Arkeoikuska1992.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Edita: Argitaratzailea: Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen-Zerbitzu Nagusia. Arkeoikuska es una publicación del Departamento de Cul- Arkeoikuska Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren Argital- tura del Gobierno Vasco. pena da. Recoge las actividades arqueológicas autorizadas por las Lurraldean lurraldeko Foru Aldundiak baimena eman on- correspondientes Diputaciones y llevadas a cabo en la Co- doren Euskal Autonomía Elkartean burututako iharduera munidad Autónoma del País Vasco. arkeologikoak biltzen ditu. Coordinación: M.a José Arostegi. Koordinatzailea: M.a Jose Arostegi. Portada: Sormen Creativos, S.A. Azala: Sormen Creativos, S.A. Traducción: LUMA, C.B. Itzulpena: LUMA, O.E. © Fotografía pág. 139: Luis Valdés © 139. orrialdeko argazkia: Luis Valdes Textos, Fotografías Ilustraciones: directores de las exca- Textuak, Argazkiak eta Irudiak: Aipatutako lanen eta aztar- vaciones y de los trabajos referidos. nategien zuzendariak. Solicitudes, Intercambio e Información: Eskaerak, Trukaketak eta Argipideak: Gobierno Vasco. Departamento de Cultura. Eusko Jaurlaritza. Kultur Saila. Dirección del Patrimonio Histórico-Artístico. Ondare Historiko-Artistiko Zuzendaritza. Lakua. 01011-VITORIA-GASTEIZ. Lakua. 01011-VITORIA-GASTEIZ. ARKEOIKUSKA 92 AURKEZPENA 15 0. SARRERA 19 0.1. 1992ko uztailaren 14eko Ordena 24 0.2. Elorrioko Historia-hirigintza azterketa 31 A. IKERKETA PROGRAMAK. LANDA LANAK 41 3 A.1. ARABA 43 A.1.1. INDUSKETAK 43 A. 1.1.1. Arrillorko Lezea 43 A.1.1.2. Lastrako Kastroak 50 A.1.1.3. Aldaietako nekropoli antzinberantiarra 57 A.1.2. ZUNDAKETAK 66 A.1.2.1. Kanpanoste Goikoa 66 A.1.2.2. Ameztutxo 71 A.1.2.3. Karastako Herrigunea 83 A.1.2.4. Portillako Gaztelua 97 A.1.3. MIAKETAK 107 A.1.3.1. Araia ibaiaren arroa 107 A.1.3.2. Gaubea harana 111 A.1.3.3. Burdin Aroko aztarnategiak 112 A.1.3.4. Mendebaleko Haranak eta Lautada 115 A.1.3.5. Erromatarren garaiko aztarnategiak Ekialdeko Lautadan 118 A.2. BIZKAIA 125 A.2.1. INDUSKETAK 125 A.2.1.1. Santa Katalina Lezea 125 A.2.1.2. Arenaza I Lezea 126 A.2.1.3. La Boherizako 2 Trikuharria 133 A.2.1.4. Hirumugarrieta 2 Trikuharria 134 A.2.1.5. Gastiburuko Santutegia 134 A.2.1.6. Foruako finkamendu erromatarra 142 A.2.1.7. Aloriako finkamendu erromatarra 144 A.2.1.8. Bermejilloko San Lorentzo 146 A.2.1.9. Oiolako Ola 148 A.2.1.10. Tresmoral 6 Burdinola 158 A.2.1.11. Pico Ramos Lezea 159 A.2.2. ZUNDAKETAK 160 A.2.2.1. Mingon eta Garazal 2 Lezeak 160 A.2.2.2. El Peñon Gotorlekua 161 A.2.2.3. Durangaldeko Galtzadak 168 A.2.3. MIAKETAK 175 A.2.3.1. Sollube Txikerrako Artzaingunea 175 A.2.3.2. Urdaibai ibaiaren arroa 179 A.2.3.3. Haitzkoko Artzangunea 180 A.2.3.4. Alengo Artzangunea 181 A.2.3.5. Anboto eta Eskubaratzeko mendialdeak 182 A.2.3.6. Iluntzarreko Kastroa 183 A.3. GIPUZKOA 185 A.3.1. INDUSKETAK 185 A.3.1.1. Aitzbitarte III Lezea 185 A.3.1.2. Anton Koba 188 A.3.1.3. Langatxoko Lezea 194 A.3.1.4. Praalatako Harrizko Monumentua 197 4 A.3.1.5. Buruntzako Kastroa 204 A.3.1.6. Iritegiko Lezea 209 A.3.1.7. Mendikuteko Erdi Aroko Gotorlekua 211 A.3.1.8. Kortaberriako Teileria 227 A.3.1.9. Iturritxiki 233 A.3.2. ZUNDAKETAK 238 A.3.2.1. Burdin Aroko Herriguneak 238 A.3.2.2. Astigarraga 242 A.3.2.3. Zarautz 247 A.3.2.4. Donostiako Badia 253 A.3.2.5. Higer Lurmuturra - Txingudiko Badia 256 A.3.2.6. Urbia 260 A.3.2.7. Adarra-Onddi-Argarate 261 A.3.2.8. Bideako agerrea 261 A.3.2.9. Otañoko zepadiak 262 A.3.2.10. San Antongo gaztelua 262 A.3.3. BESTE IHARDUERA ZENBAIT 263 A.3.3.1. Karobien berreskurapena 263 A.3.3.2. San Markosko gotorlekua 264 A.3.3.3. Erreginaren baluartea 267 B. IHARDUERA ARKEOLOGIKOAK, KONTSERBAZIO ETA BABES PROGRAMAK 269 B. 1. ARABA 271 B.1.1. ZUNDAKETAK 271 B. 1.1.1. Cuesta del Siloko Lezea 271 B.1.1.2. El Encinedo 273 B.1.1.3. San Joan 275 B.1.1.4. Ansoleta-Olarizu 289 B.1.1.5. Azpilletako Harriak 291 B.1.1.6. N-1 erako adarra 294 B.1.1.7. La Teja eta La Teja Ekialdea 296 B.2. BIZKAIA 301 B.2.1. INDUSKETAK 301 B.2.1.1. Punta Luceroko Harrobia 301 B.2.1.2. Santa Isabel Lezea 303 B.2.2. ZUNDAKETAK 311 B.2.2.1. Bizkaiko elizak; hilerrien bilakaera 311 B.3. GIPUZKOA 319 B.3.1. INDUSKETAK 319 B.3.1.1. Oria ibaiaren bokaleko barra 319 B.3.1.2. Irun. Santiago karrika 329 B.3.1.3. Santa Klara Komentua 330 B.3.2. ZUNDAKETAK 335 B.3.2.1. Oñati. Kale Zaharra, 37, 39, 41 335 B.3.2.2. Oñati. Marcelino Celaya 6 335 B.3.2.3. Donostia. Boulevardeko 16 zenbakiko orubea 336 5 B.3.3. OBREN KONTROL ARKEOLOGIKOAK 338 B.3.3.1. Donostia. Esterlines 12ko orubea 338 B.3.3.2. Azpeitia. Udaletxeko orubea 340 B.3.3.3. Ahakela-Urbia 343 B.3.3.4. Lazkao. Elosegi kalea z/g 344 B.3.3.5. Eskoriatza. Hidalga kalea 344 C. ARGITALPENAK 345 ARKEOIKUSKA 92 PRESENTACIÓN 15 0. INTRODUCCIÓN 19 0.1. Orden de 14 de julio de 1992 26 0.2. Estudio Histórico-UrbanÍstico de Elorrio 34 A. PROGRAMAS DE INVESTIGACIÓN. TRABAJOS DE CAMPO 41 7 A.1. ÁLAVA 43 A.1.1. EXCAVACIONES 46 A.1.1.1. Cueva de Arrillor 46 A.1.1.2. Castras de Lastra 52 A.1.1.3. Necrópolis tardoantigua de Aldaieta 60 A.1.2. SONDEOS 67 A.1.2.1. Kanpanoste Golkoa 67 A.1.2.2. Ameztutxo 76 A.1.2.3. Poblado de Carasta 88 A.1.2.4. El Castillo de Portilla 100 A.1.3. PROSPECCIONES 108 A.1.3.1. Cuenca del rÍo Araia 108 A.1.3.2. Valle de Valdegobia 111 A.1.3.3. Yacimientos de la Edad del Hierro 113 A.1.3.4. Valles occidentales y Llanada 116 A.1.3.5. Yacimientos de época romana de la Llanada Oriental 119 A.2. BIZKAIA 125 A.2.1. EXCAVACIONES 125 A.2.1.1. Cueva de Santa Catalina 125 A.2.1.2. Cueva de Arenaza I 128 A.2.1.3. Dolmen de La Boheriza 2 133 A.2.1.4. Dolmen de Hirumugarrieta 2 134 A.2.1.5. Santuario de Gastiburu 137 A.2.1.6. Asentamiento romano de Forua 142 A.2.1.7. Asentamiento romano de Aloria 144 A.2.1.8. San Lorenzo de Bermejillo 147 A.2.1.9. Ferrería de Oiola 151 A.2.1.10. Ferrería de Tresmoral 6 158 A.2.1.11. Cueva de Pico Ramos 159 A.2.2. SONDEOS 160 A.2.2.1. Cuevas de Mingón y Garazal 2 160 A.2.2.2. Recinto fortificado El Peñón 164 A.2.2.3. Calzadas del Duranguesado 170 A.2.3. PROSPECCIONES 176 A.2.3.1. Estación pastoril Sollube Txikerra 176 A,2.3.2. Cuenca de Urdaibai 179 A.2.3.3. Estación pastoril de Haitzko 180 A.2.3.4. Estación pastoril de Alen 182 A.2.3.5. Cadenas montañosas del Anboto y Eskubaratz 183 A.2.3.6. Castro de lluntzar 184 A.3. GIPUZKOA 185 A.3.1. EXCAVACIONES 186 A.3.1.1. Cueva de Aitzbitarte III 186 A.3.1.2. Anton Koba 190 A.3.1.3. Cueva de Langatxo 195 A.3.1.4. Monumento megalítico de Praalata 200 8 A.3.1.5. Castro de Buruntza 206 A.3.1.6. Cueva de Iritegi 210 A.3.1.7. Fortaleza medieval de Mendikute 216 A.3.1.8. Tejería de Kortaberria 228 A.3.1.9. Iturritxiki 234 A.3.2. PROSPECCIONES 239 A.3.2.1. Poblados de la Edad del Hierro 239 A.3.2.2. Astigarraga 244 A.3.2.3. Zarautz 249 A.3.2.4. Bahía de Donostia 254 A.3.2.5. Cabo de Higuer-Bahía de Txingudi 258 A.3.2.6. Urbia 260 A.3.2.7. Adarra-Onyo-Argarate 261 A.3.2.8. Despoblado de la Bidea 261 A.3.2.9. Zepadis de Otaño 262 A.3.2.10. Castillo de San Antón 262 A.3.3. OTRAS ACTIVIDADES ARQUEOLÓGICAS 264 A.3.3.1. Recuperación de caleras 264 A.3.3.2. Fuerte de San Marcos 266 A.3.3.3. Baluarte de la Reina 268 B INTERVENCIONES ARQUEOLÓGICAS. PROGRAMAS DE CONSERVACIÓN Y PROTECCIÓN 269 B. 1. ÁLAVA 271 B.1.1. SONDEOS 272 B.1.1.1. Cueva de la Cuesta del Silo 272 B.1.1.2. El Encinedo 274 B.1.1.3. San Juan 279 B.1.1.4. Ansoleta-Olarizu 290 B.1.1.5. Peñas de Azpilleta 292 B.1.1.6. Ramal de acceso a la N-1 294 B.1.1.7. La Teja y la Teja Este 297 B.2. BIZKAIA 301 B.2.1. EXCAVACIONES 302 B.2.1.1. Cantera de Punta Lucero 302 B.2.1.2. Cueva de Santa Isabel 305 B.2.2. SONDEOS 313 B.2.2.1. Templos de Bizkaia: evaluación de los cementerios 313 B.3. GIPUZKOA 319 B.3.1. EXCAVACIONES 322 B.3.1.1. Barra de la desembocadura del Río Oria 322 B.3.1.2.