# Telleriagaña

Otarreko gaina Ergoien #

Añagain# Munoko# gaina Aizbeltz# Arizmendiko# kaskoa Goiburu

Xoxoka BIDE BERDEA VÍA VERDE PLAZAOLA-

Zelaitxoeta# A-15 Lekunategigaña# Atxetillun# Arrate Bordaberrialdea Trentxalekueta# Pardaki 2 Andoain #

Galardi

Pagamendi# Atxular#

SL-Gi 55 2

Antzizar (96,7m) Sorabilla Eltzemendi# Lizarkola Eltzemenditxiki# Txermingo tontorra Azelain Mokorollo# #

1 2 Gaztelutxo#

A-15 2 Txingurri# Alliri Auzokalte # 1 SL-Gi 30 Aduna Otieta tunela (280,6m) PR-Gi 161 3

Unanibia 4 PR-Gi 162 Goiburu Otieta Onddabe# 1-3-4 Aizkorri#

Idoiagagaña Otsamuño# 2 # Leizotz Oindotxiki# Belabi# 4 Oindo# Mullubi Leitzaran # # Muntto# Mugarrietako gaina

Lasturreko# gaina Lasturremendi# 3 3 4

Ametxuri # Argaña# Arrilimuri Begiralekueta#

Oindolar# 4

Larrainburu # Matxinbarrena

Komizargaña# Ibilbideen Hasiera/Bukaera Inicio/Final de recorridos Astabizkar# Bide-zenbakia 1 Número de ruta 3 Aisialekua Área recreativa Artikutza# A-15 Oindo# Aparkalekua Aparcamiento Tren geltokia Estación de tren Zubia Puente Tunela Txapela Túnel Villabona # Arrain eskailera Bildotsetako gaina Escala# de peces Aizmendi# Presa Orbara# Presa A-15 Kanala Goiburu Canal Larrandain # Arrisoraioko harkaitza Iturria # Fuente Zentral hidroelektrikoa Central hidroeléctrica Informazioa Kirikiko harkaitza Información # Landa-turismoa Arrasaketa Agroturismo # Osingain# Bide Berdea Vía Verde

Goroldiegi Iturria/Fuente: LARRIALDIAK # Eusko Jaurlaritza/Gobierno Vasco EMERGENCIAS geoEuskadi Deskarga# Muñotsa# Muñobil#

A-15 www.leitzaran-andoain.eus

OINEZ I A PIE POR LEITZARAN BIOTOPO BABESTUA BIOTOPO PROTEGIDO

SL-Gi 30 PR-Gi 162 1 UBARANGO BIDEA RUTA DEL UBARÁN 3,32 km 4 USABELARTZAKO BIDEA CAMINO A USABELARTZA 11,51 km Ibilbide zirkularra Zailtasuna Ibilbide zirkularra Zailtasuna 1h 30’ +60m. Recorrido circular Dificultad 4h 10’ +565m. Recorrido circular Dificultad

IRTEERA/SALIDA: Otietako parkea / Parque de Otieta, Andoain () IRTEERA/SALIDA: Otietako parkea / Parque de Otieta, Andoain (Gipuzkoa) Leitzaran Bisitarien Etxearen ondoan / Junto al Centro de Visitantes Leitzaran Leitzaran Bisitarien Etxearen ondoan / Junto al Centro de Visitantes Leitzaran 43º 12’ 12.5’’N 2º 0’ 34.2’’W 43º 12’ 12.5’’N 2º 0’ 34.2’’W

Leitzaran ibaiaren isurkide nagusia El río Ubaran es el auente más Ibilbide honek lehen beste esanahi Este recorrido nos llevará a conocer lugares da Ubaran, ez emariagatik, baizik eta importante del Leizaran no tanto por su bat zuten lekuak ikustera gerturatzen que antiguamente tenían otro significado uraren aberastasunagatik. Leku bare caudal sino por la riqueza que encierra. gaitu. Zutarriak, artzainbordak eta para los habitantes de estos parajes. Así, eta lasaia izanagatik, erreka honen Es un lugar que, aunque apacible elurzulo baten hondakinak ikusteko podemos encontrar menhires, bordas ibai bazterretan errota askok lan egin y tranquilo, ha abastecido durante aukera dugu. Gipuzkoako zohikaztegi pastoriles, y en las cercanías, los restos dute urteetan zehar. Bereiztasun muchos años los molinos de sus orillas. handiena ere bertan dago. Hezegune de un nevero. En este mismo entorno horiek guztiek Andoaingo paraje Estas y otras riquezas hacen del Ubaran berezi hauek, glaziar garai ondorenean también podemos encontrar una de las ederrenetarikoa bihurtzen dute Ubaran. uno de los parajes más bucólicos de mantendu diren erlikiak dira. turberas más grandes de Gipuzkoa. Estas Horregatik izendatu zuten Biotopo Andoain, haciéndolo merecedor de ser zonas húmedas son reliquias que se Babestua 1995. urtean. declarado Biotopo Protegido en 1995. han mantenido desde el último periodo postglacial.

SL-Gi 55 2 LIZARKOLAKO KANALA CANAL DE LIZARKOLA 7,5 km Seinaleztatutako ibilbideak / Rutas señalizadas Ibilbide zirkularra Zailtasuna 2h 30’ +147m. Recorrido circular Dificultad

IRTEERA/SALIDA: Turismo Informazio Gunea. Urigain eraikina / Punto de PLAZAOLA-LEITZARAN BIDE BERDEA Información Turistica, Edificio Urigain, Andoain (Gipuzkoa) VÍA VERDE DEL PLAZAOLA-LEITZARAN 43.21933, - 2.01927 ANDOAIN > LEITZA 25 km Ibilbide honek Andoaingo hirigunea eta Este sendero conecta el núcleo urbano Ibilbide lineala Leitzaran Ibaiko Biotopo Babestuaren de Andoain con el Puente de Unanibia Oinez / A pie: 5-6h I Bizikletaz / En bici: 2-2:30h +442m. Recorrido lineal bihotzean dagoen Unanibiako zubia (Otieta) en pleno Biotopo Protegido (Otieta) lotzen ditu. Horretarako, del Río Leitzaran, aprovechando en su Plazaolako trenbide zaharraren trazatua Aprovechando el trazado del antiguo jadanik galduta dagoen Lizarkolako mayor parte el canal de agua que unía la aprobetxatuz, Leitzarango bailaran ferrocarril de Plazaola, la vía verde se edo Arizpeolako zentral hidroelektriko desaparecida minicentral hidroeléctrica barrena doa Plazaola-Leitzarango bide adentra en el valle de Leizaran. Desde la txikia(Leitzaranen industrialki ustiatu zen de Lizarkola o Arizpeola (la primera que berdea. Naturbidetik bailararen zati txiki vía verde sólo se aprecia una pequeña lehendabizikoa) eta Lizarkolako presa se explotó industrialmente en Leitzaran) bat besterik ez da ikusten, baina nahikoa parte del valle, suficiente para hacerse lotzen zituen ubidea aprobetxatu da. y la presa de Lizarkola. da bailarak bere barruan biltzen dituen una idea de los tesoros que encierra: altxorrak irudikatzeko: historiaurreko monumentos prehistóricos, pastoreo, monumentuak, artzaintza, ikaztegiak, carboneras, minas, ferrerías, molinos… meatzeak, burdinolak, errotak…. PR-Gi 161 3 KANALETAKO IBILBIDEA RUTA DEL CANAL 11,67 km ARRETAZ GIDATU PRECAUCIÓN Ibilbide zirkularra Zailtasuna 34 tunel daude. Ez dute argirik edo Hay 34 túneles. No hay iluminación o es 3h 30’ +227m. Recorrido circular Dificultad eskasa da. Linterna eta txirrina eramatea deficiente. Se recomienda llevar linterna gomendatzen da. y timbre. IRTEERA/SALIDA: Otietako parkea / Parque de Otieta, Andoain (Gipuzkoa) Leitzaran Bisitarien Etxearen ondoan / Junto al Centro de Visitantes Leitzaran Plazaola-Leitzarango bide berdea La vía verde del Plazaola-Leizaran en su 43º 12’ 12.5’’N 2º 0’ 34.2’’W Leitzaran bailarako zatian Leitzan recorrido por el valle de Leizaran concluye amaitzen da. Dena den, aurrera egiten en Leitza. No obstante, continúa durante Bizia ematen digun ibai honek energia El río que nos da la vida, también nos du beste 25 kilometrotan Larraun 25 km más a través del valle de Larraun, ere ekarridigu gizakiaren sormenari da la luz gracias al ingenio humano bailaran barrena, Huitzi, Lekunberri eta atravesando las localidades navarras de esker. Kanaleko ibilbide guztian zehar que transformó esta fuerza en energía. Latasa herri nafarrak zeharkatuz. Huitzi, Lekunberri y Latasa. ikusten dugun kolore berde biziak Contrasta el gris del cemento con zementu grisarekin kontrastea egiten el verde tranquilo y vivo que nos du. Nahiz gizakiaren presentzia nabaria acompaña por todo el canal. A pesar de izan bide guztian zehar, naturaren ser tan palpable la mano del hombre, kolore eta soinuak nagusitzen dira. la naturaleza, con el juego de sonidos y colores, se expresa en todo su explendor.

Ekintzak Gogoratu Actividades Recuerda

Bisita gidatuak I Visitas guiadas. Ingurune pribilegiatu batean zaude, eta zaindu egin behar duzu. Paseatzea eta paisaiari, florari eta faunari erreparatzea da gozatzeko modurik onena I Bizikleten alokairua I Alquiler de bicicletas. 1 Te encuentras en un entorno privilegiado y debes respetarlo. Pasear y observar el paisaje, la flora y la fauna es la mejor forma de disfrutarlo. Ikusi webgunean egin daitezken EKINTZAK. Ezin da aisialdirako surik piztu, aisialdirako guneetan horretarako Consulta las ACTIVIDADES que se pueden realizar en la página web. prestatutako eremuetan izan ezik I No está permitido encender fuego con Leitzaran Visitarien Etxea-Centro de Visitantes Leitzaran 2 uso recreativo salvo en los lugares acondicionados para ese fin en las áreas www.leitzaran-andoain.eus recreativas. Gogoan izan ingurua garbi mantendu behar duzula. Jaso ezazu zure zaborra, edo bota ezazu horretarako prestatutako guneetan I Recuerda que 3 debes mantener limpio el entorno. Llévate la basura que generes o deposítala en los lugares destinados a tal fin. Turismo informazio Guneak Ez moztu lorerik eta ez egin kalterik animaliei edo ingurune naturaleko 4 beste edozein elementuri. Zaindu itzazu I No cortes flores ni dañes a los Puntos de Información Turística animales o a cualquier otro elemento del medio natural. Respétalos. Zure esku dago erreka garbi egotea. Ez garbitu tresnarik eta arroparik I CENTRO DE VISITANTES LEITZARAN LEITZARAN BISITARIEN ETXEA 5 errekan, eta ez isuri ezer I En tu mano está el que el río siga limpio. No laves Otieta Parkea utensilios ni ropa en sus aguas y evita cualquier tipo de vertido. T. 943 300 929 I [email protected] I www.leitzaran-andoain.eus Arrantza egin daiteke errekako zenbait zatitan I La pesca está permitida en URIGAIN ETXEA I CASA URIGAIN 6 algunos tramos del río. La Sale etorbidea, 6. Andoain Debekatuta ibilgailu motordunak erabiltzea I Prohíbido el uso de vehículos a T. 943 590 409 I [email protected] I www.andoain.eus 7 motor.