sobienie Jeziory” stanowi ący Zał ącznik Nr 3.

3

I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA I PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY

1. Ogólna charakterystyka gminy

Gmina Sobienie Jeziory poło żona jest nad Wisł ą, w powiecie otwockim, w odległo ści 50 km na południowy wschód od Warszawy i 15 km na południowy wschód od Otwocka (mapa). Powierzchnia gminy wynosi 97 km 2, a liczba mieszka ńców 6,3 tysięcy. Na 1 km 2 przypada 65 osób, co stawia gmin ę Sobienie Jeziory na przedostatnim miejscu w powiecie otwockim (przed gmin ą Osieck).

Liczba miejscowo ści w gminie wynosi 27, w tym 25 tzw. miejscowo ści statystycznych. Najwi ększa miejscowo ść , wie ś gminna Sobienie Jeziory, liczy aktualnie około 1,3 tys. osób tj. 21 % mieszka ńców gminy. Ponad 500 mieszka ńców licz ą jeszcze Dziecinów i Wysoczyn. W przedziale 300-400 osób mieszcz ą si ę: Sobienie Biskupie, Warszówka, Warszawice i Sobienie Szlacheckie, a w przedziale 200-300 osób: Szymanowice Du że, Stary Zambrzyków, Piwonin, Siedzów, Śniadków Górny A, Radwanków Szlachecki, Sobienie Kiełczewskie Pierwsze i Gusin. Liczba osób pracuj ących na terenie gminy w zakładach zatrudniaj ących 10 i wi ęcej osób wynosiła na koniec 2000 roku 295. Liczba podmiotów w rejestrze REGON (na dzie ń 31.12.2000r.) wynosiła 295, z których około 40 % było zlokalizowanych w zespole wsi: Sobienie Jeziory - Śniadków Górny A.

Gmina charakteryzuje si ę nisk ą lesisto ści ą. Lasy zajmuj ą powierzchni ę 1740 ha tj. 17,9 % obszaru gminy. Najwi ększe kompleksy le śne skupiaj ą si ę w południowo - wschodniej cz ęś ci gminy. S ą one atrakcyjne pod wzgl ędem turystycznym. Na terenie gminy znajduje si ę kilkadziesi ąt indywidualnych działek letniskowych, głównie w Zuzanowie, Sewerynowie i Przydawkach. Ze wzgl ędu na blisk ą odległo ść i bardzo dobre poł ączenie drogowe, baza turystyczna w gminie wykorzystywana jest głównie przez mieszka ńców Warszawy. Użytki rolne zajmuj ą w gminie 6,1 tys. ha tj. 62,7 % powierzchni gminy. Grunty orne stanowi ą 49,4 % u żytków rolnych, sady 25,3 %, u żytki zielone 24,9 %. W strukturze u żytków rolnych zwraca uwag ę bardzo wysoki udział sadów.

Około 60 % obszaru gminy znajduje si ę w granicach zagro żenia powodzi ą.

4 Prawie cała gmina le ży w granicach Nadwi śla ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Tylko niewielki, północno-wschodni, fragment znajduje si ę w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Gmina posiada dobre powi ązania drogowe z Otwockiem i Warszaw ą. Niezły jest te ż stan dróg zabezpieczaj ących powi ązania wewn ątrz gminy. Zaawansowany jest proces wodoci ągownia. Wodoci ąg sieciowy posiada 17 wsi. Brak jest kanalizacji sanitarnej. Odpady stałe s ą wywo żone poza teren gminy. Cz ęść wsi wymaga modernizacji sieci elektroenergetycznej, a kilka wsi reelektryfikacji.

Dla centralnej i wschodniej cz ęś ci gminy (rejon miejscowo ści Sobienie Szlacheckie i Sobienie Biskupie) jako elementy przestrzeni obni żaj ące stan ładu przestrzennego (mo żliwe do poprawy w zwi ązku z wprowadzaniem nowych funkcji pozarolniczych) nale ży wymieni ć: - niedostateczn ą ekspozycja zespołu pałacowo-parkowego, - nisk ą warto ść ekonomiczna przestrzeni (zwi ązan ą z ekstensywn ą form ą produkcji rolnej oraz stanem u żytków rolnych), - niski stopie ń wykorzystania walorów obszaru dla rozwoju funkcji rekreacji, sportu i wypoczynku, - brak lub niedostateczny stan istotnych elementów infrastruktury.

Z drugiej strony warto ściowe cechy przestrzeni, konieczne do zachowania przy wprowadzaniu nowych funkcji to: - wyst ępowanie na obszarze warto ściowych obiektów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych w wi ększo ści chronionych prawnie oraz - jednolity charakter zabudowy (z elementami zabytkowymi) nie koliduj ący z cechami krajobrazu oraz brak zabudowy rozproszonej.

Na terenach potencjalnych przekształce ń przewa ża prywatna forma własno ści, przy czym wyst ępuj ą du że obszary posiadaj ące jednego wła ściciela. W obszarze tym nie stwierdzono rejonów naturalnych zagro żeń geologicznych. Brak jest terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych. Nie udokumentowano tak że złó ż kopalin (równie ż o zasobach szacunkowych).

Obowi ązuj ącym dla gminy, nadrz ędnym dokumentem planistycznym jest Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego (Uchwała nr 5/2004 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 7 czerwca 2004 r.), który lokuje gmin ę

5 Sobienie Jeziory w obszarze najwi ększych wpływów aglomeracji warszawskiej. Gmina poło żona jest w granicach terenów o istotnej funkcji turystyczno-rekreacyjnej o znaczeniu regionalnym oraz stanowi element systemu obszarów chronionych (korytarz Wisły) gdzie obowi ązuje równowa żenie ochrony i aktywizacji. Wschodnia cz ęść gminy znajduje si ę w rejonie koncentracji stanowisk archeologicznych (walory kulturowe). W programach zawieraj ących zadania rz ądowe jak równie ż w koncepcjach rozwoju regionalnego nie zakłada si ę na obszarze gminy nowych inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Sobienie Jeziory (Uchwala Rady Gminy w Sobieniach Jeziorach nr XV/91/92 z dnia 29 czerwca 1992r.) stracił moc obowi ązuj ącą w zwi ązku z art. 87 ust. 3 nowej Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

2. Podstawowe problemy rozwoju

Kompleksowe rozpoznanie stanu i dotychczasowego rozwoju gminy, którego wyniki s ą zawarte w "Opracowaniach bran żowych cz. I-III", pozwoliło na identyfikacj ę problemów wymagaj ących rozwi ązania. W poszczególnych dziedzinach przedstawiaj ą si ę one nast ępuj ąco:

2.1. Problemy przyrodnicze

Podstawowy problem w sferze przyrodniczej sprowadza si ę do maksymalnego zachowania wysokich walorów przyrodniczych, stosownie do ich rangi, przy minimalnych ograniczeniach działalno ści gospodarczej na terenie gminy. Najwi ększymi walorami przyrodniczymi, o randze mi ędzynarodowej, odznacza si ę korytarz ekologiczny, który stanowi Wisła w granicach mi ędzywala, z wyspami i nadrzecznymi ł ęgami. Obszarami przyrodniczymi o randze krajowej s ą kompleksy ł ąk w północno- wschodniej cz ęś ci gminy, wł ączone w granice Mazowieckiego Parku Krajobrazowego i kompleks lasów na wschód od Sobieni Jezior, a o randze regionalnej - kompleksy le śne we wschodniej cz ęś ci gminy. Regionaln ą rang ę posiada te ż korytarz ekologiczny rzeki Starej Wilgi, którego niewielki, uj ściowy fragment, znajduje si ę w granicach gminy.

6 Potencjalnym zagro żeniem obszarów przyrodniczych o randze krajowej i regionalnej, poło żonych we wschodniej cz ęś ci gminy, mo że by ć ich nadmierne wykorzystanie dla celów turystyki i wypoczynku, a lokalnie - eksploatacja surowców mineralnych. Prawie cała gmina (99 % jej obszaru) poło żona jest aktualnie w granicach Nadwi śla ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a pozostała cz ęść w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Dla obszaru chronionego krajobrazu aktualn ą podstaw ą prawn ą jest Rozporz ądzenie Nr 63 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 lipca 2002 r. w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 212 z dnia 10 sierpnia 2002 r., poz. 5297).

Na terenie gminy znajduje si ę rezerwat przyrody "Wymi ęklizna" (le śny, o powierzchni 62,4 ha) oraz 12 pomników przyrody (wszystkie w parku dworskim w Siedzowie). Na północ od drogi Sobienie-Jeziory – Osieck poło żony jest użytek ekologiczny nr 569. Znajduje si ę on w oddziale le śnym 194f. Ma powierzchni ę 0,60 ha. Obejmuje bagna i śródle śną ł ąkę. Na terenie u żytku ekologicznego obowi ązuj ą zakazy okre ślone w Rozporz ądzeniu Nr 221 Wojewody Mazowieckiego z dnia 10 lipca 2001r. w sprawie wprowadzenia obszarów u żytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 162 z dnia 6 sierpnia 2001 r., poz. 2403). Dolina Wisły w granicach wałów przeciwpowodziowych obj ęta jest ochron ą jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 PLB 14004 „Dolina Środkowej Wisły” na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 roku (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Obszar le żą cy na południowy-wschód od wsi Sobienie Biskupie obj ęty jest ochron ą jako projektowany Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk PLH 14001 „Bagno Całowanie”. Teren ten znajduje si ę na li ście specjalnych obszarów ochrony siedlisk przekazanej do Komisji Europejskiej. W stosunku do obszarów „Natura 2000” obowi ązuj ą nast ępuj ące przepisy Ustawy o ochronie przyrody:

„Zabrania si ę podejmowania działa ń mog ących w istotny sposób pogorszy ć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, a tak że w istotny sposób wpłyn ąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000. Przepis powy ższy stosuje si ę odpowiednio do projektowanych obszarów Natura 2000, do czasu zatwierdzenia tej listy przez Komisj ę Europejsk ą albo odmowy jej zatwierdzenia.

7 Plan lub projekt przedsi ęwzi ęcia o potencjalnym bezpo średnim lub po średnim wpływie na stan obszaru Natura 2000 podlega ocenie dokonywanej na podstawie tytułu I działu VI ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska pod wzgl ędem ewentualnych skutków planu lub przedsi ęwzi ęcia w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000. Na podstawie oceny, o której mowa wy żej, wojewoda zezwala na realizacj ę planu lub projektu przedsi ęwzi ęcia w razie stwierdzenia braku negatywnego wpływu tego planu lub przedsi ęwzi ęcia na siedliska przyrodnicze oraz gatunki ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, oraz po uzyskaniu opinii wła ściwych miejscowo rad gmin. Niezło żenie opinii w terminie 30 dni uznaje si ę za brak uwag. Je żeli przemawiaj ą za tym konieczne wymogi nadrz ędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwi ąza ń alternatywnych, wojewoda mo że zezwoli ć na realizacj ę planu lub przedsi ęwzi ęcia, które mogą mie ć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniaj ąc wykonanie kompensacji przyrodniczej niezb ędnej do zapewnienia spójno ści i wła ściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000”.

Gmina znajduje si ę na obszarze głównego zbiornika wód podziemnych o wysokich zasobach dyspozycyjnych, wynosz ących 5,55 l/sek/km 2, a jednocze śnie przewa żaj ąca cz ęść gminy nie posiada trudnoprzepuszczalnej warstwy izolacyjnej, chroniącej te zasoby, co nale ży mie ć na uwadze przy lokalizacji inwestycji, które mog ą stworzy ć zagro żenie dla wód podziemnych.

Jedynymi obiektami, których oddziaływanie na środowisko mo że mie ć zasi ęg wykraczaj ący poza granice ich lokalizacji s ą: linia elektroenergetyczna 400 kV, trzy drogi wojewódzkie oraz stacja benzynowa koło Sobieni Jezior.

Zagro żenia środowiska na obszarze gminy s ą zwi ązane ponadto z: usuwaniem zadrzewie ń i zakrzewie ń w mi ędzywalu i na zawalu Wisły, mo żliwo ści ą wyst ępowania zatoru lodowego pod Wysoczynem, złym stanem technicznym wałów przeciwpowodziowych oraz śluz wałowych w rejonie Piwonina i Radwankowa,

8 a tak że intensywn ą chemizacj ą na obszarze sadowniczym. Skutki tej chemizacji nie s ą dotychczas rozpoznane.

2.2. Problemy środowiska kulturowego

Środowisko kulturowe gminy Sobienie Jeziory jest bardzo cenne i mo że by ć z powodzeniem wykorzystane w promocji walorów turystycznych gminy. Na terenie gminy znanych jest 161 stanowisk archeologicznych, w tym 27 wymagaj ących obj ęcia ochron ą konserwatorsk ą w formie wpisu do rejestru zabytków. Do najciekawszych nale ży kompleks stanowisk staro żytnych w okolicach Dziecinowa i Warszawic. W podziale funkcjonalnym stanowisk archeologicznych przewa żaj ą ślady osadnictwa staro żytnego (73 stanowiska), a nast ępnie: osady (22 stanowiska), wielofazowe punkty osadnicze (21 stanowisk), cmentarzyska (14 stanowisk) i wsie historyczne (3 miejscowo ści). Katalog stanowisk archeologicznych zamieszczono w cz ęś ci III "Opracowa ń bran żowych", a ich orientacyjne rozmieszczenie - na zał ączonej mapie. Z zało żeń rezydencjonalnych na terenie gminy zachował si ę zespół pałacowy w Sobieniach Szlacheckich oraz zespół dworski w Siedzowie. Zabytkowy charakter maj ą zespoły ko ściołów parafialnych w Sobieniach Jeziorach i Warszawicach. Świeckimi obiektami zainteresowania konserwatorskiego s ą liczne budynki drewniane, mieszkalne i gospodarcze, z przełomu XIX i XX wieku, charakterystyczne dla tego terenu. Zabytkowy charakter posiadaj ą tak że cmentarze parafialne w Sobieniach Jeziorach i Warszawicach. Na terenie gminy wyst ępuj ą do ść licznie miejsca pami ęci narodowej. S ą nimi: obelisk z tablic ą inskrypcyjn ą po świ ęcony poległym powsta ńcom 1863 roku w Zambrzykowie Nowym, pomnik z wyryt ą inskrypcj ą ku czci poległych w czasie II wojny światowej żołnierzy oraz mieszka ńców gminy Sobienie Jeziory, umieszczony na placu rynkowym w Sobieniach Jeziorach oraz olbrzymi głaz granitowy z tablic ą inskrypcyjn ą ustawiony w Radwankowie Szlacheckim, ku czci żołnierzy I Armii WP poległych tu w walce stoczonej 26 sierpnia 1944 r. Znaczenie kulturowe posiadaj ą te ż liczne kapliczki, figury i krzy że przydro żne. Katalog obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów zainteresowania konserwatorskiego zamieszczono w "Opracowaniach bran żowych - cz. III", a ich rozmieszczenie pokazano na mapie.

9 W gminie brak jest obiektów stanowi ących wyró żniaj ące si ę dobro kultury współczesnej.

2.3. Problemy społeczne

W latach 1960-1988 gmina Sobienie Jeziory charakteryzowała si ę ubytkiem ludno ści, za ś od 1989 roku - niewielkim przyrostem i wyra źną koncentracj ą ludno ści w miejscowo ści gminnej i Śniadkowie Górnym A. Cechami struktury ludno ści jest nierównowaga płci (97,3 kobiet na 100 m ęż czyzn), zaawansowany proces starzenia si ę (prawie 20 % osób w wieku poprodukcyjnym) i relatywnie wysoki poziom wykształcenia. Głównym źródłem utrzymania ludno ści pozostaje praca w rolnictwie, chocia ż we wsi gminnej przewa żaj ą pozarolnicze źródła utrzymania, a w kilku wsiach (Dziecinów, Warszawice, Warszówka, Sobienie Szlacheckie i Śnadków Górny A) udział tych źródeł utrzymania jest zbli żony do połowy. Liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON jest w porównaniu z innymi gminami wiejskimi stosunkowo du ża (46,8 na 1000 ludno ści), a poziom bezrobocia relatywnie niski. Obiekty u żyteczno ści publicznej (szkoły, o środek zdrowia, GOK) s ą w dobrym stanie technicznym. Rozmieszczenie podmiotów z rejestru REGON i obiektów infrastruktury społecznej przedstawia zał ączona mapa.

Wprowadzenie funkcji usługowych spowoduje po żą dany wzrost popytu na lokalne wyroby rolno-spo żywcze oraz b ędzie stanowi ć czynnik stymuluj ący rozwój działalno ści gospodarczej, przez co powinno przyczyni ć si ę do korzystnych zmian w strukturze źródeł utrzymania ludno ści oraz do zahamowania wzrostu bezrobocia. Dla jako ści życia mieszka ńców istotna b ędzie równie ż mo żliwo ść zwi ększenia poziomu dost ępu do usług (w szczególno ści sportu i rekreacji oraz drobnego handlu i gastronomii), wzrostu warto ści gruntów oraz przyspieszenia realizacji elementów obsługi in żynieryjnej obszaru.

Sytuacja mieszkaniowa ludno ści gminy jest korzystna. Przeci ętna powierzchnia użytkowa mieszka ń na 1 osob ę (21,2 m2) była o 1,8 m 2 wy ższa od przeci ętnej na wsi w tym rejonie. Około 70 % mieszka ń znajduje si ę w budynkach o niepalnym materiale ścian. Około 20 % mieszka ń znajduje si ę w budynkach starych, wybudowanych przed 1945 rokiem. Ruch budowlany w gminie jest stosunkowo du ży.

10 2.4. Problemy gospodarcze

Atutem gminy w sferze gospodarczej jest intensywna produkcja rolna, wyspecjalizowana w sadownictwie i warzywnictwie. Baz ę produkcji rolnej stanowi 6,1 tys. ha u żytków rolnych, z których 49,4 % to grunty orne, 25,3 % - sady oraz 24,9 % - trwałe u żytki zielone. Powierzchni ę i struktur ę u żytków rolnych w poszczególnych wsiach ilustruje załączona mapa. Jako ść gruntów (64,3 pkt w skali IUNG) jest nieco ni ższa od średniej krajowej. 72,8 % użytków rolnych wymagaj ących melioracji jest zmeliorowanych. Do zmeliorowania pozostaje tylko 275 ha. Grunty najwy ższej jako ści wyst ępuj ą w południowo - zachodniej cz ęś ci gminy i tu koncentruj ą si ę sady i warzywa. Wschodnia cz ęść gminy charakteryzuje si ę bardzo wysokim odsetkiem trwałych użytków zielonych i tu istniej ą korzystne warunki do chowu bydła. Obsada bydła jest tu wy ższa od przeci ętnej w gminie. Wsie: Dziecinów, Nowy Zambrzyków, Przydawki, Sobienie Kiełczewskie Pierwsze, Sobienie Szlacheckie, Stary Zambrzyków, Śniadków Dolny, Śniadków Górny, Warszawice i Zuzanów posiadały wy ższ ą od średniej w gminie obsad ę zarówno bydła jak i trzody chlewnej. Według Powszechnego Spisu Rolnego w gminie było 1271 gospodarstw rolnych, w tym 197 działek rolnych o powierzchni do 1 ha. Gospodarstwa s ą bardzo rozdrobnione. Dominuj ą gospodarstwa o powierzchni u żytków rolnych od 1 do 7 ha. Przeci ętnie na 1 gospodarstwo przypadało 5,8 ha powierzchni ogólnej, w tym 4,7 ha użytków rolnych. Od 1988 roku obserwuje si ę zmniejszanie si ę liczby gospodarstw, czyli korzystny proces koncentracji ziemi. Rozdrobnionej strukturze gospodarstw odpowiada wysoki poziom zatrudnienia. Liczba pracuj ących wył ącznie i głównie w swoich gospodarstwach rolnych wynosi 2077 osób, co daje wska źnik 40,9 osób na 100 ha u żytków rolnych lub 2,4 ha na 1 osob ę pracuj ącą w gospodarstwie. W poszczególnych wsiach wska źnik ten kształtował si ę od 1,7 ha w Szymanowicach Du żych do 4,4 ha w Przydawkach. Poziom wykształcenia ludno ści rolniczej jest w gminie relatywnie wysoki. W strukturze zasiewów, obok zbó ż i ziemniaków, wyst ępuje znaczny (9,6 %) udział warzyw. Najwi ęcej warzyw w strukturze zasiewów posiadaj ą wsie: Wysoczyn (42,5 %), Szymanowice Małe (31,5 %), Szymanowice Duże (27,2 %), Gusin (17,4 %), Radwanków Królewski (17,3 %) i Śniadków Górny A (16,5 %). We wsiach o słabszych glebach (Sewerynów, Sobienie Kiełczewskie Drugie, Warszawice i Warszówka) ponad 20 % gruntów ornych stanowi ą ugory i odłogi.

11 Plony zbó ż (25,4 q/ha) i ziemniaków (160 q/ha) były w gminie nieco wy ższe od średnich w tym rejonie (odpowiednio - 25,2 i 152 q/ha). Przeci ętna obsada bydła (25,2 szt/100 ha UR), jak i trzody chlewnej (32,1 szt) jest w gminie bardzo niska (dane Powszechnego Spisu Rolnego). Stosunkowo wysok ą obsad ę bydła posiadaj ą wsie: Warszówka (63 szt./100 ha UR) i Warszawice (55 szt./100 ha UR), a nieco ni ższ ą (w przedziale 40 do 50 szt./100 ha UR) wsie: Przydawki, Sobienie Kiełczewskie Pierwsze, Sobienie Szlacheckie, Śniadków Górny i Zuzanów. Najwy ższ ą w gminie obsad ę trzody chlewnej na 100 ha u żytków rolnych posiadały wsie: Śniadków Dolny (83 szt.), Dziecinów (79 szt.), Przydawki (64 szt.) i Sobienie Szlacheckie (62 szt.). Poziom mechanizacji jest bardzo wysoki w rejonie sadowniczym (wsie: Gusin, Siedzów, Szymanowice Du że i Małe, Wysoczyn, gdzie na 100 ha u żytków rolnych przypada ponad 19 ci ągników, za ś niski (poni żej 9 ci ągników na 100 ha UR) w: Sewerynowie (0 szt.), Zuzanowie, Warszówce, Karczunku i Przydawkach. Według danych Powszechnego Spisu Rolnego: wi ększo ść gospodarstw rolnych korzystała z wodoci ągu zagrodowego, 80 % z pr ądu elektrycznego o napi ęciu 380 V, 83 % z gazu z butli, z własnego telefonu zaledwie 3 %, 42 % gospodarstw posiadało samochód osobowy, 25 % samochód osobowo-ci ęż arowy (do 2 t), 10 % samochód ci ęż arowy. Z maszyn rolniczych najwi ęcej gospodarstw posiadało: opryskiwacze sadownicze (397), opryskiwacze polowe (270), kosiarki ci ągnikowe (391) i rozsiewacze nawozów (275). Wyposa żenie w sprz ęt rolniczy jest wi ęc dostosowane do kierunków produkcji. W gospodarce rynkowej samorz ąd gminy posiada niewielki wpływ na rozwój rolnictwa. Po średnie oddziaływanie na ten rozwój odnosi si ę do poprawy infrastruktury wsi (melioracje, zaopatrzenie w wod ę, gospodarka ściekowa i odpadami, gazyfikacja, telefonizacja). Samorz ąd winien te ż wspomaga ć proces zalesiania gruntów wypadaj ących z produkcji rolnej. Spo śród 295 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych na terenie gminy w ko ńcu 2000 roku w rejestrze REGON, 10 było zaliczonych do sekcji EKD rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo, 50 do sekcji działalno ść produkcyjna, 37 do sekcji budownictwo i 122 do sekcji handel i naprawy. Najwięcej podmiotów skupia si ę w miejscowo ści gminnej Sobienie Jeziory i s ąsiaduj ącym z ni ą Śniadkowie Górnym A (ł ącznie ponad 40 % ogólnej liczby podmiotów w gminie). Pozostałe podmioty rozmieszczone s ą głównie w północnej cz ęś ci gminy tj. w Warszawicach, Dziecinowie, Radwankowie Szlacheckim, Sobieniach Biskupich i Warszówce. S ą to z reguły

12 miejscowo ści dobrze powi ązane komunikacyjnie i do ść du że pod wzgl ędem liczby ludno ści. W wymienionych miejscowo ściach mo żna liczy ć si ę z dalszym zapotrzebowaniem na tereny pod działalno ść gospodarcz ą i usługow ą. Działalno ść produkcyjna i usługowa prowadzona jest w małej skali i nie stanowi wi ększego zagro żenia dla cennego środowiska przyrodniczego (pewne zagro żenie stanowi amoniak u żywany do produkcji w zakładach przetwórstwa spo żywczego w Radwankowie Szlacheckim). Jest ona bardzo po żą dana i dlatego inicjatywy w tej dziedzinie powinny by ć wspierane przez władze gminy.

Gmina posiada walory turystyczne. Stanowi ą je: - koryto Wisły, stanowi ące korytarz ekologiczny o randze mi ędzynarodowej, mo żliwe do wykorzystania dla celów ekoturystyki, - kompleksy le śne w s ąsiedztwie wsi: Zuzanów, Sewerynów, Zambrzyków Stary i Karczunek, mo żliwe do penetracji turystycznej, - liczne zabytki architektury i miejsca pami ęci narodowej na terenie gminy i w sąsiaduj ących gminach.

Dodatkow ą mo żliwo ść stwarzaj ą bardzo słabe gleby w s ąsiedztwie atrakcyjnych lasów, które w pewnej cz ęś ci mo żna przeznaczy ć pod zabudow ę letniskow ą lub inne formy zagospodarowania turystycznego. Dotychczasowe wykorzystanie wymienionych walorów jest niewielkie. W gminie wyst ępuje tylko kilkadziesi ąt domów letniskowych (kompleks działek letniskowych we wsi Zuzanów oraz pojedyncze działki letniskowe w śród zabudowy zagrodowej).

Problemy dalszego rozwoju turystyki i wypoczynku sprowadzaj ą si ę wi ęc do: - wskazania nowych terenów indywidualnego budownictwa letniskowego, głównie wśród lub w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy zagrodowej - adaptacji zagród wypadaj ących z produkcji rolnej na cele letniskowe, co jest mo żliwe w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy, - wprowadzenia nowych form turystyki jak: agroturystyka, ekoturystyka, turystyka piesza i rowerowa w oparciu o zaprojektowane szlaki, - rozszerzenia zakresu usług "okołoturystycznych", poprawy stanu infrastruktury technicznej i estetyki gminy, zwłaszcza wsi odwiedzanych przez turystów.

13 2.5. Problemy infrastruktury technicznej

Najpilniejszym zadaniem w dziedzinie infrastruktury technicznej jest rozwi ązanie gospodarki wodno-ściekowej i odpadami.

Pierwsz ą inwestycj ą gminn ą z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wod ę była budowa w 1997 r. uj ęcia i stacji uzdatniania wody. Uj ęcie i stacja wodoci ągowa zlokalizowane s ą w miejscowo ści Śniadków Górny A, na działce stanowi ącej własno ść gminy. Teren jest ogrodzony. Posiada stref ę ochrony bezpo średniej i po średniej. Stacja ma wydajno ść około 160 m 3/godzin ę i wystarcza do zaspokojenia potrzeb całej gminy. Pracuje na bazie uj ęcia wód gł ębinowych z 3 studni o gł ęboko ści: 32 m, 32 m i 22m i o zasobach kategorii „B” 30, 30 i 60 m 3/godz. Ł ączny pobór wody podziemnej na terenie gminy wynosi około 200 000 m 3/rok. Średnie jednostkowe zu życie wody na mieszka ńca gminy korzystaj ącego z wodoci ągów wynosi 100 l/dob ę. Wydajno ść wodoci ągu zapewnia tak że ochron ę przeciwpo żarow ą wszystkich miejscowo ści. Obecnie, zbiorczym systemem zaopatrzenia w wod ę obj ęte s ą wszystkie miejscowo ści na terenie Gminy Sobienie-Jeziory.

Gospodarka ściekowa na terenie gminy nie jest w pełni uporz ądkowana. Do 2007 roku na terenie gminy nie było zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. Wszystkie ścieki odprowadzane były indywidualnymi systemami kanalizacyjnymi do zbiorników bezodpływowych. Według ewidencji prowadzonej przez Urz ąd Gminy do 2007 r. były tylko 4 indywidualne, biologiczne oczyszczalnie ścieków. Ścieki gromadzone w zbiornikach bezodpływowych wywo żone były taborem asenizacyjnym do oczyszczalni ścieków w Otwocku. We wrze śniu 2007 roku została oddana do eksploatacji pierwsza gminna oczyszczalnia ścieków. Do oczyszczalni odprowadzane s ą ścieki nowo wybudowanymi ruroci ągami tłocznymi z miejscowo ści Sobienie Jeziory i Radwanków Królewski.

Budowa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Sobienie Jeziory została rozpocz ęta w maju 2007 r. Zrealizowana została w III etapach (I etap w 2007 r. . II etap 2008 r. i III etap w 2012 r. w . Obejmuje miejscowo ści: Sobienie Jeziory i Radwanków Królewski. Długo ść sieci kan. 13,86 km, ilo ść przył ączy 387 szt.

Niezale żnie od kanalizacji sanitarnej, na terenie gminy realizowane s ą etapowo przydomowe oczyszczalnie ścieków, w tym:

14 - I etap zrealizowany w 2008 r – wykonano 30 szt. - II etap zrealizowano w 2010/2011 – wykonano 161 szt. - 5 szt indywidualnych - razem 196 szt.

Od 1 lipca 2013 r. na terenie Gminy Sobienie-Jeziory zacz ął obowi ązywa ć nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi, którym obj ęte s ą wszystkie nieruchomo ści zamieszkałe. Na terenie gminy został utworzony Gminny Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. W zamian za uiszczon ą przez wła ściciela nieruchomo ści zamieszkałe opłat ę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, odbierane s ą wytworzone w gospodarstwach domowych nast ępuj ące frakcje odpadów komunalnych: a) u źródła − komunalne odpady zmieszane (niesegregowane), − papier i tektura (w tym opakowania , gazety, czasopisma), − tworzywa sztuczne, − opakowania wielomateriałowe i metal, − szkło, − odpady ulegaj ące biodegradacji w tym odpady zielone, − odpady budowlane i remontowe. b) w GPSZOK − odpady wielkogabarytowe, − przeterminowane leki i chemikalia, − zu żyte baterie i akumulatory, − zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, − zu żyte opony.

Liczba nieruchomo ści zamieszkałych: ok. 2 300 w tym sezonowo ok. 250 Liczba mieszka ńców na dzie ń 31.12.2012 r. 6277 osób

Obecnie wyłoniona w drodze przetargu firma świadczy usług ę w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści, na których zamieszkuj ą mieszkańcy, na terenie Gminy Sobienie-Jeziory.

15 Nieruchomo ści nie zamieszkałe maj ą zawarte indywidualne umowy na odbiór odpadów z firmami posiadaj ącymi wpis do rejestru działalno ści regulowanej. Odpady są wywo żone i zagospodarowywane w instalacjach poza terenem Gminy Sobienie- Jeziory.

Segregacja nast ępuje w miejscu powstania odpadów. Odpady s ą zbierane w systemie pojemnikowo-workowym.

Gmina nie posiada źródła gazu ziemnego. Istnieje mo żliwo ść przeprowadzenia przez jej teren gazoci ągu wysokiego ci śnienia DN 150/DN 100 - odgał ęzienia od magistrali gazowej DN 500 Puławy - Warszawa z gminy Pilawa przez Osieck i Sobienie Jeziory do Wilgi.

Sie ć gazow ą na obszarze gminy stanowi ą:

- sie ć gazowa wysokiego ci śnienia – 7526 mb,

- sie ć gazowa średniego ci śnienia – 30714 mb,

- „aktywnych” przył ączy gazu (podpisane umowy sprzeda ży gazu) – 124. Ogrzewanie budynków realizowane jest indywidualnie, głównie ze źródeł ciepła na paliwa stałe. Cz ęść modernizowanych lub budowanych w ostatnich latach kotłowni pracuje na bazie oleju opałowego. Przez teren gminy przebiega linia tranzytowa najwy ższego napi ęcia 400 kV łącz ąca elektrowni ę w Kozienicach ze stacj ą 400/220/110 kV w Miłosnej koło Warszawy. Linia ta przebiega w bezpiecznej odległo ści od zwartych obszarów zabudowy. Ka żda lokalizacja obiektów kubaturowych w odległo ści do 45,0 m od osi linii wymaga uzyskania od operatora linii, opinii odno śnie zamierzonej działalno ści inwestycyjnej. Gmina jest zasilana w energi ę elektryczn ą SN 15 kV w podstawowym układzie ze stacji 110/15 kV w Pilawie i w Garwolinie. W sytuacjach awaryjnych wykorzystywana jest stacja 110/15 kV w Karczewie. Najwi ększe znaczenie w zasilaniu gminy ma stacja w Pilawie, która jest źródłem energii dla 87 % pracuj ących na jej terenie stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Stan techniczny lokalnych systemów elektroenergetycznych zasilaj ących poszczególne wsie gminy jest najgorszy w środkowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Na tle wska źników liczonych dla wszystkich gmin w tym rejonie stan ten jest w gminie nieco lepszy od przeci ętnego.

16 Bardzo słaby jest stan telefonii przewodowej w gminie.

Nie najlepsza jest sytuacja gminy w zakresie komunikacji. Nawierzchni ę tward ą posiadaj ą tylko drogi wojewódzkie (nr 801, nr 805 i nr 739) o ł ącznej długo ści 25 km, 24,6 km dróg powiatowych (13,1 km dróg powiatowych posiada nawierzchni ę gruntow ą i gruntow ą ulepszon ą) i zaledwie 6,9 km (z 42,7 km) dróg gminnych, w tym tylko 4,9 km ulepszon ą. Stan ten daje wska źnik g ęsto ści dróg twardych 59 km/100 km 2 tj. o 17 km/100 km 2 ni ższy do średniego krajowego. System transportowy gminy ocenia si ę jako prawidłowo ukształtowany w elementach powi ąza ń o zasi ęgu regionalnym, powi ąza ń mi ędzygminnych i obsługi PKS w północnych i zachodnich rejonach gminy, niewystarczaj ący w zakresie obsługi PKS w południowo-wschodnim rejonie gminy, a nieprawidłowy w zakresie struktury rodzajowej oraz stanu nawierzchni dróg powiatowych i gminnych, a tak że szeroko ści jezdni i szeroko ści pasa w liniach rozgraniczaj ących. Poło żenie i powi ązania drogi wojewódzkiej nr 739 sprzyjaj ą lokowaniu nowych funkcji usługowych i komunikacyjnych w jej s ąsiedztwie (przy ewentualnej realizacji oraz niezb ędnej modernizacji elementów układu drogowego powi ązanych z t ą drog ą). Istotnym czynnikiem rozwojowym jest modernizacja drogi i dostosowanie jej parametrów docelowo do klasy drogi głównej a w pierwszym etapie do klasy drogi zbiorczej.

17

II. CELE ROZWOJU ORAZ KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ GMINY

1. Cele rozwoju

Bior ąc pod uwag ę uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj ące z jej poło żenia geograficznego, środowiska przyrodniczego i kulturowego, aktualnego stanu zagospodarowania z uwzgl ędnieniem przedsi ęwzi ęć przygotowanych do realizacji, przyjmuje si ę nast ępuj ące cele dalszego rozwoju: a) cel nadrz ędny - poprawa warunków życia mieszka ńców przy zachowaniu równowagi pomi ędzy działalno ści ą gospodarcz ą a ochron ą środowiska przyrodniczego i kulturowego; b) cele społeczne: - poprawa jako ści życia mieszka ńców (standardu zamieszkania, poziomu usług), - zabezpieczenie przeciwpowodziowe; c) cele gospodarcze: - efektywny rozwój rolnictwa i przetwórstwa spożywczego w skali lokalnej, - rozwój turystyki i wypoczynku, - rozwój usług zwi ązanych z obsług ą ludno ści, rolnictwa oraz turystyki i wypoczynku, - poprawa stanu infrastruktury technicznej, zwłaszcza w zakresie gospodarki wodno-ściekowej i odpadami, dróg gminnych i powiatowych, elektroenergetyki, gazyfikacji i telefonizacji; d) cele przyrodnicze: ochrona walorów wszystkich elementów środowiska przyrodniczego, przede wszystkim najbardziej nara żonych na degradacj ę, a wi ęc lasów, dobrych gleb, wód powierzchniowych i podziemnych, a tak że powietrza atmosferycznego, e) cele kulturowe: zachowanie cennych zasobów dziedzictwa kulturowego, a wi ęc układów urbanistycznych, zabytków architektury i ich ekspozycji, miejsc pami ęci, stanowisk archeologicznych, f) cele przestrzenne: kształtowanie ładu przestrzennego, a wi ęc ogólnego wizerunku gminy, w tym w szczególno ści miejscowo ści gminnej.

18

2. Polityka gminy

Polityka gminy b ędzie wyra żać si ę w inicjowaniu działa ń zmierzaj ących do realizacji wy żej sformułowanych celów, uznanych w aktualnych warunkach za najwa żniejsze. Wychodz ąc naprzeciw zauwa żalnej tendencji do koncentracji ludno ści i usług w miejscowo ści gminnej i Śniadkowie Górnym A samorz ąd gminy powinien kontynuowa ć praktyk ę wyprzedzaj ącego przygotowywania i uzbrajania terenów dla budownictwa mieszkaniowego i usługowego oraz działalno ści produkcyjnej. Jednym z warunków poprawy jako ści życia mieszka ńców (poza miejscowo ści ą gminn ą) jest zapewnienie dobrej jako ści wody pitnej. Konieczna jest wi ęc sukcesywna rozbudowa sieci wodoci ągowej. Samorz ąd b ędzie te ż d ąż ył do rozwi ązania problemu gospodarki ściekowej poprzez budow ę gminnej oczyszczalni ścieków, a w dalszej perspektywie oczyszczalni ścieków równie ż w Sobieniach Szlacheckich oraz Dziecinowie. We współdziałaniu z Rejonem Energetycznym Samorz ąd b ędzie d ąż ył do modernizacji sieci elektroenergetycznych zapewniaj ąc popraw ę parametrów zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą mieszka ńcom wsi odczuwaj ącym braki w tym zakresie, a we współdziałaniu z Mazowieck ą Spółk ą Gazownictwa Sp. z o.o. i s ąsiaduj ącymi gminami (Osieck, Pilawa i Wilga) do doprowadzenia na teren gminy sieci gazowej (ewentualnie zasilenia w gaz ze zło ża odkrytego w rejonie wsi Sewerynów, je śli zostanie podj ęta jego eksploatacja). Popraw ę obsługi mieszka ńców Samorz ąd b ędzie osi ągał m.in. poprzez tworzenie warunków dla coraz lepszego funkcjonowania publicznych placówek o światy i słu żby zdrowia. Kontynuowane b ędą działania zmierzaj ące do zwi ększenia oferty kulturalnej dla mieszka ńców gminy i osób wypoczywaj ących w gminie. Czynione b ędą te ż starania na rzecz zwi ększenia bezpiecze ństwa publicznego, zabezpieczenia przeciwpo żarowego i przed powodzi ą. Realizacja celów gospodarczych w warunkach gospodarki rynkowej odbywa ć si ę będzie poprzez wspomaganie takich przedsi ęwzi ęć podmiotów gospodarczych (w tym osób fizycznych), które b ędą prowadzi ć do uruchamiania lub powi ększania skali produkcji i usług, a poprzez to do zmniejszania bezrobocia, wzrostu zamo żno ści i lepszego zaspokajania potrzeb ludno ści. Mog ą to by ć takie przedsi ęwzi ęcia jak: przetwórstwo owoców i warzyw, udost ępnianie (poprzez opracowanie miejscowych

19 planów zagospodarowania przestrzennego i pomoc w uzbrojeniu terenu) nowych terenów dla działalno ści gospodarczej i budownictwa letniskowego, zapewnianie ulg podatkowych przy uruchamianiu okre ślonych form działalno ści. Realizacja celów przyrodniczych powinna si ę odbywa ć poprzez egzekwowanie przepisów prawnych dotycz ących ochrony przyrody, ochrony środowiska, lasów, ochrony gleb. Nale ży opracowa ć program zalesie ń i współdziała ć z administracj ą le śną w jego realizacji. Współpracuj ąc z odpowiednimi organami ochrony środowiska dąż yć si ę b ędzie do wprowadzenia zmian w formach ochrony środowiska dostosowuj ąc te formy do rangi wyst ępuj ących walorów. Ochronie wód słu żyć b ędzie budowa gminnej oczyszczalni ścieków w Radwankowie Królewskim i wiejskiej w Sobieniach Szlacheckich oraz Dziecinowie. Zapewni ą one odbiór ścieków (za pomocą kanalizacji sanitarnej i poprzez dowóz) z terenu całej gminy. Ochronie wód słu żyć b ędzie tak że wdro żenie systemu usuwania odpadów stałych. Ochron ę powietrza atmosferycznego realizowa ć si ę b ędzie poprzez stopniowe ograniczanie spalania w ęgla zast ępuj ąc go olejem opałowym, drewnem, a w przyszło ści gazem ziemnym. Ochrona warto ści kulturowych b ędzie polegała na utrzymaniu nale żytego stanu technicznego obiektów zabytkowych i uzgadnianiu z organami ochrony zabytków wszelkich przedsi ęwzi ęć w ustanowionych strefach ochrony konserwatorskiej w odniesieniu do obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków, obiektów zainteresowania konserwatorskiego oraz stanowisk archeologicznych. Polityka przestrzenna gminy b ędzie realizowana poprzez sterowanie procesem sporz ądzania planów miejscowych, kieruj ąc si ę wskazaniami niniejszego Studium oraz egzekwowaniu przepisów prawa budowlanego. Obszarami szczególnego zainteresowania b ędą: miejscowo ść gminna wraz z s ąsiaduj ącą zabudow ą na terenie miejscowo ści Śniadków Górny A oraz tereny projektowanej zabudowy gospodarczej (w tym tak że tereny rozwoju aktywno ści gospodarczych w rejonie Dziecinowa) i letniskowej, a tak że tereny projektowanych usług sportu i rekreacji oraz projektowanego lotniska cywilnego.

20

III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. Struktura funkcjonalno- przestrzenna

1.1. Jednostki strukturalne

Obszar gminy podzielono na jednostki strukturalne. Podstaw ą wyodr ębnienia tych jednostek jest proponowany status ochrony przyrody.

Jednostka nr 1 - "rolnicza" , w której granicach znajduje si ę centrum administracyjno-usługowe gminy oraz tereny rolne o wysokiej jako ści i intensywnej produkcji sadowniczo-warzywniczej (w cz ęś ci południowo-zachodniej) i średniej intensywno ści produkcji, z dominuj ącym rolnictwem tradycyjnym w pozostałej cz ęś ci. Jednostk ę t ę proponuje si ę wył ączy ć z wielkoobszarowych form ochrony przyrody (OChK, PN, PK), pozostawiaj ąc jako dominuj ące funkcje gospodarcze.

Jednostka nr 2 - "le śno-turystyczno-rolnicza" - obejmuje du że kompleksy le śne i ł ąkowe oraz niewielkie enklawy gruntów ornych we wschodniej cz ęś ci gminy. Grunty rolne charakteryzuj ą si ę tu nisk ą jako ści ą (dominuj ą klasy bonitacyjne V i VI). Wyst ępuj ąca tu zabudowa zagrodowa stopniowo zanika, a na jej miejsce wchodzi zabudowa o charakterze letniskowym. Istnieje te ż tendencja do podziału atrakcyjnie poło żonych gruntów rolnych niskiej jako ści na działki letniskowe. Zgodnie z sugestiami zawartymi w informacji ze studium zagospodarowania przestrzennego byłego województwa siedleckiego, a tak że w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego , jednostce tej proponuje si ę status parku krajobrazowego (obecnie znajduje si ę w Nadwi śla ńskim Obszarze Chronionego Krajobrazu). Proponowany park byłby przedłu żeniem w kierunku południowym istniej ącego Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Jednostka nr 3 - "przyrodnicza" - obejmuje wschodni ą stron ę koryta Wisły w granicach mi ędzywala. Dolina Wisły posiada mi ędzynarodow ą rang ę przyrodnicz ą. Jej status w zakresie ochrony przyrody mo że by ć ustanowiony na szczeblu centralnym. W niniejszym Studium proponuje si ę na tym obszarze ochron ę w formie rezerwatów (projektowane rezerwaty: "Ławice Podgórzyckie" i "K ępa Czerska"), a w dalszej perspektywie w formie parku narodowego (proponowany Wi śla ński Park Narodowy).

21

Jednostka nr 4 – „usługowa: turystyczna, sportowa, rekreacyjna, komunikacyjna” - obejmuj ąca cz ęś ci sołectw Sobienie Biskupie, Sobienie Szlacheckie i Sobienie Kiełczewskie Drugie. W ramach jednostki wyznacza si ę tereny wskazane dla rozwoju: • turystyki – teren U1 obejmuj ący zespół pałacowo - parkowy wskazany do adaptacji na o środek hotelowo – konferencyjny

• sportu – tereny US1, US2 i US3 wskazane dla realizacji pól golfowych oraz terenu do jazdy konnej

• rekreacji – teren US4 wskazany dla realizacji zespołu bungalowów

• komunikacji – teren KL1 wskazany dla realizacji lotniska komunikacyjnego, stanowi ącego inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Jednostka nr 5 – „usługowo – produkcyjna” - obejmuj ące cz ęś ci sołectw Dziecinów, Warszówka i Warszawice. W ramach jednostki wyznacza si ę tereny wskazane dla rozwoju:

• usług, w tym usług w tym obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży ponad 400 m 2,

• baz, magazynów i składów,

• urz ądze ń i instalacji słu żą cych produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,

• zabudowy mieszkaniowej.

Dla wyznaczonych terenów nale ży przestrzega ć nast ępuj ących zasad w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu: o noworealizowane obiekty budowlane powinny nawi ązywa ć gabarytami i charakterem do regionalnych form architektonicznych oraz nie powinny kolidowa ć z warto ściowymi cechami krajobrazu. o nie nale ży dopuszcza ć do wznoszenia obiektów o charakterze prowizorycznym, szpec ących krajobraz.

Jako obszary przewidywane do wył ączenia z produkcji rolnej i le śnej wskazuje się tereny oznaczone na Rysunku Studium: US1, US2, US4 oraz KL1.

22 1.2. Sie ć osadnicza

Badaj ąc zachodz ące procesy dotycz ące osadnictwa oraz obserwuj ąc w przestrzeni zjawiska i rezultaty dotycz ące zmian w zagospodarowaniu przestrzennym mo żna wyró żni ć obszary zabudowane i proponowane do zabudowy, dla których zostały okre ślone zasady zagospodarowania. Przez obszary zabudowane nale ży rozumie ć tereny, które dotychczas zostały przeznaczone pod zabudow ę zagrodow ą, jednorodzinn ą, letniskow ą, usługow ą, gospodarcz ą, przemysłow ą, składy, magazyny, obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej oraz obszary, na których znajduj ą si ę inne budynki i obiekty budowlane. Działania inwestycyjne na tych obszarach powinny uwzgl ędnia ć w szczególno ści wymagania z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego (obszary gminy obj ęte ró żnymi formami ochrony środowiska) i prawa wodnego (około 60 % obszaru gminy znajduje si ę w granicach zagro żenia powodzi ą). Dla obszarów zabudowanych dopuszcza si ę wszelkie działania zwi ązane z adaptacj ą, modernizacj ą, remontem i budow ą (w tym przebudow ą, rozbudow ą, itp.) – o ile nie jest to w sprzeczno ści z przepisami prawa stanowionymi na podstawie przepisów szczególnych. W Studium zakłada si ę dalsz ą koncentracj ę ludno ści i działalno ści gospodarczej we wsi gminnej Sobienie Jeziory (ł ącznie ze Śniadkowem Górnym A). Udost ępniane, poprzez opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, działki dla budownictwa mieszkaniowego i usługowego umo żliwi ą napływ ludno ści do tej wsi, a funkcjonuj ący wodoci ąg wiejski i projektowana gminna oczyszczalnia ścieków stworz ą warunki uzbrojenia tych terenów. Ponadto przewiduje si ę: - udost ępnienie nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe, usługowe i działalno ść gospodarcz ą, głównie w: Dziecinowie, Warszawicach i Radwankowie Szlacheckim oraz w Sobieniach Szlacheckich i Sobieniach Biskupich , - udost ępnienie terenów letniskowych, zwłaszcza we wsiach: Zuzanów, Sewerynów, Karczunek, Przydawki, Stary Zambrzyków, Nowy Zambrzyków.

Orientacyjne granice obszarów proponowanych do zabudowy wyznaczono z uwzgl ędnieniem: - zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, - uwarunkowa ń ograniczaj ących lub wykluczaj ących mo żliwo ść zabudowy,

23 - przewidywanych tendencji zmian w przestrzennym rozmieszczeniu ludno ści, w tym równie ż ludno ści zatrudnionej poza rolnictwem oraz ludno ści przebywaj ącej na terenie gminy czasowo w zwi ązku z proponowanym rozwojem zabudowy letniskowej.

Tereny z przewag ą zabudowy zagrodowej – Tzz Zasady zagospodarowania terenów Tzz:

1) adaptacja istniej ącej zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i usługowej, 2) lokalizacja głównie nowej zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy jednorodzinnej i usługowej o charakterze nieuci ąż liwym dla środowiska i zdrowia ludzi, 3) dopuszczenie lokalizacji nowej zabudowy zagrodowej i gospodarczej niezb ędnej do prowadzenia gospodarstwa rolnego (w tym równie ż gospodarstwa ogrodniczego), poza orientacyjnymi granicami okre ślonymi na Rysunku Studium pod warunkiem uwzgl ędnienia wymogów okre ślonych w przepisach szczególnych oraz wymogów wynikaj ących z ustale ń Studium, a w szczególno ści z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego, 4) zalecenie wprowadzenia zieleni jako trwałego elementu towarzysz ącego zabudowie mieszkaniowej i usługowej.

Tereny z przewag ą zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy letniskowej – Tzz/Tr Zasady zagospodarowania terenów Tzz/Tr:

1) dla zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i usługowej obowi ązuj ą zasady okre ślone dla terenów Tzz wymienione powy żej, 2) dla zabudowy letniskowej ustala si ę: a) minimaln ą powierzchni ę działki letniskowej – 1000 m 2, b) wjazd na działk ę z drogi publicznej, c) wprowadzenie zieleni urz ądzonej stanowi ącej minimum 40 % powierzchni indywidualnej działki, d) wybudowanie szczelnego zbiornika bezodpływowego i wywóz nieczysto ści do oczyszczalni; 3) dopuszcza si ę przekształcanie istniej ącej zabudowy zagrodowej na cele letniskowe.

24 Tereny z przewag ą zabudowy zagrodowej i z usługami publicznymi Tzz/Up Zasady zagospodarowania terenów Tzz/Up:

1) adaptacja istniej ącej zabudowy usługowej publicznej (o świata, kultura) z mo żliwo ścią rozbudowy i modernizacji pod warunkiem spełnienia przepisów szczególnych i ustale ń Studium, 2) dopuszczenie zmiany funkcji obiektów usługowych publicznych na inn ą funkcj ę usługow ą nieuci ąż liw ą, 3) adaptacja istniej ącej zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej.

Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z towarzysz ącymi usługami publicznymi – Tzj/Up Zasady zagospodarowania terenów Tzj/Up:

1) adaptacja istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zabudowy usługowej publicznej (obiekty o światy, kultury, kultury sakralnej, zdrowia i opieki społecznej, administracji, finansów, bankowo ści, ł ączno ści, itp.), 2) zalecenie lokalizacji nowej zabudowy usługowej publicznej, 3) wprowadzenie zieleni urz ądzonej jako trwałego elementu towarzysz ącego zabudowie jednorodzinnej i usługowej, 4) lokalizacja nowej zabudowy jednorodzinnej i usług nieuci ąż liwych na wolnych działkach pod warunkiem zapewnienia dojazdu z dróg publicznych.

Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z zaleceniem usług komercyjnych – Tzj/Uc Zasady zagospodarowania terenów Tzj/Uc:

1) adaptacja istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej z mo żliwo ści ą jej modernizacji i rozbudowy pod warunkiem spełnienia przepisów szczególnych i ustale ń Studium, 2) lokalizacja nowej zabudowy jednorodzinnej i usługowej komercyjnej takiej jak: obiekty handlu, gastronomii, obsługi turystów, 3) dla nowych terenów zabudowy jednorodzinnej i usług komercyjnych wyznaczonych w południowej cz ęś ci wsi Sobienie Jeziory ustala si ę obowi ązek sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zawieraj ącego: a) zasady podziału na działki budowlane,

25 b) zasady uzbrojenia terenu w obiekty i urz ądzenia infrastruktury sanitarnej, c) zasady obsługi komunikacyjnej nowoprojektowanych działek, d) zasady zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą e) zasady regulacji architektonicznych form zabudowy i zagospodarowania działek budowlanych, zasady ochrony środowiska przyrodniczego i kształtowania zieleni.

Tereny zabudowy gospodarczej – Tzg Zasady zagospodarowania terenów Tzg:

1) lokalizacja obiektów i urz ądze ń zwi ązanych z działalno ści ą gospodarcz ą (usługi, rzemiosło, produkcja , magazyny, składy, produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych ), 2) ewentualna uci ąż liwo ść zwi ązana z prowadzeniem działalno ści gospodarczej musi ograniczy ć si ę do granic własno ści terenu indywidualnego inwestora, 3) wprowadzenie zieleni towarzysz ącej stanowi ącej minimum 15 % terenu nale żą cego do indywidualnego inwestora, 4) dopuszczenie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej o ile nie koliduje to z prowadzeniem wybranej działalno ści gospodarczej, 5) dopuszczenie obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży ponad 400 m 2.

Tereny zabudowy letniskowej – Tr Zasady zagospodarowania terenów Tr:

1) zaleca si ę minimaln ą wielko ść działki letniskowej na 1000 m 2 z obowi ązkiem utrzymania 80 % powierzchni działki w stanie biologicznie czynnym, 2) w zespołach domów letniskowych oprócz opracowania podziału na indywidualne działki nale ży przewidzie ć tereny wspólnego u żytkowania: drogi, parkingi, dojazdy, tereny sportowe i inne, 3) projekty budowlane powinny uwzgl ędnia ć wi ększe regionalne zindywidualizowanie form architektonicznych oraz dostosowanie skali i charakteru nowowznoszonych obiektów do harmonii z krajobrazem naturalnym, 4) nie nale ży dopuszcza ć do wznoszenia obiektów prowizorycznych, szpec ących krajobraz, 5) ogrodzenie działek letniskowych zaleca si ę realizowa ć jako ogrodzenia tradycyjne oraz żywopłotowe,

26 6) na działkach letniskowych nale ży budowa ć szczelne zbiorniki na nieczysto ści ciekłe do czasu wykonania sieci kanalizacji sanitarnej, 7) nale ży zorganizowa ć system gromadzenia odpadów stałych i ich regularnego wywo żenia na wysypisko, 8) zaleca si ę pozostawienie pasów przeciwpo żarowych o szeroko ści minimum 8,0 m dla zabudowy letniskowej proponowanej ma terenach przyle śnych.

Dla terenów zabudowy letniskowej wymagane jest opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Teren usług – U Ze wzgl ędu na poło żenie terenu U w strefach ochrony konserwatorskiej A, B i cz ęś ciowo K obowi ązuj ą zasady zagospodarowania okre ślone w rozdziale III dotycz ącym ochrony zespołu pałacowo-parkowego w Sobieniach Szlacheckich.

1.3. Surowce budowlane

Ustala si ę powierzchniow ą eksploatacj ę złó ż kruszywa naturalnego na terenach do 2 ha na obszarze całej gminy. Zaleca si ę eksploatacj ę złó ż kruszywa we wsiach: Dziecinów, Radwanków, Sobienie Szlacheckie, Śniadków Górny, Sobienie Kiełczewskie i Przydawki, gdzie zinwentaryzowane zostały zasoby surowców naturalnych.

1.4. Zakres dopuszczalnych rozwi ąza ń

Studium na podstawie obecnego rozpoznania procesów dotycz ących osadnictwa, danych i analiz okre śla kierunki rozwoju przestrzennego gminy, w tym równie ż kierunki rozwoju terenów proponowanych do zabudowy. Nie mo żna drobiazgowo wskaza ć terenów projektowanych do zabudowy i przewidzie ć wszystkich okoliczno ści zwi ązanych z ich rozwojem. Z pewno ści ą wyst ąpi ą sytuacje rodz ące w ątpliwo ści, czy są one zgodne z ustaleniami Studium. Proponuje si ę nast ępuj ący zakres dopuszczalnych lokalizacji nowej zabudowy poza terenami wskazanymi w Studium: - tereny zabudowy zwi ązanej z prowadzeniem działalno ści gospodarczej, - tereny zabudowy usługowej o charakterze publicznym, - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej.

Wy żej wymienione tereny musz ą spełnia ć nast ępuj ące warunki: - dost ęp do drogi publicznej lub mo żliwo ść dojazdu do drogi publicznej,

27 - mo żliwo ść ekonomicznego uzbrojenia w obiekty infrastruktury technicznej, - nie naruszania interesów osób trzecich.

W Studium zostały wyznaczone orientacyjnie rejony lokalizacji obiektów i urz ądze ń infrastruktury technicznej. Dopuszcza si ę u ści ślenie lokalizacji lub wybór nowego terenu dla wy żej wymienionych obiektów i urz ądze ń pod warunkiem spełnienia wymogów wynikaj ących z przepisów szczególnych, a zwłaszcza dotycz ących ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury. Dopuszczalne jest na podobnych zasadach okre ślenie nowych lokalizacji cmentarzy lub poszerzenie istniej ących.

2. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego

Zgodnie z Ustaw ą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym u podstaw zagospodarowania przestrzennego winien znajdowa ć si ę szeroko rozumiany ekorozwój. W celu realizacji koncepcji ekorozwoju na obszarze gminy Sobienie Jeziory proponuje si ę:

2.1. Ochron ę obszarów o najwy ższych warto ściach przyrodniczych

wyra żaj ącą si ę ochron ą istniej ących pomników przyrody, rezerwatu przyrody "Wymi ęklizna", przestrzeganiem zasad gospodarowania na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego i Nadwi śla ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz konieczno ści ą wprowadzenia zmian w Ekologicznym Systemie Obszarów Chronionego Krajobrazu polegaj ących na:

* utworzeniu 2 rezerwatów przyrody w obszarze mi ędzywala Wisły: "Ławice Podgórzyckie" i "K ępa Czerska". Oba rezerwaty zabezpiecz ą walory przyrodnicze najwa żniejszych dla awifauny l ęgowej wysp i nadrzecznych lasów ł ęgowych. Projektowany rezerwat "Ławice Podgórzyckie" jest zlokalizowany na odcinku Wisły 452,0-465,9 km, wykraczaj ąc na tereny s ąsiedniej gminy Wilga. Postulowany rezerwat "K ępa Czerska" jest zlokalizowany pomi ędzy 467,5 a 475,3 km szlaku żeglugowego. Postulowane rezerwaty s ą poło żone na terenach nale żą cych do Skarbu Pa ństwa i pozostaj ą w administracji Okr ęgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Warszawie podlegaj ącej bezpo średnio Ministerstwu Środowiska. Na terenie postulowanych rezerwatów przyrody b ędą obowi ązywały nakazy i zakazy nie stoj ące w sprzeczno ści z konieczn ą ochron ą przeciwpowodziow ą doliny Wisły i jej okolic;

28 * utworzenie docelowo na obszarze całego mi ędzywala Wisły środkowej Wi śla ńskiego Parku Narodowego, , który ju ż obecnie uznaje si ę, w opinii wybitnych ekologów polskich i zagranicznych, jako jeden z 3 najwa żniejszych w Polsce obok: Biebrza ńskiego i Białowieskiego;

* utworzenie Nadwi śla ńskiego Parku Krajobrazowego we wschodniej cz ęś ci gminy (b ędącego przedłu żeniem Mazowieckiego Parku Krajobrazowego),

* uznanie za u żytki ekologiczne 5 starorzeczy na dawnym tarasie zalewowym Wisły.

Na terenie rezerwatu przyrody "Wymi ęklizna" (uznanego za rezerwat przyrody na podstawie Zarz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 14 czerwca 1996r.), zgodnie z art. 15 Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92. poz. 880) zabrania si ę:

• budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urz ądze ń technicznych, z wyj ątkiem obiektów i urz ądze ń słu żą cych celom rezerwatu przyrody; • chwytania lub zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umy ślnego płoszenia zwierz ąt kr ęgowych, zbierania poro ży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronie ń zwierz ąt oraz ich miejsc rozrodu; • polowania, z wyj ątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody;, • pozyskiwania, niszczenia lub umy ślnego uszkadzania ro ślin oraz grzybów; • użytkowania, niszczenia, umy ślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; • zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, je żeli zmiany te nie słu żą ochronie przyrody; • pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, minerałów i bursztynu; • niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i u żytkowania gruntów; • palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz u żywania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez organ uznaj ący obszar za rezerwat przyrody;

29 • prowadzenia działalno ści wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; • stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony ro ślin i nawozów, • zbioru dziko wyst ępuj ących ro ślin i grzybów oraz ich cz ęś ci, z wyj ątkiem miejsc wyznaczonych przez organ uznaj ący obszar za rezerwat przyrody; • ruchu pieszego, rowerowego i jazdy konnej wierzchem, z wyj ątkiem szlaków wyznaczonych przez organ uznaj ący obszar za rezerwat przyrody; • ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami poło żonymi na nieruchomo ściach b ędących w trwałym zarz ądzie, wskazanymi przez organ uznaj ący obszar za rezerwat przyrody; • umieszczania tablic, napisów, ogłosze ń reklamowych i innych znaków niezwi ązanych z ochroną przyrody, udost ępnianiem rezerwatu przyrody, edukacj ą ekologiczn ą, z wyj ątkiem znaków drogowych i innych znaków zwi ązanych z ochron ą bezpiecze ństwa i porz ądku powszechnego; • zakłócania ciszy; • wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu.

Zakazy, o których mowa wy żej, nie dotycz ą:

o wykonywania zada ń wynikaj ących z planu ochrony lub zada ń ochronnych, o likwidacji nagłych zagro żeń oraz wykonywania czynno ści nieuj ętych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych, za zgod ą organu ustanawiaj ącego plan ochrony lub zadania ochronne; o prowadzenia akcji ratowniczej oraz działa ń zwi ązanych z bezpiecze ństwem powszechnym; o wykonywania zada ń z zakresu obronno ści kraju w przypadku zagro żenia bezpiecze ństwa pa ństwa; o obszarów obj ętych ochron ą krajobrazow ą w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własno ści, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

Do czasu utworzenia Wi śla ńskiego Parku Narodowego i Nadwi śla ńskiego Parku Krajobrazowego oraz 2 rezerwatów przyrody na terenie Nadwi śla ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu obowi ązuj ą zasady gospodarowania okre ślone w Rozporz ądzeniu Nr 68 Wojewody Mazowieckiego z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie Nadwi śla ńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu poło żonego na terenie

30 powiatów garwoli ńskiego, mi ńskiego i otwockiego. Zgodnie z przepisami Rozporz ądzenia na wymienionym terenie zakazuje si ę mi ędzy innymi :

2) Realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art.51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r – Prawo ochrony środowiska …

8) Lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem urz ądze ń wodnych oraz obiektów słu żą cych prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej lub rybackiej.

Zakaz, o którym mowa w … pkt.2 nie dotyczy przedsięwzi ęć słu żą cych obsłudze ruchu komunikacyjnego, turystyce oraz przedsi ęwzi ęć bezpo średnio zwi ązanych z rolnictwem i przemysłem spo żywczym. Na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, utworzonego Rozporz ądzeniem Nr 38a Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 stycznia 2001 r. (Dz.Urz. Woj. Maz. Nr 13 poz. 118 oraz z 2002 r. Nr 236, poz. 6012), zgodnie z art. 17 Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92. poz. 880) zakazuje si ę:

• realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm.); • umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronie ń i miejsc rozrodu oraz tarlisk i zło żonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej, rybackiej i łowieckiej; • likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro żnych i nadwodnych, je żeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych; • pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak że minerałów i bursztynu; • wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych; • dokonywania zmian stosunków wodnych, je żeli zmiany te nie słu żą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

31 • budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem obiektów słu żą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; • likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; • wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo żenia własnych gruntów rolnych; • prowadzenia chowu i hodowli zwierz ąt metod ą bez ściółkow ą; • utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych; • organizowania rajdów motorowych i samochodowych; • używania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych.

Na terenach projektowanych u żytków ekologicznych proponuje si ę: - nakaz utrzymania obecnego sposobu gospodarowania, - zakaz wysypywania i wylewania odpadów, - zakaz zmiany stosunków wodnych, - zakaz usuwania szuwarów.

Natomiast za dopuszczalne uznaje si ę wykorzystanie w ędkarskie oraz dotychczasowy pobór wody z J. Piwoni ńskiego.

W ramach ochrony obszarów o najwy ższych warto ściach przyrodniczych proponuje si ę równie ż ochron ę istniej ących u żytków ekologicznych oraz obszarów Natura 2000

Na terenie u żytku ekologicznego nr 569 obowi ązuj ą zakazy okre ślone w Rozporz ądzeniu Nr 221 Wojewody Mazowieckiego z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie wprowadzenia obszarów u żytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 162 z dnia 6 sierpnia 2001r., poz. 2403):

1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektów, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym. 3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby, 4) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczysto ści, 5) za śmiecania obiektów i terenów wokół nich,

32 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, je żeli słu żą innym celom ni ż ochrona przyrody i zrównowa żone wykorzystanie u żytków rolnych i le śnych oraz gospodarki rybackiej, 7) likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno - błotnych, 8) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo żenia własnych gruntów rolnych.

Na terenie istniej ącego oraz projektowanego obszaru Natura 2000 zabrania si ę podejmowania działa ń mog ących w istotny sposób pogorszy ć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, a tak że w istotny sposób wpłyn ąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony.

2.2. Pozostałe formy ochrony środowiska przyrodniczego

1) Ochrona lasów wyra żaj ąca si ę bezwzgl ędnym zakazem uszczuplania ich powierzchni, niszczenia i działa ń osłabiaj ących biologiczn ą odporno ść drzewostanów.

2) Szczególna ochrona lasów ochronnych poprzez prowadzenie w nich gospodarki le śnej w sposób zapewniaj ący ci ągłe spełnianie przez nie celów, dla których zostały wydzielone, a przede wszystkim przestrzeganie zasad gospodarowania zawartych w Rozporz ądzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki le śnej. W lasach ochronnych w zale żno ści od kategorii ochronno ści obowi ązuje:

- zakaz pełnego lub sezonowego pozyskiwania drewna, - zakaz wst ępu w okresie l ęgowym, - zakaz melioracji odwadniaj ących, - nakaz wykonania zastawek na ciekach wodnych, - nakaz zmiany sposobu u żytkowania zr ębowego na przer ębowy, - nakaz wykonywania okre ślonych zabiegów w zakresie zagospodarowania i ochrony lasów. 3) Ochrona złó ż surowców mineralnych, która polega ć b ędzie na:

- racjonalnym gospodarowaniu zasobami złó ż,

33 - prowadzeniu eksploatacji złó ż w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczaj ących szkody w środowisku, - rekultywacji terenów wyrobisk poeksploatacyjnych. 4) Ochrona trwałych u żytków zielonych wyst ępuj ących w dnach dolin rzecznych, tworz ących korytarze ekologiczne, poprzez:

- pozostawienie dolin jako terenów otwartych, tj. wył ączenie ich z zabudowy i nie tworzenie przegród utrudniaj ących grawitacyjny spływ powietrza, - pozostawienie dolin w dotychczasowym u żytkowaniu, co wiąż e si ę z nieprzekształcaniem trwałych u żytków zielonych w grunty orne, - pozostawienie zadrzewie ń, zwłaszcza olchowych nad ciekami wodnymi i starorzeczami. 5) Maksymalne ograniczenie przeznaczania gleb chronionych na cele nierolnicze. Odnosi si ę to do gleb mineralnych klas I-IV oraz gleb organicznych.

6) Zaniechanie zbytniego pogł ębiania rowów melioracyjnych.

7) Ochron ę wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami poprzez:

- ograniczenie do niezb ędnego minimum stosowania chemicznych środków ochrony ro ślin na obszarach dolin i obni żeń terenu, - zachowanie wzmo żonego nadzoru sanitarnego wokół uj ęcia wód gł ębinowych, - na terenach poło żonych na obszarze głównego zbiornika wód podziemnych "Dolina rzeki Środkowa Wisła" z chwil ą ścisłego okre ślenia granic obszaru wysokiej ochrony (OWO) tego zbiornika, obowi ązywa ć b ędą szczegółowe zasady gospodarowania. 8) Likwidacj ę dzikich wysypisk śmieci.

9) Rekultywacj ę terenów wyrobiskowych.

10) Zapobieganie nadmiernemu zarastaniu ł ąk i pastwisk w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

11) Renaturalizacj ę koryta rzeki Jagodzianki poprzez przywrócenie dawnej meandracji górnego biegu tej rzeki, 12) Ochron ę rzeki o nazwie Kanał Warszawiacki przez pozostawienie minimum 3-metrowej strefy ochronnej.

34 2.3. Ochrona przeciwpowodziowa

Ustala si ę ochron ę istniej ących wałów przeciwpowodziowych poprzez stosowanie ogranicze ń wynikaj ących z art. 85 ust. 1 i ust. 2 Prawa Wodnego (Dz.U. z 2001 r. Nr 115 poz. 1229).

1) Na wałach przeciwpowodziowych zabrania si ę:

- przeje żdżania przez wały oraz wzdłu ż korony wałów pojazdami o konno lub przep ędzania zwierz ąt gospodarskich, z wyj ątkiem miejsc do tego przeznaczonych, - uprawy gruntu na wałach oraz w odległo ści co najmniej 3 m od stopy wału, - rozkopywania wałów, wbijania słupów, ustawiania znaków przez nieupowa żnione osoby, - wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów i rowów w odległo ści mniejszej ni ż 50 m od stopy wału, - uszkadzania darniny i innych umocowa ń. 2) Zakazów, o których mowa powy żej nie stosuje si ę do robót zwi ązanych z utrzymaniem wałów przeciwpowodziowych.

Na obszarach poło żonych mi ędzy wałem a korytem rzeki Wisły obowi ązuje:

- zakaz wznoszenia obiektów budowlanych i wykonywania urz ądze ń wodnych, - zakaz składowania materiałów, zmiany ukształtowania terenu oraz wykonywania innych robót z wyj ątkiem robót zwi ązanych z regulacj ą lub utrzymywaniem wód rzeki Wisły, - zakaz sadzenia drzew i krzewów z wyj ątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód oraz ro ślinno ści stanowi ącej element zabudowy biologicznej doliny Wisły lub ro ślinno ści słu żą cej do wzmacniania brzegów, obwałowa ń i odsypisk, - zakaz wykonywania urz ądze ń lub robót, które mog ą utrudnia ć ochron ę tych obszarów przed powodzi ą.

Dla pozostałych terenów zalewowych znajduj ących si ę w granicach przepływu tzw. Wody stuletniej zabrania si ę lokalizowania obiektów i urz ądze ń szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi, m.in. lokalizacji cmentarzy, składowisk odpadów, zbiorników paliw, magazynów środków chemicznych, itp.

35 W obszarze zmiany Studium, na Rysunku Studium wyznaczono obszary zagrożenia powodzi ą, w tym:

- zasi ęg szczególnego zagro żenia powodzi ą:

- o prawdopodobie ństwie Q=0,5% - o prawdopodobie ństwie Q=1% - o prawdopodobie ństwie Q=5%

- zasi ęg potencjalnego zagro żenia powodzi ą: - o prawdopodobie ństwie Q=0,5% - o prawdopodobie ństwie Q=1% - o prawdopodobie ństwie Q=5%.

Dla obszarów szczególnego zagro żenia powodzi ą obowi ązuje: - zakaz realizacji obiektów budowlanych, - zakaz wykonywania urz ądze ń wodnych, - zakaz sadzenia drzew lub krzewów, - zakaz zmiany ukształtowania terenu, - zakaz składowania materiałów. za wyj ątkiem działa ń słu żą cych ochronie przeciwpowodziowej okre ślonych w Art. 88l ust. 1 Ustawy – Prawo wodne. Regionalny Dyrektor Gospodarki Wodnej w Warszawie mo że zwolni ć z powy ższych zakazów na warunkach i w trybie art.88I ustawy Prawo wodne.

Wyznaczony zasi ęg obszarów potencjalnego zagro żenia powodzi ą ma charakter informacyjny. Nie wywołuje bezpo średnich i jednoznacznych skutków a jedynie słu ży – jako uwarunkowanie – planowaniu przeznaczenia i zagospodarowania terenu. Na tych obszarach, nara żonych na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wałów przeciwpowodziowych, nale ży uwzgl ędnia ć mo żliwo ść wyst ąpienia tego typu zagro żenia.

Zaleca si ę, żeby wszystkie działania inwestycyjne poło żone w granicach terenów zalewowych były ka żdorazowo uzgadniane z wła ściwymi słu żbami ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

36 3. Ochrona dziedzictwa kulturowego

Na Rysunku Studium wskazano strefy "W" - ochrony reliktów archeologicznych - wokół wszystkich stanowisk wnioskowanych do wpisu do rejestru zabytków, chocia ż stref ą t ą obejmowane s ą z reguły tereny o całkowicie rozpoznanej zawarto ści reliktów archeologicznych lub stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków. Jednak że w my śl Ustawy dnia z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, je śli obiekt spełnia warunki wpisu do rejestru, uwa żany jest za zabytek i jest chroniony moc ą Ustawy.

Inne wa żniejsze stanowiska archeologiczne wskazane na Rysunku Studium, w planie zagospodarowania przestrzennego powinny być otoczone stref ą "OW" - obserwacji archeologicznej. Stref ą t ą otoczono stanowiska o chronologii starszej ni ż schyłek średniowiecza i pocz ątek nowo żytno ści, czyli datowane przed pierwsz ą połow ą XVI wieku. Proponowane granice stref starano si ę wyznaczy ć w oparciu o istniej ące drogi, cieki lub punkty orientacyjne widoczne w terenie. Mog ą zaistnie ć w ątpliwo ści, co do otaczania stanowisk o randze śladu osadniczego stref ą "OW", jednak że pojedyncze lub nieliczne znaleziska ceramiki na powierzchni nie musz ą świadczy ć o tym, że jest to małe i nieistotne stanowisko, lecz, że uchwycony został pocz ątek procesu jego niszczenia, kiedy materiał zabytkowy ukryty dot ąd w ziemi zaczyna by ć wydobywany na powierzchni ę. Stref ą t ą nale żałoby obj ąć tak że wsie historyczne o metryce z pocz ątku XVI wieku i starsze. Aby jednak nie wprowadza ć zbyt wielu stref w jednym miejscu, proponuje si ę rozszerzy ć wskazania dotycz ące działalno ści w strefie "B" o wymóg uzgadniania z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków wszelkich inwestycji, w szczególno ści liniowych, wi ążą cych si ę z pracami ziemnymi. Na obszarze strefy "OW" wszelka działalno ść inwestycyjna, a w szczególno ści ta, która ł ączy si ę z naruszeniem ziemi na gł ęboko ść ponad 30 cm , musi by ć dokonywana po uprzednim uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, pod nadzorem archeologiczno-konserwatorskim. W razie stwierdzenia reliktów archeologicznych wszelkie prace powinny by ć przerwane, a teren udost ępniony do ratowniczych bada ń archeologicznych przeprowadzanych w trybie pilnym dla szybkiego udost ępnienia terenu pod inwestycj ę. Ich wyniki powinny decydowa ć o mo żliwo ści kontynuowania prac, ewentualnie o ich zaniechaniu i zmianie przeznaczenia gruntów. Teren przebadany archeologicznie jest uwa żany za

37 zniszczony (za wyj ątkiem reliktów architektury) i jako taki mo że by ć udost ępniony do dalszych prac budowlanych.

Ratownicze badania wykopaliskowe poprzedzaj ące inwestycj ę prowadzone s ą na koszt inwestora, bezpo średnio przez niego finansowane. Środki finansowe za przeprowadzenie bada ń archeologicznych nale ży uwzgl ędni ć jako dodatkow ą, odr ębn ą pozycj ę w zbiorczym kosztorysie inwestycji. Na obszarach strefy "OW" nale ży zatem unika ć lokalizowania inwestycji naruszaj ących powierzchni ę ziemi na gł ęboko ść przekraczaj ącą 30 cm.

Wojewódzki Konserwator Zabytków mo że nie udzieli ć zgody na lokalizacj ę inwestycji na obszarze zabytkowym, je żeli przemawiaj ą za tym postanowieniem wa żne wzgl ędy merytoryczne (ochrona, zachowanie unikatowych warto ści naukowych zabytków dla przyszłych bada ń). W uzasadnionych przypadkach Wojewódzki Konserwator Zabytków mo że zrezygnowa ć z wymogu nadzoru konserwatorskiego, gdy ż stanowiska archeologiczne nie zawsze pokrywaj ą si ę całkowicie z wyznaczanymi na mapach zasadniczych strefami ochrony lub gdy mamy do czynienia z drobn ą inwestycj ą np. przył ącza kabla. Je żeli fakt niszczenia lub zagro żenia substancji zabytkowej stanowiska archeologicznego zostanie ujawniony, organy ochrony zabytków podejmuj ą działania prowadz ące do wpisu zagro żonego stanowiska do Rejestru Zabytków. Decyzja o wpisie do Rejestru Zabytków okre śla warunki uprawy roli, w tym wyznacza dopuszczaln ą gł ęboko ść orki. Użytkownik, pod sankcj ą karn ą, winien przestrzega ć zalece ń konserwatorskich wydanych z mocy przepisów obowi ązuj ących aktów prawnych.

W zwi ązku z powy ższym w tek ście opracowywanego w przyszło ści planu zagospodarowania proponuje si ę umie ści ć poni ższy zapis:

"W stosunku do stref ochrony zabytków archeologicznych (oznaczonych na Rysunku Studium specjalnym symbolem i numeracj ą), zgodnie z Ustaw ą dnia z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pó źniejszymi zmianami) plan ustala:

w strefie “W" ochrony konserwatorskiej: - wszelkie inwestycje zwi ązane z pracami ziemnymi które naruszaj ą powierzchni ę ziemi na gł ęboko ść poni żej 0.30 m., musz ą by ć poprzedzone

38 badaniami archeologicznymi o charakterze ratowniczym na obszarze zaj ętym pod inwestycj ę,

w strefie "OW" ochrony konserwatorskiej: - obowi ązek uzgadniania z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków wszelkich inwestycji (kubaturowych, liniowych, drogowych, poboru surowców mineralnych itp.) oraz zmian w u żytkowaniu gruntów, - roboty ziemne, zwi ązane z uzgodnionymi inwestycjami musz ą by ć prowadzone pod nadzorem uprawnionego archeologa. W przypadku natrafienia podczas w/w nadzorów na ślady obiektów archeologicznych, prace ziemne musz ą by ć przerwane na czas niezb ędny do przeprowadzenia archeologicznych prac wykopaliskowych, - w/w prace musz ą by ć finansowane zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami, - Wojewódzki Konserwator Zabytków, w uzasadnionych przypadkach zastrzega sobie prawo do nakazania wyprzedzaj ących bada ń wykopaliskowych lub do odst ąpienia od warunku nadzoru archeologicznego".

W zakresie ochrony warto ści kulturowych terenu obj ętego opracowaniem, ustalono historyczne rozplanowanie przestrzenne, historyczn ą struktur ę funkcjonaln ą, warto ściowe obiekty kubaturowe oraz warto ści ekspozycyjno- krajobrazowe. Wnioski wypływaj ące ze stanu warto ści kulturowych terenu obj ętego opracowaniem umo żliwiły okre ślenie stref ochrony konserwatorskiej.

Strefy te grupuj ą obszary i zespoły o podobnej warto ści kulturowej, przyrodniczej i krajobrazowej. Wyznaczenie w ich zasi ęgu chronionych pojedynczych obiektów, umo żliwia ponadto ich ochron ę niezale żnie od charakteru strefy w jakiej si ę znajduj ą. Na obszarze gminy Sobienie Jeziory, proponuje si ę wyznaczy ć nast ępuj ące strefy ochrony konserwatorskiej.

STREFA "A" - pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej, obejmuje: - zespół ko ścioła parafialnego w Warszawicach, - zespół dworsko-parkowy w Siedzowie, - zespół pałacowo-parkowy w Sobieniach Szlacheckich.

Strefa "A" obejmuje obszar, na którym elementy historycznego układu przestrzennego miejscowo ści lub jego cz ęś ci, tzn. rozplanowanie, zabudowa oraz zwi ązany z nim integralnie teren i krajobraz zachowały si ę w tak wysokim stopniu, że

39 znajduj ący si ę na nim zespół, wyró żnia si ę w cało ści układu przestrzennego współczesnej miejscowo ści swoimi cechami przestrzennymi, a w szczególno ści tym, że dominuj ą w nim elementy historycznej kompozycji przestrzennej, obrazuj ące czytelnie historyczne pochodzenie zespołu oraz reprezentacyjne lub typowe dla pewnego okresu w rozwoju architektury i urbanistyki pod wzgl ędem rozplanowania, zabudowy oraz układu terenu i krajobrazu.

Wytyczne konserwatorskie dla strefy "A" zostały okre ślone w formie zakazów, wymaga ń i postulatów: - zakazuje si ę wznoszenia jakichkolwiek obiektów kubaturowych w tej strefie, - wymaga si ę zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymanie istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów ro ślinno ści wysokiej, osi widokowych i kompozycyjnych, układu stawów i cieków wodnych, - wymaga si ę zachowania istniej ących podziałów parcelacyjnych, - zakazuje si ę wytyczania nowych ci ągów komunikacyjnych,

STREFA "B" - ochrony zachowanych elementów zabytkowych, obejmuje: - rozplanowanie centrum miejscowo ści Sobienie Jeziory wraz z cmentarzem parafialnym i fragmentami ulic: Piwoni ńskiej i Warszawskiej, - teren wokół kapliczki przydro żnej w Dziecinowie, - teren wokół pomnika w Piwoninie, - teren wokół pomnika w Radwankowie Szlacheckim, - teren dawnego folwarku w zespole dworskim w Siedzowie, - teren wokół figury przydro żnej "Chrystusa Ubiczowanego" przy drodze Warszawice - Sobienie Biskupie, - fragment rozplanowania miejscowo ści Sobienie Biskupie, - teren folwarczny w zespole pałacowym w Sobieniach Szlacheckich, - teren cmentarza parafialnego w Warszawicach, - teren wokół pomnika powsta ńców 1863 r. w Zambrzykowie Nowym.

Stref ą "B" obejmuje si ę niezb ędn ą podbudow ę przestrzenn ą dla zabytkowego obiektu dominuj ącego, a tak że tereny historycznego układu przestrzennego, gdzie zostały zatarte elementy dawnego zało żenia, rozebrane lub przebudowane historyczne budowle kubaturowe, zlikwidowane cieki wodne czy zespoły starodrzewia.

40 Strefa ta słu ży głównie ochronie warto ści przestrzennych i krajobrazowych. Nie stawia si ę wobec niej wymaga ń tak jak dla strefy "A", niemniej jednak powinna podlega ć postulowanym rygorom: - wymaga si ę zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, tj. utrzymania istniej ącej sieci dróg, alei, szpalerów, osi widokowych i kompozycyjnych, - dopuszcza si ę realizacj ę nowej zabudowy w zale żno ści od jej funkcji, z wymogiem dostosowania jej do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie skali i bryły zabudowy, przy jednoczesnym zało żeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej, - wymaga si ę zachowania istniej ących podziałów parcelacyjnych, - zakazuje si ę wytyczania nowych ci ągów komunikacyjnych.

STREFA "K" - ochrony krajobrazu, obejmuje: - teren przy cmentarzu parafialnym w Sobieniach Jeziorach, - teren przy zespole dworskim w Siedzowie, - teren przy zespole pałacowym w Sobieniach Szlacheckich, - teren przy cmentarzu parafialnym w Warszawicach.

Strefa "K" obejmuje tereny krajobrazu integralnie zwi ązane z zespołem zabytkowym, znajduj ące si ę w jego otoczeniu. Granice strefy "K" wyznacza si ę obejmuj ąc nimi obszary jednorodne pod wzgl ędem rodzaju pokrycia terenu lub rodzaju zwi ązków widokowych w zespole zabytkowym. Strefa "K" została wprowadzona jako uzupełnienie stref ochrony konserwatorskiej "A" i "B" w charakterze otuliny. W strefie tej postuluje si ę: - zachowanie istniej ącego drzewostanu, - utrzymanie istniej ącego u żytkowania, - nie wprowadzanie zwartych nasadze ń wysok ą ro ślinno ści ą, - nie lokalizowanie obiektów kubaturowych. Ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania, dla obszarów uj ętych strefami ochrony konserwatorskiej, proponuje si ę sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

41 4. Kierunki rozwoju turystyki i wypoczynku

Rozwój turystyki i wypoczynku powinien stanowi ć jeden z wa żnych kierunków rozwoju gminy. Wyst ępowa ć b ędą dotychczasowe formy to jest wypoczynek pobytowy indywidualny oraz turystyka krajobrazowa. Zakłada si ę dalszy rozwój indywidualnego budownictwa letniskowego oraz wdra żanie nowych form usług turystycznych to jest kwater prywatnych i gospodarstw agroturystycznych. Rozwój indywidualnego budownictwa letniskowego wymaga udost ępnienia nowych terenów, najcz ęś ciej w śród i w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy zagrodowej. Kwatery prywatne dałyby mo żliwo ść krótkiego pobytu (np. weekendowego) turystom przybywaj ącym w celu obejrzenia malowniczych terenów i zabytków w gminie. Na zał ączonych mapach wskazano potencjalne szlaki: kajakowe, piesze i rowerowe. Dla realizacji funkcji turystycznej gminy nale ży podj ąć szereg działa ń wspomagaj ących. Dotycz ą one:

- utworzenia ogólnodost ępnej bazy noclegowej (której brak jest na terenie gminy), zwłaszcza w postaci pokoi go ścinnych i tanich schronisk młodzie żowych w istniej ących szkołach, - utworzenie stanic wodnych dla obsługi szlaku kajakowego z przystani ą dla kajaków, wypo życzalni ą sprz ętu wodnego, - utworzenie pola namiotowego, - budow ę deszczochronów i miejsc postoju w punktach widokowych z zadaszeniami, stołami, ławkami i miejscami do rozpalania ognisk dla obsługi szlaków pieszych i rowerowych po ich wyznaczeniu, oznakowaniu i zaopatrzeniu w tablice informacyjne, - przygotowanie atrakcyjnej oferty kulturalnej poprzez powi ększenie zasobów bibliotecznych, organizowanie imprez kulturalnych przez Dom Kultury, przystosowanie odpowiednich sal do spotka ń towarzyskich lub budow ę sezonowych ogródków i zadasze ń, - budow ę boisk sportowych, urz ądze ń i miejsc do gier i zabaw dla dorosłych i dzieci, - zapewnienia ł ączno ści telefonicznej o łatwej dost ępno ści w oparciu o ogólnie dost ępne automaty telefoniczne, - zwi ększania dost ępno ści komunikacyjnej poprzez napraw ę i modernizacj ę dróg, budow ę parkingów i zakładów obsługi samochodów.

42 Poza działaniami typowo gospodarczymi podejmowanymi w celu dalszego rozwoju funkcji turystycznej gminy nale ży podejmowa ć równie ż działania maj ące na celu wyeksponowanie i rozpropagowanie na szersz ą skal ę poprzez media i odpowiednie wydawnictwa walorów gminy, co przyci ągn ęłoby turystów i zach ęciło do zwiedzania lub dłu ższego pobytu na terenie gminy, a to przysporzyłoby dodatkowych dochodów miejscowej ludno ści. W celu zachowania wysokich walorów środowiska przyrodniczego jako atutu turystycznego gminy, nale ży d ąż yć do poprawy stanu sanitarnego lasów i ich ochrony przed nadmiern ą penetracj ą poprzez:

- wykonywanie w odpowiednim czasie i w odpowiedniej ilo ści czynno ści hodowlanych i ochronnych, - likwidacj ę dzikich wysypisk śmieci, - ustawienie tablic informacyjnych o sposobach zachowania si ę w lasach z systemem zakazów i nakazów, - wyznaczenie dróg, po których mo żna si ę porusza ć w lasach ochronnych, gdy ż nieskanalizowana i nadmierna penetracja tych lasów mogłaby narusza ć spełnianie przez nie celów, dla których zostały wydzielone, - utworzenie w strefie brzegowej pasa ochronnego o szeroko ści 20-30 m zło żonego z gatunków drzew i krzewów li ściastych ozdobnie kwitn ących lub owocuj ących przyci ągaj ących turystów co uchroniłoby wn ętrze lasu przed nadmiern ą penetracj ą, - dla turystów zmotoryzowanych wyznaczenie parkingów i miejsc zadaszonych poło żonych na skraju lasów i sprawowanie nad nimi opieki, - wyznaczenie miejsc przydatnych do rozpalania ognisk celem unikni ęcia po żarów w lasach. Przy wyznaczaniu dalszych terenów zabudowy letniskowej nale ży przestrzega ć nast ępuj ących zasad:

a) zaleca si ę ustalenie minimalnej wielko ści działki letniskowej na 1000 m 2 z obowi ązkiem utrzymania 80 % powierzchni działki w stanie biologicznie czynnym, b) w zespołach domków letniskowych oprócz opracowania podziału na indywidualne działki nale ży przewidzie ć tereny wspólnego u żytkowania: drogi, parkingi, dojazdy, tereny sportowe i inne,

43 c) na terenach budownictwa letniskowego nie nale ży przewidywa ć realizacji obiektów usługowych. Potrzeby powinny zapewni ć odpowiednio powi ększone obiekty handlowe, gastronomiczne poło żone w najbli ższej miejscowo ści; d) projekty budowlane powinny uwzgl ędnia ć wi ększe regionalne zindywidualizowanie form architektonicznych oraz dostosowanie skali i charakteru nowowznoszonych obiektów do krajobrazu naturalnego, e) nie nale ży dopuszcza ć do wznoszenia obiektów o charakterze prowizorycznym, szpec ących krajobraz, f) nale ży preferowa ć ogrodzenia tradycyjne oraz żywopłotowe daj ące mo żliwo ść migracji drobnej zwierzyny le śnej, g) na działkach letniskowych nale ży budowa ć szczelne szamba, h) nale ży zorganizowa ć system gromadzenia odpadów stałych i ich regularnego wywo żenia na wysypisko gminne, i) zaleca si ę pozostawienie pasów przeciwpo żarowych o szeroko ści min. 8,0 m dla zabudowy letniskowej na terenach przyle śnych, j) do celów letniskowych wykorzysta ć tak że istniej ące budownictwo zagrodowe.

Kierunki rozwoju turystyki zilustrowano na zał ączonej mapie.

5. Infrastruktura techniczna

Przyjmuje si ę nast ępuj ące kierunki działania:

5.1. Komunikacja

Zało żenia rozwoju systemu transportowego Sprawne działanie systemu transportowego uzale żnione b ędzie od:

- zapewnienia realizacji drogowych powi ąza ń zewn ętrznych, z najbli ższymi miastami, z układem dróg wy ższej kategorii, z s ąsiednimi gminami, - zapewnienia obsługi komunikacyjnej zagospodarowania przestrzennego drogami o odpowiednim standardzie nawierzchni, - rozwoju sieci zewn ętrznych i wewn ętrznych powi ąza ń autobusowych gminy, - rozwoju sieci obiektów obsługi technicznej pojazdów.

Główny nacisk w dziedzinie usprawnienia układu drogowego nale ży poło żyć na modernizacj ę dróg tworz ących ten układ poprzez:

- budow ę lub wzmocnienie nawierzchni (twarda ulepszona),

44 - dostosowanie parametrów technicznych do normatywnych dla danej kategorii.

Zasady funkcjonowania układu drogowego Gmina Sobienie Jeziory b ędzie obsługiwana przez trójstopniowy układ drogowy, który b ędą tworzy ć drogi: wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Drogi wojewódzkie - tworzy ć będą drogi oznaczone na Rysunku Studium symbolem KDW: - nr 801: Warszawa - Wilga - Dęblin - Puławy, - nr 805: Warszawice - Pilawa - Parysów - Wilchta, - nr 739, dr. nr 723: Brzumin - Piwonin - Sobienie Jeziory - gm. Osieck.

Dla drogi nr 801, z uwagi na pełnion ą funkcj ę w sieci drogowej, zaleca si ę klas ę GP zakładaj ąc odległo ść mi ędzy skrzy żowaniami z t ą drog ą 800 - 1000 m. Dla dróg nr 805 i 739 zaleca si ę klas ę G. Docelowo drogi te powinny posiada ć parametry techniczne wymagane dla ich klasy oraz dost ępno ść ograniczon ą do niezb ędnego minimum. Przy sporz ądzaniu planu miejscowego nale ży rozwa żyć mo żliwo ść obej ścia miejscowo ści Warszawice now ą tras ą drogi nr 805.

Drogi powiatowe - sie ć dróg powiatowych b ędą stanowiły drogi oznaczone na Rysunku Studium symbolem KDP. Drogi powiatowe b ędą pełniły zasadnicz ą rol ę w powi ązaniach mi ędzygminnych i wewn ątrzgminnych. Zaleca si ę projektowa ć je w klasie Z (zbiorcze). Docelowo wszystkie drogi powiatowe powinny posiada ć parametry wymagane dla tej klasy. W pierwszej kolejno ści nale ży wybudowa ć nawierzchni ę tward ą ulepszon ą na drogach nr 36505 i nr 36506. Kolejno ść realizacji pozostałych dróg b ędzie uzale żniona od aktualnych potrzeb i mo żliwo ści finansowych.

Drogi gminne - sie ć dróg gminnych tworzy ć b ędą drogi oznaczone na Rysunku Studium symbolem KDG. Drogi te b ędą realizowa ć powi ązania zewn ętrzne bliskiego zasi ęgu, wewn ątrzgminne oraz prowadzi ć obsług ę przyległego zagospodarowania. Z uwagi na pełnion ą funkcj ę zaleca si ę klas ę L dla nast ępuj ących dróg gminnych: - nr 3642011 - Wysoczyn szkoła - przy wale - Szymanowice Małe (przystanek), - nr 3642007 Sobienie Biskupie - Sobienie Szlacheckie - Sobienie Kiełczewskie Drugie, - nr 3642005 Sobienie Biskupie - do drogi KDW 739.

45 Dla pozostałych dróg gminnych zaleca si ę klas ę D. Docelowo wszystkie drogi gminne powinny posiada ć nawierzchni ę tward ą ulepszon ą. Przej ściowo nale ży wykona ć nawierzchni ę tward ą lub gruntow ą ulepszon ą, która stanowiłaby podbudow ę pod nawierzchni ę asfaltow ą.

Ruch rowerowy Ście żki rowerowe b ędą ł ączy ć tereny mieszkaniowe z miejscami pracy, szkołami i innymi placówkami usługowymi. Ście żki rowerowe wzdłu ż dróg układu podstawowego powinny by ć realizowane w pasie drogowym poza jezdni ą.

Komunikacja zbiorowa Gmina b ędzie obsługiwana głównie przez komunikacj ę autobusow ą, która powinna realizowa ć: powi ązania mi ędzyregionalne (z woj. lubelskim), powi ązania wewn ątrzwojewódzkie i powi ązania wewn ętrzne. Generaln ą zasad ą funkcjonowania komunikacji b ędzie prowadzenie wszystkich linii przez miejscowo ść gminn ą, co umo żliwi poł ączenie obsługiwanych obszarów z siedzib ą władz gminnych.

Zaplecze techniczne motoryzacji W dziedzinie zaplecza technicznego motoryzacji należy wspiera ć inicjatywy gospodarcze do rozwoju niewielkich obiektów obsługi technicznej pojazdów, które w sumie byłyby zdolne do kompleksowej obsługi.

Zalecenia do uwzgl ędnienia przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Na etapie sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży:

1) przeanalizowa ć mo żliwo ść obej ścia miejscowo ści Warszawice na ci ągu drogi wojewódzkiej nr 805, 2) ograniczy ć dost ępno ść do dróg wojewódzkich do niezb ędnego minimum (przy projektowaniu terenów zabudowy przy tych drogach poprzez drogi zbiorcze), 3) okre śli ć linie rozgraniczaj ące dla poszczególnych ci ągów drogowych w oparciu o wytyczne przyjmuj ąc: - dla drogi GP - minimum 35 m - dla drogi klasy G - minimum 25 m - dla drogi klasy Z - minimum 20 m

46 - dla drogi klasy L - minimum 12 - 15 m - dla drogi klasy D - minimum 10 - 15 m - dla ście żek rowerowych - 2 m

4) obiekty budowane przy drogach powinny by ć sytuowane w odległo ści od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni nie mniejszej ni ż: - droga wojewódzka klasy GP (niezale żnie od przebiegu) - 20 m - droga wojwewódzka klasy G na terenie zabudowy - 8 m - droga wojewódzka klasy G poza terenem zabudowy - 20 m - droga powiatowa na terenie zabudowy - 8 m - droga powiatowa poza terenem zabudowy - 20 m - droga gminna na terenie zabudowy - 6 m - droga gminna poza terenem zabudowy - 15 m.

5) Nale ży przewidzie ć mo żliwo ść docelowej realizacji wschodniego obej ścia wsi Dziecinów oraz zachodniego obej ścia Sobieni Kiełczewskich, ze wzgl ędu na post ępuj ący rozwój zabudowy wzdłu ż istniej ącej drogi wojewódzkiej nr 801 w obr ębie tych wsi.

5.2. Gospodarka wodno-ściekowa

Przyj ęte rozwi ązania zaopatrzenia w wod ę i unieszkodliwiania ścieków w gminie Sobienie Jeziory zostały podporz ądkowane nast ępuj ącym zasadom:

- prowadzenie kompleksowej gospodarki wodno-ściekowej tj. realizacja kanalizacji sanitarnej i urz ądze ń oczyszczania ścieków równolegle z wodoci ągowaniem gminy, - zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia i na potrzeby gospodarcze oraz cele przeciwpo żarowe, - pełne sanitarne unieszkodliwianie ścieków sanitarnych.

Docelowe zapotrzebowanie wody na cele bytowo-gospodarcze wynosz ące w gminie około 1200 m 3/dob ę, b ędzie pokryte przez jeden zbiorczy system wodoci ągowy oparty na uj ęciu wód gł ębinowych we wsi Śniadków Górny A o zasobach wody kategorii "B" 90 m 3/godz. Wydajno ść wodoci ągu zapewni tak że ochron ę przeciwpo żarow ą wszystkich miejscowo ści. Gminne uj ęcie wody wymaga zachowania rygorów strefy ochrony po średniej.

Równolegle z wodoci ągowaniem gminy b ędą realizowane 2 systemy kanalizacji

47 sanitarnej: - Sobienie Jeziory - Sobienie Szlacheckie - Radwanków Królewski – zako ńczony oczyszczalni ą ścieków (Piwonin) o wydajno ści , po rozbudowie, około 300 m3/dob ę w Radwanowie Królewskim, - Dziecinów - system z oczyszczalni ą o przepustowo ści minimum 200 m 3/dobę.

W ramach realizacji sytemu kanalizacji „Sobienie Jeziory - Sobienie Szlacheckie - Radwanków Królewski” przewiduje si ę budow ę urz ądze ń gospodarki ściekowej (jako inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym) obsługuj ących wskazane tereny rozwoju funkcji usługowych oraz tereny zabudowy wsi Sobienie Biskupie i Sobienie Szlacheckie – w tym budow ę oczyszczalni ścieków o wydajno ści około 150 m3/dob ę na terenie oznaczonym na Rysunku Studium symbolem K1.

Odbiornikami oczyszczonych ścieków b ędą cieki w zlewni rzeki Wisły. Oczyszczalnie b ędą wyposa żone w punkty zlewne do przyj ęcia nieczysto ści dowo żonych z pozostałych miejscowo ści, w których stosowane b ędą indywidualne systemy kanalizacyjne ze szczelnymi zbiornikami na działkach. Zaleca si ę stosowanie indywidualnych urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki (tzw. oczyszczalni domowych) na posesjach o odpowiednich warunkach gruntowo- wodnych.

5.3. Gospodarka odpadami stałymi

W prowadzeniu gospodarki odpadami komunalnymi przyjmuje si ę zasady: - segregacji odpadów, - maksymalnego ich wykorzystania gospodarczego, - utylizacji pozostałych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska.

Obecnie odpady komunalne w gminie Sobienie Jeziory są gromadzone i odbierane w sposób opisany w cz ęś ci diagnostycznej. Docelowo zakłada si ę mo żliwo ść budowy wysypiska gminnego lub mi ędzygminnego.

Władze b ędą prowadziły działania zach ęcaj ące mieszka ńców do segregacji odpadów w miejscu ich wytwarzania, co pozwoli zmniejszy ć ilo ść odpadów składowanych na wysypisku i cz ęś ciowy odzysk surowców wtórnych. Obowi ązek zagospodarowania, wywozu lub unieszkodliwiania odpadów niekomunalnych spoczywa na ich producentach. W przypadku odpadów innych ni ż

48 niebezpieczne istnieje mo żliwo ść składowania ich na wysypisku komunalnym, po uzgodnieniu z władzami gminy oraz słu żbami sanitarnymi.

5.4. Zaopatrzenie w gaz ziemny

Decyzja o sposobie gazyfikacji gminy Sobienie Jeziory b ędzie podj ęta po dalszych analizach ekonomiczno – technicznych.

5.5. Zaopatrzenie w ciepło

Ogrzewanie budynków b ędzie realizowane indywidualnie. Preferuje si ę stosowanie czynników grzewczych gazu i oleju opałowego. Dopuszcza si ę stosowanie grupowych systemów grzewczych, pod warunkiem, że spełnia ć b ędą wymagania okre ślone w przepisach z zakresu ochrony środowiska.

5.6. Elektroenergetyka

Rozwój urz ądze ń lokalnych (odgał ęź ne linie SN 15 kV, stacje trafo 15/0,4 kV, linie niskiego napi ęcia 0,4 kV, o świetlenie uliczne) zasilaj ących poszczególne wsie polega na modernizacji i rozbudowie urz ądze ń istniej ących oraz dobudowie urz ądze ń nowych. Wykonania pełnej modernizacji, polegaj ącej na całkowitym demonta żu urz ądze ń wyeksploatowanych i monta żu zast ępuj ących je urz ądze ń nowych (jest to pełna reelektryfikacja) wymagaj ą wsie: Siedzów, Sobienie Kiełczewskie I i II, Śniadków Dolny, Zuzanów, Sewerynów, Przydawki, Karczunek. Reelektryfikacji cz ęś ciowej, obejmuj ącej tylko niektóre, b ędące w złym stanie technicznym elementy sieci wymagaj ą wsie: Sobienie Jeziory, Śniadków Górny, Wysoczyn, Radwanków Królewski i Radwanków Szlachecki. Oprócz działa ń modernizacyjnych procesem ci ągłym b ędzie budowa nowych elementów sieci lokalnych, słu żą cych zasilaniu obiektów powstaj ących na terenach nie uzbrojonych jeszcze w urz ądzenia elektroenergetyczne. Istotnym kierunkiem rozwoju, wchodz ącym w zakres zada ń własnych samorz ądów gminnych jest budowa, modernizacja i rozbudowa urz ądze ń o świetlenia drogowego. Z uwagi na olbrzymie koszty budowy sieci kablowych na rozległych terenach wiejskich, utrzymana zostanie zasada budowy sieci napowietrznych, ale ju ż według najnowszych rozwi ąza ń technicznych, z wykorzystaniem przewodów izolowanych, słupów wirowanych i małogabarytowych stacji słupowych 15/0,4 kV.

49 Budowa sieci kablowych racjonalna b ędzie na terenach zwartej zabudowy w du żych wsiach (głównie Sobienie Jeziory) oraz zasilania wydzielonych obiektów wymagaj ących dodatkowo wi ększej pewno ści zasilania.

Inne kierunki rozwoju elektroenergetyki to; - budowa lokalnych, ekologicznych mini źródeł energii (małe elektrownie wodne, wiatrowe, słoneczne, biogazowe), - racjonalizacja gospodarki energi ą (nowoczesne technologie, energooszcz ędne źródła światła, maszyny i urz ądzenia elektryczne), - wła ściwa eksploatacja i konserwacja urz ądze ń, zmniejszaj ąca straty energii i zagro żenie pora żeniowe i po żarowe.

Kierunki rozwoju urz ądze ń elektroenergetycznych zilustrowano na zał ączonej mapie.

50

IV. OBSZARY WYZNACZONE DO OBJ ĘCIA MIEJSCOWYMI PLANAMI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Art. 10 ust. 2 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003r. Nr 80, poz. 717, z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 141, poz. 1492) stanowi: "W studium okre śla si ę w szczególno ści: (...) 8) obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych (…)”.

Przepisem odr ębnym nakładaj ącym obowi ązek sporz ądzenia planu miejscowego jest ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach, która w art. 14 ust. 3 stanowi: "Grunty przeznaczone do zalesienia określa miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego". Na Rysunku Studium wskazano tereny oznaczone symbolem Lz, które zgodnie z ogólnymi zasadami powinny by ć w przyszło ści zalesione. Cz ęść tych terenów znajduje si ę pod presj ą budownictwa letniskowego. Wła ściciele tych gruntów są bardziej zainteresowani ich sprzeda żą na cele letniskowe ni ż zalesieniem. Dlatego na Rysunku Studium dopuszcza si ę mo żliwo ść cz ęś ciowego przeznaczenia tych terenów pod budownictwo letniskowe. Przed wydaniem decyzji administracyjnych dotycz ących terenów Lz, okre ślonych na Rysunku Studium nale ży opracowa ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wskazuj ące dokładnie tereny przeznaczone do zalesie ń i tereny zabudowy letniskowej z zastosowaniem zasad okre ślonych m.in. w Studium (w rozdz. 4.3).

Ze wzgl ędu na istniej ące uwarunkowania i zamierzenia rozwojowe, obszarami, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, s ą wskazane na Rysunku Studium:

- strefy ochrony konserwatorskiej A i B, - tereny proponowane pod zabudow ę mieszkaniowo-usługow ą we wsiach Sobienie Jeziory i Śniadków Górny A, oznaczone na Rysunku Studium symbolem Tzj i pod zabudow ę typu gospodarczego w Radwankowie Szlacheckim i Warszawicach, oznaczon ą symbolem Tzg, - cz ęś ci sołectw Dziecinów, Warszówka i Warszawice ograniczony: - od północy – lini ą PKP, - od wschodu – granic ą obr ębu Warszówka i Warszawice,

51 - od południa – Kanał warszawiacki do mostu, dalej po drodze gminnej i granicy obr ębu Warszawice, - od zachodu – droga wojewódzka nr 801.

Studium nie wyklucza mo żliwo ści podj ęcia przez Rad ę Gminy uchwały o przyst ąpieniu do sporz ądzania planu miejscowego dla terenów nie wskazanych w Studium, je śli zaistnieje taka potrzeba, a brak b ędzie przeciwwskaza ń do odmowy wnioskowanego przeznaczenia terenu. Sporz ądzanie planów miejscowych powinno wynika ć z bie żą cych potrzeb w tym zakresie, a Studium nale ży traktowa ć jako dokument ułatwiaj ący identyfikacj ę tych potrzeb, a nie stanowi ący formaln ą przeszkod ę swobodnego prowadzenia procesu miejscowego planowania przestrzennego w gminie.

52

V. SYNTEZA I UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń

Dla obszaru obj ętego zmian ą Studium istnieje mały potencjał dla wzmacniania podstawowego czynnika rozwojowego jakim jest intensywna produkcja rolna (wyspecjalizowana w sadownictwie i warzywnictwie). Natomiast walory kulturowe, krajobrazowe i przyrodnicze oraz powi ązania komunikacyjne predysponuj ą obszar do wprowadzania w nim funkcji rekreacyjnych, usługowych i komunikacyjnych o zasi ęgu regionalnym co przyczyni si ę do wzmocnienia czynnika rozwoju gminy zwi ązanego z oddziaływaniem aglomeracji warszawskiej. Rozwój nowych funkcji pozwoli na zwi ększenie dochodowo ści nieruchomo ści obj ętych inwestycjami, przyspieszy korzystne zmiany struktury zatrudnienia oraz realizacj ę niezb ędnych elementów infrastruktury drogowej i kanalizacyjnej. B ędzie równie ż istotnym elementem dla wizerunku i promocji gminy.

Podstawowym uwarunkowaniem dla nowych realizacji b ędzie zachowanie wymogów wynikaj ących z opisanych przepisów z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa kulturowego

Planowane zmiany w polityce przestrzennej polegaj ą na wskazaniu terenów dla rozwoju wybranych aktywno ści pozarolniczych - umo żliwiaj ących wykorzystanie walorów turystycznych i rekreacyjnych Gminy. Główne zamierzenia inwestycyjne, które słu żyć b ędą temu celowi to:

1) adaptacja zabytkowego zespołu pałacowego na kompleks hotelowo - konferencyjny wraz z zapleczem rekreacyjnym we wsi Sobienie Szlacheckie,

2) realizacja kompleksu turystyczno - rekreacyjnego obejmuj ącego pola golfowe i lotnisko wraz z zapleczem hotelowym (bungalowy) we wsi Sobienie Biskupie.

Przyj ęte kierunki ograniczonej reorientacji gospodarczej Gminy zgodne s ą z polityk ą rozwoju okre ślon ą w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego.

53

Realizacja omawianych zamierze ń warunkowana jest m.in. budow ą systemu kanalizacyjnego. Zakłada si ę budow ę 2 lokalnych oczyszczalni ścieków wraz z systemem przesyłowym. Otworzy to szans ę dla podniesienia standardu cywilizacyjnego zabudowy znajduj ącej si ę w zasi ęgu obsługi systemu oraz na intensyfikacj ę zabudowy. Tereny dla dalszego rozwoju zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej zostały wyznaczone wzdłu ż projektowanych tras kanalizacji sanitarnej.

54 —³¹™znik2xr2FFF

‚ysunek2mi—ny2ƒ„ hs wX

do2 ™hw—³y2xr2FFFFFFGFFFFGIS

9

9 9

Ò

ÒÒ Ò

Ò Ò

Ò Ò

9 Ò Ò

z2dni—2FFF2FFFFFFFFFFFFF2PHIS2rF22Ò

9 Ò

Ò Ò Ò Ò

9

Ò Ò Ò Ò 9

9

Ò Ò Ò

uierunki2rozwoju2przestrzennego2gminy2ƒo˜ienieEtezioryÒ

Ò Ò Ò

Ò uh€2SHP

‚—dy2qminy2w2ƒo˜ieni—™h2tezior—™h9

Ò Ò

Ò

9 Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò 9

Ò 9 9

Ò Ò

Ò Ò

Ò 9

Ò

Ò Ò 9

Ò

Ò 9

Ò Ò

Ò 9

Ò 9

Ò

Ò Ò

Ò 9 Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò 9

Ò Ò 9 Ò Ò 9

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò

Ò 9

Ò Ò

Ò Ò Ò Ò Ò

Ò 9

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò 9

Ò

Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò 9

Ò Ò Ò Ò

Ò 9

Ò Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò 9 9 Ò

Ò Ò

Ò

Ò 9

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò 9

Ò

Ò Ò

Ò

9 Ò 9

Ò Ò

Ò 9

Ò

Ò

Ò Ò Ò

9

Ò 9 Ò

Ò Ò

Ò

Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò 9

Ò

Ò Ò

9

Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò 9 9

Ò Ò Ò

Ò Ò 9Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò

9

Ò ÒÒ Ò Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò 9

Ò Ò Ò Ò Ò

Ò Ò 9 ÒÒ Ò

ÒÒ Ò Ò Ò Ò ÒÒ ÒÒ ÒÒ Ò Ò Ò

ÒÒ Ò

Ò 9

Ò

Ò

9

Ò

Ò

9 Ò

Ò

Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò

Ò

Ò

Ò

Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò

Ò

9

Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

‚P Ò

Ò Ò

9

Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò 9 Ò

Ò Ò

Ò

Ò

Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò Ò

9 Ò

Ò

Ò Ò

Ò

Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò

Ò

Ò

Ò

9 v

Ò Ò

Ò

Ò

Ò Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò 9 Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò

Ò

Ò Ò „zz Ò

Ò

Ò Ò

Ò Ò

y‡ 9 Ò Ò

Ò 9

Ò ‡ Ò

9

Ò Ò Ò Ò

Ò

Ò x

Ò y‡

Ò y‡

Ò Ò

Ò y‡ Ò

Ò Ò xy

Ò Ò

9 9 Ò

Ò

Ò ùù uhq2HPQ ³ x Ò Ò ù 9 ù ù Ò C Ò 9 ù Ò ù

Ò 9 ù Ò ù

Ò ù

ù Ò

Ò 9 ù Ò Ò ù C x ù ‡ Ò

Ò 9 ù 9

Ò ù Ò 9

C uh‡2VHI

Ò Ò

ù x

Ò 9 Ò 9 ù

Ò ù Ò 9 ù 9

Ò ù Ò 9 ù

ù 9 Ò

ù ù ‚I ‡ C Ò

Ò ù ù

9

x Ò ù

Ò ù y‡ 9

ù

9 Ò

Ò C ù

ù

Ò Ò ù

Ò Ò 9

Ò 9

y‡ x Ò

Ò Ò

ù C

Ò ù

9 ù Ò

ù

Ò 9

ù 9

y‡ ‡ Ò ù

Ò ù

ù Ò ù x Ò C ù

ù Ò

Ò ù 9

ù

„zz ù Ò

ù y‡ „zjG ™ 9

ù

Ò ÒÒ 9 Ò x 9 Ò C

y‡ ÒÒ Ò uh€

ù ù 9

y‡ Ò Ò

ù ù Ò

ù 9 ù

C Ò ù

ù y‡ ÒÒ Ò

ù x

ù Ò

Ò ù 9 y‡ ù 9

9 ù

Ò ù

Ò ù

ù ÒÒ

Ò

C Ò

Ò 9

x 9 Ò

Ò

ù ù Ò

Ò ‡

C 9 ù

ù

9 Ò

Ò ù y‡ ù ù 9

ù vz Ò

Ò ù

ù x

Ò Ò ù

ù

9

ù

C Ò Ò ù ‚I „zz

y‡ ù „zg ù Ò

Ò 9

9

uhq2HIU Ò Ò 9 ÒÒÒ

Ò x Ò

Ò Ò

ÒÒ C

Ò Ò

Ò ù Ò Ò hsigsxӇù

Ò ù 9

ù

Ò 9 Ò Ò ù

Ò ù Ò ‡ ù Ò

Ò ù ù

C x

9 ù

Ò ù ÒÒÒÒ

9

ù y‡ ù 9

Ò

Ò

ù ù

ù Ò

Ò

9 Ò Ò

f C x

Ò 9 Ò

ù

Ò Ò 9 ù

ù ‡ 9

ù

C

Ò Ò ‡e‚ƒÓ‡ue

ù

ù

ù

Ò Ò ù

ù

ùù x 9

Ò

Ò

ù

C 9 Ò

ù

ù Ò

ù Ò

ù Ò

Ò 9

x Ò

9

9

Ò

y‡ Ò Ò

„zzG„r Ò Ò Ò

x 9

9 Ò Ò

Ò Ò x 9

Ò 9 Ò

ÒÒ

Ò 9

Ò

Ò 9

x Ò Ò

Ò Ò

9 9

uyƒ wgi Ò

Ò 9 Ò

Ò Ò ‡

x Ò Ò

Ò 9

9 Ò

Ò Ò

Ò

9

Ò Ò 9

„zjG ™ Ò Ò x 9

Ò Ò

Ò „zz Ò

Ò y‡

9

Ò Ò

Ò x 9 Ò 6 9

Ò Ò Ò

Ò Ò Ò Ò

Ò 9 Ò „zzG„r y‡ Ò

Ò 9

9 Ò uh€2SHI

Ò y‡ Ò

Ò

Ò

Ò x

Ò Ò

9 Ò

9

Ò

Ò

Ò

9 Ò

Ò Ò

9 Ò Ò

Ò

Ò Ò

Ò x

9

9 Ò Ò 9

Ò y‡ ‡ 9 Ò

Ò

Ò Ò

9 Ò

Ò

Ò

Ò Ò 9

Ò x Ò

„zjG ™ 9 Ò

9 Ò

‚P Ò

Ò Ò

Ò

Ò Ò 9

9 9 Ò Ò

Ò x

Ò

Ò

x x Ò 9

Ò x x

9 Ò uhq2HPR x

Ò

Ò

Ò y‡

x 9 Ò x

e

Ò

Ò x

9 Ò

Ò Ò

Ò x

e Ò „zzG p 9 9

Ò

Ò

Ò Ò Ò Ò ‚I 9 9 ‡ x

x Ò e x x

x 9

Ò 9

9 x y‡ „zz Ò e

„zz Ò

9 x

9 Ò 9

x 9 e Ò

9 y‡ Ò

e 9 Ò

9 9

x ‡ Ò

e

9 „zz Ò „zjG ™ 9 y‡

9 Ò

x 9 e y‡

9 y‡ Ò

9 Ò

e 9 x uh€2IHPR Ò 9

Ò 9

9 x Ò e ‚I 9

Ò „zz 9 9 x Ò 9 9

Ò 9 9 9 e

9 Ò x y‡

Ò @SA 9 9

e 9 y‡ y‡ Ò 9 x ‡ Ò 9 Ò „zg 9

e ‡ Ò

9 uh‡2VHS uhq2HIT 9 Ò 9

9 x Ò e ‡ 9 Ò

Ò 9

9

Ò e 9 ‡ y‡ x Ò

9 Ò

9 9 9

e Ò

Ò 9 9 9 Ò 9 9 x ‡e‚ƒe‡sgi Ò 9

uh‡2VHI 9

Ò 9 Ò

Ò e Ò

Ò

Ò

Ò Ò

9 Ò Ò

Ò Ò

Ò Ò

Ò

Ò

9

Ò

y‡ Ò 9 ‚I Ò

Ò Ò

9 Ò

Ò

Ò Ò

Ò

y‡ Ò

Ò

9

Ò Ò

Ò

Ò

e 9 Ò

9

Ò

x 9

Ò

Ò Ò

9

9 Ò

9 Ò

Ò y‡ 9

Ò Ò

9

9 Ò

y‡ 9

Ò

Ò Ò Ò

Ò

e 9

9 e 9

x 9 9

9 9

9

9 y‡

9

e 9 9

9

5 9

ƒ 9

x 9

x „zg „zz 9

9

9

9 9

9

9

9

9

9 9

9 y‡ 9 9

9 9

9 x 9

e

x9 9 x 9 x9 9 9 e

9

9

IHH H IHH PHH QHH RHH SHHm

e 9

9

9

ùù y‡ ù ùù ù C ù e ù ù ù ‚P 9 9 y‡ ù ù 9 ù ù 9 ù 9 9 ù C y‡ 9 sk—l—2IXPSHHH

e

9 ù 9 ù C ù

ù 9 ù 9 ù ‚P

ù ù 9 ee

9

C ù 9

ù 9

ù 9 9

9 ù

9 y‡ ù ù 9 ù

ù C 9 „ ‚‰ƒ„‰ue2s2‡‰€yg‰xiuX sxp‚eƒ„‚ u„ ‚e2„igrxsgxeX9 yxegixseX ù

9 ù 9 9 e

ù ù C 9 ù ù 9 ù ù 9

9 ù 9

h‚yqs2‡yti‡Óhusi q‚exsgiX

„‚eƒe2xeh‡sŒveуue

h‚yqs2€y‡se„y‡i qwsx‰2B

€siƒ‰2ƒveu2„ ‚‰ƒ„‰gx‰

x

‡ƒs2B x h‚yqs2qwsxxi x x

€‚y€yxy‡ex‰2ƒveu2ueteuy‡‰

x x

yfƒe‚ 2yftʄiqy2wsex¥2ƒ„ hs w uyvit

yfƒe‚‰2s2yfsiu„‰2gr‚yxsyxiX

vsxsi2iviu„‚yixi‚qi„‰gxi2RHH2k†

p xugti2tihxyƒ„iu2yƒehxsg‰grX q‚exsge2yfƒe‚ 24xe„ ‚e2PHHH42

99

9

9 9 E2€vr2IRHHHI2feqxy2ge£y‡exsiD

9

9 yŒ‚yhus2‡ƒ€yweqet¥gi ƒ€igtevx‰2yfƒe‚2ygr‚yx‰2ƒsihvsƒu2 ‡e£‰2€‚igs‡€y‡yhsy‡i ƒ5

q‚exsge2yfƒe‚ 24xe„ ‚e2PHHH42

99 eƒsÊq2ƒgiqÓvxiqy2eq‚y¯ixse2 ¯‰„uy‡exsi2„i‚ixӇX 9 E2€vr2IRHHII2feqxy2ge£y‡exsiD 9 9

9 €y‡yhs¥X

9 ƒ€igtevx‰2yfƒe‚2ygr‚yx‰2€„euӇ

v veƒ‰2

E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aHDS7

q‚exsge2yfƒe‚ 24xe„ ‚e2PHHH42

99

9

vz 9 9 E2€vr2IRHHHR2hyvsxe2Œ‚yhuy‡it2‡sƒ£‰D E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aI7 q‚ x„‰2€‚y€yxy‡exi2hy2eviƒsixe 9

9

ƒ€igtevx‰2yfƒe‚2ygr‚yx‰2€„euӇ

E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aS7

‡yh‰

€‚ytiu„y‡exi2‚ii‚‡e„‰2€‚‰‚yh‰2B

eƒsÊq2€y„ixgtevxiqy2eq‚y¯ixse2

q‚ x„‰2y‚xi22€‚i‡eq¥2ƒehӇ ‚ID2‚P €y‡yhs¥X

q‚exsge2€‚ytF2€e‚u 2xe‚yhy‡iqy2B

E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aHDS7 uyw€viuƒ‰2q‚ x„Ó‡2‚yvx‰gr2y2‡‰ƒyusit

‚I

teuyŒgs2@2€‚i‡eq¥2uveƒ2sEs†A

E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aI7 9 9 q‚exsge2€e‚u 2u‚etyf‚ey‡iqy

9 uyw€viuƒ‰2q‚ x„Ó‡2‚yvx‰gr2y2xsƒusit

‚P 9 E2y2€‚e‡hy€yhyfsiу„‡si2aS7

teuyŒgs2@2€‚i‡eq¥2uveƒ2†E†sA

q‚exsge2€‚ytF2€e‚u 2u‚etyf‚ey‡iqy

@2y„ vsx¥A2B €‚ytF2yg‰ƒgevxse2ŒgsiuӇ

¯‰„us2sivyxi

³ xy ƒexs„e‚x‰gr ùùùùù ùù ù ù q‚exsge2y„ vsx‰2€e‚u 2u‚etyf‚ey‡iqy

C ù

C ù ‚ityx‰2€i‚ƒ€iu„‰‡sgxi2‡‰ƒ„Ê€y‡exse2

ù

C ù

ù

ù

ù ygr‚yxe2‡e‚„yŒgs2u v„ ‚y‡‰grX ù ù

ù ù

ù ù ù ù £Ó¯2€seƒuӇ2hve2€y„‚if2vyuevx‰gr Ò Ò Ò

Ò Ò Ò q‚exsge2xeh‡sŒveуusiqy2yfƒe‚ Ò Ò Ò

Ò Ò Ò

Ò Ò ƒ„‚ipe24e42E2€i£xit2 Ò

Ò Ò Ò „i‚ix‰22€‚i‡eq¥2ef hy‡‰ gr‚yxsyxiqy2u‚etyf‚e Ò e

„zz ygr‚yx‰2rsƒ„y‚‰gxit

eq‚yhy‡it

¯‰„us2iuyvyqsgxi

ƒ„‚ipe24‡42E2ygr‚yx‰2 @PA

„i‚ix‰2ef hy‡‰2eq‚yhy‡it2 @x‚2€y‚¥huy‡‰2‡2„iuŒgsiA2B ‡ „zzG„r ef‰„uӇ2e‚griyvysgx‰gr

2hy€ ƒgixsiw2ef hy‡‰2vi„xsƒuy‡it

x ƒ„‚ipe24‡42E2ygr‚yx‰2 x €y‡s¥exse2€‚‰‚yhxsgi „i‚ix‰2ef hy‡‰2eq‚ehy‡it x y‡ „zzG p ‚ivsu„Ó‡2e‚griyvysgx‰gr

2„y‡e‚‰ƒ¥g‰ws2 ƒ£ qews2€ fvsgx‰ws

B2wed³ug2ƒtudium2w2wersji2u™hw—lonej2

fs ‚y2€vexy‡exse2‚y‡yt 2‡e‚ƒe‡‰22ƒFe „zg „i‚ix‰2ef hy‡‰2qyƒ€yhe‚git

222w2dniu2QH2m—r™—2PHHS2roku

ZESPÓŁ AUTORSKI ZMIANY STUDIUM

Główny Projektant Mgr in ż. arch. Marcin Świetlik

Autorzy: Mgr in ż. Piotr Jaworski Mgr Jacek Skorupski

ZESPÓŁ AUTORSKI STUDIUM

Biuro Usługowe "ANIHAL" Spółka z o.o. w Siedlcach

Główny projektant: dr Stefan Białczak

Autorzy: dr Anna Adamczyk-Habib - Demografia i rynek pracy mgr in ż. Krystyna Mazur - Mieszkalnictwo, infrastruktura społeczna dr Stefan Białczak - Rolnictwo, budżet mgr Andrzej Dombrowski, mgr in ż. Barbara Dymna - Środowisko przyrodnicze, gospodarka le śna mgr Cezary Ostas - Warto ści kulturowe mgr Agnieszka Martyniuk-Drobysz - Archeologia mgr in ż. Barbara Dymna, dr Stefan Białczak - Turystyka i wypoczynek in ż. Pelagia Pawlik - Komunikacja mgr in ż. Urszula Gadomska - Infrastruktura sanitarna mgr in ż. Zbigniew Cieszkowski - Elektroenergetyka tech. arch. Danuta Aleksandrowicz - Prace graficzne

Konsultacje i weryfikacja – mgr Maria El żbieta Wróbel