DOCSLIB.ORG

Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka – Rocznik Lxxv (2020) Nr 1

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka – Rocznik Lxxv (2020) Nr 1 ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA – ROCZNIK LXXV (2020) NR 1 ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA – ROCZNIK LXXV (2020) NR ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA Informacja o kwartalniku Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” wydawany jest we Wrocławiu od 1946 r., początkowo jako półrocznik i rocznik pod tytułem „Sobótka”, a od roku 1957 jako kwartalnik pod obecnym tytułem. Należy do najstar- szych w Polsce regionalnych czasopism naukowych o profilu historycznym, pozostając ważnym elementem polskiej humanistyki. Uchodzi za jeden Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii z najważniejszych periodyków śląskoznawczych, ale jego łamy pozostają Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego otwarte również na materiały o innym zakresie tematycznym. Służy pre- zentacji wyników badań nad dziejami Europy Środkowo-Wschodniej – ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, sąsiednich regionów i krajów, zara- zem refleksji nt. dziejów regionalnych. Przez wiele lat pismo znajdowało się w gestii Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników Historii (Polskiego Towarzystwa Historycznego), obecnie ukazuje się pod auspicjami Uniwer- ŚLĄSKI sytetu Wrocławskiego. Dodatkowe informacje o czasopiśmie znajdują się na stronie: http://sobotka.uni.wroc.pl, na której można znaleźć jego bieżą- ce i archiwalne numery. KWARTALNIK HISTORYCZNY Na łamach „Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka” publikowane są materiały (rozprawy, artykuły, miscellanea źródłowe, recenzje, polemiki SOBÓTKA i inne) w językach polskim, czeskim oraz kongresowych. Materiały należy nadsyłać drogą elektroniczną na adres redakcji: [email protected]. Składane teksty należy przygotowywać według instrukcji znajdującej się na stronie: http://sobotka.uni.wroc.pl. Nadsyłane teksty są recenzowane przez dwie osoby wskazane przez Redakcję i na tej podstawie kwalifikowa- ne do druku. Procedura recenzowania jest opisana na wyżej wymienionej stronie internetowej. Redakcja zastrzega sobie prawo do proponowania zmian lub skrótów w tekstach. e-ISSN 2658-2082 ROCZNIK LXXV (2020) PL ISSN 0037-7511 NR 1 Slaski_Kwartalnik_Historyczny_Sobotka_2020-01_170x240_cover.indd 1 19-12-2020 10:37:23 UNIWERSYTET WROCŁAWSKI WROCŁAWSKIE TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW HISTORII ODDZIAŁ POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO ŚLĄSKI KWARTALNIK HISTORYCZNY SOBÓTKA ROCZNIK LXXV (2020) NR 1 REDAKCJA / Editorial Board Tomasz Przerwa (Wrocław, Redaktor naczelny / Editor-in-chief) Robert Kołodziej (Wrocław, Zastępca redaktora naczelnego / Deputy Editor) Wojciech Kucharski (Wrocław, Zastępca redaktora naczelnego / Deputy Editor) Miron Urbaniak (Wrocław, Redaktor tematyczny / Section Editor) Marek L. Wójcik (Wrocław, Sekretarz / Secretary) KOMITET NAUKOWY / Scientific Committee Joachim Bahlcke (Universität Stuttgart) Marie Bláhová (Univerzita Karlova, Praha) Tomasz Jurek (Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk) Ryszard Kaczmarek (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Padraic Kenney (Indiana University, Bloomington) Teresa Kulak (Uniwersytet Wrocławski) Martin Pelc (Slezské univerzity v Opavě) ADRES REDAKCJI / Editorial Office ul. Szewska 49, 50-139 Wrocław, Polska / Poland http://sobotka.uni.wroc.pl e-mail: [email protected] Prace publikowane w „Sobótce” są recenzowane / ŚKH „Sobótka” is a peer reviewed journal Wydanie czasopisma zostało sfinansowane przez Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego Właściciel praw autorskich: Uniwersytet Wrocławski Czasopismo opublikowane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-bez utworów zależnych 4.0 (CC BY-ND 4.0). https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl Tłumaczenie na język angielski i korekta językowa / English translation and proofreading: Marek Misiak Opracowanie redakcyjne / Editorial development: Redakcja Korekta / Proofreading: Zofia Smyk Skład / Typesetting: Aleksandra Kumaszka, eBooki.com.pl Wersją pierwotną czasopisma jest wydanie papierowe / The hard copy edition is the reference version for this journal e-ISSN 2658-2082 | PL ISSN 0037-7511 Uniwersytet Wrocławski Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Instytut Historyczny http://wnhip.uni.wroc.pl/Instytut-Historyczny ARTYKUŁY I STUDIA MATERIAŁOWE DOI: 10.34616/SKHS.2020.1.5.28 Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka Rocznik LXXV (2020), 1 e-ISSN 2658-2082 | PL ISSN 0037–7511 PIOTR PIĘTKOWSKI Uniwersytet Wrocławski ORCID 0000-0002-9960-7173 CO DALEJ W DYSKUSJI NAD REGNUM ABLATUM? KRÓTKI SZKIC W 30. ROCZNICĘ UKAZANIA SIĘ ARTYKUŁU PROFESORA WACŁAWA KORTY WHAT IS NEXT IN DISCUSSION ON REGNUM ABLATUM? A BRIEF SKETCH ON THE 30TH ANNIVERSARY OF PUBLICATION OF THE ARTICLE BY PROFESSOR WACŁAW KORTA Abstract: The article present the contemporary discussion among medievalists on the conflict that occurred at the end of 10th century between Mieszko I, duke of Polans, and Boleslaus II the Pious, the ruler of Bohemia; such conflict has been mentioned by Thiet- mar, bishop of Merseburg, in his chronicle. The dispute centered on a territory which Thietmar enigmatically referred to as regnum ablatum. Keywords: regnum ablatum, Mieszko I, Boleslaus II the Pious, Thietmar, Lusatia, Sile- sia, Lesser Poland, Niemcza W tym roku mija 30 lat od opublikowania artykułu Wacława Korty pt. Milsko i Łużyce w polityce pierwszych Piastów, w którym wrocławski historyk wyraźnie opowiedział się za utożsamieniem obszaru kraju Milczan jako właściwego przed- miotu sporu zaistniałego w końcu X w. pomiędzy Mieszkiem I, pierwszym histo- rycznym władcą Polski, a księciem czeskim Bolesławem II Pobożnym, o którym informuje nas biskup merseburski Thietmar1. Od publikacji tego tekstu upłynęło w nauce polskiej na tyle dużo czasu, iż – w ocenie piszącego te słowa – warto by było powrócić do zagadnienia konfliktu o regnum ablatum i poszerzyć dyskusję 1 Wacław Korta, Milsko i Łużyce w polityce pierwszych Piastów, „Śląski Kwartalnik Histo- ryczny Sobótka”, 45 (1990), 2, s. 141–184. 6 Piotr Piętkowski zebraną przez Kortę o nowe głosy współczesnych badaczy, którzy w ostatnich latach podjęli się ponownej interpretacji tego wydarzenia. W powszechnej świadomości historycznej (a także obecnej mediewistyce) panuje w dalszym ciągu dość silne przekonanie łączące passus kronikarza Thiet- mara z Merseburga z faktem przesunięcia granic władztwa pierwszych Piastów w kierunku południowym. Zarazem jedną z pierwszych historycznych dat, od której rozpoczyna się tworzenie narracji dotyczących dzisiejszych ziem południo- wo-zachodniej Polski, uznaje się 990 r., kiedy to według przekazu Mnicha Sazaw- skiego utracony został przez Czechów gród identyfikowany jako Niemcza2. Wy- darzenia te spaja się najczęściej w jeden fakt historyczny, jakim jest przyłączenie obszaru Śląska czy Małopolski (bądź nawet – szerzej – ziem dzisiejszej południo- wej Polski) do wczesnego władztwa piastowskiego3. Konstrukcja ta stała się mo- delem, do którego powszechnie uciekali się autorzy syntez4. Zasadnicze pytanie brzmi: czy takie postrzeganie tego problemu, szczególnie na gruncie badań me- diewistycznych i regionalnych, jest nadal uprawnione? Podstawowym przedmiotem dyskusji jest historia opisana w kronice biskupa merseburskiego Thietmara5. Stosowny passus przedstawia spór dwóch książąt słowiańskich, ówczesnych władców Czech i Polski, którego powodem była jakaś 2 Mnich Sázawský, [w:] Fontes rerum Bohemicarum, t. 2: Cosmae Chronicon Boemorum cum continuatoribus, ed. Josef Emler, Praha 1874, s. 240. Polskie tłumaczenie zob. Mnich Sazawski, [w:] Kronikarze czescy: Kanonik Wyszehradzki, Mnich Sazawski, przekł., wstęp i komentarz Maria Wojciechowska, Warszawa 1978, s. 125. Widniejący w tym źródle pod rokiem 990 zapis „Nem- cis perdita est” (Roczniki praskie zamiast Nemcis podają Henicis, zob. Letopisy pražske, [w:] Fontes rerum Bohemicarum, t. 2, cz. 2: Letopisy pražské, letopisy české, letopisy hradištské a opatovické, letopisy Vincentia, kanovníka pražského, a Gerlacha, opata milevského, letopis domu ždárského, ed. Josef Emler, Praha 1875, s. 377) dosłownie oznacza, że ośrodek ten został stracony. Wątpliwość budzi zatem, czy Czesi utracili gród o nazwie Nemcis (bądź też Henicis), czy też – jak postuluje chociażby Dariusz A. Sikorski, Początki Kościoła w Polsce. Wybrane problemy, Poznań 2012 (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Historycznej, t. 70), s. 90–91 – go zdo- byli (do kwestii tej powrócę w dalszej części pracy). Pozostając w zgodzie z tłumaczeniem tego passusu na język polski, należałoby przychylić się jednak do pierwszej ewentualności. 3 Marzena Matla-Kozłowska, Państwa Piastów i Przemyślidów u schyłku X wieku – walka o regnum ablatum, [w:] Pierwsze polsko-czeskie forum młodych mediewistów. Materiały z konferen- cji naukowej, Gniezno, 27–29 września 2005 roku, red. Józef Dobosz, Jakub Kujawiński, Ma- rzena Matla-Kozłowska, Poznań 2007 (Publikacje Instytutu Historii UAM, 75), s. 17–46. 4 Zob. m.in.: Rościsław Żerelik, Dzieje Śląska do 1526 roku, [w:] Historia Śląska, red. Ma- rek Czapliński, Wrocław 2002 (Acta Universitatis Wratislaviensis, No 2364), s. 38; Andrzej Buko, Archeologia wczesnośredniowiecznej Polski. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, Warszawa 2005, s. 192, 195. 5 Kronika Thietmara, wyd. i tłum. Marian Zygmunt Jedlicki, Poznań 1953, ks. IV, s. 159– 163; Kronika Thietmara, tłum. i oprac. Marian Zygmunt Jedlicki, posłowie Krzysztof Ożóg, Kraków 2002, ks. IV, s. 61–63. Co dalej w dyskusji nad regnum ablatum? Krótki szkic w 30. rocznicę ukazania się… 7 własność (najpewniej terytorialna) Bolesława II. Kronikarz nie odnotował jej nazwy, ale użył zagadkowego terminu regnum sibi ablatum. Sformułowanie to, włożone przezeń w usta czeskiego monarchy,
Load more

Recommended publications
  • Mi És Ők Azonosság És Idegenség Az Első Évezred Fordulóján Halmágyi Miklós
    Mi és ők Azonosság és idegenség az első évezred fordulóján Halmágyi Miklós Mi és ők AZONOSSÁG ÉS IDEGENSÉG Az első évezred fordulóján Szeged, 2014 A kötet megjelenését támogatta: Borítóterv: Majzik Andrea A borítón Merseburgi Thietmar Chronicájának egyik oldala http://www.mgh-bibliothek.de/etc/thietmagn/thietmar071b.jpg Monumenta Germaniae Historica, digitale edition der Chronik des Thietmar von Merseburg http://www.mgh.de/datenbanken/thietmar/ IsBn 978-615-5372-25-4 (print) IsBn 978-615-5372-26-1 (pdf) © Halmágyi Miklós, 2014 © Belvedere Meridionale, 2014 Szüleimnek TARTALOM előszó.........................................................11 1. BevezeTés ...................................................13 1. 1 Az ezredforduló vArázsA...............................13 1. 2 MI Az Az ÖnAzonossáG? . 14 1. 3. MI Az IdeGenfelfoGás? . 21 1. 4 sAjáT szeMPonToK .......................................26 2. Az ezredforduló válAszToTT szerzőIneK felfoGásA . .29 2. 1. MerseBurGI THIeTMAr felfoGásA . .29 2. 1. 1. Merseburgi Thietmar alakja és Krónikája .....................29 2. 1. 2. Családtörténet, püspökség, önéletírás ........................31 2. 1. 3. népek Thietmar Krónikájában . .37 2. 1. 3. 1. német Birodalom...................................37 2. 1. 3. 1. 1.szászok . 37 2. 1. 3. 1. 2. svábok és bajorok..............................40 2. 1. 3. 1. 3. Teutonok, Germania . 41 2. 1. 3. 1. 4. Patria . .42 2. 1. 3. 1. 5. dél . .44 2. 1. 3. 1. 5. 1. Itália . .44 2. 1. 3. 1. 5. 2. szaracénok . 44 2. 1. 3. 1. 5. 3. Görögök . 45 2. 1. 3. 6. nyugat, angolok .................................46 2. 1 3. 7. észak, dánok ....................................47 2. 1. 3. 8. Kelet..........................................48 2. 1. 3. 8. 1. elbai szlávok...............................48 2. 1. 3. 8. 2. Csehország . 49 2. 1. 3. 8. 3.
    [Show full text]
  • PS T5 Druk Cyfrowy Ksiega 1.Indb 122 23.02.2017 11:25 C  3
    PS T5_druk cyfrowy_ksiega 1.indb 122 23.02.2017 11:25 C 3 From a tribe to a state The archaeology of the early Middle Ages in the interior area between the Odra and Bug rivers – the so-called “tribal period” 124 Abstract 125 1. Introduction 130 2. The natural environment 132 3. The landscape of settlement 148 4. The economic landscape 153 5. The symbolic landscape 162 6. Conclusion 164 Bibliography PS T5_druk cyfrowy_ksiega 1.indb 123 23.02.2017 11:25 C 3 F©Ó° ¬ ѩ϶ª ÑÓ ¬ ²Ñ¬Ñª Abstract The present chapter is devoted to presenting the complexity of research issues related to the communities which inhabited Polish territory during the so-called tribal period (between the 7th and the middle of the 10th century AD). Despite long years of study, the most elementary questions remain unan- swered – as a result of the scarcity of material traces of the said communities and due to the changing nature of scholarly interest or the lack of enthusiasm for studying subjects beyond so-called tribal geography. The introduction presents the currently available data which may be used in the reconstruction of the natural en- vironment in the area in question, emphasizing the impact it may have had on the stability and structure of settlements. The following subchapter focuses on the forms of architec- ture and the often discussed issue of the possibly seasonal nature of the structures. A separate subsection discusses defensive structures which began to appear at the end of the period under analysis. It also takes note of the structural S³¬´Ó°Ï© MÓ;Ö¯ÏÓ®× dierences between the strongholds erected in south-eastern and in north-western regions of Polish territory, emphasiz- ing the ongoing discussion regarding the function of these structures, which indubitably went beyond strictly defensive purposes.
    [Show full text]
  • Выпуск 9 Issn 2079-1488
    ВЫПУСК 9 ISSN 2079-1488 ГОСУДАРСТВЕННОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ «РЕСПУБЛИКАНСКИЙ ИНСТИТУТ ВЫСШЕЙ ШКОЛЫ» КАФЕДРА ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ БЕЛАРУСИ Научный сборник Основан в 2008 году ВЫПУСК 9 Минск РИВШ 2016 УДК 94(4-11)(082) Рекомендовано редакционно-издательской комиссией государственного учреждения образования «Республиканский институт высшей школы» (протокол № 6 от 30 декабря 2015 г.) Редакционная коллегия: А. В. Мартынюк – кандидат исторических наук, отв. редактор (Минск) Г. Я. Голенченко – доктор исторических наук, зам. отв. редактора (Минск) О. А. Яновский – кандидат исторических наук, зам. отв. редактора (Минск) А. А. Любая – кандидат исторических наук, зам. отв. редактора (Минск) Ю. Н. Бохан – доктор исторических наук (Минск) М. Вайерс – доктор исторических наук (Бонн) В. А. Воронин – кандидат исторических наук (Минск) О. И. Дзярнович – кандидат исторических наук (Минск) Д. Домбровский – доктор исторических наук (Быдгощ) Л. В. Левшун – доктор филологических наук (Минск) А. В. Любый – кандидат исторических наук (Минск) И. А. Марзалюк – доктор исторических наук (Могилев) В. Нагирный – доктор истории (Краков) Н. В. Николаев – доктор филологических наук (Санкт-Петербург) В. А. Теплова – кандидат исторических наук (Минск) В. А. Федосик – доктор исторических наук (Минск) А. И. Филюшкин – доктор исторических наук (Санкт-Петербург) А. Л. Хорошкевич – доктор исторических наук (Москва) В. Янкаускас – доктор истории (Каунас) Studia Historica Europae Orientalis = Исследования по истории И87 Восточной Европы : науч. сб. Вып. 9. – Минск : РИВШ, 2016. – 252 с. В научном сборнике представлены актуальные исследования белорусских и зарубежных ученых, посвященные широкому кругу проблем истории Вос- точной Европы в Средние века и раннее Новое время. Сборник включен ВАК Республики Беларусь в перечень научных изданий для опубликования резуль- татов диссертационных исследований по историческим наукам. Адресуется студентам, аспирантам, преподавателям и научным работни- кам, а также всем, кто интересуется историей восточных славян.
    [Show full text]
  • The Golden Grail of the Polish Historiography
    7 WSCHODNI ROCZNIK HUMANISTYCZNY TOM XVI (2019), No 3 s. 7-20 doi: 10.36121/mbartnicki.16.2019.3.007 Mariusz Bartnicki (Maria Curie-Sklodowska University) ORCID 0000-0002-9021-359X Czerwień – the golden grail of the Polish historiography Annotation: The article focus on the problem of shaping the Polish-Russian borderland in the early Middle Ages, especially the role played by the border town Czerwen in the political competition between of both neighboring authorities. The analysis of source concerning the aforementioned city and the so-called „Czerwienian Gorod” and their confrontation with the latest archaeological research, leads to the conclusion, that Czerwien did not play a key role in the Polish Ruthenian relations, as believed historians, of the end of the 10th and the first decade of the 11th century. The relation of the Tale of Bygone Years about achievements Volodimir I, should be considered not, as the sequence of events that took place during the reign of this ruler, but as a manifestation of historical memory, functioning in Ruthenia on the eleventh and twelfth centuries, achievements which were a kind of certificate justifying the right to rule over given territory of the successors of the mention ruler. Keywords: Ruthenia, Tale of Bygone Years, Galician–Volhynian Chronicle, Vladimir I, Czerwen, Cherven Cities (Cherven Grods) Czerwień – złoty graal polskiej historiografii Streszczenie: Artykuł podejmuje problematykę kształtowania się pogranicza polsko-ruskie- go we wczesnym średniowieczu, a zwłaszcza roli, jaką odgrywał pograniczny gród Czer- wień w rozgrywkach politycznych obu sąsiadujących władztw. Analiza przekazów źródło- wych dotyczących wspomnianego grodu jak oraz tzw. obszaru „Grodów Czetrwieńskich” i konfrontacja ich z najnowszymi badaniami archeologicznymi, prowadzi do wniosku, że wbrew opinii historiografii nie pełnił on kluczowej roli w relacjach polsko ruskich końca X i pierwszej dekady XI w.
    [Show full text]
  • Mieszko I – Beginnings of the Polish State
    Mieszko I – beginnings of the Polish state Mieszko I – beginnings of the Polish state Lesson plan (Polish) Lesson plan (English) Mieszko I – beginnings of the Polish state Mieszko I crushes pagan idols Source: domena publiczna. Link to lesson You will learn what the beginnings of the Polish state were – you will give the time of Mieszko I's reign, you will show on the map Gniezno and the lands under the rule of the Slavic prince; explain the terms referring to the reign of Mieszko I: tribe, gord, drużyna; distinguish a historical fact from an assessment of that fact and the assignment of certain values to it. Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie dźwiękowe abstraktu. The Polish state came into being in Greater Poland. The name Poland probably originates from the word Polans, which denoted the tribe which lived on the banks of the Warta River. Gniezno and Poznań were major Polan settlements. Duke Mieszko I was the first ruler of the Poland, as confirmed by historical sources. He was believed to be a descendant of the legendary Piast. Mieszko was a swift and dynamic ruler. He waged numerous wars and imposed his rule on local Slavic tribes. He owed his successes to a numerous and well‐equipped crew of warriors. He built fortified settlements called gords on conquered lands. Mieszko married Duchess Doubravka of Bohemia and was baptised in 966, with the intermediation of Bohemia. By accepting Christianity, Mieszko I strengthened his rule and joined the club of European rulers. He later fought against the Bohemians, but maintained proper relations with the imperial court.
    [Show full text]
  • Aalto S., Categorizing Otherness in the Kings' Sagas, Joensuu 2010
    Aalto S., Categorizing Otherness in the Kings' Sagas, Joensuu 2010. Abraham W., Najdawniejsze statuty synodalne archidiecezji gnieźnieńskiej oraz statuty z rękopisu Oss. Nr 1627 z uwzględnieniem materiałów zebranych przez śp. B. Ulanowskiego, Kraków 1920, Studia i Materiały do Historii Ustawodawstwa Synodalnego w Polsce, t. 6. Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, Wodzisław Śląski 2009 (pierwsze wyd. 1890). Abraham W., Pontifi cale biskupów krakowskich z XII wieku, Kraków 1927, Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozofi czny, ser. II, t. 41, s. 3-31. Abram C., The Two "Modes of Religiosity" in Conversion-Era Scandinavia, w: Conversion and Identity in the Viking Age, red. I. Garipzanov, Turnhout 2014, s. 21-48. https://doi.org/10.1484/M.MISCS-EB.1.102031 Abulafia A.S., Notions of Jewish Service in Twelfth- and Thirteenth-Century England, w: Christians and Jews in Angevin England, red. S. Rees Jones, S.C. Watson, York 2013, s. 204-221. Abulafia D., The King and the Jews - the Jews in the Ruler's Service, w: The Jews of Europe in the Middle Ages, red. C. Cluse, Turnhout 2004, s. 43-54. https://doi.org/10.1484/M.CELAMA- EB.3.1489 Abulafia D., "Nam iudei servi regis sunt, et semper fisco regio deputati": The Jews in the Municipal Fuero of Teruel (1176-7), w: Jews, Muslims, and Christians in and around the Crown of Aragon, red. H.J. Hames, Leiden 2004, s. 97-123. Adamczyk D., Czy bez Mahometa nie byłoby Mieszka I i Bolesława I? Arabski system handlowy a ekonomia polityczna społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej w X wieku, "Historia Slavorum Occidentis" 1(8), 2015, s.
    [Show full text]
  • Mittelalterliche Zentralorte Und Deren Peripherie Im Land Brandenburg
    Lumír Poláček (Hrsg.) Das wirtschaft liche Hinterland der frühmittelalterlichen Zentren SPISY ARCHEOLOGICKÉHO ÚSTAVU AV ČR, BRNO, v.v.i. 31 INTERNATIONALE TAGUNGEN IN MIKULČICE (ITM) herausgegeben von Felix Biermann • Torsten Kempke • Pavel Kouřil • Lumír Poláček ARCHEOLOGICKÝ ÚSTAV AKADEMIE VĚD ČESKÉ REPUBLIKY, BRNO, v.v.i. BRNO 2008 INTERNATIONALE TAGUNGEN IN MIKULČICE Band VI DAS WIRTSCHAFTLICHE HINTERLAND DER FRÜHMITTELALTERLICHEN ZENTREN herausgegeben von Lumír Poláček ARCHÄOLOGISCHES INSTITUT DER AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN DER TSCHECHISCHEN REPUBLIK, BRNO, v.v.i. BRNO 2008 Gedruckt mit Unterstützung der Grantagentur der Tschechischen Republik, Projekt Reg.-Nr. 404/04/0013, im Rahmen des Forschungsvorhabens des Archäologischen Instituts AV ČR, Brno, v.v.i. Nr. 10507 Begutachtet von PhDr. Andrea Bartošková und PhDr. Gabriel Fusek, CSc. Alle Rechte vorbehalten Copyright © 2008 by Archeologický ústav AV ČR, Brno, v.v.i. ISBN 978-80-86023-81-6 Inhalt Vorwort ............................................................................................................................................................. 7 Matthias Hardt: Das Umland der Pfalzen und Königshöfe Erfurt, Quedlinburg und Memleben im 9. und 10. Jahrhundert ........................................................................... 9 Claudia Theune: Mittelalterliche Zentralorte und deren Peripherie im Land Brandenburg .............. 15 Felix Biermann: Spätslawische Wirtschaft sstrukturen in Ostvorpommern ........................................ 27 Donat Wehner: Die
    [Show full text]
  • Philip Earl Steele Homo Religiosus
    Philip Earl Steele Homo religiosus : the phenomenon of Poland’s Mieszko I The full significance of Mieszko I’s decision to adopt Christianity in 966 has generally evaded Polish historiography. This is understandable regarding recent generations of Polish scholars, as the dogmas imposed during the country’s communist period had the effect of preserving the rationalist skepticism which Jacob Burckhardt, for instance, had applied in the mid-19 th c. toward understanding the conversion of Constantine the Great 1. That reductionist approach, often labeled “scientism” in Poland, dismisses the etiological power of religious beliefs and motives in history’s dynamics – and it was by and large rejected in Western scholarship roughly a century ago. 2 Yet as the medieval historian Richard Fletcher observed already a decade into the post-Cold War era, “This line of argument has held some appeal for historians of a Marxist inclination, of whom a few may still be encountered in remote places” 3. Polish historians might chuckle upon reading that – or cringe, as the case may be. For the shoe certainly fits. The structural realities of the Soviet bloc of course compounded this problem, inasmuch as they fostered the virtual autarky of national scholarly communities. Thus, until the demise of communism, Polish historians were importantly cut off from the community of Western scholars. Their ensuing lack of skill with Western languages only deepened the 1 J. Burckhardt, Die Zeit Constantins des Grossen, Basel 1853. 2 Cf. C. Odahl, Constantine and the Christian Empire, London, New York 2013, p. 285-286. 3 Richard Fletcher, The Barbarian Conversion: From Paganism to Christianity , University of California Press, 1999, p.
    [Show full text]
  • 6 Roman Michałowski Facts Is the Phenomenon of the Destruction of Pagan Sanctuaries
    DEALING WITH THE RELIGIOUS PAST: MEDIEVAL POLAND* Acta Poloniae Historica 101, 2010 PL ISSN 0001–6892 Roman Michałowski CHRISTIANISATION OF THE PIAST MONARCHY IN THE 10th AND 11th CENTURIES I Which facts testify to the beginning of the Christianisation process of a given country and which ones indicate its conclusion? This is a question which was posed by Barbara Yorke in her work on early medieval England.1 In her opinion, the process of Christianisation starts with the conversion of the fi rst monarch and ends at the time when there are no more pagan rulers on the throne. In accordance with these principles, the author assumes that the Christianisation of England began with the baptism of the king of Kent, Æthelbert, that is most probably in 597. During the course of almost one hundred years however, there was a kaleidoscopic pattern of the occupation of the thrones of individual Anglo-Saxon kingdoms by pagan and Chris- tian rulers and also pagan rulers who later accepted Christianity and Christian ones who committed apostasy. This continued until the 680s, when a pagan assumed power for the last time, which marked the end of the period of the Christianisation process. Yorke also focused her attention on some other facts allowing a determination of whether and to what extent a ruling house of the period was attached to Christianity. The most important among those * The articles published below came from the book Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, vol. 1: Struktury kościelno- -publiczne [Animarum cultura: Studies into Religious Culture in the Polish Lands of the Middle Ages, i: Ecclesiastical-Public Structures], edited by Halina Manikowska and Wojciech Brojer, and published by the Institute of History of the Polish Academy of Sciences (Warsaw, 2008).
    [Show full text]
  • Gab Es Im Frühen Mittelalter Staaten? Einführung Zum 3
    Lelewel-Gespräche 2/2010 Eduard Mühle Was war das frühpiastische regnum ± oder: Gab es im frühen Mittelalter Staaten? Einführung zum 3. Joachim-Lelewel-Gespräch des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, Dienstag, 1. Juni 2010 <1> In der zweiten Hälfte des 10. Jahrhunderts tritt auf dem Gebiet des heutigen Polen ein geographisch- politisches Gebilde ins Licht der Geschichte, das die Quellen des ausgehenden 10. und beginnenden 11. Jahrhunderts "Land des Mescheqqo",1 "Herrschaft des Nordens", "civitas schinesghe", "gnezdun civitas", "regnum" oder "Polonia" nennen. Was war dieses Gebilde? Welche Art von gesellschaftlich- politischem Zusammenschluss haben die Zeitgenossen mit den zitierten Quellentermini bezeichnet? Und mit welchen Begriffen lässt sich sein spezifischer, historischer Charakter von der Geschichtswissenschaft heute am besten erfassen, am adäquatesten beschreiben? <2> Die polnische Mediävistik spricht seit ihren Anfängen im 19. Jahrhundert wie selbstverständlich von "Staat" (państwo), wenn sie jenen geographisch-politischen Verband erörtert, der von den ersten piastischen Herrschern, Mieszko I. und Bolesøaw Chrobry, zusammengehalten wurde. Diese Sichtweise ist im letzten halben Jahrhundert vor allem durch Henryk èowmiański und Gerard Labuda verfestigt und geradezu kanonisiert worden. So suchte èowmiański in einem monumentalen siebenbändigen Werk über die Anfänge Polens vor allem zwei Probleme zu lösen: das Problem "der Genese des Staates und der Genese der Nationalität, beides eng miteinander verflochten, da der Staat
    [Show full text]
  • Geneza Wczesnopiastowskiego Dworu
    UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI IN GREMIUM 7/2013 Studia nad Historią, Kulturą i Polityką s . 63-77 Joanna Zięba Uniwersytet Zielonogórski GENEZA WCZESNOPIASTOWSKIEGO DWORU W celu poznania i zrozumienia zasad regulujących funkcjonowanie dworu wczesno- piastowskiego należy podjąć się w pierwszej kolejności próby zdefiniowania samego pojęcia . Jest to zadanie o tyle istotne, że współczesne rozumienie dworu oddalone jest od dworu będącego motywem przewodnim tej pracy o blisko dziesięć stuleci . Wynikiem takiej rozbieżności czasu jest inne pojmowanie i rozumienie pojęć, które w ciągu dziesiątek lat ewoluowały, zmieniając w większym bądź mniejszym stopniu swoje znaczenie . W dokładnym przekładzie dwór książęcy odpowiada średniowiecznemu terminowi curia ducis1. Określenie to posiada jednak bogatą gamę znaczeń . W pierwszej kolej- ności można mówić o urzędowym wydźwięku tego pojęcia . Curia ducis było mianem instytucji, na którą składało się wiele urzędów i stanowisk . Dwór obejmował zatem panującego i jego rodzinę, najwyższych dygnitarzy oraz ich zastępców, pomniejszych funkcjonariuszy, personel kancelarii, kapelanów książęcych oraz poczet zbrojny wład- cy2 . Również dwór księżnej wchodził w skład dworu władcy . W początkowej fazie formowania się państwa polskiego osoba panującego skupiała w sobie szerokie kompetencje – między innymi w sferze władzy sądowniczej, prawo- dawczej, wojskowej i innych . Należy jednak mieć świadomość tego, że dwór oprócz centrum decyzyjnego stanowił także miejsce życia prywatnego oraz towarzyskiego . W dobie panowania pierwszych Piastów ciężko jest mówić o dwóch ściśle wyodręb- nionych sferach – politycznej i prywatnej . Funkcja panującego była identyfikowana z państwem, przez co czas podejmowania decyzji dotyczących losów państwa przeplatał się często z ucztami i rozrywkami . Jako curia ducis określane było także najbliższe otoczenie władcy podczas jego podróży po kraju . Towarzyszący orszak składał się zwykle z wybranych urzędników i funkcjonariuszy dworskich, którzy wraz z panującym opuszczali stołeczną siedzibę .
    [Show full text]
  • WN 2015.Indd
    Wiadomości Numizmatyczne, R. LIX, 2015, z. 1–2 (199–200) Polish Numismatic News IX (2015) STANISŁAW SUCHODOLSKI THE BEGINNINGS OF POLISH COINAGE IN THE LIGHT OF RECENT RESEARCH ABSTRACT: The author updates the state of knowledge about the origins of Polish coinage in the late tenth and early eleventh centuries. This became possible due to new coin fi nds and the use of new research methods and, above all, revealing new die-links. The author concludes that it was not Mieszko I (c. 962–992), but his son Boleslaus the Brave (992–1025) who began Polish coinage. This early coinage was more intensely produced and more diverse than was previously thought. In one mint, correctly inscribed dies and corrupted imitations of foreign patterns were used simultane- ously. Coins served the purpose of both propaganda and economic tools. They accounted for a small proportion of the prevailing foreign coins in circulation. The beginnings of Polish coinage have been the subject of the lively interest of researchers since at least the nineteenth century. It was addressed by Kazimi- erz Stronczyński in his fundamental study on Polish coins of the Piast and the Jagiellonian dynasties (the tenth–sixteenth centuries).1 The fullest list of types and variants of the earliest Polish coins, or coins regarded at the time as Polish, was given by Marian Gumowski.2 A new perspective on coinage and commodity money in early medieval Poland (from the ninth to the eleventh centuries) was given by Ryszard Kiersnowski.3 I addressed the subject of the beginnings of Polish coinage on a number of occasions – most extensively, nearly half a century ago, in a monograph study on Polish coins from the turn of the tenth and the eleventh centuries.4 Studying the 1 Stronczyń ski 1883–1885.
    [Show full text]