Katalog Zbiorów Instytut Pi∏sudskiego Catalog of Collections Pilsudski Institute

This special PDF edition of the catalog has this different cover design and the color images inside with reduced resolution in order to reduce its size for transmitting over the Web. For a printed copy of the full-color, full-resolution catalog, please contact the Pilsudski Institute using the information below.

Pilsudski Institute 180 Second Avenue New York, NY 10003 Tel: 212-505-9077 Fax: 505-9052 e-mail: [email protected] Katalog Zbiorów Instytut Pi∏sudskiego Catalog of Collections Pilsudski Institute

180 Second Avenue New York, NY 10003 Tel: 212-505-9077 Fax: 505-9052

www.pilsudski.org Robotnik , Luty 1894 r., jednodniówka Polskiej Partii Socjalistycznej redagowana przez J. Pi∏sudskiego

Robotnik special issue of February, 1894, edited by Jozef Pilsudski and published by Mapa Warszawy, sytuacja Powstania Warszawskiego w dniu 5 wrzeÊnia, 1944 r.

Map of during the Uprising; situation as of September 5, 1944 KATALOG ZBIORÓW CATALOG OF COLLECTIONS

„Te s∏owa mówi do Was cz∏owiek, który swojà “These words are spoken to you by a man who from duchowà formacj´ zawdzi´cza od poczàtku polskiej the beginning owes his spiritual formation to Polish kulturze, polskiej literaturze, polskiej muzyce, plas - culture, Polish literature, Polish music and art, the - tyce, teatrowi, polskiej historii, polskim tradycjom ater, Polish history, Polish Christian traditions, chrzeÊcijaƒskim, polskim szko∏om, polskim uniwer - Polish schools and universities... And I ask you: sytetom... I prosz´ Was:

Pozostaƒcie wierni temu dziedzictwu! Uczyƒcie je podstawà Remain faithful to this heritage! Make it the foundation of swojego wychowania! Uczyƒcie je przedmiotem dumy! your formation! Make it the object of your pride! Keep alive Przechowajcie to dziedzictwo! Pomnó˝cie to dziedzictwo! this heritage. Enlarge this heritage! Impart it to the future Przeka˝cie je nast´pnym pokoleniom!” generations!” Jan Pawe∏ II John Paul II Gniezno, 6 czerwca 1979 r. in Gniezno, , June 6, 1979

„Kto nie szanuje i nie ceni swojej przesz∏oÊci, ten nie jest “He who does not respect and value his past is not worthy of the godzien szacunku i teraêniejszoÊci, ani nie ma prawa do present, or of respect and he has no right to the future.” przysz∏oÊci.” Józef Pi∏sudski Jozef Pilsudski

THE PILSUDSKI INSTITUTE OF AMERICA FOR RESEARCH IN THE MODERN HISTORY OF POLAND, INC. www.pilsudski.org Katalog jest finansowany przez Senat RP przy kooperacji Fundacji SEMPER POLONIA Catalog was financed by the Senate of the Polish Republic through SEMPER POLONIA Foundation Editorial Committee Agnieszka Alberska, Anna Belka, Barbara Berska, Jacek Ga∏àzka, Iwona Dràg Korga, Renata Siuzdak, Andrzej Ziobroƒ Photos : Jerzy Koss, Janusz & Marek Podlecki, Albert Yokum Cover & text design, color scanning & production by Graafiset International Inc.

Copyright © 2006 by Pilsudski Institute. All rights reserved The Pilsudski Institute is located in at: 180 Second Ave. (between 11th and 12th streets) Nowy Jork, NY 10003, Tel: 212 505-9077, Fax: 212 505-9052, e-mail: [email protected] / http://www.pilsudski.org

A Non-Profit Educational Institution 501 (c) (3) of the Internal Revenue Code Contributions are deductible for Income Tax purposes

"Instytut Józefa Pi∏sudskiego jest nie tylko skarbnicà cennych i historycznie unikalnych archiwów, jest tak˝e ˝ywym pomnikiem zaanga˝owania w walce o niepodleg∏oÊç Polski pod duchowym przywództwem Marsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego. Obecnie, kiedy Polska jest znów niepodleg∏a i walczy o umocnie - nie swojej suwerennoÊci, przyk∏ad Pi∏sudskiego inspiruje Polaków w ich patriotycznych dà˝eniach." prof. Zbigniew Brzeziƒski Doradca do Spraw Bezpieczeƒstwa Prezydenta Jimmy Cartera

“The Pilsudski Institute is not only a repository of treasured and historically unique archives; it is also a living monument to Poland’s commitment to independence, personalized by the memory of Marshal Jozef Pilsudski. At a time when Poland is again independent and struggling to consolidate its sov - ereignty, Pilsudski’s example is a beacon which galvanized the energies and commitment of patriotic Poles.” prof. Zbigniew Brzezinski Former National Security Advisor to President Jimmy Carter

2 Historia Instytutu 6 History of the Institute 6 Archiwa 11 Archives 11 karty pocztowe, fotografie, postcards, photographs dokumenty, 18 documents, 18 zespo∏y archiwalne, mapy 22 archival units, maps 22

Zbiory muzealne 30 SPIS TREÂCI Museum collections 30 TABLE OF CONTENTS medale i rzeêby medals and sculptures odznaczenia i znaki okolicznoÊciowe decorations and badges znaczki pocztowe postal stamps monety i banknoty coins and banknotes mundury uniforms Biblioteka 34 The Library 34 Prasa 36 The press 36 Galeria polskich obrazów 37 Gallery of Polish paintings 37 Biografia Józefa Pi∏sudskiego 42 Biography of Józef Pilsudski 43 Za∏o˝yciele Instytutu 44 Founders of the Institute 44 Prezesi Instytutu 46 Presidents of the Institute 46 Dyrektorzy Wykonawczy 48 Executive Directors 48 Deklaracja Cz∏onkowska 48 Membership Application 48

“Stamp of Approval” The Polish Government issued this stamp in recognition of the Pilsudski Institute and its efforts on Poland’s behalf.” Polish American Journal, December, 2002

3 Szanowni Paƒstwo, Drodzy Przyjaciele

Instytut Józefa Pi∏sudskiego w Nowym Jorku przedstawia katalog swoich zbiorów. Archiwum Instytutu, za∏o˝one w 1943 r., jest najwi´kszym archiwum w Ameryce poÊwi´conym wy∏àcznie najnowszej historii Polski. Galeria obrazów wybitnych polskich malarzy jest jednà z najwa˝niejszych kolekcji malarstwa polskiego w Stanach Zjednoczonych dost´pnych dla publicznoÊci.

Archiwum (ponad 200 metrów bie˝àcych akt), biblioteka (blisko 23,000 pozycji), galeria obrazów (przesz∏o 200 prac), a tak˝e kolekcje: 20,000 fotografii oraz map, pocztówek, znaczków i medali to wielki skarb polskiej historii i sta∏a wystawa dziedzictwa polskiego w Ameryce.

Instytut jest oÊrodkiem studiów historycznych, gdzie specjalny nacisk k∏adzie si´ na prostowanie b∏´dów historycznych powsta∏ych podczas okupacji niemieckiej, sowieckiej i rzàdów komunistycznych.

DziÊ, dzi´ki sukcesywnie wprowadzanym udoskonaleniom m.in.: stworzeniu komputerowej ewidencji zbiorów - dost´pnej na stronie internetowej www.pilsudski.org - Instytut staje si´ nowoczesnà instytucjà naukowo-badawczà, obs∏ugujàcà badaczy z Polski, Stanów Zjednoczonych oraz wielu innych paƒstw.

Prezentowany katalog zbiorów powsta∏ dzi´ki subwencji przyznanej Instytutowi przez Senat Rzeczpospolitej Polskiej w uznaniu dla jego dzia∏alnoÊci kulturalno-naukowej. Koordynatorem realizacji projektu by∏a Fundacja SEMPER POLONIA.

ChcielibyÊmy, aby niniejsza publikacja przyczyni∏a si´ do promocji Instytutu Józefa Pi∏sudskiego przede wszystkim wÊród Polonii, która jest podsta - wowà, naturalnà i koniecznà bazà wsparcia dla Instytutu. Sà to miliony Amerykanów polskiego pochodzenia, którzy powinni wiedzieç o naszej dzia∏alnoÊci, wspieraç jà i z niej korzystaç. Na ostatniej stronie katalogu znajdà Paƒstwo deklaracj´ cz∏onkowskà, do której wype∏nienia goràco Paƒstwa zach´camy. Z powa˝aniem, Jacek Ga∏àzka dr Stanis∏aw Milewski Prezes / President Wiceprezes / Vice President

Andrzej Beck Ewa Babiarz Wiceprezes /Vice President Sekretarz Zarzàdu / Secretary of the Board

4 Dear Friends of the Institute

The Pilsudski Institute for Research in the Modern History of Poland is pleased to present this catalog of its collections. Founded in 1943, the Institute has become the largest Polish archive in America dedicated exclusively to modern Polish history as well as a historical library of nearly 23,000 volumes. The Institute provides essential data for historians seeking to eliminate misinformation, disinformation and omissions committed by Nazi and communist propaganda (1939-1989).

The gallery of over 200 Polish paintings is one of the largest collections of Polish paintings in the U.S.A. open to the public.

The archives, the library, the gallery and collections of 20,000 photographs, documents, maps, medals, decorations, postcards and stamps constitute a priceless treasure of Polish and Polish American history and a unique showcase of Polish American heritage.

A bilingual website - www.pilsudski.org - serves thousands of scholars and students all over the world. The location of the Institute in the heart of New York puts it within reach of scholars, researchers and the many Polish schools in the metropolitan area.

In 2005 the Senate of the Republic of Poland and the SEMPER POLONIA Foundation of Warsaw recognized the value of our activities by offering for the first time continuing grants to modernize the archives and the library, to aid teachers of Polish history by offering prizes to students, to mount travel - ing exhibits, to organize conferences on Polish history and to produce this, the first catalog of the Institute’s collections.

This catalog will help present the Institute to all Americans, and especially to the millions of who are the obvious and essential source of support for its activities. Please take a look at the last page of the catalog which is an application for membership in the Institute. We warmly com - mend it to your attention. Sincerely yours,

dr Iwona Dràg Korga Cz∏onkowie Rady / Board Members Dyrektor Wykonawczy / Executive Director prof. Mieczyslaw Biskupski prof. John Micgiel dr Marek Zieliƒski dr Maria KapuÊciƒska Stanis∏aw Âwiderski Cz∏onek Zarzàdu / Member of the Board Janusz Krzy˝anowski prof. Piotr Wandycz

5 Historia Instytutu History of the Institute

Instytut Józefa Pi∏sudskiego powsta∏ 4 lipca 1943 r. The Institute was founded on July 4, 1943. At a meet - Za∏o˝y∏a go m.in. grupa najbli˝szych wspó∏prcowni- ing in the Washington Hotel in New York City, an ków Marsza∏ka, którzy w wyniku dzia∏aƒ wojennych organizing committee was formed to set up a non- znaleêli si´ w Stanach Zjednoczonych. political research organization, to be named the Pilsudski Institute of America, for the purpose of Podczas II Walnego Zgromadzenia Komitetu studying the modern history of Poland. It would con - Narodowego Amerykanów Polskiego tinue the work of the Institute founded in Kossak, Wojciech (1857-1942) Pochodzenia, zorganizowanego w Hotelu „Józef Pi∏sudski na Kasztance”, Olej na p∏ótnie, Warsaw in 1923, called the Institute for Washington w Nowym Jorku, wy∏oniono sygnowany i datowany (1928), 99 x 91.5 cm Research in the Modern History of Poland. In oÊmioosobowy Komitet Organizacyjny, “Pilsudski on horseback”, Oil on canvas, signed & 1936 the Institute in Warsaw was named after dated (1928), 39x36” którego zadaniem by∏o utworzenie autonom - Marshal Jozef Pilsudski who died in 1935. icznego oÊrodka pracy naukowej pod nazwà Amerykaƒski Instytut Józefa Pi∏sudskiego PoÊwi´cony Badaniu Najnowszej Historii The Pilsudski Institute of America was to carry on the work of the Polski. Nowa placówka nawiàzywa∏a do tradycji utworzonego w Warsaw Institute until the end of the war, and thereafter continue its 1923 r. w Warszawie Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski activities in America as a branch of the reconstituted Pilsudski (nazwanego po Êmierci Marsza∏ka jego imieniem). Instytut sta∏ si´ Institute in Warsaw. tak˝e depozytariuszem pochodzàcego z Instytutu w Warszawie tzw. Archiwum Belwederskiego uratowanego z p∏onàcej stolicy. Among the founders were prominent Polish Americans: Franciszek Januszewski, Maksymilian Wegrzynek and Lucjan Kupferwasser; WÊród za∏o˝ycieli, oprócz znanych dzia∏aczy polonijnych, takich and well known Polish exiles, former ministers and politicians of jak: Franciszek Januszewski, Maksymilian W´grzynek i Lucjan prewar Poland: Henryk Floyar-Rajchman, minister of industry and Kupferwasser znaleêli si´ polscy uchodêcy wojenni, którzy w II commerce, Ignacy Matuszewski, minister of finance, and Waclaw Rzeczypospolitej zajmowali wa˝ne stanowiska paƒstwowe: Henryk Jedrzejewicz, minister of education. Franciszek Januszewski, pub -

6 Floyar-Rajchman - by∏y minister przemys∏u i handlu, Ignacy lisher of The Polish Daily in Detroit, became chairman of the Matuszewski - by∏y pose∏ na W´grzech i minister skarbu oraz Organizing Committee. After his resignation on September 16, Wac∏aw J´drzejewicz - by∏y minister oÊwiaty. Ci trzej ministrowie 1943, he was succeeded by Ignacy Matuszewski. On December 16, nadzorowali we wrzeÊniu 1939 r. transport Funduszu Obrony 1943, forty-eight regular members were accepted, the categories of Narodowej i polskiego z∏ota na Zachód, póêniej jednak, gdy polski supporting, corresponding and honorary members were created, and rzàd w Londynie odsunà∏ pi∏sudczyków na margines ˝ycia polity - by-laws were passed. cznego, odmawiajàc im nawet przyj´cia do wojska - zdecydowali si´ na emigracj´ do Stanów Zjednoczonych. The Institute was to collect, protect and process documents related to the history of Poland after 1863, in order to create an archive, pub - G∏ównym celem za∏o˝ycieli Instytutu w Nowym Jorku by∏a natych - lish books and other publications, support scholarly activities, coop - miastowa, po zakoƒczeniu dzia∏aƒ wojennych, rekonstrukcja erate with other scholarly institutions, provide grants for research on Instytutu Józefa Pi∏sudskiego w Warszawie. Kiedy jednak konfere - Polish history, and organize lectures and readings. The reconstruc - ncja ja∏taƒska przesàdzi∏a losy kraju, przed twórcami placówki tion of the Institute in Warsaw after the war was set as a top priori - stan´∏o zadanie prowadzenia sta∏ej, niezale˝nej instytucji badawczo- ty. Unfortunately the Yalta Conference in 1945 sealed the fate of naukowej zajmujàcej si´ nie tylko gromadzeniem, prze - Poland and forced the Institute to continue in New York as an inde - chowywaniem i badaniem dokumentów dotyczàcych Polski, ale pendent entity, with the added mission of promoting full and accu - tak˝e popularyzowaniem prawdziwej, niezafa∏szowanej wiedzy o rate knowledge of Poland and its most recent history. Polsce i jej historii najnowszej. The early years were a battle for financial survival, secured mainly Pierwsze lata dzia∏alnoÊci by∏y dla Instytutu okresem walki o prze - by the generosity of the original founders and that of successive trwanie. By∏o ono mo˝liwe g∏ównie dzi´ki za∏o˝ycielom, kolejnym presidents and members of the Board who volunteered their time and prezesom i dyrektorom, którzy ofiarowali swój czas, prac´ i niejed - work. In spite of financial uncertainty, the Institute managed to nokrotnie fundusze. Podobnie jak wtedy, tak i dziÊ dzia∏alnoÊç organize conferences, lectures and exhibits to commemorate impor - Instytutu w du˝ej mierze opiera si´ na pracy wolontariuszy, pod - tant events and anniversaries, to issue new publications while con - stawà finansowania placówki sà sk∏adki cz∏onkowskie i darowizny. tinuing to enlarge its archival holdings and other collections: the library, medals, badges and works of famous Polish painters. As Mimo trudnoÊci Instytut rozwija∏ si´. Odbywa∏y si´ zjazdy i odczy - funds permitted, the Institute began to fund prizes for the best histor -

7 ty naukowe, wystawy, ukazywa∏y publikacje m.in. o charakterze ical publications on the modern history of Poland and issue study êród∏owym, wspomnienia znanych postaci ˝ycia politycznego: grants. Juliusza ¸ukasiewicza - by∏ego ambasadora RP w Pary˝u i Józefa Lipskiego - by∏ego ambasadora RP w Berlinie. Z czasem Instytut The by-laws established in 1943, with revisions in subsequent years, zaczà∏ przyznawaç nagrody za prace historyczne i fundowaç stypen - governed the activities of the Institute. In 1951 a new category of dia dla m∏odych, niezale˝nych naukowców. Przede wszystkim jed - membership, "Friend of the Institute," was established; in 1958 the nak Instytut, dzi´ki aktywnoÊci i ofiarnoÊci Polonii amerykaƒskiej, obligation to reconstitute the Institute in Warsaw after the war was powi´ksza∏ swoje zbiory: archiwalne, biblioteczne, numizmatyczne eliminated and the Board of Directors was increased to twenty mem - i obrazów. bers. The greatest changes occurred in 1976 when on March 19th new by-laws were approved. The Annual Meeting of members was W zwiàzku z dzia∏alnoÊcià cenzury i niszczeniem w kraju dokumen - no longer the governing body of the Institute; instead the Board of tacji dotyczàcej historii Polski, archiwalia Instytutu nabra∏y Directors would elect each year the president and the Executive szczególnego znaczenia zarówno podczas niemieckiej okupacji, jak Committee to be responsible for the realization of the approved pro - i po II wojnie Êwiatowej, kiedy Polska znalaz∏a si´ pod rzàdami gram and the day-to-day management of the Institute. Members of komunistów. Instytut wraz ze swoimi zbiorami nadal odgrywa the Board of Directors would be elected for life. In 1999, the by-laws wa˝nà rol´. Unikatowy zasób archiwalno-biblioteczny przyciàga were amended to require members of the Board of Directors to be licznych goÊci przede wszystkim: profesorów, studentów, doktoran - elected for three years, with one-third of the Board being elected tów, którzy znajdujà tu materia∏y do prac magisterskich i rozpraw each year. In 2006 the Institute had twelve members on the Board. naukowych. When Poland regained its sovereignty in 1989, it became possible W Instytucie od poczàtku dzia∏alnoÊci nie by∏o zawodowych archi - for the Pilsudski Institute to cooperate with the new Polish govern - wistów, którzy sprawowaliby merytorycznà opiek´ nad ca∏oÊcià ment and its institutions. After 2001, the Institute’s close collabora - zasobu. Zbiory by∏y jednak przez ca∏y czas dobrze zabezpieczone i tion with the National Headquarters of the Polish State Archives and udost´pniane. Dodatkowo w latach 70-tych wi´kszoÊç the support by the Kosciuszko Foundation in New York resulted in najwa˝niejszych archiwaliów zosta∏a zmikrofilmowana. grants for visiting archivists from Poland; Pawel Pietrzyk from the Lodz State Archives in 2002, Dorota Kotowicz from the Krakow Dzi´ki zmianom zaistnia∏ym w Polsce po 1989 r. powsta∏a (Bochnia) State Archives in 2003/4, Dr. Barbara Berska from the

8 mo˝liwoÊç podj´cia wspó∏pracy z polskimi instytucjami i Krakow State Archives in 2004/5, and Anna Belka from the State Êrodowiskami archiwalnymi. Od 2001 r., w porozumieniu z Archives in Warsaw in 2005/6. Naczelnà Dyrekcjà Archiwów Paƒstwowych (NDAP) i dzi´ki stypendiom przyznanym przez Fundacj´ KoÊciuszkowskà, Instytut Modernizing and preserving the archives requires computerization goÊci∏ archiwistów z Polski: Paw∏a Pietrzyka z Archiwum of archival units, repacking of all files into acid-free folders and Paƒstwowego w ¸odzi, Dorot´ Kotowicz z Archiwum Paƒstwowego boxes, and the installation of modern shelving. The Polish Science w Krakowie (Oddzia∏ w Bochni), dr Barbar´ Berskà z Archiwum Foundation of Warsaw provided the funds for the new equipment. Paƒstwowego w Krakowie i Ann´ Belk´ z Archiwum Paƒstwowego m.st. Warszawy. Rozpocz´ty w 2001 r. proces kompleksowej mod - Together with the National Headquarters of the Polish State ernizacji archiwum i zabezpieczenia zbiorów obejmowa∏ m.in.: Archives, the Institute embarked on the repair and microfilming of sporzàdzenie komputerowej ewidencji zespo∏ów archiwalnych, documents on the three (1919-1921). The work przepakowanie akt do teczek i pude∏ z tektury bezkwasowej oraz was done in Poland and the Polish Foreign Ministry paid for the umieszczenie ich w nowych, funkcjonalnych rega∏ach. Wyposa˝enie transportation of the successive shipments to and from Poland, with archiwum sfinansowa∏a Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej w the Polish Consulate in New York in charge of the shipments. Warszawie. Protecting collections of great value to Poland is one of the priorities of the Polish State Archives. Wspólnie z NDAP Instytut podjà∏ nast´pny, realizowany ju˝ w Polsce, projekt majàcy na celu konserwacj´ i zmikrofilmowanie jed - In 2005, the Polish Senate made its first grant to the Institute which nej z najcenniejszych swoich kolekcji - Powstania Âlàskie. Transport included the assignment of Agnieszka Alberska, from the National archiwaliów wspó∏organizuje Konsulat Generalny RP w Nowym Library in Warsaw, to begin the work of reorganizing and comput - Jorku. Zabezpieczenie tej wa˝nej dla kultury polskiej kolekcji jest erizing the library of the Institute and Dr. Barbara Berska from the priorytetem Instytutu i NDAP. Projekt ten jest wspó∏finansowany Krakow State Archives to continue modernization of the Institute’s przez województwo Êlàskie. archives.

W 2005 r., dzi´ki sta˝om przyznanym przez Senat RP dr Barbarze The Institute, with Poland’s and Polonia’s support, will continue to Berskiej z Archiwum Paƒstwowego w Krakowie i Agnieszce be a beacon of Polish culture in America for Americans and Polish Alberskiej z Biblioteki Narodowej w Warszawie kontynuowano Americans as well as Poles scattered throughout the world who visit

9 prace nad opracowywaniem archiwaliów i zbiorów bibliotecznych. the Institute’s website: www.pilsudski.org. For the metropolitan area of New York, the Institute provides numerous programs, including Od lat pozostaje Instytut placówkà promieniujàcà polskoÊcià, book fairs, film screenings, historical exhibits, lessons for students otwartà na ludzi ciekawych Polski i jej kultury. Odbywajà si´ of Polish history, and opportunities to meet with historians and spotkania z historykami, prezentacje ksià˝ek, projekcje filmów, authors. wystawy, lekcje dla m∏odzie˝y szkó∏ polonijnych, kiermasze ksià˝ek. Bie˝àca dzia∏alnoÊç placówki i bogate zbiory sprawiajà, ˝e jest Instytut ˝ywà skarbnicà wiedzy o Polsce i Polonii amerykaƒskiej.

Sowa-Sowiƒski, Zygmunt (1908-1954) Sowa-Sowiƒski, Zygmunt (1908-1954) Portret T. Jeffersona, Miniatura w koÊci s∏oniowej, Portret gen. Józefa Hallera, Miniatura w koÊci oprawiona s∏oniowej, oprawiona Thomas Jefferson, Miniature in ivory, framed General Jozef Haller, Miniature in ivory, framed Sowa-Sowiƒski, Zygmunt (1908-1954) Donated by Irene Prime, 1998 Donated by Irene Prime, 1998 Portret Ignacego Paderewskiego, Miniatura, oprawiona Ignacy Paderewski, Miniature, framed Donated by Irene Prime, 1998

10 Archiwum Archives

Pozyskiwanie archiwaliów jest jednym z The collecting of archives is one of the basic podstawowych zadaƒ Instytutu odzwiercied - goals and activities of the Institute. Today the lonym zarówno w statucie, jak i codziennej Institute has the largest archive in America dzia∏alnoÊci. Archiwum Instytutu posiada devoted exclusively to the modern history of najwi´kszy zbiór dokumentów do historii Poland. Polski ze wszystkich instytucji polonijnych na terenie Stanów Zjednoczonych. The archives of the Institute came from two Najbardziej wartoÊciowà cz´Êç zasobu stanowià archiwalia Instytutu main sources. The first was the prewar Pilsudski Institute for Badania Najnowszej Historii Polski w Warszawie, nazywane tak˝e Research in the Modern History of Poland in Warsaw; the second Archiwum Belwederskim, uratowane podczas II wojny Êwiatowej. source was donations from various Polonian organizations in Do grupy tej nale˝à m.in. zespo∏y: Adiutantura Generalna America, diplomatic posts, and bequests from individuals. Naczelnego Wodza, Komisja Likwidacyjna gen. Lucjana ˚eligowskiego, Sprawy Sàdowe i Honorowe Genera∏ów i Wy˝szych Undoubtedly, the most valuable part of the Institute's archives is the Dowódców, Ukraiƒska Misja Wojskowa w Polsce oraz Powstania above-mentioned archive of the prewar Pilsudski Institute in Âlàskie. Warsaw, known as the Belvedere Archives, which was saved during Najobszerniejszà cz´Êç zbiorów, o kapitalnej wartoÊci historycznej, World War II. tworzà akta pozyskane ju˝ na terenie Stanów Zjednoczonych. Dokumentujà one dzia∏alnoÊç Polonii na przestrzeni ostatnich This part of the archives consists of the following units: archives for kilkudziesi´ciu lat, zawierajà materia∏y pozosta∏e po wielu wybit - the years 1918-1922 of the Adjutant-General to the Supreme nych m´˝ach stanu, politykach i wojskowych. Oprócz znaczàcych Commander, Jozef Pilsudski; The 1926 Liquidation Commission organizacji polonijnych takich jak: Komitet Obrony Narodowej w Report of General Lucjan Zeligowski; Judicial proceedings involv - Ameryce i Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego ing senior military personnel (1915-36); The Ukrainian Military Pochodzenia, w Instytucie przechowywane sà archiwa osobiste Mission in Poland (1919-1931); and The Silesian Uprisings (1919- 1921).

11 m.in. ambasadorów: Józefa Lipskiego, Micha∏a Sokolnickiego, The largest part of the archives comes from the , docu - Juliusza ¸ukasiewicza, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, Jana menting the life of Polonia and of the many statesmen, politicians Weinsteina, W∏adys∏awa Pobóg-Malinowskiego i Tadeusza and senior military officers who made their way to the United States. Katelbacha. W tej grupie akt znajdujà si´ tak˝e archiwalia placówek The wartime archives of the National Committee of Americans of dyplomatycznych i organizacji rzàdowych m.in.: Konsulatu Polish Descent, of the Polish American Congress and of the Polish Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku, Polskiego Defense Committee can also be found in the Institute, which also Centrum Informacyjnego oraz Samodzielnej Placówki holds personal archives of Jozef Lipski, Michal Sokolnicki, Juliusz Wywiadowczej ESTEZET, pozyskane ró˝nymi drogami po Lukasiewicz, Gen. , Gen. Wladyslaw cofni´ciu uznania dla rzàdu Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Bortnowski, Jan Weinstein, Wladyslaw Pobog-Malinowski and Wyró˝niç nale˝y tak˝e kolekcje wycinków prasowych, druków ulot - Tadeusz Katelbach. Also included in this section are the archives of nych i zdj´ç dotyczàcych danej postaci lub wydarzenia. many diplomatic posts and Polish government agencies, such as the O ile Instytut zbiera i przechowuje w zasadzie dokumentacj´ doty - Polish Consulate General in New York and the Polish Information czàcà najnowszej historii Polski, posiada tak˝e materia∏y z II po∏owy Center, which came to the Institute in various ways after the U.S. XVIII w. i I po∏owy XIX w. m.in.: archiwum Leona Or∏owskiego, Government withdrew its recognition of the Polish Government in zawierajàce dokumenty od 1777 r. i archiwum Waleriana exile in 1945. P∏atonowa, obejmujàce lata 1818-1865. W dniu 31 grudnia 2005 r. zasób Instytutu tworzy∏o 134 The Institute's archives have now been thoroughly modernized. All zewidencjonowanych kolekcji, na które z∏o˝y∏o si´ 10 893 jednostek documents have been placed in acid-free folders and file boxes, and archiwalnych. Do opracowania pozosta∏y kolekcje: fotograficzna, stored on new, well-ventilated shelves, thus gaining space for new prasy oraz kilka spuÊcizn. acquisitions. All contents have been thoroughly checked and will be described and entered in databases on these websites: www.pilsuds - Informacje o opracowanych zespo∏ach archiwalnych sà sukcesywnie ki.org and www.archiwa.gov.pl zamieszczane w komputerowych bazach danych SEZAM i IZA. Baza SEZAM zawiera ogólne informacje o poszczególnych As a result of the modernization of the archives, with the help of zespo∏ach, baza IZA obejmuje opis zespo∏u ju˝ na poziomie jednost - Polish National Archives, the Polish Science Foundation of Warsaw, ki. Obie bazy sà dost´pne na stronach internetowych: www.pilsuds - and the Polish Senate through the SEMPER POLONIA Foundation, ki.org i www.archiwa.gov.pl as well as the Kosciuszko Foundation in New York, the Institute’s

12 Rozpocz´ta w 2001 r. modernizacja archiwum by∏a mo˝liwa dzi´ki archives are one of the best organized of Polonian archives, and one pomocy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Paƒstwowych, Fundacji na of the largest and most valuable sources of documents on Polish Rzecz Nauki Polskiej, Senatowi RP w kooperacji z Fundacjà SEM - modern history to be found outside of Poland. PER POLONIA i Fundacji KoÊciuszkowskiej w Nowym Jorku.

Archiwum Instytutu jest dziÊ jednym z najnowoczeÊniejszych archi - wów polonijnych, oferujàcym ∏atwo dost´pnà i pe∏nà informacj´ o posiadanych zbiorach.

Czermaƒski, Zdzis∏aw (1900-1970) "Chopin", Tusz i akwarela na papierze, syg - nowany, 56 x 49.5 cm Kossak, Juliusz (1824-1899) "Chopin", Ink and watercolor on paper, signed, "Powstaniec 1863 roku", Akwarela, sygnowana i 22" x 19 1/2" datowana (1891), 12.5 x 16 cm Donated by Janina Czermaƒska, 1995 "1863 Uprising", Watercolor, signed & dated (1891), 5" x 6 1/4" Donated by Col. Janusz Iliƒski Kossak, Juliusz (1824-1899) "Towarzysz Pancerny", Heliograwiura, sygnowana i datowana (1880), 21 x 17 cm "Polish Cavalryman", Heliogravure, signed & dated (1880), 8 1/4" x 6 1/2". Donated by Alina Starczewska, 1985

13 Karty pocztowe Postcards

Na kolekcj´ sk∏adajà si´ tysiàce kart pocztowych i These were assembled from gifts of members and sym - widokówek ze zbiorów w∏asnych oraz ofiarowanych przez pathizers of the Institute and are arranged by subject cz∏onków i sympatyków Instytutu. Zbiór tworzà areas which enable viewers to appreciate the beauty of nast´pujàce dzia∏y: "Miasta i wioski polskie", "Warszawa”, Poland. Here are the subjects: towns and villages of “Krajobrazy polskie", "", "Pamiàtkowo-patrioty - Poland, Warsaw, Polish landscapes, Eastern czne", "Artystyczne", "Âwiàteczne" (okres wojny). Du˝y, Borderlands, patriotic souvenirs, art, holy days in liczàcy ponad 700 pozycji, to dzia∏ "Legiony i ich twórca", wartime, and a large collection of over 700 postcards obejmujàcy seri´ pocztówek wydanych w okresie issued in series during the time of the Legions, and of Legionów z przeznaczeniem na cele legionowe oraz przed - Marshal Jozef Pilsudski during various periods of his stawiajàce Marsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego w ró˝nych okre - life and political or military activity. sach ˝ycia. Fotografie Photographs

Zbiory fotograficzne Instytutu liczà blisko 20,000 jed - The Institute's collection has over 20,000 photo - nostek. Kolekcja powsta∏a dzi´ki darom osób prywat - graphs donated by individuals and organizations nych i organizacji spo∏ecznych takich jak: Komitet such as the Committee of Americans of Polish Obrony Narodowej, Komitet Narodowy Amerykanów Descent and the Committee to Help “Solidarity.” Polskiego Pochodzenia i Komitet Pomocy "SolidarnoÊci" w Nowym Jorku. The collection is divided into the following groups: a) by subject, b) individuals, c) Jozef Pilsudski, Zbiory pogrupowane sà w dzia∏y: rzeczowy, osobowy, Polish Legions and the Polish Military Organization, Józef Pi∏sudski, Legiony Polskie i Polska Organizacja d) Localities, and e) “Solidarity.” Wojskowa, miejscowoÊci, "SolidarnoÊç". Na dzia∏ rze - Among the subjects included there is a unique photo czowy sk∏ada si´ m.in. oko∏o 1,000 zdj´ç przedstawiajà - collection of the Polish army and Polish children in

14 cych polskich zes∏aƒców na Syberi´, ich drog´ do polskiego wojska the . There are about 1,000 photos of Poles deported to oraz losy dzieci, oddzielonych od rodziców, a przygarni´tych przez Siberia, their trek to join the Polish army, and the fate of children Armi´ Polskà pod wodzà W∏adys∏awa Andersa. Zbiory zgromad - separated from their parents and adopted by the Polish Army of zone w dziale osobowym obejmujà zdj´cia znanych polityków, General Wladyslaw Anders. Photos of individuals, many of them wojskowych i dzia∏aczy spo∏ecznych. Du˝à wartoÊç historycznà well known politicians, military and civil leaders, and the Pilsudski posiadajà materia∏y z wizyt gen. W∏adys∏awa Sikorskiego i Ignacego collection are among the most popular. There are materials related to Paderewskiego w Stanach Zjednoczonych. Dzia∏ poÊwi´cony the wartime visits to the U.S. by General Wladyslaw Sikorski and Józefowi Pi∏sudskiemu zawiera zdj´cia dotyczàce ˝ycia i dzia∏alnoÊ - Ignacy Paderewski. In the Pilsudski collection there are many ci Marsza∏ka, sk∏ada si´ naƒ wiele unikatowych fotografii przed - unique photographs of the life and activities of the Institute's patron, stawiajàcych walki legionowe oraz ˝ycie rodzinne Pi∏sudskich. including military campaigns of the Legions and of his family life. Eastern Poland (Lwow and Wilno) is strongly represented in this W dziale miejscowoÊci znajdujà si´ materia∏y zwiàzane z Kresami section of photos on localities. The “Solidarity” collection includes (Wilno i Lwów). W dziale poÊwi´conym historii ruchu photographs of the 1956 Poznan confrontation with the communist zwiàzkowego "SolidarnoÊç" przechowywane sà równie˝ zdj´cia z authorities as well as the clashes of 1968, 1970, 1980-1981 and the wydarzeƒ poznaƒskich 1956 r., wydarzeƒ 1968 i 1970 r., z okresu martial law period. Photographs from the Institute's photo collec - dzia∏alnoÊci NSZZ "SolidarnoÊç" i stanu wojennego. Fotografie ze tions are frequently used by the American media, by the press in zbiorów fotograficznych Instytutu sà wykorzystywane w prasie, Poland and in various exhibits. publikacjach historycznych, prezentowane podczas wystaw.

Jarocki, W∏adys∏aw (1879-1965) "KoÊció∏ Mariacki w nocy", Akwarela, syg - nowana, 24 x 19 cm "St. Mary's Church at night", Watercolor, signed, 9 1/2" x 7 1/2" Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski, 1977

15 Marsza∏ek Józef Pi∏sudski Marshal Jozef Pilsudski

Józef Pi∏sudski z córkami Wandà i Jadwigà Jozef Pilsudski with daughters Wanda and Jadwiga

Wilno- Ostra Brama, 1938 r. Demonstracja "SolidarnoÊci", Polska 1981 r. Wilno, (), Ostra Brama, 1938 Solidarity demonstration, Poland, 1981

16 Polsce dzieci w Rosji Sowieckiej, uratowane przez Armi´ Polskà pod wodzà gen. W. Andersa, 1941 r. Rodzina polskich zes∏aƒców na granicy rosyjsko-iraƒskiej, 1942 r. Polish children in the Soviet Union, saved by the Polish Army of Gen. W. Anders, 1941 Family of Polish deportees, on the Russian-Iranian border, 1942

Cz∏onkinie Pomocniczej S∏u˝by Polskiej ( tzw."Pestki") z wizytà w Waszyngtonie ˚o∏nierze II Korpusu, zwyci´zcy spod Monte Cassino, maj 1944 r. podczas spotkania z Eleonorà Roosevelt, ˝onà prezydenta USA, 1944 r. Soldiers of the Second Corps, victors of Monte Cassino, May, 1944 Members of the Polish Women's Auxiliary Forces in Washington, D.C. at a meeting with Eleanor Roosevelt, 1944

17 Og∏oszenie o ochotnikach do Legionów Legitymacja Haliny Buraczewskiej, Karta Wojskowa Legionu Polskiego Polskich, 13 wrzeÊnia 1914 r. ochotniczki Strzeleckich Oddzia∏ów Stefana Dudzieniec-Kraka Appeal for volunteers for the Polish ˚eƒskich, 2 sierpnia, 1914 r. Army book of Stefan Dudzieniec-Krak, Legion, September 13, 1914 Identity card of Halina Buraczewska, a Polish Legion volunteer in Women's Rifle Unit, August 2, 1914

Cegie∏ki wydane przez Komitet Obrony Narodowej w Ameryce na rzecz pomocy walczàcej o niepodleg∏oÊç Polsce w okresie I Wojny Âwiatowej Fundraising certificates issued by Committee for National Defense in America to aid the struggle for Poland's independence in

Program z wyst´pu Ignacego Paderewskiego, List Józefa Pi∏sudskiego do Polonii Amerykaƒskiej, Kraków Londyn, 26 czerwca, 1923 r. 7 kwietnia, 1916 r. Program of concert given by Ignacy Jozef Pilsudski's letter to Polish Americans, Krakow, April Paderewski 7, 1916 in , June 26, 1923

18 Pismo marsza∏ka Ferdynanda Focha do szefa Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce, gen. Paula Henrysa, o przes∏anie oficera swego sztabu dla zdania relacji o sytuacji armii polskiej. Rzàd francuski upowa˝nia Misj´ do udziele- nia rzàdowi polskiemu i Naczelnemu Dowództwu WP wszelkiej mo˝liwej pomocy. Widoczna odr´czna notatka gen. Maxime Weyganda, Belgia, Spa, lipiec, 1920 r. Letter of Marshal Ferdinand Foch to Gen. Paul Henrys, head of French Mission in Poland, requesting the dispatch of an officer to report on the Polish army situation, and authorizing the Mission to render all possible aid to the Polish government and the Polish Army Headquarters. Also visible is the handwritten comment by Gen. Maxime Weygand, Spa, , July, 1920

Rozkaz operacyjny nr. 10.000 z 10 sierpnia, 1920 r. autorstwa J.Pi∏sudskiego dotyczàcy Bitwy Warszawskiej, pisany r´kà gen. Rozwadowskiego z podpisami wszystkich dowódców. ( J. Pi∏sudski, M. Weygand, p∏k. Zagórski, E. Rydz-Âmig∏y, Kutrzeba i inni) Rozkaz nr 65 wydany przez Naczelne Dowództwo Jozef Pilsudski Order # 10,000 for the Battle of Wojsk Polskich, dotyczy podzi´kowania i uznania Warsaw, August 10, 1920, handwritten by Gen. dla gen. Stanis∏awa Hallera, Poczta pol. Nr. 53. 27 Rozwadowski with signatures of all commanders lipca, 1920 r. (J. Pilsudski, M.Weygand, Col. Zagorski, E. Order # 65 issued by Supreme Headquarters of Rydz-Smigly, Kutrzeba, and others) Polish Army, paying a tribute to Gen. Stanislaw Haller. Field bulletin #53, July 27, 1920

List gen. T. Rozwadowskiego do J. Pi∏sudskiego dotyczàcy wycofania Bolszewików spod Warszawy rozpoczynajàcy si´ Letter of Gen. T. Rozwadowski to J. Pilsudski concerning the od s∏ów: " Panie Komendancie", 20 sierpnia, 1920 r. retreat of the Bolsheviks from Warsaw, August 20, 1920

19 Dokument podró˝y, wydany przez Dowództwo m. Sosnowca, III Powstanie Âlàskie, 4 lipca , 1921 r. Travel document issued by the Sosnowiec Headquarters, Third Silesian Uprising, July 4, 1921

List gen. W. Sikorskiego, Instrukcja dla premiera Rzàdu placówki AP, Polskiego na wydana przez Uchodêstwie do gen. K. gen. K. Sosnkowskiego, Londyn Sosnkowskiego, 11 marca, 1941 r. Londyn , Letter from Gen. W. kwiecieƒ 1941 r. Sikorski, Prime Minister Instruction to of the Polish Government Polish Army unit in Exile, to Gen. K. issued by Gen. K. Sosnkowski, London, Sosnkowski, March 11, 1941 London, April, 1941

Karta s∏u˝bowa wydana przez Dowództwo Grupy Cymza, III Powstanie Âlàskie, 7 lipca, 1921 r. Identity card issued by the Headquarters of the Cymza Group, Third List A. Pi∏sudskiej do W. J´drzejewicza, 1 listopada, 1940 r. Silesian Uprising, July 7, 1921 Letter of Aleksandra Pilsudska to W. Jedrzejewicz, November 1, 1940 20 List B. Wierzbiaƒskiego z Âwia - List z New York Public Library do towego Zwiàzku Polaków z Komitetu Narodowego Zagranicy do Komitetu Amerykanów Polskiego Narodowego Amerykanów Pochodzenia, Nowy Jork, 25 Polskiego Pochodzenia, Londyn, 2 listopada, 1942 r. czerwca, 1943 r. Letter from the New York Public Letter from Boleslaw Wierzbianski Library to the National Committee of the Association of Poles Abroad of Americans of Polish Descent, to the National Committee of New York, November 25, 1942 Americans of Polish Descent, London, June 2, 1943

Zawiadomienie o demonstracji przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, Nowy Jork, 13 czerwca, 1982 r. Announcement of demonstration against the introduction of Martial Law in Poland, New York, June 13, 1982

Instrukcja w sprawie repatriacji do sowieckiej strefy okupacyjnej, paêdziernik 1945 r. Instruction on repatriation to the Soviet zone of occupation, October, 1945

Statut Niezale˝nego Samorzàdnego Zwiàzku Zawodowego "SolidarnoÊç" By-laws of the Independent Trade Union "Solidarnosc" 21 Kolekcje archiwalne Archival collections

Nr Tytu∏ (Daty) No Title (Dates) 1 Archiwum Józefa Pi∏sudskiego (1882-1996) 1 Jozef Pilsudski Papers (1882-1996) 2 Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza (1918-1922) 2 Adjutancy- Commander in Chief (1918-1922) 3 Akta Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Genera∏a 3 Chief of of Polish Army, General Tadeusz Tadeusza Rozwadowskiego (1920-1921; 1928) Rozwadowski papers (1920-1921; 1928) 4 Komisja Likwidacyjna Genera∏a Lucjana ˚eligowskiego 4 Liquidation Commission of General Lucjan Zeligowski (1925-1926; 1936-1979) (1925-1926; 1936-1976) 5 Sprawy Sàdowe i Honorowe Genera∏ów i Wy˝szych 5 Proceedings of Courts of Honor and other judicial matters Dowódców (1915-1936) concerning generals and senior commanders (1915-1936) 6 Wojskowe Biuro Historyczne (1921-1939; 1973) 6 Military Historical Bureau (1921-1939; 1973) 7 Ukraiƒska Misja Wojskowa w Polsce (1919-1932) 7 Ukrainian Military Mission in Poland (1919-1932) 8 Powstania Âlàskie (1919-1922) 8 Silesian Uprisings (1919-1922) 9 Rzàd Polski na Emigracji (1939-1983) 9 Polish Government in Exile (1939-1983) 10 Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym 10 Consulate General of the Polish Republic in New York Jorku (1930-1945) (1930-1945) 11 Poselstwo Rzeczypospolitej Polskiej w Rio de Janeiro 11 Polish Legation in Rio de Janeiro (1920-1938) (1920-1938) 12 Polish Embassy to the Holy See (1939-1972) 12 Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Watykanie 13 National Treasury (1951-1990) (1939-1972) 14 Control Commission- New York Branch (1942-1945) 13 Skarb Narodowy (1951-1990) 15 The Central Committee For National Defense Of North 14 Najwy˝sza Izba Kontroli, delegatura w Nowym Jorku America (1912-1940) (1940-1945) 16 National Committee Of Americans Of Polish Descent 15 Komitet Obrony Narodowej (1942-1965) (1912-1940) 17 Polish American Congress (1944-1993)

22 16 Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia 18 Polish Government Information Center (1940-1945) (1942-1965) 19 Union of Polish Federalists (1950-1957) 17 Kongres Polonii Amerykaƒskiej (1944-1993) 20 Polish National Alliance, Lodge No.3 in New York 18 Polskie Rzàdowe Centrum Informacyjne (1940-1945) (1980-1988) 19 Zwiàzek Polskich Federalistów (1950-1957) 21 Polish Combatants’ Association (1945-1975) 20 Zwiàzek Narodowy Polski, Oddzia∏ 3 Nowy Jork 22 Polish Freedom Movement “Independence and Democracy” (1880-1988) (1945-1994) 21 Stowarzyszenie Polskich Kombatantów (1945-1975) 23 School of Political and Social Science Polish Ministry of 22 Polski Ruch WolnoÊciowy "Niepodleg∏oÊç i Demokracja" Foreign Affairs in London (1945-1994) (Lectures for students) (1942-1955) 23 Szko∏a Nauk Politycznych i Spo∏ecznych w Londynie przy 24 Polish Refugees/Displaced Persons in (1939-1952) Ministerstwie Spraw Zagranicznych (Zbiór wyk∏adów dla 25 Polish Wars (1918-1984) studentów) (1942-1955) 26 Polish Affairs- clippings (1919-1987) 24 Uchodêcy Polscy w Niemczech (1939-1952) 27 Situation in Poland (1916-1983) 25 Wojny Polskie (1918-1984) 28 Polish Legions, Polish Military Organization, Supreme 26 Sprawy polskie- wycinki prasowe (1919-1987) National Committee, Riflemen’s Association (1896-1977) 27 Polska- sytuacja w kraju (1916-1983) 29 “Siberian”- memories and accounts of the deportations to 28 Legiony Polskie, Polska Organizacja Wojskowa, Naczelny Siberia (1957-1998) Komitet Narodowy, Zwiàzek Strzelecki (1896-1977) 30 Central (1920-1922) 29 Sybiracy- wspomnienia i relacje z zes∏ania (1957-1998) 31 Katyn (1940-1999) 30 Litwa Ârodkowa (1920-1922) 32 Solidarity (1976-1990) 31 Katyƒ (1940-1999) 33 Stefania Bardzilowska Papers (1914-1968) 32 SolidarnoÊç (1976-1990) 34 Jozef Beck Papers (1927-1944; 1999) 33 Archiwum Stefanii Bardzi∏owskiej (1914-1968) 35 Witold Babinski Papers (1919-1982) 34 Archiwum Józefa Becka (1927-1944; 1999) 36 Leslaw Bodenski Papers (1905-1962) 35 Archiwum Witolda Babiƒskiego (1919-1982) 37 General Wladyslaw Bortnowski Papers (1920-1967; 1970) 36 Archiwum Les∏awa Bodeƒskiego (1905-1962) 38 Edmund Charaszkiewicz Papers (1918-1978)

23 37 Archiwum Genera∏a W∏adys∏awa Bortnowskiego 39 Marian Chodacki Papers (1939-1975) (1920-1967; 1970) 40 Roman Debicki Papers (1919-1980) 38 Archiwum Edmunda Charaszkiewicza (1918-1978) 41 Jan Erdman Papers (1940-1986; 1996) 39 Archiwum Majora Mariana Chodackiego (1939-1975) 42 Norbert Fethke Papers (1939-1944) 40 Archiwum Romana D´bickiego (1919-1980) 43 Waclaw Flisinski Papers (1963-1966) 41 Archiwum Jana Erdmana (1940-1986; 1996) 44 Henryk Floyar-Rajchman Papers (1935-1951; 1975) 42 Archiwum Norberta Fethkego (1939-1944) 45 Stanislaw Gierat Papers (1926-1977) 43 Archiwum Wac∏awa Flisiƒskiego (1963-1966) 46 Colonel Marian Golebiewski Papers (1939-1996) 44 Archiwum Henryka Floyar-Rajchmana (1935-1951; 1975) 47 Zygmunt Guze Papers (1935-1972) 45 Archiwum Stanis∏awa Gierata (1926-1977) 48 Klaudiusz Hrabyk Papers (1945-1972) 46 Archiwum Pu∏kownika Mariana Go∏´biewskiego (1939-1996) 49 General Jozef Jaklicz Papers (1918-1974) 47 Archiwum Zygmunta Guze (1935-1972) 50 Professor Wladyslaw Leopold Jaworski Papers (1914-1928) 48 Archiwum Klaudiusza Hrabyka (1945-1972) 51 Cezaria Jedrzejewicz Papers (1943-1967) 49 Archiwum Genera∏a Józefa Jaklicza (1918-1974) 52 Janusz Jedrzejewicz Papers (1907-1951; 1968) 50 Archiwum Profesora W∏adys∏awa Leopolda Jaworskiego 53 Professor Waclaw Jedrzejewicz Papers (1939-1993) (1914-1928) 54 Stanislaw Jordanowski Papers (1940-1993; 1998) 51 Archiwum Cezarii J´drzejewicz (1943-1967) 55 Jozef Karasiewicz Papers (1913-1967) 52 Archiwum Janusza J´drzejewicza (1907-1951; 1968) 56 Tadeusz Katelbach Papers (1933-1977; 2000) 53 Archiwum Profesora Wac∏awa J´drzejewicza (1939-1993) 57 Lt. Colonel Aleksander Kawalkowski Papers (1922-1965) 54 Archiwum Stanis∏awa Jordanowskiego (1940-1993; 1998) 58 Apolinary Kielczynski Papers (1932-1969) 55 Archiwum Józefa Karasiewicza (1913-1967) 59 Professor Tytus Komarnicki Papers (1952-1965) 56 Archiwum Tadeusza Katelbacha (1933-1977; 2000) 60 Antoni Koper Papers (1945-1987) 57 Archiwum Podpu∏kownika Aleksandra Kawa∏kowskiego 61 Witold Korsak Papers (1954-2003) (1922-1965) 62 Wladyslaw & Halina Korsak Papers (1860-1967) 58 Archiwum Apolinarego Kie∏czyƒskiego (1932-1969) 63 Colonel Jan Kowalski Papers (1941-1958) 59 Archiwum Profesora Tytusa Komarnickiego (1952-1965) 64 Major Witold Langenfeld Papers (1925-1958) 60 Archiwum Antoniego Kopera (1945-1987) 65 Stefan Lenartowicz Papers (1925-1961)

24 61 Archiwum Witolda Korsaka (1954-2003) 66 Jan Librach Papers (1933-1973) 62 Archiwum W∏adys∏awa i Haliny Korsaków (1860-1967) 67 Ambassador Jozef Lipski Papers (1916-1962; 1966) 63 Archiwum Pu∏kownika Jana Kowalskiego (1941-1958) 68 Ambassador Juliusz Lukasiewicz Papers (1932-1951; 2002) 64 Archiwum Majora Witolda Langefelda (1925-1958) 69 Reverend Jan Malinowski Papers (1952-1955) 65 Archiwum Stefana Lenartowicza (1925-1961) 70 Colonel Jozef Matecki Papers (1946-1969) 66 Archiwum Jana Libracha (1933-1973) 71 Colonel Ignacy Matuszewski Papers (1938-1946; 1974) 67 Archiwum Ambasadora Józefa Lipskiego (1919-1962; 1966) 72 Colonel Roman Michalowski Papers (1918-1974) 68 Archiwum Ambasadora Juliusza ¸ukasiewicza 73 Colonel Leon Mitkiewicz Papers (1944-1972; 1976) (1932-1951; 2002) 74 Collection on President Ignacy Moscicki (1922-1993) 69 Archiwum Ksi´dza Jana Malinowskiego (1952-1955) 75 Michal Moscicki Papers (1917-1961) 70 Archiwum Pu∏kownika Józefa Mateckiego (1946-1969) 76 Wladyslaw Neuman Papers (1920-1945) 71 Archiwum Pu∏kownika Ignacego Matuszewskiego 77 Jan Nowak-Jezioranski Papers (1942-1981) (1938-1946; 1974) 78 Leon Orlowski Papers (1777-1976) 72 Archiwum Pu∏kownika Romana Micha∏owskiego (1918-1974) 79 Collection on Ignacy Jan Paderewski (1902-1995) 73 Archiwum Pu∏kownika Leona Mitkiewicza (1944-1972; 1976) 80 Michal Kryspin Pawlikowski Papers (1919-1972) 74 Kolekcja dotyczàca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 81 Bohdan Pawlowicz Papers (1918-1967; 1980) Ignacego MoÊcickiego (1922-1993) 82 Tadeusz Aleksander Pawlowicz Papers (1949-1999) 75 Archiwum Micha∏a MoÊcickiego (1917-1961) 83 Ryszard Piestrzynski Papers (1942-1963) 76 Archiwum W∏adys∏awa Neumana (1920-1945) 84 Walerian Platonow Papers (1918-1879) 77 Archiwum Jana Nowaka-Jezioraƒskiego (1942-1981) 85 Wladyslaw Pobog-Malinowski Papers (1939-1962) 78 Archiwum Leona Or∏owskiego (1777-1976) 86 Jerzy Ponikiewski Papers (1938-1966) 79 Kolekcja dotyczàca Ignacego Jana Paderewskiego 87 President Wladyslaw Raczkiewicz Papers (1939-1947; 1985) (1902-1995) 88 Stanislaw Rzetelski Papers (1946-1989) 80 Archiwum Micha∏a Kryspina Pawlikowskiego (1919-1972) 89 Reverend Alfons Skoniecki Papers (1914-1975) 81 Archiwum Bohdana Paw∏owicza (1918-1967; 1980) 90 Colonel Walery Slawek Papers (1895-1938; 1975) 82 Archiwum Tadeusza Aleksandra Paw∏owicza (1949-1999) 91 Ambassador Michal Sokolnicki Papers (1908-1967) 83 Archiwum Ryszarda Piestrzyƒskiego (1942-1963) 92 Waclaw Solski Papers (1940-1991)

25 84 Archiwum Waleriana P∏atonowa (1818-1879) 93 General Kazimierz Sosnkowski Papers 85 Archiwum W∏adys∏awa Pobóg-Malinowskiego (1939-1962) (1920-1969; 1992) 86 Archiwum Jerzego Ponikiewskiego (1938-1966) 94 General Julian Stachiewicz Papers (1929-1934; 1935) 87 Archiwum Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 95 Wladyslaw Stepien Papers (1943-1986) Uchodêstwie W∏adys∏awa Raczkiewicza (1939-1947; 1985) 96 Wladyslaw Studnicki Papers (1916-1953; 1969) 88 Archiwum Stanis∏awa Rzetelskiego (1946-1989) 97 Heliodor Sztark Papers (1923-1978) 89 Archiwum Ksi´dza Alfonsa Skonieckiego (1914-1975) 98 Marshal Edward Smigly-Rydz Papers (1920-1941; 1996) 90 Archiwum Pu∏kownika Walerego S∏awka (1895-1938; 1975) 99 Kazimierz Switalski Papers (1914-1962; 1987) 91 Archiwum Ambasadora Micha∏a Sokolnickiego (1908-1967) 100 Jozef Targowski Papers (1919-1920; 1996) 92 Archiwum Wac∏awa Solskiego (1940-1991) 101 Michal Tarnowski Papers (1906-1971) 93 Archiwum Genera∏a Kazimierza Sosnkowskiego 102 Colonel Roman Umiastowski Papers (1939-1969; 1985) (1920-1969; 1992) 103 Jan Weinstein Papers (1918-1974) 94 Archiwum Genera∏a Juliana Stachiewicza (1929-1934;1935) 104 Fraternal Aid Society “Free Poland” (1921-1965) 95 Archiwum W∏adys∏awa St´pnia (1943-1986) 105 Karol Wedziagolski Papers (1941-1964) 96 Archiwum W∏adys∏awa Studnickiego (1916-1953; 1969) 106 Jozef Wittlin Papers (1919-1993) 97 Archiwum Heliodora Sztarka (1923-1978) 107 Tadeusz Wittlin Papers (1941-1998) 98 Archiwum Marsza∏ka Edwarda Âmig∏ego-Rydza 108 Lt. Colonel Zygmunt Wojciechowski Papers (1924-1979) (1920-1941; 1996) 109 Colonel Ryszard Wraga (Jerzy Antoni Niezbrzycki) Papers 99 Archiwum Kazimierza Âwitalskiego (1914-1962; 1987) (1939-1968) 100 Archiwum Józefa Targowskiego (1919-1920; 1996) 110 Collection on Lech Walesa (1980-1997) 101 Archiwum Micha∏a Tarnowskiego (1906-1971) 111 Independent Intelligence Unit ESTEZET (1941-1945) 102 Archiwum Pu∏kownika Romana Umiastowskiego 112 Radio Free Europe (1962-1992) (1939-1969; 1985) 113 Collection on General Wladyslaw Anders (1941-1997) 103 Archiwum Jana Weinsteina (1918-1974) 114 Collection on miscellaneous organizations and subjects 104 Towarzystwo Bratniej Pomocy "Wolna Polska" (1921-1965) (1891-1999) 105 Archiwum Karola W´dziagolskiego (1941-1964) 115 Association of Polish Reserve Officers in New York 106 Archiwum Józefa Wittlina (1919-1993) (1932-1936; 1938-1945)

26 107 Archiwum Tadeusza Wittlina (1941-1998) 116 Society for the Promotion of Poland’s Independence 108 Archiwum Podpu∏kownika Zygmunta Wojciechowskiego (1945-1951) (1924-1979) 117 Stanislaw Cat-Mackiewicz Papers (1941-1972) 109 Archiwum Pu∏kownika Ryszarda Wragi (Jerzego Antoniego 118 Colonel Konrad Libicki Papers (1916-1981) Niezbrzyckiego) (1939-1968) 119 Military Archives (1918-1943) 110 Zbiór materia∏ów i wycinków prasowych dotyczàcych Lecha 120 Antoni Roman Papers (1927-1940) Wa∏´sy (1980-1997) 121 Ludwik Seidenman Papers (1924-1996) 111 Samodzielna Placówka Wywiadowcza ESTEZET 122 Collection on Professor Janusz K. Zawodny (1943-2003) (1941-1945) 123 Collection on General Wladyslaw Sikorski (1931-1993) 112 Radio Wolna Europa (1962-1992) 113 Kolekcja dotyczàca Genera∏a W∏adys∏awa Andersa (1941-1997) 114 Archiwum Rzeczowe- kolekcja materia∏ów i wycinków prasowych o ró˝nych wydarzeniach, instytucjach i organizacjach (1891-1999) 115 Ko∏o Zwiàzku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku (1932-1936; 1938-1945) 116 Zwiàzek Obrony Niepodleg∏oÊci Polski (1945-1951) 117 Archiwum Stanis∏awa Cata-Mackiewicza (1941-1972) 118 Archiwum Pu∏kownika Konrada Libickiego (1916-1981) 119 Archiwum Wojskowe (1918-1943) Che∏moƒski, Józef (1849-1914) (replika/replica) 120 Archiwum Antoniego Romana (1927-1940) "Czwórka", Olej na p∏ótnie (1881?), niesygnowany, 97 x 233 cm 121 Archiwum Mecenasa Ludwika Seidenmana (1924-1996) "Four-in-hand", Oil on canvas (1881?), unsigned, 38x92'' 122 Kolekcja dotyczàca Profesora Janusza K. Zawodnego Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski, 1977 (1943-2003) 123 Kolekcja dotyczàca Genera∏a W∏adys∏awa Sikorskiego (1931-1993)

27 Mapy Maps

Zbiór kartograficzny liczy obecnie ponad 2,450 The Institute’s collection comprises over 2,450 arkuszy map z okresu od II po∏owy XIX w. do maps, from the second half of nineteenth century 1999 r. Sà to g∏ównie mapy: polityczne, adminis - until 1999. They fall into the following categories: tracyjne, etnograficzne, fizyczne, wojskowe, political, administrative, ethnographic, physical, topograficzne, ogólno-informacyjne i samo - military, topographic, general information and chodowe. automotive.

W trakcie prac ewidencyjnych nad zespo∏em, The maps are filed in the following subject group - ca∏oÊç zbioru podzielona zosta∏a wed∏ug ings: Poland until 1918, Poland 1918-1939, World nast´pujàcych grup rzeczowych: Polska do War II, Polish Peoples’ Republic (1945-1989), 1918 r., Polska 1918-1939, II wojna Êwiatowa, Mapa Làdowiska na ziemiach polskich, 1944 The Third Republic (from 1989), and operational okres PRL, Rzeczpospolita Polska, szkice oper - wed∏ug êróde∏ Polski Podziemnej sketches 1914-1918, 1919-1920 and 1939-1945. acyjne z lat 1914-1918, 1919-1920 i 1939- Map of landing points in Poland in 1944, based on reports from the Polish Underground 1945. Kolejne grupy to mapy topograficzne: Other groupings include topographic maps of Galicji (po∏udniowej Polski), terenu zaboru rosyjskiego oraz Galicja (Southern Poland), the Russian-held Polish lands after the wschodnich prowincji niemieckich. Licznà grup´ map stanowià Partitions, and German Eastern provinces. Military maps represent mapy wojskowe. Sà to przede wszystkim: mapy lotnicze, mapy quite a large part of the Institute’s collection. Mainly these are avia - Polski i krajów oÊciennych, mapy wojskowe Europy Ârodkowej i tion maps, military maps of Poland’s neighbors, of Central Europe, mapy lotnicze Êwiatowe. Ta cz´Êç kolekcji dotyczy Polski i ewentu - and world aviation maps. Another section of the collection includes alnie sàsiadujàcych paƒstw. Druga cz´Êç zbioru to mapy Êwiata w maps of Europe, Eurasia, Africa, Asia, and North and South podziale na: Europ´, Eurazj´, Afryk´, Azj´, Ameryk´ Pó∏nocnà i America. The last section consists of many town plans, mainly in Ameryk´ Po∏udniowà. Ostatnià grup´ map, zgromadzonych w Poland. zespole, stanowià bardzo liczne plany miast, g∏ównie polskich. The majority of maps in the collection are detailed maps of Poland Zdecydowanà wi´kszoÊç zbioru stanowià mapy szczegó∏owe Polski and its neighbors, scale 1:100,000 and 1:300,000. There are over 500

28 i krajów oÊciennych, w skali: 1:100,000 i 1:300,000. Jest ich ponad of them, and they cover the territory of Poland with its 1939 borders 500 i pokrywajà wi´kszoÊç Polski w jej granicach z 1939 r. oraz and the lands acquired by Poland after World War II. A large group tzw. ziem odzyskanych po II wojnie Êwiatowej. Licznà grup´ of topographic maps, scale 1:75,000, and 1:100,000 and 1: 25,000 stanowià mapy topograficzne w skali: 1:75,000, 1:100,000 i 1:25, for Galicja (Southern Poland), the Russian-held lands after the 000 terenu: Galicji - po∏udniowej Polski, zaboru rosyjskiego oraz Partitions and the eastern German provinces in the years of 1885- wschodnich prowincji niemieckich z lat 1885-1939. 1939, are also in the collection.

Du˝à grup´ tworzà mapy wydawane przez Instytut Wojskowo - A large group of maps are those published by the Military Geograficzny (póêniejszy Wojskowy Instytut Geograficzny) w Geography Institute (later Military Institute of Geography) from latach 1921-1925, b´dàce przedrukiem map niemieckich (w skali 1921-1925, being reprints of German maps (1:100,000), Austrian 1:100,000), austriackich (w skali 1:75,000) czy rosyjskich (1:85,000 maps (1:75,000) or Russian maps (1:85,000 or 1:26,000) and new lub 1:26,000) oraz wydawane do 1939 r., przez ten˝e Instytut, mapy maps, including new measurements, published by the above sporzàdzane na podstawie nowych pomiarów. Institute until 1939.

Na podkreÊlenie zas∏uguje komplet szkiców i map operacyjnych It must be emphasized that the Institute has a complete set of sketch - (sztabowych), dotyczàcych bitwy warszawskiej 1920 r. Unikalnà es and maps relating to the Battle of Warsaw in 1920. Additionally, jest te˝ mapka sytuacyjna Powstania Warszawskiego, okreÊlajàca the map of the disposition of German and Polish forces on pozycje polskie i niemieckie na dzieƒ 5 wrzeÊnia 1944 r. September 5, 1944, the first week of the , is a Przypuszczalnie sporzàdzona zosta∏a w oparciu o meldunki nad - unique record of information probably gathered from reports from chodzàce z walczàcej stolicy. Podobnie mapa lotnisk i làdowisk w fighting Warsaw. Also unique is the map of Polish airports and land - Polsce w 1944 r. opracowana na podstawie êróde∏ dostarczonych ing strips in 1944 from information supplied by the Polish przez Polskie Podziemie przez Polskie Ministerstwo Przemys∏u, Underground for the Polish Ministry of Commerce, Industry and Handlu i ˚eglugi w 1944 r. Transportation in London.

Przechowywane w zbiorze mapy pochodzà g∏ównie z darów od The maps in the Institute were donated by members and friends of cz∏onków i przyjació∏ Instytutu. Zbiór map jest w ca∏oÊci the Institute. The entire collection is available to students of udost´pniony. Poland’s modern history.

29 Zbiory Muzealne Museum Collections

Medale i rzeêby Medals and sculptures

Zbiór medali w Instytucie powsta∏, podobnie The medal collection in the Institute began jak wi´kszoÊç kolekcji, z darowizn. Pierwszà with the donation of 32 items by Romana wi´kszà partià, liczàcà 32 pozycje, by∏ zbiór Pomnik Jana Paw∏a II i Prymasa Wyszyƒskiego na Wittemberg, from the collection of her hus - medali Józefa Wittenberga, ofiarowany w dziedziƒcu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego band, Jozef. Later gifts of individual or small - 1971 r., przez ˝on´ Roman´ Wittenberg. Statue of John Paul II and Cardinal Wyszynski at the er collections came from Czeslawa Catholic University of Pojedyncze egzemplarze i mniejsze kolekcje Czajkowska-Twardus, Professor Janusz przekazali te˝ m.in.: Czes∏awa Czajkowska - Twardus, prof. Janusz Zawodny, Alfred Szebel, Bogdan Charlam and Professor Jerzy Zawodny, Alfred Szebel, Bogdan Charlam i prof. Jerzy Krzyzanowski. Other donations came from artists and artisans of Krzy˝anowski. Medale ofiarowali Instytutowi równie˝ ich projek - their own medals such as St. Wisniewski, Krystyna Filipska-Freyer, tanci m.in.: Stanis∏aw WiÊniewski, Krystyna Filipska-Freyer, dr H. Dr. H. Klimkiewicz and Romuald Lech Sieradzki. Klimkiewicz i Romuald Lech Sieradzki. Zbiór liczy dziÊ ponad 180 medali. Upami´tniajà wa˝ne wydarzenia: At present the Institute’s collection includes over 180 medals on var - bitw´ pod Somosierrà w 1808 r. (to najstarszy medal Instytutu), ious subjects such as the 1808 Battle of Somosierra, the November powstanie listopadowe, rewolucj´ 1905 r., I i II wojn´ Êwiatowà, 1830 Uprising, the 1905 Revolution, World War I, the rebirth of odzyskanie niepodleg∏oÊci, tak˝e wydarzenia okresu PRL i III Independence, World War II, the Polish Peoples’ Republic and the Rzeczypospolitej. Ponad 20 medali dotyczy osoby Józefa Pi∏sud - Polish Third Republic, as well as various anniversaries and events. skiego. It includes 24 medals of Jozef Pilsudski. The collection is cataloged Do kolekcji medalierskiej nale˝à tak˝e zbiory medalionów i plakiet. and annotated. W medalionach nale˝y wyró˝niç prace Wojciecha Âwi´cickiego The collection also includes smaller units of medallions and plaques. (1823-1873) z serii Królowie Polscy, wykonane w Warszawie w Among the medallions are the works of Wojciech Swiecicki (1823-

30 fabryce Mintera, oraz pi´kny medalion Senatu RP, przedstawiajàcy 1873) from the series of Polish Kings, produced in Warsaw by the Zygmuntowskiego Or∏a w koronie z wkomponowanà literà S, ofia - Minter factory, and a beautiful medallion of the Polish Senate which rowany przez Marsza∏ka Senatu Jolant´ Danielak. W zbiorach plaki - incorporated the Sigismond Eagle in the crown with the letter “S”, a et na uwag´ zas∏ugujà prace Józefa Aumillera, wykonane w okresie gift of the Senate Marshal, Ms. Jolanta Danielak. Among the plaques mi´dzywojennym, w szczególnoÊci du˝a plakieta pt. Józef Pi∏suds - we find items by Jozef Aumiller, produced during the interwar years ki. (1919-1939), and a large plaque entitled Jozef Pilsudski. W zbiorach Instytutu znajduje si´ tak˝e wiele rzeêb. W sali wysta - wowej wyró˝nia si´ popiersie Józefa Pi∏sudskiego, kute w miedzi, Among the exhibits in the Institute we must mention the larger-than- wykonane przez Elwir´ Zachert-Mazurczykowà oraz ponadposta - life bronze statue of Marshal Pilsudski by Stanislaw Ostrowski ciowy posàg Marsza∏ka w bràzie autorstwa Stanis∏awa (1879-1947) exhibited at the 1939 World Exhibition in NewYork. Ostrowskiego (1879-1947), prezentowany na Wystawie Âwiatowej Also noteworthy are a copper bust of Pilsudski by Elwira Zachert- w Nowym Jorku w 1939 r. Instytut posiada tak˝e gipsowy odlew Mazurczykowa, measuring 85 x 92 centimeters. The Institute also maski poÊmiertnej Józefa Pi∏sudskiego z 1935 roku. has a gypsum cast of Pilsudski’s death mask, 1935.

Odznaczenia i znaki okolicznoÊciowe Decorations and badges

Kolekcja jest prezentowana w pi´ciu gablotach The exhibits in five cabinets of the permanent col - ekspozycji sta∏ej i gablotach pokazywanych lection, and other showcases exhibited occasional - okazjonalnie. Obejmuje przede wszystkim odzna - ly, show Polish medals from the , czenia polskie z okresu mi´dzywojennego z including the Grand Cross with Ribbon and the Star Krzy˝em Wielkim na Wst´dze i Gwiazdà Order of the Polonia Restituta, medals of merit, Orderowà Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Odznaka pamiàtkowa 10 Pu∏ku U∏anów Litewskich medals granted in the West and regimental Restituta), medale zas∏ugi i odznaczenia wraz z proporczykiem pu∏kowym, 1921 badges. Among foreign decorations the show - nadawane na Zachodzie oraz odznaki Badge of the 10th Lithuanian Lancers’ Regiment, case contains the medals of Poland’s ambassa - pu∏kowe. WÊród odznaczeƒ zagranicznych with pennant, 1921 dor to Italy, General Wieniawa Dlugoszowski. wyró˝niajà si´ nadane gen. Wieniawie-D∏ugoszowskiemu: w∏oski It includes the Italian Grand Cross with Star of St. Maurice and Krzy˝ Wielki z gwiazdà Orderu Êw. Maurycego i ¸azarza, francus - Lazarus, the French Legion of Honor, and the Romanian Order of

31 ka Legia Honorowa oraz rumuƒski Order Gwiazdy. WÊród odznak the Star. Among regimental badges we must mention the badges of pu∏kowych nale˝y wymieniç odznaki legionowe: odznak´ Oficerskà the Legions: the Officer’s Badge of the Riflemen’s Association, Zwiàzków Strzeleckich tzw. "Parasol", odznak´ 1 Brygady called an “umbrella,” the badge of the First Brigade of the Legion Legionów Polskich "Za Wiernà S∏u˝b´", Krzy˝ Legionowy z “For Faithful Service,” the Legionary Cross with a miniature, badges miniaturkà i odznaki Polskiej Organizacji Wojskowej. of the Polish Military Organization (P.O.W.), and others. Also worth mentioning are a large number of stamps issued by the “Solidarity” W kolekcji znajduje si´ tak˝e liczna grupa znaków i znaczków, movement in the 1980s, membership badges of various Polish wydanych przez NSZZ "SolidarnoÊç" i inne organizacje z lat 80- American associations, assorted commemorative badges and stamps tych., znaki przynale˝noÊci do stowarzyszeƒ polonijnych, znaki i marking the itinerary of the First Cadre Company, the Stony Trail znaczki pamiàtkowe ze zlotów, festiwali i rajdów m.in. Marszu March, and a collection of broaches with various patriotic themes. "Szlakiem I Kompanii Kadrowej" i Marszu po "Kamienistej Drodze". Postal stamps Znaczki pocztowe The extensive stamp collection can be Liczny zbiór filatelistyczny zosta∏ divided into four parts: Polish stamps, podzielony na cztery cz´Êci: znaczki i stamps issued by the Polish underground ca∏ostki polskie, znaczki poczty podziemnej (“Solidarity” and other organizations) from z lat 1980-1990, wydawane przez NSZZ 1980 to 1990; Polish-interest stamps, and "SolidarnoÊç" i inne organizacje, polonika, U.S.A. and other foreign stamps. poczta USA i zagranica. The Polish stamp collection (still being Zbiór znaczków polskich, wcià˝ komple - developed) includes both canceled stamps towany, obejmuje znaczki wydawane od from 1918 until today on special album 1918 r. do chwili obecnej, kasowane i nie cards, First Day of Issue envelopes and kasowane na specjalnych kartach albumowych, koperty FDC postcards, and stamps of the Polish Second Corps field post offices. (Pierwszego Dnia Obiegu), karty pocztowe i zbiór stempli poczt The stamps of the Underground post offices (over 2,000) on 350 polowych II Korpusu. Zbiór Poczty Podziemnej liczàcy ponad 2,000 album cards have been sorted by 20 subject areas, including pozycji, opracowany zosta∏ tematycznie na 350 kartach albumowych Pilsudski, Religious motives, Stalin’s crimes, militaria, etc. The

32 z podzia∏em tematycznym (ponad 20 tematów) m.in.: Pi∏sudski, Polish-interest collection includes a complete collection of publica - motywy religijne, zbrodnie stalinowskie, militaria itp. Dzia∏ tions by Polonus, the oldest Polish philatelic society of Chicago, and poloników obejmuje kompletny zbiór wydawnictw najstarszego w other clubs, including a sizeable collection from Canada. USA Towarzystwa Filatelistycznego Polonus z Chicago oraz innych klubów, w tym z Kanady. Dzia∏ Poczta USA kompletowany jest ze The U.S.A. collection consists of stamps from the 1930s until the pres - znaczków od lat 30. do chwili obecnej, uzupe∏niany kopertami FDC ent time, with First Day of Issue envelopes and postal cards, including i kartami pocztowymi, w tym ONZ. Kolekcj´ zamykajà znaczki z the United Nations. The other foreign stamps from many lands are innych paƒstw, uk∏adane chronologicznie wed∏ug daty wydania. arranged chronologically by dates of issue.

Monety i banknoty Coins and banknotes Kolekcja obejmuje monety polskie od II Rzeczypospolitej do chwili These cover Polish coins from the Second Republic (1918-1939) and obecnej, ˝etony i ciekawe monety zagraniczne. Nale˝y do nich m.in. beyond, tokens and foreign coins. Included is a beautiful 20-dollar pi´kna moneta 20-dolarowa z Kanady z podobiznà Polaka, Janusza banknote from Canada bearing the likeness of Janusz Zurakowski, ˚urakowskiego - pilota, asa lotnictwa wojskowego. Na zbiór ban - Polish pilot and World War II fighter ace. The collection of banknotes knotów sk∏adajà si´ banknoty polskie wydane przez Generalne includes Polish banknotes issued by the Warsaw General Government, Gubernatorstwo Warszawskie, II Rzeczpospolità, banknoty the Second Republic, banknotes issued by “Solidarity,” and various wydawane przez NSZZ "SolidarnoÊç", satyryczne, cegie∏ki, bony i other notes including foreign notes. banknoty zagraniczne. Uniforms Mundury Among military memorabilia in the Institute there are several uni - WÊród pamiàtek wojskowych znajduje si´ tak˝e kilkanaÊcie mundurów, forms belonging, among others, to Poland's onetime Prime Minister m.in.: premiera RP Janusza J´drzejewicza, kmdr. Kazimierza Hessa - Janusz Jedrzejewicz, Commander Kazimierz Hess of the Polish World uczestnika akcji OPR Piorun, pp∏k. Franciszka Tyczkowskiego - War II destroyer Piorun, Lt. Col. Franciszek Tyczkowski, Chaplain of kapelana II Korpusu Polskiego oraz kpt. Jana Bieniowskiego, uczestni - the Polish Second Corps, and Captain Jan Bieniowski, participant in ka bitwy pod Monte Casino, kawalera . the battle of Monte Cassino (1944).

33 Biblioteka The library

Obecnie biblioteka posiada 23,000 publikacji. The Pilsudski Institute’s library comprises nearly 23,000 Ksi´gozbiór jest nieodzownym uzupe∏nieniem i pomocà volumes, complementing the archives and providing a naukowà dla osób korzystajàcych z archiwum. rich source of information for researchers.

W pierwszych latach istnienia Instytutu zbiory biblio - In the early years of the Institute the library consisted teczne pochodzi∏y g∏ównie z agend informacyjnych mainly of books donated by the various wartime agencies Rzàdu Polskiego na Wychodêstwie, dzia∏ajàcych w of the Polish Government: the Polish Information Center Stanach Zjednoczonych. By∏y to wi´c publikacje in New York and the Ministry of Information and Polskiego Centrum Informacyjnego oraz Ministerstwa Informacji i Documentation in London. Many of the publications came from Dokumentacji w Londynie. Wiele pozycji ksià˝kowych pochodzi∏o Polish publishers in America, such as Roj and Promyk, from the z polskiego wydawnictwa Rój i P∏omyk, paryskiego Instytutu Polish Literary Institute in , from Gryf and the Polish Literary Literackiego, Gryfa i Polskiej Fundacji Kulturalnej. Foundation in England. Donations of book collections from politi - cians, veterans and community leaders were and still are the main Podstawowym sposobem rozbudowy ksi´gozbioru sà jednak daro - source of books in the library. This is how the Institute acquired the wizny indywidualne. Swoje zbiory biblioteczne przekazali collections of Ignacy Matuszewski, Lucjusz Kupferwasser, Waclaw Instytutowi m.in.: Ignacy Matuszewski, Lucjusz Kupferwasser, Jedrzejewicz, Gen. Tadeusz Kasprzycki, Gen. Kazimierz Wac∏aw J´drzejewicz, gen. Tadeusz Kasprzycki, gen. Kazimierz Sosnkowski, Ambassadors Jozef Lipski and Michal Sokolnicki, Sosnkowski, ambasadorzy: Józef Lipski i Micha∏ Sokolnicki, sena - Senators Tadeusz Katelbach and Edward Kleszczynski and historian torowie: Tadeusz Katelbach, Edward Kleszczyƒski i W∏adys∏aw Wladyslaw Pobog-Malinowski. Pobóg-Malinowski. Dzi´ki temu i˝ ksià˝ki sà pozyskiwane drogà darów, biblioteka wzbogaci∏a si´ o unikalny druk wydany w This is also how the library acquired a unique volume, The Londynie w 1733 r. autorstwa Wawrzyƒca GoÊlickiego pt. The Accomplished Senator by Wawrzyniec Goslicki published in Accomplished Senator. Jest to wydanie czwarte tego tytu∏u, pier - London in 1733. It is the fourth edition of a work that was first pub - wsze zosta∏o opublikowane w Wenecji w 1568 r. lished in Venice in 1568.

34 Ksià˝nica posiada bogatà literatur´ z zakresu historii Polski od 1863 Because of limited space the library has to be very selective, concen - r., nie brakuje równie˝ pozycji opisujàcych histori´ krajów oÊcien - trating on the history of Poland from 1863, as well the history of nych: Rosji, Litwy, Ukrainy czy Niemiec. Znajduje si´ tu równie˝ Poland’s neighbors, primarily Russia, Lithuania, and bogate piÊmiennictwo dotyczàce emigracji polskiej. Germany. There is a rich representation of Poland in exile.

Wa˝nà cz´Êç ksi´gozbioru stanowi polska i zagraniczna literatura Books on Jozef Pilsudski, the patron of the Institute, are an impor - dotyczàca Józefa Pi∏sudskiego. Nale˝y tu wspomnieç o biografii tant part of the book collection, with titles published in Poland and napisanej przez Mustafa Aleksandrowicza w j´zyku arabskim elsewhere. Worth mentioning are a biography in Arabic by Mustafa (wydanej w 1936 r. w Kairze), w j´zyku w∏oskim Leonarda Aleksandrowicz published in Cairo in 1936, an Italian biography by Kociemskiego (wydanej w 1936 r. w Rzymie) czy w j´zyku Leonard Kociemski published in Rome in 1936 and a Czech biogra - czeskim T. Lubaczewskiego (wydanej w 1930 r. w Pradze). W bib - phy by T. Lubaczewski published in Prague in 1936. Also included liotece znajduje si´ równie˝ r´kopis dziennika adiutanta Marsza∏ka, is a manuscript of a journal for the period from January 15, to May Aleksandra Hrynkiewicza, obejmujàcy okres od 15 stycznia do 12 12, 1935, kept by Marshal Pilsudski’s aide-de-camp, Aleksander maja 1935 roku. Hrynkiewicz.

Do niedawna zbiory biblioteki posiada∏y jedynie katalog kartkowy The library catalog is now being computerized and will be available w uk∏adzie alfabetycznym i rzeczowym. DziÊ sà ponownie katalo - on the Institute’s website. Duplicates are offered to other libraries in gowane, tym razem w katalogu komputerowym, który z czasem the region, as well as to the National Library of Poland in Warsaw, zostanie udost´pniony w Internecie. the Jagiellonian Library in Cracow and Polish Academy of Sciences. Once a year the Institute holds a book fair, which is becoming more Ze wzgl´du na skromne warunki lokalowe, zbiory biblioteki podle - and more popular in the New York area. gajà dok∏adnej selekcji. Dublety sà przekazywane do innych ksià˝nic na terenie Nowego Jorku, wzbogacajà tak˝e zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Jagielloƒskiej czy Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Sà te˝ sprzedawane, na cieszàcych si´ z roku na rok coraz wi´kszà popu - larnoÊcià, kiermaszach ksià˝ki.

35 Prasa The press

Dzia∏ prasy i czasopism tworzy blisko 3,000 The newspaper and magazine collection compris - tytu∏ów. Do najwa˝niejszych i jednoczeÊnie es nearly 3,000 titles. A separate section of the unikalnych, wydanych poza granicami Polski, library contains Polish journals and newspapers, nale˝à komplety jerozolimskiej Na Stra˝y i primarily those published outside of Poland. bejruckiej Polak w Libanie. WÊród pism Among the most important collections are those wydawanych w Stanach Zjednoczonych na of “Na Strazy” (On Guard) from , szczególnà uwag´ zas∏uguje Biuletyn Organizacji “Polak w Libanie” (Poles in Lebanon) from KNAPP, Tygodnik Polski i The Polish Review. Beirut, and the following publications in the United States; “Bulletin of KNAPP” (National Bogatà cz´Êç dzia∏u czasopism stanowi prasa Committee of Americans of Polish Descent), niezale˝na wydawana w Polsce od II po∏owy lat “Tygodnik Polski” (Polish Weekly) and “The 70-tych do 1990 r., liczàca ponad 1,350 tytu∏ów. Polish Review” (Przeglad Polski). Wysoki stopieƒ kompletnoÊci (oko∏o 100 najbardziej znaczàcych pism - nie liczàc efe - The Polish underground press (from mid-1970s meryd lub ukazujàcych si´ przez krótki czas - jest kompletne w to 1990) is represented by over 1,350 titles. The newspapers – about zakresie od 80% do 100 %), przede wszystkim jednak du˝e 100 of them – are remarkably complete, from 80% to 100%. zró˝nicowanie pism ze wzgl´du na profil i wydajàce je Êrodowiska Because of this, in the wide range of newspapers published by sprawia, ˝e kolekcja ma charakter przekrojowy i reprezentatywny numerous independent organizations, the collection is representative dla niezale˝nych publikacji periodycznych tego okresu. Obok of the underground press of that period. In addition to almost com - niemal pe∏nych roczników serwisów niezale˝nych agencji informa - plete collections of press services of the information agencies, the cyjnych, kolekcj´ tworzà takie pisma jak: Tygodnik Mazowsze, collection includes such publications as Mazowsze Weekly, The Bratniak, WiadomoÊci Bie˝àce, Z Dnia na Dzieƒ, SolidarnoÊç Fraternal, Current Information, From Day to Day, Fighting Walczàca, SolidarnoÊç - Pismo NSZZ SolidarnoÊç MKZ NSZZ Solidarity, Solidarity (published in Gdansk), Lower SolidarnoÊç z siedzibà w Gdaƒsku, SolidarnoÊç DolnoÊlàska, CDN Solidarity, Free Workers’ Voice, Lower Silesia Bulletin, and such

36 G∏os Wolnego Robotnika, Biuletyn DolnoÊlàski, Biuletyn Pism cultural publications as Opinie, Spotkania, Puls, Arka, Czas Kultury, Zwiàzkowych i Zak∏adowych oraz pisma o charakterze publicysty - Karta and Kultura Niezalezna. The independent press collection at cznym i kulturalnym takich jak: Opinie, Spotkania, Puls, Arka, Czas the Institute is one of the largest in the U.S.A. Kultury, Karta, Kultura Niezale˝na. Kolekcja polskiej prasy nieza - le˝nej Instytutu Józefa Pi∏sudskiego jest jednà z najwi´kszych w Stanach Zjednoczonych.

Galeria polskich obrazów Gallery of Polish paintings

Zbiór obrazów olejnych, akwarel, rysunków i This sizable collection of oil paintings, watercol - rycin polskich - ponad 240 pozycji - zwraca ors, drawings and illustrations (over 240 items) uwag´ obecnoÊcià prac wielu wybitnych artys - is most noteworthy because it contains the works tów, m.in. Jana Matejki, Juliusza Kossaka, of many outstanding Polish painters, including Józefa Brandta, Wojciecha Gersona, Leona Wyczó∏kowskiego, Jan Matejko, Juliusz Kossak, Józef Brandt, Wojciech Gerson, Leon Aleksandra Gierymskiego, Juliana Fa∏ata i Jacka Malczewskiego. Wyczólkowski, Aleksander Gierymski, Julian Falat, and Jacek Niejedno muzeum mog∏oby si´ poszczyciç kolekcjà takich nazwisk! Malczewski. Not every museum can boast such names! Nie sà to wprawdzie czo∏owe dzie∏a tych artystów - te przewa˝nie wiszà od dziesi´cioleci w najwi´kszych krajowych muzeach, The paintings, to be sure, are not the best-known works of these g∏ównie narodowych - ale prace te, odpowiednio wystawione w artists—those can only be found these days in the largest national sta∏ej galerii, u∏o˝one wed∏ug dobrze obmyÊlanego scenariusza, museums in Poland. Yet suitably displayed in a permanent collec - bàdê reprodukowane w albumie lub katalogu, mogà daç w∏aÊciwe tion, or reproduced in an album or a catalog, these works convey a poj´cie o ka˝dym z tych malarzy, a tym samym o sztuce polskiej i o sense of each of the painters, and thus of Polish art and Poland in the samej Polsce na przestrzeni mniej wi´cej ostatnich last two hundred years. dwustu lat. The Matejko drawing, A Horse-drawn Coach , gives a glimpse of the

37 Szkic Matejki Karoca z konnymi wprowadza nas w tajemnice warsz- great artist and his method. It is the first spontaneous vision of an tatu tego znakomitego malarza, w metod´ jego pracy nad obrazem. idea, sketched with pencil and brush for a historical scene. A splen- To pierwszy zapis artystycznego pomys∏u, wizja historycznej sceny did watercolor by Juliusz Kossak Cavalryman Crossing the River rzucona spontanicznie na papier za pomocà o∏ówka i p´dzla. Dniestr, and the oil painting by January Suchodolski, The Defense of Czestochowa, take us back to the turbulent 17th century and could Okaza∏a akwarela Juliusza Kossaka Przeprawa rotmistrza be illustrations for the world famous and still best-selling Trilogy of pancernego przez Dniestr i obraz olejny Januarego Suchodolskiego the Nobel Prize winner Henryk Sienkiewicz. An early work by Obrona Cz´stochowy przenoszà nas w epok´ sarmackà, w czasy Aleksander Gierymski, Scene Before the Duel, is a good introduc- wojen na Dzikich Polach i szwedzkiego "potopu". To niemal ilu- tion to the interplay of color and light, which became the artist’s stracje do ciàgle podziwianej, czytanej i filmowanej Trylogii main interest in his later Impressionist period. In the Pi∏sudski Henryka Sienkiewicza. Wczesny obraz Aleksandra Gierymskiego Institute collection there are beautiful Polish landscapes, views of Przed pojedynkiem wprowadza nas dobrze w zagadnienie studiów the Tatra Mountains (Stanislaw Witkiewicz and Wojciech Gerson) nad Êwiat∏em i kolorystykà, które sta∏y si´ z czasem g∏ównym przed- and cityscapes of Krakow, Warsaw, Lwow, Lublin and their charac- miotem zainteresowania artysty w póêniejszym, impresjonisty- teristic architecture. One should especially note the sensitive rendi- cznym okresie jego twórczoÊci. tions of the old market in Krakow and the towers of St. Mary’s Church (a beautiful nocturne) by Wladyslaw Jarocki and by Leon Sà w zbiorach Instytutu pi´kne polskie pejza˝e, widoki Tatr Wyczó∏kowski. Polish folklore is represented by a beautiful folk (Stanis∏awa Witkiewicza i Wojciecha Gersona) i widoki miast: rendering of Virgin Mary by Józef Mehoffer. Also present in the col- Krakowa, Warszawy, Lwowa, Lublina z ich charakterystycznymi lection is a strong representation of patriotic Polish art, portraying budowlami. Wyró˝niç tu nale˝y szczególnie sugestywne przedsta- among other themes, participants in the struggle for independence, wienia krakowskiego Rynku z Sukiennicami i wie˝ami KoÊcio∏a such as 1863 Uprising by Juliusz Kossak and numerous portrayals Mariackiego W∏adys∏awa Jarockiego (Pi´kny nokturn) i Leona of Józef Pi∏sudski and episodes of the struggles of his legion in the Wyczó∏kowskiego. Warto zwróciç uwag´ na obraz odnoszàcy si´ do First World War: Pi∏sudski in the Trenches at Kostiuchnówka by polskiego folkloru, pi´knà, ludowà Matk´ Boskà na kolorowanej Leopold Gottlieb, scenes from the Second World War by Zdzislaw litografii Józefa Mehoffera. Czermanski, Warsaw’s Ghetto and Warsaw Uprising, 1944 as well as scenes from the events of 1980. Obecny jest w kolekcji wa˝ny nurt patriotyczny polskiej sztuki The collection includes individual portraits of well-known and

38 reprezentowany m.in. przez wyobra˝enia uczestników walk wolnoÊç- important personages such as Nicholas Copernicus, Tadeusz iowych, np. Powstanie 1863 r. Juliusza Kossaka, liczne przedsta - Kosciuszko, Fryderyk Chopin, General Józef Haller, Jan Lechon, wienia Marsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego i epizodów walk legionowych Father Maksymilian Kolbe — in effect a Polish portrait gallery. (Pi∏sudski pod Kostiuchnówkà Leopolda Gottlieba), sceny z II wojny Êwiatowej i okupacji ( Warsaw’s ghetto Z. Czermaƒskiego), The Polish paintings at the Pilsudski Institute in New York come a˝ po wydarzenia Sierpnia 1980 r. i ksi´dza Jerzego Popie∏uszk´. mainly from an expert collector of Polish paintings, the late Aleksander Melen-Korczynski, who donated his collection to the Zbiór zawiera te˝ wiele portretów znanych i wa˝nych osobistoÊci Institute, from Madame Janina Czermanski, widow of the artist m.in.: Miko∏aja Kopernika, Tadeusza KoÊciuszki, Fryderyka Zdzislaw Czermanski, and many other donors. The Pilsudski Chopina, gen. Józefa Hallera, Jana Lechonia i Ojca Maksymiliana Institute collection represents an excellent visual and verbal presen - Kolbe, co tworzy jakby specjalnà polskà galeri´ portretowà. tation of Poland, its history, culture and art, in the permanent gallery or the richly illustrated catalog. Zbiór polskiej sztuki w Instytucie Józefa Pi∏sudskiego w Nowym Jorku, utworzony g∏ównie z darów Aleksandra Me∏enia- Janusz Walek Korczyƒskiego, wytrawnego kolekcjonera polskiego malarstwa, Janiny Czermaƒskiej, wdowy po artyÊcie Zdzis∏awie Czermaƒskim Curator of paintings at the Czartoryski Museum of the National oraz licznych ofiarodawców, stanowi bardzo dobry materia∏ dla wiz - Museum in Cracow ualno-s∏ownej prezentacji Polski, jej historii kultury i sztuki tak pod postacià sta∏ej galerii, jak i bogato ilustrowanego albumu lub kata - logu-przewodnika.

Janusz Wa∏ek Styka, Tadeusz (1889-1954) „Portret ksi´cia Kazimierza Kustosz Muzeum Czartoryskich w Krakowie Lubomirskiego”, Olej na p∏ótnie, sygnowany, 75 x 62 cm “Portrait of Prince Kazimierz Lubomirski”, Oil on canvas, signed, 29.1/2x24.1/4”

39 Matejko, Jan (1838-1893) "Karoca z konnymi", O∏ówek i akwarela, 20 x 33.5 cm "A Horse drawn coach", Pencil and watercolor, 8" x 13 1/4" Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski 1977 Wyczó∏kowski, Leon (1852-1936) Wierusz-Kowalski, Alfred (1849-1915) "KoÊció∏ Wizytek w Lublinie", Akwarela na papierze, „Kozak w basz∏yku w górach Kaukazu”, Olej sygnowana, 30 x 21 cm na desce, sygnowany, 40.5 x 27.5 cm "Church of the Visiting Nuns in Lublin", Watercolor on “Cossack in oriental dress on horseback”, paper, signed, 15 3/4" x 12" Oil on panel, signed, 16x11” Donated by Alexander Me∏eƒ- Korczyƒski, 1977 Donated by Alina Starczewska, 1985

Wierusz-Kowalski, Alfred (1849-1915) "MyÊliwy na saniach", Olej na desce, sygnowany, 23 x 31 cm "Hunter on sleigh", Oil on wood panel, signed, 9" x 12 1/4" Donated by Alexander Me∏eƒ- Korczyƒski, 1977

Gierymski, Aleksander (1850-1901) "Przed pojedynkiem", Olej na p∏ótnie, sygnowany i datowany (1870), 44 x 57.5 cm "Scene before a duel", Oil on canvas, signed & dated (1870), 17 1/4" x 22 1/2" Donated by Halina Leppert-Paw∏owicz, 1990

40 Sowa-Sowiƒski, Zygmunt (1908-1954) Axentowicz, Teodor (1859-1938) Bacciarelli, Marcello (1731-1818) Portret Józefa Pi∏sudskiego, Miniatura, oprawiona "Starzec i dziewczyna", Pastel, sygnowany, 63.5 x 49 cm „Portret Ludwiki z Poniatowskich Janowej Zamoyskiej”, Jozef Pilsudski, Miniature, framed "Old man and a girl", Watercolor, signed, 25" x 19 1/4" Olej na p∏ótnie, 68.5 x 57.5 cm Donated by Irene Prime, 1998 Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski, 1977 “A Portrait of Luisa Zamoyska”, Oil on canvas, 27x22.1/2” Donated by Irene Prime, 1995

Gerson, Wojciech (1831-1901) "Rysy w Tatrach", Olej na desce, sygnowany i Wyczó∏kowski, Leon (1852-1936) Brandt, Józef (1841-1915) datowany (1895), 21 x 26 cm "Katedra Êw. Jura we Lwowie", Rysunek w´glem kolorowany na "Rycerz na koniu", Akwarela, sygnowana "Rysy in the Tatra Mountains", Oil on board, signed niebiesko, sygnowany, 30 x 40 cm inicja∏em, 22 x 19.5 cm & dated (1895), 8 1/4" x 10 1/4'' "Cathedral of St. Jur in Lvov", Colored charcoal on paper, signed, 12" x 15 3/4" "Knight on horseback", Watercolor, signed Donated by Col. Janusz Iliƒski Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski, 1977 with initials, 8 3/4" x 7 1/2'' Donated by Alexander Me∏eƒ-Korczyƒski, 1977 41 o Jest jednà z najwybitniejszych postaci w dziejach Polski. Urodzi∏ si´ 5 grudnia 1867 r. w Zu∏owie na Wileƒszczyênie - wówczas obj´tej zaborem rosyjskim. Wychowywa∏ si´ w rodzinie pochodzàcej z najstarszych rodów szlachty litewskiej, od g wieków spolonizowanej, piel´gnujàcej tradycje patriotyczne, czynnie zaanga˝owanej w powstaniu styczniowym. e

i W trakcie studiów, nies∏usznie skazany za udzia∏ w przygotowaniu spisku na ˝ycie cara Aleksandra III, zostaje zes∏any na Syberi´. Wraca po 5 latach, w 1892 r., zdecydowany na organizowanie walki o odzyskanie niepodleg∏oÊci Polski. k Rozpoczyna w Wilnie dzia∏alnoÊç socjalistycznà, którà w wyniku rozszerzajàcych si´ ruchów rewolucyjnych traktuje przede s wszystkim jako Êrodek walki z carskà Rosjà. Wkrótce staje si´ najwybitniejszym dzia∏aczem Polskiej Partii Socjalistycznej, d wydawcà Robotnika i architektem linii politycznej partii.

u Aresztowany ponownie przez Rosjan w 1900 r., w maju nast´pnego roku ucieka ze szpitala w Petersburgu. Patronuje

s powstaniu tajnych organizacji militarnych m.in. Zwiàzku Walki Czynnej i Polskiej Organizacji Wojskowej. Tworzy I Brygad´ ∏ Legionów, która podczas I wojny Êwiatowej walczy z Rosjà u boku wojsk paƒstw centralnych. Rozczarowany brakiem i deklaracji, co do przysz∏oÊci ziem polskich, doprowadza Pi∏sudski do odmowy z∏o˝enia przez polskich ˝o∏nierzy przysi´gi na P wiernoÊç Austrii i Niemiec. 22 lipca 1917 r. zostaje aresztowany i osadzony przez Niemców w twierdzy w Magdeburgu. Po powrocie do Warszawy 10 listopada 1918 r. przejmuje w∏adz´ wojskowà, a 14 listopada tak˝e politycznà, którà sprawuje jako a Tymczasowy Naczelnik Paƒstwa. f W sytuacji ciàg∏ego zagro˝enia niepodleg∏oÊci Polski organizuje wojsko, ale tak˝e, jako zwolennik sojuszu z naroda - e mi kresowymi, stara si´ wprowadziç w ˝ycie idee federacyjne z Litwà i Ukrainà. Podczas s∏ynnej bitwy warszawskiej 16-18 z sierpnia 1920 r. zwyci´˝a armi´ bolszewickiej Rosji i koƒczy wojn´ pokojem w Rydze. ó W 1923 r. sk∏ada dymisj´ z zajmowanych stanowisk. Wraca po trzech latach niezadowolony z jakoÊci ˝ycia polity -

J cznego i stale pogarszajàcej si´ sytuacji ekonomicznej kraju. "W odrodzonym Paƒstwie nie nastàpi∏o odrodzenie duszy..." - mówi. 12-18 maja 1926 r. doprowadza do zbrojnego przej´cia w∏adzy. Od tej chwili, sprawujàc bez przerwy urzàd a Generalnego Inspektora Si∏ Zbrojnych oraz Ministra Spraw Wojskowych, wywiera decydujàcy wp∏yw na ˝ycie polityczne i Polski. Pe∏ni dwukrotnie urzàd premiera. f Przede wszystkim stara si´ Pi∏sudski odbudowaç pozycj´ Polski na arenie mi´dzynarodowej. W 1932 r. zawiera pakt o nieagresji a z ZSRR, w 1934 r. z Niemcami, czym zyskuje uznanie Francji i Anglii. r Umiera 12 maja 1935 r. Pochowany zostaje na Wawelu, poniewa˝ "naród policzy∏ go mi´dzy króle". Serce Pi∏sudskiego, zgodnie g z jego ostatnià wolà, spoczywa w grobie matki na cmentarzu Rossa w Wilnie.

o Mimo up∏ywu lat Józef Pi∏sudski pozostaje symbolem walki o odzyskanie niepodleg∏oÊci Polski i przywrócenie jej nale˝nego i miejsca w rodzinie paƒstw europejskich. Upami´tnieniu jego dokonaƒ s∏u˝y Instytut powo∏any w 1923 r. w Warszawie, a odtworzony w

B 1943 r. w Nowym Jorku.

42 B One of the most important figures in Polish history, Jozef Pilsudski, was born on December 5, 1867, in Zulow, near Wilno, i

then under Russian rule in partitioned Poland. He was born to one of the oldest families of Lithuanian nobility, polonized cen - o turies ago, nurturing patriotic traditions and actively engaged in the January Uprising of 1863. g While he was a student he was wrongly convicted of taking part in planning an attempt on Tsar Alexander III’s life and deported to Siberia. Returning five years later, in 1892, Pilsudski decided to organize the struggle for Poland’s independence. r At a time when revolutionary movements began to spread, he chose to be a Socialist primarily as a means of fighting Tsarist a Russia. Soon he became the most important activist in the Polish Socialist Party (PPS), the publisher of Robotnik and the p

architect of its political agenda. h

Arrested again by the Russians in 1900, he escaped the following year from a prison hospital in St. Petersburg and began y to set up secret military organizations in readiness for the oncoming war. When the war began in 1914, he commanded the

First Polish Legion on the side of the Central Powers (Germany and Austria) fighting Russia. When these powers refused to o

commit to an independent Poland after the war, he ordered the legionaries not to swear the demanded oath of allegiance to the f Central Powers and was arrested on July 22, 1917, and imprisoned in the German fortress in Magdeburg. Pilsudski returned to Warsaw on November 10, 1918, and took command of the Polish military. Four days later he became Acting Chief of State. J

Because of the continuing threat to Poland’s independence, Pilsudski attempted to make joint cause with Lithuania and o

Ukraine in the struggle against Bolshevik Russia. In the famous battle for Warsaw (August 16-18, 1920) he defeated the Soviet z

forces and ended the war with the treaty of Riga. e

In 1923, he resigned from all his government posts and retired to Sulejowek. Three years later, deeply unhappy with the f low quality of Polish political life amid worsening economic conditions, Pilsudski took action to “restore the nation’s soul.”

Refusing to be a candidate for President, Pilsudski remained until the end of his life the Inspector General of the Polish Armed P

Forces and Secretary of Defense, and had a decisive influence on Poland’s political life. i

His chief aim was to restore Poland’s position in the world. In 1932, he signed a treaty of non-aggression with the Soviet l Union, and in 1934 with Germany, preparing the ground for alliances with France and England. s Pilsudski died on May 12, 1935, and was buried in the royal castle of Wawel, Krakow, because the nation ranked him “an equal u of kings.” According to his wishes, his heart was buried in his mother’s grave in the Rossa cemetery in Wilno. d

In the tragic years of World War II and its aftermath, Pilsudski became a symbol of Poland’s struggle for independence and a right - s

ful place in the community of European nations. The Institute was founded in 1923 in Warsaw to preserve the memory of his achievements, k

and reconstituted in 1943 in New York. i

43 Za∏o˝yciele Instytutu Pe∏ne wersje biogramów: www.pilsudski.org

Henryk Floyar-Rajchman (1893-1951) S∏u˝y∏ w 5 pu∏ku piechoty Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej [dalej: POW]. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w sztabie 1 Dywizji Piechoty Legionów. W latach 1933-1935 wiceminister i minister przemys∏u i handlu. Pose∏ do Sejmu RP. We wrzeÊniu 1939 r. bra∏ udzia∏ w ewakuacji polskiego z∏ota na Zachód. Wspó∏za∏o˝yciel Instytutu Józefa Pi∏sudskiego, od 1944 r. cz∏onek Rady, w latach 1947-1951 wiceprezes. Franciszek Januszewski (1886-1953) W 1907 r. wyemigrowa∏ do Stanów Zjednoczonych. W 1930 r. zosta∏ w∏aÊcicielem Dziennika Polskiego. Dzia∏acz Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Jeden z najwi´kszych donatorów Instytutu. Jego pierwszy prezes (1943-1944). Powtórnie wybrany na t´ funkcj´ w 1951 r. Wac∏aw J´drzejewicz (1893-1993) Wspó∏organizator POW. W 1917 r. aresztowany przez Niemców. Od listopada 1918 r. w Oddziale II Sztabu Generalnego WP. Uczestniczy∏ w rokowa - niach pokojowych w Rydze w 1921 r. W latach 1933-1934 wiceminister skarbu, nast´pnie minister wyznaƒ religijnych i oÊwiecenia publicznego. W kampanii wrzeÊniowej ratowa∏ skarb FON. Do tworzàcego si´ we Francji wojska nie zosta∏ przyj´ty. Od 1941 r. w Stanach Zjednoczonych. Inicjator powo∏ania i pierwszy dyrektor Instytutu Pi∏sudskiego (1943-1948). Od 1948 r. wyk∏ada∏ w Wellesley College, nast´pnie w Ripon College. Po przejÊciu na emerytur´ w 1963 r. poÊwi´ci∏ si´ Instytutowi, w którym by∏ dyrektorem (1963-1964), sekretarzem zarzàdu (1971), wiceprezesem (1972-1976) i prezesem (1977-1978). Lucjusz Kupferwasser (1888-1983) W 1910 r. wyemigrowa∏ do Stanów Zjednoczonych. W czasie I wojny Êwiatowej s∏u˝y∏ w armii amerykaƒskiej. Od paêdziernika 1944 r. cz∏onek Rady Instytutu Pi∏sudskiego. By∏ jednym z najofiarniejszych cz∏onków Instytutu, wielokrotnie wspomagajàc go powa˝nymi donacjami. Stefan ¸odzieski (1882-1951) W 1902 r. przyby∏ do Stanów Zjednoczonych. W Lakewood (Ohio) prowadzi∏ w∏asnà piekarni´, którà z czasem rozwinà∏ w sieç sklepów "Lakewood Bakery". Od grudnia 1943 r. Cz∏onek Do˝ywotni Instytutu, w latach 1944-1951 prezes. Ignacy Matuszewski (1891-1946) S∏u˝y∏ w I Korpusie Polskim gen. Dowbór-MuÊnickiego, nast´pnie w Komendzie Naczelnej POW w Kijowie. Pracowa∏ m.in. w II Oddziale Naczelnego Dowództwa, którego zosta∏ szefem w 1920 r. Attaché wojskowy RP w Rzymie i minister skarbu. We wrzeÊniu 1939 r. kierowa∏ ewakuacjà polskiego z∏ota. We Francji, mimo deklaracji z∏o˝enia stopnia oficerskiego, nie zosta∏ przyj´ty do formujàcego si´ Wojska Polskiego. W latach 1944-1946 wiceprezes Instytutu. Wybitny publicysta. Ignacy Nurkiewicz (1887-1972) W 1900 r. przyby∏ do Stanów Zjednoczonych. Ukoƒczy∏ studia in˝ynierskie na Pratt Institute w Nowym Jorku. W 1920 r. za∏o˝y∏ wytwórni´ wyrobów metalowych i gaÊnic. W latach 1949-1951 by∏ skarbnikiem Instytutu, nast´pnie wiceprezesem (1963-1964), skarbnikiem (1964-1965) i prezesem (1965-1966).

44 Founders of the Institute For full biographies see: www.pilsudski.org

Henryk Floyar Rajchman Born in 1893. Served in the Fifth Infantry Regiment of the Legions in World War I. Joined the Polish Military Organization in 1917; served as captain in the Polish Soviet War of 1919-20. Minister of Trade and Industry, 1933-1935. Member of Parliament. Took part in the transport of Polish gold to France in 1939. Served as a member of the Institute’s Board from 1944. From 1947-1951 he was Vice President of the Institute. Died in 1951. Franciszek Januszewski Born in 1886. Emigrated to the U.S.A. in 1907 and lived in Cleveland, Chicago and Detroit where he became owner of the Polish Daily in 1930. Became first President of the Institute from 1943-44, and again in 1951. Died in 1953. Waclaw Jedrzejewicz Born in 1893. Co-organizer of the Polish Military Organization (1914-1915). From 1918 served as General Staff Officer; in 1921 took part in the Riga peace treaty negotiations ending the Polish Soviet war. Served in the Polish Government from 1928 and became Minister of Education (1934-1935). In the U.S.A. from 1941, he became a prime mover in the founding of the Institute and its first Executive Director (1943-48). Taught at Wellesley College and Ripon College. After retirement he served the Institute as Secretary, Vice President and President (1977-78). Author of many books. Died in 1993. Lucjusz Kupferwasser Born in 1888. Came to the U.S.A. in 1910. Enlisted in the U.S. Army in 1917, and was severely injured in a gas attack. Lived in Cleveland, Detroit, and Chicago. Served as a member of the Institute’s Board from 1944. One of the most generous benefactors. Died in 1983. Stefan Lodzieski Born in 1882. Came to the U.S.A in 1902 and founded a bakery in Lakewood, Ohio. One of the founders of KNAPP. Ignacy Matuszewski Born in 1891. Joined the Polish Military Organization in 1917 and served in the Polish Corps of Gen. Dowbor-Musnicki. In independent Poland he served in the Second Department of the High Command, becoming its chief in 1920. Served as Military Attaché in Rome and in . In 1931 became Secretary of the Treasury and directed the evacuation of the Polish gold to France in 1939. Volunteered as a private in the Polish Army in France, but he was not accepted. Arrived in the U.S.A. in 1941. From 1944-1946, he was Vice President of the Institute. Died in 1946. Ignacy Nurkiewicz Born in 1887. Came to the U.S.A. in 1900 and got an engineering degree at the Pratt Institute. In 1920 established a factory that produced fire fighting equipment. Served in many Polish organizations. Became Treasurer of the Institute in 1949, later Vice President, Treasurer and President (1965-1966). Died in 1972.

45 Maksymilian W´grzynek (1892-1944) W 1914 r. przyby∏ do Nowego Jorku. Studiowa∏ na Uniwersytecie Columbia. W 1922 r. zosta∏ wydawcà, a w 1925 r. prezesem spó∏ki wydajàcej Nowy Âwiat. By∏ za∏o˝ycielem i pierwszym prezesem Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia (1942 r.). W 1944 r., na zjeêdzie za∏o˝yciel- skim, wybrano go wiceprezesem Kongresu Polonii Amerykaƒskiej.

Prezesi Instytutu 1943-1944 - Franciszek Januszewski (1886-1953) - patrz Za∏o˝yciele Instytutu 1977-1978 - Wac∏aw J´drzejewicz (1893-1993) - patrz Za∏o˝yciele Instytutu 1944-1951 - Stefan ¸odzieski (1882-1851) - patrz Za∏o˝yciele Instytutu 1978-1983 - Tadeusz Paw∏owicz (ur. 1918) - ochotnik w kampanii 1951-1953 - Franciszek Januszewski - druga kadencja wrzeÊniowej, cz∏onek konspiracji, od 1940 r. ˝o∏nierz PSZ na 1954-1955 - Ignacy Nurkiewicz (1887-1972) - patrz Za∏o˝yciele Instytutu obczyênie. Absolwent nauk politycznych i ekonomii 1955-1961 - Henryk Korab-Janiewicz (1887-1971) - cz∏onek ZS i POW, Uniwersytetu Saint Andrews w Szkocji. Od 1948 r. w Stanach uczestnik wojny 1920 r. Absolwent Wy˝szej Szko∏y Handlowej Zjednoczonych. W latach 1950-1961 pracowa∏ w Komitecie w Warszawie. Od 1928 r. w Stanach Zjednoczonych. W 1940 r. Wolnej Europy. prezes Rady Polonii Amerykaƒskiej na stan New Jersey. 1983-1993 - Stanis∏aw Jordanowski (1914-1993) - absolwent prawa 1961-1962 - W∏adys∏aw Bortnowski (1891-1966) - oficer I Brygady i Uniwersytetu Jagielloƒskiego (1939), uczestnik kampanii POW, uczestnik wojny 1920 r. Genera∏ WP, dowódca armii wrzeÊniowej i francuskiej (1940). Wiceprezes American Title "Pomorze" w 1939 r., jeniec oflagów. Po wojnie za∏o˝yciel i Insurance Company, dyrektor Kongresu Polonii Amerykaƒskiej. prezes Instytutu Józefa Pi∏sudskiego w Londynie. Od 1954 r. w 1993 - Magda Kapuscinska (p.o.) Stanach Zjednoczonych. Dzia∏acz Ligi Niepodleg∏oÊci Polski. 1993-1999 - Andrzej Beck (ur. 1926 r.) - absolwent szko∏y podchorà˝ych 1962-1965 - Henryk Korab-Janiewicz - druga kadencja artylerii w Szkocji (1945 r.), ˝o∏nierz 4 pu∏ku art. ppanc. W 1965-1966 - Ignacy Nurkiewicz - druga kadencja Stanach Zjednoczonych m.in. g∏ówny in˝ynier Waterbury Farrel 1966-1969 - Henryk Korab-Janiewicz - trzecia kadencja (od 1958 r.), dyrektor handlowy (1971-1977) i wiceprezes. Od 1969-1972 - Wies∏aw Domaniewski (1896-1992) - cz∏onek POW, uczestnik 1983 r. prezes Eastport Trading w Cheshire. wojny 1920 r. Absolwent prawa Uniwersytetu Warszawskiego. od 1999 - Jacek M. Ga∏àzka (ur. 1924 r.) - kadet Korpusu w Rawiczu, od Podczas II wojny Êwiatowej doradca ekonomiczny rzàdu RP w 1942 r. s∏u˝y∏ w polskiej artylerii. Bra∏ udzia∏ w walkach na Waszyngtonie. Od 1951 r. wspó∏organizator Stowarzyszenia szlaku 1 Dywizji Pancernej. Ukoƒczy∏ studia ekonomiczne na Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych. Uniwersytecie w Edynburgu. Za∏o˝yciel Polish Heritage 1972-1977 - Jan Fryling (1891-1977) - absolwent prawa Uniwersytetu we Publications, wydawca literatury polskiej w j´zyku angielskim. Lwowie. Od 1922 r. pracownik MSZ, m.in. na placówkach w Japonii, Rumunii, Egipcie, Chinach i Indiach. Od 1956 r. w Stanach Zjednoczonych, pracowa∏ m.in. w nowojorskim oddziale Radia Wolna Europa.

46 Maksymilian Wegrzynek Born in 1892. Emigrated to the U.S.A. just before World War I. In 1922 he became the publisher of Nowy Swiat and its president in 1925.Very active in Polish affairs, as Vice President of the Kosciuszko Foundation and in the National Association of Americans of Polish Descent. In 1944 he co-founded the Polish American Congress. Died in 1944.

Presidents of the Institute

1943-1944 – Franciszek Januszewski (1886-1953) – see Founders 1977 -1978 – Waclaw Jedrzejewicz (1893-1993) – see Founders 1944-1951 – Stefan Lodzieski (1882-1851) – see Founders 1978 -1983 – Tadeusz Pawlowicz (born in 1918) – Veteran of the 1939 1951-1953 – Franciszek Januszewski – second term war, served in the Polish forces in exile. Graduate of St. 1954-1955 – Ignacy Nurkiewicz (1877-1972) – see Founders Andrews’ University in Scotland. In the U.S.A. since 1948, he 1955-1961 – Henryk Korab-Janiewicz (1887-1971) – Member of the worked for the Free Europe Committee (1950-1961). Riflemen’s Association and the Polish Military Organization, 1983 -1993 – Stanislaw Jordanowski (1914-1993) – Law degree from veteran of the 1920 war. Since 1928 a resident of the U.S.A. Jagiellonian University (1939). Took part in the Polish campaign 1961-1962 – Wladyslaw Bortnowski (1891-1966) – Member of the Polish (1939) and in France (1940). Lived in the U.S.A. since 1951. Legion and officer of the First Brigade; veteran of the 1920 war. Vice President of the American Title Insurance Company, In 1939, General Bortnowski commanded the “Pomerania” director of the Polish American Congress. army. Taken prisoner by the Germans, he came to London after 1993 - Magda Kapuscinska (Acting) the war; he was the founder and first president of the Pilsudski 1993 -1999 – Andrzej Beck (born in 1926) – Joined the Polish army in Institute in London. From 1954 he lived in the U.S.A. Scotland, completed officer’s training in 1945 and served in an 1962 -1965 – Henryk Korab-Janiewicz – second term anti-tank regiment. Chief engineer of Waterbury Farrel 1965 -1966 – Ignacy Nurkiewicz – second term (from 1958) and its Vice President. From 1983 president of 1966 -1969 – Henryk Korab-Janiewicz – third term Eastport Trading in Cheshire, CT. 1969 -1972 – Wieslaw Domaniewski (1896-1992) – Member of the Polish from 1999 – Jacek M. Galazka (born in 1924) – Attended the Cadet Corps Military Organization, veteran of the 1920 war. Law degree in Poland, served in the Polish Army in exile from 1942, with from Warsaw University. Economics Counselor to the Polish the First Polish Armored Division in Western Europe. Bachelor Embassy in Washington during the war. From 1951 one of the of Commerce, University of Edinburgh, 1948. In the U.S.A. organizers of the association of The Polish Veterans of World since 1952. Book publisher since 1955, former president of War II (SPK). Charles Scribner’s Sons, author, translator, publisher of Polish 1972 -1977 – Jan Fryling (1891-1977) – Law degree from the University Heritage Publications and Polish interest titles at Hippocrene of Lwow. A diplomat; he served in Japan, , Egypt, Books. and . From 1956 in the U.S., he worked in the New York office of Radio Free Europe.

47 Dyrektorzy Wykonawczy Executive Directors

1943-1948 Wac∏aw J´drzejewicz 1949-1951 Marian Chodacki 1951-1956 Damian Wandycz 1956-1963 Wincenty Kowalski 1963-1964 Wac∏aw J´drzejewicz 1964-1972 Jan Fryling 1973-1983 Micha∏ Budny 1984-1985 Stanis∏aw Jordanowski 1986-1988 Czes∏aw Karkowski 1989-1991 Jerzy Prus 1992-2000 Janusz Cisek 2005 - Iwona Dràg Korga

Patrz www.pilsudski.org podstrona Organizacja See www.pilsudski.org under Organization

48