Türkiye'de Adaptasyon Diziler, Yaratici Emek Gücü
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Kültürel Çalışmalar ve Medya Bölümü TÜRKİYE’DE ADAPTASYON DİZİLER, YARATICI EMEK GÜCÜ OLARAK SENARİSTLER VE SENARYO SÜREÇLERİ Aysel Zehra KARA Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2019 TÜRKİYE’DE ADAPTASYON DİZİLER, YARATICI EMEK GÜCÜ OLARAK SENARİSTLER VE SENARYO SÜREÇLERİ Aysel Zehra KARA Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Kültürel Çalışmalar ve Medya Bölümü Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2019 TEŞEKKÜR Bu tezin hazırlanması sırasında tüm bilgi birikimini ve tecrübelerini her türlü kaynak desteğiyle birlikte paylaşan tez danışmanım Prof. Dr. Mutlu BİNARK’a ve yönetmen Cüneyt KARAKUŞ’a, Tezin yazım aşamasında kaynak desteği ve düzeltmeleri ile birlikte her türlü yardımını esirgemeyen Arş. Gör. Şule KARATAŞ ÖZAYDIN’a, Saha görüşmelerinde tecrübelerini paylaşan ve değerli zamanlarını ayırarak soruları yanıtlayan tüm katılımcılara, Tezin yazım süreci boyunca yanımda olan ve tecrübelerini paylaşan hocalarıma ve sevgili arkadaşlarıma, hocalarımdan desteklerini esirgemeyen Doç Dr. Serhat KAYMAS’a ve Prof. Dr. Bülent ÇAPLI’ya, Tez çalışması boyunca stresli ve yorgun dönemlerimde bana destek olan ve yardımlarını esirgemeyen annem Perihan YILDIZ’a, abim Veli Murat KARA’ya sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Bu tezi sevgili anneme, abime, rahmetli anneanneme ve dedeme atfediyorum. Aysel Zehra Kara, Ankara, 2019 v ÖZET KARA, Aysel Zehra. Türkiye’de Üretilen Adaptasyon Diziler, Yaratıcı Emek Gücü Olarak Senaristler ve Senaryo Süreçleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019. Televizyonun Türkiye’de önemli bir yeri vardır. Televizyon, internetin varlığına rağmen en önemli haber alma kaynaklarından biri olma görevini sürdürmeye devam etmektedir. Türk insanı televizyon karşısında uzun zaman geçirmektedir ve en çok izlenen programların başında da diziler gelmektedir. Türk televizyon izleyicisinin televizyon izleme alışkanlıkları ele alındığında televizyon dizilerinin önemli bir yere sahip olması yayıncılık sektörü için dizileri önemli bir konuma getirmektedir. Ticari televizyonculuğun sonucu olarak en önemli hedefi kar elde etmek olan kanallar ve yapımcılar için diziler üretimlerinin en önemli payını oluşturmaktadır. Reyting yarışında başarılı olmak adına her yıl fazla sayıda dizi ekranlara gelmektedir. Bazıları reyting yarışında öne geçerken bazıları geride kalmakta ve bir kaç bölüm sonra sona ermektedir. Kanallar ve yapımcılar reklâm verenlerden reklâm alabilmek ve dolayısıyla kâr edebilmek için izleyiciyi ekranda tutacak ve uzun süre yayınlanacak diziler üretmek için ciddi bir yarış içindedirler. Bu yarışın sonucu olarak da adaptasyon diziler üretilmeye başlanmıştır. Adaptasyon üretim süreci ise dünyanın belli bir ülkesinde yayınlanmış, yüksek reyting elde etmiş yapımların satın alındıktan sonra yerelleştirilerek yeniden üretilmesini ifade etmektedir. Bu üretim sürecinde satın alınan televizyon diziler Türkiye’nin kültürüne, gelenek ve göreneklerine göre uyarlanıp yerelleştirildikten sonra yayınlanmaya başlamaktadır. Bu çalışma adaptasyon dizilerin sektörün ihtiyacı olan hikâye kaynağı haline gelmesi ile birlikte dizi sektöründe emek gücünün körelmeye başladığı ve temalarda tek tipleşmeye sebep olduğu varsayımları üzerinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. Sektörde aktif olarak çalışmakta olan sektör çalışanları ile görüşmeler yapılarak bu adaptasyon dizilerin üretim sürecinin nasıl gerçekleştirildiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler Türkiye’de adaptasyon diziler, Adaptasyon Süreçleri, Yerelleştirme, Yaratıcı Emek, Senaristler vi ABSTRACT KARA, Aysel Zehra. Adaptation TV Series, Screenplay Writes as Creative Labour and Scenario Writing Processes in Turkey, Masters Thesis, Ankara, 2019. Television has an important place in Turkey. Despite the existence of the internet, television continues to be one of the most important sources of information. Turkish people spend a long time in front of televisions and the television dramas are the most viewed programs. Considering the television viewing habits of Turkish television viewers, television series have an important place in the broadcasting sector. As a result of commercial television, the most important target is the production of television series for channels and producers, which is the most important goal of making profits. In order to be successful in the rating race, there are many series screens each year. Some of them go ahead in the rating race, while others remain behind and end in a few episodes. Channels and producers are in a serious race to achieve advertisements from advertisers and to keep the audience on the screen in order to make a profit. As a result of this race, adaptation television series have started to be produced. The adaptation production process refers to the localization and reproduction of the productions which have been published in a certain country of the world and which have obtained high ratings. In this production process, purchased television shows start running after localized and adapted according to Turkey's culture, customs and traditions. This study is based on the assumption that adaptation television series become the source of the story needed by the sector and because of that, labor force in the sector of television series starts to become dull and themes are started to be typical. With this study how the production process of these adaptation series was carried out was tried to understand by interviews with the labors working actively in the sector. Key Words Adaptation Dramas in Turkey, Adaptation Process, Localization, Creative Labour, Script Writers vii İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY ................................................................................................................................. i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ........................................................................... ii ETİK BEYAN ...................................................................................................................................... iii TEŞEKKÜR ........................................................................................................................................ iv ÖZET ................................................................................................................................................. v ABSTRACT ........................................................................................................................................ vi İÇİNDEKİLER .................................................................................................................................... vii KISALTMALAR DİZİNİ ....................................................................................................................... ix TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................................. xi GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1 1.BÖLÜM: YARATICILIK, YARATICI ENDÜSTRİLER VE TÜRKİYE’DE YARATICI ENDÜSTRİLER ............... 8 1.1 YARATICILIK NEDİR? .................................................................................................................... 8 1.2. YARATICI ENDÜSTRİLER, KÜLTÜR ENDÜSTRİLERİ VE YARATICI EKONOMİLER .......................... 10 1.2.1. Yaratıcı Endüstriler ve Kültür Endüstrileri ....................................................................... 10 1.2.2. Yaratıcı Ekonomiler ........................................................................................................ 19 1.3. YARATICI SINIF VE GİRİŞİMCİLİK ............................................................................................... 22 1.3.1. Yaratıcı Sınıf ................................................................................................................... 22 1.3.2. Girişimcilik ..................................................................................................................... 28 1.4.TÜRKİYE’DE YARATICI ENDÜSTRİLER ......................................................................................... 30 1.5. BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRMESİ ........................................................................................... 35 2.BÖLÜM: TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞININ GELİŞİMİ VE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE DİZİ ENDÜSTRİSİ .......................................................................................................... 37 2.1. TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞI ...................................................................................... 37 2.2. KAMU ELİYLE YAYINCILIK: TRT’NİN TEK KANAL OLDUĞU DÖNEM ........................................... 39 2.3. ÖZEL TELEVİZYON KANALLARININ ORTAYA ÇIKIŞI .................................................................... 42 2.3.1. Ticari Yayıncılığın En Büyük Gelir Kaynağı: Reklâm .......................................................... 45 2.3.2. Televizyonculuğun Denetleyici ve Düzenleyici Kuruluşu: RTÜK........................................ 46 2.3.3. Olağanüstü Hal (OHAL) ve Televizyon Yayıncılığına Etkileri.............................................. 49 2.4. GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE DİZİ ENDÜSTRİSİ ........................................................... 50 2.4.1. Diziler En Sevdiklerimiz................................................................................................... 53 2.4.2. Sosyal Televizyon ve Sosyal