Univerzitet U Novom Sadu Poljoprivredni Fakultet Departman Za Veterinarsku Medicinu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UNIVERZITET U NOVOM SADU POLJOPRIVREDNI FAKULTET DEPARTMAN ZA VETERINARSKU MEDICINU ____________________________________________________ EPIZOOTIOLOŠKI MODELI KONTROLE I MOGU ĆNOSTI PRIMENE MOLEKULARNE DIJAGNOSTIKE U CILJU UNAPRE ðENJA AKTIVNOG NADZORA ENZOOTSKE LEUKOZE GOVEDA - doktorska disetracija - Mentor : Kandidat: Prof. dr Stanko Boboš mr sc Slobodan Stanojevi ć vet.spec. ______________________________________________________________ Novi Sad, 2016. godine __________________________________________________________________________ ČLANOVI KOMISIJE : Prof. dr Stanko Boboš, redovni profesor, mentor Poljoprivredni fakultet, Novi Sad Uža nau čna oblast : Bolesti životinja higijena animalnih proizvoda __________________________________________ . dr. sc. Sava Lazi ć, nau čni savetnik Nau čni institut za veterinarstvo "Novi Sad"- Novi Sad Uža nau čna oblast : Mikrobiologija i zarazne bolesti __________________________________________ dr. sc. Vojin Iveti ć, viši nau čni saradnik Nau čni institut za veterinarstvo Srbije, Beograd Uža nau čna oblast: Klini čka patologija i patološka morfologija ___________________________________________ UNIVERZITET U NOVOM SADA POLJOPRIVREDNI FAKULTET KLJU ČNA DOKUMENTACIJSKA INFORMACIJA Redni broj: RBR Identifikacioni broj: IBR Tip dokumentacije: Monografska dokumentacija TD Tip zapisa: Tekstualni štampani materijal TZ Vrsta rada (dipl., mag., dokt.): Doktorska disertacija VR Ime i prezime autora: Slobodan Stanojevi ć AU Mentor (titula, ime, prezime, Prof.dr Stanko Boboš zvanje): MN Naslov rada: Epizootiološki modeli kontrole i mogu ćnosti NR primene molekularne dijagnostike u cilju unapre ñenja aktivnog nadzora enzootske leukoze goveda Jezik publikacije: Srpski latinica JP Jezik izvoda: srp. / eng. JI Zemlja publikovanja: Srbija ZP Uže geografsko podru čje: AP Vojvodina UGP Godina: 2016. GO Izdava č: autorski reprint IZ Mesto i adresa: Novi Sad, Dositeja Obradovi ća 8 MA Fizi čki opis rada: (8 poglavlja / 175 stranice / 21 tabele/ 26 slika / 13 FO grafikona-histiograma/ 2 kartograma /2 dendrograma/ 261 referenci/ 2 priloga distanci i 1 prilog nukleotidnih sekvenci ) Nau čna oblast: Veterinarska medicina NO Nau čna disciplina: Epizootiologija ND Predmetna odrednica, klju čne re či: Enzootska leukoza goveda, seroprevalenca, modeli PO kontrole, aktivni nadzor UDK 616.079:599.735.5 (043.3) Čuva se: Biblioteka poljoprivrednog fakulteta , Trg Dositeja ČU Obradovi ća 8, Novi Sad Važna napomena: VN Izvod: IZ Enzootska leukoza goveda je maligna virusna neoplazma retikulohistiocitarnog sistema progresivnog karaktera, koja se karakteriše intenzivnim razmnožavanjem limfocita. Ova bolest govedarstvu nanosi velike materijalne štete dovode ći do visokog nivoa mortaliteta, pojave u čestalijih oportunisti čkih infekcija, smanjenja produktivnosti i reprodukcije na leukoznim farmama. Imaju ći u vidu, da govedarstvo predstavlja stratešku granu u sto čarstvu Srbije i u čestvuje u stvaranju znatnog dela nacionalnog dohotka od 1999. godine, preduzimana su sistematska dijagnosti čka ispitivanja raširenosti ELG na farmama goveda kako u intenzivnoj tako i od 2000. godine i u ekstenzivnoj proizvodnji goveda. Koriš ćene su savremene metode dijagnostike ELG najpre agargel-imunodifuzioni test (AGID), a potom i indirektna imunoenzimska metoda (ELISA) kao dijagnosti čki test izbora. Na osnovu dobijenih epizootioloških podataka sprovo ñene su mere za suzbijanje i iskorenjivanje EGL na farmama goveda. U zavisnosti od tehnološkog procesa proizvodnje, kao i od ekonomskih mogu ćnosti farmi sprovo ñeni su razli čiti modeli kontrole i eradikacije. ELG predstavlja veoma ozbiljan zdravstveni i ekonomski problem za govedarsku proizvodnju posebno za zapate mle čnih goveda, a pošto se i pored sprovo ñenja mera za eradikaciju, leukoza još uvek zadržala u nekim našim stadima i zapatima goveda smatrali smo da bi trebalo preispitati dosadašnju strategiju kontrole ELG. Razmatrane su poteško će u sprovo ñenju mera za suzbijanje i iskorenjivanje leukoze goveda kao i potreba za izu čavanjem epizootiologije, odnosno kontrole kretanja leukoze u trakozvanim leukoznim zapatima koji predstavljaju potencijalne izvore širenja leukoze. Imaju ći u vidu navedeno, cilj ovog ispitivanja je bio ustanoviti stepen raširenosti ELG i ispitaju do sada koriš ćeni programi kontrole i eradikacije oboljenja. Zadaci ovog istraživanja su bili da se ispitaju pogodnosti pojedinih dijagnosti čkih metoda u cilju postavljanja rane dijagnoze oboljenja, istražiti incidenciju i prevalenciju bolesti, proceniti zna čaj pojedinih puteva prenošenja u okviru farmi i u regionu, izvršiti analizu dosadašnjih rezultata borbe i evaluaciju pojedinih modela, predložiti najpogodnije modele kontrole bolesti u cilju potpune eradikacije bolesti, a tako ñe razviti i adekvatan model nadzora bolesti kako bi se spre čila njena ponovna pojava i širenje. Rezultati seroloških ispitivanja pokazuju da je otkriveno 10.181 pozitivnih životinja, odnosno 8,1% posto životinja u zapatima goveda na velikim farmama. Epizootiološka situacija na farmama goveda individualnog sektora zahtevala je posebnu pažnju i tu je ispitano 281.369 uzoraka krvi goveda i otkriveno je 567 pozitivnih grla ili 0,4% posto na podru čju 12 opština. Rezultati seroprevalencije predstavljali su klju čnu informaciju od zna čaja za izbor modela kotrole ELG. Odnosno istraživanje efikasnosti pojedinih modela u postizanju rezultata i zadatih ciljeva. Zna čajnih za izradu komparativne analize koriš ćenih modela, njihove primene i evaluacije. Epizotiološki modeli su analizirani, izvršena je njihova evaluacija i preporuka za primenu u epizootiološkoj praksi. Datum prihvatanja teme od strane 02.02.2009. NN ve ća : DP Datum odbrane: DO Članovi komisije: (ime i prezime / titula / zvanje / naziv organizacije / status) KO Mentor:_______________________________ Prof. dr Stanko Boboš, redovni profesor Pljoprivredni fakultet, Novi Sad član: _________________________________ dr Sava Lazi ć, nau čni savetnik Nau čni institut za veterinarstvo, Novi Sad član: __________________________________ dr Vojin Iveti ć, nau čni savetnik Nau čni institut za veterinarstvo Srbije, Beograd University of Novi Sad Faculty of Agriculture, Key word documentation Accession number: ANO Identification number: INO Document type: Monograph documentation DT Type of record: Textual printed material TR Contents code: Ph.D.Thesis CC Author: Slobodan Stanojevi ć AU Mentor: Prof.dr Stanko Boboš MN Title: Epizootic control models and possibilities of TI application of molecular diagnostics to improve the active surveillance of enzootic bovine leukosis Language of text: Serbian (latinic) LT Language of abstract: eng. / srp. LA Country of publication: Republic of Serbia CP Locality of publication: AP of Vojvodina LP Publication year: 2016. PY Publisher: Author reprint PU Publication place: Novi Sad, Dositeja Obradovi ća 8 PP Physical description: 8 chapter, 175 pages, 21 tables, 26 pictures , PD 13 graphs, 2 cartograms, 2 denodograms , 261 references, 2 contributions distance, 1 contributions nucleotide sequences Scientific field Veterinary medicine SF Scientific discipline Epizootiology SD Subject, Key words Enzootic bovine leukosis, seroprevalence, SKW models of control, active surveillance. UDC 616.079:599.735.5 (043.3) Holding data: Library of The Facuity of Agriculture , Dositeja HD Obradovi ća 8, Novi Sad Note: N Abstract: AB Enzootic bovine leucosis is viral malignant neoplasm reticulohistiocytic system and has progressive character, which is characterized by intensive multiplication of lymphocytes. This disease is causing a great material damage to cattle farming, leading to high level of mortality, with the emergence of more frequent infections and a reduction in productivity and reproduction in farms in which the leukosis appeared. Having in mind that the cattle farming is a strategic branch of the Serbian livestock and participates in the creation of a significant part of the national income since 1999, systematic diagnostic tests of the prevalence of EBL were undertaken on cattle farms, both in the intensive cattle production and from 2000 extensive production. Modern diagnostics methods of EBL were used, firstly the agargel-immunodiffusion test (AGID), followed by an indirect enzyme immunoassay method (ELISA) as well as a diagnostic test of choice. Based on the obtained epizootic data, the measures for the control and eradication of EBL were carried out on cattle farms. Depending on the technological process of production, as well as the economic farm opportunities, different models of control and eradication were implemented. EBL is a very serious health and economic problem for cattle farming, especially for dairy cattle herds, and despite the implementation of the measures for the eradication of the disease, leucosis is still held in some of our flocks and herds of cattle. Because of that we thought that the current control strategy EBL should be examined. The difficulties in implementing measures to suppress and eradicate bovine leukosis were discuses and the requirement to study the epizootiology , as well as to control the movement of leukosis in so-called leukostic herds, that represent potential source of spreading the leukosis. Taking into account, the purpose of this study was to establish the degree of prevalence of EBL to examine the programs that were used so far to control and eradicate the diseases. The task of this study was to examine the benefits of specific diagnostic methods in order to establish early diagnosis of the diseases, to see into the