PAPUR BRO , , FOEL, , ADFA, CEFNCOCH, LLWYDIARTH, , CWMGOLAU, , RHIWHIRIAETH, , , TREFALDWYN A’R TRALLWM.

374 Rhagfyr 2012 50c GWOBR I FENTER DWRISTAIDD Sêr y Dyfodol

Lloyd a Janet yn derbyn eu gwobr Mae Bythynnod Fferm y Graig ger Llanfair Caereinion wedi ennill gwobr y Gorau yng Hannah a Megan yn llongyfarch eu ffrind, Lwsi, ar ennill cwpan er cof am ei thaid Maldwyn Nghymru yn y dosbarth Ymlacio a Chrwydro Evans am y perfformiad gorau yn yr adran cerdd cynradd yn Eisteddfod y Foel ddydd Sadwrn yng nghinio blynyddol Hoseasons, cwmni sy’n diwethaf. gyfrifol am 480 o barciau gwyliau trwy Brydain. Pan fydd artist cydnabyddiedig yn lansio gwaith a chysylltiadau lleol megis Iorwerth Peate, Ann Cynhaliwyd y seremoni wobrwyo yn newydd edrychwn ymlaen at gynhyrchiad Griffiths, Arwyn Groe a’r annwyl ddiweddar Birmingham ar Dachwedd 7fed ac roedd gwefreiddiol arall yn tanlinellu gallu a chrefft y Angharad Jones. Tystiolaetha rhain unwaith yn perchnogion y bythynnod, Lloyd a Janet perfformiwr, gydag ambell i berl a barha yn y rhagor i allu Sian fel cyfansoddwraig i ddwyn y James, yno i dderbyn eu gwobr. cof. A dyna yn union yr ymateb sy’n deillio o gorau allan o waith eraill, ac ychwanegu Cyflwynwyd y gwobrau i’r lojys a’r parciau a wrando ar ‘Cymun’, CD ddiweddaraf y ferch dimensiwn newydd iddynt. oedd wedi ennill y sgoriau uchaf mewn benfelen o’r Gardden. O hwyl a miri “Y Wasgod” i dorcalondid “Y Plentyn arolygon bodlondeb y cwsmer cwmni Mae yma rhyw aeddfedrwydd yn y dewis a’r Amddifad” ceir yma rhwbeth at ddant pawb. Yn Hoseasons ac mae’n glod mawr i Fythynnod driniaeth o’r caneuon bennaf caf y teimlad fod yr y Graig eu bod wedi dod i’r brig yn eu dosbarth. sy’n pery inni dybio eu Pob dymuniad da i’r cwmni yn y dyfodol. artist yn ein gwahodd i rannu bod yn adlewyrchiad pur o’r pethau hynny sy’n golygu o brofiadau cyfoethog Dyddiadau Darlledu y neu wedi golygu cymaint iddi bywyd. Cymerwn yn dros y blynyddoedd – ei bro, Nosweithiau Llawen lleol CymunCymunCymunganiataolCymunCymun y gallu i bwyso ei phobl, ei ffrindiau a’i chân. a mesur bob gair a Diolch am y fraint o gael brawddeg, ond ceir yma rhannu o’r Cymun. hefyd ddefnydd o’r llais, Ewch allan i archebu’r ddisg nid yn unig i gyfleu’r gân, fel anrheg ‘Dolig i’r person ond i actio fel offeryn ‘spesial’ yna yn eich bywyd, ychwanegol amryliw. neu cadwch hi yn eich Cawn ambell i gân werin casgliad eich hun. Rhywbeth gyfarwydd megis “Mae i’w drysori – diffoddwch y Nghariad yn Fenws” yn golau, arllwyswch y chwisgi cael eu cyflwyno gyda stamp unigryw Sian arnynt, ac yn eu plith (neu paratowch baned), rhowch glo ar y drws a fersiwn jasaidd o’r “Eneth Glaf” sy’n ein tywys mwynhau orig yng nghwmni un o dalentau mwyaf Eisiau gwybod pryd mae’r Nosweithiau Llawen i fangre uchel iawn, iawn. Mae lle hefyd i yr Hen Wlad ac Ewrop gyfan. “Nid canmol yr ydwyf, ar y teledu? Ewch i dudalen 13 er mwyn cael osodiadau Sian o waith beirdd lleol, a beirdd ond dwedyd y gwir.” y dyddiadau pwysig. Alun Cefne 2 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

Cyfarchion y Nadolig Cyfarchioni y Nadolig Hoffem ein dau drwy gyfrwng y Plu ddymuno Dymuna Alwena Bodalwen ddiolch i’w theulu DYDDIADUR Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’n a’i ffrindiau ymhell ac agos am y cardiau, y Tach. 30 Zumbathon er budd Elusen Canser y Fron teulu a ffrindiau oll. Hefyd llawer o ddiolch am galwadau ffôn y rhoddion a’r holl gonsyrn a yng Nghanolfan Hamdden Caereinion bob caredigrwydd a chymwynas a dderbyniwyd ddangoswyd tuag ati yn dilyn ei thriniaeth yn rhwng 4-6pm. gydol y flwyddyn. ddiweddar. Diolch yn fawr iawn i bawb. Rhag 1: Cyngerdd dathlu 50 mlynedd Aelwyd Luned a Tom, Esgairllyn Cyfarchion y Nadolig Penllys yn Theatr Llwyn . Côr Cyfarchion y Nadolig Ni fyddwn ni, Nest ac Elwyn Davies, Gwynfa, y Penllys, Plethyn ac eraill. Dymunaf Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Trallwm yn anfon cardiau Nadolig eleni i’n llu Rhag. 1 Swper yr Henoed yng Nghanolfan y Banw Dda i’m teulu, cymdogion a ffrindiau. cyfeillion ond dymunwn bob bendith yr @yl i am 6.00 Rhag. 2 Ffair Eglwys y Santes Fair gyda Siôn Glenys, , Pont Llogel bawb. Diolch am lawer cymwynas. Corn yn ymweld Cyfarchion y Nadolig Cyfarchion y Nadolig Rhag. 2 Plygain yr Ifanc yng Nghapel Moreia, Dymuna Megan, Rhos, Nadolig Llawen a Cyfarchion y Tymor a Blwyddyn Newydd Dda Llanfair am 5 yr hwyr Blwyddyn Newydd Dda i bawb, yn deulu, ffrindiau i’m cymdogion, teulu a ffrindiau oddi wrth Ceri Rhag. 7 Ffair Nadolig Canolfan y Banw am 7 o’r a chymdogion. Ifans, 25 Hafan Deg, Llanfair. gloch. Ffoniwch Catrin ar 820594 i archebu bwrdd. Cyfarchion y Nadolig Cyfarchion y Nadolig Rhag. 7 Bethan Gwanas yn ymweld â Siop Cwlwm Dymuna Glenys ac Arwyn, Y Fferm, Nadolig Dymuna Morfydd Jones, Glanaber, Melin y Ddôl, (siop Gymraeg ym marchnad Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i deulu, ffrindiau Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w Croesoswallt) a chymdogion. theulu, ffrindiau a’i chymdogion, a phob hwyl Rhag. 8 Goleuo Tref Llanfair gyda Band a dros yr @yl. Gorymdaith Cyfarchion y Nadolig Rhag. 11 Neuadd 7.30yh, cynhelir Mae Elizabeth a Charlie, Tynewydd yn dymuno Cyfarchion y Nadolig Gyrfa Chwist tuag at Elusennau lleol. Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i Dymuna Beryl Hoyle a Gwilym Jones Nadolig Rhag. 11 Plygain Capel Cymraeg y Trallwm bawb. Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w teulu a’u Rhag. 14 Dawns gyda gr@p teyrnged ‘Queen’ yn ffrindiau i gyd. Neuadd Llanerfyl Cyfarchion y Nadolig Rhag. 17 Sioe Dalent yng Nghanolfan Hamdden Dymuna Glenys, Golygfa’r Dyffryn, Meifod, Cyfarchion y Nadolig Caereinion am 6.30yh. Gwobr gyntaf o Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w Dymuna Rose Jones, Tyddyn Heulyn, Nadolig £100! theulu, cymdogion a’i ffrindiau i gyd. Diolch Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w theulu, ei Rhag. 20 4.30yh Gwasanaeth ‘Carol a Channwyll’ arbennig i’r rhai sy’n galw yn gyson am eu ffrindiau a’i chymdogion. gan ddisgyblion Ysgol Gynradd Dyffryn caredigrwydd diflino ar hyd y misoedd anodd Cyfarchion y Nadolig diwethaf. Banw yng Nghanolfan y Banw Dymuna Bob a Megan Ellis, Cynefin, Llanfair Rhag. 21 Bingo yn Neuadd Pontrobert am 7.30pm Cyfarchion y Nadolig Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w Rhag. 23 Plygain Peniel, Penllys a Phontrobert yn Neuadd Pontrobert am 6.30 Hoffem ddymuno Nadolig Llawen a Blwyddyn perthnasau, cymdogion a ffrindiau, a diolch am Rhag. 25 Plygain yn Hen Gapel John Hughes, Newydd Dda i’n teulu a ffrindiau, gan na fyddwn bob caredigrwydd drwy’r flwyddyn. Pontrobert am 6 o’r gloch y bore yn danfon cardiau. Cyfarchion y Nadolig Mrs Carol Allman, Llansantffraid Ionawr 6 Plygain yn Eglwys Llanerfyl am 7 o’r gloch Dymuna Alwyn, Catrin, Aled, Elinor a Megan, Ionawr 18 Côr Cymysg Meirion yng Nghanolfan y Cyfarchion y Nadolig Llais Afon, Llangadfan anfon cyfarchion y tymor Banw, Llangadfan. Elw er budd y Dymuniadau gorau am Nadolig Llawen a i gymdogion a chyfeillion a phob dymuniad da Ganolfan. Blwyddyn Newydd Dda i’n cymdogion, ffrindiau ar gyfer y flwyddyn newydd. Ionawr 25 Dawns Santes Dwynwen yng nghwmni a theulu a diolch yn fawr iawn am bob Pen Tennyn yn Neuadd Llanerfyl Cyfarchion y Nadolig caredigrwydd a gawsom ein dau yn ystod y Mawrth 7 Merched y Wawr y Foel yn dathlu G@yl Hoffem anfon ‘Cyfarchion y Tymor’ i’n ffrindiau flwyddyn. Ddewi gyda Thriawd Dyfi yng Nghanolfan oll yn ardal y Plu. Llawer o ddiolch am eich Dafydd Huw a Glenys, Dolauceinion y Banw dymuniadau gorau inni yn ein cartref newydd Ebrill 24 Cyfarfod Cenhadol Chwiorydd Cyfarchion y Nadolig yn Nyffryn Clwyd. Henaduriaeth Trefaldwyn ym Moreia, Dymuna Huw, Meinir, Grug a Tudur, Gors William, Adleis, y merched a’u teuluoedd, Llanfair Caereinion yng nghwmni Aled gyfarchion yr @yl a Blwyddyn Newydd lewyrchus Graigfechan a Rhuthun. Myrddin, am 7.00 Mehef. 15 Taith gerdded y Plu yn ardal Pontrobert i deulu a ffrindiau ardal Plu’r Gweunydd. Gorff. 19 a 20 Eisteddfod Talaith a Chadair Cyfarchion y Nadolig TÎM PLU’R GWEUNYDD Llanfair Caereinion yn y Ganolfan Dymuna Leusa Rees, Nadolig Llawen a Cadeirydd Hamdden Blwyddyn Newydd dda i’w theulu a’r cymdogion. Medi 26 Cyfarfod Blynyddol Plu’r Gweunydd yn Arwyn Davies Neuadd Pontrobert am 7.30 Cyfarchion y Nadolig Coedtalog, Llanerfyl, 01938 820710 Mae Bob Morgan hefyd am anfon cyfarchion yr Is-Gadeirydd #yl i’w deulu, ei ffrindiau a’i gymdogion. Delyth Francis Rhifyn nesaf Trefnydd Busnes a Thrysorydd Cyfarchion y Nadolig Huw Lewis, Post, Meifod 500286 A fyddech cystal ag anfon eich cyfraniadau Dymuna Margaret a Gwyn, Ty’n y Fron, Llanfair Ysgrifenyddion at y rhifyn nesaf erbyn dydd Sadwrn, 22 Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i’w Gwyndaf ac Eirlys Richards, Rhagfyr. Bydd y papur yn cael ei teulu, ffrindiau a chymdogion. Penrallt, Llwydiarth, 01938 820266 ddosbarthu ddechrau mis Ionawr 2013. Cyfarchion y Nadolig Trefnydd Tanysgrifiadau Dymuna Margaret o Bronallt, Llanfyllin anfon Sioned Chapman Jones, cyfarchion am y Nadolig a’r Flwyddyn Newydd Meifod, 01938 500733 Diolchiadau £5 i’w ffrindiau yn ardal Plu’r Gweunydd Taliad i’r Trysorydd, gohebydd lleol Cyfarchion y Nadolig Golygydd Ymgynghorol neu un o’r tîm Dymuna Arwyn, Tyisa Nadolig Llawen a Nest Davies Blwyddyn Newydd Dda i bawb o’i gydnabod yn Panel Golygyddol ardal y Plu a hoffai ddiolch o galon hefyd i’w Catrin Hughes, Llais Afon, Llangadfan Nid yw Golygyddion na deulu, ei ffrindiau a’i gymdogion am bob 01938 820594 cymwynas a chymorth a estynnwyd iddo yn ystod Phwyllgor Plu’r Gweunydd o [email protected] ei salwch. Mary Steele, Eirianfa anghenraid yn cytuno gydag Cyfarchion y Nadolig Llanfair Caereinion 810048 unrhyw farn a fynegir yn y Dymuna Eluned Hughes, 6, Pen y ddôl, Foel [email protected] Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i bawb Alwyn Hughes, Llais Afon, Llangadfan papur nac mewn unrhyw o’i chydnabod yn ardal y Plu. Mari Lewis, Swyddfa’r Post, Meifod atodiad iddo. 500286 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 3

Diolch O’R GADER “Nid ydym yn denu pobol fedrus i wneud Dymuna Beryl Ellis, Iwan a’r teulu gydnabod yn swyddi da, sy’n mynd i gyfrannu i’r economi.” ddiolchgar pob arwydd o gydymdeimlad a Y Bonheddwr Breverton dderbyniwyd yn eu profedigaeth o golli Bryn. Glywsoch chi ’rioed am Terry Diolch i Glyn Williams am arwain y Breverton? Na finnau chwaith! Dyna’i chi ddeud! Diolch i Terry Breverton gwasanaeth yn yr Amlosgfa a’r Capel Cymraeg. Mae o newydd ’sgwennu llyfr o’r am fynd at lygad y gwir. Mae gormod o bobl Hefyd diolch i’r Parchedig Ganon Roger Brown, enw ‘Y Cymry: Y Cofiant’ [yn yng Nghymru heddiw, ac yn ardal Plu’r y Parchedig Steve Willson a Menna Ellis am Saesneg]. Mae’n deud pethe na Gweunydd o ran hynny, yn rhy barod i ganmol eu rhan hwythau yn y gwasanaeth. welwch chi’n cael eu deud mewn agweddau ar ffwrneisi Uffern yn hytrach nag Cydnabyddir y rhoddion hael o £1,000 er cof papure dyddiol nac ar y newyddion anelu at ragoriaethau’r Nefoedd. am Bryn tuag at Ambiwlans Awyr Cymru. *** Gwerthfawrogir trefniadau trylwyr Geraint Peate. teledu. Dyma rai dyfyniadau o’i lyfr oedd ar wefan ‘Golwg 360’: Sgets y Ffermwyr Ifanc Diolch “Mae 90% o’r twf ym mhoblogaeth Cymru Peth arall sydd ddim yn ‘PC’ i ’neud y dyddie Dymuna Glenys Price, Hafod ddiolch (unwaith oherwydd mewnfudwyr, mae hynny’n wir ers yma ydi codi gwrychyn y croen denau yn ein eto) o galon i deulu a ffrindiau am bob cymdeithas. Mae ’na rycshiwns yn y wasg caredigrwydd a dderbyniodd tra bu dan degawdau,” meddai Terry Breverton ar hyn o bryd am sgriptiau’r ffermwyr ifanc lawdriniaeth yn Ysbyty Stoke. Diolch am “Mae pobol yn dod yma i ymddeol, oherwydd alwadau ffôn, cardiau ac anrhegion – fedrwch chi wneud lot o arian wrth werthu t~ yn ’Steddfod Cymru yn Abergwaun. gwerthfawrogwyd y cyfan yn fawr iawn. yn Lloegr a byw ar lawer llai mewn heddwch a Mi gefais i’r fraint o feirniadu’r cystadlaethau thawelwch yn fama. ysgafn i fudiad ffermwyr ifanc Meirionnydd Diolch yn ddiweddar. Os cofia’ i’n iawn roedd tua Fe ddymuna Wynn, Joyce a’r teulu ddiolch yn “Y broblem gyda’r mewnlifiad yna ydy nad ddiffuant iawn i berthnasau, a chyfeillion ardal yw’n ychwanegu dim byd i ddiwylliant y Cymry, dwsin sgets i’w beirniadu ar y noson. Synnu y ‘Plu’ am bob arwydd o gydymdeimlad trwy nac i economi Cymru. ’nes i at safon uchel y cynnyrch. Yn actio gardiau, rhoddion, galwadau ffôn yn eu “Yn syml, yr oll mae’n ei wneud yw rhoi AC yn sgriptio. A diolch fod cynifer o bobl profedigaeth wedi marwolaeth, Meirion, brawd pwysau ar wasanaethau iechyd wrth i’r bobol dda Meirionnydd, yn yr achos yma, yn cynnal Joyce. fynd yn hen. diwylliant byrlymus a hwyliog. A diolch i’r Hefyd fe ddymunwn Nadolig llawn bendith a “Bob hyn a hyn fydda’ i’n mynd at fy meddyg mudiad am eu meithrin. Roedd y buddugol Blwyddyn Newydd Dda iawn i holl ddarllenwyr lleol, ac mae bron pawb yn yr ystafell aros yn yn mynd ymlaen i Abergwaun! Os cofia’ i’n ein Papur Bro. Saesneg. iawn, roedd yr hiwmor yn y sgets yrres i yno Diolch o Feirionnydd yn digwydd troi o amgylch Dymuna Gwyneth, John, Bryn ac Alun ddiolch i “Y math arall yw’r hipis yn mudo i Gymru er mewnfudwr crachaidd o Loegr! Roedd lot fawr bawb am y cydymdeimlad a ddangoswyd tuag mwyn cadw fferm fach. Ac maen nhw’n hefyd o ’neud hwyl am ben ffarmwrs a phobl atynt yn eu profedigaeth o golli Mam a Nain. cefn gwlad Cymru. A hir y parhaed hynny. Diolch hefyd am y cardiau, galwadau ffôn, y meddwl y medran nhw gadw moch, defaid, blodau a’r rhoddion hael sy’n cael eu rhannu ceffylau a chael bywoliaeth ar gwpwl o aceri. ** rhwng Meddygfa Llanfair a Ffrindiau Ysbyty “Ond maen nhw’n byw yng ngwlad y gwcw, Nadolig Llawen Trallwm. Diolch i feddygon a nyrsys Llanfair ac dyn nhw ddim am fedru gwneud bywoliaeth. Wrth gloi, roeddwn i ar fin dymuno Nadolig i Geraint, Annie a Beth Peate am bob cymorth. Ac eto mae nifer go dda ohonyn nhw’n diweddu Llawen i holl ddarllenwyr a chyfranwyr y Diolch fyny yn byw ar y wladwriaeth. Plu...nes imi gofio efallai y b’aswn i’n codi Carwn unwaith eto ddiolch yn fawr i bawb am fy “Nid yn creu cyfoeth, ond yn byw ar y wlad.” gwrychyn y Cymry croendenau rheiny sy’n nghefnogi ar daith gerdded ‘Cerddwn Ymlaen’ “Nid yw tai haf o unrhyw fudd i’r Cymry. Maen meddwl fod hynny’n ddilornus i’r Mwslemiaid at Ambiwlans Awyr Cymru. nhw’n golygu bod llai o dai.” a’r Siciaid a’r Bwda mawr ei hun! Bu inni lansio’r Ambiwlans Awyr newydd “Ers degawdau mae pobol efo problemau Wel dyma fentro beth bynnag! Ac efallai y ddiweddaraf yn Y Maes Awyr yn y Trallwng fore iechyd, problemau cymdeithasol a byddai’n sgwennu colofn mis Ionawr dros fy Gwener 2il o Dachwedd. phroblemau carchar wedi cael eu symud i fyw mara, d@r ac uwd o Pentonville...neu ydi deud Y noson honno cafwyd noson arbennig yng yng Nghymru…does yna ddim byd da yn dod hynny’n bod yn ddilornus o garcharorion? Ngwesty’r Garden, Caer pan gyhoeddwyd y cyfanswm a gesglais i yn bersonol sef y swm yma. anrhydeddus o £4218 ac efo’r Rhodd Gymorth mi fydd dros £6000.00. Diolch yn fawr iawn i bawb Y cyfanswm a godwyd trwy’r daith i gyd oedd GARETH OWEN dros £90,000! Dim pawb sy'n Tanycoed, Meifod, Powys, Swm anrhydeddus iawn. DIOLCH. Beryl Vaughan SY22 6HP Rhodd gwybod am CONTRACTWR ADEILADU Diolch yn fawr iawn i Mr a Mrs Dafydd Huw Owen am eu rhodd hael tuag at goffrau Plu’r Gweunydd. Adeiladau newydd, Estyniadau ein yswiriant Patios, Gwaith cerrig Toeon FFAIR ty a char Dyfynbris am Ddim NADOLIG Ffôn: 07812197510 / 01938 500514

Galwch 01938 810224 am bris NOS WENER neu galwch i mewn i'r swyddfa i siarad ag aelod o'r tim yn Rhagfyr 7fed. 7yh. Swyddfa NFU Mutual Stryd y Bont Canolfan y Banw Llanfair Caereinion Y Trallwng Stondiau / Lluniaeth a SY21 0RZ

Sion Corn...Ho Ho HO We do right by you 4 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

Gwasanaeth Nadolig FOEL Cynhelir y gwasanaeth noswyl y Nadolig yn LLANGADFAN yr Eglwys am 5.30. Bydd y gwasanaeth yn Marion Owen ddwyieithog dan ofal y Parch Glyn Morgan. 820261 Ymwelwyr o bell Daeth Mrs Vilmai Roberts a’i merch Kathryn i Rydym yn falch o weld fod Mrs Marion Owen ymweld â hen ffrindiau yn ardal Llangadfan yn well ac wedi dod adre ar ôl treulio ychydig yn ddiweddar. Roedd Vilmai a’i g@r Terry a’r o ddyddiau yn yr ysbyty. (Golygyddion) merched Kathryn a Sarah yn byw yn Nh~’r Gwellhad buan Ysgol, Llangadfan ac yn cadw siop y pentre. Dymunwn wellhad buan i Bryan Rudd, Ar ôl marwolaeth Terry yn @r ifanc symudodd Maesgarthbeibio a Marged Evans, T~ Canol Vilmai gyda’i merch Kathryn i fyw i Melbourne, – y ddau yn yr ysbyty ar hyn o bryd. Awstralia. Roedd eu cymdogion a ffrindiau yn falch iawn o’u gweld a chael cyfle i hel Dyweddio atgofion. Llongyfarchiadau i Lowri Williams y Wern ar ei dyweddiad â Dafydd o Ddyffryn Dyfi yn Lynwen ddiweddar. Roedd Lowri yn gweithio yn Bu Lynwen yn cystadlu mewn cystadleuaeth Specsavers, Aberystwyth ond mae hi ar fin ‘Canwyr Sioeau Cerdd’ yn ddiweddar. symud i weithio yn siop y cwmni yn y Cyrhaeddodd y rownd derfynol ar ôl dod trwy Drenewydd yn fuan. Pob dymuniad da, Lowri. ddwy rownd o gyfweliadau allan o bron i hanner cant o ganwyr profiadol. Daeth yn un Merched y Wawr o’r tri gorau gyda chanmoliaeth uchel gan y beirniaid. Y ddau mwyaf adnabyddus John Owen Jones a Peter Carey – sêr y West End a dwy ddarlithydd o Goleg Cerdd a Drama Caerdydd. Y Ganolfan Cyngerdd y Ffermwyr Ifanc Cawsom wythnos brysur iawn yn y ganolfan gan ddechrau ar nos Lun y 19eg o Dachwedd Priodas gyda Chyngerdd Clwb Ffermwyr Ifanc Dyffryn Llongyfarchiadau i Arwel Hughes, Neuadd Banw. Mae hwn yn gyngerdd sy’n rhoi eli i’r Ddu a’i wraig Komal Plaha ar eu priodas yn galon bob blwyddyn, cael gweld llond llwyfan Highclere Castle (neu Downton Abbey), o Gymry ifanc yn mwynhau morio canu, llefaru Newbury ar y 5ed o Hydref. a dawnsio. Da iawn chi, ac roedd y paned Penblwyddi arbennig iawn a’r cacennau yn dderbyniol iawn ar y diwedd. Bu cryn ddathlu wrth i Eleanor, Glanaber Noson Gwylwyr S4C gyrraedd hanner canrif ar yr 22ain o Yna ar nos Fercher y 21ain o Dachwedd daeth Dachwedd. Trefnwyd penwythnos dirgel iddi tua 80 o wylwyr S4C i’r Ganolfan i gyfarfod â yn Blackpool a chafodd ei hun yn aros yn y rhai o benaethiaid y sianel a chael cyfle i Gwen, Meira, Catrin ac Eleanor a ddaeth yn Grensham, gwesty Tony ac Aloma. Mae’n ddweud eu barn am adborth y sianel. Roedd 2il yng Nghwis y Rhanbarth (unwaith eto!) debyg iddynt berfformio i’r gwesteion ar y hi’n noson anffurfiol hwyliog gyda phawb yn Nos Wener. Un arall sy’n dathlu penblwydd cael cyfle i ddweud eu barn yn hollol blwmp arbennig ar Ragfyr 16 yw Ifryn Davies, Gwern Daeth Lowri atom ym mis Tachwedd i’n ac yn blaen am raglenni’r sianel. Os ydych y sydd wedi cyrraedd oed yr addewid. cynghori ar sut i ofalu am ein llygaid. Yna chi’n meddwl fod Cefn Gwlad wedi mynd yn Llongyfarchiadau i’r ddau ohonoch. daeth Cwis Merched y Wawr yn y Dyffryn. stêl neu eich bod eisiau gweld mwy o raglenni Bro Ddyfi a orfu a’r Foel yn ail – da iawn. Yn yr Ysbyty comedi – dyma oedd eich cyfle i ddweud wrth Roedd Merched y War yn brysur yn paratoi Dymunwn wellhad buan i Mr Ted Sweeting y bobl sy’n cyfrif. Noson ddiddorol, bwyd da paned i wylwyr S4C a ddaeth i’r cyfarfod yn y sydd wedi cael ei daro’n wael yn ystod y mis. ac adloniant gwych unwaith eto gan Deulu Banw ar nos Fercher, Tachwedd 22ain. Oherwydd prinder gwelyau, bu’n rhaid mynd Moeldrehaearn. â Ted i Ysbyty Llwydlo, mae hyn cryn bellter Byrddau Arbennig Capel y Foel o Langadfan ac yn golygu siwrne hir i’w deulu Mae’r Ganolfan newydd archebu byrddau Bydd Oedfa Nadolig yng Nghapel y Foel am ymweld â fo. newydd – ar yr olwg 2 y pnawn ar Ragfyr y 23ain. Anffawd gyntaf maen nhw’n Dawnswyr Llangadfan Dymunwn yn dda i Eirian Jones, Bryneirian debyg iawn i Paratoi at Gwrs Dawnsio’r Urdd y mae’r a gafodd anffawd anffodus yn ddiweddar gan unrhyw fwrdd arall dawnswyr ac yna daw Dawns Nadolig frifo ei braich. Hei lwc y cewch wellhad buan. sydd yn cael ei Llanfihangel ar Ragfyr yr 8fed, ac yna’r cinio Hen daid ddefnyddio ar hyd y lled canolfannau eraill y Nadolig ar Ragfyr 9fed. Mae dawnswyr wlad. OND – mae’r rhain yn spesial – Mae John Defi Davies, Rhandir yn hen daid Llydaw yn ymweld â ni ym mis Mai 2013. oherwydd defnyddiwyd rhain ym Mhentref y unwaith eto. Ganed mab bach o’r enw Gethin Gemau Olympaidd ac mae arwydd bach ar Penblwydd Rhys i Rhys a Caroline yng Ngharno. Bydd Mae Judy’r Efail, Bridge, Bethan Pandy, Ifan, bob bwrdd yn datgan hynny. Felly, mae yna Gethin yn rhannu ei benblwydd gyda’i Caerlloi; Llinos, Pandy yn dathlu penblwydd gysylltiad bellach rhwng Canolfan y Banw a’r gyfnither Erin Eluned Meddins. ym mis Rhagfyr. Mae Gareth, Pandy yn Gemau Olympaidd enwog a ddathlwyd yr haf dathlu penblwydd arbennig yn 18 oed eleni ar Eglwys Sant Cadfan yma yn Llundain. Ragfyr yr 20fed. Llongyfarchiadau i bawb. Cynhaliwyd y cyfarfod Diolchgarwch ar Sul Dymunaf Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd 9fed o Hydref. Roedd y gwasanaeth yng Dda i holl ddarllenwyr y Plu. ngofal Col. Glyn Jones, Llanfair a’r pregethwr gwadd oedd y Parch David Dunn, rheithor Llanfair. Darllenwyd yn Saesneg gan Ken Garej Llanerfyl Bates ac yn Gymraeg gan Ann Rees. Yr Ceir newydd ac ail law organyddes oedd Mary Evans. Gwnaed y Arbenigwyr mewn atgyweirio casgliad gan Hywel Jones. Ar ddiwedd y gwasanaeth mwynhaodd pawb sgwrs dros Ffôn LLANGADFAN 820211 baned wedi ei baratoi gan Bethan Jones. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 5 CODI ARIAN AT BLANT MEWN ANGEN YN ARDAL PLU’R GWEUNYDD

Trefnwyd pob math o weithgareddau yn Ysgol ddisgyblion y chweched dosbarth. Gwelwyd Uwchradd Caereinion ar gyfer codi arian at athrawon a disgyblion yn gorfod bwyta ac yfed Garmon Salisbury, yr athro Daearyddiaeth yn Blant Mewn Angen. Cafodd y disgyblion ddod pob math o ryfeddodau gan gynnwys yfed ei ddagrau yn trio bwyta nionyn amrwd cyfan! i’r ysgol yn eu gwisg eu hunain ac roedd yr saws tabasco, bwyta nionod amrwd a bloc athrawon wedi gwisgo fel môr- o fenyn. Rwy’n falch o ddweud nad oedd ladron.Uchafbwynt y digwyddiadau oedd neb ddim gwaeth a llwyddwyd i godi tua £1058 cystadleuaeth bwyta rhwng y staff a rhai o o bunnoedd tuag at yr achos.

Gruff Tudor, Cai Owen a Huw Gittins yn cael cwrdd â Pudsey pan ddaeth i Ysgol Gynradd Llanerfyl. Llwyddodd yr ysgol i gasglu £162 tuag at Blant Mewn Angen.

FFAIR PLANT MEWN ANGEN YSGOL GYNRADD LLANFAIR Dydd Gwener Tachwedd 16eg cawsom Ffair Plant Mewn Angen yn yr ysgol. Cyn dydd Gwener cafodd Cyngor yr Ysgol gyfarfod i drefnu diwrnod Plant mewn Angen, fel pwy oedd yn gwneud y stondinau a faint oedd am wisgo i fyny. Roedd yna lawer o stondinau fel pêl droed, wal ddringo, stondin gacennau, golff a llawer mwy a roedd pawb yn brysur iawn cyn y ffair. Roedd pawb yn brysur yn gwneud posteri. Dechreuodd y ffair am hanner awr wedi un. Roedd holl blant yr ysgol wedi gwisgo mewn gwisg ffansi. Ar ddiwedd y diwrnod casglon ni £761.84. Roeddem yn falch iawn o hyn. Ar nos Fercher y 7fed o Dachwedd aeth Pudsey draw i Glwb Rygbi COBRA Ryan Astley a Llion Pryce, ym Meifod lle roedd pob math o weithgareddau codi arian yn cael eu cynnal. Cadeirydd ac Ysgrifennydd Cyngor yr ysgol. 6 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

LLANERFYL

Cydymdeimlad Collwyd tair o wragedd oedd â chysylltiad agos â Chwm Nant yr Eira – Eirlys a Gwyneth, dwy chwaer, gynt o Ddolwen, a fu farw o fewn ychydig ddyddiau i’w gilydd; ac yna Mrs Dylys Jones, Moelddolwen a fu farw yn 97 oed. Cynhaliwyd ei hangladd yng nghapel Bethel, Llanerfyl o dan ofal y Parch. Eifion Gilmour Jones. Cydymdeimlwn â’i merch, Margaret, a David, ei mab, a ofalodd amdani hyd y diwedd. Bu farw John Selwyn Bolver, Tegfan, Llanerfyl ar Hydref 25 ac yntau yn 86 oed. Cynhaliwyd yr angladd yng nghapel Soar, Llanfair Caereinion. Cydymdeimlwn â Morfydd, ei wraig a Rose a Caroline, ei ddwy ferch, yn eu profedigaeth. Ysgol Llanerfyl Bu Gareth Williams, Cegidfa farw ar ôl salwch Mae’r plant wedi bod yn brysur yn llenwi bocsys esgidiau gydag anrhegion bach ar gyfer yr blin a hir. Roedd Gareth yn fab i’r diweddar elusen Operation Christmas Child. Mae pawb yn hoffi derbyn anrhegion adeg y Nadolig ac Mr a Mrs John ac Annie Williams mae’r elusen yma yn sicrhau fod plant tlawd ac amddifad ar draws y byd yn cael y wefr o agor Maesmeillion gynt. Cydymdeimlwn yn ddwys anrhegion eu hunain. iawn â’i berthnasau yn yr ardal. Mrs Glenys Jones Gyda thristwch fe ddaeth y newyddion am MyW Llanerfyl Menter Iaith Maldwyn farwolaeth Mrs Glenys Jones, Yr Efail ar Dechreuwyd gweithgareddau’r flwyddyn nôl ddydd Sadwrn y 24ain o Dachwedd. Roedd ym mis Medi gyda chyngerdd agored yng Mrs Jones yn wraig i’r diweddar Mr Gwilym nghwmni Parti’r Enfys, y criw ifanc talentog Pnawn Hwyl Calan Gaeaf Yn ystod gwyliau hanner tymor cynhaliwyd Gwalchmai ac yn gyn-athrawes yn Ysgol o Dyffryn Clwyd gyda’u hyfforddwraig fedrus, dau ‘Bnawn Hwyl Calan Gaeaf’. Un yn Uwchradd y Trallwm. Oherwydd salwch bu’n Leah Owen. Machynlleth a’r llall yn Llanfyllin. Roedd rhaid iddi symud i dderbyn gofal yng Nghartref Yna ym mis Hydref a Thachwedd croesawyd amrywiol weithgareddau ar gael fel castell Preswyl Y Rallt ger Trallwng. Cydymdeimlwn dwy fenyw ddawnus iawn i’n plith. Yn gynta gwynt, sesiwn stori a chân gan Meinir o TWF yn ddwys iawn â’i theulu a’i chyfeillion. Dilys Hughes o’r Foel yn dangos ei chasgliad yn Machynlleth a Catherine o Mudiad Meithrin Penblwydd arbennig anhygoel o grefftau llaw ac yna Gill Owen Ty Newydd yn dangos inni sut i wneud tryffls yn Llanfyllin, celf a chrefft gan ddisgyblion Dathlodd Gwynant, Abercannon benblwydd ysgol uwchradd Caereinion dan ofal Nia arbennig ar y 10fed o Dachwedd. siocled gyda sioch bach o Wirod Gin Lysh ynddo, a’r Lysh wrth gwrs yn cael ei wneud Llywelyn a stondinau gwybodaeth. Genedigaeth gan Gwenan Ellis Berthfawr. Mynychodd tua 50 o blant y digwyddiad yn Llongyfarchiadau i Dyfrig ac Emma ar Dwy noson arbennig iawn a dwy wraig dalentog Machynlleth a tua 30 y digwyddiad yn enedigaeth merch fach 6 pwys 11 owns yn dros ben yn gallu troi eu dwylo at unrhyw beth Llanfyllin. Roedd amryw o’r plant mewn gwisg ddiweddar a’ i henw ydi Madi Llwyd. a hynny gyda graen. ffansi Calan Gaeaf ac yn edrych yn drawiadol Gwellhad buan Mae Gill bellach wedi mentro sefydlu busnes iawn. Anfonwn ein dymuniadau gorau at Trefor bach yn gwerthu’r tryffls ac mi fydden nhw’n Amser TWF Menter Maldwyn Rhys, Maescelynog sydd wedi derbyn gwneud anrheg Nadolig perffaith i unrhyw un. Bob bore dydd Iau rhwng 10:30 a 11:30 yn llawdriniaeth ar ei benglin yn ddiweddar ac i Cysylltwch â hi. Siop Menter Maldwyn mae cyfle i rieni neu Emma May sydd wedi derbyn llawdriniaeth Bu rhai o’r aelodau yn yr #yl Rhanbarth yn ofalwyr gyflwyno’r Gymraeg i’w babis bach ar y llygad. Gobeithio eich bod chi’ch dau yn Llanfair Caereinion pan fu Kath Owen drwy stori a chân. Mae croeso cynnes i bawb teimlo’n well. Rhydarwydd yn cynnal arddangosfa addurno yn ddysgwyr, pobl di-Gymraeg neu os ydych Eisteddfod y Ffermwyr Ifanc blodau, ac adloniant wedyn gan Greta, Adleis yn rhugl ac eisiau cyfle i gymdeithasu yn Llongyfarchiadau i Emma, Neuaddwen a a Gwenno ar eu telynau, heb anghofio cân Gymraeg gyda’ch babi. Isod mae rhestr o’r lwyddodd i ennill y 3ydd wobr ar yr unawd neu ddwy gan Siân James hefyd. gweithgareddau am yr wythnosau sydd i piano yn Eisteddfod Genedlaethol y Ffermwyr Aeth dau dîm eto eleni i gystadlu yng Nghwis ddod. Ifanc yn Abergwaun yn ddiweddar. Cenedlaethol y Mudiad, ond er gwaetha pob Ffrindiau Ysgol Llanerfyl ymdrechion, methu fu hanes y ddau dîm i 29.11.12 Ceri Jones Bydwraig Eleni, fe gynhaliwyd ras falwnau yn ystod ddod i’r brig y tro yma! 6.12.12 Gweithgaredd Nadolig barbeciw diwedd tymor yr haf Ffrindiau Ysgol ’Den ni bellach wedi cyrraedd mis Rhagfyr a’r (1:30 – 2:30pm) Llanerfyl. Gollyngwyd 189 bal@n a chafwyd aelodau (ac ambell i @r) wedi dechrau 13.12.12 Ymwelydd Iechyd hyd i’r bal@n a deithiodd bellaf yng Nghaint. dathliadau y ’Dolig gyda’n cinio blynyddol yn 20.12.12 Amser TWF Gwerthwyd y fal@n honno gan Ruth Tudor. Y Dyffryn Foel. Ac i orffen y tymor cynhelir y Fe drefnodd Ffrindiau’r Ysgol hefyd ddisgo Gwasanaeth Nadolig blynyddol yng Nghapel Cymraeg i’r Teulu gwisg ffansi Calan Gaeaf ar gyfer y plant nos dan ofal y Gangen leol yno a bydd Ar bnawn dydd Mercher mae sesiynau Wener 26 Hydref yn Neuadd Llanerfyl. cynrychiolaeth o Lanerfyl yn cymryd rhan. Cymraeg i’r Teulu (blwyddyn 2) yn cael eu Enillwyr y gystadleuaeth addurno pwmpen Nadolig Llawen i chi gyd. cynnal yn Siop Menter Maldwyn os hoffech oedd: 5 oed ac iau – Seran Pryce. 6 oed a ymuno a’r dosbarth yna cysylltwch â ni am Siop, Caffi, Swyddfa Bost, Siop throsodd - Moli Morgan. Gwobr am fwy o wybodaeth. Drwyddedig a Gorsaf Betrol wreiddioldeb – Harri Tudor. Enillwyr y Nadolig gystadleuaeth gwisg ffansi oedd: O dan 4 Mallwyd Byddwn yn gwerthu nwyddau Cymraeg oed – Lizzie May. Dros 4 oed – Sioned Gittins (cardiau, llyfrau, cd, anrhegion ac ati) cyn y Ar agor o 7.30 tan 7.00 yr hwyr a Kyffin Morgan. Diolch yn fawr iawn i Julie Nadolig, galwch mewn i’r siop o’r 6ed o Ragfyr Jones am feirniadu ac i Rick Korzak am y Bwyd da am bris rhesymol ymlaen i weld beth fydd ar gael. disgo. 8.00a.m. - 5.00p.m. Ffôn: 01650 531210 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 7

wybod mwy, trowch at benodau 4 a 5 o lyfr y Barnwyr). Treuliasom brynhawn difyr iawn yng LLWYDIARTH Y TRALLWM nghwmni Mrs. Brown – llawer o ddiolch iddi. Eirlys Richards Dilys Williams Yng nghyfarfod mis Rhagfyr, pnawn Iau, y Penyrallt 01938 820266 01938 55...... 6ed, cynhaliwn ein gwasanaeth Nadolig – croeso i bawb. LJ Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i Y Gymdeithas Gymraeg – Cafwyd munud ddrllenwyr y Plu o Lwydiarth. Cydymdeimlad – gofid yn sicr yw gorfod o dawelwch ar ddechrau cyfarfod fis Tachwedd Eisteddfod Powys cofnodi i ni golli Mr. Bryn Ellis yn ddiweddar. i gofio am ein diweddar ffrind, Bryn Ellis, Llongyfarchiadau i Rhun Jones, Aberdwynant, Fel y gwyddoch, ef oedd ein colofnydd yn y trysorydd y Gymdeithas a chyflwynwyd ar ennill y wobr gyntaf yn yr Unawd Bl. 5 a 6 ‘Plu’ ers pedair blynedd ac roeddem yn ychydig eiriau o goffâd amdano gan Glyn ac ar ddod yn drydydd yn y Llefaru Bl. 5 a 6. ddyledus iawn iddo am ei waith. Estynnwn Williams, llywydd y noson. Bydd yn chwith Cydymdeimlad ein cydymdeimlad cywir iawn at ei briod, Beryl iawn hebddo a diolchwn am ei gyfraniad Cydymdeimlwn a Ceri, Aberdwynant, a’i a’u mab Iwan a’r teulu oll. (Gweler gair o gwerthfawr i’r Gymdeithas a’i anogaeth i’r theulu. Bu farw ei mam yn ddiweddar. goffâd amdano o fewn y rhifyn hwn) Gymraeg yn y dref a thu hwnt. Hefyd, anfonwyd cofion at Idris Jones sydd yn parhau Ar y Cyfryngau Cydymdeimlwn â Mrs. Enid Davies yn ei phrofedigaeth o golli ei brawd, Mr. John yn yr ysbyty. Gofid hefyd oedd deall am Braf oedd gweld a chlywed Mr Brian Jones ddamwain a gafodd Marian a Lynn Thomas “Afallon” perchennog Garej Brookside, Llanfair Davies, Abergele (Heniarth gynt). Clwb ‘Parkinsons’ – Festri’r Capel Cymraeg wythnos ynghynt – balch ydym eu bod yn Caereinion yn mynegi ei sylwadau ar lefel gwella ac edrychwn ymlaen at gael eu cwmni prisiau tanwydd ar y Newyddion Cymraeg yn Ein siaradwr fis Hydref oedd George Hardman o Fae Cinmael, aelod lleyg o’r Pwyllgor eto yn fuan. Dilwyn Morgan o’r Bala oedd ddiweddar. Ef oedd achubwr y “Gilbaco” ym ein g@r gwadd a chafwyd noson hwyliog yn ei Mhontllogel yn ôl tystiolaeth y bardd Emyr Ymchwil Cenedlaethol. Anfonir swm sylweddol o arian tuag at Ymchwil i’r clefyd gwmni. Buom ar ‘daith’ gyda Dilwyn ar hyd ap Erddan yn rhifyn Tachwedd o’r Plu. Mae gogledd Cymru ynghyd â rhai gwledydd dros cynnal gwasanaeth y pwmp petrol yn y hwn. Mae llawer llwybr addawol yn cael ei ddilyn y byd pan oedd yn gwasanaethu gyda’r gymuned yn gymwynas fawr yng nghefn Llynges. Ar ddiwedd y noson, mwynhawyd gwlad Cymru y dyddiau hyn. ar hyn o bryd, gan gynwys ymchwilio i gyffuriau a ddefnyddiwyd am flynyddoedd paned a sgwrs – diolch i Pam Owen, Frances Sefydliad y Merched i drin afiechydon eraill yn ddiogel. Cynhelir y Cooley a Heddwen Roberts am baratoi ar ein Brethyn Cartref oedd ar ein rhaglen mis parti Nadolig ar y 13eg o fis Rhagfyr, a bydd cyfer. Cyhoeddwyd y cyfarfod nesaf sef y Hydref. Wedi i Morwenna groesawu’r aelodau ein cyfarfod blynyddol ar 31ain Ionawr, Blygain flynyddol yn y Capel Cymraeg, nos a Kath ddarllen y ‘Collect’, aethom drwy’r 2013. Os am fwy o wybodaeth, ffoniwch Gill Fawrth, Rhagfyr 11, am 7.00 o’r gloch. Eisoes cylchlythyr misol. Faulkes ar 01938-553352. JJ dechreuwyd ar yr ymarfer felly croeso cynnes Pawb wedyn yn mwynhau gweld eitemau Ysbytai – yr un yw’r hanes y mis hwn eto i bawb. diddorol oedd gan y naill a’r llall i’w dangos. yn anffodus gyda Idris Jones ac Elfed Davies ‘Cofio’ gyda John HardyHardy – mae’n siwr bod Yn eu plith roedd casgliad o esgidiau Tsieina, yn parhau yn yr ysbyty yn Amwythig ynghyd sawl un ohonoch yn mwynhau y rhaglen yma dolis, platiau, clustogau, sgarffiau, darn o a Bert Lewis yn ysbyty’r Trallwm. Mrs Ciss sy’n cael ei darlledu ar foreau Sadwrn o 9 hyd gacen bedydd Tywysog William, a cherrig Davies wedi cael dychwelyd adref. 10 y bore gydag ail-ddarllediad ar nos Fercher allan o esgidiau milwr a fu’n ymladd yn rhyfel Cymdeithas ‘Mair a Martha’ – ein gwestai am 6.15 yr hwyr. Yn ddiweddar, roedd John y Falklands. Cawsom hefyd hanes taith o fis Tachwedd oedd Mrs. Phyllis Brown. Yn Hardy yn sgwrsio gyda Phobyddion mewn amgylch India a barodd am fis ac am yr hwyl ôl ei harfer, sôn wnaeth am rai o ferched gwahanol leoedd yn cynnwys Pobydd o Lydaw sydd i’w gael mewn gwersi dysgu Cymraeg. enwog y Beibl. Hanes dwy wraig o lyfr y sef Geraint Jones, mab Josephine Jones, y Ychydig o farddoniaeth ac arddangosfa o sut Barnwyr oedd yn dal ei sylw y tro yma – y Trallwm. Mae Geraint a’i deulu yn byw yn i wneud ‘Cacen Babi’ allan o glytiau a dillad naill, Debora, gwraig ddoeth y deuai’r Israeliaid Llydaw ers rhai blynyddoedd erbyn hyn ac yn ac yn y blaen. Diddorol iawn! ati am gynghorion (un a gyfrifid yn Farnwr) rhedeg Becws a Siop mewn pentref o’r enw Linda a Mabel ofalodd am y paned te. Y a’r llall Jael a gyfrifid yn arwres am weithred S. Kadou ger Sizun yn y Mont D’Aree. Os gystadleuaeth oedd adnabod ac enwi pobl ysgeler iawn – llofruddiaeth! (Os hoffech byddwch yn ymweld a’r ardal yma rywdro, enwog. Y cyntaf oedd Catherine, Kath, Linda cofiwch alw – byddant yn falch o’ch gweld. a Mabel. Ail – Meinir a Morwenna. Catherine enillodd y raffl a Dilys roddodd y diolchiadau. Yn ein Cyfarfod Blynyddol ar Dachwedd 12fed, etholwyd y canlynol – Llywydd – Linda Roberts; Kathleen Davies- Morgan – Is-lywydd; Carolyn Bakewell – Ysgrifenyddes; Barbara Jones – Trysorydd a Catherine Bennett – Is drysorydd. Wedi’r gwaith, pleser oedd croesawu ein siaradwr Liz Bickerton o Lansilin. Gosod blodau oedd Liz, ac roedd ganddi syniadau da iawn i’w cynnig. Gwnaeth tri threfniad blodau, a bu’n garedig iawn i’w rhoi yn wobrau ar ein raffl. Yr enillwyr lwcus oedd Carolyn Bakewell, Dilys Lloyd a Ceinwen Thomas. Swper blasus i ddilyn a Mabel, ar ran y gangen, ddiolchodd i Liz. Mae’r aelodau yn dymuno gwellhad buan i Catherine ar ôl derbyn llawdriniaeth ar ei chefn. POST A SIOP LLWYDIARTH Huw Lewis Cysodir ‘Plu’r Gweunydd gan KATH AC EIFION MORGAN Catrin Hughes, Post a Siop Meifod a Gwasg y Lolfa, Talybont yn gwerthu pob math o nwyddau, Ffôn: Meifod 500 286 sydd yn ei argraffu Petrol a’r Plu 8 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 MEIFOD CLWB RYGBI COBRA Marian Craig 01938 500440 Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Caroline ac Alan Williams a’r teulu ar farwolaeth tad Caroline, sef Mr John Selwyn Bolver o Lanerfyl. Ymweliad Braf oedd gweld Peter ac Ann Marie Sockett a’r plant Hannah a Rhys yn ôl ym Meifod am ychydig wythnosau. Fe ymfudodd Peter ac Ann Marie i Awstralia rai blynyddoedd yn ôl. Penblwydd Hapus Dymunwn y gorau i Sue Roberts ar ddathlu penblwydd arbennig y mis hwn. Pob hwyl Sue. Anrhydedd Roedd Phil Lewis yn falch iawn o dderbyn gwahoddiad i gynrychioli Cymru ar ran yr Cyflwynodd y Clwb siec o £1,000 i Ymddiriedolaeth Gwaed Sir Amwythig yn ddiweddar. Yn RSPCA yn y gwasanaeth cofio yn Llundain, y llun hefyd gwelir Barry Jones, un o selogion COBRA yn cyflwyno siec o £700 i’r elusen ar roedd wedi mwynhau y profiad yn fawr. ôl dathlu ei benblwydd yn 40 oed. Y Gymdeithas Gymraeg Croesawyd pawb ynghyd i’r noson agoriadol gan y Llywydd Menna Lloyd. Cawsom noson hyfryd yng nghwmni Sian James a fu yn ein diddanu drwy ganu, chwarae’r delyn a’r piano ac hefyd yn adrodd darnau o’i llyfr. Diolchodd Mari Jones iddi yn fawr iawn. Merched Meifod oedd yng ngofal y swper. Sefydliad y Merched Mae cyfarfod mis Tachwedd yn gyfarfod blynyddol i ddewis swyddogion. Roedd y pwyllgor presennol yn fodlon cymryd y gwaith am dymor arall. I ddilyn cafwyd noson hwyliog dros ben pan gafwyd gyrfa chwilod gyda’r buddugol yn ennill gwobr goffa Sheila Watkin, Marian enillodd y tlws eleni gyda Kate yn ail. Daeth y noson i ben gyda swper blasus wedi ei baratoi gan yr aelodau. Clwb Forget Me Not Daeth nifer dda o aelodau i gyfarfod mis Daeth Pudsey yr arth i ymweld â Chlwb Rygbi Tachwedd i fwynhau prynhawn yng nghwmni COBRA yn ystod y mis. Roedd y bechgyn June Jones a fu’n gosod blodau ar thema’r a’r merched wrth eu bodd yn cael ei gyfarfod. Nadolig. Gosododd pedwar gwahanol ddarn Cafodd y chwaraewyr iau eu noddi i wneud o waith ac fe fu’n garedig iawn yn eu cyflwyno pob math o ymarferion rygbi (yn y mwd) a i’r raffl. Diolchwyd iddi gan Karen ac fe gafwyd llwyddwyd i gasglu dros £600 at yr elusen. te blasus dros ben gan Yvonne a Karen. Faint dalodd Nicky Lewis i gael ‘cwtsh’ efo Noson Guto Ffowc Pudsey tybed? Cafwyd noson Guto Ffowc llwyddiannus yn y King’s Head gyda tyrfa fawr o bobl wedi dod o bob man i fwynhau’r goelcerth enfawr CARTREF a’r tân gwyllt trawiadol o dan ofal Jasper Gwely a Brecwast Meade a’i gwmni. Llanfihangel-yng Ngwynfa Elusennau Mae plant yr Ysgol wedi bod yn cefnogi elusennau plant. Maent wedi bod yn llenwi bocsys esgidiau gydag anrhegion i’r elusen ‘Operation Christmas Child’. Aeth y plant â’r Te Prynhawn a Bwyty bocsys i’r Eglwys, lle cafwyd gwasanaeth byr i feddwl am blant sy’n llai ffodus na nhw eu Byr brydau a phrydau min nos ar gael hunain. Ar ddiwrnod Plant Mewn Angen Cinio Dydd Sul (archebu o flaen llaw) roeddynt wedi dod i’r ysgol yn eu dillad nos ac roedd bisgedi a chacennau bach Pudsey Ffôn: ar werth a hefyd stondin llyfrau a theganau Carole neu Philip ar 01691 648129 ail law. Llwyddwyd i godi swm sylweddol iawn Ebost: tuag at yr achos. [email protected] Gwefan: www.cartrefbedandbreakfast.co.uk/rooms Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 9

Colofn y Dysgwyr CYSTADLEUAETH Lois Martin-Short SUDOCW

Yn fuddugol yn Eisteddfod Powys Llongyfarchiadau mawr i Catrin Hughes, Bwlch y Cibau, a enillodd Dlws y Dysgwyr yn Ei- steddfod Powys ym mis Hydref. Edrychwn ymlaen at weld peth o’i gwaith yn y golofn cyn bo hir. Siân Hiscott o Drenewydd Seremoni Wobrwyo Cynhaliwyd Seremoni Wobrwyo yr Ysgol Addysg a Dysgu Gydol Oes, ddydd Mawrth Cyrsiau Os dach chi eisiau tipyn o ymarfer ar ôl y 23 Hydref ar gampws Penglais yn gwyliau, bydd y cyrsiau canlynol o ddiddordeb Aberystwyth. Aeth nifer o ddysgwyr o’r ardal i chi: hon i dderbyn tystysgrifau a gwobrau. Roedd hi’n bleser clywed am eu profiadau a gweld Sadwrn Siarad eu brwdfrydedd. Cadeirydd y prynhawn oedd Dydd Sadwrn 5 Ionawr yng Ngholeg Powys, Siôn Meredith, pennaeth y Ganolfan Cymraeg y Drenewydd. Mae’n cychwyn am 9:30, yn ENW: ______i Oedolion. Cafwyd cyfweliad â Miri Collard a gorffen am 3:30 ac mae’n costio £8 neu £5 siaradodd o’i chalon am y ffordd mae dysgu gyda chonsesiwn. Cysylltwch â Menna Morris CYFEIRIAD: ______Cymraeg wedi effeithio ar ei bywyd. Ar ôl iddi 01686 614226. hi restru’r pethau mae hi’n eu gwneud yn y Ysgol Ionawr ______Gymraeg, gofynnodd Siôn iddi hi: “Dach chi’n Bydd cwrs deuddydd yn y Llyfrgell Rydd, siarad Saesneg o gwbl y dyddiau hyn?” Ac Dolgellau, ddydd Mercher a dydd Iau, 9-10 ______atebodd Miri fel saeth: “Dw i’n trio peidio!” Ionawr, 9:30 – 3:30. Mae’n costio £15/10. Am Llongyfarchiadau i chi i gyd. fanylion pellach, cysylltwch â’r Ganolfan A ha, roedd ambell un yn cwyno fod Sudocw Cymraeg i Oedolion 0800 876 6975. mis diwethaf yn anoddach beth nag arfer – Cystadleuaeth Merched y mae’n reit braf cael ’chydig o sialens weithiau. Wawr Er hynny, llongyfarchiadau i’r 27 ohonoch a Mae Merched y Wawr yn cynnal cystadleuaeth lwyddodd i’w ddatrys. Dyma nhw’r bobl glyfar i ddysgwyr bob blwyddyn. Yn 2013 y tasgau hynny: Tudor Jones, Arddlin; Ieuan Thomas, fydd: Caernarfon; Gwyn Thomas, Pontllogel; M.E. Jones, Croesoswallt; Jane Lewis, Llanerfyl; G. Mynediad a Sylfaen: Cerdyn Post Williams, ; Ann Evans, Bryn Cudyn; Canolradd: Dyddiadur wythnos Gordon Jones, Machynlleth; Jean Preston, Uwch+: Erthygl i’r Wawr (cylchgrawn Merched Dinas ; Megan Roberts, Llanfihangel; y Wawr) Llio Lloyd, Rhuthun; Beryl Jacques, Y Trallwng; Bydd yr enillwyr yn derbyn tocynnau llyfr, a Elizabeth George, Llanelli; Maureen Jones, hefyd (i ferched) aelodaeth blwyddyn o Miri Collard, o Arddlin, yn siarad â Cefndre; Jac Roberts, Meifod; Rhainnon Gittins, Ferched y Wawr. Rhaid anfon eich gwaith i: Llanerfyl; Gwyn Evans, Penmaenmawr; Olwen Siôn Meredith Cystadleuaeth y Dysgwyr, Canolfan Merched Bebb, Caermynach; Elwyn Evans, Cegidfa; Mary y Wawr, Stryd yr Efail, Aberystwyth, Pryce, ; Eirwen Robinson, Cefn Coch; Ceredigion, SY23 1JH, erbyn 1 Mawrth. Llinos Jones, Dolanog; J Jones, Y Trallwng; Clwb Clonc Gwyndaf Jones, , Miriam Jones, Rydyn ni wedi cael neges oddi wrth Clwb Clonc Llanerfyl. Caersws i ddweud bod croeso cynnes i I mewn â’r enwau i’r fasged olchi a’r cyntaf allan ddysgwyr, Gymry Cymraeg a thiwtoriaid i oedd enw Mr Gwyndaf Jones, Llanbrynmair sy’n ennill tocyn gwerth £10 i’w wario yn y un o ymuno â nhw. Maen nhw’n cyfarfod yn Lolfa siopau Charlie’s. Clwb y Pentref rhwng 8:00 a 9:00 ar nos Y mis yma cewch gyfle i fwynhau datrys y Fercher. Bydd siaradwr Gwadd yn dod ar 5 Sudocw tra’n sipian eich sieri a bwyta mins peis. Rhagfyr a noson Scrabl ar y 19eg. Am fwy o Bydd yr enillydd lwcus yn ennill CD newydd Sian wybodaeth, cysylltwch â Delma 10686 688538 James. Anfonwch eich atebion at Mary Steele, Eirianfa, Diane Jones, Cei’r Trallwng, gyda Llanfair Caereinion, Y Trallwm, Powys neu Dr Malcolm Thomas ALUN PRYCE Catrin Hughes, Llais Afon, Llangadfan, Y Trallwm, Powys, SY21 0PW erbyn dydd Sadwrn, CONTRACTWR TRYDANOL Rhagfyr 22. Hen Ysgubor Nadolig Llawen iawn i bawb. Llanerfyl, Y Trallwm Annibynnol Ffôn: 01938 820130 MARS Ymgynghorwyr Ariannol Annibynnol Rhif ffôn symudol: 07966 231272 Trevor Jones Gellir cyflenwi eich holl anghenion Rheolwr Datblygu Busnes trydanol Montgomery House, 43 Ffordd Salop, - amaethyddol, domestig Y Trallwng, Powys, SY21 7DX neu ddiwydiannol. Ffôn 01938 556000 Gosodir stôr-wresogyddion Ffôn Symudol 07711 722007 Felicity Ramage o Ddolanog yn derbyn a larymau tân hefyd. Morgeisi * Pensiynau * Buddsoddiadau * Cynilion tocyn llyfr * Yswiriant Bywyd * Diogelu Incwm Gosod systemau solar ffotofoltäig * Adeiladau a Chynnwys 10 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 Cynefin Alwyn Hughes

Hunangofiant Gwilym Maurice Evans (Maurice Tynrhos)

Bu farw Gwilym Maurice Evans, neu Maurice Tynrhos fel yr adwaenid ef gan bawb ar Ionawr 5ed 2007 yn 83 mlwydd oed. Cofiwn amdano fel gwerinwr tawel a charedig. Ef oedd un o’r rhai olaf yn yr ardal hon i ffermio gyda cheffylau gwedd, ac roedd yn dalp o wybodaeth am yr ‘hen ffordd Gymreig o fyw’. Rydym yn ffodus iddo ysgrifennu ei hunangofiant ble ceir hanes ei fywyd ac fe groniclodd lawer o orchwylion byd amaeth a ddiflannodd bellach o’r tir. Mae’n fwriad gennyf gyhoeddi darnau o’r hunangofiant yn y golofn hon er mwyn i eraill gael ei fwynhau fel y gwnes i, ac fel arwydd o barch personol i gyfaill caredig. Rwyf wedi cyfieithu’r gwaith a yn disgwyl plentyn ar y pryd. Roedd y sefyllfa ariannol yn wael mewn llawer cartref, ond ysgrifennwyd mor daclus ac ni newidiais y roedd colli’r penteulu yn ergyd aruthrol. Yn y dyddiau hynny roedd gwerth tir ac anifeiliaid gwreiddiol o gwbl. Diolch o galon i deulu Cae wedi disgyn yn arw. Doedd dim dewis – gwerthwyd y fferm a’r anifeiliaid am ddwy ran o dair Llywelyn am ganiatâd i gyhoeddi’r gwaith. o’r hyn a dalwyd amdanynt ac fe aethom yn fethdalwyr (bankrupt) dros nos. “Edrychaf yn ôl i’r flwyddyn 1927, ychydig cyn Yn dilyn y sêl, doedd ganddom ni ddim byd llawer ar ôl ac aethom i fyw i Rallt Ucha, er nad imi ddechrau’r ysgol. Cefais fy ngeni ar fferm oeddem yn ffermio’r tir. Roeddem yn dlawd iawn ac fe roddodd Mam enedigaeth i ferch fach Pont Neuadd, Llanfair. Roedd llifogydd yng Ngorffennaf 1931. Yn ystod y deng mlynedd nesaf, roedd hi’n anodd iawn byw ac roedd ofnadwy y flwyddyn honno a chofiaf weld y rhaid byw ar yr hyn a gaem o gadw ieir. Gweithiwn yn galed ar benwythnosau ac ar ôl ysgol caeau ble mae’r carafanau erbyn hyn o dan yn glanhau’r cutiau a chymysgu bwyd iddynt sef bran ac India Corn. dd@r. Deuai injan dracsiwn â’r bwyd ieir o A&A Peate Maesbury, ger Croesoswallt i Felingrug, ac fe’i Dechreuais yr ysgol yn 1928. Doedd dim cludwyd allan i’r ffermydd gyda cheffyl a chert. Casglem goed tân rhag prynu glo ac yn yr cantîn yno ac roeddem yn mynd â Hydref heliem digon o ddail i roi ar loriau’r cytiau ieir weddill y flwyddyn”. (I’w barhau) brechdannau a fflasg. Roedd fy mrawd yn naw oed yn eistedd y tu ôl imi. Troiais yn ôl i estyn am fy nhe a hitiais y fflasg drosodd. Daeth yr athrawes, Miss Dickens ataf a rhoddodd fi dros ei glin a chefais gweir iawn ganddi. Fu bron i hyn fy rhoi i ffwrdd o fynd i’r ysgol, a hynny ar y diwrnod cyntaf! Roedd popeth mor wahanol yn y dyddiau hynny, dim ffôn, dim trydan, dim ceir, dim d@r oer a phoeth ar dap, dim peiriant godro a dim tractor. Roeddem yn dibynnu ar b@er y ceffyl yn unig a defnyddid injan dracsiwn (traction engine) i fynd â bocs dyrnu o un fferm i’r llall. Cofiaf yr hen ‘Jinny Ring’ yn yr ysgubor – roedd ceffyl yn cerdded mewn cylch tra roedd polyn hir yn troi’r ‘ring’ gan gynhyrchu p@er i yrru’r chaffcutter, y pwlper a’r ciblar i falu grawn. Dyma ddatblygiad rhag gorfod troi’r handlen gyda llaw. Roedd llawer mwy o ddynion ar gael i lafurio. Telid cyflogau rhwng deg swllt (50 ceiniog) a deunaw swllt (90 ceiniog) yr wythnos. Doedd y rasio a’r brys fel sydd heddiw ddim yn bod, ac roedd y gwaith corfforol lawer caletach. Cofiaf pan yn blentyn edrych drwy’r ffenestr Rhyfeddod prin! a gweld fy nhad a gwas yn mynd i lawr ffordd Tybed sawl un ohonoch sydd wedi gweld twrch HUW EVANS Melinyddol gan yrru gwartheg o’u blaenau i’r daear hollol wyn? Dyma a welir yn y llun, Gors, Llangadfan ffair a gynhelid yn Llanfair ar ddydd Gwener. diolch i deulu Esgair Llyn. Daliwyd y creadur Roedd prisiau’n isel iawn ac er fy mod yn ifanc anffodus yng nghyffiniau Mawddwy. Clywais yn nechrau’r 1930au aeth pethau yn waeth a sôn am dyrchod gwynion, ond ni welais un Arbenigwr mewn gwaith: doedd dim arian o gwmpas ac roedd iechyd erioed. Mae’n debyg mai alino ydyw, a dros fy nhad yn dirywio. Cofiaf rai o’r bysiau GWR y blynyddoedd clywais am wenoliaid, Codi siediau amaethyddol cynharaf, a gyrrid un ohonynt gan Jack boncathod, adar duon, robin goch, mochyn Ffensio Roberts. Un tro daeth i’r Neuadd i ofyn a daear a ji-binc a drudwy gwynion, ond maent Unrhyw waith tractor fedrai rhywun fynd â phâr o geffylau i dynnu’r yn hynod o brin. Bellach mae’r hen greadur Troi gydag arad 3 cwys ‘spring’ bws allan o ffos ar ochr y ffordd. Doedd dim yn gorffwys mewn hedd mewn jar o ‘vodka’! a 4 cwys dwy ffordd ‘spring’ gwas o gwmpas ac roedd iechyd fy nhad yn Tybed a oes rhywun arall wedi gweld twrch Torri gwair a thorri gwrych rhy fregus i gynorthwyo’r gyrrwr bws. Bu farw gwyn? Cysylltwch â ni os oes. fy Nhad yn @r ifanc yn Ionawr 1931. 01938 820296 / 07801 583546 Roedd hon yn ergyd greulon i fy mam a oedd Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 11

Helygain ac mae llyfr o’i eiddo wedi ei gyhoeddi. BEIRDD BRO Roedd Bryn yn hoff iawn o chwaraeon yn ‘PLU’R GWEUNYDD Mr. Bryn Ellis cynnwys pêl-droed a golff a bu’n gapten ar Ar hyn o bryd yr wyf yn paratoi detholiad o Glwb Golff Treffynnon. Bu ei gariad at y bêl waith beirdd bro’r Plu ac wedi ei osod fel fach wen yn ddigon iddo ymaelodi yng ‘Gwaith Cartref’ dros y gaeaf hon. Y mae’n Gyda gofid y daeth y newyddion am nghlybiau golff Machynlleth, Bae Trearddur waith hynod o ddiddorol gan ei fod yn cynnwys ymadawiad Bryn Ellis, Bodeinion, y Trallwm, ac Abergele. Yn ddiweddar, daeth yn gwaith oddeutu chwe deg o wahanol feirdd. o’n plith ar yr 2il o Dachwedd. Dioddefodd awdurdod ar y Llysoedd Chwarter yng Er bod gennyf lawer o enghreifftiau o’r beirdd, gystudd yn ystod y misoedd diwethaf a hynny Ngogledd Cymru yn y ddeunawfed a’r y mae rhai y buaswn yn hoffi cael mwy o yn Ysbyty’r Amwythig lle bu gofal tyner bedwaredd ganrif ar bymtheg. wybodaeth amdanynt ac enghreifftiau o’u amdano yn ei waeledd. Hoffai deithio ac ymwelodd â nifer o wledydd gwaith, ac felly rwy’n gwneud apêl i’r Ganed Bryn yn Lerpwl yn 1935, yn fab i John Ewrop a hefyd Seland Newydd, Patagonia a darllenwyr am gymorth yn y gwaith. a Kate Ellis. Ef oedd y canol o bump o Chile. Dyma restr o’r beirdd yr hoffwn gael esiamplau feibion. Symudodd y teulu yn ôl i Gymru ac Yn y flwyddyn 2000, symudodd Bryn a Beryl o’u gwaith a gwybod dipyn o’u cefndir: i’r Waun, ger Bodffari ym mhlwyf Aberchwiler i’r Trallwm er mwyn bod yn agosach at Iwan Jack, Bryn Cudyn, Llangadfan (rhigymwr bro) yn Nyffryn Clwyd. Mynychodd ysgol a’r teulu. Ymunodd Bryn â nifer o Robert Gittins, Dolanog (bardd talentog iawn Ramadeg Dinbych ac mae gennyf go’ ohono gymdeithasau yma yn Sir Drefaldwyn yn yn ôl y sôn) mewn llun yn chwarae pêl droed i’r tîm ysgol. cynnwys Cylch Llenyddol Maldwyn a bu’n Edward Williams, Y Glyn, Dolanog Gôlgeidwad oedd ei ddyletswydd a bu’n aelod gwerthfawr o’r Gymdeithas Gymraeg Huw Morgan, Cae’r Gof, y Foel amddiffyn llawer o bethau da gydol ei oes. yma yn y Trallwm gan ddal swydd trysorydd Cadfan, Archdderwydd Cymru o’r Allt, Cwm Yn dilyn ei gyfnod yn yr ysgol, aeth ymlaen i a gohebydd i’r Plu. Roedd hefyd yn aelod Twrch astudio Hanes ym Mhrifysgol Aberystwyth. ffyddlon o’r Capel Cymraeg a fynychai yn John Talog, Llanrhaeadr ym Mochnant Yn dilyn derbyn ei radd, aeth i ddysgu Hanes rheolaidd. (Llanerfyl) a Daearyddiaeth mewn ysgol ym Manceinion Yn ogystal roedd yn weithgar iawn gyda Llwydiarth Môn, Llanfair Caereinion (siopwr) lle bu hefyd yn manteisio ar y cyfle i weld y mudiadau megis y ‘Powysland’ Society, Meiriadog (tafarnwr ‘Y Swan’), Llanfair dewin George Best yn chwarae i ‘Manches- ‘ Society’, Caereinion ter United’. Geneology Society ynghyd â nifer helaeth o Rob Morgan, Glandwr, Y Foel a’i frawd John Yn 1963, priododd â Beryl a hanai o Sir y gymdeithasau eraill drwy Ogledd Cymru y bu Morgan Fflint. Nid dewis y wraig ifanc oedd byw ym Bryn yn ymwneud â hwy. Ifor Baines (Llanerfyl gynt) a Phenygroes Manceinion felly sefydlwyd eu cartref cyntaf Cynhaliwyd gwasanaeth angladd i’r teulu yn Arwyn Groe, Coedtalog ym Machynlleth lle penodwyd Bryn yn Amlosgfa’r Amwythig ac yn dilyn, gwasanaeth Gwyndaf Roberts, cyn ddosbarthwr y Plu Bennaeth Hanes yn yr Ysgol Uwchradd. Wedi coffa yn y Capel Cymraeg. Gwasanaethwyd Evan Jones (Bardd y Nant) cyfnod yn Nyffryn Dyfi, symudodd y teulu i gan Glyn Williams yn cael eu gynorthwyo gan Unrhyw fardd arall y mae’r darllenwyr yn Langefni. Erbyn hyn, roedd Iwan wedi y Rheithor Roger Brown a Steve Willson. gwybod amdanynt. cyfoethogi’r aelwyd. Wedi pum mlynedd ar Roedd y Capel yn llawn gyda llawer o’i Byddaf yn ‘cribo’ trwy ôl-rifynnau’r Plu i gael ynys Môn, symudodd y teulu i Fetws yn Rhos gyfeillion wedi dod o bob rhan o Gymru – hyn llawer o waith y beirdd cyfoes fel John, a Bryn yn Ddirprwy Brifathro yn Abergele. yn tystio i boblogrwydd a chymeriad hoffus Foeldrehaearn a Charadog, Gors a rhai sydd Pum mlynedd yn ddiweddarach, penodwyd Bryn Ellis. Mae ein cydymdeimlad yn wedi cyfrannu i’r Golofn Farddol dros y Bryn yn Brifathro cyntaf Ysgol Argoed, ddiffuant iawn gyda Beryl, ei weddw, Iwan a blynyddoedd. Buaswn yn ddiolchgar iawn am Mynydd Isa, yr Wyddgrug ac ymgartrefodd y Jane, ynghyd â Ffion, Isaac, Aisha a Jasmine unrhyw gymorth i’r perwyl hwn. Pwy a @yr teulu ym mhentref Helygain. O fyw yn yr a’i frodyr, Meirion, Clwyd ac Esmor a’u na fydd cyfrol fechan ar gael at Eisteddfod ardal, daeth Bryn yn arbenigwr ar Fynydd teuluoedd. Powys yn Llanfair 2013! Emyr DGW

PENCAMPWYR POWYS YR UN LLE OND GYDA WYNEB NEWYDD B T S BINDING TYRE SERVICE Y GAREJ ADFA SY163DB 4X4TRELARS PEIRIANNAU GWAITH AMAETHYDDOL TEIARS, TRWSIO PYNJARS CYDBWYSO OLWYNION, TIWBIAU MEWNOL Y STOC MWYAF O DEIARS YNG NGHANOLBARTH CYMRU!

YN BAROD I’W FFITIO

HOFFECH CHI I NI DDOD ALLAN ATOCH CHI? RYDYM YN CYNNIG GWASANAETH SYMUDOL I DRWSIO A GOSOD TEIARS!

GWASANAETH BONEDDIGAIDD A CHWRTAIS

Ffôn: 01938 811199 01938 810347 Llongyfarchiadau i dîm bechgyn Blwyddyn 8 Ysgol Uwchradd Caereinion a ddaeth yn Symudol: 07523 359026 bencampwyr timau pêl-droed bach Powys mewn twrnamaint yn ddiweddar. 12 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

DOLANOG

Ypdêt o’r Gemau Olympaidd. Yn dilyn yr holl gystadlu brwd fu rhwng pentrefi Dolanog, Llwydiarth a Llanfihangel nôl yn yr haf yn y Pencampau Olympaidd lleol, mae Gordon Coombs Y Goety wedi cyflwyno siec am £1,700 i gynrychiolydd o Elusen Ambiwlans Awyr Cymru ar ran y Pwyllgor trefnu. Ymdrech deilwng iawn i Gymuned mor fach. Diolch i bawb am eich haelioni. Sul y Cofio Cynhaliwyd Gwasanaeth wrth y Gofeb dan ofal Mr Ivor Hawkins a gosodwyd torch o Babi Cydnabod Gwasanaeth Coch yn ôl yr arfer. Cafwyd darlleniadau gan Yn y llun gwelir Mr Delwyn Jones, Tynwtra, Llanwddyn yn cael ei anrhegu ar ei ymddeoliad o Eirian Roberts ac Ian Stanistreet ar ran y fod yn Gadeirydd Cymdeithas Rheoli Pla (llwynogod!) Dolanog a’r cylch. Gwnaeth y gwaith Capel a’r Eglwys. Ffion Lewis Ael y Bryn a yn gydwybodol a doeth am gyfnod maith a bu’n aelod gwerthfawr o’r gymdeithas ers tua Cerys Richards o Feifod fu’n canu’r Utgyrn hanner canrif. Fel y gwelir yn y llun daeth criw da o’i gyd-aelodau i ddangos eu gwerthfawrogiad tra bod John Jones Y Felin yn cyflwyno enwau iddo am ei wasanaeth ffyddlon. Bellach Arwel, Rhyd y Gro yw’r Cadeirydd gyda Sel, Bryn y gw~r a welir ar y garreg. Mawr yn is-gadeirydd. (AH) Llongyfarchiadau….. Dei ychydig wythnosau yn ôl. … i Carwyn Dolerw ar ei ddyweddiad gyda Noson o Chwaraeon Dan Do gyda Gordon fed Cofiwn amdani fel gwraig dawel, gyfeillgar a Liz Beckett. Dymunwn bob hapusrwydd i’r Coombs, Nos Wener 7 Rhagfyr 7.30 yh diwylliedig. Bu’n byw yn yr ardal ar hyd ei ddau. Gyrfa Chwilod gyda Ifor Hawkins Nos eg hoes ac roedd ganddi atgofion difyr iawn o’r Llongyfarchiadau hefyd i Dilwyn Roberts, Sadwrn 19 Ionawr 7.30 yh ‘hen Ddolanog’. Rhos sydd wedi bod yn hyfforddi yn ddiweddar Sgyrsiau’r Gaeaf ym mis Chwefror, os Pan yn blentyn cofiai hel brwyn er mwyn eu ac yn gymwys bellach i wneud profion MOT. posib nos Fawrth – Testun y siaradwr – byd pilio i wneud pabwyr ar gyfer canhwyllau brwyn Mae Dilwyn wrth gwrs yn gweithio yn garej natur Dolanog gan gynnwys Bylchau Eogiaid (rushlights). Ychydig iawn o bobl sy’n cofio Llanerfyl. gan Mike Beach, Coed Cymru gan David Jenkins. Gobeithir trefnu siaradwyr o’r gwneud hyn bellach. Roedd Mrs Jones yn Cymdeithas y Merched Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt a’r RSPB. mwynhau hwyl a thynnu coes. Cadwai ei Ym mis Hydref daeth Kerry Bristow, merch Cinio G@yl Dewi Nos Sadwrn 2il Mawrth. chartref fel pin mewn papur nes gorfu iddi fynd ifanc o’r pentre i arddangos ei chasgliad o Adloniant i’w gadarnhau. i fyw at Delyth a’r teulu ym Mryn Du, ble cafodd ddillad nos a dillad isa moethus. Mae Kerry Bydd y pwyllgor nesaf ar 20fed Tachwedd am ofal gofalus a charedig hyd y diwedd. yn cynllunio a gwneud y dillad i gyd ei hunan, 8.00 yh. Croeso cynnes i bawb o’r gymuned Cydymdeimlwn â’r teulu yn eu colled a falle i rai ohonoch weld arddangosfa ganddi Mrs May Jones, Ty Isaf diolchwn am gael adnabod Mrs May Jones – yn sioe Llanfair eleni. Mae Kerry wedi cwblhau fydd Dolanog ddim yr un fath hebddi a bydd cwrs cynllunio dillad yn y coleg ac wedi Bu farw Mrs May Jones yn dawel yn ei chwsg ar Dachwedd 23ain yn 94 oed. Hi oedd yr sedd anodd i’w llenwi yn y Capel Coffa a’r sefydlu cwmni ei hun o’r enw – ‘Goddess’ – Ganolfan. (AH). mae ganddi wefan, ewch i edrych arni, fe olaf o blant Dolwar Fach – claddwyd ei brawd gewch eich rhyfeddu. Ym mis Tachwedd croesawyd Margaret Jarman Cyfronydd atom a gyda chymorth Hefina Tirdu bu’r ddwy yn dangos inni sut i greu addurn ar gyfer y gacen ’dolig, a phawb yn cael cyfle i droi eu dwylo at wneud addurn eu hunain – cwbl de ni angen rwan ydi’r gacen! Cafwyd tipyn o hwyl yn creu y campweithiau a phawb o’r un farn fod Margaret yn gwneud y grefft edrych yn llawer haws nag yr oedd o go iawn. Diolch i’r ddwy am noson hwyliog. Mis nesa bydd Glynis Kowles yn paratoi pwdin gwahanol ar gyfer y Nadolig ac yna bydd ein cinio blynyddol i ddathlu’r Calan ar ddechrau’r flwyddyn newydd. Y Ganolfan Cynhaliwyd Pwyllgor Blynyddol Canolfan Gymunedol Dolanog ar 22ain Hydref. Dywedodd Rob Jones y Cadeirydd, ei bod hi’n flwyddyn llwydiannus. Roedd pawb wedi cefnogi’r digwyddiadau arferol yn dda ac yn ogystal â’r rheiny, cawsom y penwythnos arbennig efo’r Pencampau Olympaidd. Diolchwyd i Gordon Coombs, y trefnydd. Etholwyd Natasha Coombs, Goety, yn Gadeirydd newydd. Bydd Felicity Ramage, Y Wig yn dal ymlaen fel Ysgrifennydd a Mike Beach, Tyn-y-Wern fel Trysorydd. Diolchwyd i Rob Jones am ei waith rhagorol. Trefnwyd rhaglen y gaeaf. Noson Trefnu Blodau Nadolig gan Kath Owens, Rhydarwydd, Nos Fercher 28ain Tachwedd 7.30yh. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 13 Ann y Foty a’r Dyfodol Dyfodol: Llais i’r Iaith Diolch i ymgyrchu a phleidlais a chefnogaeth Mae’n rhaid dweud mai digalon A dweud y gwir, gan fy mod i wedi mwynhau ariannol Cymry Cymraeg yn bennaf, mae gan iawn fum i’n ddiweddar. Wn i ddim fy hun gymaint yng nghyngerdd y ffermwyr beth sydd i gyfri am hynny cofiwch. ifanc fe wnes i benderfynu mynd yn ôl i’r Gymru Senedd, Deddf Iaith, S4C a Choleg Henaint a’r unigedd o fyw yn y Ganolfan rai nosweithiau yn ddiweddarach i Cymraeg Cenedlaethol. Mae llawer wedi’i mynyddoedd yma efo neb ond Noson Gwylwyr S4C. A hynny er nad oes wneud mewn 50 mlynedd. Ond mae llawer Guto i siarad efo fo si@r o fod. gen i deledu. Ond roeddwn i eisiau llongyfarch mwy angen ei wneud dros y Gymraeg, a llawer Ac ymhen ‘chydig wythnose mi Huw Jones a’i griw am fentro yma i gefen mwy y gallen ni ei wneud gyda’n gilydd. fyddan nhw yn datgelu faint o bobl sy’n siarad gwlad er mwyn trafod dyfodol y sianel efo ni. Mae Senedd yng Nghymru heddiw yn rhoi Cymraeg yma yng Nghymru ar gownt Ond fedra i ddim peidio â theimlo fod S4C cyfle i ni wneud yn siu´r fod ein hiaith ni yn canlyniade y cyfrifiad gynhaliwyd llynedd. O mewn llawn cymaint o argyfwng â’n ganolog i bopeth sy’n cael ei basio o ran deddf ystyried fy mhrofiad yma yn Nyffryn Banw cymunedau Cymraeg, a hynny ddim ond deng a rheolau eraill ym mhob rhan o’n bywydau. dros y blynyddoedd diwethaf fedra i ddim mlynedd ar hugain ar ôl ei sefydlu. Cynllunio ac adeiladu tai, gwasanaeth iechyd, Dyma gloi wythnos brysur yng Nghanolfan y dweud mod i’n teimlo’n rhyw hyderus iawn. ysgolion a cholegau, amgylchedd cynaliadwy, Banw drwy fynd i Steddfod y Foel. Steddfod Felly roedd hi’n hen bryd i mi ddod i lawr o’r gofal a lles pobl o bob oed... mae’r rhain i gyd wahanol i arfer oedd hon efo’r cystadlu wedi mynyddoedd a chwilio am rhywbeth fyddai’n yn feysydd sy’n gwneud gwahaniaeth i’r codi ’nghalon i. Codi fy nghalon wnes i hefyd ei gyfyngu i blant a phobl ifanc tan bedair ar bymtheg. Cafwyd yr un safon uchel i’r Gymraeg. Dyma lle mae’r iaith yn mynd i yng nghyngerdd y Ffermwyr Ifanc yng fyw... neu farw. Nghanolfan y Banw. Mae’n wir i mi chwitho cystadlu ond llawer llai ohono. Daeth y gweithgareddau i ben am hanner awr wedi Y trueni mawr yw bod cyfle yn cael ei golli fymryn pan welais i’r arddangosfa yn clodfori’r bob dydd i gryfhau’r Gymraeg ym mhob maes ‘Jiwbili’. “Be nesa’”, meddwn i wrthyf fy hun, chwech. A fu’r crebachu ar y cystadlaethau gan nad oes yna neb yn gweithio i lobïo dros “fydd raid i ni ganu, ‘God Save the Queen?” yn syniad da? A fyddai’n syniad da newid yr iaith yn ein Senedd ym Mae Caerdydd. Drwy drugaredd ddigwyddodd hynny ddim, ac dyddiad y Steddfod? Eleni eto roedd yna gêm Mae gan bob mudiad arall dan haul sawl person fe gawsom noson ragorol o adloniant, oedd rygbi ryngwladol bwysig yng Nghaerdydd a yn gwneud i chi feddwl fod dyfodol i’r hen ardal honno o fwy o ddiddordeb i bobl yr ardal na’r yn lobïo drostyn nhw, ond does neb yn yma wedi’r cwbwl. Roedd gwrando ar y parti Steddfod debygwn i. Mae’r cwestiwn yn codi, gwneud hynny dros y Gymraeg. bechgyn yn canu ‘T~ ar y Mynydd’ yn fy fydd yna Steddfod i’r dyfodol. Fy ngobaith Dyma’r ffordd i ennill brwydrau a gwneud atgoffa o’r tro hwnnw y gwahoddodd Guto fi i mawr i yw y bydd yna Steddfod yn 2013. Ond gwahaniaeth, bellach. Roedd ymgyrchu a fynd i fyw efo fo yn y Foty. Ifanc a gwirion mae angen i bobl yr ardal ddod at ei gilydd a phrotestio yn gweithio cyn i ni gael Senedd. oedden ni bryd hynny. thrafod yn iawn er mwyn gwneud yn si@r y Mi ddylai fod yn bosibl cyflawni llawer rhagor bydd hyn yn digwydd. Trueni o’r mwyaf fyddai erbyn hyn. Ond dydyn ni ddim yn defnyddio’r colli’r Steddfod. cyfle sydd ar gael. Pwrpas sefydlu Dyfodol i’r Iaith yw newid DYDDIADAU DARLLEDU’R hynny, a sicrhau bod pobl yn gweithio dros y NOSWEITHIAU LLAWEN Gymraeg yn y man mwyaf effeithiol posib – yng nghanol y gwleidyddion a’r gweision sifil yng Nghaerdydd. Mae angen cyflogi pedwar person proffesiynol i lobïo dros y Gymraeg ar draws ystod eang o feysydd. Er mwyn gallu talu cyflog y pedwar, mae angen swm mawr o arian. £200,000 bob blwyddyn. Swm anferth o edrych arno, ond swm y gallwn ni ei gasglu pe bai pawb yn helpu’n ymarferol i sicrhau dyfodol i’n hiaith. Mae miloedd o bunnoedd y flwyddyn wedi’u haddo’n barod gan aelodau Dyfodol i’r Iaith Mae Dyfodol yn agored i unrhyw un sy’n caru’r iaith Gymraeg ac nid yw ynghlwm wrth unrhyw blaid wleidyddol nac yn derbyn unrhyw nawdd cyhoeddus. £10 y mis yn unig yw tâl aelodaeth Dyfodol. NOS SADWRN, 8 RHAGFYR DAI JONES A yw £10 y mis yn ormod i’w dalu er mwyn yn cyflwyno gwneud y Gymraeg yn iaith fyw ym mhob TEULU MOELDREHAEARN maes? A ydych chi am estyn llaw? Ydych ac chi am fod yn rhan o’r cyfle gorau erioed i AELWYD PENLLYS warchod a datblygu’r Gymraeg? ALECS PEATE Mae rhai wedi protestio, mae rhai wedi bod mewn carchar, mae rhai wedi rhoi llawer mwy na £10 y mis dros y blynyddoedd. Mae hwn yn gyfle arall i bob un ohonom ni. Nid mynd i lys barn, nid mynd i garchar, ond mynd i’n NOS SADWRN, 15 RHAGFYR pocedi. EILIR JONES Cefnogwch y Gymraeg - er mwyn ei dyfodol. yn cyflwyno Ymunwch â Dyfodol. Rhowch Lais i’r Iaith. BRYN FÔN Ewch i’r wefan: www.dyfodol.net i gael ffurflen GARY GRIFFITHS ymaelodi. Mae croeso i gyfraniadau ariannol, HANNAH STONE yn ogystal. LISA ANGHARAD Yn ddiffuant LWSI ROBERTS Bethan Jones Parry, Llywydd; Heini Gruffudd, STEFFAN HARRI Cadeirydd; Angharad Mair, Is-Gadeirydd; YSGOL THEATR MALDWYN Richard Wyn Jones, aelod o’r Bwrdd. 14 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

Sgwrs â Brenhines y Sgons! Mae caffi’r Cwpan Pinc ym mhentref Llangadfan yn fangre i drigolon lleol a theithwyr ar yr A458 i gael torri syched a chael pryd blasus neu un o sgons enwog Eirlys. Yno yr es innau y noson o’r blaen i ddarganfod mwy am y wraig weithgar, ddawnus hon sy’n gwneud gwyrthiau yn y gegin. Yn ôl Eirlys roedd hi wrth ei bodd yn helpu mam adre yn y gegin ac mae’n cofio’n iawn helpu efo’r corddi, ac fel eglurodd, doedd dim pwynt rhuthro wrth wneud menyn – oherwydd doedd y menyn yn clapio dim cynt. Cofiai gyda hoffter am ei hathrawes goginio Mrs Richie Jones yn Ysgol Uwchradd Llanfair. Y ddefod ddyddiol o ddangos eich dwylo i wneud yn siwr fod o dan eich ewinedd yn lân cyn cael dechrau coginio. Bydde Mrs Jones yn gweiddi’n aml “Eirlys get on with your work and stop talk- ing!” Roedd ’na gystadleuaeth iach yn y gwersi coginio rhwng Eirlys a’i ffrindiau Dilys Roberts (Glasfryn) ac Oriel Howells (Pantrhendre), y tair yn trio cael y pwyntiau chi wedi eu gwneud nhw y bore hwnnw! gorchuddiwch a gadewch ef dros nos i fwydo uchaf. Dewisodd Eirlys ddilyn coginio fel Fedrwn i ddim gadael heb gael ryset ganddi nes bod y ffrwythau wedi amsugno’r ddiod. Y pwnc ar gyfer lefel O, ond ar ôl cael swydd i’w gyhoeddi yn y Plu, er imi drio fy ngorau, diwrnod canlynol, rhowch y menyn, y siwgr a yn gweini mewn caffi yn Nolgellau dros yr haf, nid oedd am ddatgelu rysait y sgons enwog, chroen yr oren mewn powlen a’u cymysgu nes y penderfynodd beidio mynd nôl i’r ysgol a ond cefais rysait am Gacen Penderyn a oedd byddant yn hufennog. Ychwanegwch yr wyau pharhau i weithio yn y caffi. Roeddwn wedi yn boblogaidd iawn yng nghaffi’r Derwen pan yn raddol a chymysgu’r cyfan yn dda. Rhidyllwch meddwl y bydde hi wedi mynd i’r coleg i ddilyn oedd hi’n gweithio yno. y blawd, y powdwr codi a’r sbeisys gyda’i gilydd cwrs cwcio, ond er mawr ryfeddod imi, cyn eu troi’n ofalus i mewn i’r cymysgedd. dechreuodd ddilyn cwrs trin gwallt, ond yn Ychwanegwch a throwch yr almonau mâl a’r ystod y cwrs, cyfarfu â’i gwr cyntaf a rhoddodd Cacen Penderyn ffrwythau a rhowch y cyfan mewn tun cacen crwn y gorau i’w hyfforddiant. 100ml o wisgi Penderyn 20cm/8modfedd wedi’i iro a’i leinio â phapur Magu plant bu ei hanes am gyfnod wedyn 350g o ffrwythau sych (resins, llugaeron, cwrens, menyn. Gosodwch yr almonau wedi’u hollti ar nes cael swydd goginio yn yr Old Hall School ceirios ayb) ben y gacen cyn ei rhoi i grasu yn y ffwrn (1500/ yn Nhregynon. Dyma ddechrau dysgu coginio 175g o fenyn wedi’i feddalu nwy ) am 1 ½ i 2 awr neu nes y bydd yn teimlo’n 175g o siwgr brown tywyll meddal prydau gwahanol fel cyri a dysgu sut i goginio gadarn ac wedi dod yn rhydd oddi wrth ochrau’r croen 1 oren ar gyfer niferoedd. tun. Gadewch i’r gacen oeri yn y tun cyn ei thynnu 3 wy mawr a’i rhoi ar resel weiren i oeri’n llwyr. Mae’r gacen Cafodd swydd yn Dyserth Hall yn helpu Mrs 225g o flawd plaen Marriot i baratoi swper min nos ar gyfer y hon yn fwy blasus ar ôl ei chadw am ddeuddydd 50g o almonau mâl neu dri cyn ei bwyta. gwesteion oedd yn aros yno. Dysgodd sut i llond llwy de o bowdr codi Diolch yn fawr i Eirlys am adael imi darfu ar goginio bwydydd Le Cordon Bleu, fel gêm a llond llwy de o sbeisys cymysg ei diwrnod prysur. Roedd hithau hefyd yn sawsys moethus. Yn ystod y cyfnod yma 25g o almonau cyfan wedi’i hollti ar eu hyd dymuno Nadolig Llawen iawn i holl gwsmeriaid dechreuodd weithio gyda Steve a Chris yn y Cwpan Pinc. Gobeithiaf ymweld â Cann Offis, ac fe wyddom am ei hathrylith yn Rhowch y ffrwythau a’r wisgi mewn powlen, chogyddion eraill ardal y Plu yn ystod y y gegin honno am flynyddoedd lawer. flwyddyn nesaf. Catrin Gofynnais i Eirlys beth oedd ei hoff bryd bwyd ac fe atebodd yn syth “hwyaden” ond roedd yn gas ganddi ‘Moussaka’, “mae bwyta au- CAFFI bergine fel bwyta malwod duon” medde hi. Mae hi’n hoff iawn o’r cogydd James Martin, a SIOP ond nid oherwydd ei goginio yn unig, mae hi hefyd yn meddwl ei fod o’n olygus iawn. Y CWPAN PINC Mae hi wrth ei bodd yn coginio Lasagne, pestri ym mhentre Llangadfan a’r enwog sgons wrth gwrs ond un peth sydd yn gas ganddi ac mae hi’n gwrthod ei wneud SIOP yn y gegin yw tynnu perfedd pysgod neu Dydd Llun i Ddydd Sadwrn 8.00 tan ddofednod, nid yw yn or-hoff o goginio 5.30 cacennau Le Cordon Bleu chwaith. Dydd Mercher tan 12.30 Manteisiais ar y cyfle i ofyn am ‘dip’ coginio Dydd Sul 8.30 tan 4.30 i’w rannu gyda darllenwyr y Plu tra roeddwn i CAFFI yno, a dyma’r cyngor a gefais. A hithau’n Coginio: Dydd Llun i Ddydd Sadwrn dymor y Nadolig gyda llawer o ymwelwyr yn 8.30 tan 2.30 galw ac angen mins peis di-ddiwedd Te: Dydd Llun i Ddydd Sadwrn 8.30 awgrymodd eich bod yn gwneud mins peis tan 5.00 (4.00 ar ddydd Sul) fel arfer ond rhoi y ‘tray’ yn y rhewgell ac nid Nwyddau, Papurau Newydd Lleol a yn y ffwrn. Pan fydd y mins peis wedi rhewi, Chenedlaethol * Byr-brydau a Chinio eu tynnu nhw allan o’r ‘tray’ a’u rhoi mewn Poeth ac Oer * Bwyd i fynd allan cynhwysydd addas a’u cadw yn y rhewgell. 01938 820633 Pan fydd ymwelwyr yn galw, tynnu’r mins peis allan o’r rhewgell ac yn ôl i’r ‘tray’ coginio ac CINIO NADOLIG ar gael yn syth i’r ffwrn i’w coginio – ffres, fel petae Rhagfyr 13, 414 ac 16 trannontree@ btinternet.com Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 15

cynulleidfaoedd cyfoes. Collwyd rhai hen ADFA berlau ac nid yw pob un o’r rhai newydd wrth O’R GORLAN ddant pawb. O’r adeg pan ganwyd emynau Ruth Jones, Pentalar am y tro cyntaf, fe fu’n ddadl âi’r emyn neu’r Gwyndaf Roberts 810313 dôn oedd bwysicaf. Wrth uwch orseddu’r naill yn lle’r llall, rydym yn dibrisio’r emyn fel dull Nid ydym yn yr Eglwysi Ymneilltuol yn arfer o ddod â phobl i bresenoldeb Duw trwy air a Bingo y gair litwrgi yn aml iawn. Wedi’r cyfan gair cherddoriaeth. Cynhaliwyd noson Bingo yn y neuadd ar nos wedi’i fenthyg o’r Saesneg yw, hynny yw yn Mae’n ddiddorol sylwi wrth fynd o le i le ar y Wener y 9fed o Dachwedd. Galwyd y rhifau ôl Geiriadur Prifysgol Cymru, y gellir ei sillafu dull a’r modd y rhoddir lle i’r emyn mewn gan Sian Foulkes ac wrth y drws roedd Violet mewn tair gwahanol ffordd, er mai’r ffordd addoliad. Er mai cof plentyn yw, gallaf gofio’r Gethin a Beryl Foulkes. Roedd y gwobrau i uchod yn unig sy’n cael ei gynnig yn rhestr gynulleidfa ym Mynydd Seion, Llysfaen, yn gyd wedi cael eu rhoi ar gyfer y noson. Termau Safonol yr Eglwysi Cyfamodol yng canu pennill cyntaf Nantlais Yn y dwys Gwnaed elw o £378 er budd y Neuadd. Nghymru. Ffurf neu drefn gwasanaethau ar ddistawrwydd (CFf 781) fel gweddi ddechreuol gyfer addoliad cyhoeddus yn yr Eglwys Eglwys Llanwyddelan cyn yr oedd gair yn dod o enau’r gweinidog. Gristnogol yw litwrgi sy’n deillio’n wreiddiol Yn neuadd y pentref cafwyd noson o adloniant Nid oeddem yn y dyddiau pellennig hynny wedi o’r Llyfr Gweddi Cyffredin, yn arbennig felly er budd Eglwys Llanwyddelan. Cyflwynwyd clywed y gair Intrada, ond dyna a wnaed wrth weinyddu’r Cymun. Mae rhai geiriaduron drama gan aelodau Sefydliad y Merched Adfa gennym sef cyflwyno’r rhan gyntaf o’r emyn yn awgrymu mai’r gair Groegaidd a Chefncoch a oedd wedi ennill y drydedd fel dechreuad teilwng i’r gwasanaeth. Wrth LEITOURGIA sef un sy’n astudio litwrgïau wobr iddynt yn y Gystadleuaeth Sirol yn ddefnyddio Caneuon Ffydd daeth rhai yw’r gwreiddyn mewn gwirionedd. Yn ddiddorol Abermiwl. Cafwyd pedair eitem o ganeuon cynulleidfaoedd yn gyfarwydd iawn â phennill iawn yn y cyfnod cyn-Gristnogol yng ngwlad gan Mr Piers Lawton, Fronoleu a chyflwynwyd Daniel Iverson Ysbryd y Tragwyddol Dduw Groeg, golyga’r gair un a oedd yn rhoi cerdd gan Shirley Gethin, Tycoch a (CFf 601) sy’n gofyn i’r Ysbryd ddisgyn arnom, gwasanaeth personol i’r wladwriaeth. Mae’r darllenwyd cerdd o’i gwaith ei hun gan Olive ein plygu, ein trin, ein golchi a’n codi. Dyma holl gysylltiadau hyn yn ein harwain at y ffaith Lewis, Lluast Goch. Y Parch Terence Bryan ddyhead gwirioneddol fawr ar ddechrau mai gweithred ysbrydol ydy addoli sy’n golygu a lywyddodd a mwynhawyd paned o de a unrhyw wasanaeth crefyddol. Bydd eraill yn y dylai’r enaid a’r corff fod ar waith wrth inni sgwrs. Delyth Headley a werthodd y tocynnau gyfarwydd â’r Caniadau Arweiniol (CFf 985- ddod gerbron Duw. Nid presenoldeb mewn raffl a Beryl Foulkes oedd wrth y drws. Mae 988). Yma ym Methel, Caerdydd, mae naws man o addoliad ydyw yn unig ond gweithred aelodau’r Eglwys yn ddiolchgar am bob rhodd arbennig iawn yn cael ei osod wrth i bawb sy’n rhoi’r cyfan sydd gennym ar waith. Efallai a chefnogaeth a gwnaed elw o £222.50. ganu Sanctaidd, Sanctaidd, Sanctaidd, nad gormod yw disgwyl y bydd addolwyr a Y Gymdeithas Arglwydd mawr y byd (CFf 987). ddaw i bresenoldeb Duw wedi gwario eu holl Pnawn dydd Mawrth yr 20fed o Dachwedd Ond os oedd rhaid dechrau gwasanaeth yn ynni yn yr un modd ag y mae disgwyl i cyfarfu’r gymdeithas yn yr ysgoldy pryd y deilwng, yna roedd rhaid dod â’r cyfan i ben weithiwyr wneud hynny i blesio eu cyflogwyr. croesawyd Mrs Marlis Jones, Caersws i roi yn ddefosiynol hefyd. Dyna a wnaed gennym Mae gan bob enwad eu Llyfr Gwasanaethau sgwrs am ei dyddiau cynnar ym mhentref mewn sawl man drwy ddefnyddio geiriau dau ond mae’r defnydd a wneir ohonynt yn dibynnu Bethesda, Caernarfon. Cafwyd prynhawn emyn gan Elfed, Arglwydd, mae yn nosi (CFf bron yn gyfan gwbl ar y gweinidog. Mae’r Llyfr difyr iawn yn ei chwmni. Llywyddwyd gan 43) a Nefol Dad, mae eto’n nosi (CFf 44). Nid Gweddi Cyffredin yn cael i ddefnyddio yn Maldwyn Evans a diolchwyd gan y Parch yw pob un o emynau Elfed yn Caneuon Ffydd helaeth gan yr Eglwys yng Nghymru ond fe Peter Williams. Dros baned o de bu cyfle i yn gyfarwydd i bawb, ond mae’r ddwy yma all ymneilltuwyr fynychu gwasanaethau heb sgwrsio gyda Marlis a’i g@r Arfon. sy’n weddïau hwyrol yn gampweithiau. Pwy glywed gair o’r hyn sydd rhwng cloriau Llyfr na all gael cysur o ganu Nid yw’r nos yn nos Gwasanaeth eu henwad. Er hynny fe fydd i ti? Dyma linell sy’n sefyll ysgwydd wrth defnydd helaeth o Caneuon Ffydd, sef y llyfr R. GERAINT PEATE ysgwydd gyda geiriau secwlar Ceiriog Golau sy’n cynnwys, i bob pwrpas, y litwrgi sy’n arall yw tywyllwch i arddangos gwir LLANFAIR CAEREINION gyffredin i’r holl eglwysi ymneilltuol. brydferthwch. TREFNWR ANGLADDAU Oherwydd pwysigrwydd yr emyn yn ein capeli, Wrth gau ein llygaid ar ddiwedd dydd yn yr fe ellir yn hawdd deall pam ei bod yn anodd i Gwasanaeth Cyflawn a Phersonol ysgol fach ddyddiol erstalwm, yr arfer oedd rai dderbyn Caneuon Ffydd yn 2001. Dyma canu: Now the day is over, Night is drawing CAPEL GORFFWYS lyfr oedd yn ceisio cynnwys y gorau o bob un nigh. Byddai geiriau Elfed wedi bod yn llawer o’r llyfrau emynau enwadol tra ar yr un pryd gwell inni’r pryd hynny fel ag y maent heddiw. Ffôn: 01938 810657 cyflwyno emynau llai traddodiadol i’n Hefyd yn Ffordd Salop, Y Trallwm. A oes arnoch angen glanhau DEWI R. JONES Ffôn: 559256 eich simnai cyn y gaeaf, D.R. & M.L. Jones neu PRACTIS OSTEOPATHIG hoffech chi brynu coed tân? Atgyweirio BRO DDYFI Cysylltwch â Richard Jenkins hen dai neu Bydd Pont Farm adeiladau amaethyddol Margery Taylor B.SC (Anrh) Ost.; D.C.R.R. a Betws Cedewain, Y Drenewydd LLANERFYL Peter Gray, B.Sc (Anth) Ost. Ffôn: 07976872003 neu Ffôn: Llangadfan 387 yn ymarfer 01686 640 906 uwch ben Salon Trin Gwallt AJ’s Siop Trin Gwallt ANDREW WATKIN Stryd y Bont Llanfair Caereinion A.J.’s Froneithin, ar ddydd Llun a dydd Gwener Ann a Kathy LLANFAIR CAEREINION Adeiladwr Tai ac Estyniadau Ffôn: 01654 700007 yn Stryd y Bont, Llanfair neu 07732 600650 Ar agor yn hwyr ar nos Iau Gwaith Bric, Bloc neu Gerrig E-bost: [email protected] Ffôn: 811227 Ffôn: 01938 810330 16 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

mrecwast. Troi y goleuadau i gyd i ffwrdd – ond doeddwn i ddim yn gallu gweld y stepiau. LLANLLUGAN Felly rhoi goleuadau’r car ymlaen cyn mynd I.P.E. 810658 nôl i’r t~ i ddiffodd y golau a cherdded at y COLOFN MAI car. Roedd cloc y car yn dweud deg munud i Cofio chwech. Cyrraedd Trallwm cyn hanner awr Eleni daeth yr unfed dydd ar ddeg o’r unfed wedi a’r bws wedi cyrraedd yn barod am y mis ar ddeg ar y Sul a chafwyd gwasanaeth teithwyr. Casglu teithwyr ar hyd y ffordd, cael yn Llanfair ar yr unfed awr ar ddeg. Cafwyd cyfle am baned yng nghyfleusterau caffi gwasanaeth i’r cwympedig yn Eglwys Oxford. Ailddechrau ar ein taith ac o’r diwedd Llanllugan am 3 o’r gloch dan ofal y ficeriaid gweld arwyddion Windsor Great Park a’r Long y Parchedigion David a Mary Dunn a’r Walk (3 milltir o hyd); Frogmore, lle claddwyd organyddews oedd Mrs Olive Owen a’r Dug Windsor a’i wraig Mrs Simpson ac i’r de casglyddion Mrs Morfudd Huxley a Mrs Jennie Ascot, ac ysgol fonedd Eton. Gadael y bws Hill. Dechreuwyd y gwasanaeth drwy ganu a cherdded lawr heibio’r castell a chyrraedd dwy anthem cyn i’r orymdaith ddod i mewn yr afon Tafwys a mynd ar gwch a mwynhau’r ac i flaen yr eglwys, a rhoddodd Mr Geraint golygfeydd, adeiladau diddorol a chaeau rasio Peate, Faner y Lleng Brydeinig i orffwys ar yr Windsor, troi yn ôl a gweld golygfa hyfryd o’r allor a dodwyd dwsy dorch o babi coch i castell ar damaid o lecyn, mae’n debyg dyma orffwys ar waelod yr allor gan Mr Philip sut oedd y castell yn gallu arbed ei hun rhag Davies, Tynllan a Mr Brian Davies, Llanfair. ymosodwyr. Aros dros nos mewn gwesty tua Darllenwyd o’r Ysgrythur gan Mrs Hazel ugain milltir y tu allan i Lundain. Cychwyn Davies, Llanfair a Mrs Jennie Hill, Rhos. cyn naw y bore am y brifddinas, ond yn lle Rhoddwyd y faner i lawr ger y gofgolofn yn mynd yn syth at Balas Buckingham roedd Bydd llawer ohonom yn cael panas gyda’ch araf pharchus gan Geraint a dodwyd y torchau rhaid inni fynd i’r chwith neu i’r dde ac i lawr cinio Nadolig, beth felly am ddefnyddio panas gan y ddau @r. Canwyd yr utgorn gan ‘Bugler fan hyn ac ar draws rhyw stryd arall ac fel y sbâr mewn myffins blasus. Guardsman Casey Jones o’r Gwarchodlu digwyddodd roedd rhaid i’r bws droi rownd. Cymreig. I bawb sy’n ’nabod Casey mae yn OND deuthum i’r palas mewn pryd – mae’n Myffins Panas a Chaws dod o Gaebryn sydd ddim ymhell o’r eglwys debyg y rheswm am y sig-sagio o amgylch Parmesan strydoedd Llundain oedd fod hanner marathon ac mae newydd ddod adre o Afghanistan ar 200g (hanner pwys) o fflwr codi yn cael ei chynnal a bod y ffyrdd wedi cau. ôl bod allan yno am 7 mis. Rhoddwyd y Llond llwy de o bowdr codi Er hynny cawsom gyfle gwych i weld rhai o coffad gan Mr Ieuan Roberts, Llanfair. Tra 75g (3 owns) o gaws Parmesan mân olygfeydd enwog y brif ddinas gan gynnwys roedd Casey yn canu’r ‘Last Post’ a’r ‘Rev- ½ llond llwy de o nytmeg Big Ben, Harrods, cae criced Lords a llawer eille’ gyda’r utgorn yn seinio ar hyd y cwm, Pupur a halen o’r parciau brenhinol. clywid tylluan yn canu – gwdihw, yr utgorn 2 @y wedi ei deffro, druan ohoni, ac roedd defaid 100g (4 owns) o banas wedi’u gratio ar gaeau Tynllan yn syllu yn hurt arnom. Er 100g (4 owns) o foron wedi’i gratio fod y tywydd yn neis iawn, hyfryd er hynny 25g (owns) o gnau almwn wedi’u malu oedd cael mynd mewn i neuadd yr eglwys 5 llond llwy fwrdd o olew blodyn yr haul yr am baned a theisen dan ofal y merched. olewydden Penwythnos Arlunio Carton 125g o iogwrt Cynhaliwyd Penwythnos Celf yng Nghanolfan Llaeth i gymysgu Gymunedol Aberriw er budd Eglwys Llanllugan ac Ymddiriedolaeth Canser Marie Cymysgu’r fflwr, caws, llysiau, nytmeg, pupur Curie ar Hydref y 26ain a’r 27ain. Ar y nos Palas Buckingham a’r halen gyda’i gilydd. Curo’r wyau, olew a’r Wener daeth Charles Evans sy’n gyflwynydd iogwrt a phlygu’r hylif i’r cymysgedd sych gan Ar ôl cyrraedd y palas i fyny’r carped coch ar ar y sianel deledu Discovery i roi arddangosfa droi yn ysgafn. Rhannu’r cymysgedd rhwng y ‘grand staircase’ ac i mewn i’r ystafelloedd beintio inni. Lluniodd ddarlun prydferth o casau cwyr ac addurno gyda sleisys tenau o mawreddog - ystafell fwyta, ystafell yr orsedd Aberriw a’i gyflwyno yn wobr i’r raffl. Ar y domato wedi’u sychu yn yr haul. Coginio am (throne) a llawer mwy yna ar hyd y galeri hir dydd Sadwrn cynhaliwyd gweithdy gyda 15 o rhyw 25 munud mewn tymheredd 1900C/Nwy a’r galeri dwyreiniol lle gwelwyd y Frenhines fyfyrwyr yn dysgu technegau darlunio a 5. pheintio. Trefnwyd y digwyddiad gan Robert a’i chorgwn ynghyd â James Bond adeg y gemau Olympaidd! Gan ein bod yn dathlu 60 a Joanna Williams, Megan Humphreys a Gellir defnyddio’r cymysgedd i oruchuddio blynedd ers coroni’r Frenhines agorwyd unrhyw baratoadau safri gan ychwanegu ystafell arbennig i arddangos y gemau sbeis fel cwmin, paprica, twmeric ac ati. drudfawr fel diamwntau emryllt, saffir, rhuddem ac eraill o gasgliad personol y Pob dymuniad da dros y Nadolig a’r Frenhines. Ond yr un aeth â’m llygad i oedd Flwyddyn Newydd i ffrindiau Plu’r coronet fach, fach iawn a wnaethpwyd i Gweunydd. Victoria pan oedd hi’n dathlu hanner can mlynedd fel brenhines, roedd yn arbennig o dwt. Felly ddarllenwyr y Plu, dyna beth ddigwyddodd i mi un pen wythnos. Golygyddol: Rydym wedi derbyn Pammy Jones. ymddiheuriad gan y Frenhines nad oedd hi Dyma lun o Megan gyda darlun a wnaethpwyd adre pan ymwelodd Ivy â’r Palas! gan Charles Evans. Enillwyd y llun gan Philip Williams, brawd Robert (meibion Mrs CANOLFAN HAMDDEN CAEREINION Williams, prifathrawes Ysgol Rhiwhiriaeth a Dosbarthiadau Phantycrai gynt). Galwad Cynnar Ioga Un bore Sadwrn tywyll fel bol buwch, codais bob nos Lun, o’m gwely bach cysurus a rhoi’r golau ymlaen o Ionawr 14 o 7-8.00 o’r gloch a cherdded i’r ystafell ‘molchi, gwisgo Mwy o fanylion: 810634 amdanaf a lawr i’r gegin gynnes a chael fy Croeso cynnes i bawb. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 17

brid prin. Ymddengys ei fod yn rhuthro o gwmpas ei fferm â chyflymder hynod ond efallai yr achosir Croesair 192 Ffermio hyn gan y modd y golygir y ffilmiau. O ddiddordeb hefyd oedd darn gan Lyn - Ieuan Thomas - - Nigel Wallace - Ebenezer yn Y Tir Awst 2012. Sonia am ostyngiad yn niferoedd y gylfinirod ar ddarn o’r (12, Maes Hyfryd, Carmel, Caernarfon, Cydbwysedd rhwng Ffermio a Bywyd Gwyllt. ucheldiroedd y mae ef wedi’i adnabod ar hyd ei Gwynedd, LL54 7RS) (Rhan 3 o 3) oes ac sydd heb ei newid gan weithgareddau Faint mae’r rhai sy’n rhoi pregeth i ni yn ei wybod amaethyddol. Y newid y sylwodd arno yw’r mewn gwirionedd,? Mae Phillip Merricks yn cynnydd mewn llwynogod o achos llai o hela a’r ffermwr sy’n rhan o dîm rheoli gwarchodfa natur cynnydd mewn moch daear i raddfa pla. yng Nghaint. Yn Farmers Weekly 20/1/12 Casgliad. Efallai y meddylia rhai ohonoch fy cymharodd pa mor llwyddiannus oedd magu mod wedi bod yn arbennig o feirniadol o bobl y cywion cornchwiglod mewn dwy warchodfa sector cadwraeth. Er bod y darn hwn am debyg. Ar y warchodfa a reolid gan elusen adar gydbwysedd ni fwriadir ef ei hunan i fod yn ac a oedd yn dilyn cyfarwyddiadau amaeth- gytbwys ond yn hytrach yn wrthbwys i’r llu o amgylcheddol DEFRA/Natural England cafwyd erthyglau ac o raglenni yn y cyfryngau sy’n 0.1 cyw/pâr. Ar y llall a reolid ‘yn fwy pragmatig’, beirniadu ac yn beio ffermio am bopeth a bu 1.3. Yn ôl y sôn mae angen 0.7/blwyddyn i ganfyddir sydd o’i le yng nghefn gwlad. gynnal poblogaeth sefydlog. Ysgrifennodd Rhywbeth y soniais amdano o’r blaen ac sy’n ffermwr arall, Guy Smith ar 27/1/12 a chyfeiriodd gwylltio ffermwyr yn arbennig yw’r agwedd ef at sut mae RSPB yn ‘sbinio’ ystadegau adar. hunangyfiawn sydd gan lawer ym maes Dywedodd fod datganiad i’r wasg a oedd yn sôn cadwraeth. Ceisiant gyflwyno eu barn bron fel am nifer y robinod cochion ar gynnydd wedyn athrawiaeth grefyddol y mae’n wleidyddol yn canolbwyntio ar ostyngiad mewn tair anghywir i’w beirniadu. Nid yw ffermwyr yn rhywogaeth sef llinos, llinos frongoch a choch y gwybod popeth ond nid yw’r bobl hyn chwaith. berllan gan roi’r bai ar amaethyddiaeth gyfoes. Yn arbennig ennynir dig gan yr agwedd tuag at Edrychodd Guy Smith ar adroddiad y RSPB The ffermwyr sy’n anghytuno â chadwraethwyr. Os State of the UK’s Birds 2010 ac ynddo gwelodd Enw: ______oes ganddynt ffermydd mawr maent yn ddynion ryw wyth rhywogaeth sef cnocell y coed, y busnes sy’n grafangwyr arian heb eneidiau. gnocell fraith fwyaf, tingoch, hebog yr hedydd, Ar draws Mae’r gweddill ohonom yn werinwyr anwybodus tinwen y graig, gwennol, nico ac asgell fraith sydd 1. Cyfleusterau BTAYCH (2,3) a gamarweiniwyd gan bolisïau’r llywodraeth yn i gyd wedi cynyddu. Dim sôn am hyn yn y 4. Ymhen amser byr (3) y gorffennol. datganiad i’r wasg. A yw amaethyddiaeth gyfoes 6. Thomas Cymreig (3) Mae cydbwysedd o ran bywyd gwyllt yn hanfodol mewn gwirionedd mor ddrwg fel y dywedir? 9. Fe’i llosgir i gynhesu (3) i gynaladwyiaeth cefn gwlad ond cydbwysedd Darllenais yn ddiweddar Over the Farmer’s Gate 8. Papur Newydd Gogledd Cymru (5,4) yw’r gair allweddol. Nid yw’n golygu cefn gwlad gan Roger Evans, ffermwr adnabyddus o Sir 10. Rhaid i chwi wneud hyn i ganfod ateb (7) a neilltuir i ddiddordebau hobi grwpiau lleiafrifol Amwythig ac yno roedd sylwadau diddorol iawn. 11. Hen daliad metrig? (5) uchel eu cloch. Mae poblogaeth y byd yn Yngl~n â’r gornchwiglen sonia am ddau safle cynyddu a bydd yn broblem darparu digon o fwyd 13. Mae’n amser gwisgo mwy o’r rhain (6) magu a gymerwyd drosodd gan yr i bawb a bydd rhaid rhoi sylw i faint y boblogaeth. 15. Edrych yn ôl? (6) ymddiriedolaeth natur leol. Wedi iddynt ffensio’r Ni ddaw bywyd yn haws pe bai cefn gwlad 18. Hen rebel o’r Alban (5) safleoedd, defnyddiai brain a boncathod y polion Prydain wedi’i droi’n amgueddfa wledig ac yn 19. HANDY EG yn gartref maith (5,2) fel clwydi a bwytasant bob @y. Sylw Roger Evans warchodfa natur i ddiddordebau hobi lleiafrifol. 20. Clec yn cychwyn tref yn India (9) oedd, ‘they know best - after all we are only Nid yw gwneud hyn a dibynnu ar fwyd a fewnforir 23. Dod wedi treiglo (3) simple farmers’! Cyfeiria at ymylon caeau a yn addas. Yn aml cynhyrchir bwyd o dramor 24. Person gwirion? (3) adawid fel coridorau i fywyd gwyllt. Dros y mewn dulliau sy’n fwy niweidiol o lawer i’r 25. Modd teithio ar eira (3) blynyddoedd newidiodd y tyfiant gwreiddiol a amgylchedd na’n hymarferion ni. Beth bynnag 26. D@r ar ôl d@r! (2,3) oedd yn ffynhonnell dda o fwyd i adar, i brysgoed. am hynny bydd poblogaethau tramor sy’n Fel hyn collwyd y gwerth a fwriadid. Yn nes cynyddu eisiau’r bwyd eu hunain. Er fy mod yn ymlaen sonia am dir a reolir o dan stiwardiaeth I lawr amau y byddaf yn byw i’w weld, credaf pan ddaw’r lle mae adar cân, yr ehedydd yn arbennig, wedi 1. Peth o natur awyr i oleuo () argyfwng am gyflenwadau bwyd, y diflanna gostwng tra mae’r boncathod wedi treblu ynghyd 2. En t~? Mynydd bach a choeden Nadolig llawer o’r swyddogion cadwraeth ac â chynnydd mewn cigfrain a barcudiaid. Dywed (4,5) amgylcheddol sydd gennym heddiw mor gyflym y rhagwelir y bydd draenogod yn darfod o’r tir 3. Sal yn ôl, dywedwch! (3 ag y gwnaeth Cynghorwyr Cynhyrchu Bwyd ymhen 20-30 mlynedd a gwêl foch daear yn 4. Un o’r synhwyrau (6) ADAS rhyw ugain mlynedd yn ôl! gyfrifol. 5. Mantais Samson (7) Ôl Nodyn. Mae’r cerddor Brian May wedi Ymddangosodd darn diddorol yn Telegraph cynhyrfu’r byd amaeth. Mae ei weithgareddau’n 6. Daw hyn i’r byd weithiau (3) Weekend 14/7/12 gan Robin Page, ffermwr bach cynnwys ymgyrchu yn erbyn cwlio moch daear, 9. Gr@p hoci, tenis, pêl-droed (3 ac ysgrifennwr am gefn gwlad sydd â barn ac yn ôl y sôn mae’n ariannu’n rhannol heriau 12. Math o garfan ein papur (9 ddadleuol. Sonia am beidio â chael gwahoddiad cyfreithiol yr Ymddiriedolaeth Moch Daear, mae’n 14. Gyda cyfenw gors (3 i gymryd rhan mewn rhaglenni Countryfile anfon llythyrau at y wasg gydag enwogion eraill, 16. Enw perchennog 820211? oherwydd nad yw’r BBC yn ei hoffi. Yn y darn mae’n wedi gwisgo emblemau mochyn daear a 17. “...... Pedinc” hwn beirniada raglenni diweddar Countryfile fel llwynog yn ystod ei berfformiad yn seremoni 18. S@n corn car (3 rhai ‘buzzard-hugging’. Cyflwynwyd boncathod, cau’r Olympics ac mae’n Is-lywydd i’r RSPCA. 21. Dim un (3) dywed, fel sborionwyr yn hytrach nag Dywedir ei fod yn llysfwytäwr ac yn erbyn ffermio 22. S@n yn ôl? (3) ysglyfaethwyr ac awgryma y bwytânt gyrff o’r anifeiliaid. A yw’n addas bod enwogion yn ffyrdd ac efallai pryfed genwair yn bennaf. Yn ôl defnyddio’u harian a’u dylanwad mewn ffyrdd y sôn mae’r farn hon yn anwybyddu ambell Atebion 191 sy’n tanseilio sicrwydd bwyd, bywoliaethau ddarn o ymchwil gan Ymddiriedolaeth 1. Abertawe; 7. Golwg; 8. Amserol; 9. Defod cynhyrchwyr a chydbwysedd yr amgylchedd a Cadwraeth Helwriaeth a Bywyd Gwyllt. Ni Dda; 11. Alban; 13. Tommy; 16. I’r tebot; 19. ffermir? Mae newyddion hefyd bod enwau’r chynrychiolwyd hwy yn y rhaglen er bod Etholiad; 20. Edrych; 21. Diota iach; ffermwyr sy’n cymryd rhan yn y cwl yn Lloegr cyfraniad sylweddol gan y RSPB. Sonia hefyd I lawr wedi mynd yn hysbys i wefan hawliau anifeiliaid am fideo ar y rhyngrwyd sy’n dangos boncath yn 1. Alawon; 2. Erstalwm; 3. Taro; 4. Waldio; 5. - mwy o drafferthion ac o ofidiau i’r rheiny sydd cymryd cyw gwalch o nyth yn Aberdeenshire. Clod; 6. Ogfaen; 7. Gofaint; 10. Dryw bach; eisoes wedi’u trallodi gan TB. Ers imi lunio’r Eithriad enwog yng nghyflwyniadau braidd yn gyfres hon, clywsom fod y cwl yn Lloegr wedi’i 12. Bwmbeili; 13. Teisen; 14. Poteli; 15. ‘sanitized’ (gair Robin Page) Countryfile yw ohirio. Dymuniadau Gorau i bawb am y Nadolig Cadach; 17. Torth; 18. Tost Adam Henson. Bydd ef yn dweud pethau heb a’r Flwyddyn Newydd. Beth am i ni obeithio y Ymddiheuriadau am ddiffyg gen i yn 15 i lawr. flewyn ar ei dafod o’i fferm yn y Cotswolds a bu’n daw 2013 â thywydd gwell ac agwedd fwy positif Alwena yn gywir ond heb orffen. arbennig o dda am TB pan effeithiwyd ei wartheg tuag at ffermio. 18 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

am 10.30 a bydd Plygain yr Ifanc ym Moreia LLANFAIR am 5 o’r gloch. Cynhelir Gwasanaeth Nadolig yr Ysgol Sul ar RHIWHIRIAETH CAEREINION fore Sul, Ragfyr 23. Y Gymdeithas Cynhaliwyd ail gyfarfod y tymor o Gymdeithas Digwyddiadau’r Cynhaeaf Merched y Wawr y Capeli, nos Fawrth, Tachwedd 20fed. Mr Cynhaliwyd Gyrfa Chwist ar Hydref 22ain a Blas lleol oedd i’r cyfarfod a gynhaliwyd ar John Ellis oedd y siaradwr gwadd a Swper y Cynhaeaf ar y 21ain o Hydref. Arwel Hydref 31. Daeth yr aelodau at ei gilydd i chyflwynodd ddarlun bywiog o’i fagwraeth a’i Rees oedd yn galw yn yr Yrfa Chwist a’r wylio arddangosfa coginio gan Mrs Ann fywyd adref ar y fferm yng Nghynorion. Roedd enillwyr oedd: Meirwen Rees (merched); Mair Jones, Llangadfan, oedd hefyd yn dangos yn darlunio ffordd o fyw sydd wedi diflannu Burrell (dynion) a Hilda Philips a Beryl Evans nwyddau cegin ‘The Pampered Chef’. Roedd bellach ac yn codi hiraeth ar lawer o’r (taro allan). Rhoddwyd y diolchiadau gan yn gwneud i’r cyfan ymddangos yn hawdd a gwrandawyr am fywyd prysur a hwyliog pobl Ken Astley (Cadeirydd). diymdrech a chafwyd cyfle i flasu’r bwydydd cefn gwlad yng nghanol y ganrif ddiwethaf. Paratowyd Swper y Cynhaeaf gan Menna ar ddiwedd y noson. Diolchodd Emyr Davies, Llywydd y Watkin a staff Gwesty Cefn Coch a chafwyd Mae’r merched wedi dechrau ymarfer at Gymdeithas, yn gynnes iawn i John Ellis am swper ardderchog. Croesawyd pawb gan Ken Blygain y Rhanbarth a gynhelir yng nghapel noson ddifyr. Astley a Gwilym Humphreys gyflwynodd y Creigfryn, Carno, nos Lun, Rhagfyr 3ydd a Genedigaethau gras. Cafwyd adloniant difyr dwyieithog gan chynhelir Gwasanaeth Nadolig y gangen leol Llongyfarchiadau i Gwenno (Garthlwyd gynt) Barti Penllan o ochr Llanrhaeadr ym Mochnant nos Fercher, Rhagfyr 5ed yn Ebeneser. ac Osian sydd wedi cael merch fach yn ar ôl swper a rhoddwyd y diolchiadau gan Enid Aeth dau dîm o’r gangen i gystadlu yng nghwis Ysbyty Glan Clwyd. Roedd yn pwyso 8pwys Thomas Jones (Is-Gadeirydd). Merched y Wawr a gynhaliwyd yn y Dyffryn. 5owns a’i henw yw Nansi Cet Owen, chwaer Tân Gwyllt Y farn gyffredinol oedd bod y cwis eleni yn i Harri Einion. Daeth tyrfa dda i’r Ganolfan ddydd Sadwrn, un addas ac wedi tipyn o bendroni a chrafu Mae Dafydd a Zoë Steele wedi cael bachgen Tachwedd 3ydd ar gyfer y goelcerth a’r pen cafodd pawb gyfle i sgwrsio a mwynhau bach, Dyfan, yn Llundain ac mae’r teulu wedi arddangosfa tân gwyllt flynyddol. Adeiladwyd bwyd blasus Mandy ar ddiwedd y noson. bod ar eu hymweliad cynta’ â Dyffryn Banw! y goelcerth gan Rob Astley, Arwel Rees, Jake Bore Coffi at Apêl Canser Brysiwch wella Metcalfe a Hugh Callery a gofalwyd am y tân Cynhaliwyd Bore Coffi llwyddiannus at Dyna yw ein dymuniad i Melvin Jones, gwyllt gan David ac Owen Evans a Philip Ymchwil Canser yn yr Institiwt, Llanfair ddydd Pentre, sydd wedi treulio cyfnodau yn Ysbyty Griffiths. Helen Williams, Christine Williams, Sadwrn, Tachwedd 10fed. Roedd criw wedi Amwythig ac i Megan Roberts, Tegla nad yw Ann Jones, Enid Thomas Jones, Janet troi i mewn i’r Institiwt i gefnogi’r ymgyrch a wedi bod yn dda dros yr wythnosau diwethaf Jenkins, Rachel a Louise Evans a Rhian a derbyniwyd llawer o roddion cyn ac yn ystod yma. Delyth Williams oedd yng ngofal y bwyd poeth, y bore. Anfonwn ein cofion at unrhyw un arall sydd blasus. Hoffai’r pwyllgor ddiolch i bawb am Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol yr elusen yn wedi bod yn dioddef salwch dros yr wythnosau eu cymorth tuag at lwyddiant yr achlysur yn ddiweddar pan ofynnwyd i’r Trysorydd anfon diwethaf. enwedig felly’r aelodau o’r Frigâd Dân Llanfair Caereinion oedd yn bresennol i sicrhau £12,591.50, sef arian a godwyd yn lleol dros Mynd ar daith y flwyddyn ddiwethaf, ymlaen i bencadlys yr diogelwch ar y noson. Pob dymuniad da i Hedd, Plas Iolyn sy’n mynd elusen. am gyfnod i weithio yn Seland Newydd, a Babi newydd Etholwyd Megan Roberts fel Cadeirydd, y chroeso adre i Tom, Bryn Glas ar ôl iddo Llongyfarchiadau i Trudi a Daniel Bates ar Cyng. Viola Evans fel Ysgrifennydd, Liz yntau dreulio cyfnod yn gweithio yn Norwy. enedigaeth Stanley, brawd bach i Oscar. Harding fel Trysorydd a Ceinwen Williams yn Cyfarfod Blynyddol Is-gadeirydd. Cystadleuaeth Dominos Llongyfarchiadau i westy’r Llew Coch, Llanfair Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol y Ganolfan Sul y Cofio a gynhaliodd gystadleuaeth dominos dwbl er ar y 19eg o Dachwedd. Etholwyd y Cynhaliwyd gwasanaeth Sul y Cofio ar budd elusennau lleol. Codwyd cyfanswm o swyddogion canlynol – Cadeirydd – Enid Dachwedd 11eg yn Eglwys y Santes Fair. £300 tuag at Ambiwlans Awyr Cymru ac Ysgol Thomas Jones, Is-Gadeirydd – Arwel Rees, Yn dilyn gwasanaeth o dan ofal y Parch. Cedewain. Terfnwyd y gystadleuaeth gan Eryl Ysgrifennydd – Pryce Jones, Trysorydd – David Dunn aeth pawb allan at y Gofeb a Thomas, Ken Wyn a Tom Bebb. Olive Owen ac Ysgrifennydd Cofnodion – gosodwyd torchau o babi coch gan wahanol Helen Williams. Etholwyd nifer fach o aelodau sefydliadau yn y dref i goffau’r rhai a gollwyd Ffair yr Eglwys newydd i’r pwyllgor. Cynhelir yr Yrfa Chwist yn y ddau ryfel byd. Trefnwyd yr orymdaith Cynhelir ffair flynyddol Eglwys y Santes Fair Bluog ar Ragfyr 10fed a Bingo a Charolau ar gan Mr Geraint Peate. ddydd Sadwrn, Rhagfyr 1af o 2.15 pm ymlaen. Ragfyr 17eg. Mae croeso i unrhyw un roi cyfraniad tuag at Anfonwn ein dymuniadau gorau at y rhai nad Oedfa Gofalaeth unrhyw un o’r stondinau a chofiwch ddod i Cynhaliwyd Oedfa Gofalaeth yn Ebeneser ydynt yn yr iechyd gorau yn ein mysg a gefnogi. ddydd Sul, Tachwedd 25. Trefnwyd y dymuniadau gorau hefyd at #yl y Nadolig i gwasanaeth gan Mrs Megan Ellis a Y Ffermwyr Ifainc bawb o’r ardal ac aelodau’r teuluoedd sydd ar chymerwyd rhannau arweiniol gan aelodau’r Llongyfarchiadau i aelodau’r Clwb lleol am wasgar. capel. Pregethwyd a gweinyddwyd y Cymun ennill y darian gyda ChFfI Dyffryn Tanat yn Plygain Seilo gan y Parch Peter Williams. Eisteddfod y Sir. Cyflwynwyd yr eitemau Ni chynhelir Plygain Seilo eleni oherwydd yr Y Sul nesaf bydd Oedfa Gofalaeth yn yr Adfa llwyddiannus mewn cyngerdd yn yr Institiwt amgylchiadau. Cofiwch gefnogi Plygeiniau nos Wener, Tachwedd 23. eraill yr ardal!

#yn tew i’w gwerthu? Brian Lewis GLO AC OLEW DDYDD A NOS Gwasanaethau Plymio TANWYDD Prynwr ardal y Plu a Gwresogi FUELS i Welsh Country Atgyweirio eich holl offer plymio a gwresogi (CARTREF, AMAETHYDDOL, Foods Gwasanaethu a Gosod DIWYDIANNOL, MASNACHOL) boileri Ffoniwch Elwyn Cwmderwen Gosod ystafelloedd ymolchi DAVID EDWARDS 07860 689783 01938 810 242 neu Ffôn 07969687916 07836 383 653 (Symudol) 01938 820769 neu 01938 820618 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 19

CYMDEITHAS RHEINI AC ATHRAWON LLUNIAU YSGOL UWCHRADD CAEREINION DIWRNOD PLANT MEWN ANGEN YSGOL GYNRADD LLANFAIR

Eleri Thomas (Cadeirydd), Christine Williams (Trysorydd), Delyth Roberts yn derbyn y siec ar ran Elusen Canser y Fron a’r Pennaeth, David Evans

Eleri Thomas (Cadeirydd), Eirian Williams (Ysgrifennydd) a Christine Williams yn cyflwyno siec o £1000 i’r Pennaeth David Evans Trefnwyd Swper a Dawns yr Hydref lwyddiannus iawn yng Nghanolfan Hamdden Caereinion ar Hydref 27ain gan Gymdeithas Rhieni ac Athrawon Ysgol Uwchradd Caereinion. Roedd y ganolfan wedi ei haddurno’n hardd gyda lliwiau’r hydref a dail wedi eu gwasgaru ar hyd y byrddau. Roedd y bwyd yng ngofal teulu T~ Cerrig a chafwyd adloniant gwych gan Heather Bebb a’i band. Trefnwyd ocsiwn addewidion gydag amrywiaeth ddiddorol o eitemau yn cael eu cynnig yn yr arwerthiant. Cofiwch ofyn i Catrin ac Eluned yn swyddfa’r ysgol – pryd yn union mae’r ddwy yn bwriadu mynd i gerdded i fyny un o fynyddoedd Gogledd Cymru? Gwnaed elw o £2,000 ar y noson a phenderfynwyd rhannu’r arian rhwng yr ysgol ac Elusen Canser y Fron. Hoffai’r pwyllgor ddiolch hefyd i Ddosbarth 1977 a gafodd aduniad yn ddiweddar gyda’r arian yn mynd tuag at y Gymdeithas Rhieni ac Athrawon. Gwerthfawrogwyd eu haelioni yn fawr iawn. Os oes gennych hen ddillad, esgidiau neu decstiliau yr ydych eisiau cael gwared ohonynt beth am ddod â nhw i’r Ysgol Uwchradd cyn Ionawr y 28ain, 2013. Byddem yn ddiolchgar iawn o’u derbyn. NADOLIG LLAWEN A BLWYDDYN NEWYDD DDA I HOLL DDARLLENWYR ‘PLU’R GWEUNYDD’ 20 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

Roedd Rhisiart yn byw yn ei fyd bach ei hun, BECIAN DRWY’R LLÊN trwy’r amser. Roedd hi bron yn amhosib ei orfodi fo i ysgrifennu unrhywbeth. gyda Pryderi Jones Un prynhawn roedd o’n breuddwyddio yng (E-bost: [email protected]) nghefn y dosbarth fel arfer; ces i ddigon. S Fi: Rhisiart, mae’n rhaid i ti ddechrau ysgrifennu dy stori y funud hon! Os wyt ti ddim, dw i’n mynd i dy gadw di i mewn amser cinio yfory. Wyt ti’n deall? Dyna fo’n ateb, wrth wenu fel angel bach, Rhisiart: Iawn, Mrs Collard, dw i’n deall. Pwy sy’n dod â’r brechdanau, chi neu fi? Awdur ydy o r@an!

O enau plant bychain a rhai yn sugno .....? Roedd gen i angylion yn fy nosbarthiadau,... a chreaduriaid eraill hefyd. Mi wnes i weithio yn Llundain, lle mae’r plant yn tyfu’n gyflym iawn iawn. Un tro, pan ôn i’n gweithio fel athrawes lanw mewn dosbarth babanod, roedd y plant yn edrych ar y teledu. Rhaglen Hanes oedd hi: mae plant bach yn methu deall hanes, fel arfer. Gofynnodd merch fach chwe oed wrtha i, Merch fach: Miss, oeddech chi’n byw mewn castell pan oeddech chi’n blentyn? Cyn i mi gael siawns i ateb, daeth llais bachgen o’r cefn: Emma Clark, Gruff Martin, Ben May, Aron James, Henri Huws a Bronwen Jones rhai o Bachgen [hen ben] Nac oedd, y Twpsyn! ddisgyblion Ysgol Uwchradd Caereinion a gafodd wobrau yn adran lenyddiaeth Eisteddfod Dydy hi ddim mor hen â hynny! Powys, Machynlleth. Diolch byth, meddyliais i. Ond wedyn .... Bachgen [hen ben] Ond roedd ei MAM yn Bu cymylau mawr llwydion dros ardal Bro Cysgwn yn dawel byw mewn castell, si@r o fod! Ddyfi byth ers methiant cyrch Glynd@ r. Daeth Braf iawn gennym ni yn Grande Bretagne yw clamp o gwmwl mawr du arall uwchben hen clywed fod polisi’r llywodraeth o gael o leiaf A dyma’r olaf. Trafferthion clwb pêl-droed dref Machynlleth ddechrau Hydref. Trafodwyd un llong danfor niwclear ar ddyletswydd yn y Chelsea yr wythnos hon ydy’r cefndir a peidio â chynnal Eisteddfod Talaith a Chadair moroedd mawr yn mynd i barhau am amser i chlywais sôn fod un o gefnogwyr mwyaf y Powys yn y dre ddiwedd y mis, ond yn dilyn ddod. Y mae i’r llong danfor Trident yr HMS trafodaethau â’r heddlu ac â theulu’r ferch fach clwb hwnnw yn dod o Faldwyn ond ei fod yn Vanguard y dechnoleg ddiweddaraf ynghyd fe benderfynwyd bwrw ymlaen gyda’r cael tipyn o wynt y môr tuag Aberystwyth ar ag adweithwyr niwclear ac arfau niwclear trefniadau mewn ymdrech i gael “Rhyw fath o hyn o bryd! dinistriol iawn, iawn. Mae arni 135 o griw sydd normalrwydd yn ôl i’r ardal” yng ngeiriau fy yn gweithio’n ddyfal ddydd a nos ar ein rhan nghyfaill John Price, Cadeirydd y Pwyllgor 9 mewn 9 mlynedd Gwaith. Cafwyd eisteddfod lwyddiannus iawn ac yn ymdrin â’r offer arloesol i ganfod llongau Yn ei ’stafell las yn Neuadd Pantycelyn, iawn a’r uchafbwynt imi oedd cael croesawu tanfor eraill ac i weithredu’r offer gwrth-sonar chwyrnai Aled Hugheski’n braf dan ei gwilt Dewi Pws i Ymryson y Beirdd Bach ryw o’r radd flaenaf. glas ac arno fathodyn mawr ei hoff dîm, wythnos cyn yr eisteddfod ei hun. Daeth timau Braf iawn ganddyn nhw yn Ffrainc yw clywed Chelsea arno. Roedd hi’n tynnu at ddeg o’r o blant ysgolion cynradd yr ardal ynghyd i fod ganddynt hwythau hefyd long danfor gloch y bore, awr annaearol o’r dydd i fyfyriwr Ysgol am b’nawn a sôn am hwyl niwclear ar ddyletswydd yn gyson yn y Prifysgol. a sbri a gawson ni gyd yn chwarae gyda moroedd mawr. Y mae’r llong danfor Le Tarfwyd ar ei freuddwydion lagyrllyd am geiriau. Y dasg gyntaf oedd odli enwau pawb Triomphant yn cario hyd at un ar bymtheg o genedlaetholdeb a merched tlws y drydedd a oedd yn bresennol a Dewi Pws yn mynd fomiau niwclear Trident. Mae 103 o griw arni flwyddyn gan ei ffôn Samsung glas a ganai’n drwy ei betha’. yn gweithio’n ddyfal ddydd a nos ar ran y uchel ac yn ddigywilydd ar ei gwpwrdd ochr “Be ydy dy enw di?” Ffrancwyr yn ymdrin â’r offer arloesol i ganfod gwely. “Mari.” llongau tanfor eraill ac i weithredu’r offer gwrth- Agorodd ei lygaid a oedd yn dal i fod yn llawn “Mari, Mari, rwyt ti’n hoffi Bari.” sonar o’r radd flaenaf. o’r Llew Du y noson gynt ac ymbalfalodd am “A phwy wyt ti?” Dyma’r ddwy long danfor a drawodd yn erbyn ei ffôn glas a fflachiai lun o Stamford Bridge “Swyn ydw i.” ei gilydd dan ddyfnderoedd yr Iwerydd, y wrth raddol ganu’n uwch ac yn uwch. Pwy “Swyn, Swyn, rwyt ti’n fwyn.” cefnfor mwyaf ond un yn y byd. ddiawl sy’n fy ffonio cyn dydd fel hyn “A beth am yr athrawon?” Cafwyd amcangyfrif ceidwadol mai meddyliodd Hugheski. “Mrs Glyn, edrych yn syn!” £50,000,000 fyddai’n gostio i drwsio’r ddwy “Bore da”, meddai’n gryg. “Mr Jones, rhedeg yn ei drôns.” long danfor. Ychydig o grafiadau mae’n “Bore da gyfaillski” daeth y llais Rwsiaidd o’r “A phwy y’ch chi?” debyg. Doedd y criw heb weld na chlywed pen arall, “Mr Abramovich sydd ymaski. Rydw “Mrs Halls.” dim. i’n eich ffonio i gynnigski swydd rheolwr fy “O! Odl anodd!” Cysgwn yn dawel. nghlwb Chelsea i chi.” “Bobol annwyl! Ebychodd Aled Hugheski, Fe lwyddodd dau neu dri i wasgu stori fer fer A dyma ddwy stori fer fer gampus gan Miri “Dyma swydd fy mreuddwydion ond mae’n o’u cyfansoddiad a diolch yn fawr iddyn nhw. Collard. Diolch Miri. Mawr fydd eich gwobr…Daw’r gyntaf gan y rhaid imi ei gwrthod Mr Abramovich!” cyfaill O’r Shetin a dyma hi. Erthygl yn y papur “Ond pam?” daeth yr ateb chwyrn. dydd Sul am longau tanfor llynges Prydain Straeon Ysgol “Wel, Mr Abramovich, rydw i’n edrych am Athrawes oeddwn i am flynyddoedd, cyn i mi a’i hysbrydolodd a gwna i ni feddwl am yr holl rywbeth mwy parhaol.” gael fy rhyddid. Mae gen i atgofion, rhai yn waith diddiolch a wna Prydain Vawr yn y dirgel ar ein rhan. felys ... Rydw i’n cofio Rhisiart, er engraifft. Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 21 AELWYD PENLLYS YN DATHLU 50 MLYNEDD

Rhiannon, Gwladys a Menna - rhai o’r criw gwreiddiol Sioned a Betsan efo un o ‘hoelion wyth’ yr Aelwyd - Arwyn Tyisa

Y to iau a Huw wrth y piano fel arfer! Barrie, Roy, Anwen, Glesni a Marion (Thomas gynt) yn hel atgofion

Ydi Gill a Brenda wedi sylweddoli nad oes Trefnwyr y dathliad - ond fe gawn fwy o’r hanes y mis nesa’ na feic yn eu llaw! 22 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012

PONTROBERT YSGOL PONTROBERT Elizabeth Human, T~ Newydd 500493

Cymdeithas Gymraeg Cafwyd cyfarfod cynta’r tymor yn Neuadd Meifod – croesawyd pawb yno gan Menna, yn enwedig i aelod newydd sef Glenys James. Cydymdeimlwyd efo Roy ac Anwen wedi marwolaeth Kitty yn nechrau mis Hydref a dymunwyd yn dda i unrhyw un sy’n sâl. Croesawyd Sian James efo’i thelyn, a chafwyd noson fendigedig yn ei chwmni yn dweud ei hanes, canu’r delyn a chanu caneuon swynol. Cynigiwyd y diolchiadau gan Mari Jones a diolchwyd i wragedd Meifod am y swper. Y Neuadd O’r diwedd daeth Côr Bro Gwerfyl dan arweiniad Margaret Edwards i gadw’r cyngerdd blynyddol. Cafwyd noson wych efo eitemau amrywiol. Huw Gwalchmai oedd yn llywio ac yntau ddiolchodd i’r côr ac i bawb am eu cymorth. Clwb Cyfeillgarwch Wedi i Rita groesawu pawb yno, cydymdeimlodd efo teulu Kitty a oedd wedi Plant mewn angen Nofio a Decathlon bod yn aelod ffyddlon ac yn un weithgar ers y Dydd Gwener 16 o Dachwedd roedden ni wedi Mae dosbarth Mrs Parry wedi bod yn brysur dechrau a bydd colled ar ei hôl. Dymunwyd gwisgo gwisg ffansi, chwarae bingo a thynnu yn cystadlu yng ngala nofio’r Urdd ac yn y gwellhad buan i Glenys Price ar ôl ei lluniau ar gyfer Plant mewn Angen. Enillodd decathlon yng nghanolfan hamdden Llanfair llawdriniaeth yn Ysbyty Stoke. Kira, Lois, Edward a Sioned y bingo ac Caereinion. Cystadlodd pawb yn frwd. Ni Llongyfarchwyd Miriam a Gordon Durrant ar enillodd Halle ac Owain y gystadleuaeth tynnu chafwyd llwyddiant yn y gala, ond enillwyd achlysur eu priodas ddiamwnt. Mwynhawyd llun Pudsey. Edward enillodd y wobr am y llawer o fedalau yn y decathlon. ffilm ‘Goodbye Mr Tom’ efo Ivor Hawkins yn wisg ffansi gorau. Aethon ni i’r neuadd i gyfrifol. Cinio Nadolig fydd y mis nesa, ddangos ein gwisgoedd i glwb yr henoed ac Rhagfyr 11 – gobeithio fod eich enw i lawr! roedd Jasmin yn glanhau esgidiau am 50c y Contractwr Amaethyddol Cafwyd te gan Lyn Evans a Bronwen pâr. Ar ddiwedd y dydd roedden ni wedi casglu Gwalchmai, a diolchodd Rita i bawb ar y £116.62. Fflur Lewis a Jack Lewis. Gwaith tractor yn cynnwys diwedd. Operation Christmas Child Teilo â “Dual-spreader” Gwellhad buan Unwaith eto eleni bu’r cyngor ysgol yn atgoffa Dymunwn yn dda i Nia Rhosier wedi iddi gael pawb am yr elusen Operation Christmas Gwrteithio, trin y tir â clun newydd – deallwn ei bod yn aros efo’i Child. Daeth tua ugain o focsys esgidiau i’r ‘Power harrow’, ffrind (ifanc) Hilda Hunter yn yr Amwythig ac ysgol a phob un yn llawn o anrhegion i blant yn dod ymlaen yn dda. Dymunwn yn dda llai ffodus. Diolch yn fawr i bob un teulu a Cario cerrig, pridd a.y.y.b. hefyd i Mary Edwards, Bryngolau sydd wedi gyfrannodd. ymgartrefu yng nghartref preswyl Yr Allt, â threlyr 12 tunnell. Trallwm – gobeithio y byddwch yn hapus yno. Hefyd unrhyw waith ffensio Hen Gapel John Hughes Bydd Nia Rhoser, yn cychwyn cyfres o brynhawniau trafod ar ddydd Mawrth o’r Pasg Cysylltwch â Glyn Jones: 2013 ymlaen yn seiliedig ar gyfrol y Parchedig 01938 820305 Ddr Elfed ap Nefydd Roberts ‘Dehongli’r Bregeth’ (ar y mynydd). Manylion yn nes at 07889929672 yr amser (01938 500631) (Nia) BOWEN’S WINDOWS Profedigaeth Cydymdeimlwn efo Anwen, Roy a’r teulu wedi Gosodwn ffenestri pren a UPVC o marwolaeth brawd Anwen yn ddiweddar. ansawdd uchel, a drysau ac JAMES PICKSTOCK CYF. Cydymdeimlwn hefyd efo Bill a Rhian ystafelloedd gwydr, byrddau ffasgia MEIFOD, POWYS Robinson a’r teulu wedi marwolaeth tad Bill a ‘porches’ Meifod 500355 a 500222 o’r Trallwm. Rydym yn meddwl amdanoch am brisiau cystadleuol. yn eich galar. Nadolig Llawen i Bawb. Nodweddion yn cynnwys unedau Dosbarthwr olew Amoco 28mm wedi eu selio i roi ynysiad, Gall gyflenwi pob math o danwydd PLYGEINIAU awyrell at y nos Rhagfyr 2: Plygain yr Ifanc yng Nghapel Petrol, Kerosene, Disl Tractor a Derv Moreia Llanfair am 5 yr hwyr a handleni yn cloi. ac Olew Iro a Rhagfyr 11: Plygain Capel y Trallwm Cewch grefftwr profiadol i’w gosod. Thanciau Storio Rhagfyr 23: Plygain Peniel Bedw Gwynion GWERTHWR GLO yn Neuadd Pontrobert BRYN CELYN, CYDNABYDDEDIG Rhagfyr 25: Plygain yn Hen Gapel John LLANFAIR CAEREINION, A THANAU FIREMASTER Hughes am 6 y bore TRALLWM, POWYS Ionawr 6: Plygain Eglwys Llanerfyl am 7yh Prisiau Cystadleuol Ffôn: 01938 811083 Gwasanaeth Cyflym Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 23

Rhywbeth fel hyn “Peter 3, Junkers 111 frwydr fawr idiolegol rhwng cyfalafiaeth a approaching SSW, approx speed 200 m, in chomiwnyddiaeth yn ei anterth a pheryglon y NW direction. Wind speed approx. 25 knots, bom niwclear ac atomig. Daeth hyn i BETH SYDD direction NNW, cloud base approx. 500 feet”. oruchafiaeth yn ystod y ‘Cuban Crises’ ym A gwneud adroddiadau teybyg bob tro y 1961. MEWN LLUN? byddai awyren yn dod i’r clyw neu i’r golwg. Felly yr oeddem ni yn gorfod mesur faint o Wedyn byddai’r Ganolfan nesaf yn cymryd radiwm oedd yn yr awyr ac i wneud hyn yr Y ‘Royal Observer Corps’ 1939, yr awyren i’w gofod ac yn ei chanlyn i ddiwedd oedd angen mesur faint o ‘rontjens’ oedd yn Llanfair Caereinion ei thaith. yr awyr. Erbyn hyn ac oherwydd y peryglon Roedd angen gwybodaeth eang ar bob math tyrchwyd twll anferth i ni ar gopa Cae’r Boncyn Ar gais Alwyn a llun a welir yn y ‘Photographer o awyren boed yn Almaeneg neu Americanaidd tua 25 troedfedd o ddyfnder er mwyn ein arbed in Rural ’ dyma fynd ati y mis hwn i roi a Phrydeinig a byddai yr aelodau yn cael eu rhag y ‘radiwm’. Byddem yn treulio dipyn o hanes y mudiad a’r achos dros ei arbrofi’n gyson yn eu gwybodaeth. Yr oedd nosweithiau cyfan yn y twll hwn. Roeddem sefydlu a chofio y rhai a welir yn y llun gan fy adnabod yn gallu mesur y ‘gontjens’ ar yr wyneb a mod yn cofio awyrennau ‘probe’ hir yn cyrraedd allan o’r byncr hwnnw bob un ohonynt yn holl yn mesur a ninnau yn gwneud adroddiadau i yn dda iawn! bwysig er Wrecsam. Yr oedd yr awyrgylch o ofn a Sefydlwyd yr mwyn fodolai ar y pryd yn ddychrynllyd iawn a ‘Observer rhybuddio bygythiad y rhyfel niwclear yn realiti go iawn. Corps’ ym amddiffynfeydd Ydi’r byd wedi callio? Sgerlsi belif. Gyda tua 1940 gyda gwahanol wyth gwlad â’r gallu i ollwng y bom atomig! gwirfoddolion ddinasoedd Pwy yw’r gwledydd hyn sydd yn dal ein byd i lleol er mwyn fel Lerpwl a ransom – America, Rwsia, Prydain, Ffrainc, gwylio a Manceinion.Yn Israel (y perycla i gyd), China, India, Pacistan chanlyn y llun (ansefydlog), Gogledd Corea ac Iran o bosib awyrennau yr arbennig yma (er mwyn amddiffyn ei hun oddi wrth eithafiaeth Almaen a gwelir tîm yr Israeliaid). Phrydain a Llanfair (Peter A oes unrhyw foesoldeb yn y ffaith fod rhai fyddai’n 3) ym 1940. gwledydd yn cael cadw’r grym atomig a rheini croesi’r ardal hon. Yr oedd rhwydwaith eang O’r chwith i’r dde, gwelir John Willie Evans yn fodlon mynd i’r eithafion mwyaf i rwystro o ganolfannau trwy Brydain gyfan ac fe fyddai (Banwy View) mecanic yn garej Jehu, brawd eraill rhag cael yr un grym? Os oes dal foesol Gogledd Cymru yn cael ei reoli o’r Ganolfan i’r diweddar Teulwyn Evans; Alan Lloyd yna fe ddylai pawb gael gwared o’r bygythiad yn Wrecsam. Yn yr ardal hon yr oedd Edwards, mab Lloyd Edwards, Cambrian ofnadwy hwn i fodolaeth y byd? canolfan yn Llangadfan (ar gaeau’r Wern), House (bu farw’n ifanc o Motor Neurone); Jim Anghofiais am Sandy y ci yn y llun. Byddai Llanbrynmair, Trallwm a’r Drenewydd a Samuel, Stryd y Dwr, y teulu yn hannu o Sandy yn cerdded gyda’i feistr John Lloyd i Llanrhaeadr ym Mochnant. I gyd ar diroedd Lanerfyl (peintiwr); Empson Davies, Jubilee gopa Cae’r Boncyn bob dydd o’r wythnos. gymharol uchel er mwyn bod a golygfa glir i’r Hair Saloon, mab Davies y ‘Prince of Wales’ O.N. Yn y llun isod gwelir y canlynol. Yn y criw gwylio. (Windsor House) heddiw; John Lloyd Astley, blaen David Jones, Holly House (a roddodd y Yn Llanfair yr oedd y ‘Post’ ar gopa Cae’r ‘Pennaeth’, yr wyf wedi sôn am hwn droeon llun i Alwyn), Swyddog gyda’r Awyrlu o Boncyn mewn adeilad pwrpasol mewn dwy mewn mannau eraill. Alfred Hughes (tad Wrecsam, Arwyn Roberts, cyn brif athro ran, un i wylio a phlotio’r awyrennau a rhan Selwyn Hughes), gweithio i’r Wynnstay yn y Llansantffraid ac Emyr Davies (ifanc) gyda’i arall fel gorffwysfa i gael paned a gorffwys stesion. Alfred Hughes (tad perchennog garej wen arferol! rhwng y dyletswyddau ‘shifft’ o 8 awr, trwy’r Jehu (lle mae Londis heddiw). D.W. Evans, dydd a’r nos trwy’r flwyddyn. Crown Stores, gyrwr lori a dyn siwrin. Ted Yn y ganolfan gwylio yr oedd teclyn pwrpasol Morgan, Bridge End Stores (partner yn crwn, tua dwy droedfedd ar draws, gyda’n Morgan Bros a thad Leslie Morgan ac yn hardal ni yn gyfan arni, yr oedd hefyd offeryn ewythr i Beryl Hoyle. Yn olaf Arthur (Cobbler) fel y gellir canlyn awyren wrth ddod i mewn i’r Davies, Hassall Square. Yn hanu o Lanerfyl ardal tan y byddai yn gadael ein gofod ni. ac yn gloff yn un goes. Treuliasom oriau yn Arni yr oedd pob math o gyfarwyddiadau a ei gut sgidie ar Parson’s Bank. chyfeiriadau, uchder a dyfnder cymylau, I gyd wedi mynd, ond yn rhan anatod o hanes cyfeiriad a chryfder y gwynt, ac yr oedd yn Llanfair Caereinion. Wedi’r rhyfel orffen, syndod mor gywir oedd y darlleniadau oedd cariwyd ymlaen gyda’r dyletswyddau am i’w cael gan y teclyn rhyfeddol hwnnw. Yr flynyddoedd ond newidiodd y pwyslais ac fe oedd gan bob ganolfan enw côd, ‘Peter 3’ fu’m innau yn aelod am flynyddoedd. Gweler oedd Llanfair ac yr oedd y person oedd â’r y llun bach o David Jones, Arwyn Roberts dyletswydd yn gorfod rhoi ei ‘gôd’ priodol a’i (Swyddog yr Awyrlu) a finnau. Yr oedd y enw mewn côd llythrennog arbennig wrth ‘Rhyfel Oer’ yn ei anterth yn y pum-degau a’r wneud adroddiad i Wrecsam. Morris Plant Hire IVOR DAVIES CEFIN PRYCE OFFER CONTRACWYR PEIRIANWYR AMAETHYDDOL YR HELYG Revel Garage, Aberriw, Y Trallwng LLANFAIR CAEREINION AR GAEL I’W HURIO gyda neu heb yrwyr Trwsio a gwasanaethu peiriannau fferm yr holl brif wneuthurwyr Contractwr adeiladu Cyflenwyr Tywod, Graean a Cherrig Ffordd Adeiladu o’r Newydd Gosodir Tarmac a Chyrbiau Atgyweirio Hen Dai AMCANGYFRIFON AM DDIM Gwaith Cerrig Ffôn: 01938 820 458 Ffôn/Ffacs: 01686 640920 Ffôn symudol: 07967 386151 Ffôn symudol: 07970 913 148 Ebost: [email protected] Ffôn: 01938 811306 24 Plu’r Gweunydd, Rhagfyr 2012 CANLYNIADAU EISTEDDFOD Y FOEL 24ain o DACHWEDD 2012

Adleis gyda chwpan Gwilym Gwalchmai am y cystadleuydd mwyaf addawol yn yr adran cerdd lleisiol dan 19 oed. Greta enillodd Gwpan Eluned o L~n am yr unawd piano dan Wiliam, Elain, Ella a Huw a gafodd wobrau ar y cystadlaethau arlunio 19 oed. Dyma ganlyniadau enillwyr Eisteddfod y Foel a gynhaliwyd ddydd Sadwrn y 24ain o Dachwedd yng Nghanolfan y Banw. Llwyfan: Llefaru Bl.1 a 2: 1. Awel Jones; 2. Ifan Ellis; 3. Menna Jones. Unawd Bl.1 a 2: 1. Rowan Chapman; 2. Awel Jones; 3. Menna Jones. Llefaru Meithrin a Derbyn: 1. Seren; 2. Joseff Davies; 3. Manon Parry. Unawd Meithrin a Derbyn: 1. Seren; 2. Joseff Davies a Manon Parry. Llefaru Bl.3 a 4: 1. Lwsi Roberts; 2. Megan Davies; 3. Ryan Evans. Unawd Bl.3 a 4: 1. Lwsi Roberts; 2. Megan Davies; 3. Carys Gittins a Hannah Smith. Unawd Cerdd Dant Bl.6 ac iau: 1. Lwsi Roberts; 2. Annie May a Gwawr Jones. Parti Canu - Ysgol Dyffryn Banw. Llefaru Bl.5 a 6: 1. Sioned Gittins; 2. Henry; 3. Rhun Jones. Unawd Bl. 5 a 6: 1. Gwawr Jones; 2. Erin Jones; 3. Tudur Evans. Unawd Piano Bl. 6 ac iau: 1. Gwawr Jones; 2. Annie May; 3. Ryan Evans. Parti Dawnsio - Ysgol Banw. Llefaru Bl.7,8 a 9 - 1. Mared Jones; 2. Adleis Jones; 3. Greta Roberts. Unawd Bl. 7, 8 a 9 - 1. Adleis Jones; Seren, Manon a Joseff - unawdwyr y dyfodol 2. Mared Jones; 3. Grug Evans. Unawd Cerdd Dant - 1. Mared Jones; 2. Grug Evans. Unawd Offerynnol Bl. 7 a than 19 - 1. Annia Roberts; 2. Grug Evans; cydradd 3 - Greta Roberts ac Adleis Jones; Unawd Alaw Werin Bl. 7, 8 a 9 - 1. Adleis Jones. Unawd Piano Bl.7 a than 19 oed - 1. Greta Roberts; 2. Grug Evans a 3. Annia Roberts. Rhyddiaith Portread o Arwr Bl.7 a than 19 - Eifion Jones a Hywel Jones. Traethawd Dysgwyr - 1. Maria Collard. Gwaith Creadigol 2D Dosbarth Babanod. 1. Wiliam Jones; Cyd. 2 - Lwsi, Gruff ac Elain. Cyd. 3 - Lucy Beatrice, Huw ac Ella. Cynradd - 1. Gethin; Cyd. 2 Owain ac Annie; Cyd. 3 Megan, Rhun, Ryan a Tudur. Agored - 1. Lwsi Morgan, 2. Lwsi Morgan, 3. Emma Morgan. Hoffai Pwyllgor yr Eisteddfod ddiolch i’r plant a’r bobl ifanc am gystadlu ac i’r rhai hynny sydd yn eu paratoi ar gyfer yr Eisteddfod. Rowan aeth â’r wobr gyntaf am ganu y tro yma gydag Awel yn 2il a Menna yn 3ydd