Cud Nad Wis<0142>

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Cud Nad Wis<0142> Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem Piłsudski – Katyń – Solidarność István Kovács Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem Piłsudski – Katyń – Solidarność przełożył Jerzy Snopek Warszawa 2016 Tytuł oryginału i podstawa przekładu: Kovács István, Csoda a Visztulánál és a Balti-tengernél. Piłsudski... Katyń... Szolidaritás. A XX. századi lengyel történelem sorsfordulói, Magyar Napló Kiadó Kft. 2012. Rozdział Historia na boisku futbolowym przełożono na podstawie pierwszego wydania: Kovács István, Csoda a Visztulánál és a Balti-tengernél. A XX. századi lengyel történelem sorsfordulói, Európa Könyvkiadó 2006. © Copyright by István Kovács, Budapest 2016 Tekst Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem w wersji polskiej dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa ‒ Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Treść licencji dostępna jest na stronie https://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl/. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Istvána Kovácsa, Jerzego Snopka i Muzeum Historii Polski w Warszawie. Przekład: Jerzy Snopek Recenzent: János Tischler Redakcja: Adrianna Jakóbczyk Korekta: Emilia Kolinko Skład i łamanie: Andrzej Bohun Projekt okładki: Emilka Bojańczyk / Podpunkt Druk: ZP Sindruk Opole Wydanie pierwsze Warszawa 2016 Wydawca: Muzeum Historii Polski w Warszawie www.muzhp.pl, [email protected], tel. 22 211 90 02 ISBN 978-83-65248-11-4 Publikacja dofi nansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Książka wydana w ramach Roku Kultury Węgierskiej 2016/2017 w Polsce objęta jest patronatem Węgierskiego Instytutu Kultury. SPIS TREŚCI Przedmowa do wydania polskiego ............................................................................... 7 Józef Piłsudski i odrodzenie państwa polskiego ........................................................ 9 Mąż stanu czy dezerter? W 125. rocznicę urodzin Edwarda Rydza-Śmigłego ...... 97 Traktat o nieagresji i braterstwo broni. Czwarty rozbiór Polski .................................. 115 Od bitwy o Narwik do bitwy pod Monte Cassino ....................................................... 135 Katyń. Wiosna tragicznych wydarzeń i dziesięciolecia kłamstw ................................ 157 Podziemna sieć oświatowa w Polsce w okresie II wojny światowej .......................... 175 Kryptonim „ŻEGOTA”. Wiarygodność i kwestionowanie pewnego stereotypu, czyli Polacy pomagający Żydom w czasie II wojny światowej ........................................... 197 1688 dni i nocy Auschwitz. Krucha samoobrona i całkowita bezbronność ................. 225 Stalin i powstanie warszawskie .................................................................................... 251 Proces szesnastu. Likwidacja polskiego państwa podziemnego ............................... 269 Pogrom kielecki. Czy „zdrowe społeczeństwo da się wieść na pasku interesu wroga?” ........................................................................................................................ 279 Władysław Gomułka i wydarzenia roku 1956 w Polsce ............................................. 293 Polski rok 1968 – przesłanki i skutki .......................................................................... 313 Cud nad Bałtykiem ...................................................................................................... 327 Górnicze lampki na krzyżu Chrystusa. Co się zdarzyło 16 grudnia 1981 roku w Katowicach? ........................................................................................................... 341 Od końca wojny do końca stanu wojennego ................................................................ 351 Osobisty epilog. Historia na boisku futbolowym ......................................................... 381 Kalendarium historii Polski XX wieku ........................................................................ 395 Bibliografi a ................................................................................................................... 463 Indeks nazwisk ............................................................................................................. 475 Przedmowa do wydania polskiego yróżnikiem mojego pokolenia, nie wiedzieć czemu określanego na Wę- W grzech mianem wielkiej generacji, było to, że w latach sześćdziesiątych podróżowaliśmy po Polsce autostopem. Kilkadziesiąt tysięcy wówczas mło- dych Węgrów ma w życiorysie to jedyne w swoim rodzaju przeżycie pokole- niowe. Pod jego wpływem kilkuset moich rówieśników nauczyło się języka polskiego. Przyjaźń Polaków, zachowujących w wiernej pamięci węgierski Październik 1956 roku, powodowała rozbudzanie się w nas samoświadomości i łączącego się z nią zainteresowania polską historią. Nie było to nawet trud- ne, bo nasi rodzice czy dziadkowie już wcześniej zdążyli nam powiedzieć, kto to był Józef Piłsudski, jak hitlerowskie Niemcy i stalinowski Związek Sowiec- ki podzieliły się Polską i jaki dramat rozegrał się w głębi katyńskich lasów... O solidarności okazywanej Węgrom przez Polaków jesienią 1956 roku my, któ- rzy wówczas staliśmy się nagle dorośli, zachowaliśmy jeszcze odpryski wspo- mnień, natomiast o tragicznym osamotnieniu powstania warszawskiego słyszeli- śmy nieustannie podczas naszych podróży po Polsce. Transformacja ustrojowa, która dokonała się w 1989 roku, uświadomiła mi, że krucha wolność, która nagle nas nawiedziła, witryny sklepów pełne niespo- dziewanych towarów czy paszport ważny na wszystkie kraje świata nadzwyczaj łatwo koją naszą pamięć i sprawiają, że człowiek szybko skłonny jest zapomnieć. Postanowiłem wtedy, że będę walczył z zapominaniem, że opiszę swym roda- kom wszystkie przełomowe wydarzenia dwudziestowiecznej Polski, w swym tragizmie i w swojej chwale ważne i pouczające również dla nas. Opowiem o spełnionym śnie Piłsudskiego, upartej walce o wyjście Polski ze zniewolenia, o błyskawicznych narodzinach paktu Ribbentrop‒Mołotow i dramatycznym boju osamotnionej Polski z dwoma najeźdźcami we wrześniu 1939 roku. Mój pierw- szy tekst z tego zamierzonego cyklu powstał w 1989 roku i dotyczył tragedii katyńskiej, która wzbudziła wówczas powszechne zainteresowanie. Następne powstawały co roku lub co dwa lata. 7 W końcu 2005 roku Maciej Szymanowski, dyrektor Instytutu Polskiego w Budapeszcie, zaproponował mi, abym swoje pisma, poświęcone historii Polski XX wieku, zredagował w formie książki, której publikacji podejmie się renomo- wane wydawnictwo Európa Könyvkiadó. (Kilka lat później, już jako dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze, przyczynił się do wydania tej książki także w ję- zyku czeskim). Na Węgrzech książka Cud nad Wisłą i nad Bałtykiem odniosła nadspodzie- wanie duży sukces. Druga, poszerzona edycja ukazała się w 2012 roku przy wsparciu Romana Kowalskiego, ambasadora polskiego w Budapeszcie. Nigdy nie myślałem o wydaniu tej książki w Polsce, choć kilka moich prac historycznych ukazało się już tam w ostatnich latach nakładem Ofi cyny Wydaw- niczej RYTM: Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów 1848–1849 (1999), Józef Bem – bohater wiecznych nadziei (2002), Nieznani polscy bohaterowie powsta- nia węgierskiego 1848–1849 (2010). Te trzy książki wyrosły jednak z moich badań źródłowych i dotyczyły zagadnień, którymi zajmuję się od lat jako zawo- dowy historyk. Pan Stanisław Machała z Jarosławia, wielki orędownik węgiersko-polskiej przyjaźni, poznawszy moje wymienione wyżej prace, poszukiwał wytrwale moż- liwości udostępnienia rodakom również tej książki, poświęconej jakże bogatym i dramatycznym dziejom Polski XX stulecia. I w końcu mu się udało, w dużej mierze zapewne dzięki temu, że zdołał pozyskać dla sprawy panią dyrektor Do- rotę Janiszewską-Jakubiak. Przypuszczam, że zaletą tej książki może być przede wszystkim eseistyczny styl, którego uczyłem się od Mariana Brandysa jako tłumacz jego dzieła zatytu- łowanego Kozietulski i inni. Dlatego z radością przyjąłem wiadomość, że mój przyjaciel Jerzy Snopek ‒ mimo wielu własnych projektów i wcześniejszych zo- bowiązań ‒ podjął się przetłumaczenia tej książki na język polski. Wszystkim, którzy przyczynili się do jej wydania, także pracownikom wydawnictwa Mu- zeum Historii Polski, składam serdeczne podziękowania. István Kovács 8 JÓZEF PIŁSUDSKI I ODRODZENIE PAŃSTWA POLSKIEGO 150 lat historii polskiej nie zrobiło z więzienia nic innego, jak tylko życie codzienne ludzi. W Polsce więzienie jest stałym, codziennym jak gdyby towarzyszem myśli ludzkiej. Nastanie pokój. Są w życiu narodów i państw zmagania, które nigdy nie ustają. Polskę na równi z innymi narodami oczekuje walka we wszechświatowych zapasach o pierwszeństwo w dziedzinie organizacji i kultury. Józef Piłsudski Oto generał Piłsudski, o którym mniej dotąd wiedzieliśmy niż o Poniatowskim, robił w swym kraju rewolucję, choć przecież od dawna już nie ma rosyjskiego cara i nie ma białej Syberii w codziennej historii… Gyula Krúdy ak dowiódł tego trzeci rozbiór Rzeczypospolitej Obojga Narodów, do którego J doszło w 1795 roku, z mapy można zetrzeć nawet drugie co do wielkości państwo Europy. Ten olbrzymi kraj, powstały w 1386 roku w następstwie unii Królestwa Pol- skiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, zajmował w latach trzydziestych XVII wieku bez mała milion kilometrów kwadratowych. Minęło zaledwie kilka dziesię- cioleci i oto w połowie tegoż stulecia, w rezultacie niszczących wojen ze Szweda- mi, Rosjanami, Kozakami, Tatarami, Turkami, a także konfl iktów wewnętrznych, od państwa polsko-litewskiego oderwały się Prusy Książęce (Prusy Wschodnie), a w granicach Imperium Rosyjskiego znalazły się położone na lewym brzegu Dniepru terytoria ukraińskie, łącznie z Kijowem. Wszelako nawet po tych stra- tach państwo polsko-litewskie pozostało
Recommended publications
  • The Rise and Fall of Hitler's Germany
    In collaboration with The National WWII Museum Travel & featuring award-winning author Alexandra Richie, DPhil PHOTO: RUSSIAN SOLDIERS LOOKING AT A TORN DOWN GERMAN NAZI EAGLE WITH SWASTIKA EMBLEM WITH SWASTIKA GERMAN NAZI EAGLE DOWN A TORN AT RUSSIAN SOLDIERS LOOKING PHOTO: OF BERLIN—1945, BERLIN, GERMANY. AFTER THE FALL IN THE RUINS OF REICH CHANCELLERY LYING The Rise and Fall of Hitler’s Germany MAY 25 – JUNE 5, 2020 A journey that takes you from Berlin to Auschwitz to Warsaw, focused on the devastating legacy of the Holocaust, the bombing raids, and the last battles. Save $1,000 per couple when booked by December 6, 2019 Howdy, Ags! In the 1930’s, the journey to World War II began in the private meeting rooms in Berlin and raucous public stadiums across Germany where the Nazis concocted and then promoted their designs for a new world order, one founded on conquest for land and racial-purity ideals. As they launched the war in Europe by invading Poland on September 1, 1939, Hitler and his followers unleashed a hell that would return to its birthplace in Berlin fewer than six years later. The Traveling Aggies are honored to partner with The National WWII Museum on a unique and poignant travel program, The Rise and Fall of Hitler’s Germany. This emotional journey will be led by WWII scholar and author Dr. Alexandra Richie, an expert on the Eastern Front and the Holocaust. Guests will travel through Germany and Poland, exploring historical sites and reflecting on how it was possible for the Nazis to rise to power and consequently bring destruction and misery across Europe.
    [Show full text]
  • V Zjazd Polonii I Polaków Z Zagranicy Nr 10 (153) Październik 2018
    JAN PAWEŁ II O POLONII I POLAKACH SAMOOBRONA ZIEMI GRODZIEŃSKIEJ 1918-1919 NR 10 (153) PAŹDZIERNIK 2018 V ZJAZD POLONII I POLAKÓW Z ZAGRANICY NR 10 (153) PAŹDZIERNIK 2018 Ku ojczystym źródłom Życie domowe mieszczan – Człowiek musi mieć swój kąt ojczysty. wileńskich w XVI-XVII ww. Na to, by istniał, pracuje wiele pokoleń, z Na podstawie zachowanych których każde składa wiele ofiar – pisze dokumentów archiwalnych wiemy, jak prof. Piotr Jaroszyński 14 wyglądały gospodarstwa domowe, 31 pożywienie, stroje, ozdoby mieszczan itp. OD REDAKTORA 22 Irena Waluś. Żołnierze Samoobrony 1 Łączy nas Niepodległa Grodzieńskiej na apelu artystycznym 23 Zdzisław J. Winnicki. Tadeusz Gawin. FOTOREPORTAŻ Z relacji ludności polskiej w BSRR Światowy zjazd 6 z miejscową władzą POLONIA 28 Dymitr Zagacki. Lech Piotr Stolle – 8 Papież Jan Paweł II do Polonii żołnierz «Bohdanki» i Polaków za granicą. Oprac. ks. HISTORIA Roman Dzwonkowski SAC 31 Mieczysław Jackiewicz. Życie domowe Piotr Jaroszyński. Ku ojczystym 13 mieszczan wileńskich w XVI-XVII ww. źródłom KULTURA ZPB 34 Eliza Andruszkiewicz. Koncert Eliza Andruszkiewicz. Stefan Batory 14 z patriotyczną nutą patronem szkoły ZPB 35 Dymitr Zagacki. Mickiewicz i Domeyko: PAMIĘĆ upamiętnienie w filatelistyce 16 Jan Kuźmicki. Samoobrona Ziemi POEZJA Grodzieńskiej w latach 1918-1919 36 Wiersze Jana Pawła II Na pierwszej stronie okładki: Prezydent RP Andrzej Duda oraz Pierwsza Dama podczas spotkania z delegatami V Zjazdu Polonii i Polaków z Za- granicy w Warszawie. Fot. Irena Waluś Na ostatniej stronie okładki: Msza św. w intencji Ojczyzny w Archikatedrze Warszawskiej. Fot. Irena Waluś Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów. Poglądy Autorów nie zawsze są zbieżne z poglądami Redakcji REDAKTOR KOREKTA: MAGAZYN POLSKI jest Projekt współfinansowany NACZELNA: Danuta KARPOWICZ Irena WALUŚ SKŁAD I ŁAMANIE: ogólnokrajowym miesięcznikiem w ramach sprawowania [email protected] Alaksiej SALEJ PRENUMERATA POLSKA: Społecznego Zjednoczenia «Związek opieki Senatu tel.
    [Show full text]
  • Ford, Kissinger, Edward Gierek of Poland
    File scanned from the National Security Adviser's Memoranda of Conversation Collection at the Gerald R. Ford Presidential Library MEMORANDUM THE WHITE HOUSE WASHINGTON ~:p1NODIS MEMORANDUM OF CONVERSATION PARTICIPANTS: President Gerald R. Ford Edward Gierek, First Secretary of the Central Com.mittee of the Polish United Workers' Party Stefan 01szowski, Minister of Foreign Affairs Dr. Henry A. Kissinger, Secretary of State and Assistant to the President Lt. General Brent Scowcroft, Deputy Assistant to the President for National Security Affairs Ambassador Richard T. Davies, US Amb. to Poland Polish Interpreter DATE AND TIME: Tuesday, October 8, 1974 11 :00 a. m. - 12:40 p. m. PLACE: The Oval Office The White House [Ge~eral Scowcroft missed part of the opening conversation. ] Gierek: In France, the ethnic group of Poles came during the French Revolution. People of Polish extraction have been introduced into many countries. Kissinger: Then in the 19th Century, the Polish nationalists concluded that the only way they could get independence was to join every war -- individually. Gierek: Secretary Kissinger knows our history very well. In our anthem, it says we have been guided by Bonapartist methods of how to win. We Socialists left it in. Kissinger: I have always been impressed by Warsaw's Old City. It took much pride to restore it that way. Gierek: That is true. ~/NODIS 9'!ii............ tmCLASSIFJBI) -~\.. B.O. 1295S, Sec. 3.S NSC lfQJDo, lln419S, State Dept. Guidelines 11 t!t=. , NARA, Date d,,'e -2­ President: Let me at the outset welcome you in a personal way. I really look forward to your mission and what has been done to bring us together as peoples and what we can do in the future to expand our contacts.
    [Show full text]
  • Biuletynbiuletyn Instytutuinstytutu Pamięcipamięci Narodowejnarodowej
    NR 3–4 (62–63) marzec–kwiecień 2006 BIULETYNBIULETYN INSTYTUTUINSTYTUTU PAMIĘCIPAMIĘCI NARODOWEJNARODOWEJ Spod czerwonej ISSN 1641-9561 gwiazdy 9 771641 956001 numer indeksu 374431 nakład 3500 egz. cena 7,50 zł (w(w tymtym 0%0% VAT)VAT) ADRESY I TELEFONY ODDZIAŁÓW IPN W POLSCE BIAŁYSTOK ul. Warsztatowa 1a, 15-637 Białystok tel. (0-85) 664 57 03 GDYNIA ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia tel. (0-58) 660 67 00 fax (0-58) 660 67 01 KATOWICE ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice tel. (0-32) 609 98 40 KRAKÓW ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków tel. (0-12) 421 11 00 LUBLIN ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin tel. (0-81) 534 59 11 ŁÓDŹ ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź tel. (0-42) 616 27 45 POZNAŃ ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań tel. (0-61) 835 69 00 RZESZÓW ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów tel. (0-17) 860 60 18 SZCZECIN ul. K. Janickiego 30, 71-270 Szczecin tel. (0-91) 484 98 00 WARSZAWA pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa tel. (0-22) 530 86 25 WROCŁAW ul. Sołtysowicka 23, 51-168 Wrocław tel. (0-71) 326 76 00 BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ Redaguje Biuro Edukacji Publicznej IPN Zespół redakcyjny: Władysław Bułhak (redaktor naczelny), Janusz Kotański, Krzysztof Madej, Bartłomiej Noszczak, Barbara Polak, Jan M. Ruman, Jan Żaryn Projekt graficzny: Krzysztof Findziński Redakcja techniczna: Andrzej Broniak Skład i łamanie: Wojciech Czaplicki Korekta: Anna Kaniewska Adres: ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa Tel. (0-22) 581 89 24, fax (0-22) 581 89 26 e-mail: [email protected] http://www.ipn.gov.pl Druk: Instytut Technologii Eksploatacji ul.
    [Show full text]
  • Zrozumieć Współczesność
    zrozumieć współczesność rtytulowe kubiak 75 lat.indd 1 2009-08-27 13:43:57 zrozumieć współczesność Profesorowi Hieronimowi Kubiakowi w 75. rocznicę urodzin tom ten ofiarowują przyjaciele i uczniowie pod redakcją Grzegorza Babińskiego i Marii Kapiszewskiej Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2009 rtytulowe kubiak 75 lat.indd 3 2009-08-27 13:43:57 Warszawa, 27 sierpnia 2009 roku Szanowny Jubilacie! Rad jestem, mogąc znaleźć się w gronie osób pozdrawiających ser­ decznie profesora Hieronima Kubiaka z okazji 75. rocznicy urodzin. Poznałem Profesora w dramatycznie trudnym 1981 roku. Był to rok i wielkich nadziei, i wielkich zagrożeń, a tym samym próby cha­ rakterów, ideowości, poczucia odpowiedzialności. Zapamiętałem sło­ wa: „Komisja starała się usilnie osadzić treść tych dokumentów w nieprzemijających wartościach naszej narodowej kultury, lewico­ wej tradycji, podstaw naszej tożsamości narodowej, ciągłości histo­ rycznej Polaków ”, które na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR powie­ dział przewodniczący Komisji Uchwał - prof. Hieronim Kubiak. W słowach tych zawarta jest synteza Jego patriotycznej, postępowej filozofii. Posiada autentyczną wrażliwość człowieka lewicy. Cechuje Go wysoka kultura, skromność, ujmujący sposób bycia. Przez jed­ nych szanowany i lubiany, przez innych atakowany i pomawiany. Szedł prostą drogą. Wiedział, że konieczna jest w Polsce, w jej kierowni­ czych gremiach gruntowna przemiana myślenia i działania, zgodna z duchem i potrzebami czasu. Spotykało się to z oporami, krytyką, oskarżeniami zarówno z kręgów zachowawczych, dogmatycznych - tzw. prawdziwych komunistów, jak też - co było zresztą sprzężeniem zwrotnym - ze strony ówczesnych sojuszników. Należał obok Mieczy­ sława Rakowskiego, Andrzeja Werblana i Jerzego Wiatra do zwal­ czanych ze szczególną zajadłością. Godne podziwu były jego spokój i odporność, jak też konsekwencja i odwaga w obronie wartości, któ­ rym mimo rozczarowań i goryczy, był zawsze wierny.
    [Show full text]
  • ED383637.Pdf
    DOCUMENT RESUME ED 383 637 SO 025 016 AUTHOR Schaufele, William E., Jr. TITLE Polish Paradox: Communism and National Renewal. Headline Series 256. INSTITUTION Foreign Policy Association, New York, N.Y. REPORT NO ISBN-0-87124-071-8; ISSN-0017-8780 PUB DATE Oct 81 NOTE 77p. AVAILABLE FROMForeign Policy Association, 729 Seventh Avenue, New York, NY 10019. PUB TYPE Reports Descriptive (141) Guides Classroom Use Teaching Guides (For Teacher) (052) EDRS PRICE MF01/PC04 Plus Postage. DESCRIPTORS *Catholics; *Communism; Conflict; Diplomatic History; Foreign Countries; *Foreign Policy; Global Approach; Higher Education; International Cooperation; international Law; *International Relations; *Peace; Political Science; Secondary Education; World Affairs; World History; World Problems IDENTIFIERS *Poland ABSTRACT This brief issues booklet provides basic information about the role of the Catholic Church Poland, the erosion of Communist party leadership over the past year (as of1981), the rise of the Solidarity Union and the economic problemsplaguing the Polish people. An introduction is followed by thefollowing sections: (1) "History-of a Millennium";(2) "Communist Poland";(3) "Solidarity"; (4) "Church, Farm, and Freedom";(5) "Poland between East and West"; and (6)"1981 and Beyond: A Personal Epilogue." A list of discussion questions and an 11-item reference list conclude the booklet.(EH) *********************************************************************** Reproductions supplied by EDRS are the best that can be made from the original document. ***********************************A*********************************** 1 IC OA Y SO1 TI U S DEPARTMENT OF EDUCATION Ottrce of Educational Research and Improvement EDUCATIONAL RESOURCES INFORMATION CENTER (ERIC) ytTMs document has been reproduced as recehred from the person or peg&nzation 1 originating 1. 0 minor Changes have been made toimprove reproduction Duality Points of new or opinions stated rn thisdocu mant do not neCeSserity representoffictal.
    [Show full text]
  • Title: Inny Zapis : "Sekretny Dziennik" Pisarza Jako Przedmiot Badań Socjologicznych : Na Przykładzie "Dzienników" Stefana Kisielewskiego
    Title: Inny zapis : "sekretny dziennik" pisarza jako przedmiot badań socjologicznych : na przykładzie "Dzienników" Stefana Kisielewskiego Author: Krzysztof Łęcki Citation style: Łęcki Krzysztof. (2012). Inny zapis : "sekretny dziennik" pisarza jako przedmiot badań socjologicznych : na przykładzie "Dzienników" Stefana Kisielewskiego. Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Inny zapis NR 2907 Krzysztof Łęcki Inny zapis „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2012 Redaktor serii: Socjologia Wojciech Świątkiewicz Recenzet Zbigniew Bokszański Publikacja będzie dostępna – po wyczerpaniu nakładu – w wersji internetowej: Śląska Biblioteka Cyfrowa www.sbc.org.pl Spis treści 1. Wstęp 7 2. Wprowadzenie 29 3. Socjologia literatury – nieco inna socjologia 65 3.1. Socjologia literatury – czym jest i kto ją uprawia? 65 3.2. Subdyscypliny pogranicza – szanse i problemy 72 3.3. Komu i po co potrzebna jest socjologia literatury? 76 4. Dziennik sekretny pisarza. Między pamiętnikiem i literaturą (socjolog wobec sekretnego dziennika pisarza) 85 4.1. Dziennik sekretny – szczególny rodzaj danych socjologicznych 85 4.2. Dziennik sekretny – zainteresowania badawcze 86 4.3. Dziennik i pamiętnik – osobno 96 4.4. Dziennik i pamiętnik – razem 105 4.5. Dziennik – pomiędzy śmiesznością a szczerością 108 4.6. „Szczerość” literatury dokumentu osobistego 120 4.7. Czas publikacji literatury dokumentu osobistego 126 4.8. Podsumowanie 128 5. Nota metodologiczna 135 5.1. Reprezentacja i reprezentatywność 135 5.2. Rzemiosło interpretacji 143 5.3. Nieustające interpretacje – przypadek klasyków filozofii 154 5.4. Przypadek „kajetów zażaleń” 155 5.5. Teksty i konteksty – o meandrach socjologicznej (i nie tylko) analizy oraz interpretacji tekstów literackich 158 5.6. Podsumowanie 172 6. Kisiel i jego „Dzienniki”.
    [Show full text]
  • Looking Westwards
    Founded in 1944, the Institute for Western Affairs is an interdis- Looking westwards ciplinary research centre carrying out research in history, political The role of the Institute for Western Affairs science, sociology, and economics. The Institute’s projects are typi- in the construction of the Lubusz Land concept cally related to German studies and international relations, focusing On local historical policy and collective on Polish-German and European issues and transatlantic relations. memory in Gorzów Wielkopolski The Institute’s history and achievements make it one of the most Cultural heritage against a background important Polish research institution well-known internationally. of transformation in 1970s and 1980s Western Since the 1990s, the watchwords of research have been Poland– Ger- Poland many – Europe and the main themes are: Polish interest in the early medieval past • political, social, economic and cultural changes in Germany; of Kołobrzeg • international role of the Federal Republic of Germany; The Greater Poland Uprising in the French and British daily press • past, present, and future of Polish-German relations; • EU international relations (including transatlantic cooperation); Rosa Luxemburg against war • security policy; Literary fiction and poverty. The example of Gustav Freytag’s novel Soll und Haben • borderlands: social, political and economic issues. The Institute’s research is both interdisciplinary and multidimension- Coming to terms with the West German 68ers in the writings of the 85ers al. Its multidimensionality can be seen in published papers and books The manuscript of the letter of the Polish on history, analyses of contemporary events, comparative studies, bishops to the German bishops and the use of theoretical models to verify research results.
    [Show full text]
  • APPENDIX Belgian and Polish Governments and Ministers Responsible for Education (
    APPENDIX Belgian and Polish Governments and Ministers Responsible for Education ( Table A.1. Belgian governments and ministers responsible for education Minister Responsible Government Political Profi le Beginning End for Education Gérard Catholic, liberal, 31.05.1918 13.11.1918 Charles de Broqueville Cooreman socialist 21.11.1918 – 20.11.1918 Léon Catholic, liberal, 21.11.1918 17.11.1919 Charles de Broqueville Delacroix socialist 21.11.1918 – 02.12.1919 Léon Catholic, liberal, 02.12.1919 25.10.1920 Jules Renkin Delacroix socialist 02.12.1919 – 02.06.1920 Henri Jaspar 02.06.1920 – 19.11.1920 Henri Carton Catholic, liberal, 20.11.1920 19.10.1921 Henri Carton de Wiart de Wiart socialist 20.11.1920 – 23.10.1921 Henri Carton Catholic, liberal 24.10.1921 20.11.1921 Henri Carton de Wiart de Wiart 24.10.1921 – 20.11.1921 Georges Catholic, liberal 16.12.1921 27.02.1924 Paul Berryer Theunis 16.12.1921 – 10.03.1924 Georges Catholic, liberal 11.03.1924 05.04.1925 Paul Berryer Theunis 11.03.1924 – 05.04.1925 Aloys Van Catholic 13.05.1925 22.05.1925 de Vyvere Prosper Catholic, 17.06.1925 11.05.1926 Camille Huysmans Poullet socialist 17.06.1925 – 11.05.1926 Henri Jaspar Catholic, liberal, 20.05.1926 21.11.1927 Camille Huysmans socialist 20.05.1926 – 22.11.1927 This open access edition has been made available under a CC BY-NC-ND 4.0 license thanks to the support of Centre for Contemporary and Digital History at the University of Luxembourg. Not for resale.
    [Show full text]
  • Kalendarium 2020
    Kalendarium 2020 Sejm ogłosił rok 2020 rokiem: Leopolda Tyrmanda - w 100. rocznicę urodzin i 35. rocznicę śmierci Świętego Jana Pawła II. - w 100. rocznicę urodzin i 15. rocznicę śmierci Romana Ingardena - w 50. rocznicę śmierci Hetmana Stanisława Żółkiewskiego - w 400. rocznicę śmierci STYCZEŃ 1545 (dokładna data urodzin nie jest znana) urodził się Sebastian Fabian Klonowic (zm. 29 VIII 1602 r.) - polski poeta, kompozytor, wykładowca w Akademii Zamojskiej, sympatyk ruchu reformacyjnego. 475. ROCZNICA URODZIN 1 I 1880 urodziła się Mieczysława Ćwiklińska właśc. Mieczysława Trapszo ( zm. 28 VII 1972 r.) - aktorka teatralna i filmowa, śpiewaczka (sopran), członkini konspiracyjnej organizacji Muszkieterzy. Występowała głównie w teatrach warszawskich. 140. ROCZNICA URODZIN 3 I 1875 zmarł Pierre Larousse (ur. 23 X 1817 r.) - francuski wydawca, gramatyk, leksykograf. Założyciel wydawnictwa Librairie Larousse et Boyer w Paryżu. W latach 1852 – 1869 wydawnictwo to wypuściło na rynek opracowane przez siebie nowatorskie podręczniki szkolne oraz metodyczne dla nauczycieli. W 1857 r. wydawnictwo opublikowało słownik języka francuskiego, który był wstępem do monumentalnej pracy, 15-tomowego słownika encyklopedycznego Grand dictionnaire universel du XIX siècle. 145. ROCZNICA ŚMIERCI 4 I 1915 urodził się Tytus Karpowicz (zm. 25 XII 2009 r.) - polski pisarz, autor książek przyrodniczych, głównie dla dzieci i młodzieży. 105. ROCZNICA URODZIN 4 I 1960 zmarł Albert Camus (ur. 7 XI 1913 r.) - francuski pisarz, dramaturg, eseista, reżyser teatralny. Czołowy reprezentant egzystencjalizmu w literaturze. Uważany za jednego z najwybitniejszych intelektualistów europejskich II połowy XX w. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1957 roku. Napisał m.in.: Obcego, Dżumę, Upadek, Kaligulę, Stan oblężenia. 60. ROCZNICA ŚMIERCI 4 I 1965 zmarł Thomas Stearns Eliot ( ur.
    [Show full text]
  • Records of the Committee of the Ministers of Foreign Affairs, 1976
    PARALLEL HISTORY PROJECT ON NATO AND THE WARSAW PACT (PHP) Records of the Committee of the Ministers of Foreign Affairs Anna Locher (ed.) Andrei Andreevich Gromyko. Soviet Minister of Foreign Affairs from 1957-1985. PHP Publications Series Washington, D.C. / Zurich May 2002 This publication is part of a publications series by the Parallel History Project on NATO and the Warsaw Pact (PHP). The PHP provides new scholarly perspectives on contemporary international history by collecting, analyzing, and interpreting formerly secret governmental documents. Since its establishment in 1999, the project has collected thousands of pages of material on security-related issues of the Cold War, published a large number of online documentaries on central issues such as mutual threat perceptions and alliance management, and organized several major international conferences on war planning, intelligence, and intra-bloc tensions. Further information is provided at the PHP Website: www.isn.ethz.ch/php. Table of Contents 1) Introduction, by Anna Locher........................................................................................1 2) The CMFA in short – Annotated History of the Meetings of the..................................22 Warsaw Pact Committee of the Ministers of Foreign Affairs...........................................22 3) Records Sealed Forever? The Foreign Ministers' Last Decision, February 1991.......28 4) Foreign Ministers Participating in the CMFA Meetings 1976-1990.............................29 5) Document Overview....................................................................................................30 Please note: This issue of the PHP Publication Series offers highlights from a much larger online document collection. Please consult the PHP website for all the documents in their original language and other features: http://www.isn.ethz.ch/php/collections/coll_3_CMFA.htm The PHP has published a number of document collections on various aspects of the security- related history of the cold war: http://www.isn.ethz.ch/php.
    [Show full text]
  • Copyright © London Branch of the Polish Home Army Ex-Servicemen Association Copying Permitted with Reference to Source and Authors
    Copyright © London Branch of the Polish Home Army Ex-Servicemen Association Copying permitted with reference to source and authors www.polishresistance-ak.org Article 13 Dr Grzegorz Mazur, The ZWZ-AK Bureau of Information and Propaganda Department VI of the Union for Armed Struggle and later Home Army (ZWZ-AK) Headquarters included the Bureau of Information and Propaganda (BIP), originally called the Department of Political Propaganda or simply the Political Department. It had no equivalent in the Polish Army before the war, but it nevertheless played a very important role in raising morale and influencing attitudes among the soldiers of the underground movement as well as those of the Polish community. Through the introduction of propaganda the soldiers of the ZWZ-AK could be integrated into a single underground army. The BIP was headed in consecutive order by: Major Tadeusz Kruk-Strzelecki, from October 1939; Lieutenant Colonel Jan Rzepecki, from October 1940, and from October 1944 to January 1945 by Captain Kazimierz Moczarski. The first deputies were Hipolit Niepokulczycki, from October 1939 to the end of 1940, and Tadeusz Kobylanski, from April 1940 to late into the summer of that year. Department VI was headed by Major Tadeusz Wardejn-Zagórski, who from October 1940 was also a deputy head of the BIP; among other things he oversaw the issuing of major ZWZ-AK publications Biuletyn Informacyjny and Wiadomości Polski. The weekly Biuletyn Informacyjny, edited by Aleksander Kaminski, was the main channel through which the ZWZ-AK HQ put out its programme and by 1944 it had a circulation of 42-43,000.
    [Show full text]