MAGAZYN FILMOWY 11 (51) / listopad 2015 producentów pokolenie Nowe TEMAT NUMERU na własnej intuicji Arkadiusz Tomiak polegam WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 11 (51) / listopad 2015 nr 51 listopad 2015 Spis treści

ROZMOWA NUMERU RYNEK FILMOWY Arkadiusz Tomiak POLSCY4 Rozmowa z Magdaleną Sroką 52 Targi CentEast 58 Targi MIPCOM 59 Rozmowa z Jerzym Śladkowskim 60 FILMOWCY Rozmowa z Piotrem Gąsowskim 62 MISTRZOWIE Wojciech Jerzy Has 64

REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 68 10 000 dni filmowej podróży70 notacjeFot. Drygała Jacek Nie ma stolika 72 TEMAT NUMERU MOJA (FILMOWA) MUZYKA Nowe pokolenie producentów 12 Leszek Możdżer 73

SWOICH NIE ZNACIE archiwalneKazimierz Wróblewski 74 NIEWIARYGODNE PRZYGODY POLSKIEGO FILMU Zaklęte rewiry 76

MIEJSCA Kino Kultura 78

Rys. Zbigniew Stanisławski Rys. STUDIO MUNKA 80

WYDARZENIA PISF 82 Dyplomaci w Kulturze 20 KSIĄŻKI 84 FESTIWALE W POLSCE WAMA Film Festival 22 DVD/CD 86 Kamera Akcja 23 Warszawski Festiwal Filmowy 24 IN MEMORIAM 88 OFAFA 26 Tofifest27 VARIA 90 Regiofun 28 American Film Festival 30 BOX OFFICE 95 EMIGRA 31 Festiwal Kultury i Sztuki (dla Osób Niewidomych) 32

WYSTAWY Witold Sobociński. Wizualna ciągłość obrazu 34

POLSKIE PREMIERY Kalendarz premier 36 Rozmowa z Marcinem Koszałką 38

PREMIERY PO LATACH Ręce do góry 40

W PRODUKCJI 42

FESTIWALE ZA GRANICĄ San Sebastian 44 Londyn 46

POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 48

na okładce: Arkadiusz Tomiak Rys. Henryk Sawka Fot. Daniel Raczyński/Fotografowie.com

MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 SFP/ZAPASFP

Jacek Bromski Prezes SFP

istopad ze swoim świętem nie pozwala nam uciec od Pokoleniowa sztafeta widoczna jest także w zawodzie pro- refleksji na temat przemijania. Od bolesnej świadomo- ducenta. Pierwszą grupę tych, którzy na fali zmian w systemie Lści, że w ostatnim czasie pożegnaliśmy wiele naszych politycznym przekwalifikowywali się z kierowników produkcji, wybitnych koleżanek i wielu wybitnych kolegów. Niech pozo- zastępują nowi. Lepiej wykształceni, obyci w świecie, bez kom- staną na zawsze w naszej pamięci! pleksów stają się partnerami dla swoich zagranicznych kole- Trwa niekończąca się sztafeta, której wszyscy jesteśmy uczest- gów, bez trudu sięgając po międzynarodowe fundusze. Bez ich nikami. Starzy mistrzowie odchodzą, a ich miejsce zajmują nowi determinacji i wizji nie byłoby światowych sukcesów filmów twórcy, konstruujący swoją artystyczną Małgorzaty Szumowskiej czy Oscara dla wizję na mocnym fundamencie stworzo- Idy. Nie byłoby też takich filmów jakBogo - nym przez swoich poprzedników. Taka wie, Baby Bump czy Intruz. „Wielu z rozpo- zmiana widoczna jest na przykład wśród czynających karierę producentów marzy, operatorów filmowych. Nestorzy rozsła- że któregoś dnia pójdzie w ślady Piotra wionej na cały świat polskiej szkoły ope- Dzięcioła, Ewy Puszczyńskiej i przywie- ratorskiej przekazują pałeczkę swoim zie do Polski Oscara. Nie wszyscy głośno następcom – Łukaszowi Żalowi, Piotrowi się do tego przyznają, ale wszyscy bardzo Sobocińskiemu jr. czy Michałowi Engler- wysoko stawiają sobie poprzeczkę. Pasję towi. Między innymi w tym kontekście łączą z zaangażowaniem i ciężką pracą, zachęcam do lektury okładkowej rozmowy co z kolei przekłada się na imponujące „Magazynu Filmowego” z Arkadiuszem efekty” – możemy przeczytać w temacie Tomiakiem, jednym z najwybitniejszych numeru, który poświęcony jest nowemu polskich operatorów średniego pokolenia pokoleniu producentów. oraz nowym Przewodniczącym Stowarzy- Pozostając w orbicie dobrej zmiany, szenia Autorów Zdjęć Filmowych (PSC). warto sięgnąć do rozmowy z Magdaleną Fot. Studio 69 Fot. Studio Mnie szczególnie zainteresowała inicja- Sroką. Na jej zakończenie, nowa dyrektor tywa PSC polegająca na wyróżnianiu specjalnymi certyfikatami Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej mówi, że życzyłaby sobie polskich kin dbających o wysoką jakość techniczną projekcji. żebyśmy wszyscy – twórcy, przedsiębiorcy, uczestnicy rynku Tej, a przede wszystkim doznań artystycznych, nie zabraknie na kinowego, animatorzy kultury i pracownicy Instytutu – chcieli pewno w połowie listopada w Bydgoszczy podczas Międzyna- wspólnie wziąć odpowiedzialność za rozwój polskiego kina: za rodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Cameri- jego sukcesy artystyczne i transparentność finansową. Do tej listy mage. Stowarzyszenie Filmowców Polskich, które od lat wspiera „odpowiedzialnych” dodałbym jeszcze polityków, bo tylko oni tę znakomitą imprezę, także i w tym roku przyzna tam nagrodę mogą umieścić w naszym systemie prawnym narzędzia, które dla najlepszego operatora w Konkursie Etiud Studenckich. polskiemu kinu zapewnią dalszy rozwój.

Współpraca ul. Krakowskie Przedmieście 7 Członkowie Zarządu Koło Kaskaderów SĄD KOLEŻEŃSKI Marcin Adamczak, Kuba 00-068 Warszawa Witold Adamek (Przewodniczący) Przewodniczący Armata, Anna Bielak, Andrzej tel.: (48) 22 556 54 84 Filip Bajon Michał Wnuk – Marek Piestrak Bukowiecki, Józef Gębski, faks: (48) 22 845 39 08 Witold Giersz Koło Młodych Jerzy Gruza, Andrzej Haliński, e-mail: [email protected] Dorota Lamparska (Przewodniczący) Sekretarz Barbara Hollender, Janusz www.sfp.org.pl Juliusz Machulski Barbara Hollender – Beata Matuszczak Kołodziej, Anna Kot, Krystyna Stowarzyszenie Filmowców Marcin Pieczonka Koło Piśmiennictwa Krupska- Wysocka, Andrzej Polskich Allan Starski (Przewodnicząca) Członkowie Luter, Anna Michalska, Sekretariat oraz Michał Kwieciński – Grażyna Banaszkiewicz Kalina Pietrucha, ul. Krakowskie Marek Serafiński – Koło Producentów Henryk Bielski Dagmara Romanowska, Przedmieście 7 Sekcja Filmu Animowanego (Przewodniczący) Marcin Ehrlich Ola Salwa, Grzegorz 00–068 Warszawa (Przewodniczący) Andrzej Roman Jasiewicz – Barbara Kosidowska Wojtowicz, Anna Wróblewska, tel.: (48) 22 845 51 32, Jerzy Kucia – Sekcja Koło Realizatorów Filmów Magdalena Łazarkiewicz Artur Zaborski, Marcin (48) 22 556 54 40 Filmu Animowanego dla Dzieci i Młodzieży Tomasz Miernowski Zawiśliński, Stanisław faks: (48) 22 845 39 08 (Wiceprzewodniczący) (Przewodniczący) Jan Purzycki Zawiśliński, Paweł Zwoliński e-mail: [email protected] Andrzej Marek Drążewski – Michał Żarnecki – Andrzej Sołtysik Bank Millennium SA Sekcja Filmu Koło Reżyserów Dźwięku Andrzej Stachecki WYDAWCA Reklama Konto: 44 1160 2202 0000 Dokumentalnego (Przewodniczący) Piotr Wojciechowski Stowarzyszenie Filmowców Julia Michałowska 0001 2123 7014 (Przewodniczący) Maciej Karpiński – Polskich [email protected] Paweł Kędzierski – Sekcja Koło Scenarzystów ZARZĄD GŁÓWNY Filmu Dokumentalnego (Przewodniczący) KOMISJA REWIZYJNA REDAKCJA Projekt graficzny, DTP Prezesi Honorowi (Wiceprzewodniczący) Andrzej Haliński – Przewodniczący Redaktor naczelny Anna Abratańska Jerzy Kawalerowicz Krzysztof Magowski – Koło Scenografów Zbigniew Domagalski Jerzy Armata Janusz Majewski Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Druk Andrzej Wajda (Przewodniczący) Krzysztof Wierzbiański – Wiceprzewodnicząca Zastępca ArtDruk Witold Będkowski – Koło Seniora Ewa Jastrzębska redaktora naczelnego ul. Napoleona 4 Prezes Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Anna Głaszczka 05-230 Kobyłka Jacek Bromski (Wiceprzewodniczący) Tomasz Dettloff – Sekretarz www.artdruk.com Janina Dybowska-Person – Oddział Krakowski Łukasz Mańczyk Sekretarze redakcji Wiceprezesi Koło Charakteryzatorów (Przewodniczący) Aneta Ostrowska Nakład: 2100 egz. Janusz Chodnikiewicz (Przewodnicząca) Zbigniew Żmudzki – Oddział Członkowie Cecylia Żuk-Obrębska Janusz Kijowski Andrzej Wojnach – Koło Łódzki (Przewodniczący) Irena Strzałkowska Adres redakcji Cyfrowych Form Filmowych Andrzej Rafał Waltenberger – Krzysztof Tchórzewski Redakcja tekstów i korekta Stowarzyszenie Filmowców Skarbnik (Przewodniczący) Oddział Wrocławski Julia Michałowska Polskich Michał Kwieciński Ryszard Janikowski – (Przewodniczący)

2 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Rozmowa numeru: Arkadiusz Tomiak Polegam na własnej intuicji

Z Arkadiuszem Tomiakiem rozmawia Andrzej Bukowiecki Wrzesień należy do Festiwalu Filmowego w Gdyni, w październiku najważniejszy jest Warszawski Festiwal Filmowy, w listopadzie wszystkie drogi prowadzą do Bydgoszczy na Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage. Dlatego w tym wydaniu „Magazynu Filmowego” rozmawiamy z jednym z najwybitniejszych polskich operatorów średniego pokolenia, Arkadiuszem Tomiakiem, nowym przewodniczącym Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych, czyli Polish Society of

Cinematographers (PSC). Fot. Drygała Jacek

4 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 5 Rozmowa numeru: Arkadiusz Tomiak Polegam na własnej intuicji

Iraku powstał też dzięki specjal- weterani walk w Iraku. Film bar- je na całą długość i sfilmować Karbala startuje w Konkursie nym efektom wizualnym, które dzo im się spodobał. Przyznam, z góry „zachwycającą” pano- Filmów Polskich na tegorocz- wykonała Orka, przy czym pra- że dopiero wtedy odetchnąłem ramę, tylko w celu pokazania nym 23. Międzynarodowym cownicy tego studia towarzy- z ulgą, choć telefony i SMS-y wojny oczyma jej zdezorien- Festiwalu Sztuki Autorów szyli nam już podczas zdjęć, co od operatorów, którzy gratulo- towanego uczestnika. Wędru- Zdjęć Filmowych Cameri- ułatwiło zaplanowanie efektów. wali mi zdjęć, też odbierałem jący niezbyt wysoko nad ziemią mage. z wielką radością. Technocrane, z kamerą z obiek- Bardzo się cieszę. Dwa lata Uniknięto więc katastrofy, tywem długoogniskowym, temu reżyser Bodo Kox i ja którą wieszczono produkcji Na czym opiera się pańska który przerzucał ostrość to na wygraliśmy ten konkurs. Zwy- Karbali. W jaki sposób? koncepcja operatorska Kar- bliższy, to na dalszy plan, dawał cięskim filmem byłaDziew - Chyba nie wystarczyła sama bali? właśnie taki efekt. czyna z szafy, którą kręciliśmy determinacja reżysera? Ten epicki film był zupełnie w przyjacielskiej atmosferze. Katastrofa wisiała na włosku, inny od kameralnych drama- Czy nie wydaje się panu, że Tym fajniej odbierało nam się bo z filmami czasem jest tak, tów, przy których pracowałem żółtobrązowa dominanta zdjęć tę nagrodę we dwóch. Lau- że jeśli produkcję od początku wcześniej, takich jak Daas czy w Karbali odzwierciedla ste- reatami w tej konkurencji są prześladuje pech, to potem Obława. One wymagały wysu- reotyp: skoro Irak, czy w ogóle zawsze reżyser i autor zdjęć. To trapi on kolejne piony realiza- blimowanej fotografii. Dramat Bliski Wschód, to na ekra- dobry pomysł, podkreśla zna- cyjne, ekipę i aktorów ogar- wojenny Łukaszewicza potrze- nie powinno być żółto, bo tam czenie współpracy między nimi. nia zniechęcenie, słowem: robi bował całkowicie odmiennych jest piach, pustynia, palące się coraz gorzej. Na szczęście zdjęć, ukazujących wojnę z bli- słońce? Karbalę ma pan już za sobą, bywa też inaczej. Wszystko staje ska i prawdziwie. Obawiałem To nie stereotyp, świat bli- a czas nie stoi w miejscu. się nagle prostsze i łatwiej- się, że uzyskam piękny kolor skowschodni rzeczywiście tak W sierpniu padł ostatni klaps sze, kiedy pracuje się z kie- i dobrze poprowadzę kamery, wygląda, więc film realistyczny, na planie Małego Jakuba, rownikiem produkcji Andrze- a prawdy w obrazie zabraknie. jakim jest Karbala, powinien którym zadebiutował reży- jem Besztakiem, dla którego Mam nadzieję, że tego unikną- wiernie oddawać jego koloryt ser Mariusz Bieliński. Pan był nie ma rzeczy niemożliwych; łem, częściowo zresztą dzięki i gorący klimat. Autora zdjęć autorem zdjęć. Jaki to film? kiedy na planie jest Kazio Wró- ograniczeniom w budżecie. filmowych obowiązuje ponadto Zupełnie inny niż Karbala. blewski, pirotechnik i specja- Brakowało pieniędzy, więc nie utrzymanie ciągłości wizualnej Kameralny, nakręcony w ciągu lista od broni, fanatyk tego, co nastawiałem się na ujęcia w sze- filmu. Jednolita tonacja barwna dwudziestu kilku dni i to wła- robi, z którym spotkałem się już rokich planach, bo często nie Karbali pomogła spójnie zmon- śnie przez debiutanta. Lubię przy Wichrach Kołymy i Obła- wie. Albo kiedy wchodzi się do dekoracji zaprojektowanej przez Marka Warszewskiego i dech Często zdaję się na intuicję. Tak było od pierwszego roku studiów, zapiera z wrażenia. W ogóle tak kiedy nie potrafiłem przelać na papier pomysłu trzyminutowej wielkiego zaangażowania ekipy i aktorów w realizację filmu, etiudy operatorskiej. W końcu profesorowie Stanisław Szymański jakie towarzyszyło kręceniu i Janusz Tylman zgodnie orzekli: „Tomiak, nie ślęcz nad kartką, Karbali, dawno nie widziałem. Ta pozytywna energia – pły- nakręć tę cholerną etiudę, a potem zobaczymy, czy zostaniesz na nąca także od mojego, opera- Arkadiusz Tomiak uczelni czy z niej wylecisz”. Zostałem. Etiuda im się spodobała.

Fot. Drygała Jacek torskiego, pionu – dodawała nam sił i pozwoliła zmieścić się Andrzej Bukowiecki: Kar- strzegano, że mogę sobie nie prośbę producenta filmu, Wło- dokąd chcieliśmy udać się w 34 dniach zdjęciowych. Czę- było czym lub kim ich wypeł- tować sceny nakręcone w Jor- debiuty, bo choć z jednej strony bala Krzysztofa Łukaszewicza poradzić. Ale lubię wyzwania dzimierza Niderhausa, zastą- z kamerami, robiło się niebez- sto wracaliśmy z planu zmę- nić, tylko byłem z kamerą przy danii i w różnych miejscach są trudne, z uwagi na z reguły na ekranach, Zaćma Ryszarda i polegam na własnej intuicji, piłem Łukasza Bielana, który piecznie, wybuchały konflikty czeni, umorusani, z pyłem i pia- aktorach, żeby pokazać emocje Polski. Zresztą z kolorystką Ewą skromny budżet i krótki czas Bugajskiego i Mały Jakub a ta podpowiadała mi, że będzie miał inne zobowiązania zawo- zbrojne. Skończyło się na ośmiu chem w ustach, ale zadowoleni bohaterów Karbali – żołnie- Chudzik próbowaliśmy innych realizacji, to z drugiej resetują Mariusza Bielińskiego czekają dobrze. I było. dowe. Z tych samych względów, dniach zdjęciowych w Jorda- z solidnie wykonanej pracy. rzy – malujące się na twarzach. korekcji barwnych Karbali, ale mnie jako operatora. Debiutu- na premiery. Do wszystkich w obsadzie miejsce Marcina nii. Karbala w 80 proc. powstała W tym celu zaglądałem akto- wyglądały niedobrze. Wybra- jący reżyser jest po trosze jak tych filmów zdjęcia zrobił Dlaczego obawiano się, że Dorocińskiego zajął Bartłomiej w kraju. Szczęśliwi? rom obiektywem w oczy. liśmy najbliższą prawdy. Ewa tabula rasa – nie zdążył jeszcze Arek Tomiak. Dzieje się… będzie źle? Za mały budżet? Topa. Nie zmienił się reżyser – Tak, szczęśliwi. Sprzyjała temu w tydzień uwinęła się z równo- przesiąknąć modnymi trendami Arkadiusz Tomiak: Nie narze- Jak na superprodukcję wojenną, Krzysztof Łukaszewicz. W tych warunkach stworze- również stała obecność konsul- To pewnie było dużo ujęć mierną korekcją Karbali, w któ- w kinie, jest szczery, niczego kam na brak zajęć. Momen- pieniędzy mieliśmy niewiele. nie na ekranie wiarygodnego tanta wojskowego filmu, pod- nakręconych „z ręki”. rej jeden akt mógł liczyć nawet nie kalkuluje, chce przeważnie tem szczególnie ważnym Z Karbalą były od początku kło- Musiał być zdeterminowany, obrazu Iraku musiało być pułkownika Grzegorza Kali- Tak, bo kamera w rękach ope- 600 ujęć – tyle, ile niejeden film spełnić własne marzenia o fil- dla mnie było dołączenie do poty. Latem zeszłego roku zdję- skoro dokończył Karbalę. trudne, a jednak się powiodło. ciaka, który dowodził polskimi ratora zawsze wykazuje choćby ma w całości! Krótkie ujęcia mie, pokazać na ekranie, co mu ekipy Karbali. Od kolegów po cia zaczęły się już po raz drugi Trudności go mobilizowały. Jak to było możliwe? żołnierzami w Karbali. Podczas minimalną tendencję do drgań. zdynamizowały akcję, jeszcze w duszy gra. Trzeba otworzyć fachu słyszałem, że każdy ope- i szczęśliwie dobrnęły do końca. A miał je nie tylko z pieniędzmi, Duża w tym zasługa scenografa zdjęć, a nawet jeszcze na etapie I lepiej odda nerwowość na bardziej podgrzały emocje, lecz się na kogoś takiego, być cier- rator marzy o tym, by mieć Za pierwszym razem przerwano ale także ze zrobieniem zdjęć Marka Warszewskiego, który montażu, Grzegorz doradzał polu bitwy niż płynność Steadi- Ewa musiała się potem bardzo pliwym, wyrozumiałym i – prze- w dorobku film wojenny. Mnie je po pięciu dniach, jak się oka- za granicą. Film, którego akcja tak umiejętnie wybrał, i tanim co i jak zrobić, żeby na ekranie camu, z którego zrezygnowali- napracować. Pośpiech wyni- praszam, że to powiem – mieć się udało. Myślę, że film jest zało – na prawie trzy lata. Nie dzieje się w Iraku, jeśli ma kosztem zaadaptował, obiekty wszystko wyglądało prawdzi- śmy. Z nowoczesnych urządzeń kał z nienaruszalności daty dobre serce. Robienie zdjęć do udany, chociaż teoretycz- chcę wnikać w powody tej decy- być wiarygodny, nie powinien zdjęciowe w Polsce, że przypo- wie. Liczyliśmy się z jego zda- kamerowych użyłem długiego premiery filmu, wyznaczonej, filmu debiutanta nie jest pracą nie nie miał prawa się udać. zji. Tak długa przerwa spowodo- być w całości kręcony w Pol- minały do złudzenia budowle niem, wiedząc, podobnie jak ramienia Technocrane. Ale z oczywistych względów, na 11 nad zapiętym na ostatni guzik, Uprzedzano mnie o tym, prze- wała, że zmienił się operator i na sce. Tymczasem wszędzie tam, irackie. Przekonujący obraz on, że Karbalę obejrzą polscy znów nie po to, by wyciągnąć września. Zdążyliśmy. skonwencjonalizowanym pro-

6 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 7 Rozmowa numeru: Arkadiusz Tomiak Polegam na własnej intuicji

które w 2000 roku dostał pan otrzymał pan, w 2006 roku, nagrodę na Festiwalu Polskich nagrodę w Gdyni. Niewolski Od kolegów po fachu słyszałem, że każdy operator marzy o tym, Filmów Fabularnych w Gdyni nakręcił jeszcze komedię Job i swoją pierwszą nominację do i zniknął z kina… by mieć w dorobku film wojenny. Mnie się udało. Myślę, że Orła – Polskiej Nagrody Fil- Teraz chce wrócić komedią Job film jest udany, chociaż teoretycznie nie miał prawa się udać. mowej. Zauważono pana. To 2. Zaproponował mi, żebym był też był chyba istotny moment jej operatorem, na co przysta- Uprzedzano mnie o tym, przestrzegano, że mogę sobie nie w pańskiej karierze? łem, gdyż scenariusz wydał mi Tak, ale poprzedził go inny: mój się zabawny. poradzić. Ale lubię wyzwania i polegam na własnej intuicji, a ta debiut jako autora zdjęć, przy podpowiadała mi, że będzie dobrze. I było. filmiePrzystań Janka Hryniaka, Wspomniał pan o precyzji trzy lata wcześniejszy od obrazu dramaturgicznej Symetrii. Kolskiego. Oczywiście presti- Czy ma pan w dorobku inny film, w czym chętnie pomogę i bardziej wydajna od taśmy, reżyserski, więc w ogóle nie żowa nagroda w Gdyni i nomi- film, który dorównuje pod mu jako autor zdjęć. duble można robić teoretycznie było mowy o dużym budżecie. nacja do polskiego „Oscara” tym względem debiutowi Nie- w nieskończoność. Mówi się, że I tak Daas stał się moim pierw- miały dla mnie duże znaczenie, wolskiego? Zero powstało w 2009 roku. kamerę cyfrową można „spuścić szym filmem cyfrowym, co tym bardziej, że zaszczyty te Zero, debiut Pawła Borow- Zbliżała się ważna chwila nie ze smyczy” i ona sama wszystko miało tę dobrą stronę, że wresz- spotkały mnie na zawodowym skiego. Paweł pracuje z mate- tylko dla pana, ale dla więk- sfilmuje jak trzeba. Sfilmuje, cie musiałem nauczyć się nowej starcie. matyczną dokładnością. szości operatorów w Polsce ale nie jak trzeba, obraz będzie technologii. Karbala, reż. Krzysztof Łukaszewicz W Zerze – wielowątkowej opo- i na świecie: cyfrowy zapis niedobry. Zapis elektroniczny Fot. Robert Pałka/WFDiF/NEXT FILM Fot. Pałka/WFDiF/NEXT Robert Wkrótce potem Orzeł znów wieści, w której krzyżują się obrazu niemal zupełnie wyru- wymaga nie mniejszej kreatyw- Mroczne zdjęcia w Daas, był blisko, dzięki Ciszy drogi wielu postaci – niczego gował taśmę światłoczułą. Jak ności niż tradycyjny. Kiedy nagrodzone w 2011 roku jektem, tylko zaglądaniem wiedział, jak „widzą” poszcze- kilka razy w tygodniu. Wstrzą- Michała Rosy. Czy spośród nie można było zmienić na pan doświadczał tej transfor- przed czterema laty producent na Koszalińskim Festiwalu obiektywem do wnętrza duszy gólne obiektywy. Nie szkodzi, sające wrażenie zrobiła na mnie tamtych wczesnych filmów planie w stosunku do scena- macji? Lambros Ziotas poprosił mnie, Debiutów Filmowych „Mło- takiego reżysera. Dusze różnią od tego miał właśnie mnie. Obława Arthura Penna, którą jeszcze jakiś uważa pan za riusza, bo zawaliłaby się cała W rok po Zerze miałem swoje abym zdjęcia do filmu Adriana dzi i Film”, uchodzą za jedno się między sobą, więc z debiu- Wiedział natomiast, co chciał obejrzałem w telewizji. Zama- bardzo ważny dla siebie? misterna konstrukcja fabu- trzy ostatnie polskie filmy na Panka Daas zrobił na cyfrze, z pańskich największych tantem nie mogę popaść powiedzieć swoim dziwnym rzyłem wtedy, żeby też kiedyś Symetrię, debiut Konrada Nie- larna. Dlatego ten film był dla negatywie: Mistyfikację Jacka niewiele o niej wiedziałem. osiągnięć. Twórca nie zawsze w rutynę, wszystkie pierwsze filmem, w który ja od początku robić filmy silnie oddziałujące wolskiego, brutalny dramat mnie i trudnym wyzwaniem, Koprowicza, Kołysankę Juliusza „Spuścić ze smyczy” mogłem podziela cudze opinie. Jak jest filmy reżyserów fotografuję wierzyłem. na widzów. W liceum zaczą- więzienny. Konrad czuje kino, i niezwykłą przygodą arty- Machulskiego i Cudowne lato kamerę z taśmą światłoczułą, bo w tym przypadku? tak, jakby były również moimi łem fotografować. Początkowo ale wtedy jeszcze nie wiedział, styczną. A w osobie Pawła dał Ryszarda Brylskiego. Defini- olbrzymie możliwości współ- Zabrzmi to nieskromnie, ale ja pierwszymi filmami. Na początku rozmowy powie- nie łączyłem w swoich pla- jak się je robi. Radziłem mu na mi bliskiego przyjaciela, czło- tywnie pożegnałem się z taśmą czesnych negatywów Kodaka też uważam ten film za jeden dział pan, że dołączenie do nach fotografii z filmem, ale po przykład: „W tej scenie przy- wieka zarazem sumiennego w malezyjskim obrazie Hanyut. znałem na wylot. I choć bardzo z najlepiej przeze mnie sfoto- Odrzucając doświadczenie ekipy Karbali było szcze- maturze zdawałem do Szkoły dałby się kontrplan. A on na i bardzo wrażliwego. Z tych Szaleństwo Almayera. W Sta- chciałem na tych negatywach grafowanych. Lubię jego tajem- zawodowe, zdawałoby się nie- gólnie ważnym momentem Filmowej w Łodzi na Wydział to: Nie mam pojęcia, o czym wszystkich powodów Zero nach Zjednoczonych negatyw utrwalić dramat kostiumowy niczość, którą chyba udało mi odzowne w pracy z debiutan- w pana karierze. Z pewnością Operatorski. Bez powodzenia. mówisz, ale skoro tak uważasz, stało się kolejnym jasnym wciąż jeszcze bywa w użyciu. Adriana, wiedziałem, że nie się podkreślić barwą i świa- tami? nie pierwszym. Prześledźmy Dostałem się za drugim razem. to zrób”. Po pierwszym dniu punktem w mojej biogra- U nas przejście na elektronikę będę mógł sobie na to pozwolić tłem. Z powodu stresu, jaki Przy debiutach staram się wcześniejsze, poczynając od W międzyczasie był Kraków, zdjęciowym oblał mnie zimny fii. Niewykluczone, że Paweł nastąpiło z przyczyn ekono- z uwagi na ich wysokie koszty, odczuwałem debiutując z cyfrą, łączyć świeżość spojrzenia narodzin fascynacji kinem. gdzie uzupełniałem wiedzę pot. Zdałem sobie sprawę, nakręci wkrótce swój drugi micznych – cyfra jest tańsza zwłaszcza, że chodziło o debiut wyjątkowo starannie przyłoży- z doświadczeniem, którym Kiedy i gdzie miały one miej- w Studium Krytyki Filmowej, że odpowiadam nie tylko za służę stawiającym pierwsze sce? Dyskusyjnym Klubie Filmo- zdjęcia, ale muszę również kroki reżyserom. Debiuty dają Filmem interesowałem się od wym „Mikro” i grupie fotogra- wejść w buty reżysera i baczyć, mi więc poczucie, że jestem najmłodszych lat. Pochodzę ficznej Pięć Plus. by nakręcone materiały dały komuś naprawdę potrzebny, z Koszalina, ale wychowywałem się zmontować, co nie zda- a tylko wtedy potrafię zaanga- się w Darłowie, gdzie chodziłem Kiedy po raz pierwszy stanął rzyło mi się nigdy przedtem. żować się w pracę. Mariusz nie do jedynego tam wówczas kina pan na planie filmowym? Na szczęście Konrad miał 21 lat temu, na drugim roku stu- dramaturgię Symetrii obmy- diów. Jan Jakub Kolski kręcił ślaną w każdym calu. Najlepszy Lubię debiuty, bo choć z jednej strony Cudowne miejsce, ja zostałem dowód, że ze 100 proc. zapla- fotosistą tego filmu i asysten- nowanych przez niego scen, do są trudne, z uwagi na z reguły skromny tem autora zdjęć, Piotra Lenara. filmu weszło 99. budżet i krótki czas realizacji, to z drugiej Ta sama sytuacja powtórzyła się przy następnym filmie Kol- Symetria przyniosła panu resetują mnie jako operatora. Debiutujący skiego – Grającym z talerza. trzecią nominację do Orła. reżyser jest po trosze jak tabula rasa – Kolejny – Szablę od komen- Z Niewolskim pracował pan danta – już szwenkowałem, później przy diametralnie róż- nie zdążył jeszcze przesiąknąć modnymi innymi słowy byłem operato- niącym się stylistycznie od trendami w kinie, jest szczery, niczego nie rem kamery. Od Janka nauczy- Symetrii, kreacyjnym Palimp- łem się poważnego stosunku do seście, uhonorowanym pań- kalkuluje, chce przeważnie spełnić własne pracy w filmie. ską czwartą „Orlą” nomina- cją. Niezależnie od niej, za marzenia o filmie, pokazać na ekranie, Kolski powierzył panu zrobie- zdjęcia do tego thrillera – i do Weronika Rosati i Maciej Stuhr w filmie Obława, co mu w duszy gra. nie zdjęć do dramatu okupa- komedii Michała Kwieciń- reż. Marcin Krzyształowicz

cyjnego Daleko od okna, za skiego Statyści – po raz drugi Fot. Drygała/Kino Jacek Świat

8 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 9 Rozmowa numeru: Arkadiusz Tomiak Polegam na własnej intuicji

łem się do pracy, przed właści- nią córeczką. Ona jest całym Wróciliśmy więc do Obławy, wymi zdjęciami przeprowadzi- moim światem. A jednak myślę której – przypomnijmy – łem wiele prób. Myślę, że dobry obrazami filmu, do którego zawdzięcza pan Orła i przy- rezultat wziął się też z koniecz- mam zrobić zdjęcia, choć nie- znaną wtedy po raz pierwszy ności wynajdowania różnych raz jeszcze na kilka tygodni Nagrodę PSC. A przypomi- kruczków na duże opory, jakie przed pierwszym klapsem nie namy dlatego, żeby przejść do stawiały ówczesne kamery wiem dokładnie, jak je zrobię. następnego tematu. Niedawno cyfrowe, daleko gorsze od dzi- Bo, jak już mówiłem, często został wybrany nowy zarząd siejszych. zdaję się na intuicję. Tak było tej organizacji, z panem jako od pierwszego roku studiów, przewodniczącym. Jakie cele I tak doszliśmy do Obławy kiedy nie potrafiłem przelać na stawia przed sobą Stowarzy- Marcina Krzyształowicza. papier pomysłu trzyminutowej szenie w tej kadencji? Pańska piąta nominacja do etiudy operatorskiej. W końcu Chcemy przede wszystkim nie Orła za zdjęcia przestała profesorowie Stanisław Szy- zaprzepaścić dorobku wcze- być tylko nominacją – pol- mański i Janusz Tylman zgod- śniejszych zarządów, a jest ski „Oscar” wreszcie, w 2013 nie orzekli: „Tomiak, nie ślęcz on pokaźny: stworzenie PSC, roku, trafił w pańskie ręce. nad kartką, nakręć tę cholerną wywalczenie dla autorów zdjęć Jaką drogą dotarł do nich sce- etiudę, a potem zobaczymy, czy filmowych ochrony praw autor- nariusz filmu? zostaniesz na uczelni czy z niej skich, ustanowienie Nagrody Okrężną. Obławę, trochę jak wylecisz”. Zostałem. Etiuda im PSC – to tylko niektóre zasługi. Karbalę, otrzymałem w spadku się spodobała. Nagroda i wręczanie jej na uro- po innym operatorze. Nie będę czystej gali odniosło taki sam rozwodzić się nad tym, dla- A dziś, w filmach profesjo- pozytywny skutek, jak festiwal czego tak się stało. Pamiętam, nalnych, jakich najchętniej Camerimage: nasze środowisko że przebywałem na zdjęciach używa pan operatorskich wypłynęło na szerokie wody. do filmu dokumentalnego sposobów w większym lub Notabene podczas tegorocz- w Hiszpanii, gdzie odebrałem mniejszym stopniu kreowania nego festiwalu organizujemy telefon od producentki Małgo- obrazu rzeczywistości? panel poświęcony problemowi rzaty Jurczak, która zapytała, Danuta Stenka i Andrzej Chyra Zakładam folie na reflektory, nierównych jakościowo projek- czy w ciągu dwóch tygodni w filmie Daas, reż. Adrian Panek uwielbiam zmiękczać świa- cji w polskich kinach. Będziemy przejmę obowiązki operatora Fot. Film Marcin Gąsiorowski/Best tło, zadymiać przestrzeń przed dążyć do tego, żeby wybrane dramatu wojennego Obława, kamerą. Oczywiście wszystko kina czy sale w multipleksach bo w przeciwnym razie przełoży nie, bowiem została przyznana Cudownego miejsca Kolskiego wziąć udział w kręceniu tak to staram się robić w taki spo- uzyskały rekomendację PSC. realizację filmu na następny Od samego początku mojej drogi przez operatorów. – przylgnąłem do „innego pięknych jak one. Ale realizmu sób, żeby nie stało się sztuką dla Rekomendacja powinna zachę- rok. Zapewniła mnie, że sobie kina”. Z czasem zaczęły do też nie utożsamiam z widocz- sztuki. Jeśli wiem, że jakieś moje cić widzów, by płacąc odrobinę poradzę, ale nie mogła przesłać zawodowej – od Cudownego miejsca Panie Arku, wiem, że przez mnie napływać wyselekcjono- nym nieraz w dzisiejszej sztuce działanie posłuży opowiada- więcej za bilet, obejrzeli obraz mi scenariusza mailem, gdyż Kolskiego – przylgnąłem do „innego kina”. skromność pan zaprzeczy, wane pod tym kątem scenariu- operatorskiej odfotografowywa- nej na ekranie historii, wydobę- o najwyższych parametrach w odludnym, górskim rejo- ale trudno oprzeć się wraże- sze. Różniły się między sobą, niem rzeczywistości. Kino nie dzie zalety gry aktora czy akto- technicznych. nie, w którym kręciliśmy ten Z czasem zaczęły do mnie napływać niu, że pańskie sukcesy jako lecz wszystkie zapowiadały powinno być kalką świata. rów, przyda scenie emocji – nie dokument, nie było dostępu do wyselekcjonowane pod tym kątem autora zdjęć w ostatnim pięt- filmy nie pozwalające mi, jako odpuszczam. W jednej z kluczo- Dużo pracy przed nowym internetu. Na szczęście moja nastoleciu – twórczy wkład potencjalnemu autorowi zdjęć, Skąd bierze się ta wych scen Obławy sfilmowałem zarządem… żona, Agnieszka, jest nie tylko scenariusze. Różniły się między sobą, wniesiony w te wszystkie na bierny stosunek do świata, kalkomania? Marcina Dorocińskiego w dale- A to jeszcze nie wszystko. moim najlepszym przyjacielem, lecz wszystkie zapowiadały filmy nie wybitne filmy, o których roz- który miałbym przenosić na Chyba z pozornej łatwości kim planie i chciałem nakrę- Zamierzamy też doprowadzić ale także najbardziej godnym mawialiśmy, i otrzymane zań ekran. Z lektury poszczegól- filmowania kamerą cyfrową. cić bliski. Był grudzień, Mar- do sytuacji, w której teasery fil- zaufania recenzentem scena- pozwalające mi, jako potencjalnemu trofea – uczyniły pana jedną nych tekstów mogły płynąć Wpływ może mieć również cin, nie mający w tej scenie na mów polskich nie będą trafiać riuszy, które do mnie docie- autorowi zdjęć, na bierny stosunek do z największych indywidualno- odmienne wnioski praktyczne: bylejakość mydlanych seriali sobie ciepłego odzienia, dzwo- do obiegu bez korekcji kolo- rają. Poprosiłem o wysłanie ści we współczesnej polskiej wiedziałem, że jeśli dojdzie do czy telenowel, przenoszona do nił zębami z zimna. Pragnąc rystycznej. To samo dotyczy scenariusza Obławy Agnieszce świata, który miałbym przenosić na ekran. sztuce operatorskiej. Szuka- realizacji filmu, będę musiał kina przez tych twórców, w tym skrócić oczekiwanie aktora, nie fotosów. Postaramy się uświa- i powiedziałem, że jeśli ona jąc generalnej odpowiedzi na podziałać kolorem bądź poba- operatorów, którzy pracują przestawiając kamery, przybli- domić producentom i dystry- oceni go pozytywnie, to dołączę pytanie, dlaczego tak się stało, wić się światłem, użyć dłu- na dwa fronty, oczywiście nie żyłem jego twarz obiektywem butorom, że wadliwy teaser czy do ekipy filmu. Żona przeczy- lasu bukowego, w którym roz- wanego drugiego reżysera dochodzę do wniosku, że może giej albo – przeciwnie – krót- wszystkich. W kinie nie może 135 mm. I zobaczyłem w lupie, fotos zniechęci publiczność do tała tekst, a potem usłyszałem grywają się sceny plenerowe, Huberta Koprowicza, który po porostu miał pan szczęście kiej optyki. W żadnym razie być miejsca dla bylejakości, że się wyabstrahowała z rozmy- obejrzenia filmu, co przecież od niej w słuchawce telefonu: ocieplona brązem jesiennych wsparł nas organizacyjnie. Zdję- pracować przy filmach wyma- nie mogło być jednak mowy obraz filmowy wymaga poważ- tego teraz otoczenia, wyglądała odbije się niekorzystnie na ich „Bierz, to jest coś dla ciebie”. liści i karnacją twarzy. Sceno- cia plenerowe do Obławy utrud- gających od operatora szcze- o kopiowaniu tego, co zoba- nego traktowania. W okre- nieciekawie, jak w komiksie. Na kieszeni. Planujemy założenie graf Grzegorz Skawiński celnie niał pagórkowaty teren, przez gólnie kreacyjnego, inter- czyłbym przed obiektywem. sie przygotowawczym musi moją prośbę Marcin poszedł się przy PSC operatorskiego Dys- Jak uporał się pan w dwa wybrał lokacje, a także, może co czasem trzeba było się namę- pretacyjnego podejścia do znaleźć się czas na rozmowy ogrzać, a ja w tym czasie pod- kusyjnego Klubu Filmowego. tygodnie z przygotowaniami intuicyjnie, zaaranżował je na czyć z ułożeniem jazdy kamery. rzeczywistości, co uchroniło Nawet w filmach realistycz- autora zdjęć z reżyserem, na szedłem z kamerą do przodu. Będziemy w nim prezentować do zdjęć? potrzeby filmu w taki sposób, Ale wysiłek mi się opłacił, bo zdjęcia od banału. nych, takich jak Statyści, czy obejrzenie materiałów, które Jak wrócił, sportretowałem go klasykę kina polskiego, zrekon- Znakomity scenariusz Krzysz- by światło słoneczne padało zaowocował nie tylko Orłem, A może mam szczęście do – niesłusznie dotąd pomijany mogą ich zainspirować: innych obiektywem 25 mm z bliska. To struowaną cyfrowo, z komenta- tałowicza sam podsunął mi zawsze z kierunku korzyst- ale również Nagrodą PSC, któ- współpracy ze świetnymi reży- w naszej rozmowie – Żurek filmów, arcydzieł malarstwa, było to! Widziałem detale twa- rzami zapraszanych na pokazy rozwiązania estetyczne. Przyją- nego dla zdjęć. Ze swojej strony rej byłem pierwszym laureatem. serami? Ale chyba istotnie tak Ryszarda Brylskiego? a jak trzeba, to i gier kompute- rzy, a w tle – wyraźnie widoczne autorów zdjęć. łem założenie, że kolorystykę postarałem się jeszcze tylko Wszystkie moje nagrody cenię jest, że od samego początku To są bardzo mądre filmy rowych. Mnie wszystko inspi- góry, cały kadr nabrał trójwy- Obławy stworzy srebrzystość o dokooptowanie utalento- sobie wysoko, ale tę szczegól- mojej drogi zawodowej – od i gotów jestem w każdej chwili ruje. Spaceruję z moją dwulet- miarowości i życia. Warszawa, jesień 2015

10 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 11 Temat numeru: Nowe pokolenie producentów Dagmara Romanowska: Idzie młode? Przyszło młode! Idzie młode? Przyszło młode! Dagmara Romanowska

Temat numeru: Nowe pokolenie producentów Fot. News East

12 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 13 Temat numeru: Nowe pokolenie producentów Dagmara Romanowska: Idzie młode? Przyszło młode!

ni. Teraz rusza dalej – na kolejne poczynała na planach koprodu- Dzięcioł, Małgorzata Staroń), To- swoimi doświadczeniami i wspól- europejskie i amerykańskie festi- kowanych przez Zentropa Inter- rinoFilmLab, MAIA Workshops, nie podpatrywać innych, w jakiś wale oraz do kin m.in. w Polsce, national Polska – Antychrysta, Ko- Production Value i wielu innych. sposób się ukonstytuować. Dzięki Szwecji, Wielkiej Brytanii, Fran- biety, która pragnęła mężczyzny Z drugiej strony chętnie angażują KIPA przestaliśmy być anonimo- cji. Baby Bump Kuby Czekaja i Sponsoringu. Nie jest odosob- się w konferencje i panele szko- wi. Nazwa »Młodzi« nie do końca i dwóch producentek – Magda- niona w swoim zdaniu. „Świat nie leniowe w Polsce – np. w Koszali- oddaje to, kim jesteśmy. Najwła- leny Kamińskiej i Agaty Szymań- ogranicza się do jednego kraju za- nie, Krakowie, Gdyni, Wrocławiu, ściwsze byłoby zapewne angiel- skiej – wywołał nad morzem go- równo, jeżeli chodzi o środowisko gdzie dzielą się doświadczeniami, skie określenie »emerging«, ale rącą dyskusję. Wcześniej stał się twórcze, jak i widownię” – wtóru- starają się wyjść do branży, przed- nie ma ono swojego dobrego, tak wydarzeniem Wenecji. Czerwony je jej m.in. Magdalena Kamińska stawić się. bogatego w znaczenia odpowied- Pająk – Marcina Koszałki i pro- (Balapolis). „Kino artystyczne fi- nika polskiego. »Wschodzący« nie ducentki Agnieszki Kurzydło – nansuje się bardzo trudno. Funk- Młodzi, czyli… do końca tu pasuje”. z Karlowych Warów pojechał m.in. cjonujemy bardziej na rynku euro- Określenie „młody producent” po- „Chcieliśmy, żeby środowisko do Hajfy i Chicago. Do między- pejskim niż polskim. Korzystamy traktować można tylko i wyłącznie dowiedziało się o nas. Chcieliśmy narodowego obiegu (i nagród na z międzynarodowych instrumen- umownie, hasłowo, na co zresztą dzielić się wiedzą i doświadcze- festiwalach np. w Berlinie) trafiły tów finansowania kultury, a nie uwagę zwracają wszyscy moi roz- niami zawodowymi i uczyć się od również inne projekty pod pieczą Kurzydło – W imię… Małgorzaty Szumowskiej, Kebab i Horoskop Rzeczywistość polskiego lokalnego rynku ponownie Grzegorza Jaroszuka, Bejbi blues Katarzyny Rosłaniec. Demon tra- determinowana będzie przez rozstrzygnięcia, które zapadną gicznie zmarłego Marcina Wrony, który tym razem był nie tylko re- na arenie globalnej i pośród najważniejszych graczy. Te zaś żyserem i scenarzystą, ale i produ- związane są z dwoma fundamentalnymi i powiązanymi centem swojego filmu, zachwycił publiczność i krytyków w Toronto, ze sobą kwestiami: rozwiązaniem problemu piractwa oraz zdobył nagrody w Austin i w Haj- wspomnianych już regulacji związanych z czasem i kolejnością fie oraz za zdjęcia w Sitges. Miko- Kacper Olszewski w filmie łaj Pokromski z reżyserką Marie Baby Bump, reż. Kuba Czekaj uwalniania następujących po sobie okien dystrybucji.

Fot. Bąk Łukasz Noëlle kończy pracę nad polsko- -francusko-niemieckim drama- tem Maria Curie. Lista sukcesów tylko rodzimych” – mówi Mariusz mówcy, także ci, skupieni wokół siebie i od starszych” – opowia- ielu z nich marzy, że krótkiego metrażu i dokumen- Włodarski (Lava Films). Sekcji Młodych Producentów KI- da Małgorzata Domin (Domino Nowe pokolenie producentów coraz głośniej któregoś dnia pójdzie tów jest jeszcze dłuższa – starczy Młodzi działają w bardzo róż- PA (Krajowa Izba Producentów Film), jedna ze współzałożycielek Ww ślady Piotra Dzięcio- wspomnieć o projektach Anny nych obszarach produkcji. Wiele Audiowizualnych). Na początku Sekcji, dziś także członkini zarzą- daje o sobie znać i coraz mocniej zaznacza ła, Ewy Puszczyńskiej i przywie- Wydry (m.in. oscarowy Królik po ich różni – każdy wydeptuje wła- było ich zaledwie kilka osób. Dziś du KIPA. – „Zależało nam również zie do Polski Oscara. Nie wszyscy berlińsku) czy Katarzyny Ślesic- sną drogę. Wiele jednak też łą- to prężnie działająca grupa, która na możliwości skorzystania z po- swoją obecność na rynku. Korzystają głośno się do tego przyznają, ale kiej oraz Adama Ślesickiego (nie czy. Doskonale zdają sobie sprawę nieustannie poszerza swoją dzia- rad prawnika, księgowego. Chcie- wszyscy bardzo wysoko stawia- tylko podbijają swoimi projektami z siły wzajemnego wsparcia. Są łalność i bacznie przygląda się te- liśmy stworzyć miejsce kontaktu, z doświadczeń starszych kolegów i koleżanek, ją sobie poprzeczkę. Pasję łączą świat, ale i angażują się w szkole- „dziećmi” PISF – gdy zaczynali mu, co dzieje się w naszej branży. spotkania ze sobą, z dyrektorami z zaangażowaniem i ciężką pracą, nia młodszych producentów). Ta pracę, ten dopiero powstawał. Ma- Wstąpić może każdy, kto należy do różnych instytucji związanych z ki- ale jednocześnie trochę inaczej, może co z kolei przekłada się na impo- fala powodzenia dotyczy nie tyl- ją po 30, 40 lat i stawiają przed so- KIPA, ale zarazem jako producent nematografią, telewizją, inwestora- nujące efekty. Czy kiedykolwiek ko sceny międzynarodowej, fe- bą i innymi wyzwania odpowiada- wiodący (główny) nie pracował mi. Dziś działamy w kilku grupach odważniej patrzą na świat. Nie tylko tak wiele pierwszych recenzji pol- stiwalowej, ale i Polski, widzów – jące współczesnym realiom prze- przy więcej niż dwóch pełnome- roboczych – jest nas już tak dużo. skich produkcji i koprodukcji mo- by wspomnieć o Bogach Łukasza mysłu filmowego na świecie. Są trażowych produkcjach filmowych Przyznajemy nagrodę za Najlep- znają języki, ale wręcz nie widzą granic. gliśmy przeczytać najpierw w „Va- Palkowskiego, wyprodukowanych znakomicie wykształceni – i to naj- zrealizowanych przy wsparciu fi- szy Debiut Producencki (laure- riety” czy „Hollywood Reporter”, przez Piotra Woźniaka-Staraka częściej nie tylko w Polsce – dla nansowym PISF. atki 2015 to Agnieszka Dziedzic Międzynarodowe środowisko pracy i nauki jest a dopiero potem w rodzimych i Krzysztofa Raka. Jest tu jakaś przykładu Łukasz Dzięcioł uczył „Zaczęło się wyłaniać grono i Marta Golba – przyp. D.R.). Cią- mediach? Czy kiedykolwiek tak gigantyczna energia, zapał, któ- się m.in. w Internationale Film- młodych ludzi, którzy – wycho- gle mamy nowe pomysły”. wiele światowych premier naszych re przekładają się na taki obraz schule (IFS) w Kolonii i w Los An- wani w innym systemie politycz- „»Młody«? Czasami mam wra- dla nich naturalne. Pozbawieni kompleksów, projektów miało miejsce poza Pol- naszego kina, o jakim jeszcze kil- geles Film School. Wszyscy walczą nym, rzeczywistości ekonomicznej żenie, że to krzywdzące określe- ską? Na naszych oczach dzieje się kanaście lat temu mogliśmy tyl- o miejsca (i zdobywają je!) w pre- i technologicznej – trochę inaczej nie” – zwraca uwagę działający żądni wyzwań, wspierani przez Polski coś niezwykłego. PISF wykształcił ko marzyć. stiżowych programach – Produ- myślą, inaczej patrzą na kino. Pa- poza Sekcją Mariusz Włodarski. mechanizmy, a oni – prężni, niepo- „Z debiutów wypływa pewna cers on the Move (tu szlak prze- miętają o Chełmskiej, Festiwalu „To nie tak, że po jednej stronie Instytut Sztuki Filmowej i programy Unii skromieni, uparci, ambitni – pro- energia, świeżość; z młodych twór- cierał Piotr Dzięcioł, ale później w Gdyni i o Krakowskim Przed- barykady stoją młodzi, a po dru- ducenci i reżyserzy – zaczęli two- ców – przekonanie o tym, że mo- poszli za nim Piotr Mularuk, Grze- mieściu, ale to im nie wystarcza. giej starzy. Każdy nowy projekt Europejskiej z tupetem przywracają nasze kino rzyć nową jakość polskiego kina. gą zmieniać świat. To zaraźliwe. gorz Hajdarowicz, Andrzej Jaki- Ciągnie ich bardziej do Cannes, wymaga od producenta pewne- Kilka przykładów... Intruz Ma- Wiek? Metryka nie jest wyznacz- mowski, wreszcie – Kamila Polit, Sundance, Toronto, Berlina” – ko- go rodzaju młodości. To nie rok światowym festiwalom i rodzimym widzom, ale gnusa von Horna, wyprodukowa- nikiem, liczy się energia, pomysł, Łukasz Dzięcioł, Marta Plucińska, mentuje Joanna Szymańska z fir- urodzenia ma tu znaczenie, a ra- ny przez Mariusza Włodarskie- chęć robienia czegoś po swoje- Agnieszka Kurzydło, Mikołaj Po- my SHIPsBOY, przewodnicząca czej sposób myślenia, otwartość. jednocześnie chętnie wchodzą w koprodukcje. go swoją światową premierę miał mu” – mówiła w rozmowie z ser- komorski, Mariusz Włodarski), Sekcji. „Nie stajemy w opozycji do Młodsi może są bardziej bezczel- w Cannes, a ostatnio triumfował wisem sfp.org.pl Agnieszka Ku- EAVE (tu m.in. Mariusz Włodar- starszych kolegów. Stworzyliśmy ni, nie są obciążeni przeszłością, Idą w świat i świat ściągają do nas. na Festiwalu Filmowym w Gdy- rzydło, która swoją karierę roz- ski, Joanna Szymańska, Łukasz Sekcję, by się rozwijać, dzielić się starsi z kolei robią pewne rzeczy

14 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 15 Temat numeru: Nowe pokolenie producentów Dagmara Romanowska: Idzie młode? Przyszło młode!

szybciej, bo już się nauczyli. Li- je się zawodowo jako producent. tematów, z którymi w codzien- czy się nie wiek, a know-how” – W dodatku jako producent, któ- nej pracy mierzy się producent” – uzupełnia. „W grupie siła. Wie- ry nie zajmuje się tylko budżeta- przyznaje Szymańska. – „Niektóre my o tym. Dlatego sama na stałe mi i formalnościami, ale angażuje z rad, które na nich usłyszałam, pracuję z Agatą Szymańską. Dla- się w realizację całościowo – od ciągle przyświecają mi w pracy. tego powstała Sekcja. Grupa doda- pomysłu do popremierowej eks- Duncan Kenworthy, którego po- je skrzydeł. Chcemy współpracy ploatacji”. O kwestii producenta znałam w trakcie dwutygodnio- z innymi. Wiek nie ma znaczenia. kreatywnego… za chwilę. wego programu British Council Wielu starszych kolegów jest nie- Niegdyś na kierunek organizacji Creative Entrepreneurs w Wielkiej zmiernie życzliwie do nas nasta- produkcji zgłaszać się mogli tylko Brytanii, poradził mi, żebym za- wionych i nam pomaga. »Młody« absolwenci ekonomii bądź prawa. wsze upewniała się, że ja i reżyser to hasło. Najważniejsze, by być do- Dziś na rynku edukacyjnym takich robimy ten sam film. Na EAVE, brym producentem” – komentuje ograniczeń nie ma, a wśród wcho- szkoleniu, które uważam za obo- Kamińska. dzących do zawodu producentów wiązkowe dla wszystkich, którzy

Wielu z nich marzy, że któregoś dnia pójdzie w ślady Piotra Dzięcioła, Ewy Puszczyńskiej i przywiezie do Polski Oscara. Nie wszyscy głośno się do tego przyznają, ale wszyscy bardzo wysoko stawiają sobie poprzeczkę. Pasję łączą z zaangażowaniem Intruz, i ciężką pracą, co z kolei przekłada się na imponujące efekty. reż. Magnus von Horn Fot. Lava Films/Zentropa International Sweden International Films/Zentropa Fot. Lava

„Moją zawodową matką chrzest- są także absolwenci lub studenci poważnie myślą o tym zawodzie, atywnej Europy (najlepszym źró- być dobrym producentem, wyjdź to te, które zrobić naprawdę chcę, podejść do sposobów finansowa- ną jest Ewa Puszczyńska, a ojcem filmoznawstwa, socjologii, kierun- musiałam odpowiedzieć sobie na dłem wyjściowym jest broszura bogato za mąż” albo „Jak zostać które wzbudzą moją pasję. Chcia- Niegdyś nia, do pewnych decyzji, także ar- chrzestnym Piotr Dzięcioł” – przy- ków biznesowych. „Szkoła filmowa wiele kluczowych dla mojej przy- „Training and Networks”). Warto bogatym producentem? Najpierw łabym w dodatku, żeby były to fil- tystycznych. Kreatywność rodzi znaje Włodarski, który pierwsze jest potrzebna – tu dorasta się z ko- szłości pytań. Praktyczne wska- pamiętać, że polska branża oferuje trzeba być bardzo bogatym”. Mity my, które będą coś znaczyły dla na kierunek się też w kontakcie z reżyserem zawodowe kroki stawiał w Opus legami, z którymi potem będzie się zówki, które stamtąd wyniosłam młodym duże wsparcie w tej kwe- o producencie z cygarem i waliz- publiczności niezależnie od tego, i ekipą. Szalenie ważne jest, żeby Film. Dla nowego pokolenia pro- pracowało” – przekonuje jednak są bezcenne. EAVE to też swoista stii – z jednej strony wiele do zaofe- ką pieniędzy, który siedzi za swo- pod jaką szerokością geograficz- organizacji nie budować barier, tylko by je ni- ducentów te dwa nazwiska to ab- Kamińska. W ten sposób poznała grupa wsparcia, dająca poczucie, rowania mają tu same szkoły fil- im wielkim, dębowym biurkiem ną będzie się je oglądać” – doda- produkcji welować”. solutne autorytety. Oboje zresztą Kubę Czekaja. W ten sposób Wło- że nie jesteś sam ze swoimi zawo- mowe (dla studentów), z drugiej – i nawet nie pojawia się na planie je Szymańska. – „Praca tylko po Zaangażowanie w artystyczny chętnie dzielą się tym, co potra- darski rozpoczął współpracę z von dowymi problemami”. (dla osób już aktywnych zawodo- ciągle pokutują i to nie tylko w po- to, żeby zaistnieć w napisach po- zgłaszać się kształt filmu nie oznacza, że mło- fią. Puszczyńska ostatnio gościła Hornem. „Dzięki filmoznawstwu „Może dzięki tym kursom wo) przede wszystkim Fundacja wszechnym obiegu, ale i w branży. czątkowych mnie nie interesuje”. mogli tylko dzi zapominają, że producent to m.in. na warsztatach Film Spring pogłębiłam swoją wiedzę o kinie, dziś jestem bardziej otwarty na Polskie Centrum Audiowizualne. Tak jak i te o producentach, któ- „Poprzez to, że angażujemy się też zawód, praca. „Chcemy zara- Open Sławomira Idziaka. do której teraz mogę się swobod- współpracę międzynarodową” – Producenci pragnący podnosić rzy wchodzą w kolejne projekty w filmy na lata, mamy wrażenie, absolwenci biać na życiu filmu, na jego dys- nie odwoływać. W czasie studiów zastanawia się Włodarski. – „Na swoje kwalifikacje (szkolenia, kur- tylko po to, by zaksięgować swoje że to są też nasze dzieci. Wpływa trybucji, również w nowych ka- Nowy rynek, nowe zaczęłam też poznawać branżę. Te- EAVE uwierzyłem, że nie muszę sy, warsztaty) mogą ubiegać się honorarium i zapomnieć o spra- na to również fakt, że wybieramy ekonomii nałach – takich jak internet. Za- myślenie raz kończę prawo – bardzo w tym czekać z debiutem producenckim o dofinansowanie z działającego wie. Wydaje się jednak, że takie projekty, kierując się własnymi bądź prawa. leży nam, by filmy podróżowały Przez lata droga do funkcji produ- zawodzie potrzebne. Każde stu- do pięćdziesiątki. Wyjątkowym od połowy 2007 roku Programu przypadki należą do wyjątków i do fascynacjami i nasz wybór poka- po świecie, docierały do widow- centa prowadziła przez asysten- dia mają to do siebie, że wyjmiesz szkoleniem na początku mojej dro- Operacyjnego „Profesjonalizacja przeszłości. Jeżeli jest coś, co łączy zuje, co sami chcemy powiedzieć. Dziś na rynku ni” – mówi Szymańska. – „Film tury, pracę w zespole filmowym, z nich tyle, ile włożysz” – swoimi gi był kurs Passion to Market, or- indywidualna”. Nabór trwa przez młode pokolenie producentów, Filmy, które produkuję są także edukacyjnym to dzieło sztuki, ale również pro- stanowisko kierownika produkcji. doświadczeniami dzieli się Szy- ganizowany przez łódzką Szkołę cały rok, a komisja oceniająca zbie- to na pewno wyjątkowe zaanga- moją wizytówką” – uzupełnia Wło- dukt – sposób na wydanie i zaro- Dziś... „Wcześniej panował zupeł- mańska. Filmową, londyńską The National ra się mniej więcej raz na dwa ty- żowanie. Często kojarzy się ich darski. – „Nie jestem osobą, która takich ograniczeń bienie pieniędzy. Jesteśmy czę- nie inny system i stawiał on przed Film and Television School oraz godnie. W roku 2014 rozpatrzo- z modnym hasłem „producenta tylko zabezpiecza budżet i dys- ścią przemysłu filmowego i pod producentem inne zadania, inne Jak się uczyć, to na paryską La Fémis. Tu dowiedzia- no 209 wniosków. Pula środków kreatywnego”. trybucję. Chcę i mam wpływ na nie ma, a wśród koniec dnia zgadzać się musi nie walki do stoczenia, może trudniej- świecie i w praktyce łem się jak wyjść z pomysłem na na program wyniosła wówczas „Ten przymiotnik jest moim to, jak film wygląda, jak kształtu- wchodzących tylko rachunek artystyczny, ale sze od naszych, a może o innym Wszyscy bez wyjątku zgodnie rynek. Takie programy konfrontu- 461 tys. zł. „W przeważającej mierze zdaniem zbędny, wręcz przeszka- je się jego realizacja, ekipa, obsa- i ekonomiczny – na tym chyba charakterze. Współcześni produ- przyznają, że najlepszą szkołą ją wyobrażenia o zawodzie z rze- rozpatrujemy zgłoszenia dotyczą- dza mi” – stwierdza Włodarski. – da. To dla mnie rzeczy oczywiste. do zawodu polega to nowe myślenie”. cenci w pewien sposób biorą na zawodu pozostaje praktyka, cho- czywistością. Doświadczeni tuto- ce szkoleń zagranicznych – na te- „Wierzę, że każdy producent jest Tymczasem często bardzo nie- producentów są siebie zadania dawnych zespołów ciaż bardzo pomocne są również rzy obalają różne mity. W szkole mat koprodukcji, prawa obowiązu- kreatywny. Reżyser, operator nie sprawiedliwie sprowadza się nas Możliwości filmowych, a nie kierowników pro- różnego rodzaju kursy, „laby”, filmowej nie zawsze wszystko jest jącego w kinematografiach innych potrzebują tego określenia. Nie do bezmózgich kontrolerów fi- także absolwenci Rynek jest konkurencyjny, trudny, dukcji” – komentuje Włodarski. szczególnie te poza Polską. Dla tak szczerze, momentami wręcz państw, międzynarodowych pre- jestem przykładem producenta nansowania”. kapryśny, ryzykowny – to oczywi- „Wraz z postępującą profesjonali- młodych to nie tylko miejsce na- brutalnie prezentowane”. zentacji pitchingowych, rozwoju kreatywnego, tylko producenta „Producent kreatywny nie musi lub studenci stości, których nikomu nie trze- zacją zawodów filmowych te dwie uki, spotkania profesjonalistów Każdego roku pojawiają się no- projektu” – mówi Ewa Borguńska, zaangażowanego. Wchodzę w pro- mieć swojego ogromnego wkła- filmoznawstwa, ba udowadniać. Nie każda z ma- gałęzie – kierownictwa produkcji z olbrzymim doświadczeniem, we inicjatywy, rodzime i światowe, prezes Zarządu Fundacji. jekt na okres jego powstania i póź- du w sam scenariusz czy zastępo- łych firm producenckich da radę i producenta – zdecydowanie się ale i nawiązania nowych kontak- obejmujące różnego rodzaju pro- niejszego życia. Oczywiście, zdaję wać reżysera w reżyserowaniu – to socjologii, się na nim utrzymać. Niemniej, rozdzieliły, wiążą się z innym za- tów, partnerów produkcyjnych, blematykę – od ogólnych kursów Producent kreatywny sobie sprawę, że przy takim po- błędne myślenie” – dodaje Mag- kierunków dzisiejsze możliwości są bez po- kresem obowiązków i kompeten- poznania realiów i oczekiwań pro- producenckich po szkolenia pitch- czy po prostu dejściu do zawodu wyprodukuję dalena Kamińska. – „Kreatywność równania większe niż te sprzed cji” – zauważa Joanna Szymań- dukcyjnych innych krajów. „Tego ingowe. Programów odpowiadają- producent? ograniczoną liczbę filmów pod w tym zawodzie polega na umie- biznesowych. dziesięciu lat. Młodzi z pomysła- ska. – „Obecnie coraz większa typu kursy pokazały mi ogrom cych indywidualnym potrzebom W rozmowie młodzi przytaczają swoim nazwiskiem”. „Zrobię w ży- jętności dobrania środków do da- mi mają drzwi, do których mogą grupa osób od razu identyfiku- i różnorodność problemów oraz najlepiej szukać poprzez biuro Kre- znane w środowisku żarty: „Chcesz ciu bardzo mało filmów, ale będą nej sytuacji. Kreatywnie można pukać – by rozwijać się zawodo-

16 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 17 Temat numeru: Nowe pokolenie producentów Dagmara Romanowska: Idzie młode? Przyszło młode!

wymi – skierowanych właśnie na domówienia: Jakoś się dogada- lesii Film« – z listy rezerwowej. Ta profesja na to nie pozwala – małe i średnie firmy producenckie. my, jakoś to będzie” – sugeruje Do tej pory myślę, że bez tej do- przed każdym, kto się jej podej- „Niektóre pomysły i też reżyserzy Szymańska. tacji Klub… by nie powstał. PISF mie stawia bardzo wysokie wy- potrzebują sprawdzenia i każdy Nowej dyrektor PISF Magdale- włączył się dopiero, gdy film był magania – zarówno jeżeli chodzi producent, powinien mieć możli- nie Sroce młodzi na pewno będą niemal gotowy, choć dzięki nie- o wiedzę, jak i charakter. Koniecz- wość zrobienia takiej małej formy starali się przedstawić i pokazać mu domknęliśmy budżet. Trudno na jest tu żelazna konsekwencja pod swoim szyldem z reżyserem, swoje możliwości. Będą również przebić się do świadomości de- i upór, wiara w to, że da się po- z którym będzie chciał robić peł- proponowali – razem z Krajową cydentów i inwestorów, że takie konać ograniczenia i trudności. ny metraż” – mówi. Izbą Producentów Audiowizual- kino jest nam bardzo potrzebne. „Sami sobie potrafimy tworzyć Wśród innych bolączek i wy- nych – swoje postulaty. „Nie będą Konieczne są odgórne dyrekty- ograniczenia – dotyczy to nie tyl- zwań młodzi wymieniają kwestie to rewolucyjne hasła” – zastrzega wy i programy, odrębne alokacje ko zawodu producenta. Jeżeli jed- związane z regulacjami prawnymi Magdalena Kamińska. „Będziemy finansowe, komisje eksperckie nak chcesz do czegoś dojść, coś dotyczącymi statusu producen- zapewne lobbować za zmianami specjalizujące się w tej dziedzi- zrealizować, to – tak naprawdę – ta, jasnymi definicjami i kryte- w pewnych zapisach, w prioryte- nie kina, co powinno przełożyć nie będzie przeszkód. Nie można riami. Tak jak i całe środowisko tach” – komentuje Małgorzata Do- się na regularne premiery tego się poddawać. Nie można patrzeć filmowe, zwracają uwagę na ko- min. – „Chcemy, by funkcja produ- typu. Rozmowy ciągle w tym te- na siebie jak na ofiary. Zawsze nieczność wdrożenia ulg podat- centa bardziej zaistniała – brakuje macie trwają, zresztą nie tylko trzeba pamiętać, że wychodząc kowych – obecnie fiskalnie prze- nas np. w komisjach eksperckich, z PISF, ale i TVP. Jako członkini z projektem w świat, już ma się grywamy w Europie ze wszystki- wśród ich liderów”. KIPA będę o to walczyć”. Produ- coś do zaoferowania, jakąś dro- mi – apelują. Podkreślają wagę Z całą pewnością nowe po- centka planuje dwie kolejne tego gę za sobą. Z drugiej strony są Maria Curie, funduszy regionalnych i widzą kolenie producentów chce się typu realizacje. Nad filmem dla partnerzy, którzy twojego projek- reż. Marie Noëlle Fot. Hartfiel/Kino Świat Grzegorz ich dalszy rozwój. „Każda war- zjednoczyć ze starszymi w wal- młodych widzów – ekranizacją tu szukają. Czasami tylko więcej tościowa energia idąca od dołu ce o lepsze traktowanie filmu komiksu „Łauma” Karola „KRL” czasu i poświęcenia wymaga ich wo, by rozwijać swoje projekty. dych, niezależnych producentów wymaga wsparcia z góry” – za- dla dzieci i młodzieży. Domin, Kalinowskiego z Pawłem Borow- znalezienie” – mówi Włodarski. – „Gdy zaczynałam pracę dziesięć Wejście do Unii Europejskiej, Ustawa i reżyserów, scenarzystów, tym znacza Szymańska. która niedawno przedstawiła wi- skim pracuje Mariusz Włodarski. „Producent jest pierwszym »gate- lat temu, programów wspierają- mocniejsze będzie nasze kino. Ja- Młodzi zwracają też uwagę na dzom obraz Klub Włóczykijów „Będzie to koprodukcja – budżetu keeperem« projektu, scenariu- cych młodych nie było, a przynaj- o kinematografii, powołanie PISF – to kie mają więc postulaty? zbyt niską świadomość prawną i tajemnica dziadka Hieronima w Polsce nie domkniemy. Mamy sza i tego, jak jest on rozwijany. mniej o nich nie wiedziałam” – Przede wszystkim chcieliby w branży – potrzebę zaangażo- spotkała się tu z bardzo dużymi już partnera z Belgii, szukamy ko- Nie wszyscy twórcy to rozumieją. wspomina Kamińska. – „Nie było wszystko procentuje także w kinie, także większej swobody i zaufania ze wania w procesy preprodukcyjne trudnościami. „Gdy zaczynali- lejnego. Budżet to około 12-15 mln Choć coraz więcej to dostrzega”. systemu wspierającego produ- w przypadku producentów. Możliwości strony gremiów przyznających wyspecjalizowanych w sprawach śmy, byłam przekonana, że łatwo złotych” – ujawnia producent, któ- Czy tak faktycznie jest? To już centów. Można powiedzieć, że dotacje. „Weryfikacja jest po- filmu prawników, wspierających zbierzemy fundusze” – wspomi- ry prawa do pierwowzoru nabył zapewne temat na odrębny arty- wtedy dokonywała się natural- pojawiają się też w szkołach filmowych trzebna, ale myślę, że powinno wszystkie zaangażowane strony. na. – „Życie przekonało nas, jak już w 2009 roku. – „Przestaliśmy kuł. Trochę jednak zasmuca fakt, na selekcja. Wielu zrezygnowa- i w Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. się obdarzać nas większym zaufa- „Rzetelne umowy są bardzo waż- trudny był to debiut. Po drodze filmowo edukować dzieci. Jeżeli że na zorganizowane przez Sek- ło”. Wejście do Unii Europejskiej, niem” – mówi Joanna Szymańska. ne. Im lepsze, tym więcej miejsca długo spotykały nas niepowo- to się nie zmieni, stracimy tych cję Młodych Producentów KIPA Ustawa o kinematografii, powo- Trudno nie wspomnieć tu o Studiu „Liczymy na zmiany w progra- pozostawiają na skupienie się na dzenia. Prywatni inwestorzy nie i przyszłych widzów”. spotkanie „Po co reżyserowi pro- łanie PISF – to wszystko procen- mach operacyjnych. Walczymy elementach kreatywnych. Ciągle wierzyli, że można zrobić dobre Młodzi twardo stąpają po zie- ducent?” reżyserów przyszło bo- tuje także w kinie, także w przy- Munka, nastawionym na debiuty. o to, by debiut nie był traktowany jest u nas za dużo ukochanego polskie kino dla dzieci. Pierwsze mi. Nie są marzycielami, ideali- daj dwóch. Sprawdźcie młodych, padku producentów. Możliwo- jako program specjalnej troski – przez polską strefę filmową nie- wsparcie przyszło dopiero z »Si- stami, którzy bujają w obłokach. dajcie im szansę! ści pojawiają się też w szkołach by przyznający dotację nie martwi- filmowych i w Stowarzyszeniu Liwia Mądzik, kierownik Progra- producenci wykonawczy, a teraz li się o to, że trzeba nas cały czas Filmowców Polskich. Trudno nie mów dla Młodych Twórców w Stu- są już po debiucie pełnometrażo- trzymać za rękę. Zdajemy sobie wspomnieć tu o Studiu Munka, diu. – „Na początku działalności wym – jako samodzielni produ- sprawę z tego, jaka jest stawka i je- Koleżanki i Koledzy, nastawionym na debiuty. Działu dla Młodych Twórców (kie- cenci. Studio Munka jest zatem steśmy przekonani, że potrafimy Tutaj – do programów „30 Mi- dy jeszcze formalnie Studio Mun- świetnym pomostem pomiędzy sobie świetnie z debiutem pora- jak pewnie wiecie, komisja SFP przyznaje młodym twórcom stypendia, aby mogli pracować nad nut”, „Pierwszy Dokument” i „Mło- ka nie istniało) częściej pracowa- szkołą filmową a pełnometrażo- dzić” – przypomina Magdalena swoimi pomysłami scenariuszowymi. Czytałam ostatnio kilka sprawozdań, w których sty- da Animacja” swoje projekty – sce- liśmy z większymi producentami, wym debiutem, nie tylko dla re- Kamińska. pendyści przedstawiają rezultaty swojej pracy. To najczęściej pierwsze wersje scena- nariusze (z odpowiednią doku- jak np. Studio Filmowe „Tor” czy żyserów i scenarzystów, ale i dla Szymańska z kolei jest jedną riuszy, często bardzo ciekawe. Z tych projektów być może powstaną niezłe lub bardzo mentacją) mogą zgłaszać reżyse- Opus Film. Teraz to głównie fir- młodych producentów”. z osób, które zwracają uwagę na dobre filmy. Filmy, które będą nagradzane. Ale była to mocno… przygnębiająca lek- rzy, nie producenci. Oni pojawiają my prowadzone przez osoby sto- brak programów większego ry- tura. Poza nielicznymi wyjątkami, czytałam opisy okrucieństwa, przemocy, niszcze- się dopiero w momencie, gdy za- jące dopiero na początku swojej Oczekiwania zyka, programów dla produkcji nia wszystkiego, co dobre. pada decyzja o skierowaniu filmu producenckiej drogi. Choć oczy- Młodzi doskonale zdają sobie mikrobudżetowych (milion-dwa Zobaczyłam też kilka filmów z festiwalu w Gdyni. Interesujących, docenionych nagro- do realizacji. Czasami reżyserzy wiście nie jest to zasadą”. sprawę, że są beneficjentami sys- miliony złotych), przede wszyst- dami. Pokazujących świat zły, życie smutne lub wręcz tragiczne. To na pewno obraz przyprowadzają ludzi, z którymi „Na pewno bardzo ciekawe temu, nawet jeżeli nie wszystkie kim zaś koprodukcji mniejszo- prawdziwy, ale po projekcjach zadałam sobie pytanie – czy tylko taki jest świat? Czy już pracowali. Czasami wybór pro- jest obserwowanie rozwoju za- z ich projektów otrzymują dotację. ściowych. „Tego typu realizacje nie powinniśmy pokazywać w kinie także więcej jaśniejszej strony życia? I niespodzie- ducenta wykonawczego zapada wodowego młodych producen- Niemniej, jak to młodzi, zawsze pozwalają rozwijać się firmom, któ- wana odpowiedź – film Janusza Majewskiego Excentrycy, czyli po słonecznej stronie inną drogą. „Studio Munka z pew- tów” – kontynuuje Mądzik. – „Bli- chcą więcej. Bacznie obserwują re z czasem – tak, jak Opus Film – ulicy. Mogłam się śmiać, mogłam się zachwycać mądrością i ciepłem płynącym z obrazu. nością jest otwarte dla młodych sko dziesięć lat temu pamiętam programy instytutów filmowych będą mogły coraz więcej inwe- Rekonstrukcja cyfrowa przywraca nam również inny film Majewskiego – Zaklęte rewiry. producentów. Nie można temu ludzi tuż po szkole, którzy np. w innych krajach. Dostrzegają roz- stować w rodzime produkcje” – Pisze o nim Stanisław Zawiśliński w cyklu „Niewiarygodne przygody polskiego filmu”. w żaden sposób zaprzeczyć, kie- w filmach z programu »30 Mi- wiązania, które – ich zdaniem – przekonuje producentka. Mariusz Przeczytajcie i idźcie do kina na filmy Janusza Majewskiego. Koniecznie! Fot. Kędzierska/SFP Adrianna dy widzi się listę firm, które jako nut« byli drugimi kierownikami można zaimplementować na na- Włodarski podkreśla natomiast Ciepła i „słonecznej strony ulicy” Wam i sobie życzę. producent wykonawczy / kopro- produkcji czy asystentami kie- szym gruncie. Bez wyjątku, wszy- potrzebę poszerzania programów ducent współpracowały czy nadal rownika produkcji, w pewnym scy głęboko wierzą, że im większe dla krótkich metraży – poza Stu- Krystyna Krupska-Wysocka współpracują ze Studiem” – mówi momencie wracali do nas jako będą inwestycje w debiuty, mło- diem Munka oraz szkołami filmo-

18 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 19 Wydarzenia: Dyplomaci w Kulturze Cisza, zaduma i poruszenie Marcin Zawiśliński do zrobienia tego filmu było zdję- cie moich dziadków ze znajomy- „Zawsze kusiło mnie, żeby opowiedzieć o podwórku drugiej mi. Wszyscy trzymali się za ręce wojny światowej” – zdradził podczas spotkania Michał Rogalski, i uśmiechnięci biegali umoczeni po kolana w Świdrze. Myślę sobie, reżyser i scenarzysta Letniego przesilenia na wstępie tradycyjnego normalne zdjęcie. Odwróciłem je już, comiesięcznego spotkania z przedstawicielami korpusu i przeczytałem datę: maj 1943 rok. Zadałem sobie pytanie: co się dyplomatycznego, które odbyło się w stołecznym kinie Kultura. tam wtedy działo?” – wspomi- na reżyser Letniego przesilenia. „Pamiętam też »Monidło«, tomik oruszający film młodego fil- brutalnością wojny i prostackim widzi m.in. rzeczy odebrane wy- opowiadań Jana Himilsbacha – mowca zyskał spore uznanie światem jego starszych kompa- wożonym do obozów zagłady Ży- kontynuuje Rogalski – w którym Pw oczach jurorów na niedaw- nów z armii. Na zapomnianym dom. Długo nie rozumie jednak ten wspomina, jak do jego matki no zakończonym 40. Festiwalu Fil- przez wszystkich strychu słucha istoty tragedii, patrzy na to obo- podczas okupacji przychodził nie- mowym w Gdyni. Letnie przesile- zakazanej wówczas muzyki. „W fil- jętnie. Kiedy nadarzy się okazja, miecki żołnierz, chciał się z nią nie zdobyło tam nagrody m.in. za mie słychać piosenki śpiewane sam stara się odebrać niemiec- umawiać na randki, dawał jej je- zdjęcia (dla Jerzego Zielińskiego) przez Wierę Gran, utwory grane kim żandarmom skradzione Ży- dzenie i kupował od niej alkohol. oraz za drugoplanową rolę kobie- przez orkiestrę słynnego Glena dom rzeczy. Bardziej niż wojna Tam, gdzie obok siebie żyje dwo- cą (dla Marty Semotiuk). „Kiedy Millera i mój ulubiony swing” – zajmują go dziewczyny. Wśród je, nawet najbardziej nienawidzą- dowiedziałam się, jaką nagrodę mówi Michał Rogalski. nich jest Franka, córka zamożne- cych siebie ludzi, tam po jakimś otrzymam, nie mogłam w to po W tym samym czasie Romek go gospodarza. Ta sama wiejska czasie musi się między nimi ro- prostu uwierzyć. Byłam w eufo- pomaga samotnej matce, pracu- dziewczyna podoba się też Gui- dzić przynajmniej jakaś cieka- rii” – wspominała młoda aktor- jąc na kolei. Jako pomocnik ma- do. Rzeklibyśmy: z pozoru zwy- wość. Taka historia zdarzyła się ka. Zagrała Żydówkę, Bunię, któ- szynisty codziennie na bocznicy czajne życie. „Jedną z inspiracji w naszym filmie”. ra ucieka wraz z bratem z trans- Dyplomaci, którzy przybyli na portu kolejowego, wiozącego lu- pokaz Letniego przesilenia, wy- dzi z Warszawy do jednego z obo- chodzili z kina poruszeni tym, zów zagłady. co zobaczyli. Znamienna była Letnie przesilenie opowiada hi- cisza, jaka zaległa wraz z napisa- storię dwóch młodych chłopa- mi końcowymi filmu. Liczne py- ków, Polaka i Niemca, których lo- tania tym razem padały dopie- sy splatają się latem 1943 roku ro w kuluarach. Jedno z najważ- w Polsce, gdzieś na bliżej nieokre- niejszych dotyczyło dalszych lo- ślonej prowincji. Romek pracuje sów głównych bohaterów. „Koniec jako początkujący maszynista na tego filmu jest wyjściem do tego, lokalnej stacji kolejowej. Guido, co zdarzy się im za chwilę. Niem- wrażliwy, pochodzący z Hambur- cowi – upadek III Rzeszy, śmierć ga siedemnastolatek, jest żołnie- na froncie wschodnim lub obóz rzem Wehrmachtu, którego ma- pracy na Syberii, a może będzie ły oddział stacjonuje w pobliskiej miał szczęście i wróci do domu. wsi. W obcej rzeczywistości pró- Michał Roglaski, Marta Semotiuk Co czeka Polaka? 45 lat komu- i Maciej Strzembosz

buje stworzyć sobie azyl przed Fot. Borys Skrzyński/SFP nizmu” – odpowiadał reżyser.

20 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Festiwale w Polsce: WAMA Film Festival Festiwale w Polsce: Kamera Akcja Wielokulturowe Warmia i Mazury Festiwal

Marcin Wójcik Marcin Adamczak ielokulturowość. Temat Jana Komasy i serialu Agnieszki krytyki tegorocznej edycji fe- Podczas 2. edycji WAMA Film Festival Holland Dziecko Rosemary. Wyda- Wstiwalu wzbudził dużo rzenie zakończył mini recital pio- towarem jakim są obrazy filmowe, emocji, ale podkreślił jak ważna było wszystko – żywe i emocjonalne senkarki Mary Komasy. W konkurencyjnym świecie współczesnych festiwali kluczem do poszukujący kontrahentów, sto- dla kina oraz Warmii i Mazur jest dyskusje o filmach, wypełnione sale Jeśli chodzi o filmowe wyróżnie- sujący sprytne zabiegi podczas różnorodność. A widać to było tuż nia, to najpierw Marcin Kot Bast- powodzenia imprezy oraz jej przetrwania jest znalezienie własnej targów i negocjacji, mający przed otwarciem imprezy, gdy na i piękna gala finałowa. Do Olsztyna kowski przyznał nominacje do specyfiki i pomysłu na to, jak odróżnić się od innych imprez. Od pełną świadomość słabszych warsztatach Masterclass pojawiła zawitała nawet statuetka Oscara. Nagród Polskiego Kina Niezależ- i mocnych stron oferowanych się młodzież polska i ukraińska. nego. Potem skupiono się na festi- samego początku swego istnienia problemu z tym nie miał łódzki przez siebie produktów i pró- Przedstawiciele dwóch różnych walowych nagrodach. Jury mniej- bujący dla nich znaleźć grupy kultur, ale razem pracujący nad o obecnej sytuacji na świecie. „Ja buktu czy Młodość z Harveyem szości narodowych Nagrodę dla Festiwal Krytyków Sztuki Filmowej Kamera Akcja pomyślany jako docelowe w wąskiej przestrzeni warsztatem filmowym. I właśnie to pochodzę z Iławy. Moja babcia kie- Keitelem i Michaelem Cainem. Najlepszego Filmu Krótkiego przy- spotkanie przede wszystkim krytyków i filmoznawców, festiwal pozostającej poza zdominowa- podkreślano na oficjalnym otwar- dyś mówiła do mnie: »mój mały A komentarze? „Poruszające filmy, znało obrazowi Jutta i ja w reżyse- nym przez hollywoodzką ofertę ciu wydarzenia. „To nie przypadek, Prusaku«. Dopiero wiele lat póź- które na pewno pozostają długo rii Macieja Cendrowskiego. Grand otwarty szczególnie na aspirujących do tych zawodów studentów. główny nurcie. że taki festiwal odbywa się na War- niej zrozumiałem własną tożsa- w pamięci” – mówiła po jednym Prix w tej kategorii otrzymał tytuł Największe zainteresowanie mii i Mazurach. Ta różnorodność mość. Dlatego ważne, żeby roz- z seansów Alicja Kaliniak, miesz- To, czego chcę Damiana Kocura. wzbudził jednak panel poświę- kulturowa jest u nas normą” – tłu- mawiać o mniejszościach i zrywać kanka Olsztyna. Nagrodę Publiczności Konkursu mpreza wystartowała w 2010 cony przyszłości Łodzi filmo- Panel dyskusyjny: Kino maczył Gustaw Marek Brzezin, ze stereotypami” – tłumaczył ideę Do tego pokazy specjalne Głównego zdobył filmMoja chuda roku jako przedsięwzięcie ów- okiem agentów sprzedaży wej, o czym świadczyła pękająca marszałek województwa. dyskusji Marcin Kot Bastkowski. i liczne spotkania z artystami – siostra Sanny Lenken, a Nagrodę Iczesnych dwudziestoparolat- w szwach legendarna sala kinowa Tym razem festiwal rozpoczął „W tej dyskusji ważne są głosy Januszem Kondriatukiem czy Główną W objęciach węża Ciro ków znajdujących się na ostat- Państwowej Wyższej Szkoły Fil- się w jednej z reprezentacyjnych młodych ludzi. Ich obawy i ocze- Rafaelem Lewandowskim i Hanną Guerra’y. Jury tłumaczyło, że film nich latach studiów. Dziś przed- mowej, Telewizyjnej i Teatralnej, sal olsztyńskiej starówki. Wszyst- kiwania. No i musimy mieć pełną Polak po projekcji ich filmów. zasłużył na wyróżnienie za uka- stawiciele tej grupy organizato- w której spotkanie zorganizo- kie filmy wyświetlano natomiast wiedzę o ludziach i ich proble- Finałowa gala po raz kolejny zanie trudnych, a jednak możli- rów i inicjatorów zbliżają się do wano. W wypowiedziach pane- w kinie Helios. „To najlepsza sytu- mach” – mówił, nawiązując do sytu- odbyła się w Filharmonii Warmiń- wych do pokonania barier między trzydziestki, a Kamera Akcja, listów pobrzmiewała zarówno acja, żeby wyjść do widza, który acji syryjskich uchodźców Jerzy sko-Mazurskiej. To wieczór iście dwiema odmiennymi kulturami, co roku zyskująca na znaczeniu nadzieja związana z tworze- chce być blisko filmu” – mówił Hoffman, ambasador festiwalu. filmowy – zarówno przez ogło- w spójnej, wizualnie zachwycającej i rozmachu, zapewniła sobie stałe niem w kompleksie EC1 Narodo- Marcin Kot Bastkowski, dyrek- Sale podczas festiwalowych szenie zwycięzców festiwalu, ale formie. Tym samym WAMA Film miejsce zarówno w pejzażu łódz- wego Centrum Kultury Filmowej tor festiwalu. – „Jesteśmy inni – to projekcji były wypełnione. Do także przez koncert muzyki fil- Festival się zakończył, ale jak prze- kiej kultury filmowej, jak i w ka- z ponad 20 000 m2 przestrzeni hasło, które powinniśmy pamiętać. kin poszło ponad 3,5 tys. osób. Nic mowej. W trakcie gali zaprezen- konywali włodarze województwa lendarzach odwiedzających ją re- wystawienniczej, jak i ton pew- A przez filmy prezentowane na dziwnego, bo dawno w Olsztynie towano muzykę skomponowaną oraz ambasador Jerzy Hoffman – gularnie gości i widzów. nego żalu związanego z przyzwo- festiwalu, chcemy łamać stereo- takiego kina nie było. A wśród przez Antoniego Komasę-Łazar- w przyszłym roku możemy liczyć W trakcie czterech festiwalo- leniem na upadek Łodzi filmowej

typy kulturowe”. prezentowanych produkcji nomi- kiewicza. Orkiestra symfoniczna na kolejną edycję święta kina na wych dni można było obejrzeć Fot. Paweł Mańka u progu transformacji i powsta- To, że będzie to wyjątkowa edy- nowany do Oscara obraz Tim- wykonała m.in. utwory z Miasta 44 Warmii i Mazurach. aż 45 filmów, w tym przed ofi- niem po 1989 roku modelu silnej cja festiwalu było wiadomo kilka cjalną premierą kinową m.in. budowały wydarzenia towarzy- zwracały wypowiedzi Andrzeja centralizacji instytucji kultury. dni przed pierwszymi seansami. Intruza Magnusa von Horna szące – adresowany do młodych Mellina, prezentującego stano- Festiwal organizowany w no- Przede wszystkim dzięki warsz- i Imigrantów Jacquesa Audiarda. krytyków konkurs na recenzję wisko dalekie od ortodoksyj- woczesnych salach kinowych tatom filmowym, ale także przez Nie zabrakło miejsca dla retro- oraz konkurs dla prelegentów nej wiary w skodyfikowane uni- Wytwórni oraz studia TOYA, wybitne nazwiska i obecność spektyw oraz uczty dla konese- i autorów wideoesejów, docenia- wersalne reguły determinujące tuż obok siedziby nagrodzone- wyjątkowego gościa – statuetki rów filmowych osobliwości, jaką jący właśnie tę formę prezentacji kształt scenariuszy. Podkreślał on go Oscarem studia Opus Film Oscara za filmIda . Ta rozgrzewała była prezentacja Substancji Lar- wiedzy filmowej. W konkursie rolę takich tradycyjnych kategorii i majestatycznej bryły nowe- uczestników festiwalu, a szczegól- ry’ego Cohena z improwizują- „Krytyk pisze” zwyciężyła Joanna jak emocje, psychologiczna wia- go hotelu Hilton Double Tree, nie młodzież. „To może motywo- cym na żywo lektorem, zorgani- Birek, natomiast w konkursie rygodność czy zwyczajne zainte- nie skłaniał jednak do nostalgii, wać młodzież do rozwoju filmo- zowana przez trójmiejską grupę „Krytyk mówi” Kaja Łuczyńska. resowanie wzbudzane przez tekst. lecz optymistycznego spojrze- wego” – tłumaczył z uśmiechem VHS Hell. Od lat na festiwalu Niebanalnie zaplanowano też Dyskusja o agentach sprzedaży, nia w przyszłość niegdysiejszej Piotr Dzięcioł, producent Idy. odbywa się też „Konkurs etiud panele dyskusyjne, poświęcone zwłaszcza barwne anegdoty Jana stolicy polskiej kinematografii. Wielokulturowość obecna i animacji”. W tym roku tryum- między innymi takim już obec- Naszewskiego z New Europe Film Jeśli tylko Kamery Akcji nie za- była nie tylko w filmach, ale także fowały w nim Dni z moim tatą nym w branżowym języku ter- Sales, pozwoliła z kolei na ory- topi przypływający w przyszłym w dyskusji „Muzułmanie i Polacy”. Miłosza Kasiury oraz Journey minom jak „script doctor” oraz ginale spojrzenie na współcze- roku z Poznania Transatlantyk, to W gorącej i bardzo emocjonal- Michała Wójcickiego. Repertuar „sales agent”. W czasie panelu sne kino. Tym razem w centrum perspektywy dla kolejnych edycji nej debacie, goście festiwalu – To, czego chcę, filmowy był bogaty, ale znacze- poświęconego konsultantom sce- uwagi znaleźli się kupcy pośred- imprezy również rysują się w ja- reż. Damian Kocur

naukowcy i filmowcy, rozmawiali Fot. WRiTV UŚ nie Kamery Akcji od początku nariuszowym szczególną uwagę niczący w obrocie specyficznym snych barwach.

22 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 23 Festiwale w Polsce: Warszawski Festiwal Filmowy Festiwale w Polsce: Warszawski Festiwal Filmowy

Poganiacz bydła marzący o projektowaniu ubrań, żona walcząca o nieuleczalnie chorego męża i były bokser wracający na ring to bohaterowie filmów, które znalazły uznanie w oczach jurorów tegorocznej edycji Warszawskiego Festiwalu Filmowego.

śród 111 pełnometrażo- Słowacko-czeski film portretuje Demon, ostatni, mocny – nagro- wschodniego (Polski, Czech, wych produkcji z prze- byłego boksera, tytułowego Kozę, dzony już na kilku międzynarodo- Słowacji, Słowenii, Macedonii, Wszło 50 krajów świata który mieszka wraz z ciężarną wych festiwalach – film tragicznie Chorwacji, Węgier, Rosji, Ukrainy, zdaniem jury najlepszy był Neo- partnerką w cygańskim getcie. zmarłego Marcina Wrony. „Mar- Litwy, etc.), i z Brazylii, Meksyku, nowy byk Gabriela Mascaro, bra- Trudy codzienności zmuszają go cin Wrona, jako jedyny reżyser Urugwaju, USA, Hiszpanii, Wiel- zylijskiego reżysera i artysty wi- do powrotu na ring. Ostrochovský w historii, był naszym jurorem kiej Brytanii, Francji, Japonii czy zualnego. „Nagrodę otrzymuje przyprawia swój film słodko-gorz- dwukrotnie” – podkreślał na konfe- Izraela. „Widzowie WFF – zwy- piękny, szczery film za jego za- kim sosem czyniącym z pozornie rencji prasowej dyrektor WFF Ste- kle jako pierwsi w Polsce – mogli padające głęboko w pamięć ob- banalnej historii ponadczasową fan Laudyn. W Konkursie Filmów kiedyś się zapoznać z amerykań- razy i uniwersalne przesłanie oraz przypowieść o poszukiwaniu sie- Dokumentalnych pokazywani byli skim kinem niezależnym, z kinem za przesuwanie granic dotyczą- bie samego. też Bracia, najnowszy film Woj- azjatyckim, latynoamerykańskim, cych stereotypów płciowych przy Taki uniwersalny wymiar uda- ciecha Staronia, wyróżniony na irańskim, rosyjskim, rumuńskim. jednoczesnym nawiązywaniu do ło się także osiągnąć Lenny’emu tegorocznym MFF w Locarno – Zawsze istotnym elementem był wciąż żywych archetypów” – prze- Abrahamsonowi, którego Pokój Nagrodą Tygodnia Krytyki. czas, uchwycenie momentu naj- konywali jurorzy. Koprodukcja zdobył Nagrodę Publiczności. Ir- W Warszawie festiwalowe laury większych sukcesów, wzlotu, apo- Brazylii, Urugwaju i Holandii to landzko-kanadyjski film był sensa- powędrowały jednak do rąk debiu- geum. Chodzi nam o to, żeby opowieść o młodym mężczyźnie, cją tegorocznego MFF w Toron- tantów. Startujące w Konkursie pokazać film zanim dostanie Iremarze, który opiekuje się by- to i jest wymieniany jako moc- Filmów Krótkometrażowych Loka- Oscara, doprowadzić do spotka- dłem startującym w rodeo. Razem ny kandydat do Oscarów. Abra- torki Klary Kochańskiej zdobyły nia z warszawską publicznością z płowowłosą tancerką-amatorką hamson, twórca znanego z pol- Short Grand Prix, a nagradzany reżysera zanim ten zdobędzie Galegą, jej 10-letnią córką i paro- skich ekranów Franka z Micha- już m.in. w Koszalinie, Kazimie- nagrodę w Cannes. Nie gonimy ma robotnikami podróżuje on roz- elem Fassbenderem, kreśli tu su- rzu Dolnym i Opolu Dzień babci za tymi, którzy już zdobyli sławę. walającą się ciężarówką z wioski gestywny portret kobiety i jej syn- Miłosza Sakowskiego – Nagrodę Wspaniali reżyserzy, tacy jak do wioski. Każde z nich ma swoje ka więzionych przez kilka lat przez Publiczności tej sekcji. Michael Haneke, Cristian Mun- marzenia. Iremar chciałby projek- porywacza w tytułowym pokoju Warszawski Festiwal Filmowy, giu, Ari Folman i setki innych, byli tować ubrania i mieć profesjonal- w szopie, znajdującej się nieopo- zaliczany przez FIAPF (Między- gośćmi WFF zwykle zanim osią- ną maszynę do szycia, ale póki co dal jego domu. To „małe wielkie narodową Federację Stowarzy- gnęli największe sukcesy” – pisze Neonowy byk, reż. Gabriel Mascaro szyje tylko „sceniczne” kreacje dla kino” – film porywający emocjo- szeń Producentów Filmowych), w festiwalowym katalogu dyrektor Fot. www.vikingfilm.nl tańczącej na rodeo Galegi. Neo- nalnie, a przy tym niezwykle ka- do grona 15 najważniejszych imprezy. Czy z tych geograficz- nowy byk to wielopoziomowe, in- meralnie zrealizowany. tego typu imprez na świecie nych puzzli da się ułożyć spójny trygujące kino. W konkursowych sekcjach (obok Cannes, Berlina, Wenecji i wiarygodny obraz „tu i teraz”? Najlepszym reżyserem 31. WFF brały także udział polskie pro- czy Locarno), prezentuje co roku Nawet jeśli na tym portrecie są okazał się Meksykanin Rodrigo dukcje. W Konkursie Międzyna- mozaikowy obraz świata. Trafiają jakieś rysy, to na pewno bardzo Plá. Uznanie jurorów zdobył jego rodowym nasz kraj reprezentował tu filmy i z krajów byłego bloku ciekawy pejzaż. Potwór o tysiącu głów, historia Sonii (w tej roli Jana Raluy, wyróż- niona Nagrodą Specjalną Jury), której mąż jest chory na raka. Cho- roba szybko postępuje, a ubez- pieczyciel nie chce pokryć kosz- tów kolejnej terapii. Sonia stawia czoła nie tylko chorobie męża, ale postanawia wymierzyć sprawie- dliwość całemu światu i nie waha się użyć broni. Plá potrafi suge- Puzzle stywnie oddać spiralę przemocy (wcześniej nakręcił m.in. Zona. Teren prywatny) bez epatowania mocnymi środkami wyrazu. Wyrazista kreska, ekspery- współczesności menty formalne i artystyczna brawura to domena twórców startujących w konkursie Wolny Duch. W tym roku najoryginal- niejszą produkcją sekcji okazała Dzień babci, Iwona Cegiełkówna reż. Miłosz Sakowski

się Koza Ivana Ostrochovský’ego. Zieliński Fot. Kacper

24 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 25 Festiwale w Polsce: OFAFA Festiwale w Polsce: Tofifest Animowane dokumenty Szczęśliwa Artur Zaborski Magdalena Lebecka ludzkich wnętrz trzynastka

nywał Hans Christian Andersen. mpreza nabiera wiatru w żagle. dzanych przez gwiazdy. Czerwo- Ogólnopolski Festiwal Autorskich Filmów Animowanych Adaptacja Joanny Jasińskiej-Ko- Ma wszystko, czego trzeba, że- Powszechnie sądzi się, że trzynastka ny dywan ani zamknięte spotka- ronkiewicz To pewna wiadomość Iby do Torunia, w którym się nia nie przynależą do tego festi- w Krakowie, w jubileuszowej 20. edycji, szeregiem (Srebrna Kreska dla filmu dzie- odbywa, wracać w kolejnych la- przynosi pecha. Nie Tofifestowi, walu. Z gwiazdą francuskojęzycz- retrospektywnych pokazów uczcił historię, a warsztatami cięcego) utrzymana w klasycznej tach: bogaty i ciekawy program, którego tegoroczna edycja, nego kina Anne Fontaine moż- technice malarskiej wydaje się atrakcyjnych gości, interesująco na było porozmawiać nie tylko animacji poklatkowej i dźwięku w filmie animowanym – zwrócił spełnieniem intencji baśniopi- dobranych jurorów, egalitaryzm poprzedzona tą właśnie liczbą, w trakcie i po prezentacji „making sarza. Miasteczko obiega wieść w podejściu do widowni i gwiazd, ofu” jej filmuAgnus Dei (Niewin- się ku młodym widzom, chłonnym praktycznej wiedzy. Jak o kurze, która zgubiła piórko. jak i organiczne miejsce w tkan- była jedną z lepszych w historii ne), w którego obsadzie znalazła zwykle jednak najważniejszy był konkurs. Przekazywana z ust do ust, ce miasta. To ostatnie jest na tyle tego festiwalu. się Agata Kulesza, ale też po pro- nasyca się kolejnymi detalami bogate w zabytki i atrakcje (choć- jekcjach konkursowych filmów i wraca jako wstrząsający news. by w Muzeum Piernika, w którym (Anne Fontaine zasiadała w ju- egoroczny festiwal zdomi- W epoce szybkich, wszechobec- festiwalowicze sami wypiekali Pod tę ostatnią można było że właśnie taką funkcję – prowo- ry konkursu On Air). Podobnie nowały bardzo dobre filmy nych mediów ta dowcipna histo- ten goździkowy przysmak), że podpiąć konkursową afgańsko- kowania do rozmowy, wymiany było w przypadku innych twór- Tprofesjonalistów. Jury pod ryjka o mechanizmie powstawa- wizyta tu staje się dodatkowym -kanadyjską koprodukcję Mi- myśli – powinien spełniać festi- ców, których oblegali widzowie. kierunkiem Hieronima Neuman- nia plotki zyskuje dodatkowy wabikiem i dla regularnych wi- na Walking, zwycięzcę nagro- wal. W dobie oglądania filmów Coraz częściej mówi się, że na w kategorii amatorów żadnej sens. dzów, i dla festiwalowych gości. dy publiczności. Reżyser, żyjący w pojedynkę, zazwyczaj na ekra- w 2015 roku objawił się wyraź- nagrody nie przyznało. Natomiast Największym filmem tego festi- Wśród tych byli m.in. Amy Berg, w Kanadzie Afgańczyk Yosef Ba- nie komputera, możliwość dia- ny kryzys festiwalowej publiczno- uznano, że konkurs studencki nie walu, w moim przekonaniu, była reżyserka, okrzykniętej rewelacją raki, zjawił się w Toruniu, gdzie – logu, wyrażenia opinii, podzie- ści. Imprez filmowych tego typu był dostatecznie mocno repre- Fuga na wiolonczelę, trąbkę i pej- w Wenecji, Janis – dokumentu obok Pawła Lisickiego, Natalii lenia się swoim zdaniem z ży- jest mnóstwo. Nie da się pojechać zentowany. Nagrodę Specjalną zaż Jerzego Kuci. Takie dzieła o Janis Joplin, Joe Pantoliano, Waloch-Matlakiewicz i Agaty wym człowiekiem, a nie anoni- na wszystkie, dokonuje się selek- za szczególne walory artystyczne sztuki kinematograficznej nie który promował tu swój doku- Pospieszyńskiej – wziął udział mowym interlokutorem na inter- cji. Widzów jest więc coraz mniej. przyznano Tomaszowi Pilarskie- rodzą się często. „Impresjonista ment Nie żartuj, ja też! czy Is- w debacie „Czy należy bać się netowym forum, może stanowić W wypadku Tofifestu można być mu z Uniwersytetu Artystycznego kina” na nowo podejmuje wątek landczyk Grímur Hákonarson, islamu?”. Po raz kolejny film stał realną wartość budowania festi- jednak spokojnym. Nawet jeśli za- w Poznaniu za But She’s Nice, peł- Łaźnia, reż. Tomek Ducki migotliwości doznań pobudza- który w Toruniu zgarnął za swoją się pretekstem do trudnej i poru- walowej społeczności. działa prawo dżungli i przetrwają ną wdzięku historię o zazdrosnym Fot.www.lazniafilm.com nych sygnałami z rzeczywisto- Islandzką opowieść najważniej- szającej rozmowy, niewolnej od W tym kontekście atutem Tofi- najsilniejsi (w tym wypadku: naj- cieniu. Nagrodę Główną dla naj- Dostojewskiego – wyrzeźbioną Szef jury, Hieronim Neumann, ści. Ze Strojeniem instrumentów, szą nagrodę – Złotego Anioła dla emocji. Licznie przybyli, i w za- festu jest niewątpliwie zrównanie lepsi), zmierzch toruńskiej impre- lepszej etiudy dostał Marcin Po- w gipsowych płytach Łagodną. stwierdził, że autor Łaźni (Złota animacją starszą o 13 lat, łączy najlepszego filmu. sadniczej większości uczestni- statusu gości i widowni. W Toru- zie – o ile tylko utrzyma poziom dolec z łódzkiej Szkoły Filmowej. I wreszcie w konkursie – z anima- Kreska), Tomek Ducki, w czterech Fugę… synestezyjność i technika. Już trzy przywołane tutaj tytu- czący do końca w dyspucie, wi- niu nie widziałem zadęcia charak- tegorocznego przedsięwzięcia – Jego Dokument to jedna z najory- cją Hipopotamy (Brązowa Kreska), minutach zdołał powiedzieć wię- Jeśli jednak tam istniało delikatne ły pokazują, jakie kino interesu- dzowie stanowią dowód na to, terystycznego dla imprez odwie- na pewno nie grozi. ginalniejszych etiud, jakie ostat- którą mocno zaskoczył wielbicieli cej na temat starości, niż Paolo fabularne zaczepienie – postać je organizatorów Tofifestu. Nie- nio powstały. Autor, żeby stworzyć swojego talentu. A jednak ten nie- Sorrentino w pełnometrażowej muzyka-motocyklisty – to Fugę… pokorność, autorskość i odwa- portret ojca, pomysłowo łączy ma- mal monochromatyczny, wyra- Młodości. Dwie starsze kobiety wypełnia strumień obrazów, pod- ga tematu wydają się istotnymi terię dokumentalną z animacją, finowany estetycznie, chłodny zanurzają się w basenie miejskiej danych logice pamięci i skoja- czynnikami. Łatwo zarzucić se- z silnym akcentem na konwencję i wyczyszczony z detali obraz łaźni. Woda staje się żywiołem, rzeń. W rozbłyskach przeplatają lekcjonerom pójście na łatwiznę, komiksu, który z sukcesem upra- odwołuje się do wcześniejszych który przemienia i przenosi w inny się pejzaże, pory roku, żywioły. skoro sięgają po filmy, które ze wia. Opowiada w sposób, który peregrynacji artysty w ciemne wymiar – w daleką przeszłość? W przemienianych światłem światowej sławy festiwali wróciły budzi ciepłe uczucia dla bohatera, rejony. W Hipopotamach otoczone W marzenia o sportowym wyczy- jabłoniach w sadzie rozpoznajemy z nagrodami (pokazano laureata ale i samego twórcy – z czułością, dziećmi kobiety w kąpieli i grupa nie? Wreszcie – poza granice życia polski krajobraz – równocześnie Wenecji Z daleka Lorenza Viga- bez resentymentu. mężczyzn, która je atakuje, odtwa- i śmierci… Młody autor z wrażli- sensualny i mityczny, który chwi- sa, nagrodzonych Złotą Palmą W tym roku OFAFA umożli- rzają zachowania zwierząt. Uroda wością wizualną sugeruje obec- lami krystalizuje się w abstrak- w Cannes Imigrantów Jacquesa wiła trzykrotne spotkanie z twór- nagich jak marmurowe posągi ciał ność tajemnicy. Światłem, nie- cyjne formy. Artysta delikatnie Audiarda czy zwycięzcę Sun- czością Piotra Dumały. Z jego kontrastuje z bezwzględnością ostrościami, świadomie użytym przełamuje monochromatyczną dance Earl i ja, i umierająca dziew- satyrycznymi mini-skeczami Dr i okrucieństwem napędzanymi dźwiękiem, kreuje nastrój melan- skalę kolorami nieobecnymi we czyna Alfonsa Gomeza-Rejona). Charakter przedstawia w ramach instynktem zachowania gatunku. cholii. Ujmuje subtelność, z jaką wcześniejszych filmach. To nie Taki zarzut traci jednak rację by- pokazu Serafiński Studio. Następ- Ten świat, który Dumała sugestyw- przybliża symptomy starości. tylko najbarwniejszy film Kuci, tu, kiedy przyjrzeć się innym sek- nie, wśród dzieł Studia Miniatur nie unaocznia, świat pozbawiony „Moje baśnie to pudełka, dzieci ale też najbardziej pogodny, nio- cjom. Choćby tym popularyzują- Filmowych, z najlepszą jaka ist- horyzontu metafizycznego – do oglądają opakowanie, a dorośli sący w sobie tchnienie arkadyj- cym kinematografie Islandii i kra- Islandzka opowieść, reż. Grímur Hákonarson nieje adaptacją opowiadania głębi przeraża. zaglądają do wnętrza” – przeko- skiej duchowości. jów Bliskiego Wschodu. Fot. Film Gutek

26 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 27 Festiwale w Polsce: Regiofun Festiwale w Polsce: Regiofun

branży filmowej mieli okazję za- i ulg podatkowych w procesie poznać się z siedmioma projek- preprodukcji. tami z Polski, Finlandii, Hiszpa- Istotną częścią spotkań branżo- nii oraz Meksyku. Wśród zapre- wych podczas tegorocznej edycji zentowanych tytułów znalazła się Regiofunu była prezentacja pro- m.in. Łauma w reżyserii Pawła Bo- gramu Kreatywna Europa, oferu- rowskiego, zaplanowana z rozma- jącego wsparcie finansowe dla chem adaptacja polskiego komik- sektorów: audiowizualnych, kul- su Karola „KRL” Kalinowskiego, tury i kreatywnych. Koordynator- której twórcy mają nadzieję zapeł- ka komponentu MEDIA w Creat- nić wyraźną lukę w polskim kinie ive Europe Desk Polska, Aleksan- familijnym. Będzie to koproduk- dra Leszczyńska, przedstawiła ze- cja pomiędzy Lava Films i Platige branym podstawowe informacje Image, łącząca film aktorski o programie, który realizowany z efektami CGI, 3D oraz silikono- będzie w latach 2014-2020 z bu- wymi kostiumami. Projekt otrzy- dżetem 1,46 bln euro. Leszczyń- Siła mał już dofinansowanie z Polskie- ska zaprezentowała proces apli- go Instytutu Sztuki Filmowej na kacji o fundusze w komponencie development, a jego planowany MEDIA, ze szczególnym zwró- budżet wynosi 4,5 mln euro. ceniem uwagi na development w koprodukcji Na Look For Fund przedsta- projektów pojedynczych i pakie- wiono w tym roku dwa seriale, tu projektów oraz TV program- co sugeruje, że coraz silniejsze ming. W trakcie swojego wystą- są związki produkcji filmowych pienia podkreślała, jak ważne jest Katarzyna Grynienko i telewizyjnych na rynku europej- złożenie starannie wypełnionej skim. Pierwszy z nich to rodzima aplikacji, która wykaże prawdzi- Grand Banda, serial animowa- wy potencjał międzynarodowy Szósta edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Regiofun pokazała, ny w reżyserii Marka Lachowi- i dystrybucyjny projektu. cza i Łukasza Kacprowicza, po- Dzień branżowy Regiofunu że nowoczesna formuła imprezy filmowej stworzonej zarówno dla widzów, jak święcony dwóm walecznym sta- dukcji telewizyjnych, które odnio- Case study zorganizowane zakończył się sesją pitchngową ruszkom, które nie zgadzają się sły sukces, dzięki zaangażowaniu przez Film New Europe Asso- warsztatów Młody Producent, któ- i przedstawicieli branży, nie tylko sprawdza się jako schemat organizacyjny, ale może mieć na nieprzychylną seniorom rze- międzynarodowych koproducen- ciation dotyczyło miniserialu rych uczestnicy spotykali się każ- znaczący wpływ na rozwój europejskiego przemysłu filmowego i telewizyjnego. Tematem czywistość. Budżet pierwszego tów. Dyrektor Estońskiego Insty- Szpiedzy w Warszawie w reży- dego dnia festiwalu. Pod okiem sezonu serialu, produkowanego tutu Sztuki Filmowej i przewodni- serii Coky Giedroyc, zrealizo- doświadczonej producentki, Joan- przewodnim w tym roku stały się różnorodne możliwości współpracy, jakie mogą obecnie przez Grupę Smacznego, wynosi cząca Stowarzyszenia Film New wanego przez Apple Films Pro- ny Malickiej, studenci szkół filmo- podjąć międzynarodowi twórcy – zarówno filmowi, jak i telewizyjni. 1,5 mln euro. Kolejną propozycją Europe, Edith Sepp, przedstawi- duction w koprodukcji z BBC, na wych poznawali podstawowe tech- telewizyjną był serial Catherine, ła uczestnikom najnowsze formy podstawie powieści Alana Fursta. niki prezentacji swojego projektu, zaprezentowany przez firmę Em- dofinansowania, o jakie mogą się Producent serialu, Dariusz Ja- ze szczególnym zwróceniem uwa- pire Picture OY z Finlandii. Histo- ubiegać zagraniczni producen- błoński, opowiedział zebranym, gi na pitchingi produkcyjne i ko- d początku istnienia, kato- ryczno-kostiumowa produkcja, po- ci, którzy chcą kręcić swój film jak doszło do pierwszej w historii produkcyjne. W trakcie warszta- wicki Regiofun jest impre- święcona Katarzynie Jagiellonce, w Estonii. Kraj ten w 2016 wpro- koprodukcji zrealizowanej przez tów mogli się spotkać z młodymi Ozą skierowaną do polskiej ma być europejską odpowiedzią wadzi nowy fundusz, w ramach polską firmę i BBC. Wraz z Mar- producentami, którzy jeszcze kil- i zagranicznej branży filmowej. na takie hity jak Tudorowie czy którego 30 proc. budżetu filmu bę- kiem Rosenbaumem, właścicie- ka lat temu sami stawiali pierwsze W tym roku jej przedstawiciele Rodzina Borgiów. Producentki dzie mogło zostać sfinansowane lem izraelskiej firmy Transfax, kroki w branży. Pitching studen- mieli okazję uczestniczyć w sze- serialu Annalisa Schmuckli i Ma- przez Estoński Fundusz Filmowy, szczerze i otwarcie odpowiadał tów miał taką samą otwartą for- regu spotkań i paneli, a także na ria Lappalainen przybyły na Re- pod warunkiem, że zdjęcia będą na pytania młodych producen- mę jak spotkanie Look For Fund, specjalnej wycieczce zwiedzić giofun w poszukiwaniu między- w części realizowane na terenie tów zarówno na temat procedur dzięki czemu młodzi filmowcy Katowice, zaprezentowane jako narodowych koproducentów dla tego kraju, a do produkcji zaan- prawnych, jak i walki o kreatyw- mogli przetestować nowo naby- prawdziwa kopalnia lokacji filmo- 10-odcinkowego serialu, którego gażowani będą lokalni członko- ny udział w tworzeniu projektu. te umiejętności od profesjonali- wych. Na najwięcej uwagi zasługu- budżet wynosi ponad 18 mln euro. wie ekipy. Dyrektor Litewskie- Ostatnim punktem spotkania był stów z całej Polski. je jednak, wprowadzona przed laty Potrzeba międzynarodowej go Instytutu Filmowego, Irma Ši- minipanel dyskusyjny z udziałem Warto zauważyć, że Regiofun przez twórców festiwalu, formuła współpracy zarówno przy pro- manskytė, opowiedziała o ulgach Dariusza Jabłońskiego i szwedz- tylko z pozoru wydaje się być Look For Fund, czyli innowacyj- dukcji filmowej, jak i telewizyj- podatkowych, dzięki którym za- kiego producenta telewizyjnego wydarzeniem skierowanym je- na w skali Europy możliwość spo- nej stała się tematem przewod- graniczni producenci mogą za- Johana Hedmana ( Tre Vanner dynie do ludzi z branży. Wyjąt- tkania producentów oraz ich pro- nim spotkania branżowego zorga- oszczędzić aż 20 proc. kosztów Produktion), który odpowiedzial- kowo mocna selekcja w tego- jektów z przedstawicielami fun- nizowanego przez Film New Eu- produkcji na Litwie. Nowa ulga ny jest m.in. za światowe hity se- rocznym konkursie oraz zwycię- duszy filmowych. Po raz kolejny rope Association. Event podzie- przyciągnęła do regionu szereg rialowe: Morderstwa w Fjällbace stwo rewelacyjnego tytułu Sta- świetnie sprawdziła się też, wpro- lono na dwie części tematyczne: lukratywnych projektów, z któ- oraz Sebastian Bergman. Produ- re grzechy mają długie cienie wadzona w 2014 roku dodatkowa prezentację najnowszych możli- rych największym jest brytyjski cenci odpowiadali na pytania do- w reżyserii Alberta Rodrígueza forma otwartego pitchingu projek- wości dofinansowania na pozio- serial Wojna i Pokój. Produkowany tyczące ich preferencji w wybo- wskazują, że festiwal regularnie tów, które zostały zakwalifikowa- mie regionu oraz ulg podatko- przez BBC One przyczynił się do rze koproducenta i międzynaro- powinni także odwiedzać widzo- ne do Look For Fund. Przedstawi- Wycieczka producentów wych w krajach Europy Środko- napływu 7 mln euro do litewskie- dowych lokacji oraz znaczenia re- wie spragnieni wartościowego po katowickich lokacjach

ciele polskiej i międzynarodowej Fot. A. Ławrywianiec wo-Wschodniej i case study pro- go przemysłu filmowego. gionalnych funduszy filmowych współczesnego kina.

28 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 29 Festiwale w Polsce: American Film Festival Festiwale w Polsce: EMIGRA Amerykański Polskie losy róg obfitości ułożone Kuba Armata niowym, światopoglądowym czy w scenariusze ekonomicznym. Świetną tego ilu- Zaryzykowałbym stwierdzenie, że tegoroczna edycja American stracją był najnowszy film jed- Film Festival okazała się najlepszą w sześcioletniej historii nego z mistrzów amerykańskiego dokumentu Fredericka Wisemana wrocławskiej imprezy. Co prawda znak jakości i stałą rzeszę – In Jackson Heights. Reżyser Magdalena Bartczak wielbicieli ten festiwal ma już od dłuższego czasu, ale jeżeli przyglądał się w nim tytułowej nowojorskiej dzielnicy, w której egoroczna edycja EMIGRY, ktoś, na te kilka październikowych dni, odwiedził stolicę Dolnego na co dzień mówi się aż 167 języ- organizowanej przez Fun- Już po raz trzeci w Warszawie odbył Śląska po raz pierwszy, z pewnością tu jeszcze powróci. kami. Prezentowane dokumenty Tdację na Rzecz Mediów Pol- były prawdziwą kopalnią wiedzy skich Za Granicą rozpoczęła się się festiwal EMIGRA, prezentujący o współczesnej Ameryce, mie- mocnym akcentem, jakim był po- filmy o tematyce emigracyjnej, ało jest bowiem festiwa- by nie był, rozstrzygnięcie moż- tego Earl i ja, i umierająca dziew- rząc się chociażby z problemem kaz specjalny Tajemniczego sojusz- li, podczas których jeden na by uznać za właściwe. czyna Alfonso Gomeza-Rejona rasizmu (Witajcie w Leith Micha- nika Piotra Fudakowskiego, mają- w dużej mierze nakręcone przez Mdobry film goni drugi Ostatecznie jednak w sekcji czy równie dobrego The Diary ela Beacha Nicholsa i Christo- cego (jako producent) na swoim Polaków mieszkających za granicą. (i nie ma w tym przesady!), a te fabularnej triumfował Dope Ricka of a Teenage Girl Marielle Heller. phera K. Walkera), religijnego koncie Oscara dla najlepszego fil- mniej udane z całego programu Famuyiwy, w dokumentalnej – Oba filmy wykorzystują zresztą, fundamentalizmu (Ofiary pro- mu nieanglojęzycznego za Tsot- Impreza trwała w dniach 23- policzyć można na palcach jednej TransFatty żyje Patricka O’Briena. jakże popularną w amerykańskiej roka Amy Berg) czy obrazując si (reż. Gavin Hood, 2005). Polski

25 października w kinie Kultura ręki. Sytuacja dla widza komforto- Pierwszy z nich jest przezabawną kinematografii, formułę „coming głośne procesy sądowe ostatnich reżyser i producent mieszkający wa, ale i w tym przypadku nieco gangsterską komedią, a jednocze- of age movie”. O ile propozycje lat (Trzy i pół minuty, dziesięć kul w Wielkiej Brytanii wziął na warsz- i w Oranżerii Muzeum Pałacu Króla kłopotliwa, bo we Wrocławiu to śnie rodzajem hołdu dla fascy- fabularne w dużej mierze pozwo- Marca Silvera). Swoich biogra- tat nowelę Josepha Conrada pod właśnie w rękach, a raczej głosach nującej kultury lat 90. Drugi peł- liły spojrzeć na Stany Zjednoczone fii doczekali się też m.in. Marlon tym samym tytułem, przekłada- Jana III Sobieskiego w Wilanowie. publiczności pozostaje werdykt nym energii i czarnego humoru z przymrużeniem oka, o tyle wyse- Brando, Steve Jobs czy najsłyn- jąc jego prozę na język filmowe- końcowy. Przyglądając się uważ- filmowym pamiętnikiem, obrazu- lekcjonowane dokumenty uwypu- niejszy amerykański kaskader go thrillera: głównym bohaterem nie filmom zakwalifikowanym do jącym walkę reżysera z ciężką cho- kliły szereg problemów, którym Evel Knievel. historii jest młody kapitan statku spotkał się z widzami. Reżyser Idy wanych, zrealizowanych najczę- sie polskiej rodziny rozdzielonej sekcji Spectrum (pełnometrażowe robą. Żonglowanie nastrojami to dziś Ameryka musi stawić czoła. American Film Festival to także pływającego na wodach Morza Po- opowiadał m.in. o swojej dawnej ściej przez Polaków mieszkających przez emigrację. Janusz Zaorski, fabuły) oraz American Docs (do- zresztą znak rozpoznawczy wielu Stany Zjednoczone to kraj kon- retrospektywne sekcje poświęcone łudniowochińskiego, który niespo- fascynacji rosyjską kulturą, nieła- w Europie Zachodniej i w Stanach wręczając młodej reżyserce na- kumenty), odnoszę wrażenie, że tegorocznych produkcji. Tak było trastów i różnic niemal na każdym uznanym już mistrzom. W tym dziewanie odkrywa popełnione na twych okolicznościach pracy nad Zjednoczonych. W ostatecznej grodę, wygłosił taki komentarz: jakikolwiek rezultat głosowania chociażby w przypadku znakomi- poziomie – etnicznym, wyzna- roku byli to: Clint Eastwood, pokładzie morderstwo. tymi produkcjami i swym podej- selekcji znalazło się jedenaście „Od dawna wiedziałem, jak wiel- David Gordon Green oraz Hal Znakomitą kontynuację progra- ściu do etykietek narodowościo- tytułów, z których najwyższą na- ka jest potrzeba takiego festiwa- Hartley. Dwaj ostatni gościli mu przyniósł cykl „Oscarowcy” – wych w sztuce filmowej – zupeł- grodą uhonorowano oryginalny lu emigracyjnego. Uprawiając ten zresztą we Wrocławiu, nie tylko znalazła się w nim m.in. biografia nie według niego niepotrzebnych filmowy esej z pogranicza doku- zawód, jeżdżąc po wielu festiwa- przedstawiając publiczności swoje Anny Walentynowicz, opowie- i niewystarczających. „Filmów nie mentu i animacji – Kontrapunkt lach, ciągle spotykałem się z wi- filmy, ale też będąc bohaterami dziana przez Volkera Schlöndorf- powinno określać się w kategorii Andrzeja Papuzińskiego, opowia- downią, Polakami rozsianymi po specjalnej masterclass. Nie można fa w Strajku. Bohaterce z Gdańska tzw. polskości, brytyjskości czy dający o Michale Batorym – cenio- całym świecie. Jest nas przecież również zapomnieć o rozwijają- czy Powrót Agnieszki H. – doku- innych im podobnych. Kino jest nym artyście plakatu, mieszkają- dwadzieścia milionów, mieszka- cym się z roku na rok wydarze- ment poświęcony Agnieszce Hol- dla mnie przede wszystkim po- cym od 1987 roku w Paryżu. Z ko- jących poza Odrą i poza Bugiem. niu branżowym, czyli spotkaniach land przez Krystynę Krauze i Jac- dróżą w nieznane, nieograniczo- lei za najlepszy dokument uzna- Ich losy, kolejne spotkania po pro- koprodukcyjnych US in Progress, ka Petryckiego. Jeszcze bardziej ną i daleką od tego, co może się no Made in Poland 6: Niezwykli jekcjach, układały mi się bez prze- które przeznaczone są dla ame- znaczącą atrakcją festiwalu oka- kryć pod tymi słowami” – przyznał emigranci Witalisa Szumiło Kul- rwy w jakieś scenariusze”. Wyda- rykańskich filmów niezależnych zały się seanse dwóch świetnych Pawlikowski. czyckiego, w którym młody reży- je się, że rozwijająca się coraz bar- w ostatniej fazie postprodukcji. dokumentów Pawła Pawlikow- Istotnym punktem, pęczniejące- ser przygląda się codzienności dziej EMIGRA stanowi okazję do Na koniec wielki ukłon dla skiego: Podróży Dostojewskiego go z roku na rok, programu EMI- Polaków mieszkających w Wiel- świetnego tych scenariuszy pod- organizatorów i selekcjonerów (do Niemiec) oraz Z Moskwy do GRY jest konkurs. Do jego tego- kiej Brytanii. Wyróżnienie za naj- sumowania i nazwania – niewąt- wrocławskiego festiwalu oraz Pietuszek z Wieniediktem Jero- rocznej edycji zgłoszono ponad lepszą konkursową fabułę trafi- pliwie coraz bardziej potrzebne- Dope, reż. Rick Famuyiwa nadzieja, że siódma edycja będzie fiejewem, skomentowanych po- trzydzieści filmów fabularnych, ło w ręce Aleksandry Panisko za go i zasadnego w naszej płynnej,

Fot. American Film Festival co najmniej tak samo dobra. tem przez samego twórcę, który dokumentalnych oraz animo- filmBezdom , opowiadający o lo- mobilnej rzeczywistości.

30 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 31 Festiwale w Polsce: Festiwal Kultury i Sztuki (dla Osób Niewidomych) Niewidomi widzą więcej Artur Zaborski Potrzeba rozmowy o kinie wśród Młodemu jubilatowi, Festiwalowi Kultury i Sztuki osób, które na co dzień nie mogą go doświadczać, jest ogromna. (dla Osób Niewidomych), który świętował w tym roku piątą W Płocku wszystkie projekcje rocznicę, można tylko życzyć stu lat. W tym wypadku odbywają się z audiodeskryp- cją. Osoby z dysfunkcją aparatu nie jest to urodzinowy frazes. wzroku zakładają słuchawki, które umożliwiają im partycypowanie w seansie z osobami widzącymi. Głos lektora płynie wprost do ucha, dzięki czemu nikt nikomu nie przeszkadza, a poczucie uczest- nictwa w zbiorowości wytworzo- nej na czas seansu przebiega bez zakłóceń. Płocka impreza cały czas rozwija się i uczy na błędach. Przy okazji małego jubileuszu zorganizowano debatę poświęconą przyszłości audiodeskrypcji. Niewidomi i nie- dowidzący mogli podzielić się swo- imi opiniami na temat samej tech- niki przygotowania dodatkowych ścieżek dźwiękowych. Co zaskaku-

Fot. Anna M. Chyła/Stowarzyszenie „de facto” „de facto” Fot. Anna M. Chyła/Stowarzyszenie jące najczęściej powracała kwe- stia sprawności językowej. Dobry ie byłem dotąd na takiej ka od lat, gwarantowali, że pew- tkania dwoi i się troi, by pociągnąć autor audiodeskrypcji to ten, który imprezie, nie widziałem ne aspekty festiwalu są tu corocz- gościa za język, publika czasem ma bogaty zasób słów, zna zasady Npodobnie zaangażowanej ną normą, a nie przypadkowym, wtrąci swoje trzy grosze, ale zanim języka polskiego i potrafi w łatwy publiczności, nie doświadczyłem w dwóch ostatnich latach, odchy- się ośmieli, zanim odważy zadać sposób nazywać to, co widzi. Kwe- tak pozytywnej festiwalowej ener- leniem. O ułudzie wyjątkowości pytanie, zanim się przełamie… stią, która podzieliła uczestników, gii. To wielkie, patetyczna słowa. mowy być nie może. Oczywiście, są od tego wyjątki, był natomiast emocjonalny stosu- Nadużywane, kiedy trzeba pod- Potwierdzają to spotkania znamy przykłady spotkań „pły- nek do treści filmu. Część osób kreślić czyjąś wyjątkowość. Podob- z publicznością. Przyjeżdżający nących”, które trzeba przerywać, twierdziła, że emocje w głosie no wszystko już było, więc taka do Płocka goście ze świata filmu bo znacząco przekraczają przewi- lektora są niezbędne, by oddać hiperbolizacja daje cień ułudy, (w tym roku byli to m.in. Marian dziany czas. Na festiwalu w Płocku klimat filmu, co nie podobało się że zdarzyło się nam wziąć udział Dziędziel, Michał Otłowski czy takie wyjątki są regułą. Niewidoma fanom stylu „zerowego”. Ci drudzy w czymś wyjątkowym. Dla mnie Robert Więckiewicz – ten ostatni i niedowidząca publiczność nie- przekonywali, że potrafią odczuć taki właśnie jest płocki festiwal, z festiwalową publicznością spo- zwykle chętnie dzieli się reflek- warstwę emocjonalną dzieła bez który odkryłem późno, bo dopie- tkał się już po raz trzeci; od dawna sjami, komentarzami, opiniami. podpowiedzi. ro w ubiegłym roku. Z reguły po jest ambasadorem imprezy) stają Porównuje i zestawia, zadaje pyta- Przysłuchując się podobnym dwóch zaledwie edycjach trudno w ogniu krzyżowym pytań ze nia i podaje w wątpliwość. Chyba głosom, można odzyskać wiarę znajdować reguły rządzące progra- strony widzów. Nic w tym niby żadne ze spotkań nie trwało tu kró- w zaistnienie audiodeskrypcji mem czy wskazywać na coroczne dziwnego, wszak po to te spotka- cej niż półtorej godziny. Krytycy w Polsce na szerszą skalę. Jest na tradycje. W przypadku tej impre- nia są organizowane. Ale czy rze- filmowi, którzy po seansach pro- nią zapotrzebowanie, są ludzie, zy warto jednak zaryzykować, tym czywiście? Mam wrażenie, że kon- wadzili dyskusje z widzami, mogli którym zależy na jej tworzeniu. bardziej, że obecni na nim dzien- strukcja podobnych wydarzeń jest się pochwalić ich zbliżonym cza- Rola płockiego festiwalu jest w tym nikarze, przyjeżdżający do Płoc- często taka sama: moderator spo- sem trwania. temacie nie do przecenienia.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Wystawy: Witold Sobociński. Wizualna ciągłość obrazu Filmowanie

Anna Michalska jak jazz złożyły się materiały z prywat- „Dla mnie to guru, uosobienie operatora filmowego. Zamiast nego archiwum bohatera oraz ze zbiorów Muzeum Kinematografii krwi ma w żyłach celuloid. Jest stuprocentowym zwierzęciem w Łodzi i Filmoteki Narodowej filmowym” – tak o Witoldzie Sobocińskim mówią przyjaciele w Warszawie, w tym werki, fotosy i plakaty do 12 filmów, które sam i współpracownicy. Okazji do przypomnienia jego twórczości operator uznał za najważniejsze jest co najmniej kilka. W Muzeum Kinematografii w Łodzi, 8 w swojej karierze. Na ekspozycji znajduje się również jego sprzęt października, otwarto wystawę i zaprezentowano publikację filmowy: kamera, światłomierze i obiektywy. Ekspozycję dopeł- poświęconą Witoldowi Sobocińskiemu. 15 października wielki niają materiały audiowizualne operator świętował 86. urodziny. z wypowiedziami samego Sobo- cińskiego i twórców, z którymi współpracował. itold Sobociński należy Wystawie – co stało się już do najwybitniejszych muzealną tradycją – towarzy- Wtwórców polskiego ki- szy obszerny katalog. Publika- na. W latach 50. był muzykiem cja zawiera liczne relacje z pla- w legendarnym zespole jazzowym nów filmowych, anegdoty, a także Melomani. Do tych doświadczeń fotosy, werki, plakaty oraz wspo- wielokrotnie wracał podczas reali- mnienia twórców współpracują- zacji zdjęć. Po latach mówił: „fil- cych z Witoldem Sobocińskim muję tak, jak się gra jazz”. Zadebiu- (wśród nich wypowiedzi Jerzego tował w roku 1967 obrazem Ręce Wójcika, Andrzeja Halińskiego, do góry Jerzego Skolimowskiego. Feliksa Falka, Jacka Bromskiego). Do jego szczytowych osiągnięć Andrzej Wajda mówi o jego nie- operatorskich należą Sanatorium zawodnej kamerze. Krzysztof pod Klepsydrą Wojciecha Jerzego Zanussi przywołuje słowa słyn- Hasa oraz Wesele Andrzeja Wajdy. nej aktorki Elizabeth Bergner: „Jak Sam Sobociński wymienia kolejne patrzę na Witolda, to myślę, że on ważne dla siebie tytuły: Wszystko przed chwilą wymyślił kinemato- na sprzedaż, Życie rodzinne, Trze- graf”. Andrzej Reiter wspomina cia część nocy, Ziemia obiecana, popłoch, jaki w ekipie wywołała Smuga cienia, Śmierć prezyden- szarża słoni na planie Sanatorium ta, Szpital Przemienienia, Własna pod Klepsydrą. Sam bohater wraca Witold Sobociński

wina, W obronie własnej, Piraci, w Łodzi Kinematografii Fot. Anna Michalska/Muzeum do współpracy z Claudią Cardi- Frantic, Skarga, Wrota Europy. nale na planie Przygód Gerarda Każdy obraz realizowany w od- niezwykle precyzyjnemu opra- operatora dużej, rzetelnej wiedzy. i Harrisonem Fordem podczas miennym stylu: „każdy z nich jest cowaniu ekspozycji, ostrości, Operator miał być człowiekiem, realizacji filmuFrantic . inny, gdyż każdy film z innym re- ruchu kamery. Taśma filmowa który się nie myli”. Na pytanie, Wystawa – prezentująca zaled- żyserem chciałem zrobić inaczej”. musiała być nakręcona w małej z czym jest związany zawód ope- wie wycinek twórczości Witolda Sobociński przeżył kilka rewo- ilości dubli. W związku z tym inna ratora, odpowiada: „z obserwacją Sobocińskiego – jest świetnym lucji technologicznych: przejście jest relacja operatora w dawnym życia. Tyle tylko, że z tego życia impulsem do przypomnienia od czerni i bieli do koloru, wpro- sensie, gdzie wszystko musiało wybiera się najwspanialsze rzeczy, (a dla niektórych odkrycia) wiel- wadzenie kamer cyfrowych. – być opracowane, obmyślone, obli- najbardziej fotogeniczne”. kich dzieł polskiej kinematografii. „Filmy fabularne, które kiedyś czone według pewnych limitów Na wystawę „Witold Sobociń- Można ją oglądać do 22 listopada realizowałem, powstawały dzięki i dlatego wymagało się kiedyś od ski. Wizualna ciągłość obrazu” 2015 roku. W YBORCZA.PL

WYBORCZA.PL 34 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Polskie premiery Polskie premiery

Nadejdą lepsze czasy się w zewnętrznym świecie. Ma tylko jedno marzenie: wyrwać się z wysypi- film dokumentalny ska. koprodukcja polsko-duńska Rozmowę o filmie z reżyserką Hanną Polak Kalendarz premier premiera: 27 listopada opublikowaliśmy w sierpniowym reżyseria: Hanna Polak „Magazynie Filmowym”. scenariusz: Hanna Polak zdjęcia: Hanna Polak, Mariusz Margas, Hans Jurgen Burkard, Ivan Phynogyev, Znam kogoś, kto cię szuka Yula Galochkina, Maksim Drozdov, muzyka: Keaton Henson, Krystian Eidnes listopad 2015 Andersen montaż: Marcin Kot Bastkowski, Hanna Polak dźwięk: Kristian Eidnes Andersen Piotr Głowacki, Marta Żmuda-Trzebiatowska, Fot. Golec/Kino Adam Świat producent: Hanna Polak, Sigrid Dyeakjaer Małgorzata Pieczyńska producent: Agnieszka Kurzydło produkcja: Hanna Polak Films, Danish producent: Marta Grela-Gorostiza produkcja: Mental Disorder 4 Documentary Production produkcja: TVN czas projekcji: 90 min czas projekcji: 95 min czas projekcji: 103 min dystrybucja: Kino Świat dystrybucja: Against Gravity dystrybucja: Kino Świat Czerwony Pająk to debiut fabularny Mar- Tylko 18 kilometrów od Kremla i Placu Od wydarzeń znanych z Listów do M. cina Koszałki, znanego dokumentalisty Czerwonego znajduje się swałka –

minęły równo cztery lata i wszyscy boha- i operatora. Wstrząsająca historia PRL-ow- rosyjskie wysypisko śmieci. Akcja PicturesFot. Ego Alter terowie przygotowują się do kolejnej skiego seryjnego mordercy polującego na filmu rozgrywa się na tym największym film fabularny Wigilii. Mikołaj, który znalazł szczęście ofiary w latach 60. XX wieku. Scenariusz śmietnisku w Europie, które ma wyso- premiera: 27 listopada u boku Doris, wciąż nie może zdecydo- został zainspirowany miejskimi legen- kość siedemnastopiętrowego budynku reżyseria: Julia Kowalski wać się na oświadczyny, co prowokuje dami Krakowa. Jedna opowiada całkowi- i ponad dwa kilometry długości. To scenariusz: Julia Kowalski jego syna Kostka do obmyślenia sprytnej, cie fikcyjną historię o Lucjanie Staniaku otoczony murem obszar, gdzie z wyjąt- zdjęcia: Simon Beaufils Fot. Adamczuk Sylwia świątecznej intrygi z pierścionkiem zarę- zwanym Czerwonym Pająkiem, druga to kiem śmieciarek nikt nie może się muzyka: Daniel Kowalski czynowym w tle. Małgosia i Wojtek adop- autentyczny życiorys jedynego znanego przedostać. Jednak żyją tu też ludzie: Git Listy do M. 2 scenografia: Héléna Cisterne towali Tosię ale teraz, tuż przed Bożym światowej kryminalistyce seryjnego mor- około tysiąca osób, najuboższa, pozba- montaż: Martial Salomon film fabularny film fabularny Narodzeniem, ich rodzina musi zmie- dercy – nastolatka: Karola Kota, który jako wiona wszelkich środków do życia dźwięk: Philippe Deschamps premiera: 13 listopada premiera: 13 listopada rzyć się wspólnie z nową, trudną sytuacją, „Wampir z Krakowa” stał się prawdziwą grupa społeczna Rosji. Swałka jest ich wykonawcy: Liv Henneguier, Yoann Zimmer, reżyseria: Kamil Szymański reżyseria: Maciej Dejczer związaną ze zdrowiem Małgosi. Karina – gwiazdą mediów pod koniec lat 60. Karol ostatnim miejscem przeznaczenia. Andrzej Chyra, Artur Steranko, Léa Mesnil, scenariusz: Kamil Szymański scenariusz: Marcin Baczyński, Mariusz obecnie wzięta pisarka i Szczepan – teraz Kremer, główny bohater filmu, jest przy- Jedenastoletnia Jula, bohaterka filmu, Juliane Lepoureau, Felix Jourdain zdjęcia: Mikołaj Małecki Kuczewski, taksówkarz, rozstali się, lecz ich ścieżki stojnym, dobrze zbudowanym, chłonącym jest jedną z nich. Odgrodzona płotem producenci: Mina Driouche, Valérie Donzelli, muzyka: Jacek Mazurkiewicz zdjęcia: Marian Prokop nieustannie się przecinają. Związek Betty życie nastolatkiem. Wszystko się zmienia, z betonu od reszty świata, oficjalnie Jérémie Elkaïm, Maria Blicharska, Monika Sajko scenografia: Agnieszka Bąk muzyka: Łukasz Targosz i „niegrzecznego” Mikołaja Mela nie prze- gdy ten młody, grzeczny chłopak staje nie istnieje. Jednak, jak każda dorasta- Gradowska montaż: Amadeusz Andrzejewski scenografia: Joanna Kaczyńska trwał próby czasu, Betty wychowuje ich się świadkiem morderstwa. Kierując się jąca dziewczynka, marzy, śmieje się, produkcja: Les Films de Françoise (Francja), dźwięk: Karol Szykowny montaż: Jarosław Barzan synka Kazika z nowym partnerem Karo- ciekawością, zaczyna śledzić mordercę. zakochuje, maluje włosy i robi makijaż, Donten & Lacroix Films (Polska) wykonawcy: Włodzimierz Matuszak, Arkadiusz dźwięk: Marcin Matlak, Maciej Pawłowski, lem. Bohaterowie Listów do M. 2 mają W ten sposób uświadamia sobie potrzeby, żeby pięknie wyglądać. Żartuje, słucha czas projekcji: 80 min Detmer, Grzegorz Kowalczyk, Rafał Dajbor, Tomasz Dukszta rozśmieszać, wzruszać i dawać wiarę, że których istnienia nie był świadom lub bał muzyki, czyta czasopisma wyciągnięte dystrybucja: Alter Ego Pictures Maksymilian Bogumił, Artur Smołucha, wykonawcy: Piotr Adamczyk, Waldemar w Święta wszystko jest możliwe, i że to się do nich przyznać. ze sterty śmieci, aby wiedzieć, co dzieje Tomasz Boruszczak, Justyna Sieniawska Błaszczyk, Katarzyna Bujakiewicz, właśnie miłość jest najlepszym prezentem Francuska prowincja, schyłek jesieni. producent: Zbigniew Małecki, Ryszard Agnieszka Dygant, Roma Gąsiorowska- pod choinkę. Rose, nastoletnia córka polskiego imi- Szymański -Żurawska, Jakub Jankiewicz, Tomasz Karolak, granta, dorasta bez matki, za to w gąszczu produkcja: Mad Horse Małgorzata Kożuchowska, Magdalena emocji. Właśnie żegna się z niewinnością czas projekcji: 71 min Lamparska, Wojciech Malajkat, Paweł Czerwony Pająk dzieciństwa i przechodzi w bezwzględną dystrybucja: Muschelka Distribution Małaszyński, Maciej Stuhr, Agnieszka Wagner, film fabularny sferę dorosłości, gdzie ciało staje się kolej- Maciej Zakościelny, Katarzyna Zielińska, premiera: 27 listopada nym towarem na rówieśniczym rynku, Brutalne morderstwa, walka o władzę reżyseria: Marcin Koszałka gdzie trwa wyścig na przekraczanie nie- i strach, który prowokuje do najgor- scenariusz: Marcin Koszałka, Łukasz M. naruszalnych dotąd granic i nieosią- szych zbrodni. Jakub M., słynny mąci- Maciejewski galnych doznań. Nieoczekiwanie Rose ciel, przywódca w zakładzie karnym zdjęcia: Marcin Koszałka dostaje zaproszenie do przeżycia emo- w Łęczycy zostaje zamordowany. Ze muzyka: Petr Ostrouchov cjonalnego wstrząsu, kiedy staje między wstępnych przesłuchań i akt sprawy scenografia: Ryszard Melliwa, Magdalena Dipont dorosłym Józefem a jego porzuconym wynika, że była to zemsta okaleczo- montaż: Krzysztof Komander, Marcin Koszałka niegdyś synem – nastoletnim Romanem. nego współwięźnia, Grzegorza R. dźwięk: Michał Fojcik, Bartłomiej Bogacki Tajemnica jej powierzona w połączeniu Tydzień wcześniej Jakub M. udzielił wykonawcy: Filip Pławiak, Adama Woronowicz, z emocjonalnym rollercoasterem, który wywiadu telewizyjnego. Dziennikarz Julia Kijowska, Wojciech Zieliński, Małgorzata zaczyna się, kiedy Roman zatapia w niej śledczy, który z nim rozmawiał, posta- Foremniak, Marek Kalita, Przemysław Bluszcz, spojrzenie, popycha ją ku podroży – do nawia dojść do prawdy. Wywiad z mor- Piotr Głowacki, Andrzej Konopka, Barbara Kurzaj, Polski i w dorosłość. dercą odkryje szokujący bieg zdarzeń. Dorota Landowska, Rafał Mohr oprac. J.M. Hanna Polak/HBO Europe/Against Gravity Hanna Polak/HBO Europe/Against Fot. Makufly/TVN/Listy do M.2

36 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 37 Polskie premiery: Czerwony Pająk Polskie premiery: Czerwony Pająk Punktem wyjścia jest dla mnie

Adam Woronowicz w filmie Czerwony Pająk, reż. Marcin Koszałka obraz Fot. Golec/Kino Adam Świat Z Marcinem Koszałką, jak funkcjonują na co dzień. analitycznie, a ja ciągnąłem pokój, powodował dyskom- Pamiętam, jak w trakcie wykła- zerwony ająk Woronowicz jest doświadczo- w stronę improwizacji. Momen- fort. Żeby wszedł on w ten dów w szkole filmowej rozma- reżyserem filmu C P , nym aktorem, wyjadaczem. tami nie chciałem, żeby wcho- świat błota, śniegu, deszczu, wiałem z Bogdanem Dziwor- Taką rolę ma też w filmie. Pła- dził zbyt głęboko w myślenie nocy. Chcę wywołać emocje skim. Zastanawialiśmy się, na rozmawia Kuba Armata wiak jeszcze pozycji nie ma o jakiejś sprawie. Było trochę nie tylko przez punkty zwrotne czym polega dobra, statyczna zarówno w życiu zawodowym, walki na planie (śmiech). w historii, ale przede wszyst- fotografia. Patrząc na zdjęcie, jak i w tej historii. Relacja, kim poprzez serię obrazów. wypełnienie kadru, to, co na dokonują seryjnych morderstw. niejsze było dla nas zachowanie rodzaj magnesu. Bez tego ten którą obserwujemy na ekranie, Sam bazowałeś na Postanowiłem sam być ope- nim jest, w głowie buduje się Oczywiście może zanalizować niejednoznaczności. Nie chcieli- układ by nie pracował. w pewien sposób przypomina przygotowaniach czy jednak ratorem tego filmu, bo bałem historia. To właśnie opowiada- lęki, kompleksy, choroby psy- śmy prostych wytłumaczeń, nie tę w życiu. Z Filipem nie robi- improwizacji? się, że jeżeli wezmę kogoś nie obrazem. Nie chodzi tylko chiczne, ale to raczej zbiór róż- chcieliśmy dopowiadać niczego W rolę młodego bohatera łem żadnej próby aktorskiej. Ważny był etap pracy nad sce- i nie będę umiał przekazać mu o inscenizację, ale też o atmos- nych rzeczy i samej istoty de do końca. A przecież nawet wciela się Filip Pławiak. Bałem się, że może zniszczyć mi nariuszem, żebyśmy byli pewni, w pełni tego, czego oczekuję, ferę wizualną kadru – światło, facto nie da się zgłębić. Przy- jedno słowo mogło wszystko Powiedziałeś kiedyś, że ona plan. Zrobiłem tylko próby czego chcemy. Dużo na ten pojawią się konflikty, które roz- kompozycję, nadawanie nowych znaję się do tego, że ten temat zniszczyć. Pojawiają się różne szukałeś aktora, w którym inscenizacyjne, w poszczegól- temat rozmawialiśmy. Kluczowe walą plan. Mogłem sobie na znaczeń. To wszystko buduje Marcin Koszałka gdzieś tam mnie „jara”. To, co interpretacje filmu i to mi się zło jest bardzo głęboko nych obiektach zdjęciowych. było też stworzenie określonego to pozwolić, bo miałem świet- dramaturgię. Fot. Marcin Warszawski/SFP niedozwolone i ukryte, jedno- podoba. Jedni w relacji bohate- schowane. Nic poza tym. Młody w ogóle klimatu. Bo ważnym bohate- nego operatora kamery Wal- cześnie jest podniecające. To rów widzą sugestię homosek- To pochodna mojej pracy miał deficyt informacji. Prawie rem tego filmu jest atmosfera. tera Sarkowicza, którego znam Dobra znajomość Krakowa, Kuba Armata: Co rodzaj perwersyjnego przyciąga- sualną, inni rodzaj przyciąga- w dokumencie. Zawsze bałem z nim nie rozmawiałem. Roz- Dla niektórych to nawet jeden jeszcze ze szkoły. Podobnie gdzie rozgrywa się akcja jest fascynującego nia. Wystarczy spojrzeć na ulice. nia śmierci. Każdy ma prawo do się oczywistości. Gdybym wziął mawiałem tylko z Woronowi- z motywatorów. Słyszałem opi- w przypadku mistrza oświetle- filmu, pomagała czy w pokazywaniu istoty zła? Ludzie przecież często zatrzy- własnej opinii, my nie chcieli- aktora mającego w wyrazie twa- czem. Jemu wraz z profeso- nie, że samo miasto, z jego chło- nia Piotra Michalskiego, z któ- przeszkadzała? Marcin Koszałka: Ten temat mują się i patrzą, jak wyciągają śmy podawać jej na tacy. rzy coś niepokojącego, to nie rem Gierowskim musieliśmy dem i mrokiem, też jest sprawcą. rym robiłem wszystkie fabuły. Czerwony Pająk był też dla bardzo zaciekawił mnie, kiedy zwłoki spod tramwaju. Stoją, miałbym o czym opowiedzieć. zbudować profil, żeby poczuł, Łatwo było mi się z nimi doga- mnie przygodą i wyzwaniem, robiłem dokumentację. Roz- obserwują i nie chcą odejść. Film inspirowany jest Mogło się to udać tylko w przy- kim jest. U seryjnych zabójców Sam jesteś operatorem dać, więc czułem się odcią- żeby sfotografować Kraków mawiałem wtedy z profesorem historią Karola Kota, ale padku takiego aktora jak Filip. na tle seksualnym to właśnie swojego filmu. Od początku żony. W zasadzie pracowaliśmy w taki sposób, by nie wejść Krzysztofem Gierowskim, pro- Ten film wysuwa nieśmiałą zdecydowałeś się rozbić Który pod maską normalno- mord jest aktem seksualnym, miałeś jasną wizję tego, jak w ciszy, bez słów. W ogóle uwa- w konkret. W zasadzie w całym filerem i wybitnym specjalistą tezę, że w każdym z nas może narrację pomiędzy dwóch ści, przeciętności jest w stanie orgazmem. Oni nie odczuwają wyglądać ma on od strony żam, że kadrowanie i insceni- filmie jest tylko jedna taka od seryjnych zabójców na tle siedzieć taki demon. bohaterów. Dlaczego? w pewnym momencie pokazać satysfakcji ze stosunku płcio- wizualnej? zacja to robota reżysera. W pol- scena, choć też mam wraże- seksualnym. Interesował nas Możliwe. Pewien amerykań- Poszukiwałem świeżej formy. mi na twarzy przemianę i fascy- wego z kobietą, mają ją dopiero To moja perspektywa rozwoju. skim kinie operator ma status nie, że dość niepokojąca i dzi- skomplikowany seryjny zabójca. ski recenzent napisał, że on, Podążenie za jednym boha- nację złem. w momencie zabicia. Oczywiście chcę doskona- Boga. Tymczasem wszędzie waczna. Ludzie z Krakowa Taki, który jest ukryty, ma nor- oglądając film, czuł, jakby był terem byłoby dość konserwa- lić sposób opowiadania, ale na świecie jest inaczej. Osobą oczywiście znajdą tam swoje malną rodzinę, nikt się po nim w butach mordercy. Nawet nie tywne. Bez napędu nie ma tego Prowokowałeś aktorów Woronowicz to ponoć bardzo punktem wyjścia jest dla mnie odpowiedzialną za kompozycję smaczki. Lubię Kraków, prze- niczego takiego nie spodziewa. jako oprawca, ale ktoś, kogo to bohatera. Jeden stymuluje dru- w podobny sposób analityczny aktor. obraz. Nie interesuje mnie kadru jest reżyser. wija się on w wielu moich fil- Oni są najbardziej fascynujący. fascynuje, pociąga i ciekawi. Co giego. Inaczej nie miałby on jak bohaterów swoich Czasami ciągnął w stronę swo- kino fabularne oparte na dia- mach dokumentalnych. Jest Gierowski przekonywał, że nie by było, gdybym ja dopuścił się motywacji, celu. Postać grana dokumentów? ich rozwiązań i musiałem mu logach i słowie. Zależało mi Obraz w Czerwonym w tym mieście jakaś magia, dru- jest w stanie w jasny sposób czegoś takiego? Jakie uczucia przez Adama Woronowicza Trochę tak, zresztą obsadziłem tłumaczyć, że ja chcę inaczej. na takim obrazie, by dawał Pająku potęguje wrażenie gie dno, które działają na moją odpowiedzieć, dlaczego ludzie by mi towarzyszyły? Najważ- stanowi dla młodego bohatera ich w podobny sposób do tego, Podchodził do tego bardzo widzowi emocje, wzbudzał nie- niedopowiedzenia. wrażliwość.

38 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 39 Premiery po latach: Ręce do góry Premiera w asyście czołgów

Grzegorz Wojtowicz O niechęci radzieckiego ambasadora, pokoleniu ZMP oraz pierwszym pokazie w asyście czołgów opowiadał Jerzy Skolimowski podczas cyfrowej premiery filmu Ręce do góry. Organizatorem pokazu było Stowarzyszenie Filmowców Polskich.

est to najszczerszy film, jaki Związku Radzieckiego, który nie w życiu wykonałem” – wy- znosił szczególnie jednej sceny Jznał reżyser. Gdyby – za- w tym filmie – łatwo zorientować miast na półki – zaraz po realiza- się której – filmRęce do góry, nie- cji trafił na ekrany (i na festiwal stety, dopiero teraz można oglą- w Wenecji, z którego go wycofa- dać bezkarnie” – mówił Jerzy Sko- no), byłby jednym z pierwszych limowski. filmów rozrachunkowych, rozli- Reżyser wspominał drama- czeniem pokolenia ZMP z przy- tyczne losy swojego dzieła. „Ten padającą na czasy stalinowskie film poniekąd zdemolował mi młodością. Do niej – dzięki sym- życie. Byłem zmuszony do emi- bolicznej podróży stojącym na gracji. Po latach, w 1981 roku bocznicy pociągiem towaro- dokręciliśmy prolog, bo wydawało wym – wracają filmowi bohate- się nam, że w czasie tzw. karna- rowie, niegdysiejsi koledzy z me- wału Solidarności film Ręce do dycyny: Alfa (Joanna Szczerbic), góry będzie mógł trafić do kin. jej mąż Romeo (Adam Hanusz- Niestety, nie zdążyliśmy. Pierw- kiewicz), Opel Rekord (Tadeusz szy pokaz tego filmu odbył się 12 Łomnicki), Wartburg (Bogumił grudnia 1981 roku, i kiedy publicz- Kobiela) i Zastawa (Jerzy Sko- ność wychodziła z warszawskiej limowski), którzy spotykają się Sali Kongresowej, to już na uli- na balu z okazji 10-lecia ukoń- cach stały czołgi” – mówił Jerzy czenia studiów. Skolimowski. Ostatecznie Ręce „Kiedy w 1967 roku kręcili- do góry weszły na ekrany pol- śmy Ręce do góry byliśmy pełni skich kin w 1985 roku, w wersji entuzjazmu i wiary w to, że to, co bez prologu. chcemy pokazać w naszym fil- Gościem specjalnym wieczoru mie może się przydać dla tego był Jerzy Skolimowski, scenarzy- kraju, że może to być jakiś głos, sta, reżyser oraz odtwórca jednej znak ośmielający innych do tego, z głównych ról w filmie. Premiera żeby mówić o sprawach jakie są zrekonstruowanego cyfrowo w tym filmie poruszane. Niestety, dzieła odbyła się 19 października myliliśmy się. Cenzura w Pol- w warszawskim kinie Kultura, pro- sce miała się wówczas dobrze. wadzonym przez Stowarzyszenie Zwłaszcza za radą ambasadora Jerzy Skolimowski Fot. Borys Skrzyński/SFP Filmowców Polskich. L WWW.TELEPRO.COM.PLW W. T ELEPRO.COM.P 40 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 W produkcji Pełnometrażowe filmy fabularne

Ostatnia Rodzina Słaba płeć? #Wszystko gra etap produkcji: okres zdjęciowy etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: postprodukcja reżyseria: Jan P. Matuszyński reżyseria: Krzysztof Lang reżyseria: Agnieszka Glińska scenariusz: Robert Bolesto scenariusz: Hanna Węsierska, Wojciech Pałys, scenariusz: Marta Konarzewska, Agnieszka Fot. Films Monolith zdjęcia: Kacper Fertacz Katarzyna Gryga – Glińska, Ilona Łepkowska scenografia: Jagna Janicka na motywach powieści „Suka” Katarzyny Grygi zdjęcia: Paweł Edelman montaż: Przemysław Chruścielewski zdjęcia: Michael Coulter aranżacja utworów i muzyka: Paweł Lucewicz Fot. Hubert Komerski/Aurum Film Fot. Hubert Komerski/Aurum dźwięk: Jarosław Bajdowski muzyka: Robert Janson scenografia: Agnieszka Zawadowska wykonawcy: Andrzej Seweryn, Dawid scenografia: Ewa Skoczkowska choreografia: Agustin Egurrola, Weronika

Ogrodnik, Aleksandra Konieczna, Andrzej montaż: Milenia Fiedler Distribution Movie Fot. Marcin Makowski/Vue Pelczyńska Chyra, Magdalena Boczarska, Alicja Karluk, dźwięk: Wojciech Mielimąka montaż: Jarosław Kamiński Zofia Perczyńska, Danuta Nagórna wykonawcy: Olga Bołądź, Piotr Adamczyk, dźwięk: Marek Wronko, Dreamsound producent: Leszek Bodzak Marieta Żukowska, Marcin Korcz, wykonawcy: Eliza Rycembel, Kinga Preis, produkcja: Aurum Film Katarzyna Figura, Piotr Głowacki, Stanisława Celińska, Sebastian Fabijański, planowane zakończenie produkcji: wiosna 2016 Marian Dziędziel Antoni Pawlicki, Bartosz Żuchowski, czas projekcji: ok. 100 min producent: Mariusz Łukomski, Wojtek Pałys Krzysztof Stroiński dystrybucja: Kino Świat produkcja: Monolith Films producent: Sylwia Wilkos, Klaudiusz Frydrych, premiera: 2016 planowane zakończenie produkcji: jesień 2015 Roman Gutek czas projekcji: ok. 98 min produkcja: Scorpio Studio Film przedstawia poruszające losy rodziny dystrybucja: Monolith Films planowane zakończenie produkcji: styczeń 2016 Beksińskich. Akcja rozgrywa się na prze- premiera: 1 stycznia 2016 czas projekcji: ok. 90 min strzeni 28 lat, zaś fabuła koncentruje się na dystrybucja: Vue Movie Distribution warszawskim okresie życia rodziny. Film Historia Zośki – atrakcyjnej, wykształco- premiera: 12 lutego 2016 zaczyna się w 1977 roku, gdy Tomek Bek- nej i wiedzącej czego chce dziewczyny. siński wprowadza się do swojego mieszka- Rodzinne miasteczko zamieniła na war- To zrealizowana w konwencji musicalu nia. Jego rodzice mieszkają tuż obok, na szawską korporację i pnie się po drabi- historia o poszukiwaniu szczęścia, miłości tym samym osiedlu, przez co ich kontakty nie sukcesu, choć do raju jeszcze droga i radości życia. Zosia – próbuje zmieniać pozostają bardzo intensywne. Nadwrażliwa daleka. Zamiast luksusowego aparta- świat za pomocą sztuki. Jej mama Roma – i niepokojąca osobowość Tomka powoduje, mentu – kawalerka na kredyt, zamiast niespodziewanie spotyka na swej dro- że matka – Zofia, wciąż martwi się o syna. prestiżowej pracy – użeranie się z szefem dze kogoś wyjątkowego. Babcia – skrywa W tym samym czasie Zdzisław Beksiński burakiem, zamiast szczęśliwego życia – z kolei tajemnicę z przeszłości. Wszyst- próbuje całkowicie poświęcić się sztuce. udawanie kogoś, kim nie jest. Pewnego kie trzy kobiety próbują ocalić rodzinny Po pierwszej nieudanej próbie samobój- dnia bohaterka zalicza twarde lądowanie. dom, przeżywają niejedną perypetię, by czej Tomka, Zdzisław i Zofia muszą podjąć Oszukana przez szefa traci pracę i repu- przekonać się, czego pragną. Czy uda im walkę nie tylko o syna, ale także o przy- tację. Ten otrzeźwiający kubeł zimnej się to zdobyć? Wszystko to w rytmie naj- wrócenie kontroli nad swoim życiem. Gdy wody budzi ją z plastikowego korpo-snu piękniejszych polskich piosenek w zupeł- Zdzisław podpisuje umowę z mieszka- i zmusza do działania. Ale to już nowa nie nowych aranżacjach. Niezapomniane jącym we Francji marszandem Piotrem Zośka, silna kobieta, która chce wziąć melodie i doskonałe teksty najlepszych Dmochowskim, a Tomek rozpoczyna pracę z życia to, co jej się należy: miłość, przy- autorów – od Agnieszki Osieckiej, Jona- w Polskim Radiu, wydaje się, że rodzina jaźń, szacunek i satysfakcjonującą pracę. sza Kofty przez Maanam po T.Love. Nowy najgorsze kłopoty ma już za sobą. Jednak A przy okazji ukarać byłego szefa kan- blask tych przebojów mają podkreślić naj- seria dziwnych, naznaczonych fatum wyda- ciarza i złowić dorodny okaz prawdzi- lepsi tancerze w porywających choreogra- rzeń, dopiero nadejdzie… wego faceta. fiach. oprac. J.M.

42 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Festiwale za granicą: San Sebastian Festiwale za granicą: San Sebastian

że selekcjonerzy z San Sebastian z nich to owoc współpracy z Ber- obu zakwalifikowanych filmów wykonali kawał dobrej roboty. linale, gdzie tradycja ta kultywo- nie są Polacy, bo w programie sek- Obok wspomnianych Horizontes wana jest od lat. Jak przekonuje cji znalazł się debiut Magnusa Latinos bardzo interesująco pre- dyrektor imprezy w San Seba- von Horna Intruz oraz animo- zentował się chociażby konkurs stian, José Luis Rebordinos, jed- wany dokument Czarodziejska kryjący się pod nazwą: Nuevos nym z ważnych czynników, dla góra w reżyserii Ancy Damian. Directoros. W jego ramach można którego zdecydowano się na włą- Na uwagę zasługuje znakomite było zobaczyć czternaście pierw- czenie tej sekcji do programu, towarzystwo, w jakim się znaleźli, szych bądź drugich fabuł mło- był fakt, że kraj Basków słynie ze by wspomnieć jedynie Aleksan- dych twórców z całego świata. znakomitych restauracji corocz- dra Sokurowa, Laurie Anderson I choć porównując filmy trudno nie docenianych przez krytyków czy Waltera Sallesa. byłoby znaleźć jakiś wątek prze- kulinarnych. Bo trzeba dodać, że Festiwal w San Sebastian to wodni czy tematyczny leitmo- projekcjom filmowym towarzyszą także szereg wydarzeń towarzy- tiv, to wspólnym mianownikiem za każdym razem przygotowy- szących, które dodają mu jeszcze z pewnością była artystyczna wane przez najlepszych szefów więcej splendoru. Jedno z nich odwaga i bezkompromisowość. kuchni wykwintne kolacje. Rodza- rozegrało się podczas ceremonii Na uwagę zasługiwał fakt, że jem uczty dla duszy i ciała była też otwarcia, kiedy to nagrodę Mię- początkujący reżyserzy tak dużą druga ze wspomnianych sekcji, dzynarodowej Federacji Kryty- rolę przywiązywali do opowiada- przygotowywana od 2013 roku ków Filmowych FIPRESCI za nej historii, a jednocześnie stro- wspólnie z Red Bull Media House, filmMad Max: Na drodze gniewu nili od wszelkiej kalkulacji. Tak a skupiona wokół sportów ekstre- odebrał George Miller. W ogóle było chociażby w przypadku malnych. Pomysł ten najwyraźniej to miejsce, do którego twórcy Ulrik Munther w filmie Intruz, reż. Magnus von Horn izraelskiego Barash w reżyserii przypadł do gustu publiczności, przyjeżdżają wyjątkowo chętnie.

Fot. Lava Films/Zentropa International Sweden International Films/Zentropa Fot. Lava Michal Vinik, szwedzkiego Drift- czego najlepszym dowodem nad- W tym roku odwiedzili je m.in. ers Petera Grönlunda czy chilij- komplety niemal na każdej projek- Pedro Almodóvar, Emily Blunt, autorstwa Alejandra Amenábara. skiego Sex Life of Plants Sebastiá- cji. Od składającego się w dużej Benicio Del Toro, Ellen Page czy Twórcy cenionego, szanowanego, na Brahma. Dwa ostatnie filmy mierze z materiałów archiwalnych uhonorowana doroczną nagrodą który jednak od kilku dobrych lat docenione zostały przez jury, dokumentu Steve McQueen: The za całokształt twórczości Emily wyraźnie znajduje się pod kreską, które najwyższym laurem nagro- Man & Le Mans Gabriela Clar- Watson. Lista, z której przedsta- nie mogąc wrócić do kina spod dzić postanowiło The New Kid, ke’a i Johna McKenny po fascy- wiłem tu ledwie małą próbkę, znaku Otwórz oczy czy W stronę reżyserski debiut francuskiego nującą wyprawę na wierzchołek robi wrażenie, ale z drugiej morza. Wpadek rzecz jasna było aktora Rudiego Rosenberga. Od góry Meru (Meru w reżyserii Jim- strony nie ma się co dziwić, bo więcej, co jednakowoż przy tak finalnych decyzji dużo istotniej- my’ego China i Elizabeth Chai to bez wątpienia jeden z bardziej Kino polskie: dużym festiwalu jest trudne do sza była jednak świadomość, że Vasarhelyi). przyjaznych europejskich festi- uniknięcia. Zdarzały się one był to naprawdę wyrównany, sto- Jedyne polskie akcenty pod- wali. Nie ma tu tego pośpiechu w Konkursie Głównym jak cho- jący na wysokim poziomie kon- czas 63. edycji festiwalu w San co w Cannes czy ślepego przy- ciażby kuriozalny Lejos del mar kurs, co z kolei dobrze rokuje na Sebastian – tej jednej z najważniej- wiązania do porządku jak w Ber- w dobrym towarzystwie Imanola Uribe, wygwizdany przyszłość. szych europejskich imprez filmo- linie. Hiszpański luz w połączeniu zresztą gremialnie przez dzien- Ciekawą propozycją hiszpań- wych – znalazły się w sekcji Zabal- ze sprzyjającą aurą i przepiękną nikarzy. Koniec końców, także skiego festiwalu były także odby- tegi, będącej rodzajem panoramy lokalizacją powodują, że do San Kuba Armata ostateczny triumfator festiwalu wające się po raz kolejny sekcje tego, co w kinie w danym roku jest Sebastian wraca się wyjątkowo w San Sebastian, czyli islandzko- tematyczne: Culinary Cinema najciekawsze. Na pewien para- chętnie, a i na filmy patrzy się -duńsko-chorwacka koproduk- oraz Savage Cinema. Pierwsza doks zakrawa fakt, że autorami łaskawszym okiem. Dało się wyczuć, że tegoroczna, już 63., edycja owodem tego obszerna sekcja cja Sparrows Rúnara Rúnarssona festiwalu filmowego w San Sebastian wyczekiwana kryjąca się pod nazwą: Hori- spotkała się z raczej chłodnym Dzontes Latinos i fakt, że nie- przyjęciem. Nieco lepsze noto- była z dużą ciekawością i zainteresowaniem. mal każdy z pokazywanych w niej fil- wania mieli inni nagrodzeni: Tru- mów prezentowali publiczności sami man Cesca Gaya (Nagroda Aktor- Przyczynił się do tego wyjątkowo udany rok dla kina twórcy. Obok wspomnianego Vigasa, ska dla Ricarda Darina i Javiera latynoamerykańskiego, co udowodniły prestiżowe byli to: Michel Franco, Pablo Larraín, Cámary), ale przede wszystkim Patricio Guzmán czy Gabriel Ripstein. Evolution Lucile Hadžihalilović laury w Berlinie, Cannes czy dosłownie kilka tygodni Oglądając: Chronic, The Pearl Button, (Nagroda Specjalna Jury oraz Ixcanul czy The Club można zaryzy- Nagroda za Zdjęcia). Nauczony wcześniej w Wenecji (Złotego Lwa odebrał tam kować stwierdzenie, że sekcja ta była doświadczeniem ubiegłego roku, debiutant z Wenezueli Lorenzo Vigas za film Desde najważniejszym wydarzeniem festi- z dość przeciętnym moim zda- walu, które przyćmiło nawet zmaga- niem Konkursem Głównym, allá). Bo choć nobliwa impreza rozgrywająca się nia o Złotą Muszlę. w większym stopniu postanowi- w kraju Basków ma charakter międzynarodowy, Paradoksalnie zaczęło się od całko- łem skupić się na innych sekcjach witego falstartu, i to właśnie ze strony i muszę przyznać, że decyzji tej i taki też konkurs, trudno oprzeć się wrażeniu, że reżysera pochodzącego z hiszpańskiego nie żałuję. kręgu. Bo w takich kategoriach należy Przyglądając się różnorodności w pierwszej kolejności liczy się tu właśnie kino Czarodziejska góra, niestety postrzegać film otwarcia, jakim w doborze tematów, problema- reż. Anca Damian hiszpańskojęzyczne. był mainstreamowy horror Regression tyki, trudno się oprzeć wrażeniu, Fot. Solopan

44 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 45 Festiwale za granicą: Londyn Festiwale za granicą: Londyn Wokół kobiet Dagmara Romanowska

Gdyby pokusić się o podsumowanie tegorocznej edycji Londyńskiego Festiwalu Filmowego (LFF) w kilku słowach, należałoby napisać, że należała ona do kobiet. Paweł Pawlikowski i Clare Stewart To one zgarnęły większość nagród, były reżyserkami i bohaterkami kolejnych BFI for Images Fot. M. McCormack/Getty Eamonn opowieści oraz dyskutowały o tym, jak wzmocnić swoją pozycję w branży. Mary Mapes – jej losy przedsta- jącego na czele jury. Widzowie zainteresowanych kinem nasze- kusje, m.in. LFF Connects, cykl wiono w Truth Jamesa Vanderbil- mogli obejrzeć szereg naszych go regionu, przywoływali także przyglądający się kinu na tle in- ta. Sama, najdłużej chyba z całe- filmów Mierzący się z przypad- tytuły z Gdyni, m.in. Obce niebo nych dziedzin przemysłu rozryw- go repertuaru festiwalowego, za- kiem i zbliżającą się katastrofą Dariusza Gajewskiego i Demo- kowego – telewizji, muzyki, gier, d kobiet – pokazu drama- Obraz zachęcił do rozmowy BFI Fellowship, jako jedna z naj- wieść” jury określiło rozgrywający pamiętam dokumentalny, pełen 11 minut Jerzego Skolimowskie- na Marcina Wrony. technologii. tu Sufrażystka w reżyse- nie tylko o jego tematyce, femi- młodszych laureatek, odebrała się w Nowej Anglii w XVII wie- nieznanych, rodzinnych archi- go, nasz kandydat do oscarowej Po raz kolejny LFF zapropono- Głównym tematem tegorocz- Orii Sarah Gavron i według nizmie, ale i o obecności kobiet Cate Blanchett. Główne trofeum ku horror The Witch (Czarowni- waliów, portret Ingrid Bergman nominacji, znalazł się w Kon- wał też bogaty program wydarzeń nych londyńskich wydarzeń sek- scenariusza Abi Morgan (Wstyd), przed i za kamerą w dzisiejszych LFF – za obraz Chevalier – po- ca) Roberta Eggersa, który zdo- – In Her Own Words Stiga Björk- kursie Głównym. Intruz Magnu- branżowych. Pawlikowski wziął cji Industry były jednak Chiny. z udziałem Carey Mulligan i Me- czasach. Problem ten stał się rów- wędrowało w ręce Athiny Rachel był statuetkę za debiut. mana. Chociaż poruszył mnie sa von Horna stanął w szranki udział w panelu poświęconym W czasie serii spotkań „Insight ryl Streep – festiwal się rozpoczął. nież głównym tematem „Global- Tsangari (Attenberg), którą prze- Frapujących, wielowymiaro- również Room irlandzkiego re- o nagrodę w Konkursie Debiu- Oscarowi dla filmu nieangloję- into China” i „China Workshop” „Kobiety muszą zostać włączone nego sympozjum” zorganizowa- wodniczący jury Paweł Pawlikow- wych i silnych bohaterek wśród żysera Lenny’ego Abrahamso- tów. Obraz Body/Ciało Małgo- zycznego. Reżyser podzielił się Państwu Środka przyjrzano się do procesów decyzyjnych. W fil- nego w ramach LFF przez Geena ski określił mianem „odważnej festiwalowych filmów na pewno na, tym razem fikcyjna opowieść rzaty Szumowskiej, triumfator swoimi doświadczeniami związa- z różnorakich branżowych per- mie pada kwestia, że liczą się czy- Davis Institute on Gender in Me- i oryginalnej” autorki. O samym nie brakowało. Jedną z nich oka- o matce i jej pięcioletnim dziec- ostatniego Festiwalu Filmowe- nymi z drogą Idy i odbiorem na- spektyw. Eksperci przedstawia- ny, a nie słowa. Podpisuję się pod dia oraz brytyjską organizacją projekcie polski reżyser dodawał: zała się grana przez Kate Win- ku, żyjących w więzieniu, które go w Gdyni i zwycięzca za reży- grody w Polsce, a reprezentanci li gościom tamtejszy rynek fil- tym” – mówiła Streep w trakcie Women in Film and Television. „W ogromnym rygorze formal- slet Joanna Hoffman, córka re- stworzył dla nich porywacz. Or- serię w Berlinie, prezentowany Amerykańskiej Akademii Filmo- mowy (w tym kwestie związane konferencji poprzedzającej pre- Swoimi opiniami i doświadcze- nym i z nieodpartym dowcipem żysera Jerzego Hoffmana i pra- ganizatorzy LFF zadbali, jak za- był w ramach sekcji Dare (Wy- wej przybliżyli historię, mecha- z cenzurą), możliwości koproduk- mierę. „Sufrażystka nie jest do- niami dzieliły się nie tylko Davis, Athena Rachel Tsangari tworzy wa ręka Steve’a Jobsa. Poznać ją wsze, o różnorodność programo- zwanie), mającej na celu „wy- nizmy oraz regulacje rządzące cyjne i developmentowe (organi- kumentem o przeszłości, a fil- ale i Elizabeth Karlsen (produ- film, który jest zarówno przeza- można było w zaprezentowanym wą. Pokazali produkcje z Holly- rwanie odbiorców z ich strefy upragnioną, przez międzynaro- zacja i finasowanie) oraz dystry- mem o współczesności, o tym, centka filmuCarol ), Laurie Mac- bawną komedią, jak i głęboko na zamknięcie dramacie Steve wood i Europy (w tym kilkana- komfortu”. Widzowie mogli też dową społeczność twórczą, sta- bucyjne, wreszcie zagadnienia gdzie dziś się znajdujemy. Jego Donald (He Named Me Malala), niepokojącą wypowiedzią na te- Jobs Danny’ego Boyle’a ze sce- ście tytułów walczących o nomi- zapoznać się z głośnym doku- tuetką. Na pytania – dotyczące kulturowe i perspektywy rozwi- wielkim osiągnięciem jest upa- Abi Morgan i Amanda Nevill, dy- mat kondycji człowieka Zacho- nariuszem Aarona Sorkina. Inną nację do Oscara w kategorii fil- mentem Hanny Polak – Nadejdą poszczególnych etapów procesu jania współpracy. Stawka jest bar- miętnienie tego, co tamte kobie- rektor Brytyjskiego Instytutu Fil- du”. Statuetki odebrały również była inspirowana prawdziwą po- mu nieanglojęzycznego). Łącz- lepsze czasy, studencką etiudą przyznawania nominacji, komite- dzo wysoka – pokazują to choćby ty nam dały” – dodawała Mulli- mowego (British Film Institute – Jennifer Peedom za dokument stacią ekscentryczna bezdomna nie przedstawiono dzieła aż z 72 Marty Prus – Obok mnie, wresz- tów narodowych, typowania tzw. statystyki serialu Sherlock. Jego gan, która wciela się w skromną BFI). Do dyskusji dołączył też dy- Sherpa – „dający głos tym, którzy pianistka (Maggie Smith) z The państw, wśród których znalazła cie z rosyjsko-ukraińsko-polską skróconej listy itp. – odpowiadali ostatni sezon w Chinach oglą- dziewczynę z klasy robotniczej. rektor Film4 David Kosse. go do tej pory nie posiadali” oraz Lady in the Van Nicholasa Hyt- się oczywiście Polska. koprodukcją Pod elektrycznymi m.in. Dawn Hudson – prezes Aka- dało 98 mln widzów. Dla porów- Oczami tej bohaterki poznajemy Gavron nie była jedyną re- Shai Heredia i Shumona Goel za nera na podstawie scenariusza Tym razem wyjechaliśmy chmurami Aleksieja Germana jr. demii czy Mark Johnson – czło- nania widownia Londyńskiego brytyjski odłam ruchu, który na żyserką, której film znalazł się krótkometrażowy An Old Dog’s i sztuki Alana Bennetta. Kolej- z brytyjskiej stolicy bez na- W kuluarach mówiło się o wyso- nek zarządu (z Sekcji Producen- Festiwalu Filmowego wyniosła przełomie XIX i XX wieku wal- w programie festiwalu. Panie Diary, poetycki portret artysty ną okazała się grana przez Cate gród, ale naszą obecność dało kim poziomie naszych filmów, tów). Zainteresowanie było duże, 157 tys. osób… czył o równouprawnienie kobiet, zwyciężyły w trzech z czterech Francisa Newtona Souzy. Co cie- Blanchett bezkompromisowa się odczuć – nie tylko za spra- a niektórzy z obecnych w Londy- a czasu, oczywiście, za mało. Pro- Za rok jubileuszowa, 60. edy- w tym przyznanie im praw wy- konkursów imprezy. Prestiżowe kawe, mianem „feministycznego dziennikarka i producentka pro- wą Pawła Pawlikowskiego, sto- nie zagranicznych dziennikarzy, fesjonaliści gnali też na inne dys- cja festiwalu. borczych. wyróżnienie za całokształt zasług, spojrzenia na ponadczasową opo- gramu telewizyjnego 60 minut

46 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 47 Polscy filmowcy na świecie

czańskiego i Łukasza Rondudy, oraz Figury Katarzyny Gondek. Polski. Przede wszystkim spotkał Animowanego Festiwalu. Hipo- lywoodzkich mediów i gości. a projekcji towarzyszyła dysku- Specjalna Nagroda Jury przypa- się z entuzjastycznym przyję- potamy były jedyną polską pro- I tak, główną nagrodę dla fil- sja i spotkanie z redaktorami dła francuskiemu filmowiFree ciem zachodniej krytyki po swo- dukcją w konkursie. Kinofest jest mu fabularnego – Hollywood książki „Kino-Sztuka” – Jaku- Bullet, którego współautorką jej światowej premierze, która jednym z najważniejszych ru- Eagle – otrzymało Miasto 44 bem Majmurkiem i Łukaszem (wraz z Caroline Detournay) jest odbyła się na 40. MFF w Toron- muńskich festiwali filmów krót- Jana Komasy, najlepszym doku- Rondudą. Polka, Paulina Pisarek. to. W pozostałych sekcjach izra- kometrażowych. mentem wybrano filmMów mi elskiego festiwalu znalazły się Marianna Karoliny Bielawskiej, jeszcze trzy polskie filmy. Sekcja a wśród animacji wygrał obraz Gala pokazała Body/Ciało Mał- To pewna wiadomość Joanny Polskie filmy na Bali Demon najlepszy gorzaty Szumowskiej – zwycięz- Polski festiwal w Los Jasińskiej-Koronkiewicz. Na- Rodzime produkcje znalazły w Teksasie cę festiwalu w Gdyni (a wcze- Angeles grodę im. Piotra Łazarkiewicza się w programie 9. Międzyna- Ostatni film Marcina Wrony zo- śniej nagrodzonego za reżyserię W prestiżowym Egyptian The- dla młodych talentów otrzyma- rodowego Festiwalu Filmowe- stał uhonorowany Nagrodą dla na Berlinale). Ponadto, w progra- atre w Hollywood, jednym z naj- li aktorzy: Anna Próchniak za go na Bali. Wydarzenie znane Najlepszego Filmu na amery- mie poświęconym międzynaro- starszych kin w Los Angeles, rolę Kamy w filmieMiasto 44 też pod nazwą Balinale odbyło kańskim festiwalu Fantastic Fest dowym animacjom obecny był, otwarto 16. Polish Film Festi- i rolę Julii w Teatrze TV Miss się w dniach 24-30 września. w Austin, w Teksasie (24 wrze- wyróżniony na 50. MFF w Karlo- val (13-22 października). Jak co HIV w reżyserii Krzysztofa Cze- W programie pokazano aż trzy śnia – 1 października). Demona wych Warach, film Ancy Damian roku na Gali Otwarcia zosta- czota oraz Adam Bobik za rolę filmy wyprodukowane przez uhonorowano w kategorii Hor- Czarodziejska góra. W sekcji ły przyznane nagrody festiwa- Seweryna w krótkometrażowym Studio Munka-SFP: dokumenty ror Features. Na przestrzeni je- East of the West pokazano nato- lowe. Jedną z najważniejszych Małym palcu Tomasza Cichonia Casa Blancę Aleksandry Ma- denastoletniej historii festiwalu, miast debiut fabularny Marcina jest Pola Negri Award, którą or- i rolę Romka w Charonie Pawła ciuszek i Obiekt Pauliny Skibiń- gośćmi tej imprezy byli tak wy- Koszałki Czerwony Pająk. ganizatorzy przyznają wielkim Hejbudzkiego. W kategorii fil- Królowa ciszy, skiej oraz animowane Kreatury bitni twórcy światowego kina jak zagranicznym twórcom, którzy mu krótkometrażowego nagrody reż. Agnieszka Zwiefka

Fot. HBO Europe Tessy Moult-Milewskiej. Na Ba- m.in. Tim Burton, Darren Arono- przez swoją pracę przyczynili się powędrowały do Lasu cieni An- linale można było też zobaczyć fsky, Elijah Wood, Kevin Smith, do promocji Polski w świecie. drzeja Cichockiego i Przerwania Grand Prix dla Królowej Special widzowie mogli zoba- we nazywane są Nanook Award, pełnometrażowy film doku- Bill Murray, Mel Gibson, Dolph Sukces Hipopotamów W tym roku otrzymał ją Andy Adama Suzina. Wśród kilkudzie- ciszy w Perm czyć wybrane nagrodzone doku- a ich laureatami, również w po- mentalny Powstanie Warszaw- Lundgren, Bill Pullman czy Paul w Rumunii Garcia. W latach ubiegłych na- sięciu gości z Polski, w festiwalu Na 15. Międzynarodowym Fe- menty z Krakowskiego Festiwalu przednich latach, wielokrotnie skie Jana Komasy, natomiast Thomas Anderson. Kolejna zagraniczna nagroda grodę tę odebrali m.in. Emma- udział wzięli aktorzy, m.in. Anna stiwalu Filmów Dokumental- Filmowego, zarówno te z ostat- byli Polacy. festiwal zamknęła projekcja przypadła animacji Piotra Du- nuelle Seigner, Michael York, Próchniak, Marian Dziędziel, nych „Flahertiana” w rosyjskim nich dwóch edycji jak: Casa Chemii – debiutu fabularnego mały Hipopotamy, tym razem Jon Voight, Anna Paquin i Ed Tomasz Kot, Adam Bobik i Łu- mieście Perm (18-24 września), Blanca Aleksandry Maciuszek, Bartka Prokopowicza. na 9. edycji Międzynarodowe- Harris. Gala Otwarcia połączo- kasz Simlat oraz reżyserzy, m.in. w konkursie międzynarodo- Dom na głowie Adama Palenty, Kiedy będę ptakiem go Festiwalu Filmów Cyfro- na jest z wręczeniem nagród Magdalena Łazarkiewicz, Jacek wym, na 15 zakwalifikowanych Obiekt Pauliny Skibińskiej, Plus Polacy w Reykjaviku wygrywa w Armenii wych Kinofest w Bukareszcie festiwalu, gdyż amerykańscy ju- Bromski, Jan Komasa, Łukasz obrazów, aż dwa reprezentowały minus, czyli podróże muchy na Podczas 12. edycji Międzyna- Dokument Moniki Pawluczuk (25-27 września). Jury konkurso- rorzy oglądają filmy wcześniej, Palkowski i Maciej Bochniak. Po- Polskę: Królowa ciszy Agnieszki wschód Bogdana Dziworskiego, rodowego Festiwalu Filmowe- Polskie dokumenty Kiedy będę ptakiem został na- we przyznało obrazowi Dumały a otwarcie festiwalu budzi naj- lish Film Festival w Los Angeles Zwiefki i Werka Pawła Łozińskie- jak i najlepsze klasyczne doku- go w Reykjaviku (24 września – zwyciężają w Rosji grodzony Grand Prix na Apricot Nagrodę dla Najlepszego Filmu większe zainteresowanie hol- to największy festiwal polskich go. Rywalizacja konkursowa oka- menty – laureatów Złotych Smo- 4 października) bardzo licznie 25. edycja Międzynarodowego Tree International Ethno Film zała się zwycięska dla Agnieszki ków i Złotych Lajkoników z lat prezentowali się Polacy. W sek- Festiwalu Filmów Dokumental- Festival w Erywaniu (3-6 paź- Demon, reż. Marcin Wrona Zwiefki i jej film otrzymał Grand 60., 70. i 80.: Muzykantów Kazi- cji New Vision pokazano nagro- nych „Message to Man” w Sankt dziernika). W konkursie filmów Prix. Trzeba też odnotować, że mierza Karabasza, Hair Marka dzonego w Gdyni za scenariusz Petersburgu (25 września – 3 krótkometrażowych zmierzyło w tym roku zaprezentowano Piwowskiego, Szpital Krzysztofa i reżyserię Intruza Magnusa von października) okazała się bardzo się 11 dokumentów trwających Program Specjalny przygoto- Kieślowskiego, Elementarz Woj- Horna. Islandzka publiczność szczęśliwa dla polskich doku- mniej niż 30 minut. Wyproduko- wany we współpracy z Krakow- ciecha Wiszniewskiego, Szkołę mogła też obejrzeć doceniany mentów. Nagrodzone zostały aż wany w Wajda Studio film Paw- ską Fundacją Filmową, a w jego podstawową Tomasza Zygadły na różnych festiwalach doku- cztery nasze produkcje. W pro- luczuk ma już na swoim koncie ramach pokazano 20 polskich oraz Kilka opowieści o człowie- ment Agnieszki Zwiefki –Kró - gramie rosyjskiej imprezy zosta- klika nagród zdobytych na za- dokumentów. W sekcji Polish ku Bogdana Dziworskiego. Ten lowa ciszy. Ponadto odbył się ło zaprezentowanych 90 filmów granicznych festiwalach. Docs: Young Talents wyświetlo- ostatni był gościem specjalnym swoisty wieczór z polską ani- z 45 krajów (wybranych spośród no najciekawsze, nagradzane na festiwalu, a zainteresowani wi- macją, z projekcjami obrazów: ponad 3400 zgłoszonych tytu- międzynarodowych festiwalach, dzowie i młodzi filmowcy mieli Ziegenort Tomasza Popakula, łów). Grand Prix festiwalu, Złote- debiuty ostatnich kilku lat, m.in. okazję przyjrzeć się jego niezwy- Hipopotamy Piotra Dumały, go Centaura, zdobył dokument Demon wygrywa Kawałek lata Marty Minorowicz, kle charakterystycznemu warsz- Świteź Kamila Polaka i Laska Mów mi Marianna Karoliny w Izraelu Gwizdek Grzegorza Zaricznego tatowi filmowemu podczas lekcji Michała Sochy. Pokaz filmów Bielawskiej, który został uhono- Film Marcina Wrony otrzymał czy nominowaną do Oscara Na- mistrzowskiej. Festiwal swoją poprzedziła prezentacja przygo- rowany także Press Jury Prize. Nagrodę dla Najlepszego Filmu szą klątwę Tomasza Śliwińskie- nazwą nawiązuje do nazwiska towana przez Wojtka Wawszczy- Centaur za najlepszy debiut tra- na 31. Międzynarodowym Fe- go oraz najpopularniejsze tytuły jednego ze światowych prekur- ka i Zofię Ścisłowską na temat fił do rąk Vahrama Mkhitaryana stiwalu Filmowym w Hajfie (26 ostatnich miesięcy: Superjed- sorów dokumentalizmu, Roberta Stowarzyszenia Producentów za Pieśń pasterza. Natomiast wy- września – 5 października). War- nostkę Teresy Czepiec i Punkt Flaherty’ego – reżysera słynnego Polskiej Animacji. W programie różnienia w kategorii filmu eks- to przypomnieć, że Demon już od wyjścia Michała Szcześniaka. filmuNanuk z północy (1922). festiwalu znalazł się także seans perymentalnego powędrowały dłuższego czasu budzi ogromne

W sekcji Krakow Film Festival Z tego powodu trofea festiwalo- Performera Macieja Sobiesz- do Obiektu Pauliny Skibińskiej zainteresowanie poza granicami Fot. Marta Gostkiewicz/Kino Świat

48 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 49 Polscy filmowcy na świecie

filmów w Stanach Zjednoczo- 200 przedstawicieli branży do- pierwszą wizytą O!PLA w Indo- nagrody na festiwalach na Sar- Urszuli Antoniak. W ramach fe- rzyszenia Producentów Polskiej nych i jedna z największych tego kumentalnej zaproszonych do nezji. W programie znalazły się dynii i na Cyprze. stiwalu odbyła się również dys- Animacji. Polscy goście wzięli typu imprez na świecie. głosowania przez Cinema Eye. tak uznane filmy jak:Hipopo - kusja o filmieBogowie zorgani- udział w szeregu spotkań indy- W zeszłym roku wśród pięciu tamy Piotra Dumały, Niebieski zowana przez Polską Akademię widualnych oraz przedstawili nominowanych tytułów w kate- pokój Tomasza Siwińskiego czy Nauk w Wiedniu. W sekcji po- swoje najnowsze projekty pod- gorii filmów krótkometrażowych łódzka etiuda szkolna Dokument Wildflower najlepszy święconej filmom oscarowym czas kilku prezentacji. Festiwal Superjednostka znalazła się nominowana do Marcina Podolca. Jednocześnie, na Florydzie zaprezentowano Idę Pawła Paw- towarzyszący targom jako jedy- finalistą nagrody Oscara Joanna Anety Kopacz. filmy nagrodzone na 3. Ogólno- Obraz Cansu Boguslu, student- likowskiego. Ponadto, w progra- na hiszpańska impreza jest akre- Cinema Eye Honors Wręczenie nagród odbędzie polskim Festiwalu Polskiej Ani- ki Wydziału Operatorskiego mie festiwalu znalazły się warsz- dytowany przez Cartoon d'Or, 17 września ogłoszono listę się 13 stycznia 2016 w Nowym macji O!PLA zostały zaprezen- Szkoły Filmowej w Łodzi został taty dla najmłodszej widowni co oznacza, że filmy nagrodzo- dziesięciu filmów walczących Jorku. towane w Finlandii, gdzie przez najlepszym filmem studenckim połączone z pokazami filmów ne podczas 3D WIRE mogą się o nagrodę Cinema Eye cały październik, w aż siedmiu międzynarodowego festiwalu animowanych: Piotruś i wilk Su- ubiegać o nominację do tej naj- Honors w kategorii Outstan- miastach, odbywały się ich pro- The Treasure Coast na Flory- zie Templeton oraz Parauszek ważniejszej europejskiej nagrody ding Achievement in Nonfiction jekcje. dzie (1-4 października). Jest to i przyjaciele Krzysztofa Brzo- dla krótkometrażowych filmów Short Filmmaking. Wśród nich Laureaci O!PLA opowieść o pięknej i niezależ- zowskiego i Jacka Łechtańskie- animowanych. znalazł się film Teresy Czepiec w Indonezji i Finalandii nej młodej kobiecie w świecie go. Wśród wydarzeń towarzyszą- Superjednostka. Nagrody Cin- 9 października, w ramach 3. mężczyzn, którzy często skłonni cych odbył się także masterclass ema Eye Honors przynawane są Międzynarodowego Festiwalu Las cieni najlepszy są ją lekceważyć bądź nie doce- dotyczący filmoterapii, który najlepszym filmom dokumen- Animacji BIAF w Baros odbyła w Argentynie niać jej inteligencji. Film powstał poprowadził Tomasz Raczek. Ryszard Lenczewski talnym od 2008 roku. Aby film się pełna prezentacja laureatów Krótkometrażowa fabuła An- z inspiracji Biegnącą z wilkami Celem festiwalu LET’S CEE jest z nagrodą za całokształt mógł zostać nominowany do 3. Ogólnopolskiego Festiwalu drzeja Cichockiego Las cieni Clarissy Pinkola Estes. Opieku- prezentacja produkcji fabular- w Macedonii nagrody musi być pokazywa- Polskiej Animacji O!PLA. Fe- znalazła się w gronie laureatów nami artystycznymi obrazu są nych i dokumentalnych z kra- Podczas tegorocznej, 36. edycji ny na którymś z następujacych stiwal w Baros jest pierwszym 2. edycji argentyńskiego festi- Ryszard Lenczewski i Tomasz jów Europy Środkowo-Wschod- międzynarodowego festiwa- festiwali filmowych: Sundan- międzynarodowym festiwalem walu MAFICI w mieście Puer- Samosionek. niej. Oprócz pokazów filmowych lu filmowego Manaki Brothers, ce, Berlin, True/False, SXSW, animacji w Indonezji i jednym to Madryn (1-4 października). w programie imprezy znajdują dedykowanemu sztuce ope- Full Frame, Tribeca, Hot Docs, z najważniejszych branżowych Obraz zdobył nagrodę dla Naj- się również sympozja naukowe ratorskiej, który odbywał się Cannes, Silverdocs, Los Angeles, wydarzeń w Azji Południowo- lepszego Krótkometrażowego i wystawy fotografii. w macedońskim mieście Bitoli Toronto, Sheffield oraz IDFA. -Wschodniej. Projekcja w ramach Filmu Fabularnego. Wyproduko- Królowa ciszy (18–27 września) gościem ho- Kandydatów do nagród Cinema BIAF 2015 była siódmą odsłoną wany przez Wydział Radia i Te- i Body/Ciało norowym był wybitny polski Eye Honors wybierają przedsta- projektu O!PLA ACROSS THE lewizji Uniwersytetu Śląskiego nagrodzone w Wiedniu autor zdjęć – Ryszard Lenczew- wiciele dużych festiwali filmów BORDERS 2015 (po Grecji, Ar- Las cieni cały czas podtrzymuje W programie 4. Festiwalu Fil- Polska gościem na 3D ski. Zaproszony został do prze- dokumentalnych, a zwycięz- gentynie, Włoszech, Kanadzie, dobrą festiwalową passę. W mi- mowego LET’S CEE w Wied- WIRE wodniczenia jury Konkursu ców każdego roku wybiera ok. Norwegii, Rumunii), a zarazem nionych miesiącach film zdobył niu (1-11 października) niezwy- W dniach 8-11 października, Głównego, ale przede wszyst- Ryszard Lenczewski kle licznie zaprezentowali się w hiszpańskiej Segowii, odby- kim odebrał nagrodę Golden Kiljan/SFP Fot. Kuba Polacy. W Konkursie Głównym, ła się 7. edycja festiwalu i tar- Camera 300 – za całokształt w jaki film przemienia ogromny serbskim festiwalem poświęco- Superjednostka, obok 10 innych filmów ze świa- gów animacji, nowych mediów twórczości. Lenczewski, nomi- budynek mieszkalny w główne- nym prezentacji europejskich reż. Teresa Czepiec ta, starował film Małgorzaty i gier komputerowych 3D WIRE. nowany do Oscara, dwukrotny go bohatera dokumentu, będą- filmów animowanych. Polskie Szumowskiej Body/Ciało, który W tym roku gościem specjal- laureat nagrody BAFTA, jest cego metaforą społeczeństwa. obrazy co roku są obecne w kon- otrzymał specjalne wyróżnie- nym imprezy była Polska. W ra- jednym z najczęściej nagradza- To już kolejna zagraniczna na- kursowych sekcjach impre- nie. Natomiast do Konkursu mach festiwalu zaprezentowano nych operatorów festiwalu Ma- groda dla tego obrazu w ciągu zy, a podczas ubiegłorocznych Filmów Dokumentalnych za- program polskich filmów krótko- naki Brothers. Ma trzy nagrody ostatnich kilku miesięcy. MFF edycji wielokrotnie zdobywały kwalifikowały się dwie polskie metrażowych, który powstał we Konkursu Głównego za filmy: Astra to największe wydarzenie nagrody. Oprócz nagrodzonych produkcje: Mów mi Marianna współpracy z fundacją Ad Arte Ostatnie wyjście (2001), Lato w Rumunii poświęcone filmom filmów, w tym samym konkursie, Karoliny Bielawskiej oraz Kró- i Instytutem Polskim w Madry- miłości (2005) i za Idę (2014, dokumentalnym. zaprezentowano także Rzeki Da- lowa ciszy Agnieszki Zwiefki. cie. W zestawie, który obejrze- wspólnie z Łukaszem Żalem). rii Wiktorii Kopiec oraz Fugę na Ten drugi tytuł wywalczył na- li widzowie 3D WIRE, znalazło wiolonczelę, trąbkę i pejzaż Je- grodę dla Najlepszego Filmu się dziewięć filmów, w tym takie rzego Kuci. Oprócz tego, w Kon- Dokumentalnego. W Konkur- tytuły jak: Ziegenort Tomasza Polskie animacje kursie Filmów Studenckich serb- sie Filmów Krótkometrażowych Popakula, Noise Przemysława Superjednostka wyróżnione w Serbii ska publiczność mogła obejrzeć: zaprezentowano Kreatury Tessy Adamskiego czy Łaźnia Tomka doceniona w Rumunii Jury 12. Europejskiego Festiwalu Udomowienie Sylwii Gaweł, Pło- Moult-Milewskiej i obraz Larp Duckiego. W targach uczestni- Na 22. Międzynarodowym Festi- Filmów Animowanych Balkani- ty Natalii Krawczuk, Moko Marty Kordiana Kądzieli. Oprócz poka- czyła delegacja polskich produ- walu Filmowym Astra w rumuń- ma w Belgradzie (6-10 paździer- Szymańskiej i Niebo nade mną zów konkursowych, wiedeńska centów ze studiów: Platige Im- skim mieście Sybin (5-11 paź- nika), doceniło dwa polskie fil- Agnieszki Waszczeniuk. Dodat- publiczność mogła w tym roku age, Grupa Smacznego, Dash dziernika) jedna z nagród – za my. Specjalnymi wyróżnieniami kowo, w Panoramie zaprezento- zobaczyć jeszcze inne polskie Dot Creations, Human Ark Najlepsze Zdjęcia – powędrowa- nagrodzono Niebieski pokój To- wano Druciane oprawki Bartosza tytuły, m.in. Bogów Łukasza Pal- i Animoon, a także przedstawi- ła do krótkometrażowego doku- masza Siwińskiego i Lato 2014 Kędzierskiego. kowskiego, Carte Blanche Jacka ciele organizacji i firm – Moma- mentu Superjednostka Teresy Wojciecha Sobczyka. Festiwal

Fot. Wajda Studio Studio Fot. Wajda Lusińskiego oraz Strefę nagości kin, This Way Publicity i Stowa- Czepiec. Jury doceniło sposób Balkanima jest najważniejszym oprac. J.M.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 51 Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Sroką Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Sroką

Barbara Hollender: W Kra- Festiwalowym Kraków 2000 jestem odbiorcą doskonałym, Bo ta pisarka, którą uwielbiam, kowie wszyscy panią znają. była pani odpowiedzialna za bo mam naturalną zdolność do była w tym roku gościem festi- W Warszawie – jeszcze nie. wdrażanie ustawy o zamó- afirmacji. Bardzo chcę, żeby mi walu Conrada. Całe lata walczy- Dlatego chciałabym zacząć od wieniach publicznych, sze- się podobało. Czasem nawet łam o jej przyjazd do Krakowa pytania: jaka jest nowa dyrek- fowała pani Stowarzyszeniu przeinterpretowuję to, co widzę. i radość z jej wizyty zmieszała tor PISF? im. Ludwiga van Beethovena, Nie jestem pozbawiona krytycy- się ze smutkiem, że to już nie ja Magdalena Sroka: Mam wyprodukowała ponad tysiąc zmu, ale szukam wartości, które będę ją pod Wawelem witać. dwie cechy, które – jak mi się imprez kulturalnych i sporto- dzieł bronią. wydaje – będą ważne w miej- wych. A przez ostatnie cztery Teraz jest Polski Instytut scu, w którym się znalazłam. lata była pani wiceprezyden- W Krakowie miała pani Sztuki Filmowej. Przychodzi Po pierwsze: staram się słuchać tem Krakowa. Olbrzymie pierwsze zawodowe kontakty pani do niego w dobrym dla ze zrozumieniem. Po drugie: doświadczenie. z kinem. Założona i kiero- kina momencie. Oscar Pawła mam poczucie służby, bo przez Czasem, jak przyglądam się wana przez panią Krakowska Pawlikowskiego, nagrody na całe zawodowe życie zajmowa- wypisanej na papierze własnej Komisja Filmowa ściągnęła do wielkich festiwalach, kilka łam się materializowaniem idei biografii, to myślę, że rzeczywi- Małopolski około 40 produk- pokoleń, które pracują obok i wizji artystów. ście trochę doświadczeń zebra- cji filmowych, a 30 z nich dofi- siebie, grupa młodych twór- łam. Ale ja po prostu jestem nansował fundusz regionalny. ców eksperymentujących W Krakowie mówiono, że jest pracoholiczką. Stąd bierze się Powołanie Regionalnego Fun- i szukających nowego języka. pani osobą zdecydowaną, pokaźna liczba dużych i zło- duszu Filmowego wydało mi Ale nawet Agnieszka Odo- z charakterem, potrafiącą żonych przedsięwzięć kultu- się w pewnym momencie abso- rowicz mówiła, że zostawia podejmować decyzje i ogrom- ralnych, jakie zrealizowałam. lutnie konieczne. Trzeba było wiele spraw do załatwienia. nie energiczną. Ma to coś Część z nich podejmowałam włączyć samorządy w pro- Zacznijmy od tego, co bardzo wspólnego z pani góralską z wielką radością i ekscytacją, ces produkcji polskich filmów. ważne dla filmowców: roz- krwią? inne dlatego, że ktoś musiał się Mając dotację PISF, producenci dział funduszy na produkcję Mój temperament pewnie rze- nimi zająć. Ale przy wszystkich muszą gdzieś uzbierać pozo- filmów. Wiele osób twierdzi, czywiście bierze się z rodzin- czegoś się uczyłam. stałe 50 proc. budżetu. Poza tym że obecny system degeneruje nych korzeni. Ale staram się go wiedziałam, że nasze korzy- się. Chce go pani utrzymać wykorzystywać nie do ścierania Na przykład? ści wielokrotnie przekroczą czy będzie szukała nowych się z ludźmi, lecz do ścierania Zarządzania procesem. Przed- nakłady. Ekipy wydają w czasie rozwiązań? się z problemami. I jeśli zdarza sięwzięciem, które jest rozcią- zdjęć większe sumy, niż od nas Uważam, że obecny system mi się unieść, to dlatego, że coś gnięte w czasie, uzależnione dostają, a na dodatek świet- ekspercki sprawdza się, ale mi uniemożliwia ich rozwiąza- od wielu źródeł finansowania, nie promują region. Natomiast powinniśmy zastanowić się ze nie. Strasznie mnie denerwuje, tworzone przez różnych arty- Krakowska Komisja Filmowa środowiskiem filmowym, jak jeśli jakiś projekt nie wychodzi stów. Ta umiejętność z pew- powstała z poczucia odpowie- możemy go jeszcze udosko- lub odwleka się z powodu opie- nością będzie mi teraz bardzo dzialności. Wiedzieliśmy, że nalić. Jak wesprzeć ekspertów szałości organizacyjnej. przydatna – musi ją zresztą musimy zapewnić odpowiedni i liderów w ich pracy – bo warto mieć każdy producent filmowy. poziom usług ekipom, ale też pamiętać, że składanych wnio- Jak to się stało, że dziew- Powinien być dla reżysera part- komfort mieszkańcom miasta, sków w każdej sesji jest coraz Powtarzam za czynka, która w podstawówce, nerem, ale też przewodnikiem, do którego i tak rocznie przyjeż- więcej. I ta tendencja pewnie w krakowskim Prokoci- który odpowiedzialnie prze- dża 10 mln turystów. I komisja się nie zmieni w przyszłości. miu, chciała zostać Winne- prowadzi twórców przez cały stała się buforem bezpieczeń- Być może rozwiązaniem będą tou, a w liceum wybrała klasę proces produkcji filmu. W ten stwa na styku filmowcy – kra- dodatkowe oceny ekspertów matematyczno-fizyczną, zain- sposób zapewni im komfort kowianie. Miałam zresztą zewnętrznych? Obecni liderzy Fot. Marcin Kułakowski/PISF teresowała się sztuką? tworzenia. w Krakowie i inne „filmowe” też mają możliwość zamówie- Andrzejem Wajdą: Okazało się, że Indianinem być doświadczenia: współpracowa- nia takich dodatkowych opinii, nie mogę. Ale zawsze mnó- Rozmawia pani cały czas jak łam przy nagrodzie scenariu- np. na temat potencjału dystry- stwo czytałam: biłam rekordy menedżer. Tymczasem jest szowej „Trzy Korony”. Wspól- bucyjnego czy festiwalowego w szkolnej bibliotece, wypoży- pani z wykształcenia teatro- nie ze Stowarzyszeniem Off filmu. Niestety, w naszej oce- czając miesięcznie po 20 ksią- logiem. I wiem, że ma pani Camera tworzyliśmy też od nie, korzystają z tej możliwo- żek. A liceum to już były kon- bardzo wyrazisty gust arty- zera festiwal, który dziś stał się ści zbyt rzadko. A może warto certy, muzea, teatr. I film. Kiedyś styczny. Dla dyrektor PISF jednym z najciekawszych mię- wprowadzić obligatoryjne spo- z tą swoją klasą matematyczno- będzie on przeszkodą czy dzynarodowych wydarzeń fil- tkania wnioskodawców z eks- -fizyczną poszłam naCałkowite pomocą? mowych w kraju. I nadal się roz- pertami? Prezentacje projek- „Bądźmy zaćmienie Agnieszki Holland. Gust artystyczny? Myślę, że wija, przykładając dużą wagę do tów? To by pozostawiło decyzje To było dla mnie arcyważne jestem po prostu wrażliwa na promocji polskiego kina. w rękach filmowców, a jedno- wydarzenie. Wyszłam z kina sztukę. Sztuka pozwala człowie- cześnie uczyniło ocenę każ- jako stuprocentowa huma- kowi rozwijać się, reinterpreto- Trudno się było żegnać z Kra- dego projektu bardziej kom- nistka. wać rzeczywistość, ale też doko- kowem? pletną. nywać autoanalizy i określać Bardzo trudno. Odchodząc, razem” Zaczęła pani pracować jako system wartości. Dlatego obco- miałam poczucie dumy, ale też Mam wrażenie, że coraz trud- studentka II roku teatrologii. wanie z nią i kreowanie okolicz- przeżyłam lekki kryzys. Ten kry- niej znaleźć liderów i ustrzec Z Magdaleną Sroką rozmawia Barbara Hollender W ciągu piętnastu lat, jakie od ności jej powstawania zawsze zys wrócił na chwilę, gdy Nobla się przed środowiskowymi tamtej pory minęły, w Biurze były dla mnie ważne. Poza tym dostała Swietłana Aleksijewicz. konfliktami.

52 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 53 Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Sroką Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Sroką

Nie jest też do końca tak, że ale jednak bezpiecznych. Jak preferencyjne wspieranie debiu- animację, a tylko 12 proc. na To dzisiaj podstawowy problem. blisko 30 proc. zysku na całym zentowani m.in. przez Krajową podatkowych w Europie, tylko zmniejsza się liczba kandyda- wspierać kino trudniejsze, tów. To dzięki temu w polskiej dokument, który w tej chwili Wchodzi dyrektywa dotycząca rynku. Izbę Producentów Audiowi- nie w Polsce. Jesteśmy wyspą tów na liderów. Do kina wcho- artystyczne, poszukujące? kinematografii pojawiło się na świecie robi niebywałą ustawy o prawie autorskim zualnych, żeby profesjona- odciętą od świata nowocze- dzą kolejne pokolenia twór- A może jest inaczej? Może eks- nowe, interesujące pokolenie. karierę. Rzymska aureola i nowych nadawcach, nowych Porozmawiajmy o producen- lizowali się nawzajem, żeby snych instrumentów proro- ców. Debiutanci sprzed kilku perci czekają na projekty poszu- Ostatnie 10 lat to przede wszyst- Gianfranca Rosiego wygrywa polach eksploatacji. Dziś tach. Mamy dzisiaj około 120 doświadczeni przedsiębiorcy zwojowych. Dlatego dziś nie lat mają dziś na swoim koncie kujące i odważne formalnie, kim jego sukcesy. weneckiego Złotego Lwa, na w gronie płatników z tytułu firm producenckich. Wiele opiekowali się nowymi, mło- żądamy niczego ekstra. Chcemy po dwa, trzy filmy. Są dojrza- a w przeważającej części otrzy- wielkich festiwalach sensacją art. 19 nie mamy na przykład z nich powstało dla jednego dymi firmami, tworząc jakieś mieć równe prawa na rynku łymi filmowcami, bogatymi mują projekty zbyt ugrzecz- Nie boi się pani efektu „krót- stają się obrazy Moore’a, Łoź- platform internetowych. Gdy filmu. Brakuje im sieci powią- dodatkowe narzędzia eduka- europejskim. Chcemy zwięk- w doświadczenia międzynaro- nione? Tak jakby sami twórcy kiej kołdry”? Na pierwsze nicy, Sokurowa. Może my nie w 2005 roku uchwalana była zań międzynarodowych, cyjne. I tu warto podkreślić, szyć konkurencyjność naszego dowe. Uważam, że twórcy, któ- poddawali się autocenzurze sesje napływało po 12 pakie- doceniamy wagi dokumentu? Ustawa o kinematografii, VoD zaplecza, kreatywności, ambi- że KIPA od dłuższego czasu kraju. W tej chwili państwo pol- rzy decydują się zostać liderami i nie byli gotowi zaryzykować. tów, teraz – kilkadziesiąt. A ze Nakłady potrzebne na zrobienie jeszcze nie istniało. Od tego cji wynajdywania tematów takie przedsięwzięcia – szko- skie, uniemożliwiając polskiemu komisji eksperckich zasługują A poza tym na plan wyjeżdżają szkół filmowych wychodzą filmu dokumentalnego są zna- czasu rynek audiowizualny jest i umiejętności wspierania lenia, warsztaty prawne – ze producentowi skuteczną rywa- na duży szacunek. Biorą na sie- w końcu twórcy projektu, a nie nowe roczniki artystów. cząco niższe niż budżety fabuł, już zupełnie inny. Docelowo reżysera. Ale zabierają pienią- wsparciem PISF realizuje. Czyli lizację na arenie międzynaro- bie niemałą odpowiedzialność. liderzy komisji eksperckich. Zasób pieniędzy jest ograni- więc siła nabywcza tych 12 proc. konieczna będzie więc noweli- dze z rynku. Instytut może stymulować roz- dowej, działa na jego szkodę. Zdecydowana większość z nich Każda decyzja o dofinansowa- czony. Warto o tym pamiętać jest wyższa, niż byłaby w fabule. zacja ustawy poszerzająca listę Wszystkie podmioty gospo- wój środowiska, ale na pewno Powinno więc z tą dyskrymi- stara się zachować obiektywizm niu jest wynikiem dyskusji, kon- zwłaszcza wtedy, gdy pod adre- Uważam, że w PISF wspieramy płatników o nowe grupy. Wśród darki muszą mieć takie same nie będzie go regulować. nacją skończyć. Mamy nowy i nie patrzy na projekty przez frontowania często odmiennych sem Instytutu padają niespra- filmy dokumentalne w stopniu najpilniejszych zadań jest też pryzmat własnych sympatii wizji i racji. Ale nikt tu niczego wiedliwe zarzuty. Najważniejsze wystarczającym: to naprawdę porządkowanie rynku, zwłasz- bądź antypatii. Często wznoszą nie narzuca, ścierają się różne w ocenie musi być kryterium nie są małe środki. Proble- cza relacji producent-dystrybu- się ponad osobiste upodobania poglądy. I wszyscy działają jakości artystycznej. I to na mem jest zbyt słabe wspieranie tor-kino. Chodzi o zapewnienie i potrafią uszanować zupełnie w dobrej wierze, chcąc wskazać każdym etapie. Począwszy od naszych dokumentalistów przez rzeczywistego dostępu do infor- inny język kina niż ich wła- najbardziej obiecujące projekty samej aplikacji, która powinna Telewizję Polską, choć wszyscy macji o frekwencji na polskich sny. A zdarza się, niestety, że są filmowe. Jestem przekonana, być bardzo starannie przygoto- mamy świadomość znacze- filmach, a co za tym idzie – narażeni na niesprawiedliwe że znajdą się wśród nich pomy- wana. Donoszenie brakujących nia i jakości ich pracy. Mimo o zweryfikowanie kwot, jakie komentarze kolegów, którzy nie sły odważne i idące pod prąd. dokumentów, składanie wnio- zapowiedzi nadal nie mamy wpływają z kin. otrzymali dofinansowania, a byli Jeśli chcemy, żeby polski film sków niekompletnych to brak TVP Dokument, a sygnały ze pewni, że ich długoletnia znajo- zaistniał na arenie międzyna- szacunku nie tylko dla pracow- strony nowego zarządu są nie- Dzisiaj w Polsce nie ma mość będzie tego gwarantem. rodowej, to nie może on tylko ników Instytutu i ich czasu, ale jednoznaczne. Tymczasem taki w pełni wiarygodnego box opowiadać ciekawej historii. przede wszystkim dla samego kanał byłby realizacją postula- office’u. W swoim programie przy- Musi mieć „wartość dodaną” siebie. Priorytety, w których tów zgłaszanych już od dawna Dystrybutorzy otrzymują infor- gotowanym na konkurs na w postaci poszukiwań formal- finansowana jest produkcja fil- przez środowisko dokumentali- mację od kiniarzy, przekazują ją dyrektora PISF wspominała nych. I trzeba stworzyć warunki, mowa to nie są miejsca, gdzie stów. Obiecujące jest natomiast producentom, ci zaś – nam. Pię- pani o nowym priorytecie by takie tytuły mogły się nam producent przychodzi ze wstęp- to, że filmy dokumentalne, trowość dostępu do tych infor- „Kino familijne”. przydarzać. Wielka sztuka nym pomysłem na film. Tam dzięki determinacji dystrybu- macji jest ogromnym utrud- Rozwój kina familijnego jest jed- wymaga ryzyka. powinny trafiać projekty prze- torów takich jak Gutek Film nieniem. Trzeba będzie albo nym z najważniejszych zadań myślane, dojrzałe. Jeśli chcesz czy Against Gravity, zaczynają metodą regulacji, albo umów stojących przed Instytutem. Ostatnio starsi twórcy narze- rozwijać swój pomysł – ubiegaj znów trafiać do kin i mają tam cywilno-prawnych spowodować, Uważam, że tylko zagwaranto- kają, że łatwiej w Polsce o pie- się o development, a nie żądaj swoich widzów. Podobnie dzieje by każdy kolejny podmiot miał wanie pewnej wydzielonej puli niądze na debiut niż na film od PISF środków na produkcję. się na platformach VoD. I wła- możliwość przeprowadzenia na filmy tego gatunku sprawi, piąty czy dziesiąty. śnie budowanie nowych kana- kontroli i sprawdzenia wyników że zaczną one powstawać. Bada- Naturalną funkcją PISF jest Dziś producent może skła- łów dystrybucji wydaje mi się rozpowszechniania. Takie infor- nia wskazują, że chętnie wyda- wspieranie debiutów i roz- dać dowolną liczbę wniosków tu najistotniejsze. Chodzi o to, macje muszą być jawne. Bez jemy pieniądze na rozrywkę woju młodych filmowców. Nie o dofinansowanie, reżyser żeby film dokumentalny nie żył zasady transparentności i bez dla naszych dzieci. Trzeba to ma powodu, by traktować to może występować w jednym wyłącznie życiem festiwalowym lepszego odzyskiwania części Kiljan/SFP Fot. Kuba wykorzystać. Zasada jest prosta: w kategoriach międzypokole- projekcie. Od dawna mówi się, i nie był komentowany tylko nakładów przeznaczonych na na ogół melomanami zostają niowej rywalizacji. To błędne że ten przepis powinien zostać w środowisku filmowym, lecz produkcję filmów nie będziemy warunki rozwoju. Te firmy Na liście najpilniejszych Sejm i Senat, być może uda się osoby, które chodziły do filhar- koło. Jednocześnie kto, jeśli nie zmieniony. żeby miał rzeczywisty kontakt w stanie skutecznie powiększać trzeba traktować jako start-upy. zadań jest i to: przez lata nie przekonać parlamentarzystów monii i słuchały muzyki kla- artysta utytułowany, doświad- Tu wszyscy zgadzamy się, że to z widzem. Stawał się wydarze- budżetu przeznaczonego na Jedna z dziesięciu przetrwa. udało się wprowadzić ulgi z różnych ugrupowań, aby taką sycznej od najwcześniejszych czony, z wielkim dorobkiem, niesprawiedliwe i krzywdzące niem kulturalnym. A 12 proc.? wsparcie produkcji filmowej. Nie ma innej drogi do ukształ- podatkowej, która pomogłaby zmianę legislacji przeprowadzić. lat. Jeśli młody widz będzie ma choćby niewielką szansę, dla twórców. Od najbliższej sesji Jako długoletni widz Krakow- towania się profesjonalnego ściągnąć do Polski zagranicz- miał kontakt z rodzimymi fil- by zdobyć środki z innych źró- reżyser będzie mógł figurować skiego Festiwalu Filmowego Jak można ten problem roz- rynku niż swoboda działal- nych producentów. Teraz jest Padło słowo Europa, chcia- mami, to pozostanie im wierny deł niż PISF? By przekonać w więcej niż jednym projekcie i fanka Bogdana Dziworskiego wiązać? ności gospodarczej. PISF jest na to jakakolwiek szansa? łabym więc panią zapytać jako dorosły człowiek. Dziś sponsorów? Zachęcić inwesto- filmowym. Często pojawiają zawsze będę wspierała film Trzeba poszerzyć kompeten- strażnikiem pieniędzy publicz- Mam nadzieję, że tak. Mamy o promocję polskiego filmu nawyk chodzenia do kina wyra- rów? Swoim autorytetem wspie- się nieprzewidziane okoliczno- dokumentalny – ale bądźmy cje PISF, żeby miał dostęp do nych, które przekazuje na nową sytuację polityczną. za granicą. Nasze kino odnosi biają bajki Disneya czy Dream- rać konstruowanie budżetu ści, które wstrzymują produk- sprawiedliwi: 12 proc. przy tych raportów kasowych z poszcze- potrzeby filmu w postaci dota- Każde z ugrupowań zapowiada sukcesy festiwalowe, ale jaką works, a przecież powinniśmy filmu? A nie łudźmy się, że po cję. Czasami film w ogóle nie kosztach produkcji to dobry gólnych filmów. To zmusi kinia- cji. Ma obowiązek dbać, aby reformę ordynacji podatkowej. ma szansę na pojawianie się też zaproponować dzieciom cie- pokazaniu nawet najlepszego powstaje. Nie ma żadnego uza- udział w budżecie PISF. rzy do prowadzenia takiej spra- jakość projektów filmowych Tworzy się więc przestrzeń, w zagranicznych kinach? kawe polskie kino familijne. i nagradzanego filmu krótko- sadnienia, aby z takich powo- wozdawczości, jaka już dzisiaj zarówno od strony artystycz- by zadbać o rozwiązanie, które To też łączy się z systemem metrażowego drzwi prywatnego dów reżyserów dyskryminować. No i rodzi się pytanie, co zro- obowiązuje kina, które przecho- nej, jak i ekonomicznej była jak nas jako przemysł audiowi- zachęt podatkowych, bo pierw- A nie martwi pani, że nasze inwestora będą szeroko otwarte bić, żeby wartość tych 12 dzą cyfryzację ze wsparciem najwyższa – ale poza tym musi zualny interesuje. Poza tym sza droga do kin prowadzi kino jest za bardzo uśred- dla debiutującego reżysera. Dla- I pytanie od dokumentalistów: proc., razem z całym fundu- finansowym Instytutu. Efekty są trzymać się zasady równości zmieniła się przez ostatnie lata przez produkcje międzynaro- nione? Komisje eksperckie tego dla Instytutu tak ważne 70 proc. funduszy produkcyj- szem produkcyjnym, powięk- znakomite. Te kina, niewielkie podmiotów. Możemy zachęcać rzeczywistość: istnieje już 26 dowe: takie filmy w naturalny szukają projektów dobrych, było zawsze – i będzie nadal – nych idzie na fabułę, 18 – na szała się? przecież, wypracowują już dziś producentów, którzy są repre- różnorodnych systemów zachęt sposób wchodzą na ekrany

54 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 55 Rynek filmowy: Rozmowa z Magdaleną Sroką

w krajach koproducentów. Otworzy pani dla nich drzwi A co ma pani w swojej domo- dzie. Jazda autobusem nie jest W prosty sposób zwiększa się gabinetu? wej wideotece? dla mnie jakimś specjalnym potencjał promocyjny filmu, Nie da się współpracować bez Zapisy przedstawień teatral- wyzwaniem. staje się on bardziej rozpo- dialogu. Na pewno nie będzie nych i operowych. Filmy? Sta- znawalny. Przykład Idy Pawła tak, że ze wszystkimi się zgodzę ram się wymieniać płyty, nie Spędzi tu pani przynajmniej Pawlikowskiego jest oczywi- i będę miała takie samo zdanie gromadzić ich. Cenię kino arty- pięć lat. Co musi się sty, ale warto zwrócić uwagę na różne tematy. Ale z pewno- styczne, poszukujące, ale mam stać, żeby za tych pięć na ostatnie sukcesy, nie tylko ścią zawsze zrobię wszystko, i takie tytuły, które oglądam, lat powiedziała pani: międzynarodowych koproduk- żeby pomóc i znaleźć wyjście żeby się pośmiać i zabawić. Nie „Odnieśliśmy sukces”? cji. Do kin w Hiszpanii trafił z trudnych sytuacji. Nie każdy mówiąc o filmach, które mają To, o czym mówiłyśmy w październiku obraz Chce uzna, że ta pomoc była sku- dla mnie znaczenie sentymen- w naszej rozmowie. Ważne, się żyć Macieja Pieprzycy. teczna, ktoś uzna, że mogłam talne, są związane z różnymi żeby widzowie cenili polskie Letnie przesilenie Michała zrobić więcej. Chcę jednak uniesieniami młodości. Nie kino. Żeby publiczność stale Rogalskiego jest dystrybu- mocno podkreślić: jestem wymienię tytułów, żeby się nie rosła, i żeby rodzime tytuły owane w Niemczech, Body/ gotowa do słuchania naszych kompromitować. Ale zabrałam stały się filmami pierwszego Ciało Małgorzaty Szumowskiej partnerów środowiskowych i do je ze sobą z Krakowa. wyboru. Dziś box office jest raz od kilku dni mogą oglądać szczerej rozmowy. lepszy, raz gorszy. Chciałabym, widzowie włoscy, Czarodziej- Podobno swoje krakowskie żeby przywiązanie Polaków do ska góra Anki Damian trafiła Mówi pani o swoim mieszkanie wynajęła pani na własnego kina było zjawiskiem na ekrany w Rumunii i będzie pracoholizmie. A ja pięć lat. trwałym. Żebyśmy nie zadowa- pokazywana we Francji. Obok chciałabym wiedzieć, co pani To taka pułapka opresyjna. lali się frekwencją na poziomie systemu zachęt podatkowych, robi, kiedy ma pani chwilę dla Wiem, że nie należy sobie 200-300 tys. Żeby takie spekta- ważnym narzędziem jest roz- siebie? tworzyć balastów emocjonal- kularne sukcesy, jakie odnie- wój i wzmocnienie grupy agen- Na urlopie oddaję się swojej nych. Z krakowskiego miesz- śli Bogowie Łukasza Palkow- tów sprzedaży, którzy staną się wielkiej pasji – nurkowaniu. kania przewiozłam do War- skiego, nie były przyjemnym partnerami dla naszych produ- A na co dzień? Swój czas pry- szawy wszystkie swoje rzeczy. incydentem, ale powtarzały centów. Odnosimy prestiżowe watny przeznaczam na kon- W moim nowym lokum na się w miarę regularnie, stając sukcesy festiwalowe i musimy takty ze sztuką. Bo ja to po pro- Powiślu stoją meble, do któ- się punktem odniesienia, a nie zacząć je dyskontować, a tylko stu lubię. W czasie weekendu rych jestem przyzwyczajona, na szczytem możliwości. Bardzo dystrybucja kinowa przynosi jestem albo w muzeum, albo ścianach wiszą moje ulubione mi również zależy, żebyśmy realny zysk. I to jest dla mnie w filharmonii, albo w teatrze, obrazy, już stworzyłam tutaj w PISF zwiększali środki, które absolutnym priorytetem. albo w kinie. Jak pani widzi, swoje gniazdo. Dzięki temu już będziemy mogli przeznaczyć jestem w życiu konsekwentna. po pierwszym tygodniu poczu- na produkcję. Żebyśmy – jak Najbliższe pięć lat spędzi pani łam się tu bezpieczna i super- w kinematografii francuskiej – wśród filmowców. To nieła- Wiem, że pani ulubionym szczęśliwa. Gdybym te rzeczy odzyskiwali przynajmniej 10 twe środowisko. Agnieszka artystą jest Mirosław Bałka, zostawiła w Krakowie, to pew- proc. wydatkowanych pienię- Odorowicz była z artystami a ulubionym pisarzem – nie byłabym niepotrzebnie roz- dzy. Jeszcze jedno. Wierzę, że zaprzyjaźniona, ale też prze- Edgar Laurence Doctorow. darta i wracałabym na week- polscy twórcy będą zdoby- żyła w tym gabinecie niejedną Kto jest pani ulubionym endy pod Wawel. A tak Kraków wali nagrody, bo są niezwykle awanturę, płacz, ktoś nawet, reżyserem? będę od czasu do czasu odwie- uzdolnieni. Wystarczy spoj- nie dostawszy dotacji, napisał Jest ich tylu... Ważne są dla dzać – ale teraz jestem już war- rzeć na ich ostatnie między- na nią skargę do Rzecznika mnie filmy Agnieszki Holland, szawianką. narodowe sukcesy. Ale byłoby Praw Obywatelskich. Nie boi jestem fanką Wesela i Ziemi dobrze, gdyby trzy, cztery, pięć się pani nadwrażliwości twór- obiecanej Andrzeja Wajdy. Ich A co z tą pani ulubioną kawą polskich filmów rocznie tra- ców? kompozycja i forma są abso- na krakowskim rynku? fiało do europejskiej dystry- Nie, współpracuję z nimi „od lutnie genialne. Ale jest też Mieszkam w świetnej okolicy, bucji. I wreszcie na koniec być zawsze”. Może częściej styka- mnóstwo innych tytułów, które na Powiślu. I już sobie tam może to, co najważniejsze: bar- łam się do tej pory z muzykami wysoko cenię. Na przykład znalazłam kilka miejsc, gdzie dzo bym chciała, żeby na temat lub artystami wizualnymi, ale Imagine Andrzeja Jakimow- można miło spędzać czas. Jest naszego kina toczyła się mądra, czy oni się różnią od filmow- skiego. Po obejrzeniu Body/ dobrze. intelektualna dyskusja. ców? Wszyscy są bardzo wraż- Ciała Małgorzaty Szumowskiej liwi. Artyści są pozbawieni war- wróciłam do Żółtego szalika To prawda, że jeździ pani do To czego mam pani życzyć? stwy immunologicznej, bardzo Janusza Morgensterna i Pod pracy na rowerze? Żebyśmy wszyscy – twórcy, głęboko przeżywają rzeczywi- Mocnym Aniołem Wojtka Sma- W Krakowie rzeczywiście się przedsiębiorcy, uczestnicy stość. Poza tym zwykle widzimy rzowskiego – chciałam spraw- to zdarzało. Do Warszawy jesz- rynku kinowego, animatorzy ich w momentach glorii, a prze- dzić, jak inni twórcy mierzyli cze roweru nie przywiozłam, kultury i pracownicy Insty- cież pracując, samotnie zmagają się z uzależnieniami i proble- ale lubię chodzić pieszo. Mam tutu – chcieli wspólnie wziąć się ze sobą i ze światem. Często mami, które często z siebie z domu do PISF niecałe trzy odpowiedzialność za rozwój nie doceniamy presji, której są wypieramy. Z zagranicznych kilometry, bardzo miły spacer. polskiego kina: za jego suk- poddani, gdy tworzą. A potem propozycji – bliskie jest mi Umiem też korzystać z komu- cesy artystyczne i transpa- to, co zrobią, poddawane jest kino von Triera, Almodóvara. nikacji miejskiej, w której w sto- rentność finansową. Tak, jak osądowi widzów, krytyce. Więc Na ten temat mogłybyśmy roz- licy łatwiej i szybciej przebija mówił w Gdyni Andrzej Wajda: rozumiem ich nadwrażliwość. mawiać godzinami. się przez korki niż w samocho- „Bądźmy razem”.

56 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Rynek filmowy: Targi CentEast Rynek filmowy: Targi MIPCOM CentEast PrologJanusz Kołodziej – targi filmowe jak z katastroficznego filmu

wały błota, drzew i kamieni na miarę możliwości, a nie prze- w sercu Europy zabiły 17 osób, głównie w sa- rośniętych ambicji. Dobrym po- Jeśli zwykłą ulewę pomnożyć przez Zmochodach, a kilka uzna- mysłem wydaje się z pewnością Magdalena Bartczak nych jest za zaginione. Połamane dziesięć, a standardowe oberwanie chmury projekt prezentacji na przyszło- Zornicę Sofię, którejMila z Marsa drzewa zatarasowały połączenie przedłużyć do dwóch godzin, to dużo rocznym wydaniu Juniora aktu- Prezentacje powstających projektów filmowych, spotkania (nagradzana na licznych festiwa- kolejowe z Niceą, w wielu dzielni- alnej oferty i możliwości polskiej łatwiej wyobrazić sobie, co działo się tej networkingowe, projekcje najnowszych polskich produkcji lach i będąca w ojczyźnie prawdzi- cach nie było wody pitnej i prądu; animacji dla dzieci oraz wytwór- wym przebojem box-office’ów) aż do wtorku słabo działał internet, październikowej nocy w nadmorskim pasie ni ją realizujących. zorganizowane dla dystrybutorów i selekcjonerów z zagranicy była prezentowana na Warszaw- a przed wybranymi bankomata- Polski rynek telewizyjny, choć z Cannes położonym pośrodku. W ciągu – to tylko część bogatego programu targów CentEast, które skim Festiwalu Filmowym w 2004 mi pojawiły się długie kolejki, bo wciąż skromnie reprezentowa- roku. Podczas pokazów Works wiele sklepów, restauracji i stacji dwóch godzin spadło na południową część ny instytucjonalnie, funkcjonuje od lat stanowią jeden z kluczowych punktów towarzyszących in Progress nie mogło również benzynowych przyjmowało, z po- w europejskim krwioobiegu i ma zabraknąć silnych reprezentan- wodu awarii terminali, tylko go- Prowansji ponad 20 cm wody. uważnych obserwatorów. Francu- Warszawskiemu Festiwalowi Filmowemu i jedno z najważniejszych tów Polski – były nimi nakręcony tówkę. Niedzielny poranek 4 paź- ski miesięcznik branżowy „Ecran wydarzeń branżowych tego typu w Polsce. w Tajlandii dokument Mnich dziernika w dzielnicy La Bocca, Total” w obszernym tekście o ad- z morza Rafała Skalskiego i kame- zalanej warstwą błota metrowej aptowaniu formatów na potrzeby ralna fabuła Bartosza M. Kowal- głębokości, przywitał nas samo- lokalnych nadawców kilkakrotnie argi filmowe CentEast, od- więć tytułów, m.in. Baby Bump dują się jeszcze na etapie realizacji skiego Plac zabaw. Warto dodać, chodami w rozbitych witrynach powołuje się w wydaniu targowym bywające się w drugi week- Kuby Czekaja, Bracia Wojciecha bądź postprodukcji i dopiero cze- że po raz kolejny ta część targów sklepowych, stosami pogniecio- na polskie przykłady, oceniając je Tend festiwalowy, od 16 do 18 Staronia, Demon Marcina Wrony, kają na zainteresowanie dystry- została zorganizowana we współ- nych skuterów i licznymi patro- pozytywnie i doceniając dynami- października, gościły na warszaw- Hel Katii Priwieziencew i Paw- butorów. Tradycyjnie uwaga była pracy z Rosją i Chinami. Wkrótce lami policji pilnującej rozbitych kę. Niemiecka telewizja publiczna skim święcie kina już po raz jede- ła Tarasiewicza, Noc Walpurgii skierowana w stronę Europy Środ- po prezentacji fragmentów filmów sklepów i banków. Trwało wiel- ZDF wśród swych największych nasty. Po ich profesjonalnej formu- Marcina Bortkiewicza oraz zde- kowo-Wschodniej – w ostatecznej w Warszawie, mają one trafić do kie sprzątanie oraz liczenie gi- hitów reklamowała serial Wataha, le i nasyconym programie znako- cydowanie najgoręcej przyjęta selekcji znalazło się dziesięć pro- Moskwy, a w kwietniu przyszłego gantycznych strat. zrealizowany dwa lata temu przez micie widać, jak bardzo przez lata Karbala Krzysztofa Łukasiewicza. dukcji m.in. z Rumunii, Ukrainy, roku zostaną pokazane na Pekiń- Kataklizm z soboty na niedzielę polski oddział HBO. Kanał TVP zdążyły się rozwinąć, stając się Swoją szansę na bycie dostrze- Kazachstanu, Rosji i Bułgarii. Wła- skich Targach Filmowych. zakłócił także przebieg pierwszej ABC staje się z kolei coraz lepiej wizytówką WFF w oczach bran- żonym mają tu jednak nie tylko śnie z ostatniego z wymienionych Głównym miejscem akcji części jesiennych targów telewi- rozpoznawalny w Europie, cze- ży. To właśnie dzięki nim wielu filmy, które miały niedawno pre- krajów przyjechał bodaj najlepiej pozostawała Kinoteka, która zyjnych w Cannes. MIPJunior go dowodem niezliczone oferty przedstawicielom przemysłu fil- mierę bądź wkrótce trafią do kin. przyjęty bohater warszawskich na te intensywne trzy dni stała musiały zostać przeniesione do kierowane na Woronicza w spra- mowego z Polski i zagranicy uda- Najważniejszym punktem pro- pitchingów, obraz Voevoda, zre- się przestrzenią spotkań ponad Pałacu Festiwalowego, bo par- wie wspólnych działań „w tema- je się w Warszawie spotkać i po- gramu targów jest właśnie prezen- alizowany przez cenioną bułgar- dwustu przedstawicieli branży ter goszczącego je hotelu Marti- cie” dziecięcej animacji i w ogó- rozmawiać, podzielić przy kawie tacja tych projektów, które znaj- ską reżyserkę i artystkę wizualną filmowej z całego świata – co nez zalała woda, odcinając także le programów adresowanych dla pomysłami na projekty, nierzadko czyni CentEast największymi dopływ prądu. najmłodszych i młodych widzów. także – podjąć decyzje o wspól- Karbala, reż. Krzysztof Łukaszewicz i najprężniejszymi targami tego Poniedziałkowy start MIPCO- W sekcji 4K zaprezentowała nej pracy przy kolejnych przed- typu w Polsce. Wydaje się przy M-u odbył się bez przeszkód, ale swą ofertę, w tym pierwszy w Eu- sięwzięciach. Targi CentEast, tym, że jako niezwykle wyraziste dziennikarze do końca impre- ropie kanał nadający w tej techno- organizowane przez Warszaw- programowo i udane organizacyj- zy musieli korzystać z prowizo- logii, spółka SPI, właściciel grupy

ską Fundację Filmową wspólnie nie, stały się już czymś znacznie rycznego biura prasowego, bo ich Fot. Janusz Kołodziej kanałów tematycznych na czele z m.in. KIPA i Mazovia Warsaw więcej niż wydarzeniem towarzy- stały adres, czyli dawny Dworzec z Kino Polska. W części handlo- Film Commission, stanowią też szącym Warszawskiemu Festiwa- Morski, nadawał się po ulewie tyl- sze i liczniejsze. Całostronico- producentów, nadawców i organi- wej zwracał uwagę sektor zajmo- dla wielu polskich filmów wstęp lowi Filmowemu. Są dziś bez wąt- ko do remontu. Mimo utrudnień, we reklamy polskich nadawców zacji branżowych znad Wisły, fir- wany przez amerykańską spółkę do ich międzynarodowej kariery. pienia dojrzałą, rozpoznawalną na program tragów udało się niemal (TVN) i pism branżowych, Tele- mowanym przez nc+ oraz PIKE/ Scripps Networks, która od kilku Właśnie tutaj, w ramach tzw. War- świecie imprezą, którą na stałe w całości zrealizować, choć część wizja Polska eksponująca swą re- PIKSEL, czy zorganizowane, bo- miesięcy jest właścicielem telewi- saw Screenings, prezentowane są wpisują w swój grafik zagraniczni spotkań i prezentacji poprzedza- alnie najatrakcyjniejszą ofertę (cy- daj po raz pierwszy, mniej oficjalne zji TVN, a w Cannes, na specjal- wybrane najnowsze produkcje, selekcjonerzy festiwali, agenci ła minuta ciszy ku pamięci ofiar frowa wersja Dekalogu Krzysztofa spotkanie dla klientów oraz przy- nej konferencji prasowej, poin- oglądane przez zagranicznych sprzedaży czy producenci. Wielu kataklizmu. Kieślowskiego, serial O mnie się jaciół w „polskiej alejce” – to oczy- formowała o nowych projektach selekcjonerów festiwali, agentów z nich już teraz zdeklarowało, że Nie zawsze warte przychylne- nie martw i widowisko w reżyse- wiście tylko pierwszy etap zdoby- programowych, przeznaczonych sprzedaży i dystrybutorów. W tym ponownie przyjedzie do War- go zauważenia canneńskie „pol- rii Magdaleny Łazarkiewicz Kar- wania Cannes metodą małych jednak głównie dla internetowe-

roku na listę pokazów trafiło dzie- FILM Fot. Pałka/WFDiF/NEXT Robert szawy za rok. skie drogi” były tym razem gęst- ski), sąsiadująca z boksem innych kroków, ale może lepiej zacząć go Player.pl.

58 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 59 Rynek filmowy: Rozmowa z Jerzym Śladkowskim Rynek filmowy: Rozmowa z Jerzym Śladkowskim

nie jest to dobry pomysł. Był puszczane i podtrzymywane, zbyt „napalony” na tę historię. a historia pokazała, że do trage- To człowiek utalentowany jako dii wystarczy iskra. W każdym z nas literat, ale brakuje mu wizji, jeśli chodzi o realizację. Początkowo Z dużą niechęcią ze strony powiedziałem mu, że nie mogę ludzi panowie się spotykali? pomóc, ale koniec końców tak Nie było łatwo. Generalnie mnie skołował, że się w ten pro- nastroje były takie, że ludzie jekt zaangażowałem. Ale na nie chcieli rozmawiać. Szczerze swoich zasadach. mówiąc, trochę mnie to zdzi- wiło, bo nie wiedziałem, co się Co okazało się decydujące? za tym kryje. Lęk, niechęć do W jakiś sposób zaimponowało rozdrapywania starych ran, czai się zło mi, że jest tak w to wszystko a może po prostu niewiedza? zaangażowany. Chce odkryć Bo gdy pytaliśmy o wydarze- prawdę o swojej rodzinie, która nia z 4 lipca 1946 roku, ludzie Z Jerzym Śladkowskim, reżyserem filmu może przecież przynieść wiele często mówili, że to Niemcy. bólu. Był niesamowicie uparty, Amnezja, Bo jak żydowski pogrom, to reż. Jerzy Śladkowski Amnezja, rozmawia Kuba Armata nie było dla niego rzeczy nie- Fot. Film Ragusa pewnie Niemcy. Oczywiście możliwych. Jeżeli zamykał ktoś robili oni straszne rzeczy, ale przed nim drzwi, to wchodził nie takie czasy, iż trzeba o tym mie, ale trzeba pamiętać, że na trzeba też umieć wziąć za coś Kuba Armata: W Amnezji oknem, gdy nie było okna, to przypominać. Historia Piotra jednym zdarzeniu się nie skoń- odpowiedzialność. Trzeba opowiada pan trudną historię przez podłogę. Polubiłem go jest dość skomplikowana, w tej czyło. Tego dnia w okolicach pamiętać, że wydarzenia te rodziny Piotra Piwowarczyka, w tym wszystkim. Zdecydowa- rodzinie było trochę „brudów”. Kielc w brutalny sposób zabito rozegrały się rok po wojnie. który jest zarazem łem się też skorzystać z części Jego matka została zniszczona wielu Żydów. Należy uważać, Ludzie, którzy do nich dopro- współautorem filmu, jak materiałów, głównie wywiadów, przez ojca, który urządził jej za żeby historia w jakimkolwiek wadzili, z pewnością byli ska- i jego głównym bohaterem. które nagrali wcześniej razem życia prawdziwe piekło. Ona wariancie się nie powtórzyła. leczeni. Rzeczywistość była Pan na niego trafił czy było z Grünbergiem. Choć nie byłem później odbijała to sobie wła- wtedy okrutna, a co za tym odwrotnie? ich wielkim fanem. Udało mi się śnie na Piotrku. Nie miał chyba Mieliście panowie idzie – wrażliwość nieco inna. Jerzy Śladkowski: To spo- namówić do współpracy Wojtka zbyt szczęśliwego dzieciń- przekonanie, że robicie film tkanie było dość specyficzne. Staronia, który zrobił piękne stwa. A do tego, gdy dokonał na temat, który najchętniej Jedną z niewielu osób, Przez pewien czas byłem jed- zdjęcia, dające Amnezji arty- tego traumatycznego odkrycia, zamieciony zostałby pod która chciała rozmawiać, nym z tutorów na poświęco- styczny dotyk. A to było moim poczuł się najzwyczajniej przez dywan? była Romka, też czująca się nym kinu dokumentalnemu głównym założeniem. Piotrek, kobietę oszukany. Bo o niczym Tak, zdecydowanie. Łapię się na wykluczoną. Dragon Forum. Pojawił się tam czyli mój bohater, myśli zero-je- mu nie powiedziała. Byłem przy tym, że cały czas do pewnego Mieliśmy ogromne szczęście, mężczyzna, który przyjechał ze dynkowo, nie chciałem, żeby to wszystkich zdjęciach z matką, stopnia mam takie poczucie. że na nią trafiliśmy. Uważam, że Stanów Zjednoczonych i prze- było takie jednoznaczne. Chcia- tam rozgrywał się duży dramat. Dlatego tak bardzo przyłoży- właśnie to długoletnie poczu- konywał, że chciałby zrobić film łem być wiarygodny w opowia- Zobaczyłem w tym wszystkim łem się do intelektualnej strony cie wykluczenia sprawiło, że o swoim dziadku. Zależało mu daniu historii, a nie w robieniu potencjał artystyczny, który sta- dokumentu. Podkreślam, że dla była otwarta i chciała rozma- na tym, by zbadać jego histo- filmu historycznego. Zaczęło rałem się zaszczepić. Mieliśmy mnie liczy się przede wszyst- wiać. Ona pewnie zbyt dobrze rię i udział w pogromie Żydów, się to wszystko dość powoli, bo podczas realizacji wiele spo- kim wiarygodność. Mam jed- tych wydarzeń nie pamięta, ale do jakiego doszło w lipcu 1946 miałem też inne projekty, ale rów, lecz polubiłem Piotra. Jest nak poczucie, że publiczność na odwołuje się do ogólnie zna- roku w Kielcach. Natknął się montaż był już robiony w iście uparty jak osioł, ale to dobry Krakowskim Festiwalu Filmo- nych w tym domu faktów, do na tę historię przez przypadek, histerycznym tempie. Taki film człowiek. Obecnie mieszka wym dobrze ten film odebrała. opowieści matki. Zależało mi, bo przez całe lata nikt, także montuje się pół roku, a my zro- w Meksyku, nie zapomina jed- Złapali tę niejednoznaczność, żeby w tym filmie przedstawić w rodzinie, nie chciał o niej biliśmy to w ponad dwa tygo- nak o Polsce i zaangażowany o którą mi chodziło. To ważne, różne punkty widzenia. mówić. Od tego czasu stała się dnie. jest mocno w działalność filan- bo żyjemy w takim świecie, jego obsesją. Napisał treatment, tropijną. gdzie każdy mówi coś innego, Wszystko to sprawia, że gdzie co prawda był temat, ale Zastanawiał się pan, z czego czegoś innego jest pewien i nie- Amnezja rysuje się jako moim zdaniem w ogóle nie wynikało to, że pana bohater Patrząc na ten film, łatwym zadaniem jest dojście trudny, bolesny projekt. było pomysłu na film. Piotr był chciał w ogóle rozdrapywać tę a jednocześnie obserwując do tego, gdzie leży prawda. Miałem poczucie, że stąpamy tak bardzo przejęty tą histo- traumę? społeczne nastroje na całym W tym przypadku nawet ci, któ- po kruchym lodzie. Amnezja to rią, że trudno było mu na nią Zobaczyłem w tym filmie świecie, które coraz mocniej rzy byli najbliżej, nie do końca nie do końca film o pogromie, spojrzeć w obiektywny sposób, szansę, by pokazać, że w każ- się radykalizują, Amnezja to wiedzą, jaka ona była. Amnezja bo nie weryfikujemy prawdy z odrobiną dystansu. Muszę dym człowieku ukryta jest rodzaj przestrogi? to dla mnie także film o tym, historycznej w każdej scenie. przyznać, że i mnie mocno ona pewna ilość zła i pod wpływem Do pewnego stopnia na pewno. jak łatwo można sterować spo- A na pewno nie tylko o pogro- przejęła. Początkowo plan był okoliczności może to wypłynąć. W filmie padają nawet takie łecznymi nastrojami, co rów- mie. Dużym wyzwaniem była taki, że to właśnie on będzie Dziadek Piotra, który uczestni- słowa, że cały czas potrzebna nież nadaje mu rys aktualno- dla mnie strona intelektualna, reżyserem, a Sławomir Grün- czył w kieleckim pogromie, zro- jest uwaga, bo zło w każdej ści. Kielecki pogrom zaczął się by zachować jakiś balans i nie- berg operatorem. Im jednak bił coś strasznego, ale przecież chwili może urosnąć. Nie ma w końcu od jakichś niedorzecz- jednoznaczność. Ważną rolę Jerzy Śladkowski bardziej go poznawałem, tym nikt z nas nie wie, jak w takiej co ukrywać, że historia, o któ- nych plotek, że polskie dziecko odegrał też w tym mój syn,

Fot. Marcin Warszawski/SFP Fot. Marcin Warszawski/SFP mocniej byłem przekonany, że sytuacji sam by się zacho- rej opowiadamy, jest straszna. zostało porwane przez Żydów. który film montował i nadał mu wał. Uważam, że mamy obec- Mówi się o kieleckim pogro- Te plotki były precyzyjnie roz- odpowiedni suspens.

60 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 61 Rynek filmowy: Rozmowa z Piotrem Gąsowskim Rynek filmowy: Rozmowa z Piotrem Gąsowskim

w polskim filmie skurwysyna. Doskonale pracuje z akto- Piotr Gąsowski Pierwsze już się spełniło. rami, bardzo niekonwencjo- nalnie. Kiedy kręciliśmy scenę Mało tego – ten rosyjski na otwartej przestrzeni, gdzie film zdobywa uznanie na było niesamowicie zimno, świecie. Z Berlinale wrócił ze odchrząknąłem przed kręce- Srebrnym Niedźwiedziem. niem, bo zdążyłem się prze- Z Berlinale wiąże się zabawna ziębić. On to podłapał i mówi: anegdota. Kilka osób ze śro- „Piotrze, rób tak na ujęciu! dowiska filmowego kiedy Chcę prawdę mieć! Smarknij, usłyszało, że wybieram się na chrząknij, podetrzyj sobie nos. festiwal, pytało mnie, czy jadę Nie wstydź się! To masz być Kino oglądać filmy. Mówiłem, że ty, a nie papierowy człowiek”. i owszem, ale przede wszyst- U niego liczy się życie, a nie kim jadę promować film, piękni aktorzy, idealnie odpra- w którym zagrałem. Zdziwie- sowani i wymalowani, którzy nie było ogromne: jak to, ty!? udają zaziębionych, zmęczo- Przecież ty u Szumowskiej nych. W tym szaleństwie jest łagodzi nie grasz! – mówili. Odpo- metoda. wiadałem zgodnie z prawdą, że wysłałem kiedyś Micha- Jak pozostali Rosjanie łowi Englertowi SMS-a, że pana traktowali? Kręcił jeśli byłaby możliwość zagra- pan ten film w szczególnym nia u Szumowskiej, mógłbym momencie kryzysu na obyczaje „wcielić się” nawet w koło od Ukrainie, kiedy Polska roweru. I to za darmo. Najwi- potępiła działania Rosji i nie doczniej ten czas jeszcze nie uznała aneksji Krymu. Z Piotrem Gąsowskim nastał. Zagrałem za to u reży- Przy tym filmie pracowali sera, który w Polsce jest mało Ukraińcy, Rosjanie, Białorusini, rozmawia Artur Zaborski znany, za to w Rosji cieszy się Gruzini i ja – Polak. I muszę niezwykłą estymą. Po sukcesie panu powiedzieć: wszyscy na Papierowego żołnierza uzna- tym planie się kochaliśmy. Artur Zaborski: Rolą nie traktowałem tego medium No właśnie, jak znalazł mie po rosyjsku. Kiedy poje- wany jest za jednego z naj- Jeśli pojawiały się rozmowy w rosyjsko-polsko- jako coś gorszego. się pan w obsadzie filmu chałem na postsynchrony, ważniejszych współczesnych o tematyce politycznej, to były -ukraińskim filmie Aleksieja Germana jr.? nagrałem je w całości sam. twórców tamtejszej kinemato- one pełne rozpaczy, a nie wza- Aleksieja Germana jr. Pod Telewizja stworzyła Wpłynął na to szereg czynni- Byłem z tego powodu nie- grafii. Wielu rosyjskich akto- jemnych żali czy pretensji. elektrycznymi chmurami w ostatniej dekadzie ków. Przede wszystkim to, że zwykle dumny. Nie jest to rów marzy o tym, by „zagrać” Cały pion kostiumów to były wraca pan do kina po zupełnie nową jakość. mam w sobie rosyjską krew. duża rola, ale nie zmienia u niego koło od roweru. I to za Ukrainki, które mocno tę sytu- dłuższej nieobecności. Wywindowała poziom. Stała Moja mama jest pół-Ukrainką faktu, że to dla mnie ogromny darmo. ację przeżywały. Pamiętam, jak O wiele częściej możemy się potężną konkurencją dla i pół-Rosjanką. Od dziecka zaszczyt. German tulił je do siebie, kiedy oglądać pana w telewizji. kina. byłem dwujęzyczny, ale Reżyser jest świadomy płakały. Praca na tym planie Aż tak polubił pan szklany To niezaprzeczalny fakt, który z biegiem czasu przestałem Rola jest bardzo swojej pozycji? Ma o sobie to był bezpardonowy przykład ekran? idzie w parze z innym: tele- rosyjskiego używać, przez co dramatyczna, nie ma nic wysokie mniemanie? tego, że sztuka łączy. Wiem, Piotr Gąsowski: Kiedy wizję oglądają miliony ludzi. zacząłem go zapominać. Po wspólnego z pana vis To bardzo charyzmatyczna że to truizm, ale nie da się zacząłem pojawiać się w tele- W kinie bijemy się o każde 27 latach postanowiłem jed- comica. postać. Nie znam człowieka, znaleźć lepszego określenia. wizji, kino zaczęło o mnie 100 tys. widzów. Program, nak odnowić kontakt ze swoją Powiedziałem kiedyś półżar- który klnie ładniej od niego – Fajnie byłoby, gdyby na pla- NewsFot. Viphoto/East zapominać. Nie mówię tego który prowadzę w telewizji, rodziną rosyjską, ze swoimi tem, że ten, kto obsadzi mnie German klnie bardzo arty- nie zdarzyły się jakieś sensa- z ubolewaniem, bo odnaj- ma oglądalność na średnim ciotecznymi braćmi i wujo- w roli skurwysyna, zarobi bar- stycznie. Ma przy tym w sobie cje: ktoś komuś dał w ryj, ktoś o mentalne spustoszenie, które mentalne, uświadamiać, duję się w telewizji. Lubię to, poziomie pięciu milionów. stwem. Przy okazji Stefan dzo duże pieniądze. Jestem tyle z dziecka! Adam Hanusz- inny splunął komuś pod nogi. może być jego konsekwencją. że zjednoczenie może co robię. Natomiast odrobinę Oczywiście, trochę żałuję, że Laudyn skontaktował mnie kojarzony jako „sympatyczny kiewicz kiedyś powiedział: Ale żeby takie sytuacje miały Boję się, że może nas czekać dokonywać się także dzięki ubolewam nad podejściem tak to wygląda. Życzyłbym z producentem rosyjskim. pan Piotrek”, „sympatyczny „Pielęgnujcie w sobie dziecko miejsce, nie potrzeba poli- powtórka z rozpadu Jugosła- sztuce? producentów w Polsce do sobie, żeby te poziomy oglą- Spotkaliśmy się, polubiliśmy Gąs”, tym milej było mi zagrać jak najdłużej. Dopóki będzie- tycznych sporów ani narodo- wii. Do tej pory nie zabliźniono Mówi się, że muzyka łagodzi aktorów; do ich dzielenia na dalności były podobne. Tym się – na tyle, że po pół roku kogoś, kto się okaże na końcu cie się wszystkiemu dziwić, wych antagonizmów. Polakom wszystkich ran, które się wtedy obyczaje. Myślę, że można to kinowych i telewizyjnych. Kie- bardziej, że niedawno skoń- dostałem telefon z zaprosze- niesympatyczny. Mój boha- będziecie lepszymi arty- trudno całą tę sytuację zrozu- zrodziły. Nie uczmy się tej pro- śmiało sparafrazować i powie- dyś na srebrnym ekranie poja- czyłem 50 lat. Może nadcho- niem na zdjęcia próbne. Zdzi- ter ma przyjazną aparycję, nie stami”. I przy nim da się te mieć. To nie jest tak, że nagle stej nienawiści. To ona jest dzieć, że X muza też. Ludzie, wiałem się bardzo często. I co, dzi dla mnie nowa era na wiłem się, ale pojechałem. wzbudza negatywnych skoja- słowa właściwe zrozumieć. czarni rzucili się na białych. przecież głównym celem pro- którzy zobaczą ten film, będą nagle przestałem być dobrym dużym ekranie? Dziwi mnie Na miejscu okazało się, że rzeń. Dopiero w finale wycho- On był tak podniecony kręce- To jest o wiele bardziej skom- pagandy. mieli szansę zrozumieć, że aktorem? Nie, po prostu prze- tylko, że trzeba było znaleźć podobne zaproszenie dostało dzi na jaw jego prawdziwe niem tego filmu, jakby dostał plikowane. Połowa Ukraińców sztuka nie poddaje się podzia- stałem dostawać kolejne pro- pracę w Rosji, żeby w Polsce wielu innych aktorów. Osta- oblicze. Miałem dwa marzenia nowe zabawki. A jednocześnie ma rosyjskiej korzenie, Rosja- Międzynarodowe łom. Kiedy media grzmiały pozycje. Naturalnie skupiłem na nowo zainteresował się tecznie wybrano jednak mnie, aktorskie. Jednym z nich było wszyscy na planie słuchali go nie mają na Ukrainie swoje koprodukcje, jak Pod o wzajemnej nienawiści, my się więc na telewizji. Chcę ktoś mną jako aktorem kino- z czego bardzo się cieszę. zagranie w rosyjskim filmie jak Boga. Jego charyzmę się rodziny. Ten konflikt w końcu elektrycznymi chmurami, w pełnej zgodzie stworzyliśmy jednak, żeby było jasne: nigdy wym. Miałem okazję mówić w fil- po rosyjsku. Drugim – zagrać czuje, a przy tym udowodnił minie. Nie mam co do tego są pana zdaniem w stanie wspólną ideę – film, który stoi już, że zna się na swoim fachu. wątpliwości. Boję się jedynie wpływać na przemiany ponad podziałami.

62 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 63 Mistrzowie: Wojciech Jerzy Has Mistrzowie: Wojciech Jerzy Has Wojciech Jerzy Has, czyli

Wojciech Jerzy Has metafizyka Narodowa Fot. Jerzy Troszczyński/Filmoteka as umarł równo 15 lat te- rozpad świata, a niejako poza cza- przywilejem wszystkich duchów. malarsko-literackich pasjach, w je- mu. Adaptował na ekran sem spotkaliby się ze sobą filozo- Wojciech Jerzy Has był z rodzi- go synkretycznym widzeniu sztuki HMarka Hłaskę (Pętla), Sta- fowie różnych epok, rozmawialiby ny owych wywoływanych przez filmowej jako swoistej syntezy ar- nisława Dygata (Pożegnania), Zbi- w obecności starego i nieco zło- Brunona Schulza duchów de- tystycznych języków. – „Filmy Ha- gniewa Uniłowskiego (Wspólny śliwego Pana Boga, którego miał miurgicznych. Artysta pragną- sa stanowią zadziwiające uciele- pokój), Kazimierza Brandysa (Jak zagrać sam Orson Welles, a po- cy nade wszystko wyrazić siebie, śnienie Schulzowskiego widzenia czasu być kochaną), Andrzeja Kijow- za nim zapowiadano w obsadzie uwrażliwiony na los indywidual- rzeczy, z autoironicznym, prowo- skiego (Szyfry), Jana Potockie- Catherine Deneuve, Gérarda De- ny, pod niebem pustym, w cza- kacyjnym upodobaniem do kiczu go (Rękopis znaleziony w Sara- pardieu i – oczywiście – Gustawa sach zamętu i chaosu, w świecie i tandety włącznie. Paradoksalnie, Ks. Andrzej Luter gossie), Bolesława Prusa (Lalka), Holoubka, ulubionego aktora Ha- po katastrofie. Twórca czuły na nawet Rękopis znaleziony w Sara- Brunona Schulza (Sanatorium pod sa. Twórczością Hasa zachwycał dramaty wewnętrzne swoich bo- gossie przywołuje myśl o Schulzu, Klepsydrą), Antoniego Czechowa się Luis Buñuel, podziwiają ją Pe- haterów, ich zagubienie w teraź- sytuując się na niedookreślonej, (Nieciekawa historia), Władysła- dro Almodóvar i Martin Scorsese. niejszości i traumę przeszłości, niepokojącej granicy między ra- Czas to metafizyka. Wojciech Jerzy Has we wszystkich swoich filmach krążył wokół wa Terleckiego (Pismak), Frede- Rękopis znaleziony w Saragossie na brak poczucia sensu i nadziei. cjonalnością i koszmarem, w po- ricka Tristana (Niezwykła podróż uważany jest za jeden z najbar- Rzec by można, że śladem fran- czuciu grozy przed całkowitym tego tematu. Jego filmy pozwalają mi pofrunąć, choćby na chwilę, w przestrzeń Baltazara Kobera). Chciał zekra- dziej inspirujących filmów świato- cuskiego poetyckiego realizmu pogrążeniem się w innym, kuszą- na pograniczu jawy i snu, oto czas, który przeobraża materie żywą i martwą, ludzi, nizować „Czerwone tarcze” Jaro- wego kina. Zdaniem wielu filmo- Has tworzył rodzimą wersję mi- cym zmysłowością świecie, któ- sława Iwaszkiewicza, do których – znawców echa tego obrazu widać tologii klęski”. ry okazuje się w istocie perfidną miejsca i rzeczy, jak chociażby w Sanatorium pod Klepsydrą według Brunona Schulza. podobno – budowano już dekora- w Mlecznej drodze i Dyskretnym Rękopis… według oświecenio- inscenizacją, pułapką zastawio- Obejrzałem niedawno ponownie Rękopis znaleziony w Saragossie, odrestaurowany. cje. Marzył także o filmieOsioł uroku burżuazji Buñuela. wej powieści Jana Potockiego ną przez siły zła. Jerry Garcia, li- grający na lirze, według Jadwigi Oto co o Hasie pisała najwięk- uczynił Wojciecha Jerzego Ha- der sławnego psychodelicznego Arcydzieło! Zapomniałem o wydarzeniach, które oglądam w telewizji i zazwyczaj Kukułczanki. Motyw czasu obec- sza polska „hasolożka”, też już nie- sa reżyserem kultowym, zwłasz- zespołu Grateful Dead był żarli- ny w każdym jego dziele znalazł- żyjąca Maria Kornatowska: „De- cza w USA i we Francji. Według wym miłośnikiem tego filmu. Ko- budzą one we mnie uczucie politowania i zażenowania. Wielka sztuka jest by tu swoje ukoronowanie, tema- miurgos nie posiadł monopo- Kornatowskiej awangardowość jarzył mu się z narkotyczną po- lekarstwem. tem tego obrazu miał być bowiem lu na tworzenie – tworzenie jest Hasa miała swe korzenie w jego dróżą. Wittman, bohater postmo-

64 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 65 Mistrzowie: Wojciech Jerzy Has Mistrzowie: Wojciech Jerzy Has

Zbigniew Cybulski i Iga Cembrzyńska rami. W tle słyszymy największy intelektualny, pozwalało jednocze- są pytania aktualne w każdej rze- ma inną barwę”. Felicja nie znaj- ło, słyszy: „Kolację żona zostawiła w filmie Rękopis znaleziony przebój w historii polskiego kina śnie zatriumfować wizjonerstwu czywistości, nie tylko wojennej. dzie w sobie żadnych odruchów re- na piecu” – oto „zdanie z innego w Saragossie, reż. Wojciech Jerzy Has „Pamiętasz, była jesień” z muzyką reżysera. Powstało dzieło wiel- Has nakręcił film o kobiecie – wanżystowskich. Kiedy dochodzi porządku, z innej rzeczywistości, Lucjana Kaszyckiego. Oglądamy kie, ponadczasowe. Oglądałem nieznanym żołnierzu wojny. Bez do konfrontacji wspomnień i rze- jakby echo dzieciństwa dobiega- w roli piosenkarki aktorkę Annę je wiele razy. Zawsze odkrywam legendy. Oskarżona o kolabora- czywistości nie odczuwa satys- jące z rodzinnego domu” – doda- Łubieńską, która śpiewa głosem w nim coś nowego, jakąś myśl, ja- cję. Poświęcająca wszystko dla fakcji. „Ani śladu przyjemności” – je Sobolewski. Sławy Przybylskiej. kieś zdanie, jakiś szczegół, jakieś miłości, niedobrej miłości. Has mówi zdziwiona sama do siebie. Has prowadził swoją grę z cza- Wojciech Jerzy Has realizował spojrzenie. I to dręczące pytanie: podważa wartość powszechnie Has żył jakby poza czasem, a żył sem i ją wygrał. Stał się wieczny, zatem filmy o metafizyce czasu. jakbym się zachował w sytuacji przyjętych prawd i formuł mo- dlatego, że opowiadał. Sobolew- bo pozostawił po sobie arcydzie- Był i pozostaje zjawiskiem osob- skrajnej, wręcz ostatecznej, czyli ralnych, które w sytuacji ostatecz- ski twierdzi, że jego bohaterowie ła. Wszystkie jego filmy stanowią nym w polskim kinie. Miał swój takiej, w której znalazła się Felicja nej „ujawniają swą nicość i bezu- są artystami jak on sam. A widz jeden świat, jeden wspólny obszar. własny, niepowtarzalny i niepod- (Barbara Krafftówna), bohater- żyteczność”. Reżyser narusza też również zostaje postawiony w roli Rozpoznajemy je łatwo, bo mię- rabialny styl, który tworzy własny, ka filmu i Wiktor (Zbigniew Cy- nasze, polskie, narodowe, zdałoby artysty. Has stworzył dla nas „nie- dzy dziełami tego wielkiego reży- bardzo specyficzny świat. Indywi- bulski), niedoszły heros wojenny, się nienaruszalne, prawdy i mity. rzeczywistość”, dzięki jego filmom sera jest jakieś tajemne połącze- dualność Hasa zawsze górowała zdruzgotany duchowo i moralnie To nie jest film antybohaterski, jak możemy stać się kimś, kim nie je- nie. On opowiadał sny, o czymś nad tekstem literackim przez nie- przez ten nieludzki czas. Na pierw- wielka Eroica Munka. Has nie roz- steśmy, i żyć w czasie, którego ni- co jest, a w rzeczywistości tego go adaptowanym. Porównywa- szym planie Jak być kochaną to dziera szat, ani nie szydzi, on tylko gdy nie dotkniemy; możemy śnić nie ma. Był wielkim obrońcą ilu- nie twórczości Hasa z twórczo- film o niespełnionej miłości. Oto analizuje i konfrontuje. Patrzy na i marzyć, ale nie uciekniemy osta- zji, rozpamiętywał utraconą prze- ścią Federica Felliniego wydaje początkująca aktorka Felicja, „sio- człowieka i stara się wskrzesić to, tecznie przed światem rzeczywi- szłość. Kino Hasa jest wielką re- się czymś oczywistym. Obaj bo- stra samotnych i żona owdowia- co wymazane i zapomniane. Czas stym. Has bowiem „ujmuje rze- miniscencją jakiejś przeszłości, wiem są poetami zafascynowa- łych”, zakochuje się bez wzajem- teraźniejszy to tylko pozory, cała czywistość w ramę, uczy dystan- reżyser próbował uchwycić ją na nymi – jeszcze raz Kornatowska – ności w swoim koledze z teatru, prawda o Felicji ukryta jest w prze- su, spojrzenia na życie jak przez nowo, bo przecież istnieją światy „odkrywaniem dziwności świata, Wiktorze Rawiczu. Jeżeli kiedyś szłości. Konrad Eberhardt pisał okno. Cofnięty czas w Sanatorium równoległe. Przeszłość możemy

Fot. Zbigniew Hartwig/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Fot. Zbigniew Hartwig/SF Kadr/Filmoteka urody rzeczy i spraw minionych, napisze pamiętnik, to zatytułu- po premierze w 1963: „Czas, któ- pod Klepsydrą okazuje się blagą. jeszcze gdzieś spotkać. Człowiek banalnych rekwizytów przeszło- je go: „Od Ofelii do Felicji, czyli ry rządzi światem te­go filmu, ma Józef, syn Jakuba, spotyka swego wszak zawsze próbuje poszukiwać dernistycznej powieści »Tripma- fery, niezależnie od miejsca i cza- największą zbrodnią jest zabić mi- ści”. W jednym ze swoich pierw- o tym, jak być kochaną”. W czasie swój sens psy­chologiczny i mo- ojca, który faktycznie umarł. Jego innej rzeczywistości, jakichś alter- ster Monkey« pióra Maxine Hong su natychmiast rozpoznawalnej, łość” – brzmią jak motto twórczo- szych esejów o Hasie, opublikowa- wojny pracuje jako kelnerka, włą- ralny, jest tu­taj sędzią ostatecz- sklep kwitnie, jakby nigdy nic, za natywnych światów, z tym, że te Kingstone, gotów był nawet uznać, niczym autorski podpis. „Film nie ści Hasa. Sam reżyser mówił, że nym w nieistniejącym już, łódzkim cza się w bojkot scen oficjalnych, nym, ustala­jącym wartości mi- chwilę okazuje się piwniczną norą, światy są wewnątrz nas, możemy kiedy film zniknął z ekranów i nie jest tu oknem na świat zewnętrz- Polska – „ten ciężki, trudny kraj, tygodniku literackim „Odgłosy” choć – gdyby chciała – mogłaby nionych ofiar. (...) Rzadko kiedy a potem, jak na cofniętym filmie, je zobaczyć w lustrze. Wojciech Je- mógł go nigdzie znaleźć, że było ny, jest światem samym w sobie”. gdzie tyle trzeba pracować i tyle pięćdziesiąt trzy lata temu, pisa- tam grać. Wiktor jest podejrzany re­trospekcja w tak małym, jak tu- zmarły ojciec znów siedzi w re- rzy Has tworzył w swoich filmach to tak, jakby ten film zwidział mu I trzeba także zgodzić się z Kor- trzeba mieć nadziei” – jest miej- ła Kornatowska, że zarówno Has, o zabicie folksdojcza, choć nie on taj, stopniu pełni funkcję chwy- stauracji otoczony fordanserkami”. światy, do których chciałoby się się kiedyś, przyśnił w czasach, kie- natowską, że oniryczne, nieoczywi- scem zamordowanej lub oszukanej jak i Fellini „konstruują swą rze- dokonał tego zamachu. Felicja po- tu konstrukcyjnego, a w tak wiel- Podobne metamorfozy, pomie- wejść. Tworzył fascynującą iluzję, dy był młodszy i brał więcej nar- ste z samej swej istoty kino Woj- miłości. Tak, jak w Jak być kocha- czywistość z tych samych, ciągle stanawia go ukrywać. Robi to we kim – jest świadec­twem bardzo szanie czasów i porządków znaj- tak jak w Rękopisie znalezionym kotyków. Has z pewnością narko- ciecha Hasa pełniej i głębiej „od- ną i w Szyfrach, gdzie wojna to- powracających motywów. Obaj własnym mieszkaniu, przez całą istotnej ludzkiej prawdy. (...) Od- dziemy w innych filmach Hasa, na w Saragossie, w którym zdarza tyków nie brał, a mimo to jego ob- daje obraz i atmosferę powojennej czy się „w sublokatorskich miesz- są kreacjonistami i magicznym wojnę. Chce mieć ukochanego mienność tych retrospekcji od par- przykład w Rękopisie… Gdy opęta- się tak wiele, a jednocześnie nic razy budziły psychodeliczne aso- polskiej rzeczywistości niż wiele kaniach z używalnością kuchni, dotknięciem swej kamery zmie- mężczyznę przy sobie. Gotowa tii współczes­nych jest zaskakująco ny Paszeko, ścigany przez upiory nie zdarza się naprawdę. Bo fik- cjacje. Może dlatego, że realność dzieł realistycznych, z politycz- z udziałem kobiet i dzieci, krzyżu- niają zwykłą codzienną rzeczywi- jest dla niego do największych wyrazi­sta: otwiera się jakiś wielki z szubienicy, zdyszany, chce opo- cja jest ważniejsza od rzeczywi- była w nich zwodniczą dekora- no-społecznymi ambicjami. Ów jąc się z miłością”. Gorzki, praw- stość w zaczarowany krąg rzeczy poświęceń. Gdy do jej mieszka- nawias, w którym rzeczywistość­ wiedzieć gospodarzowi, co się sta- stości. Tylko fikcja jest prawdą. cją, złudzeniem zmysłów. Podró- stan zawieszenia między tym, co dziwy i niebohaterski opis na- poetyckich”. nia przychodzi gestapo ukrywa że, ucieczki, spotkania stanowiły było i tym, co jest, poczucie wy- szych, polskich losów. Według I to właśnie Has zaadaptował Wiktora w kanapie w jednym z po- czystą fikcję. Nic bowiem się nie korzenienia, tymczasowości, bra- Sobolewskiego, nic bardziej roz- opowiadanie Kazimierza Bran- kojów. Niemcy gwałcą dziewczy- spełniało i nic, jak u Schulza, nie ku ciągłości. Zagubienie w teraź- paczliwego w polskim kinie nie dysa, pochodzące ze zbioru „Ro- nę i wychodzą. Spokój, zabójczy dochodziło do skutku”. niejszości i strach przed przyszło- widział – niż słynne ujęcie z Lal- mantyczność”. To „mój” film Hasa, spokój, cisza, Felicja obmyła się. Has był zauroczony francu- ścią. Ciągłe wędrówki, życie w dro- ki, gdy kamera towarzyszy Wo- oglądałem go wielokrotnie i cią- „Wyjdź, już poszli” – woła do Wik- skością. Tak przynajmniej twier- dze, absurdalne ucieczki przed kulskiemu i Ochockiemu w spa- gle mnie fascynuje. Premiera Jak tora. Nie dostrzega, że jej ofiara dzi Kornatowska, która reżysera kimś albo przed czymś, traumy cerze między ruderami Powiśla, być kochaną odbyła się w 1963 ro- staje się dla niego nie do zniesie- doskonale znała, także osobiście. i wyrzuty sumienia. Filmy Hasa „gdzie na stertach śmieci siedzą ku. Obraz przekraczał ramy na- nia, jest upokarzająca. Wiktor staje Z tej francuskości „wywodziły się dotykały wyniesionych z wojny żebracy – symbol zniszczonych kreślone przez szkołę polską. Oto się wrakiem człowieka, zamknię- jego ulubione przestrzenie: kafej- psychicznych i emocjonalnych nadziei, zaprzepaszczonych pla- spojrzenie na wojnę w wymiarze tym w czterech ścianach. Niena- ki, podmiejskie pikniki, zadymio- okaleczeń. Dramatów rozstań, nów”. Ja dołączam słynną scenę dramatu jednostkowego; Hasa widził tego mieszkania, doprowa- ne knajpy i dancingi, tudzież ulu- pożegnań, bolesnych powrotów. z Pożegnań, według Dygata. Lid- nie interesuje narodowy sposób dzała go do obłędu świadomość, bione postacie: wędrowni kome- Wyrażały pragnienie znalezienia ka (Maria Wachowiak) i Paweł myślenia, który zresztą w filmach że nikt nie wie o jego istnieniu. Na dianci, cyrkowcy, melancholijni własnego miejsca na ziemi wciąż (Tadeusz Janczar), w których ży- Andrzeja Wajdy i Andrzeja Mun- drugim planie, tym ważniejszym, grajkowie, filozofujące barmanki nękanej wstrząsami. Tęsknotę do cie za chwilę wkroczy brutalnie ka był i tak „autentycznie gorzki, film Hasa to aksjologiczny pucz, i dziewczyny o oczach z tajemni- zburzonej Itaki”. wojna, zastanawiają się podczas goryczą zrodzoną nie z oparów choć reżyser niczego nie rozstrzy- cą”. Z zauroczenia francuskością „Kiedy miłość zostaje zdradzo- tańca, co to są pozytywne warto- kawiarnianej pseudofilozofii, ale ga. Zadaje pytania, jak Alain Re- wzięło się Rozstanie według prozy na, cały świat ulega rozpadowi” – ści. Co to w ogóle znaczy: pozy- z trudnych ludzkich doświadczeń” snais w Hiroszimie, mojej miłości. Jadwigi Żylińskiej i Pożegnania tak interpretował Has historię ży- tywne wartości? Okazuje się, że to (Kornatowska). Film Hasa wywo- W obydwu filmach reżyserzy do- według opowiadania Stanisława cia Wokulskiego, bohatera Lalki. nic nie znaczy; tak tylko sobie roz- dzi się z ducha „egzystencjalistycz- konują rewizji utartych pojęć mo- Dygata. Hasowskie dotknięcie – Można zgodzić się z Tadeuszem mawiają. „No to co za sens tak tyl- nego” – modnego na początku lat ralnych. Jaki tak naprawdę był sto- według Kornatowskiej – nie po- Sobolewskim, który twierdzi, że ko sobie rozmawiać” – podsumo- sześćdziesiątych. Opowiadanie sunek jednostki do wojny? Czym Maria Wachowiak i Tadeusz Janczar legało na sposobie opowiadania, słowa prezesowej Zasławskiej – wuje dziewczyna. Niedługo staną Brandysa poddawało Hasowi oś jest ludzki heroizm? Czy można w filmiePożegnania , reż. Wojciech Jerzy Has

lecz na sposobie tworzenia atmos- „jest wiele zbrodni na świecie, ale jednak przed zasadniczymi wybo- konstrukcyjną i bogaty ładunek go od kogokolwiek wymagać? To Narodowa Urbanowicz/SF Kadr/Filmoteka Fot. Wojciech

66 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 67 Refleksje: Audiowizualna historia kina

Polska Kronika Filmowa – operator Karol Szczeciński audio-część32 wizualna historia kina Józef Gębski

ilmy coraz częściej powstawały nieoczekiwanie. żywy. Nowonarodzony. Z własnym kodem genetycz- Bez przygotowanego materiału dokumentacyj- nym. Montaż jest magicznym momentem wydobywa- Fnego. Ciężko było sobie wyobrazić pełnometra- nia tej tajemnicy z taśmy, a proces montowania doku- żowy film dokumentalny, a szczególnie taki, za który mentu jest wręcz seansem alchemii, kiedy to w garści odpowiada tylko ekipa zdjęciowo-montażowa. Żadnych piasku pojawia się grudka złota. redaktorów, doradców, żadnych nadzorców. Doświad- Wielki filmowiec Andriej Tarkowski, swoje genialne czenie wobec oporu urzędników było jeszcze słabym autobiograficzneZwierciadło – jak wyznaje w pamięt- argumentem, ale pokusa wolności reżysera była wielka. nikach – układał aż siedemnaście razy i wtedy dopiero Coś takiego przydarzyło mi się osobiście w chwili, kiedy ujawniło się jego własne autorskie oblicze filmowca pojechałem do Rosji, celem nakręcenia raportu o tym, wobec tajemnicy istnienia na świecie. Syberia była dla jak wyglądają przemiany w tzw. sowieckiej pierestrojce. nas tajemnicą. To teren zamknięty, poza tym okryty Otrzymałem ekipę techniczną i produkcyjną, bilet lot- legendą zbrodni masowej na Polakach. Przenosząc się niczy „otwarty” i życzenie, abym sfilmował coś, co nada z miejsca na miejsce na tej dzikiej Syberii, wszędzie się na jakiś film krótkometrażowy. można było napotkać polski ślad i polską obecność, W Moskwie spotkałem się z Robertem Rożdżestwień- trzeba tylko było poddać się duchowi miejsca, i... życz- skim – poetą, który nie wyjaśnił mi niczego na temat liwym Sybirakom, ludziom żyjącym wespół z przyrodą. zmian w kraju, odczuwanych przez artystów. W Kirgi- Ci zaś, na pytanie o Polaków potwierdzają, że owszem zji Czingiz Ajtmatow pokazał mi warunki życia we wsi znają jakichś Polaków, że ci nawet mieszkają tuż obok oddalonej od cywilizacji o… średniowiecze. A w Irkucku, albo że sami w jakiejś mierze są mieszanką krwi. Przez pisarz, którego szczególnie ceniłem, Walentin Raspu- 150 lat przybywali tam Polacy. Są więc tam zasadzeni... tin, machnął ręką. Intelektualiści nie dostrzegli prze- jak drzewa. mian gorbaczowowskich, ale już prof. Bolesław Szosta- Tworzenie filmu dokumentalnego, nie pokrewnego kowicz, daleki krewny Polaków, pokazał mi w Irkuckim żadnej publicystycznej prawdzie, ale winne osobistemu Muzeum naukową kwerendę, jaką od kilku lat prowadzi, (autorskiemu) przeżywaniu miejsca, to jest zupełnie spisując nazwiska Polaków zsyłanych na Syberię i skru- inna, nowa kraina twórczości. pulatnie notowanych w księgach „zsylnych”. Powiedział Nikt jej jeszcze nie opisał, ani nie eksplikował. Kry- mi również, że ok. 160 km od Irkucka jest wieś Czer- tyka filmowa wprawdzie nam towarzyszyła, ale chętniej Fot. Burzyński/Reporter Roman wona Wierszyna, którą powinienem jak Kolumb odkryć poruszała się po regionach rozpoznanych. Podziwiałem i podać informację o jej istnieniu, ponieważ mieszka kolegów, którzy w każdym filmie opowiadali jakby z sie- dokumentalne, jest zupełnie nową krainą, nową dyscy- dialektyczną. Po Ćwiczeniach warsztatowych Łoziń- tam kilkuset zapomnianych Polaków! bie i za siebie. Takim był niebywały artysta dokumentu pliną, w której świat się odsłania przed naszymi oczami skiego widz zastanawiał się nad tym, co ogląda, i nad Oczywiście pojechaliśmy tam, a na nasze przywita- Andrzej Brzozowski. We wszystkim co filmował, opo- i naszymi obiektywami. Jak to przekazać widzowi, jak tym, co słyszy, a ponadto nad tym... jaka jest tam zako- nie wyszła cała wieś, odziana w jakieś stroje pseudolu- wiadał o sobie, o swoim spotkaniu z nieznanym, mówił dowieść tego, żeśmy wspólnym wysiłkiem dochodzili dowana „dodatkowa” myśl dokumentalisty. Ten zaś, nie dowe, z instrumentami pseudopolskimi, i ze śpiewem to i pokazywał po swojemu. Każdy przyporządkowany prawdy kina na bieżąco? był autorem relacji, zostawiając ją operatorom Polskiej zbliżonym do języka polskiego. Filmowaliśmy z marszu sobie wizualny materiał dokumentu traktował jako Krzysztof Kieślowski, wybitny dokumentalista, oba- Kroniki Filmowej, która precyzyjnie wskazywała sło- to spotkanie. Filmowaliśmy ich mieszkania, otoczenie naukę o człowieku, również jako... o twórcy i twórczości. wiał się, żeby nie zaszkodzić obiektowi filmowanemu, wem to, co „ma” oznaczać dany kadr. Widz Kroniki był i niby polski cmentarz. Filmowaliśmy relacje – narracje Marcel Łoziński, w tej epoce kina autorskiego, zrealizo- i dlatego coraz częściej opowiadał o tym, że to on teraz biernym odbiorcą, takim jak teraz jest widz dziennika o osobistych losach, zwłaszcza, że byli to Polacy, którzy wał niezwykły filmĆwiczenia warsztatowe, w którym robi film, a to co pokazuje jest… tylko filmem. telewizyjnego. Ta archaiczna praktyka ludzi z kamerą skądś tu przybyli, a ich akcent wskazywał niechybnie, opowiadał o tym, jak autor może na kilka sposobów Było jasne, że to autor robi film, a nie... rzeczywistość. przeszła do muzeum manipulacji, jakim jest dziś tele- że z polskiej Ukrainy. Tworzenie filmu in statu nascendi opowiedzieć tę samą historię. Ta, po prostu była, ale skoro nie była dotąd odkryta, wizja. I nie żal, że została z własnej woli zamieniona było dla nas wielka przygodą. Rosła ilość zdjęciowego Materia filmowa jest plastycznym sposobem opowia- reżyser ją odkrywał w procesie długich egzorcyzmów w biuro reklamy artykułów zbędnych. Tam wszechwie- materiału i dźwiękowych nagrań. dania wizualnego o moim spotkaniu z innym człowie- na planie i w montażowni. Film autorski, który ewident- dzący spiker, wspomagany prompterem, panuje nad Większość z nas, dokumentalistów z Chełmskiej, kiem. Film spokojnie zaczynał konkurować z filozofią, nie był kinem dźwiękowym, dodawał trzeci element – każdym kadrem, każdym pikselem i nad każdą sylabą. wiedziała, że film zawsze jest ukryty w materiale, toteż autor filmu może nawet mieć bieżące, rozliczne wątpli- dźwięk. Ten, nie musiał być zdejmowany wprost, skoro Widz przyjmuje do wierzenia to, co mu się podaje jako wielokrotne przeglądanie sfilmowanej taśmy odsłania wości, widząc, że to, co odkrywa, że jego tworzenie, jest były to czasy artystycznej mowy „ezopowej”. Dźwięk prawdę... nieprawdziwą i prawie natychmiast zapo- ukryte wątki, a film sam wygląda spomiędzy sklejek. Jak poznawaniem świata. Filmowanie dzisiaj, zwłaszcza stał się warstwą wręcz narracyjną, był zarazem warstwą mina.

68 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 69 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży

Na planie Ogniem i mieczem, reż. Jerzy Hoffman W grę wchodziły dwa wielkie poligony wojskowe: Drawsko Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, w Biskupinie sceny na Siczy Zapo- Pomorskie oraz Biedrusko pod Poznaniem. Ten drugi wydawał mi roskiej i fragmenty stanicy w Czehryniu, którego resztę „dorobili- się właściwszy ze względu na pofałdowane ukształtowanie terenu śmy” w górskim skansenie w Zubrzycy Górnej. Powędrowaliśmy i wielką różnorodność obszarów leśnych. Znaleźliśmy tam nie tylko do Lublina, aby skręcić kaplicę Świętej Trójcy (przysięga księcia doskonały teren pod budowę twierdzy, ale i wspaniałe miejsce na Wiśniowieckiego), komnaty książęce (czyli Łubnie) filmowaliśmy bitwę pod Żółtymi Wodami, szerokie stepy i przeróżne pasaże. w Warszawie w Zamku Królewskim i w forcie Sanguszki. Pojecha- Zgromadzenie w jednym, dobrze strzeżonym miejscu tak wielu liśmy do Krakowa i Pieskowej Skały – tamtejszy zamek był naszym różnych obiektów zdjęciowych miało ogromny plus i znacznie Toporowem, czyli kwaterą króla Jana Kazimierza, tam też rozegrały ułatwiło późniejsze zdjęcia. Tym bardziej, że zarówno dowództwo się finałowe sceny filmu. Zalew na rzece Ropie pod Gorlicami był poligonu, jak i szkoły oficerskiej w Poznaniu zadeklarowało pełną naszym Dniestrem, brama Pieczarskiej Ławry w Kijowie to Piereje- pomoc w naszym przedsięwzięciu. sław, którego wnętrze klasztorne powstało z kolei w Warszawie. Na Jerzy Hoffman i operator Grzegorz Kędzierski zaakceptowali koniec nasza ekipa rozłożyła się pod murami Zbaraża w Biedrusku nasze propozycje, tak więc ruszyliśmy z budową. pod Poznaniem. Brygada górali, pod wodzą świetnego Andrzeja Rychtarczyka Już pierwszy dzień zdjęciowy w Zubrzycy Górnej mógł się stanęła na szczycie wzgórza. Zadziorne chłopy patrzyły na mnie zakończyć totalną katastrofą. Wieczorem, dnia poprzedniego, wyczekująco. Pora wbić kołki wytyczające ponadstumetrowe mury podziwialiśmy piękną, złotą jesień, a rano obudziliśmy się wszyscy przyszłej twierdzy. Całe życie hołdowałem w filmie dewizie, że lep- w śniegu po kolana. Staliśmy na zasypanym śniegiem dziedzińcu sza jest decyzja zła niż żadna, a więc nie było na co czekać. Uda- naszego Czehrynia z dość zasadniczym pytaniem: co robić? Odwo- jąc, że nie czuję ciążącej na mnie odpowiedzialności, stanąłem na łać zdjęcia czy zmienić scenę na zimową? Drugą część tych zdjęć środku przyszłej bramy i rozpostarłem ramiona. mieliśmy kręcić dopiero wiosną. Wszyscy czekaliśmy na decyzję – No, chłopaki! Od tego miejsca w prawo i w lewo po pięćdziesiąt Jerzego Hoffmana. Ktoś z ekipy bąknął pod nosem: metrów. – Wiadomo, że nie zaczyna się zdjęć trzynastego, i do tego Kołki zostały wbite, a brygada wręczyła mi na pamiątkę wielki w poniedziałek. gwóźdź przystrojony trawami i kwiatami polnymi. Mam go nadal Rzeczywiście istnieje stary, ale nadal cieszący się wielkim respek- w pracowni, już mocno zardzewiały. tem przesąd, że rozpoczęcia zdjęć nie planuje się na poniedziałek Przy „wytyczaniu” Rozłogów – dworu z zabudowaniami gospodar- ani na trzynastego. Hoffman brodził w tym kopnym śniegu przez czymi i palisadą obronną – brodziliśmy z Anią Bohdziewicz po wiel- dłuższą chwilę i w końcu zadecydował: kiej polanie na terenie skansenu w Sierpcu, pośród traw sięgających – A ja zawsze zaczynałem filmy trzynastego i wszystko było po szyję. Nie sposób było skorygować ewentualne błędy rysunkowe w porządku. Do roboty! Kręcimy! Patrzcie, jak to wszystko pięknie i dostosować je do terenu. Uratowało nas wieloletnie doświadczenie wygląda w śniegu. Najwyżej się potem, przed bramą da piany stra- – dwór stanął dokładnie tak, jak sobie wyobrażaliśmy. żackiej i będzie dobrze, a tak mamy przypadkowo jeszcze jedną

Fot. Zenon Zyburtowicz/East News Zyburtowicz/East Fot. Zenon Równo sto dni trwały zdjęcia do Ogniem i mieczem, co zresztą porę roku w filmie. Ogniem opisał młody asystent reżysera, Krzysztof Łukaszewicz, w książce Matka natura wynagrodziła męstwo, albowiem dzięki temu „100 dni Hoffmana”. Jego pojawienie się w ekipie było prawdziwą nagłemu ochłodzeniu, obdarowała nas przepiękną scenerią wróżb niespodzianką, a ja obserwowałem go z żywym zainteresowaniem Horpyny przy młyńskim kole. Bohun znalazł się nieoczekiwanie przez cały okres zdjęciowy. Może dlatego, że był w wieku mojego w otoczeniu nieprawdopodobnie długich sopli lodowych i cała syna, ale też zaimponowała mi jego determinacja. Na długo przed scena aż skrzyła się w odbitych promieniach słońca. Te sople rozpoczęciem zdjęć przed Hoffmanem stanął wysoki młody męż- wyglądają tak nieprawdopodobnie, że po premierze filmu byłem czyzna i powiedział nieśmiało, że zna Trylogię na pamięć, a histo- wielokrotnie nagabywany, z jakiego tworzywa i jaką metodą je się ria to jego żywioł. Jest studentem, ale jego prawdziwym marzeniem robi. jest chociażby sprzątać na planie filmowym. Stawia do dyspozy- Po tych kilkunastu „przerzutach” po całej Polsce, rozłożyliśmy się i mieczem cji nie tylko siebie, ale i swojego terenowego nissana. Czy można na dłuższy popas pod murami Zbaraża. takiemu człowiekowi odmówić? „Młody”, bo taką zyskał ksywę, Czas pomiędzy ujęciami niejednokrotnie umilał nam Bohun, szybko zadomowił się w ekipie. Stał się prawą ręką naszego kie- czyli Aleksander Domagarow. Z Saszą zaprzyjaźniliśmy się od rownika zdjęć Józka Jarosza. Pod jego czujnym okiem przechodził pierwszego dnia jego pobytu w Polsce. Przyjechał do nas pełen – na planie superprodukcji prawdziwą szkołę filmową, a ja obserwowałem to z rosnącym niepo- mieszanych uczuć i obaw jak też „poliaczki” potraktują Rosjanina. kojem i miałem coraz większe wątpliwości, czy jeszcze kiedyś wróci Bardzo wrogo czy tylko z dystansem? Tak go nastawili w Moskwie, na studia prawnicze. Oczywiście musiał, jak każdy, przejść chrzest że kiedy przekonał się o naszej szczerej sympatii, z miejsca stał się część I bojowy. Józek Jarosz, wezwał go wczesnym świtem. takim polonofilem, że rosyjskie media do tej pory mu to pamię- – Młody! Leć po jazdę! tają. Nie sposób było nie pokochać tego otwartego i wspaniałego Zawsze chętny do pomocy Krzysztof pognał co sił do obozowi- człowieka. Kobiety to osobna historia. Nie spotkałem chyba żadnej, Andrzej Haliński ska koniarzy, pozbierał w błyskawicznym tempie spory oddział która oparłaby się jego wdziękowi i urodzie. A kiedy śpiewał wie- husarii i na jego czele pojawił się na planie. Józek aż poczerwieniał czorami romanse Aleksandra Wertyńskiego, miękły wszystkie, bez z nieudawanej złości. względu na wiek i stan cywilny. Nie ominęło to nawet mojej żony! areszcie wystartowaliśmy! W Galerii Porczyńskich na Z kierownikiem produkcji, Pawłem Bareńskim, odpowiedzialnym – Po kiego mi tu te konie, jeżeli jazda i kamera nie są gotowe? Ku memu szczeremu zadziwieniu ona również w jego obecności Placu Bankowym odbyła się uroczysta konferencja pra- za sprawy inscenizacji i obiektów zdjęciowych, zaczęliśmy przemie- – Jak to jazda niegotowa, przecież ich przyprowadziłem?! poruszała się inaczej i z przyjemnością zasiadała przy wspólnym Nsowa. Wielu znanych aktorów, reżyserów i operatorów rzać kraj wzdłuż i wszerz, aby zaprezentować Jerzemu Hoffmanowi – Jazdę pod kamerę miałeś ściągnąć, a nie husarię! stoliku... No, cóż! Nic na to nie poradzę. życzyło nam powodzenia, a kilka dni później jeszcze więcej ludzi pierwsze propozycje plenerów oraz miejsc pod budowę dekoracji. Starzy wyjadacze tarzali się ze śmiechu, ale prawdę powiedziaw- Na szczęście dla wielu mężów Sasza był czujnie pilnowany przez z branży na wspomnienie tytułu naszego filmu, pukało się zna- Po żmudnej i mało owocnej dokumentacji, poprosiłem, żebyśmy szy, skąd Krzysztof miał wiedzieć, że w żargonie filmowym jazdą Nataszę, żonę, aktorkę i piosenkarkę, która towarzyszyła nam przez cząco w czoło. Nasi producenci, Jerzy Hoffman i Jerzy Micha- zwołali „spotkanie na szczycie”. nazywa się zestaw szyn pod kamerę? Trzeba jednak przyznać, że wiele dni zdjęciowych. luk, z dużym hartem ducha znosili tę powszechną „życzliwość”, – Słuchajcie, możemy tak krążyć miesiącami. Wygląda na to, że uczył się szybko i chętnie. cóż więc nam pozostawało innego, niż uwierzyć w końcowy suk- Zbaraż trzeba po prostu zbudować jako dekorację w dogodnym dla Przez sto dni przemierzyliśmy właściwie całą Polskę. Kręciliśmy * Fragmenty książki „10 000 dni filmowej podróży” Andrzeja Halińskiego; ces? nas miejscu. Rozłogi i wsie ukraińskie w odpowiednio zaadaptowanym Muzeum Prószyński i S-ka, 2002.

70 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 71 Refleksje: Nie ma stolika Moja (filmowa) muzyka

Piszę coś w rodzaju pamiętnika, Jerzy Gruza ale nie w tradycyjnej chronologii zdarzeń, tylko zaczynam od dzisiaj i cofam się do wczoraj… Ciekawie jest obserwować, jak zalążki pewnych zdarzeń urastają stopniowo do wielkich aby ten się przewrócił przed jej kamerą. Będzie miała lepsze katastrof albo wspaniałych sukcesów. Wydaje się, że w tym ujęcie! Jest po szkole filmowej. świecie „wszystko płynie od teraźniejszości wstecz, i znika jak Dyplomowana. Leszek Możdżer ślad statku na wodzie”. Chciałoby się te ślady zatrzymać choć na chwilę. Dosyć! O tym co dzieje się na świecie. Ucieczka w Czechowa i jego W filozofii hinduskiej opowiadania. Spierdalać. występuje pewien czynnik, który podważa całkowicie zachodnie myślenie. Jest to maja – ułuda, świat realny jako Park Agrykola Warszawa. Jesienne słońce. Stadion dla młodzieży. Sport – – kompozytorskie iluzja, coś, co naprawdę nie istnieje. jaka to ciężka, mozolna praca i wysiłek. Biegacze. W oddali „Wahadło umysłu trener udziela rad i wskazówek! Młodzi chłoną zapamiętale, oscyluje między… sensem i bezsensem, a nie między dobrem a później w żółtych koszulkach okrążają stadion ze stoperami a złem”. w ręku. Carl Gustav Jung Jakaś drużyna piłkarska przygotowuje się do gry. Rozgrzewka. Bramkarz wykonuje cały zestaw ćwiczeń, które nienasycenie Od dłuższego czasu mają mu pomóc podczas meczu. Jest zacięty w tym i przejęty. Ma trochę za duże szpanerskie rękawice jak gwiazdorzy z boisk czuję się tak, jakbym za chwilę ruszał w „trasę koncertową”, a ja… Jerzy Armata światowych. Ćwiczy zapamiętale. Niestety, w meczu strzelają Teleexpress i Marek Sierocki mnie zapowiadają, a ja n i e m a m mu łatwo gole. Jest za niski. Natura! Nie wyćwiczy zasięgu żowych: Nienasycenia (2003) żadnego koncertu. ramion i wzrostu. Aż dziw bierze, że Leszek Możdżer – jeden z naszych Wiktora Grodeckiego (nomina- My też próbujemy cja do Orła, 2003) oraz Wszyst- Papież takich mozolnych najlepszych kompozytorów jazzowych – tak rzadko otrzymuje kich kobiet Mateusza (2012) Artu- przyjmie dwie rodziny część 23 ćwiczeń w różnych ra Więcka „Barona” (Jańcio Wod- uchodźców z Iranu. Watykan, propozycje od filmowców, a jeśli już, to głównie bywa dyscyplinach nik za muzykę na Prowincjona- to kilka tysięcy metrów codziennego życia. angażowany jako odtwórca (nie tylko jako pianista, nagrywał liach we Wrześni, 2013). kwadratowych. Często bez rezultatu. również muzykę filmową na klawesynie, organach Hammonda, Naukę gry na fortepianie roz- Strzelają nam począł w piątym roku życia i prze- 40 lat Festiwalu Filmowego gole. syntezatorach, gitarze, ukulele, gitarze basowej, a nawet na szedłszy wszystkie szczeble edu- w Gdańsku i w Gdyni. Węgiel nie kacji, uzyskał dyplom gdańskiej i filmy to nasza największa Na pewnym perkusji), zdecydowanie rzadziej jako twórca. Akademii Muzycznej w 1996 ro- krajowa produkcja. spotkaniu ku. Poświęcił się muzyce jazzo- ma – Czy pan jest wej, ale równie znakomicie wy- Antczak milionerem? Czy pan zęsto nagrywa kompozy- a jedenaście lat później Filip Dzier- Skomponował muzykę do kil- konuje muzykę klasyczną. Cie- cje Zbigniewa Preisnera żawski zaprosił go na plan Miłości kunastu filmów, głównie krótkich, – świetne przemówienie jest cudzoziemcem? kawie brzmią uzasadnienia nie- (m.in. „Requiem dla moje- (2013), poświęconej kultowemu z których na szczególne wyróż- których nagród, którymi został z licznymi odwołaniami Czy pan jest C do Kawalerowicza i Boga. stolika go przyjaciela”, „10 łatwych utwo- trójmiejskiemu zespołowi, pod ta- nienie zasługują dźwięki doby- uhonorowany: Paszport „Polity- zagranicznym turystą? rów na fortepian”) czy Jana A.P. ką właśnie nazwą, w której zdoby- wające się z animowanych Re- ki” (2005) otrzymał za „wybitny Widać amerykańską szkołę – Nie. Jestem Kaczmarka (nagrania dla wytwór- wał jazzowe, a właściwie jassowe frenów (2007) Wioli Sowy oraz zmysł improwizacji, wyobraźnię w pointowaniu i końcówce: lekarzem (!?). ni 20th Century Fox oraz Miramax, (bo tak muzycy Miłości określa- dokumentu Agnieszki Zwiefki muzyczną i wszechstronność, dzię- I love you all! Godzinna rozmowa. Profesor transplantolog. Opowiadam m.in. nagrodzonej Oscarem muzy- li swoją muzykę) doświadczenie Albert Cinema (2013), ale skalę ki której polski jazz zyskał nowy mu o zamiarze napisania książki o leczeniu. Dzielę ją na takie ki do Marzyciela Marca Forstera). dwudziestoletni Możdżer (wcze- jego filmowych możliwości kom- oddech i nowych fanów”, zaś na- Zdjęcie pamiątkowe części: głowa, popiersie (serce), układy: trawienny, płciowy, wszystkich uczestników. Założyłem biały kapelusz, aby mnie Jego nazwisko – jako wykonaw- śniej, po maturze, grał w zespole pozytorskich pokazują dopiero grodę RMF Classic „MocArt” za nogi, stopy. Specjalny rozdział:„Ojomy – oddziały intensywnej cy muzyki – widnieje w napisach klarnecisty Emila Kowalskiego). partytury do fabuł pełnometra- „chopinowskie koncerty na całym było widać. terapii” – w kraju i na świecie. końcowych blisko pięćdziesięciu świecie, wyjątkowość i niezmien- Zwiedziłem osobiście w kilkunastu szpitalach. filmów, nie tylko fabularnych, ale ną klasę”. Grywa z muzykami róż- Producenci, Leszek Możdżer i animowanych oraz dokumental- norodnymi stylistycznie, ale za- jeden pijany z Kanady. Chce przy mojej pomocy przy barze Ojcze bank, nych. W niektórych Możdżer po- wsze są to artyści klasy najwyż- jeszcze bardziej wzmocnić polską kinematografię (!?). czyli Deutsche Bank. Spotykam prezesa. Biorę go za jawia się nawet jako aktor, oczywi- szej (m.in. Lester Bowie, Lars Da- Zapewniam go, że może ją tylko poważnie osłabić. Drugi himalaistę, bo w towarzystwie opowiada o Nepalu. Drobny, ście grający muzyka (Weiser Woj- nielsson, Zohar Fresco, David Gil- pyta, czy bankiety odbywają się codziennie, czy co drugi niewysoki, nadaje się w moich oczach na jakiś ośmiotysięcznik. ciecha Marczewskiego, 2000; Żół- mour, Anna Maria Jopek, Adam dzień? Debiutuje… na festiwalu. Zagadnął z grzeczności Walczy z populistami, co chcą ograbić obcą finansjerę ty szalik Janusza Morgensterna, Makowicz, Pat Matheny, Marcus o moje projekty. Mówię mu, że planuję film… nie do oglądania. w Polsce. Ma poczucie humoru. 2000), choć nie tylko – w Polskim Miller, Zbigniew Namysłowski, Szukam pieniędzy. Oddala się… Też bym miał. gównie (2014) Grzegorza Jankow- Adam Pierończyk, Tomasz Stań- Ja się nie zbliżam. skiego zagrał lokaja Romana Bloo- ko, Kazik Staszewski, Tymon Ty- Nowe twarze ma, w którego wcielił się Jan Pe- mański, Michał Urbaniak). „Uknu- Lwy w polityce. Odstające uszy i szczerbaty uśmiech posła. Who is szek. W 2002 roku Sylwester Lat- łem sobie pewien plan, żeby być Jutro rozdanie nagród. Wyjeżdżam dziś Pendolino. that guy? Widziałem go już tysiąc razy. kowski poświęcił mu godzinny muzykiem totalnym i rozwijać się dokument Pub 700, obserwując we wszystkich kierunkach” – po- Dziennikarka telewizyjna Serce kompozytora podczas pracy nad wiedział w jednym z wywiadów. podstawia nogę biegnącemu z dzieckiem na ręku mężczyźnie, Po lewej stronie, tam, gdzie portfel. muzyką do opery opartej na Szek- I tego się konsekwentnie – i z suk-

spirowskim „Śnie nocy letniej”, Fot. Piotr Kamionka/Reporter cesem – trzyma.

72 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 73 Swoich nie znacie: Kazimierz Wróblewski Swoich nie znacie: Kazimierz Wróblewski

Akcja pod Arsenałem, Kazimierz reż. Jan Łomnicki Wróblewski: wybuchy, strzały i… ulewy

Andrzej Bukowiecki

Ponad 150 tytułów liczy filmografia Kazimierza Wróblewskiego, który od 40 lat nadzoruje realizację scen filmowych z użyciem broni palnej i pirotechniki. Tę trudną, odpowiedzialną i niebezpieczną pracę wykonywał

na planie m.in. Akcji pod Arsenałem, Ogniem i mieczem, Pana Tadeusza, Narodowa Fot. Pieńkowski/Filmoteka Romuald

Pianisty, a ostatnio Obławy, Karbali oraz Wołynia. życia. Wojciech Wójcik kręcił w Tatrach ostat- to człowiek bajka: ma wielką wiedzę, a przy Polańskiego (Polska-Wielka Brytania-Francja nią scenę kryminału Trójkąt bermudzki (1987), tym jest przesympatyczny. Ale złego słowa nie 2002). W pamiętnej scenie filmu hitlerowiec w której chata góralska wylatywała w powie- mogę też powiedzieć o młodszych filmowcach, zabija w getcie kilku Żydów pod rząd, przy- poligonu na plan. Tak można opisać dro- kilkakrotnie z nim współpracowałem” – mówi trze. „Górale zakładali się między sobą, z której takich jak Krzysiek Łukaszewicz, czy Wojtek kładając im lufę parabellum do skroni. „Aby gę, która przywiodła Kazimierza Wró- pan Kazimierz. strony po wybuchu nadejdzie lawina. Ironicznie Smarzowski. Nie tylko zresztą o reżyserach, nawet ślepe naboje nie wyrządziły krzywdy Zblewskiego do kinematografii. Urodził To właśnie u tego reżysera, w Akcji pod podpytywali mnie, czy założyłem ładunki eks- bo długo mógłbym wymieniać na przykład aktorom, specjalnie je osłabiłem i zaślepi- się 19 września 1953 w Katowiczach, między Arsenałem (1977), Wróblewski pierwszy raz plodujące cicho. Reżyser, jak to reżyser, chciał, wspaniałych operatorów. Sławek Idziak, Łukasz łem wylot lufy. O tym, że padły strzały, miały, Grodnem a Lidą (dziś Białoruś). Od piątego nadzorował efekty pirotechniczne i działania żeby kamera stała jak najbliżej miejsca deto- Kośmicki, Arek Tomiak czy Piotr Sobociński jr. oprócz huków, świadczyć wylatujące z broni roku mieszkał w Łodzi, gdyż tak potoczyły się z bronią. „Fakt, że w wieku zaledwie 23 lat otrzy- nacji. Był tak pochłonięty tym, co działo się na na pewno znaleźliby się wśród nich. Ci wszyscy łuski i tryskająca z głów ofiar krew, którą zajęli jego rodzinne losy. Jako młody chłopak odbył małem tak odpowiedzialne zadanie w ważnym planie, że w momencie odpalania ładunków ludzie są bardzo profesjonalni, a jednocześnie się charakteryzatorzy. Obawiałem się, że przy służbę wojskową. Podczas jej pełnienia nabył i trudnym w realizacji filmie wojennym, chyba zapomniał się schować. Cud, że nie oberwał skromni, fajni. Aż chce się z nimi pracować, tylu seryjnych strzałach parabelka się zatnie. umiejętności sapera i pirotechnika. W czasie o czymś świadczy” – mówi z dumą. „Pamię- jednym z kawałków dachówki, które fruwały nawet w trudnych warunkach. Karbala miała O dziwo wytrzymała. Moje szczęście trwało ćwiczeń na poligonie robił pozoracje nieprzy- tam, że wtedy wszedłem do jakiegoś biura w powietrzu jak motylki. Najwięcej odłamków mały budżet, lecz dzięki energii Krzyśka, Arka do chwili, w której padła komenda: »Robimy jaciela. W tym celu uprzednio zapoznał się filmowego. Sekretarka zapytała: »Pan w jakiej poleciało w stronę drugiej kamery, filmują- i kierownika produkcji Andrzeja Besztaka dubel!«. Były trzy duble i wszystko poszło z materiałami wybuchowymi. „Byłem jeszcze sprawie?«. Ja na to, że jestem pirotechnikiem. cej scenę z oddalenia. Mam bardzo stresu- wyszło nam chyba dobre, efektowne kino” – dobrze. Wtedy też, jak po eksplozji w Trójką- w wojsku, jak dowiedziałem się przypadkowo, »Pan, młody człowieku, pirotechnikiem?«. Nie jącą pracę, ale nie mogę dać ekipie i aktorom mówi Kazimierz Wróblewski. cie bermudzkim, uszło ze mnie powietrze” – że w łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych mogła w to uwierzyć” – dodaje ze śmiechem. poznać po sobie, że się boję. Lecz kiedy tamta Przy większości filmów realizowanych zwierza się Wróblewski. zatrudniają pirotechników. Po wyjściu do cy- Wielkim przeżyciem dla Kazimierza Wró- chałupa poszła z dymem, przyznaję, miałem z udziałem Wróblewskiego jako pirotechnika, wila skierowałem tam swoje kroki i zostałem blewskiego było spotkanie z dowódcą akcji duszę na ramieniu, a kiedy opadł pył i upew- bohater naszego artykułu czuwa również nad Pada deszcz przyjęty do pracy. Miałem 21 lat” – wspomi- pod Arsenałem, Stanisławem Broniewskim niłem się, że nikomu nic się nie stało, ode- scenami z bronią. „Z nimi miewam więcej pro- Trzecią filmową specjalnością Kazimierza na Wróblewski. „Orszą”. W magazynie WFF razem wybie- tchnąłem z ulgą” – opowiada pan Kazimierz. blemów niż z pirotechnicznymi, gdyż młodzi Wróblewskiego są efekty specjalne na planie, Zaczynał jako asystent pirotechników rali odpowiednią broń. Młody pirotechnik aktorzy z reguły nie przechodzą dziś przeszko- ale już nie pirotechniczne. Jednym z wielu jest w produkcjach wojennych – filmie Andrzeja z uwagą słuchał wojennych wspomnień żoł- Filmowanie z bronią lenia wojskowego, więc wielu z nich nie umie efekt deszczu. „Byłem pierwszym pracowni- Konica W te dni przedwiosenne (1975) i serialu nierza AK. Podobna sytuacja powtórzyła się Zdobyte w praktyce zawodowej wysokie kwa- posługiwać się bronią. Ponadto sama broń jest kiem polskiej kinematografii, który »robił« Janusza Morgensterna Polskie drogi (1976- wiele lat później przy Legendzie Tatr Wojcie- lifikacje Wróblewskiego potwierdza fakt, że nieprzewidywalna. Pistolet, oczywiście ze śle- deszcz, przedtem zajmowała się tym straż -1977). „Poligonem doświadczalnym stał się dla cha Solarza (1994), tylko że wtedy wsłuchiwał od lat 90. pracował niemal przy każdej pol- pym nabojem w lufie, potrafi zaciąć się akurat pożarna. Kilka razy podpatrzyłem, jak ten mnie kolejny dramat wojenny – Ocalić mia- się w góralskie opowieści ks. Józefa Tischnera. skiej superprodukcji – począwszy od Ogniem podczas kręcenia sceny zabójstwa. Ot, złośli- efekt uzyskują strażacy. Potem sam zrobiłem sto Jana Łomnickiego z 1976 roku. Oficjalnie i mieczem (1999) Jerzego Hoffmana, skoń- wość przedmiotów martwych. Tylko, że aktor sobie deszczownicę i jej oprzyrządowanie. nadal byłem asystentem, ale już miałem pewną Wielkie bum! czywszy na Karbali Krzysztofa Łukaszewicza wypada z rytmu, a reżyser musi w dublu budo- Mogę nią imitować każdy rodzaj deszczu, od wiedzę i doświadczenie, więc podjąłem samo- W latach 80. kariera Kazimierza Wróblew- (2015) i realizowanym obecnie filmie Wojcie- wać suspens od nowa” – tłumaczy Wróblewski. takiego, który tylko kropi, po ulewę. Ze mną dzielne próby z ładunkami wybuchowymi. skiego nabrała rozpędu. Pod koniec dekady Kazimierz Wróblewski cha Smarzowskiego Wołyń, którego premiera Wspomina odwrotną, pozytywną, sytu- można więc nakręcić nową Deszczową pio-

Polubiliśmy się z Łomnickim, potem jeszcze przeżył przygodę, której nie zapomni do końca Wróblewskiego Fot. Archiwum Kazimierza jest zapowiadana na przyszły rok. „Hoffman ację, jaką miał na planie Pianisty Romana senkę” – śmieje się pan Kazimierz.

74 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 75 Niewiarygodne przygody polskiego filmu Ach, te rewiry… Stanisław Zawiśliński imo upływu czterech de- też kilku innych polskich reżyse- kad ta ekranizacja gło- Srebrne Lwy przyznane na ostatnim rów (np. Stanisława Różewicza, Mśnej przed drugą wojną Wojciecha Marczewskiego, Juliu- powieści Henryka Worcella, jak Festiwalu Filmowym w Gdyni obrazowi sza Machulskiego). każde dobre kino, nie zestarzała Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy Cała ekipa Zaklętych rewirów się. Nie tylko z powodu „życiowej”, była mieszana, jednak główne role ponadsystemowej tematyki, ale Janusza Majewskiego to jeden z ważniejszych kreowali polscy aktorzy – Marek również ze względu na znakomi- Kondrat i Roman Wilhelmi. Im cie odtworzony świat przedwojen- laurów w karierze 84-letniego dziś reżysera. obu udział w filmie Majewskiego nych restauracji, soczyste dialogi Jednak jego największym – jak to tej pory – przez lata dobrze procentował. i wspaniałe kreacje aktorskie. Kondrat, być może podczas tam- Film opowiada o zderzeniu się sukcesem były nakręcone, bagatelka, tego kelnerskiego doświadczenia pochodzącego ze wsi młodzieńca 40 lat temu, Zaklęte rewiry. zasmakował już w winach, dla któ- z prawdziwym wielkomiejskim rych, jak wiadomo, porzucił z suk- życiem. Jest kroniką jego doj- cesami uprawiane aktorstwo. rzewania i awansu społecznego. Operatorem filmu został słynny Obserwujemy, jak młody człowiek współpracownik Miloša Formana – wspina się po szczeblach kariery, Miroslav Ondřiček. Był akurat jakie płaci koszty, i jak broni swo- objęty zakazem wyjazdów zagra- jej godności. Stworzony w filmie nicznych, ale Polakom jakoś udało Majewskiego obraz relacji zawo- się go zaangażować. Efekt był zna- dowych i towarzyskich panują- komity. Przez plan Zaklętych rewi- cych w hotelowo-restauracyjnym rów przewinęło się zresztą wielu mikroświatku (ale przecież nie uznanych niebawem za wybit- tylko w nim) tchnie rzadko spo- nych w swoim fachu filmowców – tykanym, zwłaszcza w kostiumo- Ewa Braun, późniejsza laureatka wym kinie, autentyzmem i wiary- Oscara odpowiadała za kostiumy, godnością. przy scenografii pracowali Tade- Nic dziwnego, że poddane nie- usz Wybult i Janusz Sosnowski, dawno cyfryzacji Zaklęte rewiry dekoracjami wnętrz zajmował się zyskują dzisiaj nowych widzów. Maciej Putowski, muzykę skompo- Nie tylko intrygują, ale i… uczą. nował Jerzy Matuszkiewicz. Czytałem, że w niektórych aka- Większość zdjęć zrealizowano demiach kelnerskich (są takie Roman Wilhelmi i Marek Kondrat w filmie w Pradze, ale część w Łodzi i w Kra- Zaklęte rewiry, reż. Janusz Majewski

w Polsce) są „daniem” obowiąz- Fot. News/Polfilm East kowie. Widz zapewne nie orientuje kowym – trzeba się z nim zapoznać się, że na przykład sceny rozgry- i go skosztować przed wejściem do Zaklęte rewiry” – tłumaczył reży- nym budynku o nazwie: Obecní wające się w restauracji kręcono kuchni i na salony. W gastrono- ser powody zainteresowania tema- dům i reżyserska intuicja podpo- w praskim Obecním důmu, kory- mii zmieniły się bowiem zastawy tem. Początkowo zamierzał kręcić wiedziała mu, że trzeba filmować tarze i schody – w Grand Hotelu i dekoracje, ale „rewiry” i układy zdjęcia w Budapeszcie, w którym nad Wełtawą. w Łodzi, natomiast pokoik na pod- podobno są takie same jak dawniej. można było odnaleźć przedwo- Studio Filmowe „Tor” nawiązało daszu, do którego wchodzą boha- „Moje wujostwo prowadziło jenny wystrój i klimat. Wracając kontakty z Barrandovem i zde- terowie filmu – na hali w łódzkiej wielką i bardzo dobrą restaura- z dokumentacji w stolicy Węgier, cydowano o koprodukcji. Jak się wytwórni filmowej (dziś, w prze- cję we Lwowie. Zdarzało mi się zatrzymał się jednak w Pradze. okazało – niezwykle udanej. Scena- ciwieństwie do Barrandova – nie- wchodzić do niej od kuchni. Jako A tam w jednej z knajp natknął riusz napisał znający język polski istniejącej). mały chłopiec stałem tam jak się na pikolaka z fryzurą przylizaną Czech Pavel Hajny, który nieba- Sporo było w Zaklętych rewi- zaczarowany, wydawało mi się, brylantyną, przepasanego fartu- wem stal się współpracownikiem rach wspaniałych oszustw. W nich że odprawia się tam jakieś miste- chem sięgającym kostek; obejrzał nie tylko Janusza Majewskiego przejawia się znajomość filmo- rium. Dlatego zabrałem się za też restaurację w słynnym secesyj- (Słona róża, CK Dezerterzy), ale wego rzemiosła i magia kina.

76 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 Miejsca: kino Kultura Miejsca: kino Kultura

ietrudno obliczyć, że Kultura została Antymultipleks ste pokazy filmowe, jak i kameralnych: przy otwarta w roku 1954. Z racji sąsia- Zdawałoby się, że dwie sale to – w porównaniu restauracyjnych stolikach. W ubiegłym roku Ndowania z Ministerstwem Kultury z multipleksami – ograniczenie działalności. poprawiono komfort oglądania filmów w sali i Sztuki (dziś: Ministerstwem Kultury i Dzie- Tymczasem kino Kultura cieszy się większą Kultura, wyposażając ją w nowe fotele. dzictwa Narodowego) było to kino związ- swobodą w kształtowaniu repertuaru, gdyż W międzyczasie skrystalizowały się szcze- kowe pracowników kultury. Dwa lata póź- zwyczajnie nie ma gdzie wyświetlać komer- gólne formy prezentacji i popularyzacji niej w Kulturze zagościł na krótko Iluzjon. cyjnych hitów w kilku salach, na kilku sean- dorobku kinematografii polskiej, niezależne W następnej dekadzie siedzibę znalazł tam sach dziennie. „Z drugiej strony członkowstwo od jego priorytetowej obecności w bieżącym Film polski Naczelny Zarząd Kinematografii. I choć nie Kultury w Europa Cinemas oraz Sieci Kin repertuarze Kultury. można z nim porównywać Polskiego Insty- Studyjnych i Lokalnych »wymusza« na kinie I tak jesienią 2009 roku, z inicjatywy PIS- tutu Sztuki Filmowej, to tradycji koegzy- zapewnienie w repertuarze pierwszeństwa fil- F-u, wystartowała Akademia Polskiego Filmu, Ostatnio często nadużywany stowania instytucji decyzyjnej w kwestiach mom europejskim, zaś przynależność do SFP której organizatorem w Warszawie jest SFP. przymiotnik „kultowy”, akurat filmu polskiego oraz kina Kultura stało się wysuwa spośród nich na czoło filmy polskie. Słuchaczami Akademii są studenci wyższych w odniesieniu do tego miejsca, zadość, gdyż PISF wprowadził się na miej- Słowo »wymusza« ujmuję w cudzysłów, gdyż uczelni, którzy w ciągu dwóch lat, oglądając w roli głównej sce opuszczone przez NZK. dla nas nie jest to żaden przymus, lecz przy- około stu filmów i wysłuchując wykładów zna- wydaje się jedynie właściwym. jemność” – mówi kierownik kina Kultura d.s. nych filmoznawców, zapoznają się z historią Kolaudacje operacyjnych, Kaja Błeszyńska. rodzimej X muzy. Na cotygodniowych poka- Sześćdziesiąt latHotel minęło… Gdynia w zeszłym to miejsce rokukultowe! – od otwarcia w Warszawie, wczoraj i dziś Źródłem przyjemności jest stworzenie zach Akademii w kinie Kultura większa z jego Kino Kultura przetrwało trudny okres trans- widzom wyjątkowej okazji oglądania na przy- sal pęka w szwach. przy KrakowskimOd kiedyPrzedmieściu nasz narodowy 21/23, kina festiwal Kultura, które istnieje formacji ustrojowej państwa. W drugiej poło- kład tak niszowego filmu polskiego jakPer - Od trzech lat odbywają się pokazy przedpre- w tym samymfilmowy miejscu doprzeniósł dziś. W drugiej się z Gdańska połowie lat 90. stało się wie lat 90. operatorem obiektu zostało Sto- former Macieja Sobieszczańskiego i Łukasza mierowe dla ambasadorów akredytowanych warzyszenie Filmowców Polskich. Kino Rondudy, pokazywanego na tegorocznym w Polsce, uświetnione spotkaniami z twór- kinem Stowarzyszeniado Gdyni Filmowców– co roku, na Polskich. jeden składa się z dwóch sal – większej (234 miej- Festiwalu Filmowym w Gdyni w konkursie cami filmów oraz grającymi w nich aktorami. tydzień, hotel ten zamienia się sca) o nazwie Kultura i mniejszej (60 miejsc), Inne Spojrzenie, czy europejskiej koprodukcji Na pierwszy ogień poszła Obława Marcina która nosi obecnie nazwę Rejs. Ta druga nie Panna Julia, też niedochodowej, ale będącej Krzyształowicza. Te projekcje i dyskusje są Andrzej w najbardziejBukowiecki pożądane miejsce powstała z podziału pierwszej – istniała od bądź co bądź adaptacją sztuki Augusta Strind- wydarzeniami kulturalnymi, które na stałe początku. Nie od razu jednak była ogólnodo- berga, wyreżyserowaną przez Liv Ullmann. wpisały się w kalendarz korpusu dyplomatycz- pobytu gości. stępnym kinem. Do upadku komuny odby- Zresztą usytuowanie kina w obszarze ucho- nego. „Naszym zdaniem spełniają niezwykle wały się w niej kolaudacje polskich filmów. dzącym za jedną z enklaw inteligencji warszaw- pożyteczną rolę, umożliwiając zagranicznym W latach 90. , ale przed przejęciem Kultury skiej, w tym ludzi kultury i sztuki – w nobilitują- dyplomatom głębsze zapoznanie się z polską przez SFP, była „Kinem polskich filmów Rejs”. cym sąsiedztwie Uniwersytetu Warszawskiego, kulturą, tradycją, historią, a także ze współ- Wspomnianym kolaudacjom warto Akademii Sztuk Pięknych, Akademii Teatralnej czesnością naszego kraju. Z reguły owocują

Fot. poświęcić kilka słów. Towarzyszyły im walki oraz prestiżowych hoteli: Bristolu i Europej- też ożywieniem wymiany kulturalnej między twórców z partią, cenzurą, NZK, z „betonem” skiego (nie mówiąc o wspomnianym Minister- Polską i zagranicą” – mówi Kaja Błeszyńska. we własnym środowisku, o to, by ich dzieła stwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego) – też mogły albo w ogóle ujrzeć światło dzienne, skłania do opierania repertuaru na sztuce fil- Róg obfitości albo wejść na ekrany w wersji nieokrojonej. mowej przez duże S. Wymienienie wszystkich pozostałych kanałów, Najbardziej ponury przebieg miała „Kultura wyróżnia się tym, że w przeciwień- którymi do widzów Kultury dociera cyklicz- kolaudacja antystalinowskiego Przesłu- stwie do multipleksów, komercję filmową, którą nie ambitna twórczość filmowa, z rodzimą chania Ryszarda Bugajskiego, które w sta- tworzą głównie przeboje hollywoodzkie, sta- na czele, przekracza objętość tego artykułu. Kinoteatr Rialto nie wojennym zlinczowano i odłożono na wia dopiero na trzecim miejscu” – podkreśla Do najważniejszych należą: pokazy obiecu- półkę, gdzie przeleżało siedem lat. Nieco Błeszyńska. „Natomiast pod względem tech- jących debiutów, uhonorowanych Nagrodą bardziej humorystyczny charakter przybrał nicznym w niczym nie ustępuje obiektom wie- im. Janusza Morgensterna „Perspektywa”, kolaudacyjny pokaz Rejsu Marka Piwow- losalowym. A nawet je przewyższa, bowiem rekonstrukcje cyfrowe polskiej klasyki filmo- skiego – komedii, której mniejsza sala Kul- w obydwu salach Kultury filmy można odtwa- wej, premiery polskich filmów dokumental- albo – tury zawdzięcza swą nazwę. Reżyser, nie rzać – oczywiście z dźwiękiem Dolby Digi- nych, gale wręczania Złotych Taśm – nagród chcąc, aby cenzorzy usłyszeli co bardziej tal – nie tylko z plików DCP, w wersji zarówno Koła Piśmiennictwa Filmowego SFP, pre- aluzyjne dialogi z filmu, postarał się o to, 2D, jak i 3D, z nośników Blu-ray czy DVD, ale miery filmów działającego przy SFP Studia by w stosownych momentach zagłuszał je także z projektorów na taśmę 35mm, których Munka (niezależnie od nich, krótkometra- brzęk metalowej popielniczki, upadającej multipleksy się pozbyły” – dodaje Wojtowicz. żowe filmy Studia są dołączane do seansów na podłogę. Po projekcji zaś usłyszał od jed- Warto też dodać, że ten wysoki poziom tech- pełnometrażowych, a kino Kultura jest zwol- nego z kolaudantów: „Komedia powinna niczny kina idzie w parze z niezwykle fachową nione z wyświetlania reklam komercyjnych), Cinema być albo śmieszna, albo słuszna, a ta nie obsługą oraz profesjonalnym i oddanym swej repliki Krakowskiego Festiwalu Filmowego jest ani śmieszna, ani słuszna”, czyli tekst pracy zespołem ludzi. i Festiwalu Filmowego w Gdyni, przeglądy jak… z Rejsu. Ta satyra na PRL też powę- kinematografii narodowych, wieczory syl- drowała na półkę, ale tylko na rok, po czym Dla studentów i dla dyplomatów westrowe z Anime. stała się filmem kultowym. W roku 2009, po remoncie generalnym Kultury „Mnogość innych pokazów i przeglądów „W sali Rejs nadal odbywają się kolaudacje, (wystrój większej sali zaprojektował wybitny oraz wydarzenia adresowane specjalnie do tyle że w przeciwieństwie do tych z minionej scenograf, laureat Oscara – Allan Starski), członków SFP, takie jak: „Jajeczka Wielka- epoki, nie mają charakteru opresyjnego, lecz nastąpiło nowe otwarcie kina. Od tamtej pory nocne”, Zaduszki, projekcje dla Koła Seniorów, Paradiso... konsultacyjny. Biorą w nich udział głównie Kultura zaprasza także do restauracji, która czy seanse naszego Dyskusyjnego Klubu Fil- eksperci PISF-u” – zauważa Grzegorz Woj- jest miejscem towarzyskich spotkań człon- mowego, dopełniają program Kultury, chyba Anita Skwara towicz, rzecznik prasowy Stowarzyszenia ków SFP i nie tylko – zarówno gremialnych: godny nazwy kina” – podsumowuje Grzegorz

Fot. Adrianna Kędzierska/SFP Fot. Kędzierska/SFP Adrianna Filmowców Polskich. na poczęstunkach uświetniających uroczy- Wojtowicz.

78 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 79 Studio Munka Studio Munka Jesienne premiery Kalina Pietrucha Fikotko wróć, Ostatni sezon, Lila i Basen – to tytuły krótkich metraży z październikowej premiery w warszawskim kinie Kultura.

ikotko wróć to animacja kilkuletni Joszko, u którego w do- Wojciecha Kołyszko – mu zamieszkuje nieoczekiwanie F grafika, malarza, ilustra- kuzynka Lila. Chłopiec zyskuje tora i rysownika. Bohaterką fil- kompana do zabaw, jednak z po- mu jest tytułowa Fikotka, gwiaz- zoru niewinne gry szybko przera- da memów, która pod wpływem dzają się w rywalizację o to, które impulsu porzuca rodzimy Mem- z dzieci będzie spało z mamą. Lila Land i zaczyna wędrówkę przez to zanurzona w fantazji kilkulet- bezgraniczny Kosmos Obrazów. niego dziecka historia o zazdro- Fikotko wróć, reż. Wojciech Kołyszko Twórca Fikotki, będący też nar- ści, odrzuceniu, poczuciu krzyw- Munka-SFP Fot. Studio ratorem, próbuje na różne spo- dy i... o czymś jeszcze. Dominika soby skłonić ją do powrotu. Ale Łapka napisała scenariusz i film żowych Filmów Fabularnych. Je- ma ciągle swój azyl, swoje miej- ona, w wyniku spotkań z rozma- wyreżyserowała, natomiast zdję- go bohater Karol (Adam Worono- sce – miejski basen. Jednak wkrót- itymi rodzajami obrazów, stop- cia zrealizowała Weronika Bilska. wicz) ma wiele problemów. Żona ce okazuje się, że i tu zaczyna ro- Fot. Studio Munka-SFP Fot. Studio niowo odkrywa własne uczucia Producentem wykonawczym i ko- (Agnieszka Grochowska) w trosce bić się ciasno… Basen jest filmo- Punkt wyjścia i potrzebę autonomii. Wojciech producentem jest Centrala. o zagrożoną ciążę releguje go wą adaptacją opowiadania Mar- Kołyszko jest zarówno reżyserem Premierowy pokaz w Kultu- z małżeńskiej sypialni na wąskie ka Kochana, które zostało opubli- filmu, jak i autorem scenariusza rze zamknął Basen Krzysztofa polowe łóżko. W pracy pojawia kowane w tomie „Mówi Warsza- oraz opracowania plastycznego. Pawłowskiego – film docenio- się coraz więcej młodych, którzy wa” (Trio-MPW, Warszawa 2011). powalczy o nominację Film powstał w koprodukcji z Se- ny już podczas tegorocznego fe- chcą przejąć jego stanowisko. Zdjęcia do filmu zrealizował Do- rafiński Studio, producentem wy- stiwalu w Gdyni, gdzie zdobył Nowi sąsiedzi natarczywie minik Danilczyk. Film powstał konawczym jest Marek Serafiński. nagrodę specjalną Multimedia zaznaczają swoją obecność. Teść w koprodukcji z Alter Ego Pic- Muzykę zaś skomponował Miko- Polska za niepokorność twór- przejmuje kontrolę nad pilotem tures, producentem wykonaw- łaj Trzaska. czą w Konkursie Krótkometra- do telewizora. Na szczęście Karol czym jest Izabela Igel. Dokument Ostatni sezon to de- biut Sławomira Witka, absolwenta do Oscara! Gdyńskiej Szkoły Filmowej i ope- ratora obrazu. Film obejmuje je- Anna Kot den dzień: od zmierzchu do świtu, obrazując połów przeprowadzany przez bałtyckich rybaków – ojca Obiekt nominowany Produkcja Studia Munka-SFP – Punkt wyjścia Michała Szcześniaka, jako jedyny polski i syna. Czas wypełniony codzien- ną mozolną i ciężką pracą. W kon- film – znalazła się na ogłoszonej 26 października shortliście dziesięciu tytułów, które tekście filmu pojawia się pytanie powalczą o oscarową nominację w kategorii Documentary Short Subject. o to, jak długo można jeszcze wal- do nagród IDA! czyć o podtrzymanie rodzinnej tradycji i wierzyć, że to nie jest ardzo się cieszę, to zaszczyt. poczęła się dla Punktu wyjścia field Doc/Fest – festiwalu, któ- lu Form Dokumentalnych NURT, ostatni sezon na morzu. Sławomir Głośny dokument Pauliny Skibińskiej Obiekt został W takich chwilach jestem już w listopadzie 2014 roku – kie- rego laury również kwalifikują Documenta Madrid, Międzynaro- Witek zrealizował swój dokument nominowany do najbardziej prestiżowej nagrody dla filmów Bteż wdzięczny całej ekipie, dy to obraz otrzymał Złotą Ża- do Oscara, co zwiększyło szan- dowego Festiwalu Filmów Doku- właściwie w całości samodzielnie dokumentalnych IDA (International Documentary Awards). z którą realizowałem film oraz bę w Konkursie Krótkometrażo- se dokumentu w walce o znale- mentalnych o Prawach Człowieka od scenariusza, przez reżyserię, głównej bohaterce – Anecie. To wych Filmów Dokumentalnych zienie się na shortliście. Warto w Kijowie oraz Międzynarodowe- zdjęcia i montaż. Koproducentem jej niezwykła odwaga sprawiła, podczas 22. edycji festiwalu Ca- jeszcze przypomnieć, że w czerw- go Festiwalu Filmów Dokumen- i producentem wykonawczym ob- ilm powalczy o nagrodę w ramach programu „Pierwszy Słowacji. Z kolei w Nashville otrzy- że powstanie dokumentu było merimage. Nagroda ta umożli- cu 2014 Punkt wyjścia otrzymał talnych w Budapeszcie (BIDF). razu jest Staroń Film. w kategorii krótkometrażo- Dokument” od czasu światowej mał nagrodę specjalną, a w trakcie możliwe. Wielką inspirację, ale wiła producentom podjęcie sta- Jantara dla najlepszego krótko- Autorem zdjęć jest Przemysław Pierwszą z dwóch fabuł wyświe- Fwej wraz z czterema innymi premiery podczas styczniowego zakończonego pod koniec wrze- i pomoc, dał mi również opiekun rań o kwalifikację oscarową. Film metrażowego dokumentu pod- Niczyporuk, zaś koproducentem tlanych podczas październikowej dokumentami. Głosowanie roz- festiwalu Sundace wziął już udział śnia Camden Film Festival zdobył artystyczny, pan Jacek Bławut” – znalazł się pośród 74 produkcji czas 33. Koszalińskiego Festiwa- dokumentu Studio Filmowe N. premiery była Lila – film Domini- pocznie się 13 listopada i potrwa w prawie pięćdziesięciu festiwa- Camden Cartel Award dla najlep- powiedział reżyser dokumentu z całego świata, które przeszły lu Debiutów Filmowych „Młodzi Nominacje do Oscarów zostaną ki Łapki, prezentowany już w Kon- do końca miesiąca. Laureatów na- lach na całym świecie. Film zdobył szego krótkiego metrażu. Obiekt tuż po ogłoszeniu listy. tę drogę selekcyjną. W między- i Film”, ponadto został też doce- ogłoszone 14 stycznia 2016 roku, kursie Polskich Filmów Krótkome- grody poznamy 5 grudnia podczas nagrodę specjalną na wspomnia- znalazł się także w regularnej dys- Droga w kierunku najważniej- czasie dokument otrzymał także niony podczas m.in. Kameralne- a uroczystość rozdania statuetek trażowych tegorocznych Nowych gali w Paramount Theater w Los nym Sundance, ale także wyróż- trybucji kinowej w USA, Holandii szej w świecie kina nagrody, roz- główną nagrodę podczas Shef- go Lata, Opolskich Lam, Festiwa- odbędzie się 28 lutego. Horyzontów. Jego bohaterem jest Angeles. Obiekt wyprodukowany nienia w Tampere, Wilnie oraz na i Japonii. A.K.

80 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 81 PISF PISF

Kalina Cybulska: Scenarzyści mogą Czy po Bogach ta tendencja się jeszcze autorze, a nie na świecie. Zatem u nas nie w PISF składać wnioski na stypendia wzmogła? Pojawiają się już głosy ma przestrzeni na kino gatunkowe. Takiej scenariuszowe w czterech rodzajach: krytyczne. Nie wszystkim podoba się intelektualnej przestrzeni. I chyba w tym filmy autorskie, filmy o tematyce to, że coraz więcej filmów jest opartych względzie nic się tutaj nie wydarzy. historycznej, filmy dla młodego widza na faktach. oraz filmy o znaczącym potencjale Może to jest jakiś instynkt Czy projekty adaptowane wypadają frekwencyjnym. Który z tych rodzajów samozachowawczy filmowców, którzy lepiej od oryginalnych pomysłów? wypada najlepiej, a który najsłabiej? wreszcie zrozumieli, że dla kina Zapomnieliśmy, że największy sukces Grzegorz Łoszewski: Myślę, że ten najważniejsza jest postać i oczywiście polskiego kina, czyli polska szkoła, wziął podział wynika z potrzeby innych historia, którą tą postacią opowiadamy. się wprost i bezpośrednio z literatury. kryteriów oceny, ale wydaje mi się, że Nawet w tej sesji, którą kończymy rok (3. Z jednej strony to była literatura tak naprawdę przechodzą rzeczy, które, sesja 2015 – przyp. K.C.), znowu większość realistyczna, która lepiej czy gorzej, ale najprościej ujmując, są interesujące. wniosków to projekty z bohaterem próbowała opisać tamtą rzeczywistość, Szuflada: film historyczny czy kino z przeszłości. To niekoniecznie są a z drugiej strony ludzie, którzy tę autorskie jest tak naprawdę czymś ludzie bardzo znani. Często są to literaturę tworzyli byli bardzo aktywni drugorzędnym. Liczy się to, czy postaci zapomniane albo takie, które w tworzeniu dla kina. Dokładnie taka sama w tym pomyśle w postaci treatmentu w swoim czasie nie były postaciami rzecz dokonała się w latach czterdziestych jest jakiś potencjał, czy jest tam coś pierwszoplanowymi. Ale mają w sobie w Stanach Zjednoczonych, kiedy interesującego, czy jest tam bohater, coś intrygującego, a ja bezwzględnie wielkie studia zaprosiły do współpracy jakaś historia, coś poruszającego, uważam, że trudno sobie wyobrazić najwybitniejszych amerykańskich pisarzy intrygującego, oryginalnego. I jeśli jest, dobry scenariusz bez ciekawych postaci. i nagle dla Franka Capry czy innych to z ręką na sercu mogę powiedzieć, że Jeśli nawet scenariusz nie jest w sensie reżyserów dialogi zaczęli pisać najlepsi to z reguły, albo niemal zawsze, znajduje opowiadania zbyt poruszający, ale sama amerykańscy literaci. To samo stało się w grupie oceniającej pozytywną ocenę. postać ma w sobie silne wewnętrzne po wojnie w Polsce. Dzisiaj tego nie ma, Oceniam projekty w Instytucie już pęknięcie, to już jest materiał na kino. może poza Januszem Głowackim, Olgą od dziesięciu lat i oczywiście widzę W tej sesji jest kilka takich projektów, Tokarczuk, Zygmuntem Miłoszewskim pewne tendencje. Ostatnio dostajemy które są interesujące przez samo i jakimiś jeszcze pojedynczymi próbami. coraz więcej wniosków z pomysłem wskazanie intrygującej postaci. Czy Ten brak odbija się na jakości materiału, na kino historyczne, w którym autorzy wyjdzie z tego ciekawe kino? Nie który trafia do realizacji. Jest bardzo szukają bohatera z przeszłości. Mam wiem, ale w sensie pewnego potencjału mało takiej współczesnej literatury, która takie poczucie, że kino odwraca się od bezwzględnie to jest propozycja, którą wchodzi w ten świat, w rzeczywistość. Ja Grzegorz Łoszewski współczesności. Nie mówię, że ono się należy wziąć pod uwagę. nie twierdzę, że antidotum na bolączki

Fot. Marcin Kułakowski/PISF współczesnością kiedyś interesowało, polskiego kina jest polska literatura, ale było zdecydowanie więcej propozycji Czy w propozycjach składanych ale już literaci może tak. Nie ma ich. dotyczących „tu i teraz”. Od kilku na stypendium brakuje panu kina Nawet w sensie współpracy bardziej lat widać bardzo wyraźną tendencję gatunkowego? koncepcyjnej. W naszych studiach odwrócenia – tak jakby tu nie było Na pewno, tylko, że kino gatunkowe filmowych w latach 60., 70. I 80. pracowali postaci, jakby nie było współczesnych zawsze wspiera się bardzo dobrą pierwszoligowi pisarze – Tadeusz tematów. Jest to zaskakujące. gatunkową literaturą. Fenomen Konwicki, Tadeusz Różewicz, Witold najnowszego szwedzkiego kryminału, Zalewski i wielu innych. Dlaczego dzisiaj Może takie kino się po prostu nie w tym ich seriali, wziął się z literatury. producenci czy scenarzyści nie korzystają sprawdziło? U nas tej literatury aż tyle nie ma. z takiej pomocy? To jest dobre pytanie. Trudno powiedzieć. To dotyczy tak Oczywiście są próby, ale niewiele. PISF, jak też różnych konkursów Drugą sprawą jest to, że kino gatunkowe Wróćmy do samego składania Polskie kino scenariuszowych, np. tegoroczny konkurs chyba nie leży w naszym charakterze. wniosków. Scenarzyści w pakiecie w Szkole Wajdy to w zdecydowanej Oczywiście były wyjątki, ale w Polsce muszą złożyć m.in. streszczenie, większości teksty historyczne. takiego kina robi się mało, nie ma treatment, scenę dialogową Wydaje mi się, że autorzy intuicyjnie tradycji, nie uczy się go i chyba nie i eksplikację. Co wypada dobrze, a nad szukają silnej postaci. To się zresztą szanuje w szkołach filmowych. Być może czym trzeba popracować? potwierdziło w Bogach. Taki bohater młodsze pokolenie będzie próbowało coś W Polsce nie umiemy pisać treatmentów. coś nam daje – może być intrygujący, w tej kwestii przełamać, aczkolwiek ja – Mówię to też jako wykładowca. Jest to odwraca się może mieć wyzwanie, z którym sami póki co – nie dostrzegam symptomów umiejętność, którą trzeba posiąść, żeby się jakoś solidaryzujemy. Projekty kina wskazujących na to, że wejdą młodzi materiałem literackim posługiwać się historycznego pojawiają się właśnie reżyserzy czy scenarzyści zorientowani w sensie rozwojowym. Ale treatment to w kontekście szukania bohatera, a nie na kino gatunków. Szkoda. Zwłaszcza również rodzaj dokumentu handlowego. rozprawiania się z historią Polski, czyli brak komedii jest czymś dotkliwym. Tego trzeba się po prostu nauczyć i z tym od współczesności to nie jest szukanie problemu, jakiejś Uważam, że komedia zawsze ma w sobie jest słabo. Niemniej techniczny poziom niewyjaśnionej sprawy, a raczej próba coś oczyszczającego – nawet, jeśli pisania w Polsce przez ostatnie dziesięć odnalezienia silnej postaci. Takiej, zionie tylko sarkazmem. Tego nie ma. lat bardzo się podniósł. Patrząc choćby na której cel jest stosunkowo prosty do Nasze kino jest raczej osobiste, bardzo ten rok, mogę spokojnie powiedzieć, że Z Grzegorzem Łoszewskim zrozumienia, a przeszkody do jego wewnętrzne. Podobnie jak nasza literatura sporadyczne były przypadki nieosiągania osiągnięcia trudne, może nieraz współczesna, która jest, powiedziałbym, literackiej poprawności. Czy to jest rozmawia Kalina Cybulska niemożliwe. bardzo wsobna i egotyczna, skupiona na ciekawe czy nie, to jest osobna kwestia.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 83 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Piotr Fronczewski, Marcin Mastalerz Pod redakcją Ewy Ciszewskiej i Konrada Klejsy Jan Kanty Pawluśkiewicz, Wacław Krupiński Ja, Fronczewski Kultura filmowa współczesnej Jan Kanty Osobny Znak Literanova Łodzi Wydawnictwo Literackie Kraków 2015 Wydawnictwo Biblioteki PWSFTViT Kraków 2015 Łódź 2015

Rok Fronczewskiego w warszawskiej PWST Grupa filmoznawców próbuje przedstawić zjawi- Jan Kanty Pawluśkiewicz zasłynął jako współ- uchodzi za jeden z najwybitniejszych w historii ska składające się na współczesność tzw. Łodzi fil- twórca i szef muzyczny krakowskiego zespołu szkoły. Kolegami aktora byli choćby: Daniel Ol- mowej. Książka odnosi się do czasu po transforma- Anawa, w którym śpiewał Marek Grechuta. Słyn- brychski, Andrzej Seweryn, Ewa Pokas czy An- cji roku 1989, czasami autorzy ograniczają się do ne przeboje, m.in. „Serce”, „Niepewność”, „Dni, drzej Nardelli. Nad tym rokiem ciążyło fatum. okresów krótszych. Wynika to z chronologii zda- których nie znamy”, „Nie dokazuj”, to właśnie je- Kilku świetnie zapowiadających się studen- rzeń (np. Wytwórnia Filmów Fabularnych prze- go kompozycje. Swą pozycję utrwalił wieloma tów, jak Krzysztof Banachowicz, zginęło jeszcze stała istnieć w 1998, Se-ma-for uległ likwidacji piosenkami, które napisał m.in. dla Andrzeja Za- w czasie studiów. Pozostali umawiali się, że już w 1999), po części z metody (rozprawy o Szkole Fil- uchy czy artystów Piwnicy Pod Baranami, m.in. jako absolwenci będą się spotykać zawsze na je- mowej i filmoznawstwie uniwersyteckim). Przed- Grzegorza Turnaua, Beaty Rybotyckiej, Doro- sieni przy grobach kolegów. Z roku na rok było stawione artykuły obejmują kilka obszarów miesz- ty Ślęzak, a przede wszystkim szerszymi forma- ich coraz mniej. Te trudne momenty z życia Fron- czących się w tytułowej problematyce. O ważnych, mi muzycznymi, w tym musicalem „Szalona lo- czewskiego są pretekstem do najciekawszych nie tylko lokalnie, instytucjach napisali: Jarosław komotywa” wg Witkacego, operą „Kur zapiał” do rozmów, jakie się w tej książce pojawiają. Bohater Grzechowiak o WFF, Marcin Adamczak o Opus tekstów Wiesława Dymnego, „Nieszporami ludź- porzuca w nich swoje aktorskie emploi, odsłania Film, Ewa Ciszewska o Se-ma-forze, Michał Don- mierskimi”, poematem symfonicznym „Harfy Pa- się, pokazuje wartości, jakimi kieruje się w życiu. dzik o Wytwórni Filmów Oświatowych, Michał Pa- puszy” czy oratorium wielkanocnym „Droga, Ży- Nie boi się mocnych słów (sam się zastanawia, biś-Orzeszyna o Muzeum Kinematografii. O łódz- cie, Miłość”. Pisał też często – z sukcesem, czego czy nie przekracza granicy patetyczności). Się- kim okresie festiwalu Camerimage, ale przede dowodem liczne nagrody festiwalowe – dla teatru ga jednak po nie rzadko. A jeśli już, to jest w tym wszystkim o budzącym kontrowersje projekcie i filmu (ponad 70 partytur do filmów reżyserowa- sens i prawda, jak choćby na pogrzebie wielo- tzw. Camerimage Łódź Center, może najbardziej nych m.in. przez Agnieszkę Holland, Feliksa Fal- letniego przyjaciela Gustawa Holoubka. Jednak w ostatnich latach dyskutowanym i medialnie na- ka, Krzysztofa Kieślowskiego, Kazimierza Kutza, mimo dużej samoświadomości, elokwencji i ja- głośnionym, pisze Konrad Klejsa. W dość specy- Tomasza Zygadłę). Drugą pasją tego znakomite- sno zarysowanych poglądów nie jest Fronczew- ficzny sposób przedstawiają autorzy sytuację łódz- go kompozytora (notabene absolwenta architek- ski osobą, która śmiałaby mówić innym, jak żyć. kich uczelni związanych z kulturą filmową. Maja tury na Politechnice Krakowskiej) jest malowanie No bo jak, skoro nie ma nawet pewności, że ma Durlik i Kuba Mikurda piszą o związkach studen- (stosuje wymyśloną przez siebie technikę, któ- pełny wgląd do wydarzeń z własnego życia. Nie tów Szkoły Filmowej z Łodzią, a o absolwentach fil- rą nazwał: żel-art). Książka „Jan Kanty Osobny”, ufa pamięci. „Zabij mnie, panie Marcinie, nie pa- moznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim – Marcin która właśnie ukazała się nakładem krakowskie- miętam” to najczęściej powracająca odpowiedź, Chojnacki i Dominika Staszenko. Artykuł Krzysz- go Wydawnictwa Literackiego, jest zapisem fra- kierowana do przeprowadzającego wywiad Mar- tofa Jajko traktuje o łódzkim ośrodku TVP, który – pującej długiej rozmowy, jaką z tym iście renesan- cina Mastalerza. Na początku wydaje się kokie- niestety – od dawna nie pełni roli producenta. Co- sowo uzdolnionym artystą przeprowadził Wacław terią, ale z każdą stroną rozmowy utwierdza nas raz popularniejsza turystyka filmowa (śladami fil- Krupiński. Jest ona lekka w tonie, bo Pawluśkie- w przekonaniu, że Fronczewski jest daleki od mów i ich bohaterów) przedstawiona została przez wicz ma fantastyczne poczucie humoru, ale rów- szpanu, udawania i fałszywej skromności. Mówi, Macieja Kronenberga. Przemiany w funkcjonowa- nocześnie jest rozmową serio, w której z anegdo- kiedy zna się na temacie (vide rozdział o moto- niu kin omawia Paweł Rutkiewicz, nowe zjawiska tami sąsiadują refleksje dotyczące „wszystkiego, ryzacji), historię komentuje z pozycji artysty, nie związane ze świętowaniem w kinach (walentyn- co najważniejsze”. Rozmowę znakomicie dopeł- polityka czy historyka. Dzięki temu poza zajmu- ki, Halloween) prezentuje Aleksandra Krupa- nia rozdział „Osobność na 13 głosów rozpisana”, jącym portretem aktora jest też „Ja, Fronczew- -Ławrynowicz. Ostatnia część książki to rozważa- w którym o artyście mówią jego najbliżsi przyja- ski” kroniką polskiej kultury ostatnich kilkudzie- nia Macieja Kryńskiego o sex-shopach i kinie por- ciele i współpracownicy: Hanna Banaszak, Marek sięciu lat; zaproszeniem za kulisy teatru Syrena no. Po co? Autorzy wiedzą. Mnie brakuje za to roz- Czuryło, Feliks Falk, Agnieszka Holland, Halina z czasów tuż po wojnie, biletem wstępu do kulu- działu(ów) o niezależnych producentach (Contra Jarczyk, Krzysztof Jasiński, Sebastian L. Kudas, arów PWST okresu Marca ’68, wejściówką za ko- Studio, Animapol, Studio N, Taurus Film), o łódz- Kazimierz Kutz, Leszek Aleksander Moczulski, tary Teatru Dramatycznego wyniszczanego przez kich festiwalach („Człowiek w Zagrożeniu”, Festi- Jan Nowicki, Grzegorz Turnau, Zbigniew Wodec- władze stanu wojennego. A przewodnikiem po wal Muzyki Filmowej, Forum Kina Europejskiego ki, Tomasz Zygadło, a także dopełniają unikalne tych miejscach jest Piotr Fronczewski równie do- Cinergia, Mediaschool) oraz o bogatym łódzkim fotografie z archiwum Pawluśkiewicza oraz żel-ar- brym jak aktorem. rynku wydawniczym książek o filmie. ty jego autorstwa. Artur Zaborski Mieczysław Kuźmicki Jerzy Armata

84 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 recenzje: DVD/CD Buszując w archiwach Jerzy Armata

Polskie Radio coraz szerzej czerpie ze swych bogatych archiwów, tym razem sięgając – po niezwykle interesujących seriach „Muzyka źródeł” i „Polish Radio Jazz Archives” – do półek z muzyką filmową. Właśnie ukazała się druga płyta serii „Melodie filmowe”, obejmująca – jak informuje podtytuł – nagrania z lat 1933-1964.

ierwsze „Melodie filmowe” zawierały Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, Komedy i Agnieszki Osieckiej „Nim wsta- nagrania z lat… No właśnie, tu pojawia Inspekcji pana Anatola Jana Rybkowskiego. nie dzień” zaśpiewana przez Edmunda Fet- Psię problem. Jej tytuł sugerował bo- „Melodie filmowe. Volume 2” mają charak- tinga w Prawie i pięści (1964) Jerzego Hoff- wiem, że pochodzą one z lat 1934-1963. Gdy- ter bardziej nastrojowy, by nie rzec senty- mana i Edwarda Skórzewskiego oraz szlagier byśmy zastosowali kryterium daty dokona- mentalny, głównie za sprawą Sławy Przy- Jana Kiepury „Ninon, ach uśmiechnij się” nia nagrań, to zrealizowano je – jak informuje bylskiej. Na płycie znalazły się bowiem aż z niemieckiej komedii Ein Lied für dich. Ilo- dokumentacja zamieszczona w książeczce cztery jej piosenki, oczywiście ze słynną ściowo przeważają jednak – notabene zgodnie dołączonej do płyty – w latach 1951-1963, „Pamiętasz, była jesień” z muzyką Lucjana z tytułem płyty – melodie, głównie w rytmie a gdyby wziąć pod uwagę daty powstania Kaszyckiego i tekstem Andrzeja Czekalskiego walca, grane m.in. przez Sekcję rytmiczną filmów, z których pochodzi nagrana muzyka, oraz Ryszarda Plucińskiego. To moim zda- Benona Hardego, akordeonistę Wojciecha to byłyby to lata 1929-1962. Na płycie drugiej niem najpiękniejsza polska piosenka filmowa. Łojkowskiego, Orkiestrę Polskiego Radia pod uniknięto już tego typu błędów, i zamiesz- Zaśpiewała ją w Pożegnaniach Wojciecha dyrekcją Stefana Rachonia. Bardziej niespo- czono – zgodnie z podtytułem – muzykę Jerzego Hasa przejmująco Sława Przybyl- kojne rytmy prezentuje Orkiestra Jazzowa z filmów, nakręconych w latach 1933-1964, ska, choć na ekranie zobaczyliśmy… Annę Zygmunta Wicharego, brawurowo wykonu- choć same nagrania pochodzą z lat powo- Łubieńską. Pozostałe piosenki Przybylskiej jąc „Drum Boogie” Gene’a Krupy ze zwario- jennych (1952-1964). – „O nocy” z filmu Jeana Renoira Helena wanej komedii Howarda Hawksa Ball of Fire Hitami pierwszej płyty były „Lato, lato”, i mężczyźni, „Jak trudno jest zapomnieć” oraz Trio Krzysztofa Komedy w przejmują- przebojowa piosenka z Szatana z siódmej z Manewrów miłosnych Jana Nowiny-Przy- cym motywie przewodnim z Noża w wodzie klasy Marii Kaniewskiej, marsz z Mostu na bylskiego i Konrada Toma oraz „Wiem, że nie Romana Polańskiego. rzece Kwai Davida Leana oraz sentymentalna byłam dla ciebie” z Trędowatej Juliusza Gar- Podsumowując, po przesłuchaniu całej, bli- samba z Czarnego Orfeusza Marcela Camusa. dana – nie są wcale gorsze. W ogóle zestaw sko 70-minutowej płyty, można zanucić „Ach, Dopełniały je utwory głównie z komedii, m.in. piosenek na tej płycie – zdominowanej jednak jak przyjemnie”. Ten szlagier, pochodzący ze Świateł rampy Charlesa Chaplina, Cyrku przez utwory instrumentalne – jest wyśmie- z Zapomnianej melodii (1938) Konrada Toma Grigorija Aleksandrowa, Skarbu Leonarda nity. Poza songami Przybylskiej znalazły się i Jana Fethkego, znalazł się także na tym jakże Buczkowskiego, Gangsterów i filantropów tu bowiem m.in. słynna ballada Krzysztofa atrakcyjnym krążku.

86 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 In memoriam In memoriam

PAMIĘTAMY O TYCH, KTÓRZY ODESZLI: LISTOPAD 2014 - PAŹDZIERNIK 2015 Yoram Gross: Krakowiaczek

IWONA KAMIŃSKA TADEUSZ KOSAREWICZ JAN LASKOWSKI PIOTR STUDZIŃSKI KRZYSZTOF KRAUZE JAN GRANDYS ZBIGNIEW PITERA 4 IV 1943 – 23 XI 2014 9 X 1933 – 24 XI 2014 10 II 1928 – 08 XII 2014 6 XII 1939 – 23 XII 2014 2 IV 1953 – 24 XII 2014 10 IX 1921 – 27 XII 2014 17 III 1918 – 29 XII 2014 Jerzy Armata ci On Gdy zapytałem Yorama Grossa przed czterema laty – po projekcji dokumentu Tomasza Magierskiego Krakowiaczek ci ja, wyświetlanego w krakowskim Kinie Pod Baranami podczas Jego 85. urodzin – czy nadal czuje się krakowiaczkiem, odparł: „Tak, oczywiście, choć już nie »cijam«. Jak się ma osiemdziesiąt pięć lat, to się już nie »cija«, ale ciągle myśli się o »cijaniu«. Za tymi blondynkami się człowiek ogląda i tak sobie myśli: – Cholera, ale HENRYK KAMYK TADEUSZ KONWICKI BOHDAN PASZKIEWICZ MIKOŁAJ SPRUDIN WITOLD POPKIEWICZ LEON KOTOWSKI HANNA 13 I 1937 – 05 I 2015 22 VI 1926 – 07 I 2015 03 III 1922 – 15 I 2015 01 X 1923 – 24 I 2015 12 VIII 1940 – 29 I 2015 29 II 1944 – 08 II 2015 KIJOWICZ-JAGOSZEWSKA 15 V 1930 – 13 II 2015 bym sobie »pocijał«. Tego nigdy dość. Krakowa także nigdy dość. Tego się nie można pozbyć, gdy się ktoś urodził i wychował w tym mieście. Jak idę spać, to sobie hejnał śpiewam, bo inaczej nie mogę zasnąć. Zawsze najlepiej się czuję w Krakowie. Co parędziesiąt lat zmieniam miejsca. Ja się urodziłem – jak to mówią – zawodowym uchodźcą. I tak sobie uchodzę, uchodzę, uchodzę, jeszcze parę lat i ujdę na zawsze”. Uszedł na zawsze przed kilkoma tygodniami, 21 września, z dala od rodzinnego Krakowa, w Sydney.

arierę rozpoczynał w 1947 roku jako asy- a dziesięć lat później, podczas Krakowskiego RYSZARD CHUTKOWSKI JERZY VAULIN-WOLEN TAMARA JAKŻYNA BARBARA SASS JAN WOJCIECHOWSKI BOGDAN WIŚNIEWSKI ROMAN HUSZCZO 31 I 1933 – 02 III 2015 9 VI 1926 – 09 III 2015 09 VI 1945 – 12 III 2015 14 X 1936 – 02 IV 2015 02 I 1939 – 05 IV 2015 15 III 1930 – 03 V 2015 10 VII 1930 – 11 V 2015 stent Eugeniusza Cękalskiego przy reali- Festiwalu Filmowego, na specjalnej projekcji Kzacji Jasnych Łanów, socrealistycznej plenerowej na Kazimierzu zaprezentowano opowiastki poświęconej elektryfikacji tytułowej jego pełną poezji i nostalgii krótkometrażową miejscowości. Potem terminował u światowej impresję Krakowska jesień. klasy dokumentalisty Jorisa Ivensa (Pierw- Swe losy opisał w książce „Wybrało mnie sze lata, 1947) oraz u własnego brata Natana życie. Wspomnienia z czasów okupacji i nie (Nasze dzieci, 1948). W 1950 roku wyjechał do tylko”, która ukazała się w języku polskim, Izraela, gdzie realizował krótkometrażowe filmy angielskim i hebrajskim. Większą jej część eksperymentalne. Jeden z nich – Pieśń bez poświęcił czasom wojennym i tużpowojen- słów (1958) – nagrodzono podczas brukselskiej nym. To w tym trudnym czasie przyszło mu wystawy EXPO, notabene ex aequo z etiudą dorastać w jakże niesprzyjającej dla niego –

ŁUCJA KRYŃSKA KRZYSZTOF RIEGE KRZYSZTOF BAUMILLER BOGUSŁAW KOBIERSKI JERZY PŁAŻEWSKI WŁODZIMIERZ ŚLIWIŃSKI FELICJA BLASZYŃSKA Romana Polańskiego Dwaj ludzie z szafą. Żyda – rzeczywistości. Okupację spędził – na 28 X 1928 – 25 V 2015 20 VIII 1948 – 16 VII 2015 26 VIII 1946 – 17 VII 2015 15 III 1935 – 27 VII 2015 27 VIII 1924 – 05 VIII 2015 3 VIII 1925 – 07 VIII 2015 28 VII 1926 – 18 VIII 2015 Cztery lata później nakręcił, na podstawie sce- aryjskich papierach – w Krakowie, Warszawie nariusza brata, pełnometrażowy film kukieł- i Otwocku, przeżywając (w dosłownym zna-

kowy Józef Marzyciel, a rok później odniósł Korczyński/KFF Fot. Tomasz czeniu tego słowa) wiele nieprawdopodob- olbrzymi sukces komercyjny komedią Tylko nych wręcz przygód. Opisuje je prosto i bez za funta! W 1968 roku – po wybuchu wojny imię Jerzy. Po drugiej wojnie światowej, kiedy patosu, choć z wyczuwalnym suspensem. Ot, sześciodniowej – wyemigrował do Australii, komunistyczne władze Polski chciały się choćby brawurową akcję uwolnienia przy- gdzie zrealizował wiele popularnych seriali pozbyć Żydów, z konieczności wyemigrowa- jaciela z przygranicznego więzienia w Zgo- (Blinky Bill, Skippy) i filmów dla dzieci (m.in. łem do Izraela. Tam zmieniono mi imię Jerzy rzelicach (obecnie Zgorzelec), której doko- Dorotka i kangur, Mały skazaniec, Sara), naj- na Yoram i tak do dnia dzisiejszego jestem nał w przebraniu polskiego oficera bezpieki. częściej łączących animację z tzw. żywą akcją. dwojga imion: Yoram-Jerzy” – pisze we wstępie Przypomina się tytułowy bohater Pułkownika Był także producentem serialu poświęconego do swych wspomnień. Krakowianinem czuł Kwiatkowskiego Kazimierza Kutza, opartego TOMASZ MARTA KOBIERSKA MARCIN WRONA MARIA SYLWESTER SZYSZKO przygodom popularnego profesora Filutka. się zawsze, często powracając do swego uko- na scenariuszu Jerzego Stefana Stawińskiego. POBÓG-MALINOWSKI 25 VIII 1932 – 12 IX 2015 25 III 1973 – 19 IX 2015 MASTALIŃSKA-PYDA 08 XII 1929 – 18 X 2015 28 X 1940 – 26 VIII 2015 16 X 1929 – 21 IX 2015 Yoram Gross urodził się 18 października chanego miasta. W 1997 roku w kinie Wanda Bo wspomnienia Grossa czyta się momentami 1926 roku w Krakowie. „Rodzice dali mi na odbyła się retrospektywa jego twórczości, jak scenariusz podobnego filmu.

88 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 89 In memoriam VARIA VARIA

2 października zmarł w War- szawie Krzysztof Szot (29 l.), narzystów, pracujących na tytuły, które będą uczestni- reżyser, scenarzysta, monta- Filmy o niezłomnych Natalie Portman i Sławomir Idziak w Gdyni Starym Kontynencie. Na cze- czyły w konkursach między- żysta i producent. Z pocho- le pięcioosobowego zarzą- narodowych. We wszystkich dzenia lublinianin, ukończył W Gdyńskim Centrum Filmo- du FSE stanął Brytyjczyk Ro- trzech międzynarodowych studia z reżyserii w Akademii wym, w dniach 24-26 wrze- bert Taylor. Kadencja zarządu konkursach wymagana jest Filmu i Telewizji w Warszawie śnia odbył się 7. Festiwal Fil- trwa dwa lata. Zgromadzenie polska, a preferowana pre- oraz Wydział Prawa Uniwer- mów Dokumentalnych Nie- Generalne FSE odbyło się 23 miera światowa. W konkursie sytetu Marii Curie-Skłodow- pokorni, Niezłomni, Wyklę- września w Brukseli. polskim preferowane są filmy skiej w Lublinie. Założył Sto- ci. Nagrodę Główną Festi- premierowe, które nie miały warzyszenie Lubelska Grupa walu – Złoty Opornik zdobył w Polsce dystrybucji kinowej Filmowa skupiające twórców film Wolność i Niezawisłość. oraz nie były prezentowane filmowych z Lubelszczyzny. Był Ostatnia nadzieja Sławomira na żadnym polskim festiwa- reżyserem wielokrotnie nagra- Górskiego. Nagrodę dyrekto- Nabór na Krakowski lu odbywającym się przed 56. dzanych krótkich fabuł: Bal Festiwal Filmowy przebierańców, Wyłączność ra festiwalu otrzymali twórcy KFF. Terminy zgłoszeń, regu- według opowiadania Etgara filmu Jaster – tajemnica He- laminy oraz karty zgłoszeń Kereta oraz Strażnicy. Stwo- la Małgorzata Walczak i Ma- znajdują się na stronie: www. rzył też seriale animowano-ak- rek Tomasz Pawłowski. Na- krakowfilmfestival.pl. torskie dla dzieci: Detektyw grodę im. Janusza Krupskiego Łodyga i Opowieści Kota Śpio- otrzymał reżyser obrazu Stel- cha, reżyserował również serial la Maciej Pawlicki. Laur Anioł dokumentalny Prywatne zbrod- Wolności trafił do: Joanny Śmierzchalskiej, Rafała Kacz- Ruszył nabór filmów na 56. Zgłoszenia na nie oraz serial fabularny Leka- TorinoFilmLab rze nocą. Do ostatnich chwil marka i Bartosza Duleby – Krakowski Festiwal Filmowy, zmagał się z ciężką chorobą. młodych twórców filmu Ar- który odbędzie się w dniach Do 1 grudnia można składać kadiusz M. Kolporter. Ten fe- 29 maja – 5 czerwca 2016 ro- aplikacje na AdaptLab 2016 stiwal to największy w Polsce ku. Organizatorzy czekają na oraz Story Editing 2016 – pro- 18 października zmarł Sylwe- przegląd twórczości inspi- zgłoszenia filmów dokumen- gramów powstałych z inicja- ster Szyszko (85 l.), scena- rowanej polską historią, do- talnych, animowanych i krót- tywy TorinoFilmLab. Adapt- rzysta oraz reżyser filmowy tykającej tematyki patrioty- kometrażowych do czterech Lab to zaawansowany kurs i telewizyjny. Był absolwen- zmu i tożsamości. Tegorocz- równorzędnych konkursów – dla doświadczonych scena- tem Wydziału Reżyserii PWSF na edycja, została objęta ho- polskiego oraz trzech mię- rzystów zainteresowanych w Łodzi. W latach 1958-1959 norowym patronatem prezy- dzynarodowych: krótkome- pracą nad adaptacją filmo- pracował w TVP Łódź oraz denta RP Andrzeja Dudy. trażowego, dokumentalnego wą dzieł literackich. W pro- w Wytwórni Filmowej „Czo- oraz muzycznych dokumen- gramie może wziąć udział łówka”, realizując filmy doku- tów DocFilmMusic. W kon- 12 uczestników. Kurs trwa 9

mentalne i oświatowe. Wyreży- kursie krótkometrażowym miesięcy i obejmuje trzytygo- Fot. Spring Open 2015 Joanna Pieczara/Film serował kilka spektakli Teatru o Złotego Smoka rywalizu- dniowe spotkania warsztato- Telewizji ( m.in. Interview, Brat- Maciej Karpiński ją filmy fabularne, animowa- we oraz 2 sesje on-line. Sto- Moving Camera: Dlaczego są Ekranowych (SAG) oraz Amery- ska, Portman podzieliła się licz- wybitniejsi specjaliści w swo- nie dusze, Wierność mężczyzn), w Zarządzie ne i dokumentalne nie dłuż- ry Editing natomiast to pro- lepsze i gorsze ujęcia?”. Garrett kańskiej Akademii Sztuki i Wie- nymi doświadczeniami z pra- ich dziedzinach. Uczestnicy te- seriali i filmów telewizyjnych Europejskiej Federacji sze niż 30 minut. W konkur- gram skierowany do konsul- Brown wymyślił i zbudował na- dzy Filmowej (AMPAS). cy na planie. Tuż przed swo- gorocznych warsztatów spo- (m.in. Najważniejszy dzień Scenarzystów sie dokumentalnym startu- tantów scenariuszowych, grodzony Oscarem stabilizator im odlotem, z rąk Sławomira tkali się z twórcami filmu Bo- życia, W słońcu i w deszczu, Maciej Karpiński – scenarzy- ją filmy dokumentalne śred- producentów i doradców pra- kamery Steadicam i wykorzy- Idziaka, aktorka odebrała sym- dy/Ciało: Małgorzatą Szumow- Pan na Żuławach) i wiele fil- sta, prozaik, dramaturg, ese- nio- i pełnometrażowe po- cujących nad rozwojem pro- stał go do nakręcenia niemal boliczny klucz do Cinebusa. To ską i Michałem Englertem oraz mów kinowych (m.in. Ciemna ista, tłumacz, autor powie- wyżej 30 minut, a najlepszy jektów filmowych oraz przed- stu filmów, zaczynając w 1975 swoiste studio filmowe na ko- opiekunami nowych grup (sce- rzeka, Mgła, Milioner, Zerwane ści, książek o teatrze i filmie z nich otrzymuje Złoty Róg. stawicieli festiwali i instytu- roku od By nie pełzać na kola- Film Spring Open łach, zbudowane w fabryce So- nariuszowej) Film Script Open: cumy). Za Ciemną rzekę otrzy- (wśród nich podręcznika sce- W konkursie DocFilmMu- cji filmowych. Więcej infor- nach Hala Ashby’ego i Rocky’e- z Natalie Portman laris, w przyszłości będzie słu- Marcinem Lechem i Krzysz- mał w 1974 roku Nagrodę Spe- nariopisarstwa „Niedosko- sic nagroda Złotego Hejna- macji na stronie: www.tori- go Johna G. Avildsena. Posia- W dniach 26 września – 5 paź- żyć edukacji filmowej i produk- tofem Rakiem oraz Grupy Fil- cjalną na Międzynarodowym nałe odbicie. O sztuce sce- łu przypada jednemu z mu- nofilmlab.it. da 50 patentów na urządzenia dziernika, w krakowskich Prze- cji filmów fabularnych, w szcze- mów Fabularnych – Previsy: Festiwalu Filmowym w Kar- nariusza filmowego”) oraz zycznych dokumentów o cza- związane z kamerami, w tym gorzałach, odbyły się interdy- gólności debiutów fabularnych Bodo Koxem. Wśród gości po- lowych Warach, Grand Prix – przewodniczący Koła Scena- sie trwania dłuższym niż 50 Steadicam Merlin dla kamer vi- scyplinarne warsztaty audio- młodych filmowców. W Cine- jawili się jeszcze m.in. Magnus Wielkiego Jantara na Mię- rzystów Stowarzyszenia Fil- minut. Natomiast do konkur- deo, Skycam (kamerę na prze- wizualne organizowane przez busie będzie stworzona ak- von Horn, scenarzysta i reży- dzynarodowych Spotkaniach mowców Polskich został wy- su polskiego, w którym głów- wodach, używaną do filmowa- Sławomira Idziaka – 10. Plene- tywna przestrzeń edukacyjna ser Intruza oraz Marcin Koszał- Filmowych „Młodzi i Film” brany na członka Zarządu nym trofeum jest Złoty Laj- Garrett Brown na nia wydarzeń sportowych) oraz ry Film Spring Open. Zaprosze- oraz miejsce do cyfrowej post- ka, autor filmu Czerwony Pa- w Koszalinie oraz Nagrodę Europejskiej Federacji Scena- konik, można zgłaszać wy- Camerimage Mobycam i Divecam, służące nie na jubileuszową edycję Ple- produkcji, tworzenia anima- jąk. Uczestnicy Plenerów, mając Główną Jury na Festiwalu Pol- rzystów (FSE – Federation of łącznie polskie filmy fabular- Jednym z ważniejszych wyda- do filmowania pływaków i nur- nerów przyjęła Natalie Port- cji i efektów specjalnych. Port- ogromny wybór zajęć i warsz- skich Filmów Fabularnych Screenwriters in Europe). FSE ne i animowane nieprzekra- rzeń podczas 23. edycji Mię- ków podczas olimpiad. Brown man. Słynna aktorka podzieli- man nie kryła podziwu dla Sła- tatów, mogli się zgłosić do Gru- w Gdańsku. Sylwester Szyszko skupia związki, gildie i sto- czające 30 minut oraz filmy dzynarodowego Festiwa- jest członkiem Amerykańskie- ła się doświadczeniami z pracy womira Idziaka i jego projektu py Interaktywnej Dramaturgii, był wieloletnim członkiem Sto- warzyszenia scenarzystów dokumentalne o dowolnej lu Sztuki Autorów Zdjęć Fil- go Stowarzyszenia Autorów na planie swojego debiutu re- Film Spring Open, mówiąc że to Grupy Filmu Dokumentalnego, warzyszenia Filmowców Pol- filmowych z większości kra- długości. Z filmów zgłoszo- mowych Camerimage w Byd- Zdjęć Filmowych (ASC), Ame- żyserskiego A Tale of Love and niesamowita idea. Wykładow- Grupy CGI – Animacji i Prewi- skich. jów europejskich, reprezentu- nych do konkursu polskiego goszczy będzie semina- rykańskiej Gildii Reżyserów Fil- Darkness. Podczas Q&A, któ- cami i opiekunami grup twór- zualizacji Komputerowych albo jąc interesy ponad 6 tys. sce- komisja selekcyjna wybiera rium Garretta Browna „The mowych (DGA), Gildii Aktorów re prowadziła Ewa Puszczyń- czych Plenerów są zawsze naj- do Grupy Filmu Reklamowego, oprac. J.M.

90 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 91 VARIA VARIA

wych, w ramach różnych sek- w okresie: 1 listopada 2016 – FILM-MÓWKA w kinie Cuske (reżyseria), Marcinem Festival, który zaprezentował amerykańskiej książki o twór- cji, na festiwalu nie zabrakło 30 kwietnia 2017 termin apli- Elektronik Sauterem (zdjęcia), Robertem dotąd ponad 240 polskich tytu- czości Wojciecha Jerzego Hasa również wydarzeń towarzyszą- kacji upływa 28 kwietnia 2016. Turło (efekty specjalne), Bar- łów. Na festiwalu gościli i pre- pióra Annette Insdorf. Wyda- cych, a wśród nich koncertów O dofinansowanie mogą ubie- tłomiejem Skolimowskim (sce- zentowali swoje filmy znani re- nie to sponsoruje Instytut Ada- i wystaw. gać się organizatorzy festiwa- nografia) i z Ziemowitem Ja- żyserzy i aktorzy, wśród nich Ja- ma Mickiewicza. Książka będzie li filmowych, których przynaj- worskim (montaż), podczas nusz Morgernstern, Agniesz- wydana w Stanach i promowa- mniej 70 proc. prezentowane- których młodzież mogła po- ka Holland, Jacek Borcuch, Da- na na amerykańskich uniwersy- go repertuaru lub co najmniej znać podstawowe zasady sztu- riusz Gajewski, Małgorza- tetach od 2016 roku. 100 tytułów pełnometrażo- ki filmowej. Ponadto, podczas ta Kożuchowska, Borys Lan- 4. Przegląd Kina wych (lub 400 tytułów w przy- tegorocznej imprezy gościem kosz, Magdalena Cielecka, Bo- Prawniczego padku festiwali filmów krótko- specjalnym był uznany reżyser rys Szyc, Andrzej Chyra, ale też W dniach 16-18 październi- metrażowych) pochodzi z kra- Marek Piestrak, autor polskich wielu młodych twórców, absol- ka w warszawskim kinie Mura- jów uczestniczących w kompo- filmów scince fiction (Test pilo- wentów szkół filmowych. Pla- Kolejni laureaci medali nów odbył się 4. Przegląd Kina nencie MEDIA. Dodatkowo po- ta Pirxa) i przygodowych (Klą- katy festiwalowe projektowa- Zasłużony Kulturze – Prawniczego „Adwokat w ro- łowa z tych filmów musi po- twa Doliny Węży). li najwybitniejsi polscy graficy: Gloria Artis li głównej”. Przegląd po raz ko- chodzić z innego kraju niż ten, Rafał Olbiński, Andrzej Pągow- Minister Kultury i Dziedzic- lejny cieszył się sporym zainte- w którym odbywa się wyda- ski, Andrzej Dudziński, Ryszard twa Narodowego prof. Małgo- resowaniem, gdyż jak mówi je- rzenie. Program festiwalu po- Horowitz i Rosław Szaybo. Har- rzata Omilanowska, na uroczy- go pomysłodawczyni mec. Ani- winien być narodowo zróżni- towicz nawiązała też współ- stości 21 października, odzna- sa Gnacikowska: „kino prawni- cowany pod kątem doboru re- W październiku ruszyła FILM- Hanna Kosińska- pracę z Museum of Modern Art czyła 26 osób medalami Za- cze interesuje nas, prawników – pertuaru – w repertuarze mu- -MÓWKA. Jest to projekt na- -Hartowicz (MoMA), gdzie zorganizowa- służony Kulturze – Gloria Artis. którzy możemy przejrzeć się szą się znaleźć filmy z przy- stawiony na otwartą rozmo- uhonorowana przez ła trwający kilka tygodni, przy Wśród laureatów znaleźli się w nim jak w lustrze oraz intere- najmniej 15 różnych krajów wę wokół sztuki, kultury i fil- prezydenta RP pełnych salach, przegląd fil- również przedstawiciele świa- suje widzów – bo świat przed- uczestniczących w Programie mu, z osobami zaangażowany- Podczas swojej jesiennej wizyty mów Agnieszki Holland (2008) ta filmu, w tym twórcy (Włady- stawiony w filmach, które po- Kreatywna Europa – kompo- mi w aktualne problemy spo- w Nowym Jorku prezydent An- oraz mającą wielką publiczność sław Pasikowski, Marek Brodz- kazujemy kieruje się prosty- nent MEDIA. Wśród polskich łeczne i polityczne, mający- drzej Duda wręczył Krzyż Ka- retrospektywę wszystkich dzieł ki, Zofia Zarzycka) producent mi zasadami przeciwstawienia festiwali dofinansowanych mi wpływ na współczesny styl walerski Orderu Zasługi RP Romana Polańskiego (2011). i dystrybutor Robert Kijak oraz dobra złu. Niezależnie od tego, w ostatnim wezwaniu znalazły życia i nowe trendy. Punktem Hannie Kosińskiej-Hartowicz – Zorganizowała także przegląd nowa dyrektor PISF Magdale- czy oglądamy polski film, czy się: MFF T-Mobile Nowe Hory- wyjścia każdego spotkania jest reżyserce, propagatorce pol- Jerzemu Skolimowskiemu oraz na Sroka. Minister przyznała, sądowy dramat produkcji ame- zonty, DOCS Against Gravity, film. Spotkania odbywają się skiego kina w USA, twórczy- pokazy filmów z Elżbietą Czy- że świadomie zaprosiła nie tyl- rykańskiej, najistotniejsze dyle- MFF Tofifest, MFF Etiuda&A- w każdą środę w kinie Elektro- ni i dyrektor Polish Film Festi- żewską. Współpracowała z wy- ko tych, którzy w sposób oczy- maty moralne, relacje z drugim nima, Camerimage oraz MFF nik w Warszawie. Propozycja val w Nowym Jorku. Hanna Har- dawnictwem Criterion Collec- wisty przekonują każdego słu- człowiekiem, pozostają uniwer- Młodego Widza Ale Kino! Wię- jest skierowana przede wszyst- towicz jest absolwentką polo- tion przy opracowaniu edycji fil- chacza, widza, czytelnika do salne i zrozumiałe dla każde- cej na stronie: www.kreatywna kim do młodzieży szkół ponad- nistyki na Uniwersytecie War- mów Krzysztofa Kieślowskiego swojej twórczości jako tej będą- Witold Giersz

Fot. Tomasz Jędrzejowski/SFP Fot. Tomasz go”. Warto dodać, że podczas -europa.eu. gimnazjalnych i studentów, ale szawskim i reżyserii w Szkole na rynek amerykański. Obec- cej w domenie ministra kultu- otwarcia przeglądu Naczelna nie tylko. Projekcje i spotkania Filmowej w Łodzi. Od 12 lat or- nie jest zaangażowana w pro- ry. „Ale także tych, którzy wy- która np. miała za zadanie zre- Giersza, w programie festiwa- Rada Adwokacka, we współ- są otwarte i ogólnodostępne. ganizuje nowojorski Polish Film ces powstawania pierwszej dają się troszeczkę nieoczywi- alizować spoty promujące akcję lu, jak co roku, znalazł się oczy- pracy ze stowarzyszeniem K40, Uczniowie i studenci (za okaza- ści. (…) Zmieniacie polską rze- Szlachetna Paczka. wiście Konkurs Główny, podzie- zbierała środki na leczenie i re- niem legitymacji) mają wstęp czywistość i stosunek Polaków lony na filmy amatorskie i etiu- habilitację wybitnego aktora Nabór wolny, pozostali widzowie pła- do kultury i za to chciałabym dy filmowe. Oprócz tego pu- Krzysztofa Globisza, który od na Sofia Meetings cą 5 zł. wam podziękować” – zakończy- bliczność mogła wybierać se- zeszłego roku zmaga się z po- W dniach 17-20 marca 2016 ła swoją przemowę, wręczając anse w ramach Panoramy Ki- ważnymi problemami zdrowot- podczas 20. Międzynarodowe- medale, prof. Omilanowska. Honorowa Lama dla na Światowego (m.in. najnow- nymi. go Festiwalu Filmowego w So- Witolda Giersza szy film Roy’a Andersona Go- fii odbędą się 13. spotkania Witold Giersz – wybitny twór- łąb przysiadł na gałęzi i roz- producentów oraz dyrektorów Fantastyczny „Kosmos ca filmów animowanych otrzy- myśla o istnieniu czy Młodość programowych festiwali filmo- w Pałacu” mał nagrodę za całokształt 13. Paola Sorrentino) lub z bloku wych Sofia Meetings. Program W podbydgoskim Ostromec- Jacek Bromski Festiwalu Filmowego Opolskie o nazwie: Kino Klasyka (m.in. Kreatywna Europa: spotkań podzielony jest na ku w dniach 21-25 październi- w Narodowej Radzie Lamy – Honorową Lamę. Dy- Broken Flowers Jima Jarmuscha granty na festiwale dwa moduły. W ciągu kilku dni ka odbyła się trzecia odsłona Rozwoju przy rektor programowy festiwalu czy Przełamując fale Larsa von Biuro Kreatywnej Europy opu- trwania wydarzenia odbywają ogólnopolskich warsztatów fil- Prezydencie RP Dorota Nowak podkreślała, że Triera). Ponadto, w ramach tra- blikowało nowe wezwa- się pitchingi projektów pierw- mowych „Kosmos w Pałacu”, Prezydent Andrzej Duda powo- Giersz to „niekwestionowany dycyjnego na Opolskich La- nie w ramach obszaru gran- szych, drugich i trzecich fil- organizowanych przez funda- łał gremium opiniodawczo-do- nestor polskiej animacji”. Gala mach cyklu Retrospektywa za- towego: Festiwale filmowe mów fabularnych szukających cję Bydgoska Kronika Filmowa radcze przy swoim urzędzie – wręczenia nagrody odbyła się 11 proszono dwóch cenionych pol- (EACEA/16/2015) z budże- finansowego wsparcia oraz we współpracy z Miejskim Cen- Narodową Radę Rozwoju, któ- października w opolskim kinie skich dokumentalistów: Marię tu na 2016 rok. Termin składa- prezentacje projektów works trum Kultury w Bydgoszczy. Te- ra ma stwarzać możliwość za- Helios. Podczas festiwalu wi- Zmarz-Koczanowicz oraz An- nia wniosków dla działań za- in progress. Zgłoszenia nale- gorocznym hasłem warsztatów sadniczej debaty programo- dzowie mogli się spotkać z lau- drzeja Titkowa, którzy po pro- planowanych w okresie: 1 ma- ży wysłać do 1 grudnia. Szcze- była szeroko pojęta fantastyka. wej o rozwoju Polski i jej przy- reatem, jak również obejrzeć jekcjach swoich wybranych fil- ja – 31 października 2016 upły- gółowe informacje są dostęp- Pod kierunkiem doświadczo- Hanna Kosińska-Hartowicz, szłości oraz definiować kluczo- pokaz jego filmów. Poza wyda- mów spotkali się z widzami. wa 17 grudnia 2015, natomiast ne na stronie: www.siff.bg/ nych twórców filmowych od- prezydent Andrzej Duda we wyzwania i oceny zagrożeń i ks. Ryszard Koper

rzeniami honorującymi Witolda Oprócz licznych projekcji filmo- dla działań zaplanowanych sofiameetings. były się warsztaty: z Maciejem Fot. Archiwum Hanny Kosińskiej-Hartowicz rozwoju społeczno-gospodar-

92 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 93 VARIA BOX OFFICE

czego naszego kraju. Do grona dia filmowe, firmy producenc- wybitnych przedstawicieli róż- kie, firmy zajmujące się ob- Kalendarz imprez – listopad 2015 nych środowisk akademickich, sługą planu, oświetleniem specjalistów w poszczególnych czy postprodukcją. Bazy ma- 13. Warszawski Festiwal Filmów o Tematyce Żydowskiej Polskie filmy dziedzinach, szefów głównych ją charakter otwarty – przez Warszawa, 2-8 listopada związków zawodowych oraz cały czas można zgłaszać no- www.wjff.pl organizacji pracodawców, za- we obiekty, plenery oraz fir- wracają na srebrne ekrany proszony został Jacek Bromski my związane z produkcją fil- 9. Festiwal Filmów Rosyjskich „Sputnik nad Polską” – prezes Stowarzyszenia Fil- mową. Ze wszystkich rozwią- Warszawa, 5-15 listopada mowców Polskich. Będzie peł- zań zarówno w języku polskim, 40 miast w Polsce, listopad 2015 – marzec 2016 Paweł Zwoliński nił funkcję członka Rady w sek- jak i angielskim, można korzy- www.sputnikfestiwal.pl cji dotyczącej kultury, tożsamo- stać na stronie www.mwfc.pl ści narodowej i polityki histo- oraz z poziomu aplikacji mo- 1. Świdnicki Festiwal Filmowy SPEKTRUM W kinach sprzedanych zostało 2,532 mln biletów. To lepszy wynik niż analogicznie rok Świdnica, 11-15 listopada rycznej. bilnej MWFC. Przygotowanie www.spektrumfestiwal.pl nowych narzędzi było możli- temu, kiedy na ekranach królował jeden z najpopularniejszych obrazów ubiegłego sezonu, we dzięki współfinansowaniu 9. Festiwal Filmowy Pięć Smaków wojenne Miasto 44 Jana Komasy. Jest to więc najlepszy rezultat wrześniowy od 2012 roku, Unii Europejskiej oraz ze środ- Warszawa, 12-20 listopada ków budżetu województwa www.piecsmakow.pl kiedy do kin szturmem wdarł się biograficzny obraz Jesteś Bogiem Leszka Dawida. Nowy serwis Mazovia mazowieckiego. Mazovia War- Warsaw Film saw Film Commission działa 23. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Commission w strukturach Mazowieckiego Camerimage Bydgoszcz, 14-21 listopada Instytutu Kultury. www.camerimage.pl Karbala, reż. Krzysztof Łukaszewicz

Zamojski Przegląd Filmowy Alchemia Kina Zamość, 17-19 listopada www.alchemiakina.pl Dźwięk – bohaterem pokazów filmowych 19. Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych Off Cinema Na początku października do w NInA Poznań, 18-22 listopada użytku filmowców został od- Narodowy Instytut Audiowi- www.offcinema.pl ak widać, pierwszy powakacyjny mie- dany serwis Mazovia War- zualny rozpoczął 5 listopa- siąc często wykazuje się zwiększoną saw Film Commission. Na- da cykl pokazów filmowych 9. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Złote Mrówkojady J frekwencją na rodzimych tytułach. Tak rzędzia skupione wokół stro- pod hasłem „Co słychać w pol- Lublin, 20-28 listopada było i tym razem. Pierwszym filmem w zesta- ny www.mwfc.pl mają uspraw- skim kinie?”. Ideą tego projek- www.kinoteatrprojekt.pl wieniu box office’u został dramat wojenny nić pracę producentów głów- tu jest skupienie się na dźwię- Karbala Krzysztofa Łukaszewicza. Produk- nie w okresie przygotowaw- ku w obrazie filmowym, uczy- 22. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Etiuda&Anima cja z Bartłomiejem Topą przyciągnęła przed Kraków, 23-28 listopada czym produkcji filmu. Mazo- nienie z niego „gwiazdy” sean- www.etiudaandanima.com ekrany 346 tys. widzów. Uwzględniając dane via Warsaw Film Commission su, wysunięcie na plan pierw- z października, wynik nie przekroczył 400 tys. funkcjonuje od 2013 roku i ofe- szy. Jak zapowiadają organiza- 24. Europejski Festiwal Filmowy EUROSHORTS sprzedanych biletów, więc w żaden sposób nie FILM Fot. Pałka/WFDiF/NEXT Robert ruje pomoc przy wyszukiwaniu torzy: „(…) pokażemy pięć pol- Gdańsk – Warszawa – Katowice, 23-29 listopada będzie konkurował z zeszłoroczną produkcją lokacji filmowych, uzyskiwaniu skich filmów, których reżyse- www.euroshorts.pl Jana Komasy. Tak czy inaczej, to jeden z naj- Osborne’a. Film dorzucił do swojej puli jesz- Żyć nie umierać, pozwoleń na realizację zdjęć rzy oraz autorzy dźwięku ory- lepszych rezultatów polskiej kinematografii reż. Maciej Migas cze 161 tys. sprzedanych biletów i łączny wynik oraz dysponuje bazami sekto- ginalnie i intrygująco pracują 21. Festiwal Form Dokumentalnych NURT w bieżącym sezonie. jest już naprawdę imponujący – 677 tys. ra audiowizualnego. Do użytku z dźwiękami, zachęcając naszą Kielce, 24-27 listopada Z rodzimych obrazów w czołówce znalazły Wrzesień przyniósł także drugą odsłonę www.festiwalnurt.pl branży, głównie pracowników percepcję do wyruszenia w nie- się jeszcze: wyświetlany już drugi miesiąc, serii Wesa Balla. Więzień labiryntu: Próby pionów produkcji i scenogra- oczekiwaną podróż”. Do cyklu 25. Festiwal Mediów w Łodzi „Człowiek w Zagrożeniu” dramat z Tomaszem Kotem – Żyć nie umierać ognia okazał się tylko trochę bardziej popu- ficznego, oddana została roz- wybrano obrazy: Strefa nago- Łódź, 25-28 listopada Macieja Migasa (w sumie 205 tys.) oraz Król larny w porównaniu z pierwszą odsłoną z 2014 budowana baza lokacji. Można ści Urszuli Antoniak, Wołanie www.festiwalmediow.art.pl życia Jerzego Zielińskiego (110 tys.), którego roku i w podsumowaniach miesiąca zamknął w niej znaleźć kilkaset znako- Marcina Dudziaka, Body/Ciało gwiazdą jest Robert Więckiewicz. Wciąż jed- swój wynik liczbą 150 tys. sprzedanych biletów. micie sfotografowanych ma- Małgorzaty Szumowskiej, Noc 14. CINEMAFORUM – Międzynarodowe Forum Niezależnych nak brakuje wielkiego polskiego przeboju Przed nami najbardziej intensywne fre- zowieckich lokacji. Wybór naj- Walpurgi Marcina Bortkiewicza Filmów Fabularnych w tym sezonie. Może premiera Listów do M.2 kwencyjnie miesiące. W końcówce roku na Warszawa, 25-29 listopada ciekawszych można znaleźć i 15 stron świata Zuzanny So- zmieni ten stan rzeczy? rodzimych ekranach będą miały premiery www.cinemaforum.pl w dostępnym w wersji papie- lakiewicz. Spotkania z twórca- Na drugim miejscu uplasował się Everest, takie blockbustery jak: Spectre Sama Men- rowej i elektronicznej katalogu mi po projekcjach poprowadzi 20. Forum Kina Europejskiego ORLEN Cinergia przygodowy dramat islandzkiego reżysera, desa, czyli kolejna odsłona przygód Jamesa „Film Location Guide Warsaw” pomysłodawczyni projektu – Łódź, 27 listopada – 4 grudnia Baltasara Kormákura. Obraz, w którego obsa- Bonda. Następnie zobaczymy finałową część i „Film Location Guide Mazo- Ola Salwa. Szczegółowe infor- www.cinergiafestival.pl dzie znaleźli się Jason Clarke, Josh Brolin czy Igrzysk Śmierci; drugą część najbardziej kaso- via”. MWFC ułatwia także zna- macje o programie są dostęp- Jake Gyllenhaal przyciągnął we wrześniu 320 wej polskiej komedii ostatnich 25 lat, czyli Listy lezienie partnerów produkcji, ne na stronie: www.nina.gov. 33. Międzynarodowy Festiwal Filmów Młodego Widza Ale Kino! tys. widzów. Według najświeższych danych, do M 2. oraz Gwiezdne wojny: Przebudzenie koproducentów i firm specjali- pl/projekty. Poznań, 29 listopada – 6 grudnia w ostatecznym rozrachunku, pokonany został mocy J.J. Abramsa. Nie można tego oczywi- www.alekino.com stycznych. W bazie produkcyj- wynik Karbali. ście stwierdzać przedwcześnie, ale bardzo nej można znaleźć m.in. stu- oprac. J.M oprac. J.M Podium zamyka weteran sierpniowego prawdopodobne, że znowu szykuje się rekord

repertuaru, animacja Mały książę Marka Fot. Świat Piotrowski/Kino Jacek frekwencyjny w naszych kinach.

94 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 95 BOX OFFICE WRZESIEŃ 2015 – WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 EVEREST EVEREST UIP Wlk. Brytania/ 7 181 354 320 802 7 181 354 320 802 155 18.09.2015 USA/Islandia

2 KARBALA KARBALA NEXT FILM Polska 6 121 366 346 161 6 121 366 346 161 306 11.09.2015

3 WIĘZIEŃ LABIRYNTU: THE MAZE RUNNER: IMPERIAL USA 2 974 868 150 638 2 974 868 150 638 125 18.09.2015 POLSCY PRÓBY OGNIA THE SCORCH TRIALS CINEPIX

4 MAŁY KSIĄŻĘ THE LITTLE PRINCE KINO ŚWIAT Francja 2 528 381 161 295 11 354 305 677 506 235 07.08.2015 5 W NOWYM VACATION WARNER USA 2 416 485 126 373 2 416 485 126 373 145 04.09.2015 FILMOWCY ZWIERCIADLE: WAKACJE

6 ŻYĆ NIE UMIERAĆ ŻYĆ NIE UMIERAĆ KINO ŚWIAT Polska 2 104 829 117 605 3 669 757 205 515 200 28.08.2015

7 KRÓL ŻYCIA KRÓL ŻYCIA NEXT FILM Polska 2 008 538 110 536 2 008 538 110 536 224 25.09.2015

8 NIGDY NIE JEST ZA RICKY AND THE UIP USA 1 863 570 95 747 1 863 570 95 747 93 11.09.2015 PÓŹNO FLASH

9 DO UTRATY SIŁ SOUTHPAW FORUM FILM USA 1 859 150 98 533 1 859 150 98 533 109 11.09.2015

10 HUGO I ŁOWCY GHOSTHUNTERS KINO ŚWIAT Niemcy/ 1 695 299 97 135 1 695 299 97 135 143 11.09.2015 notacje DUCHÓW Austria/ Irlandia

30 753 840 1 624 825

11 TRANSPORTER: THE TRANSPORTER KINO ŚWIAT Francja/ 1 441 864 71 064 1 441 864 71 064 113 04.09.2015 NOWA MOC REFUELED Chiny/Belgia archiwalne 12 MŁODOŚĆ YOUTH GUTEK FILM Włochy/ 1 310 198 74 939 1 310 198 74 939 74 18.09.2015 Francja/ Szwajcaria/ Wlk. Brytania

13 SICARIO SICARIO MONOLITH USA 1 120 882 58 463 1 120 882 58 463 130 25.09.2015

14 KLUB WŁÓCZYKIJÓW KLUB WŁÓCZYKIJÓW FORUM FILM Polska 1 077 446 70 539 1 077 446 70 539 159 18.09.2015

15 STRAIGHT OUTTA STRAIGHT OUTTA UIP USA 968 691 50 208 968 691 50 208 82 04.09.2015 COMPTON COMPTON

16 WIZYTA THE VISIT UIP USA 784 128 41 497 784 128 41 497 68 11.09.2015

17 W GŁOWIE SIĘ NIE INSIDE OUT DISNEY USA 776 776 41 187 16 209 273 927 039 217 01.07.2015 MIEŚCI

18 SINISTER 2 SINISTER 2 MONOLITH USA 652 297 35 349 2 764 825 157 598 126 21.08.2015

19 ANATOMIA ZŁA ANATOMIA ZŁA KINO ŚWIAT Polska 574 747 29 950 574 747 29 950 113 18.09.2015

20 KRYPTONIM U.N.C.L.E. THE MAN FROM WARNER USA/Wlk. 565 844 28 623 2 285 844 119 986 153 21.08.2015 U.N.C.L.E. Brytania

9 272 873 501 819

TOP 20: 40 026 713 2 126 644

BOX OFFICE WRZESIEŃ 2015 – FILMY POLSKIE

LP. WPŁYWY WIDZOWIE DATA TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY Ekrany PREMIERY

1 KARBALA NEXT FILM 6 121 366 346 161 6 121 366 346 161 306 11.09.2015

2 ŻYĆ NIE UMIERAĆ KINO ŚWIAT 2 104 829 117 605 3 669 757 205 515 200 28.08.2015

3 KRÓL ŻYCIA NEXT FILM 2 008 538 110 536 2 008 538 110 536 224 25.09.2015

4 KLUB WŁÓCZYKIJÓW FORUM FILM 1 077 446 70 539 1 077 446 70 539 159 18.09.2015

5 ANATOMIA ZŁA KINO ŚWIAT 574 747 29 950 574 747 29 950 113 18.09.2015

6 PILECKI KONDRAT MEDIA 429 296 26 822 429 296 26 822 68 25.09.2015

7 NOC WALPURGI AURORA FILMS 27 367 2 148 27 367 2 148 32 25.09.2015

8 MUR ALTER EGO PICTURES 20 157 1 682 20 157 1 682 34 04.09.2015

9 CARTE BLANCHE KINO ŚWIAT 11 699 636 4 804 147 289 200 151 23.01.2015

10 BODY/CIAŁO KINO ŚWIAT 9 509 740 5 135 310 286 543 152 06.03.2015

TOP 10: 12 384 954 706 819

96 MAGAZYN FILMOWY nr 51/listopad 2015 MAGAZYN FILMOWY 11 (51) / listopad 2015 producentów pokolenie Nowe TEMAT NUMERU na własnej intuicji Arkadiusz Tomiak polegam WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 11 (51) / listopad 2015