Prawo I Bezprawie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DWUTYGODNIK POLSKIEGO INSTYTUTU: “MIECZ DUCHA” ADRES REDAKCJI : 27 GROSVENOR STREET, LONDON, W.i Telefon: MAY 2028 Rok I Nr. 18 NIEDZIELA 27 WRZEŚNIA 1942 Cena 3d. STANISŁAW SZURLEJ PRAWO I BEZPRAWIE PRAWO JEST ZJAWISKIEM SPO- padku nim być nie może. Odpowiedź jest jańską jest prawem, a co jej przeciwne — przede wszystkim każę dbać o własną sprawy obcego mocarstwa, a przecież nikt łecznym. Zjawia się wraz z pojawianiem prosta. Ocenić to można tylko na pod jest bezprawiem. Wtedy ustaną wąt duszę, o to, ażeby samemu dawać przy nije kwestionował prawa tego krzyżowcom, się drugiego człowieka na ziemi. Celem stawie zasad moralnych, bo tylko wtedy pliwości, które prawa są dobre, a które kład życia prawego, zgodnego z Bożymi póki wśród nich panował duch chrześci bowiem prawa jest określić wzajemne ma się bezwzględne kryteria, dla okreś złe. , nakazami. Tylko spełnienie tego warunku jański, duch Godfreda czy Ryszarda Lwie e stosunki między ludźmi i umocnić je lenia co jest złe a co jest dobre. Powtóre zaś — i to dla oceny uprawnia moralnie do wtrącania się w Serce. Również i dziś stopień urzeczy sankcjami. CGdyby ’ ’ tego nie było, nie A zasad tych należy szukać w prawie sprawy, o której wyżej była mowa, ma sprawy drugich, które w przeciwnym razie wistnienia etyki chrześcijańskiej w życiu byłoby między* r ludźmi organizacji natury, czyli w prawie boskim — zawar szczególniejsze znaczenie — w etyce kato stałoby się jedynie nowym, cięższym własnego narodu, jest równocześnie miarą koniecznej dla wspólnego życia,, w szcze- tym dla nas w etyce katolickiej. Wtedy lickiej jest jedno, niezmiernie istotne jeszcze grzechem obłudy. uprawnienia do mieszania się — celem gólności nie byłoby określenia kto kogo tylko można nie zbłądzić i powiedzieć — przykazanie. Oto zaleca ona jednostce Krucjaty w Średniowieczu były klasycz obrony jej — w sprawy wewnętrzne ma słuchać i w jakim zakresie, i kto ma to co jest zgodne z moralnością chrześci- ludzkiej dbać o zbawienie bliźnich, lecz nym przykładem interwencji zbrojnej w państw innych. rozkazywać. Powstałby spór i walka, a wynikiem jej byłaby anarchia. Prawo zatem konieczne jest dla usta- lenia stosunków ludzkich, wprowadza w TADEUSZ PISZCZKOWSKI miejsce ciągłej walki porządek prawny, i . jest, jakby to dzisiaj powiedziano, sub- limowanym zwycięstwem pewnych sił. Potrzeba uregulowania stosunków ludz V kich jest tak" wielka, że obejmuje UNIA BRZESKA wszystkie dziedziny ludzkiego współżycia. Według rodzaju stosunków ludzkich i WIEK XVI, ZŁOTY WIEK DZIEJÓW warszawską przeciwko panującej religii państwa, a z drugiej zapewniając mu sposób nie pożądany na nastroje wśród sankcyj, mamy prawo obyczajowe, prawo Polski, zamknęły dwa wielkie i doniosłe katolickiej, chociaż zresztą między sobą czołową pozycję w północno wschodniej prawosławia w Polsce, już pozyskanego moralne, prawo cywilne, karne, prawo wydarzenia: Unia lubelska r. 1569 i unia dla unii. W rezultacie Moskwa nie publiczne i prawo międzynarodowe. skłócone i niezdolne do wyłonienia z Europie. brzeska r. 1596. siebie jakiegoś “kościoła narodowego.’’ Ciasny egoizm dynastyczno — nie została pozyskana dla katolicyzmu, nato- Chociaż prawo jest zjawiskiem społecz miecki i dążności germanizacyjne (pod mist nawewnątrz kościoła wschodniego nym, to-jednak źródła jego leżą głębiej — pozorem walki o katolicyzm) okazane w Polsce doszło do rozłamu i walki między w naturze ludzkiej. Objawiają się przez dynastię Habsburską, udaremniały zwolennikami unii oraz jej przeciwnikami wprawdzie dopiero w chwili zjawienia się realizację idej Zygmunta III w polityce czyli dyzunitami, przyczem nie zabrakło warunków, — a więc w chwili współżycia zewnętrznej, oddając w rezultacie hege krwawych ofiar oraz męczenników ludzkiego, — muszą jednak istnieć przed monię w tej części Europy najpierw sprawy, jak św. Józefat Kuncewicz oraz tem, aby się objawić mogły. Fakt, że Szwecji, a później Prusom i Rosji. Zato św. Andrzej Bobola. społeczeństwo nie mogłoby istnieć bez w swojej wewnętrznej polityce, która Pod koniec XVII wieku unia osta prawa, gdyż nastałoby “bellum omnium zmierzała przede wszystkim do usunięcia tecznie zwyciężyła w Polsce nad prawo contra omnes,świadczy o tym, że jest rozbicia religijnego, odniósł Zygmunt III sławiem, a od r. 1705 już wszyscy biskupi ono siłą utrzymującą życie, że więc jest ostatecznie pełne zwycięstwo, usuwając prawosławni w Polsce należeli do unii. ściśle z życiem złączone, że bez niego nie ślady Reformacji i wznosząc trwałe pod Szczególnie silnie utwierdziła się ona na byłoby życia, że jest życiem. stawy moralnej jedności narodu polskiego. terenie dzisiejszej Małopolski wschodniej oraz w ziemi wileńskiej i nowogródzkiej Te podstawowe prawa, według których Głównym pod tym względem osiągnię tworzą się nakazy i zakazy ludzkie, nazy czyli w promieniu działania wielkich ciem Zygmunta III i jego rozumnych centrów polskości i katolicyzmu, Lwowa wam! prawami przyrodzonymi, prawami doradców, a przede wszystkim wielkiego natury. A że człowiek jest stworzony na i Wilna. Gorzej przedstawiała się sprawa Jezuity ks. Piotra Skargi-Pawęskiego, na Ukrainie, odkąd Kijów przeszedł pod obraz i podobieństwo Boga, że jego natura — była unia brzeska, czyli ugoda między jest tworem boskim, więc prawa natury są panowanie Moskwy (1667) i stał się Kościołem rzymsko-katolickim a prawo ośrodkiem wojującego prawosławia, prawami boskimi, bo służą do tego, aby sławiem na ziemiach Rzeczypospolitej. człowiek żył, aby żyli ludzie, i aby się oddziałując na masy ludowe w polskiej Ugoda ta doszła do skutku w Brześciu w Ukrainie. Stąd, kiedy pod koniec XVIII spełniło posłannictwo człowieka na r. 1596 na zjeździć duchowieństwa prawo ziemi. w. upadła Rzeczpospolita, prawosławie z sławnego oraz wybitnych osób świeckich powrotem uzyskało przewagę na Ukrainie. Jeślibyśmy oderwali prawo od jego spośród szlachty prawosławnej — z udzia boskiego pochodzenia i uznali je za W r. 1839 car Mikołaj I zniósł unię na łem przedstawicieli króla oraz duchowień terenach włączonych do Rosji, w wyniku wytwór ludzki, wtedy prawo byłoby stwa katolickiego, m.in. ks. Skargi, czego ludność unicka siłą zmuszona kształtowane według przypadkowej woli właściwego twórcy unii. W treści swojej i została do powrotu do prawosławia. Część ludzkiej, — byłoby wynikiem chwilowych nawiązywała unia do t.zw. unii florenckiej unitów wołała wówczas przejść na obrzą stosunków, nie utrwalałoby niczego prócz z r. 1439, która, jak wiadomo, nie utrzy dek rzymsko-katolicki. Było to możliwe anarchii. mała się wobec bierności zachodniego tylko w zachodnich połaciach kraju, gdyż Musi więc istnieć jakaś wyższa zasada, chrześcijaństwa w obliczu katastrofy na obszarach bardziej na wschód poło która będzie sprawdzianem, czy prawo cesarstwa greckiego. Ostatnia krucjata, żonych rząd rosyjski niemal doszczętnie odpowiada naturze człowieka i jego podjęta w r. 1444 przez Władysława króla wytępił katolicyzm. posłannictwu, czy też Jest celom ludzkim polskiego i węgierskiego, była przedsięw Unia utrzymała się do dzisiaj na dawnej przeciwne. I tu leży różnica między zięciem samorzutnym i zakończyła się Rusi Czerwonej, w późniejszej t.zw. prawem, wynikającym z nakazów ujętych * klęską pod Warną, podczas gdy zachodnia wschodniej Galicji a dzisiejszej wschodniej w etyce religijnej, od tak zwanego prawa, Europa, pogrążona w wojnie anglo- Małopolsce. Jest ona czynnikiem zbliżają będącego wynikiem przypadkowej woli francuskiej, zapominała o tradycjach cym ludność ruską tej ziemi do ludności ludzkiej, raz dobrej, raz złej. krzyżowców. polskiej, wyznającej religię rzymsko-kato Oderwanie prawa od zasad prawa Unia brzeska, podobnie jak unia licką. Jednocześnie odróżnia ona t.zw. boskiego nie dałoby nam możności oceny, florencka, zachowywała odrębności litur Ukraińców “polskich,” kulturalnie nale jakie prawo jest dobre, a jakie złe, prowa giczne oraz zwyczaje Kościoła prawo żących do Zachodu (określanych wyzna dziłoby do zatracenia różnicy między sławnego, przyjmowała natomiast dog niowe jako “ greko-katolicy ” ) od prawo dobrem i złem i wskutek tego do godzenia maty Kościoła Rzymskiego oraz uznawała sławnych Ukraińców “rosyjskich.” się na każde prawo, a więc prowadziłoby zwierzchnictwo Stolicy Apostolskiej. Unia brzeska powstała jako wyraz do amoralnego oportunizmu. Zarazem Odmiennie jednak niż unia florencka była polityki pojednania i miłości chrześcijań osłabiałoby siły wałczące o dobre prawa, aktem o charakterze lokalnym, ustana skiej w tym okresie, w którym w krajach bo i na jakiż argument możnaby się wtedy KRÓL ZYGMUNT III wiając nowy Kościół unicki jedynie w zarówno protestanckich jak katolickich powołać — prócz argumentu siły — granicach Polski, wśród jej ludności jedność religijną wymuszano siłą: w Anglii wyrażonego przez Niemców w słowach (Fragment z “ Kazania Skargi ” Jana Matejki) prawosławnej. Bezpośrednio po usta toporem Henryka VIII, we Francji — “ die Macht des Bestehenden.” Przykład nowieniu unii przystąpiło do niej całe .rzezią w noc św. Bartłomieja. Warunki to uwydatni. prawie duchowieństwo prawosławne oraz zewnętrzne, niezależne od Polski sprawiły, i czołowi przywódcy świeckiego prawo że jej sukces nie był zupełny, rezultaty Istnieje w prawie międzynarodowym sławia w Polsce. zasada niemieszania się jednego państwa Unia lubelska, dzieło ostatniego Jagiel Konieczność zjednoczenia religijnego można wszakże wyrazić słowami historyka do spraw wewnętrznych drugiego. Pozo lończyka, Zygmunta Augusta, stworzyła Polski na grupcie prawdziwie narodowej Unia brzeska miała dla Polski i dla angielskiego, H. A. L. Fishera,