UCHWAŁA NR XXVIII/330/16 RADY MIEJSKIEJ W WOLINIE
z dnia 3 listopada 2016 r.
w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446), Rada Miejska w Wolinie uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się do realizacji Strategię Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026, w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Wolina. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Mieczysław Rybakowski
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr XXVIII/330/16
Rady Miejskiej w Wolinie
z dnia 3 listopada 2016 r.
Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wolin, listopad 2016 roku
0 | Strona
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 2 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
SPIS TRE ŚCI
1. WPROWADZENIE ...... 2
1.1. PROCES BUDOWANIA STRATEGII ...... 2 1.2. DIAGNOZA STRATEGICZNA ...... 3 1.3. ŹRÓDŁA DANYCH ...... 5
2. DIAGNOZA...... 6
2.1. INFORMACJA WPROWADZAJ ĄCE ...... 6 2.2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ...... 7 2.2.1. Dost ępno ść transportowa...... 7 2.2.2. Walory przyrodnicze...... 9 2.2.3. Oferta Festiwalu Słowian i Wikingów oraz Centrum Słowian i Wikingów...... 12 2.2.5. Oferta turystyczna ...... 14 2.2.6. Potencjał gospodarczy...... 21 2.3. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE ...... 24 2.3.1. Potencjał ludno ściowy...... 24 2.3.2. Wykształcenie, kompetencje i umiej ętno ści...... 26 2.3.3. Aktywno ść społeczna i ekonomiczna...... 30 2.3.4. Usługi lokalne...... 34 2.3.5. Infrastruktura sieciowa...... 39 2.3.6. Sprawno ść instytucjonalna ...... 44 2.3.7. Współpraca...... 45
3. ANALIZA SWOT...... 49
4. WIZJA ROZWOJU ORAZ CEL GŁÓWNY ...... 53
5. CELE STRATEGICZNE, OPERACYJNE I DZIAŁANIA ...... 54
5.1. CEL OPERACYJNY 1. KORZYSTNE WARUNKI DO KSZTAŁTOWANIA GOSPODARKI LOKALNEJ ...... 55 5.2. CEL OPERACYJNY 2. ROZWINI ĘTA TURYSTYCZNIE GMINA ...... 58 5.3. CEL OPERACYJNY 3. WYSOKA JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW ...... 61 5.4. CEL OPERACYJNY 4. PROMOCJA ZASOBÓW GMINY ...... 65
6. EFEKTYWNA REALIZACJA STRATEGII ...... 67
6.1. WDRA ŻANIE ...... 67 6.2. MONITORING ...... 68 6.3. EWALUACJA ...... 68 6.4. AKTUALIZACJA STRATEGII ...... 69 6.5. PROMOCJA DOKUMENTU STRATEGII ...... 69
7. ZGODNO ŚĆ CELÓW STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ...... 70
8. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO...... 74
9. SPIS ILUSTRACJI ...... 75
1 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 3 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
1. WPROWADZENIE
1.1. PROCES BUDOWANIA STRATEGII
Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026 (dalej Strategia) powstała z inicjatywy władz samorz ądowych w celu prowadzenia zaplanowanej i efektywnej polityki zarz ądzania obszarem gminy. Celem głównym opracowania strategii było opracowanie dokumentu operacyjnego słu żą cego jako narz ędzie do wdro żenia wizji rozwoju gminy Wolin. Główn ą przesłank ą prac nad now ą strategi ą była konieczno ść przeprowadzenia oceny efektów dotychczas realizowanego Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Wolin z przedłu żonym okresem programowania do 2013 roku oraz dokonanie na tej podstawie stosownych zmian i uzupełnie ń. Wa żną kwesti ą było równie ż zapewnienie spójno ści pomi ędzy strategi ą rozwoju gminy i aktualnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi na poziomie wspólnotowym, krajowym i regionalnym, w tym w szczególno ści z celami Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020 roku oraz Strategii Rozwoju Powiatu Kamie ńskiego na lata 2014-2020. Zapisy Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 wskazuj ą, i ż na terenie województwa zachodniopomorskiego wyst ępuje szczególna w skali kraju kumulacja obszarów charakteryzuj ących si ę negatywnymi cechami determinuj ącymi szanse rozwojowe. Gmina Wolin zaliczona została w 2015 r. do Specjalnej Strefy Włączenia na obszarze województwa zachodniopomorskiego. W Strategii dokonano zatem wst ępnej delimitacji obszaru zdegradowanego (przewidywanego do obj ęcia programem rewitalizacji), na którym identyfikuje si ę koncentracj ę zjawisk kryzysowych w sferze społecznej, a dodatkowo tak że co najmniej gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej. Finalne wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji nast ąpi w programie rewitalizacji gminy. Zasadniczym argumentem, przemawiaj ącym za aktualizacj ą strategii rozwoju gminy, była równie ż konieczno ść dostosowania jej celów i działa ń do nowej polityki spójno ści Unii Europejskiej oraz wynikaj ących z tej polityki celów tematycznych, wdra żanych za pomoc ą krajowych i regionalnych programów operacyjnych finansowanych w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020. Podstawowym warunkiem finansowego wspierania rozwoju funduszami strukturalnymi jest zgodno ść celów i kierunków rozwoju z głównymi zało żeniami polityki regionalnej Unii Europejskiej. Prace zwi ązane z opracowaniem Strategii były prowadzone z poni żej okre ślonymi zasadami koncentracji środków, dodatkowo ści, subsydiarno ści, partnerstwa oraz monitorowania: • koncentracji środków – tworzenie ram finansowych w oparciu o hierarchi ę priorytetów odpowiadaj ącą wa żno ści sformułowanych celów;
• dodatkowo ści – wysoko ść wydatków własnych na planowane zadania nie powinna ulega ć zmniejszeniu z racji wsparcia przez publiczne środki zewn ętrzne;
• subsydiarno ści – fundamentem rozwoju lokalnego musi by ć zdolno ść współdziałania podmiotów publicznych i prywatnych przy zachowaniu odpowiedniego poziomu współfinansowania zada ń realizowanych w ramach programów rozwoju regionalnego;
• partnerstwa – w procesie przygotowania, monitorowania i oceny powinny by ć wł ączone wszystkie zainteresowane instytucje i organizacje publiczne oraz przedstawiciele środowisk społeczno-gospodarczych;
2 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 4 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• monitorowania – systematyczne gromadzenie danych na temat post ępu wdra żania strategii pozwala na ocen ę trafno ści zało żonych kierunków oraz umo żliwia ich weryfikacj ę w zwi ązku ze zmieniaj ącymi si ę uwarunkowaniami. Przy pracy nad Strategi ą wykorzystano model ekspercko-partycypacyjny, pozwalaj ący na szeroki udział władz i społeczno ści lokalnej w pracach nad strategi ą, przy jednoczesnym zaanga żowaniu ekspertów zewn ętrznych. Zarz ądzeniem Burmistrza Wolina Nr 56/2016 z dn. 16 maja 2016r. powołany został Zespół ds. opracowania Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026. Podstaw ą pracy była analiza dokumentów i danych zastanych desk research. Analiza desk research polega na wykorzystaniu w badaniu dost ępnych danych wtórnych takich jak publikacje, raporty, biuletyny, bazy danych, katalogi, informacje dost ępne na stronach internetowych lokalnych mediów i serwisów regionalnych. W ramach bada ń terenowych zrealizowano szereg i ndywidualnych wywiadów pogł ębionych IDI. Wywiady IDI (ang. Individual In-Depth Interview ) to bezpo średnia rozmowa z respondentem na podstawie scenariusza rozmowy. Zrealizowano wywiady z pracownikami Urz ędu Miasta i miejskich jednostek (O środek Pomocy Społecznej w Wolinie, Biblioteka Publiczna Gminy Wolin, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Wolinie) oraz aktywnie działaj ącymi organizacjami pozarz ądowymi (Stowarzyszenie „Centrum Słowian i Wikingów Wolin-Jomsborg-Vineta”, Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo w rozwoju”, Lokalna Grupa Rybacka „Zalew Szczeci ński”, Woli ńskie Stowarzyszenie Rybaków). W trakcie prac nad Strategi ą zorganizowano Warsztaty konsultacyjne z udziałem społeczno ści lokalnej. W ramach przygotowania obszaru diagnostycznego zrealizowano Wspomagane komputerowo wywiady telefoniczne (CATI). CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview ) jest to technika stosowana przy realizacji bada ń ilo ściowych, polegaj ąca na przeprowadzaniu wywiadów telefonicznych z respondentami z wykorzystaniem komputera.
1.2. DIAGNOZA STRATEGICZNA
Przyj ęte w Strategii cele i działania opieraj ą si ę na koncepcji zrównowa żonego rozwoju. Polegaj ą na odpowiedzialnym i świadomym kształtowaniu relacji pomi ędzy wzrostem gospodarczym, dbało ści ą o środowisko oraz jako ści ą życia mieszka ńców. Strategia realizowana b ędzie w oparciu o relacje zachodz ące pomi ędzy sferami przedstawionymi na poni ższym wykresie, które s ą wzajemnie powi ązane, maj ą warto ść mi ędzypokoleniow ą oraz ulegaj ą dynamicznym przemianom. Koncepcja ta polega na wykorzystaniu kapitału ludzkiego, kapitału wiedzy oraz kapitału naturalnego.
Schemat 1 Relacje pomi ędzy sferami zrównowa żonego rozwoju
Źródło: Opracowanie własne
3 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 5 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Strategia jest dokumentem, który zawiera dokładn ą diagnoz ę potencjału: ludzkiego, technicznego, przyrodniczego oraz gospodarczego. Oprócz analizy obecnych zasobów odnosi si ę do historii regionu, co umo żliwia przewidywanie i planowanie dalszego jej rozwoju. Opracowanie Strategii b ędzie istotnym narz ędziem umo żliwiaj ącym konkurencj ę z innymi jednostkami samorz ądu terytorialnego. Konkurencj ę o mieszka ńców, którzy w zwi ązku z procesem suburbanizacji przenosz ą si ę z wi ększych ośrodków miejskich na wie ś. Konkurencj ę o inwestorów, którzy wybieraj ą obszary zlokalizowane w pobli żu aglomeracji, dobrze skomunikowane, o walorach przyrodniczych i z dost ępem do zaplecza naukowego. Konkurencj ę o turystów zainteresowanych obszarami cennymi przyrodniczo i kulturowo. Konkurencj ę o fundusze publiczne, o które łatwiej b ędzie si ę ubiega ć gminie, kiedy b ędzie miała przemy ślan ą drog ę rozwoju. Powstanie Strategii przysłu ży si ę wskazaniu potencjału gminy i kierunków jej rozwoju na kolejne lata. Strategia zaliczana jest bowiem do grupy dokumentów, które ułatwiaj ą gospodarowanie zasobami gminy tj. plan rozwoju lokalnego, deklaracja przystąpienia do zwi ązków stowarzysze ń lub porozumienia gminne. Zasadno ść posiadania aktualnej strategii rozwoju wynika z uregulowa ń prawnych, zawartych mi ędzy innymi w ustawie o samorz ądzie gminnym oraz ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w której strategie gmin i powiatów zostały zaliczone, obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii wojewódzkich do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie, których powinna by ć prowadzona polityka rozwoju kraju. Dane zawarte w diagnozie strategicznej przedstawione zostały w podziale na cztery uwarunkowania, które decyduj ą o konkurencyjno ści jednostki samorz ądu terytorialnego na: uwarunkowania zewn ętrzne oraz wewn ętrzne, dominacji oraz usieciowienia; Uwarunkowania zewn ętrzne – przedstawiaj ą dane dotycz ące usług oferowanych na zewn ętrz oraz uwarunkowa ń umo żliwiaj ących ich realizacj ę, o wyst ępowaniu uwarunkowa ń zewn ętrznych w znacznej mierze decyduj ą uwarunkowania wewn ętrzne; Uwarunkowania wewn ętrzne – walory i potencjał gminy, który odpowiednio wykorzystany mo że stanowi ć przewag ę konkurencyjn ą. Dane w diagnozie przedstawione zostan ą w odniesieniu do średniej krajowej, wojewódzkiej oraz średniej dla powiatu. Umo żliwi to porównywanie danych statystycznych oraz ich interpretacj ę.
Schemat 2 Koncepcja Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Źródło: Opracowanie własne Dokument ten jest wa żnym narz ędziem, który umo żliwia realizacj ę projektów wpływaj ących na rozwój gminy, co jest istotne w kontek ście nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020.
4 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 6 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Posiadanie aktualnej strategii gminy wynika z praktycznej potrzeby aplikowania o środki unijne. Aplikuj ąc o wsparcie ze środków unijnych nale ży wykazywa ć zgodno ść planowanej inwestycji z dokumentami strategicznymi np. strategi ą województwa, powiatu, gminy, planem rozwoju transportu, lokalnym planem rozwoju, itp. a tak że powoływa ć si ę na wła ściwe zapisy tych dokumentów. Strategia rozwoju ułatwi funkcjonowanie gminy w dobie zmian zachodz ących w przestrzeni, takich jak suburbanizacja oraz globalizacja, która przyczynia si ę do wzrostu powi ąza ń pomi ędzy podmiotami.
1.3. ŹRÓDŁA DANYCH
W Strategii wykorzystano informacje pochodz ące z dokumentów, kształtuj ących rozwój jednostek samorz ądu terytorialnego 1) na poziomie krajowym : • Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Uchwała Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r.
• Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społecze ństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne pa ństwo, uchwała nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 wrze śnia 2012 r. • Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, Uchwała Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2010 r.
• Strategia zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, Uchwała Nr 163 Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2012 r. 2) na poziomie regionalnym : • Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego, Uchwała Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego Uchwała Nr XLV/530/10
• Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 przyj ęta przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskie w 2010 r. • Strategia Rozwoju Powiatu Kamie ńskiego na lata 2014 - 2020 • Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 • Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012-2017 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2018-2023
• Prognoza oddziaływania na środowisko Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012-2017 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2018-2023 • Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo w rozwoju” na lata 2014- 2020 obejmuj ącej terenem działania sze ść s ąsiaduj ących ze sob ą gmin powiatu kamie ńskiego: Wolin, Golczewo, Świerzno, Mi ędzyzdroje, Dziwnów i Kamie ń Pomorski • Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Rybackiej „Zalew Szczeci ński” na lata 2014-2020 obejmuj ąca terenem działania cztery s ąsiaduj ące ze sob ą gminy woj. zachodniopomorskiego: Mi ędzyzdroje, Wolin, Stepnica oraz Świnouj ście. 3) na poziomie gminy :
• Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wolin
5 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 7 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Bank Danych Lokalnych Głównego Urz ędu Statystycznego oraz dane Zachodniopomorskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego dost ępne na stronie www. http://eregion.wzp.pl/zachodniopomorskie-regionalne-obserwatorium-terytorialne
• Dane zebrane przez Urz ąd Miejski w Wolinie
2. DIAGNOZA
2.1. INFORMACJA WPROWADZAJ ĄCE
Gmina Wolin poło żona jest w północnozachodniej cz ęś ci Województwa Zachodniopomorskiego, w powiecie kamie ńskim. Na koniec 2015 roku gmin ę zamieszkiwało 12 303 mieszka ńców i notuje si ę spadek ludno ści w stosunku do lat ubiegłych o ponad 2% (w 2010 roku gmin ę zamieszkiwało 12 547 mieszka ńców). Odsetek ludno ści miejskiej wynosi 40%, wiejskiej 60%. Przeci ętne zaludnienie gminy wynosi 38 osób/ km 2 i jest przeszło dwukrotnie ni ższe ni ż w regionie (74). Struktura wiekowa ludno ści gminy nie odbiega istotnie od ogólno wojewódzkiej. Istotne ró żnice wyst ępuj ą mi ędzy miastem a wsi ą. Wy ższy odsetek grupy produkcyjnej przy ni ższym odsetku grupy poprodukcyjnej to atuty struktury demograficznej miasta Wolina w porównaniu z obszarami wiejskimi gminy, które charakteryzuj ą si ę starsz ą biologicznie ludno ści ą. Gmina obejmuje 32 746 ha powierzchni, 49 miejscowo ści i 30 sołectwa. Poni żej zaprezentowana została mapa gminy na tle powiatu kamie ńskiego:
Mapa 1 Podział terytorialny gminy Wolin na tle powiatu kamie ńskiego
Źródło: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39119507
6 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 8 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
2.2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE
2.2.1. DOSTĘPNOŚĆ TRANSPORTOWA Stopie ń wyposa żenia gminy w podstawow ą infrastrukturę techniczn ą z zakresu transportu jest wa żnym czynnikiem determinuj ącym jako ść życia mieszka ńców i rozwój społeczno– gospodarczym. Wysoka jako ść dost ępno ści transportowej jest kluczowa dla kreowania popytu zewn ętrznego na usługi świadczone na obszarze gminy i produkowane na jej terenie dobra. Dost ępno ść transportowa jest istotna dla przyci ągania inwestorów oraz turystów, a zatem jest to znaczące wyzwanie dla władz gminy. Gmina Wolin poło żona jest w północno-zachodniej cz ęś ci kraju, w województwie zachodniopomorskim, w pobli żu granicy z Niemcami. Gmina znajduje si ę w odległo ści ok. 80 km i 55 min drogi od Szczecina. Od granicy z Niemcami gmina oddalona jest o 40 km, jednak przejazd obejmuj ący przepraw ę promem zajmuje ponad 1 godz. Gmina poło żona jest równie ż w pobli żu Portu lotniczego Szczecin-Goleniów, który oddalony jest o ok. 50 km i 40 min drogi z obszaru gminy. Port lotniczy oferuje przelot m. in. do Wielkiej Brytanii, Norwegii, Warszawy oraz miejscowo ści turystycznych na południu Europy. Przez gmin ę przebiega droga krajowa S3, która ma tras ę: Świnouj ście – Goleniów – Szczecin – Parnica – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – Legnica – Bolków – Lubawka – granica pa ństwa z Czechami. W pobli żu powiatu kamie ńskiego planowy jest równie ż przebieg drogi S6 Goleniów – Koszalin – Gdańsk. Poło żenie oraz przebieg dróg przedstawione zostały na poni ższych mapach. Gmina Wolin skomunikowana jest poprzez funkcjonuj ące obecnie dwie linie kolejowe wykorzystywane w przewozach kolejowych: Świnouj ście - Szczecin, Kamie ń Pomorski - Wysoka Kamie ńska. W pobli żu znajduj ą si ę równie ż linie niefunkcjonuj ące: Wysoka Kamie ńska – Płoty, Golczewo - Gryfice. Linia kolejowa Świnouj ście – Szczecin zaliczona jest do mi ędzynarodowych linii kolejowych (AGC) i mi ędzynarodowych linii transportu kombinowanego (AGCT). W pobli żu gminy w chwili obecnej przebiegaj ą szlaki wodne Wolin – Dziwnów, Kamie ń Pomorski – Dziwnów, Wolin – Szczecin. Obejmuj ą one Zalew Szczeci ński, Zalew Kamie ński oraz rzek ę Dziwna, która jest formalnie cie śnin ą morsk ą, jednak ze wzgl ędu na kształt nazywana jest rzek ą. Niew ątpliwym walorem gminy Wolin jest dogodne poło żenie – na granicy z Niemcami, w niedalekiej odległo ści od poło żonego w pobli żu portu lotniczego Goleniów oraz drogi S3. Warto równie ż doceni ć szlaki wodne na terenie Wolina, które wzbogacaj ą ofert ę turystyczn ą, ale równie ż rekreacyjn ą. Komunikacja zbiorowa na obszarze gminy obejmuje mo żliwo ść transportu autobusowego oraz kolejowego. Komunikacj ę autobusow ą na terenie gminy Wolin świadczy przede wszystkim PKS sp. z o.o. Kamie ń Pomorski oraz prywatni przewo źnicy (Przedsi ębiorstwo Transportowe "Wolin-Bus", Emilbus Spółka z o.o. Przewozy Pasa żerskie, Jomsborg s.c.) obsługuj ący lini ę Wolin-Świnouj ście, Wolin-Szczecin, Wolin – Kamie ń Pomorski przez Recław, Lask ę. Transport kolejowy zapewnia dojazd przede wszystkim do Szczecina i Świnouj ścia. Na podstawie dost ępnych danych PKP, w ci ągu doby ze stacji odje żdża 16 poci ągów w sezonie letnim.
7 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 9 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Mapa 2 Stan budowy dróg w województwie zachodniopomorskim
Źródło: http://www.gddkia.gov.pl/pl/1077/mapa-stanu-budowy-drog [dostęp 25.04.2016] Stan dróg gminnych w powiecie kamie ńskim najlepiej obrazuj ą dane statystyczne o liczbie kilometrów dróg o nawierzchni twardej, twardej ulepszonej oraz nawierzchni gruntowej. W powiecie kamie ńskim w 2014 r. najwi ęcej było dróg o nawierzchni gruntowej, poniewa ż a ż 144,1 km. Liczba dróg tego typu wzrosła od 2007 r. ok. 14 km. Najmniej natomiast jest dróg o nawierzchni twardej ulepszonej, poniewa ż zaledwie 90,4 km. Dróg tego typu przybyło wzgl ędem 2007 r. o ponad 17 km. W 2014 r. dróg o nawierzchni twardej było 106 km, a wi ęc odnotowano wzrost o 28 km wzgl ędem 2007 r.
Tabela 1 Nawierzchnie dróg gminnych w powiecie kamie ńskim o nawierzchni twardej 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Jednostka terytorialna km km km km km km km km 78,0 93,6 117,2 116,8 116,7 116,7 102,9 106,0 o nawierzchni twardej ulepszonej 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 km km km km km km km km 57,0 74,4 97,6 99,9 99,7 99,7 87,0 90,4 Powiat kamie ński o nawierzchni gruntowej 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
km km km km km km km km 130,0 164,0 154,9 114,9 140,1 140,1 145,3 144,1
Źródło: GUS BDL [dostęp 24.04.2016]
8 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 10 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 1 Nawierzchnie dróg gminnych w powiecie kamie ńskim
Źródło: GUS BDL [dostęp 24.04.2016]
Powy ższy wykres najlepiej obrazuje dominacj ę dróg o nawierzchni gruntowej w powiecie. Gmin ę obsługuje g ęsta sie ć dróg, s ą to: droga krajowa nr 3 [długo ść w obszarze gminy ok. 24,5 km]; drogi wojewódzkie: DW 102, DW 107, DW 108 [długo ść w obszarze gminy ok. 15,7 km]; drogi powiatowe [długo ść w obszarze gminy ok. 96 km]; drogi gminne [długo ść w obszarze gminy ok. 57 km, w tym o nawierzchni twardej 21 km, tj. 36,8 %] oraz drogi lokalne miejskie dł. ok. 4 km. Analiza danych z bada ń terenowych pokazuje istotny problem w postaci jakości dróg lokalnych i oczekiwania mieszka ńców w zakresie inwestycji w popraw ę jako ści dróg i pozyskiwanie środków zewn ętrznych wsparcia w tym obszarze.
2.2.2. WALORY PRZYRODNICZE Za niezaprzeczaln ą przewag ę w konkurowaniu z innymi gminami nale ży uzna ć walory przyrodnicze gminy umo żliwiaj ące świadczenie usług turystycznych oraz wypoczynkowych. Gmina jest najwi ększ ą gmin ą w Polsce poło żon ą nad morzem. Do zasobów i walorów środowiska nale ży 4-ro kilometrowy odcinek wybrze ża morskiego z pla żą i brzegiem klifowym. Problem na który warto oddziaływa ć jest realizacja inwestycji w infrastruktur ę dost ępu do wód tj. m.in. slipy, pomosty, stanice w celu przyci ągni ęcia turystów aktywnie sp ędzaj ących wolny czas. Ograniczeniem rozwoju turystyki na które wskazywano podczas konsultacji społecznych jest konieczno ść dostosowania intensywno ści turystycznego zagospodarowania i form wypoczynku do chłonno ści środowiska. Na obszarze gminy znajduj ą si ę cenne zasoby przyrodnicze oraz kulturowe. Obszar gminy Wolin nie wyró żnia si ę szczególnie du żym udziałem powierzchni obszarów chronionych oraz le śnych. Grunty le śne zajmuj ą ok. 0,4% powierzchni gminy, podczas gdy średnia dla gmin powiatu kamie ńskiego wynosi ok. 0,6%, dla województwa ok. 1%, a dla Polski ponad 5,8%. Udział terenów chronionych zajmuje prawie 3,6% gminy podczas gdy średnia dla powiatu kamie ńskiego jest prawie dwukrotnie wy ższa (prawie 7,6%). Udział gruntów chronionych wy ższy jest równie ż średnio w całym regionie – 21,70% oraz w kraju 32,51% (Wykres 2). Nale ży jednak że wskaza ć, że wymienione obszary nie obejmuj ą obszarów Natura 2000.
9 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 11 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 2 Udział terenów prawnie chronionych oraz gruntów le śnych w powierzchni gminy
Źródło: GUS BDL [dostęp 25.04.2016] Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest nierównomierne, najwi ększe zwarte kompleksy znajduj ą si ę w zachodniej i północnej cz ęś ci wyspy Wolin. Na l ądzie we wschodniej cz ęś ci dominuj ą siedliska borowe (bór mieszany świe ży, bór świe ży) z przewag ą sosny. Lasy Nadle śnictwa Mi ędzyzdroje (wyspa Wolin) maj ą status lasów ochronnych. Przewa żaj ąca ich cz ęść znajduje si ę w otulinie WPN. W lasach Nadle śnictwa Rokita dominuj ą lasy gospodarcze. Obszary prawnie chronione na obszarze gminy oraz w bezpo średnim s ąsiedztwie decyduj ą o jej przewadze konkurencyjnej . Na obszarze gminy Wolin wyst ępuj ą nast ępuj ące obszary prawnie chronione:
• Woli ński Park Narodowy -fragment o powierzchni 325 ha • Rezerwat faunistyczny „Łuniewo” o powierzchni 10,5 ha • Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wiejkowski Las” o pow. 301,94 ha • Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy „Las Samli ński” utworzony na obszarze 108,88 ha • Obszary NATURA 2000 – w granicach obszaru znajduj ą si ę lub bezpo średnio z ni ą granicz ą nast ępuj ące ju ż wyznaczone obszary Natura 2000: Zatoka Pomorska (PLB 990003), Zalew Szczeci ński (PLB 320009), Bagno Rozwarowo (PLB 320001) i Ł ąki Skoszewskie (PLB 320007). Dyrektor UM w Szczecinie 3 listopada 2014 r. podał do publicznej wiadomo ści informacj ę o sporz ądzeniu projektów planów ochrony dla obszarów Natura 2000 dla obszaru specjalnej ochrony ptaków „Zatoka Pomorska i „Zalew Szczeci ński” 1. Obj ęcie ochron ą zapewni sprawne planowanie obszarem.
• Użytki ekologiczne (6) – Użytkami ekologicznymi s ą zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej: ROSICZKA, SZMANC, JELENIE BŁOTA, DZICZE UROCZYSKO, TORFOWISKA MOKRZYCKIE, BAGNO ZA GORZELCEM,
• Pomniki Przyrody (34) - pomnikami przyrody w znacz ącej wi ększo ści s ą okazałe drzewa lub skupiska drzew.
1 Zawiadomienie Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie, Szczecin, dnia 3 listopada 2014 r.
10 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 12 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Ze wzgl ędu na poło żenie gmina Wolin posiada bezsprzeczne walory zwi ązane z uwarunkowaniami hydrograficznymi. Według podziału hydrograficznego Polski gmina poło żona jest w zlewni rzeki Dziwny, która jest wschodnią cie śnin ą ł ącz ącą Zalew Szczeci ński z Zalewem Kamie ńskim i dalej z Zatok ą Pomorsk ą i oddzielaj ącą Wysp ę Wolin od stałego l ądu . Na zachodniej granicy obszaru znajduje si ę północno-wschodnia cz ęść Zalewu Szczeci ńskiego. Na terenie wyspy Wolin znajduj ą si ę liczne jeziora. Wokół jezior poprowadzono zielon ą ście żkę rowerow ą, któr ą pedałujemy z Mi ędzyzdrojów nad mniejsze jeziora Warnowo i Rabi ąż oraz wi ększe Czajcze, Domysłowskie i Żółwi ńskie. Tutaj trasa rozwidla si ę – je śli pojedziemy w lewo, trafimy nad małe Jezioro Wisełka, Zatorek oraz Racze; je śli w prawo – objedziemy od południa Jezioro Żółwi ńskie i od wschodu Jezioro Kołczewo 2. Po rzece Dziwnej i Zalewie Szczeci ńskim pływaj ą wi ększe jednostki. Przez wschodni ą cz ęść gminy przepływa rzeka Grzybnica, która równie ż stanowi szlak kajakowy razem z jeziorami Piaski i Ostrowo. Badania jako ści wód Dziwny wykazuj ą bardzo nisk ą ocen ę stanu ekologicznego. Rzeka oceniona została jako mieszcz ąca si ę w klasie IV (słaba) oraz zła (V klasa) w punkcie pomiarowym m. Dziwnów. Konsultacje społeczne pokazuj ą, że poprawa jako ści stanu wód rzecznych zale żna jest w du żej mierze od gospodarki komunalno-bytowej, dlatego te ż priorytetem gminy jest podł ączenie obszaru wyspy Wolin oraz mo żliwie du żej liczby gospodarstw do oczyszczalni ściekowych . Jest to niezb ędne przedsi ęwzi ęcie dla podniesienia poziomu ekologii wód rzecznych oraz dla ochrony przed eutrofizacj ą jezior, która jednak jest równie ż spowodowana prowadzeniem działalno ści rolniczej. Strategicznym zadaniem gminy jest także najkorzystniejsze dostarczenie mieszka ńcom wody o odpowiedniej jako ści z uj ęć gł ębinowych. Według dokumentacji RZGW Szczecin nie jest mo żliwe jednak podł ączenie wi ększej liczby gospodarstw do oczyszczalni ścieków z uwagi na brak wska źnika koncentracji nie przekraczaj ącym 90m/1 km sieci w obszarze obj ętym NATURA 2000, a 120 m/1 km sieci poza obszarem NATURA 2000, z uwagi na fakt, i ż miejscowo ści poło żone w centralnej cz ęś ci wyspy Wolin znajduj ą si ę w obszarze ochronnym Zbiornika wyspy Wolin - GZWP nr 102, nie ma mo żliwo ści wybudowania lokalnej oczyszczalni ścieków. Jedyna dopuszczalna forma to szczelne zbiorniki bezodpływowe. Wysoka jako ść walorów naturalnych obszaru gminy Wolin decyduje o jej konkurencyjno ści i mo żliwo ści świadczenia usług turystycznych. Pomimo niskiego udziału obszarów le śnych w powierzchni całkowitej gminy na tle powiatu, województwa i kraju, pod wzgl ędem sąsiaduj ących obszarów prawnie chronionych Wolin jest zdecydowanie konkurencyjny . Nale ży zatem d ąż yć do poprawy stanu czysto ści środowiska naturalnego b ędącego kluczowym zasobem dla gminy. Dodatkowym aspektem wykorzystania zasobów hydrograficznych jest zadbanie nie tylko o ekologi ę, lecz tak że rozbudowanie odpowiedniej infrastruktury w obr ębie akwenów wodnych. Jako ściowe badania terenowe z przedstawicielami władz miasta wykazuj ą brak odpowiedniego zaplecza wypoczynkowo-rekreacyjnego nad jeziorami . Na atrakcyjno ść gminnych jezior z pewno ści ą wpłyn ęłaby rozbudowa dróg dojazdowych nad akweny wodne, wydzielenie miejsc odpoczynku w postaci pla ży, ławek, pomostów, a tak że przystosowanie jezior do korzystania z atrakcji wodnych. Zapewnienie nale żytych warunków uczyniłoby te miejsca dodatkowymi atrakcjami regionu, pozwalaj ąc na aktywny i bezpieczny wypoczynek przy korzystaniu z pla ż i k ąpielisk naturalnych w otoczeniu przyrody.
2 Jeziora na wyspie Wolin http://www.bezmapy.pl/na-dwoch-kolkach/jeziora-na-wyspie-wolin-artykul604/
11 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 13 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
2.2.3. OFERTA FESTIWALU SŁOWIAN I WIKINGÓW ORAZ CENTRUM SŁOWIAN I WIKINGÓW Festiwal Słowian i Wikingów jest niew ątpliwie wybitnym zasobem „eksportowym” gminy. To wokół niego budowana jest marka gminy Wolin. Produkt bazuje na historii Wolina si ęgaj ącego czasów epoki kamienia (4200-1700 lat p. n. e.), o czym świadcz ą wykopaliska, które wskazuj ą na ślady osadnictwa w epokach: br ązu, żelaza, okresów rzymskich oraz w ędrówki ludów. Plemi ę Wolinian rozwin ęło niezliczone o środki życia plemiennego, czyni ąc w X wieku z Wolina najwi ększe miasto Europy 3. Pierwsze wzmianki o Wolinie pochodz ą z połowy IX wieku. Wzmianki znajdowały si ę w relacjach Geografa Bawarskiego, Żywocie Świ ętego Ansgara oraz Ibrahima ibn Jakuba 4. Wolin przed wdro żeniem opisywanego produktu turystycznego był rzadko odwiedzanym przez turystów miastem, postrzeganym jako miejscowo ść nadmorska. Idea Festiwalu przeło żyła si ę na zmiany w dochodach z turystyki. Jak mo żemy zauwa żyć na poni ższym wykresie linia trendu pomimo znacznych fluktuacji w kolejnych latach przyjmuje tendencj ę wzrostow ą (Wykres 3).
Wykres 3 Dochody gminy z turystyki w latach 2008-2014
Źródło: GUS BDL [dostęp 24.04.2016] Pierwszy woli ński festiwal miał miejsce w 1993 roku. W 1999 r. miejsce festiwalu przeniesiono na wysp ę Woli ńska K ępa, gdzie znajduje si ę replika wczesno średniowiecznych elementów. Obecnie skansen (Centrum Słowian i Wikingów), w którym odbywa się impreza mie ści 27 chat, 4 bramy z wałami i umocnieniami obronnymi, nabrze że portowe. Obiekt widoczny jest równie ż z trasy głównej prowadz ącej do morskich kurortów, dzi ęki czemu stał si ę wizytówk ą Wolina. Obecnie na terenie gminy odbywa si ę cyklicznie impreza plenerowa w formie archeologii eksperymentalnej o nazwie Festiwal Słowian i Wikingów. Festiwal uznawany jest za najwi ększ ą tego typu imprez ę w Europie . W imprezie uczestniczy około kilka tysi ęcy osób, które wcielaj ą si ę w rol ę wojowników, rzemie ślników, odtwórców dawnych obrz ędów oraz grup muzycznych. Podczas festiwalu odbywają si ę widowiskowe bitwy, mo żna zje ść tradycyjne potrawy jakimi żywiły si ę wczesno średniowieczne ludy, popatrze ć i kupi ć gliniane garnki, r ęcznie kut ą bro ń czy ubrania z prawdziwej skóry. Festiwal
3 Rys historyczny. W: Danuta Jeżowska, Krzysztof Próchniewicz: Wolin – miasto i gmina. zdjęcia Bogdan Jakuczun. Wołczkowo: Oficyna In Plus, 1996, s. 7–9 4 Andrzej Buko: Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje. TRIO, 2003.
12 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 14 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
odwiedzany jest przez 30-40 tys. osób z ró żnych krajów – Niemiec, Litwy, Rosji, Białorusi 5. Oferta turystyczna skansenu jest dost ępna od kwietnia do pa ździernika, kiedy to odbywaj ą si ę imprezy, takie jak: • Majówka Archeologiczna; • Świ ęto Młodej Brzozy;
• Noc Świ ętoja ńska; • Miodobranie: • Warsztaty Archeologii Eksperymentalnej; • Festiwal Słowian i Wikingów; • Słowia ńskie Świ ęto Plonów; • Warsztaty wrze śniowe 6.
Raport z badania wizerunku i rozpoznawalno ści województwa zachodniopomorskiego wraz z opracowaniem dokumentacji z bada ń wskazuje Festiwal Słowian i Wikingów jako produkt kluczowy dla województwa zachodniopomorskiego . Respondenci w badaniu wskazywali, że promocja regionu powinna odbywa ć si ę poprzez elementy wyró żniaj ące region, czyli wła śnie Festiwal Słowian i Wikingów. Wskazywano równie ż na konieczno ść rozwijania potencjału tego unikatowego wydarzenia. Festiwal wraz ze skansenem stanowi niezaprzeczalnie najbardziej warto ściowy produkt „eksportowy” gminy Wolin 7. Rocznie odwiedza go ok. 70 tysi ęcy osób, a tak że interesuj ą si ę nim media. Centrum Słowian i Wikingów prowadzi szeroko rozumian ą działalno ść edukacyjn ą, promocyjn ą i turystyczn ą. Swoj ą ofert ę kieruje do dzieci i młodzie ży, która przyje żdża na lekcje historii, warsztaty dotycz ące rzemie ślniczych zawodów, obozy tematyczne lub gry terenowe oparte na legendach o wikingach. Do świadczanie kultury słowia ńskiej poprzez zwiedzanie obiektu i obcowanie z wci ąż żyw ą histori ą buduje to żsamo ść regionaln ą i kulturow ą. Odnajd ą si ę tutaj równie ż doro śli pasjonaci i rekonstruktorzy dawnych osad z całej Europy. Dla nich przygotowana jest równie bogata oferta m.in.: nauka żeglugi i nawigacji, nauka fechtunku, pradawnych obyczajów i codziennego życia wikingów czy mo żliwo ść prowadzenia bada ń archeologicznych, a zatem cały słowia ński savoir-vivre. Centrum dba o swój wizerunek w mediach i emitowanie tre ści propaguj ących kultur ę Słowian. Ukazuj ą si ę drukowane publikacje, foldery, a nawet filmy. Cenionym i pełnometra żowym obrazem życia wikingów jest film pt.: „ Miasto zatopionych Bogów ”. Stanowi on fabularyzowany materiał dokumentalny i jest źródłem wiedzy o historii, st ąd tak że cz ęste jego emitowanie przez Telewizj ę Polsk ą. Tak że telewizje zagraniczne przyje żdżaj ą przygotowywa ć materiał wizualny. Oprócz działa ń edukacyjno-turystycznych podczas wydarzenia promowane s ą produkty regionalne wpisane na list ę produktów tradycyjnych pochodz ące z Wolina ; jednym z nich jest unikatowy woli ński miód le śny zwany trójniakiem woli ńskim le śnym. Oferta produktów regionalnych poszerzy się tak że o podpłomyki, stanowi ące chleb dawnych ludów, wypiekane w tradycyjny sposób .
5 Dobre praktyki z zakresu ekonomii społecznej, Anna Łukaszuk, Zachodniopomorska Biblioteka Ekonomii Społecznej 6 http://www.jomsborg-vineta.com/kalendarium.php [dostęp 24.04.2016] 7 Raport z badania wizerunku i rozpoznawalności województwa zachodniopomorskiego wraz z opracowaniem dokumentacji z badań, Konsorcjum Bluehill Sp. z o.o. oraz Quality Watch Sp. z o.o. dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego
13 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 15 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Centrum stawia sobie za cel kultywowanie warto ści historycznych oraz podtrzymywanie dziedzictwa kulturowego. Zadaniem, które wpisywałoby si ę w te cele byłaby rekonstrukcja pierwszej morskiej latarni (Wineta) znajduj ącej si ę w Wolinie przy uj ściu Odry. Bardzo wygodnym rozwi ązaniem dla turystów, grup kolonijnych oraz wycieczek byłoby przygotowanie jednego biletu turystycznego, dzi ęki któremu mo żliwe byłoby zwiedzenie wszystkich obiektów turystyczno-historycznych poło żonych na terenie gminy Wolin. Jest to zarówno sprawne rozwi ązanie dla samych zwiedzaj ących oraz organizatorów, jak i zach ęcaj ące do odwiedzania pozostałych obiektów.
2.2.5. OFERTA TURYSTYCZNA Gmina Wolin posiada wiele atrakcji turystycznych niezwi ązanych z Centrum Słowian i Wikingów . Potencjał turystyczny (walory turystyczne, zabytki, ciekawe miejsca, przyroda) były równie ż oceniany przez mieszka ńców w ramach bada ń kwestionariuszowych. Blisko 65% mieszka ńców Wolina uwa ża za wysoki lub bardzo wysoki potencjał turystyczny obszaru, na którym mieszka, 11,8% badanych uznało potencjał turystyczny Wolina za niski, 23,5% nie miało zdania. Badania terenowe pokazały, że wyzwaniem dla gminy Wolin jest rozszerzenie oferty turystycznej, nie tylko zwi ązanej z Festiwalem Słowian i Wikingów oraz skansenem. Wi ększo ść mieszka ńców jest równie ż zgodna odno śnie zasadno ści wspierania (np. z tzw. środków unijnych) rozwoju turystyki (w tym agroturystyki, turystyki wiejskiej) (Wykres):
Wykres 4 Czy w Pana/Pani ocenie nale ży wspiera ć (np. z tzw. środków unijnych) rozwój turystyki (w tym agroturystyki, turystyki wiejskiej), na terenie na którym Pan/Pani mieszka?
Źródło: Badanie CATI mieszka ńcy Wolina, n=100 Oferta turystyczna powinna zosta ć rozszerzona i poł ączona z ró żnymi rodzajami turystyki – krajoznawczej, kajakowej oraz żeglarskiej czy windsurfingowej. Innowacyjn ą form ą sportów wodnych, które zasługuj ą na uwag ę i mog ą przyci ągn ąć szczególnie młodych ludzi jest wakeboard oraz fly board . Jedn ą z niew ątpliwych atrakcji jest cie śnina Dziwna, która jednak ze wzgl ędu na kształt nazywana jest rzek ą. Rzeka nie zawsze kieruje swoje wody w kierunku Bałtyku, niekiedy hamuje i zmienia kierunek. Wsteczny nurt, czyli tzw. cofka powodowana jest północnym wiatrem, który spi ętrza wody Bałtyku. Je żeli chodzi o atrakcje zwi ązane z uwarunkowaniami przyrodniczymi Wolin posiada pla żę zlokalizowan ą za zalesionym Wzgórzem Wisielców. Zagospodarowanie tego terenu obejmuje
14 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 16 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
drewniany pomost, miejsce na ognisko, pos ągi bóstw słowia ńskich (Światowid i Trzygłów) oraz wojownika z tarcz ą i mieczem. Umiejscowienie gminy Wolin w obszarze Zalewu Szczeci ńskiego oraz Zalewu Kamie ńskiego jest atutem żeglugowym i powodem do propagowania sportów wodnych. Brakuje tylko profesjonalnej obsługi pod kątem trenerów i wypo życzalni sprz ętu, tak aby ka żdy mógł skorzysta ć z tego sportu i walorów obszaru . Istotn ą dla mieszka ńców grup ę atrakcji turystycznych stanowi ą te zwi ązane z histori ą i kultur ą gminy. Badania kwestionariuszowe z mieszka ńcami gminy pokazuj ą, że zdecydowana wi ększo ść mieszka ńców (79%) zna jakie ś elementy dziedzictwa kulturowego w gminie lub najbli ższej okolicy, jedynie 21% mieszka ńców nie potrafiło wskaza ć takich elementów wa żnych dla mieszka ńców. Wynik ten świadczy o tym, że dziedzictwo kulturalne jest wa żne dla mieszka ńców. Podobnie na pytanie : Czy w Pana/Pani ocenie obszar, na którym Pan/Pani mieszka to obszar o du żych walorach kulturowych wartych rozwijania i piel ęgnowania? ponad 85% mieszka ńców gminy Wolin odpowiedziało twierdz ąco. Warto zasygnalizowa ć, że badania mieszka ńców innych gmin członkowskich w LGD Partnerstwo w rozwoju w 2015 r. pokazały, że w gminie Golczewo lub Świerzno uzyskiwano skrajne odpowiedzi świadcz ące o braku znajomo ści dziedzictwa kulturowego swojego miejsca zamieszkania. Na tym tle wyniki bada ń mieszka ńców gminy Wolin pokazuj ą znaczenie dziedzictwa kulturowego mieszka ńców 8. Świadomo ść i wiedza na temat dziedzictwa oraz jego twórcze wykorzystanie mog ą przyczynia ć si ę do budowania to żsamo ści i wi ęzi mi ędzyludzkich. Warunkiem wykorzystania potencjału rozwojowego dziedzictwa kulturowego jest wdro żenie w gminie procesu wła ściwego i mądrego zarz ądzania tym zasobem 9. Najbardziej atrakcyjnym obiektem dziedzictwa kulturowego na terenie gminy Wolin jest Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego w Wolinie, zało żone w 1966 r. z inicjatywy m.in. prof. Władysława Filipowiaka, wielkiego badacza przeszło ści ziemi woli ńskiej, który ju ż od 1952 r. prowadził tu badania naukowe. Jego prace wykopaliskowe stopniowo odkrywały umocnienia obronne, port, przedmie ścia, cmentarzyska, szlaki komunikacyjne, a tak że dawne rolnicze zaplecze kompleksu miasta. Potwierdzały informacje wczesno średniowiecznych kronikarzy mówi ące, że Wolin w okresie swej świetno ści (IX – XI w.) był jednym z najwi ększych miast ówczesnej Europy, miastem pa ństwem, niezale żnym emporium handlowym, w którym mieszkało od 8 do 12 tysi ęcy ludzi. Cał ą t ę fascynuj ącą histori ę Wolina mo żna prze śledzi ć wła śnie w Muzeum. W Muzeum znajduje si ę wystawa, ukazuj ąca dzieje i kultur ę materialn ą Wolina, od si ęgaj ącego VII wieku pocz ątków grodu do jego upadku w ko ńcu wieku XII. Poło żona na skrzy żowaniu szlaków komunikacyjnych niewielka pocz ątkowo osada, le żą ca przy przeprawie przez Dziwn ę, ju ż w IX wieku rozwin ęła si ę w umocniony o środek o miejskim charakterze, pełni ącym funkcj ę stołecznego grodu plemienia Wolinian. Przedstawiono tu model miasta z okresu jego najwi ększej świetno ści. Pokazano pozostało ści umocnie ń miejskich, system obronny, a tak że przedmioty kultu i sposoby pochówków. Drewniana figurka Świ ętowita, kompas słoneczny (jedyny znaleziony w cało ści kompas tego typu w Europie), model portu, fragment palisady czy grób skaza ńca, to przykłady cennych eksponatów jakie mo żemy obejrze ć w tym pomieszczeniu. W jednej z sal muzealnych ukazano tak że gospodark ę Wolinian. Podstaw ę bogactwa mieszka ńców stanowił handel dalekosi ęż ny, którego zakres przedstawiono na pogl ądowej mapie. Liczne, znajdowane podczas prac wykopaliskowych przedmioty obcego pochodzenia potwierdziły rozległe
8 Por. Badania mieszkańców obszaru LGD Partnerstwo w rozwoju realizowane na potrzeby opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju LGD Partnerstwo w rozwoju na lata 2014-2020, Strefaplus Michał Marciniak, grudzień 2015 r. 9 Por. Dziedzictwo obok mnie, poradnik zarządzania dziedzictwem w gminach, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2016
15 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 17 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
kontakty handlowe. Kolejna sala prezentuje najstarsze ślady pobytu człowieka na ziemi woli ńskiej. Tu znajduje si ę najstarszy eksponat muzeum - grot harpuna z okresu schyłkowego paleolitu. Znajdziemy tu równie ż m.in. wystaw ę ukazuj ąca najnowsz ą histori ę Wolina, obejmuj ącą przełom XIX i XX w, ze szczególnym uwzgl ędnieniem przedstawienia zniszcze ń, jakie zostały tu poczynione w ostatnich miesi ącach II wojny światowej, kiedy to zagładzie uległo 90 % centrum miasta. Centralnym eksponatem w tej sali jest makieta Wolina prezentująca miasto w marcu 1945 r. Jej uzupełnieniem jest wystawa „Wolin na starej fotografii”. Poza stałymi wystawami, Muzeum przygotowuje równie ż wystawy czasowe, jak np. t ę prezentuj ącą rezultaty bada ń archeologicznych prowadzonych w Wolinie podczas budowy portu jachtowego. W trakcie prac odkryto kilkadziesi ąt tysi ęcy zabytków, w tym wiele prawdziwych skarbów, które przez wieki spoczywały pod ziemi ą. Zebrany materiał posłu żył do przygotowania wystawy „W woli ńskim porcie…”. Potwierdza on bogat ą histori ę Wolina, który przed wiekami był jednym z najwi ększych i najpi ękniejszych miast tych stron, potwierdza tak że wielko ść i znaczenie portu dla funkcjonowania miasta. Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego pełni tak że funkcj ę punktu informacji turystycznej. Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego prowadzi swoj ą działalno ść kulturaln ą równie ż w Centrum Współpracy Mi ędzynarodowej utworzonym przez Gmin ę Wolin w odrestaurowanym XVII-wiecznym dworku , który znajduje si ę na zapleczu Urz ędu Miejskiego. Tu odbywaj ą si ę wernisa że, wystawy, naukowe prelekcje, koncerty muzyczne, narodowe świ ęta. W pobli żu Muzeum znajduje si ę Głaz Haralda Sinoz ębego, który upami ętnia śmier ć drugiego historycznego króla Danii na Wolinie. Jest to rze źbiony i malowany kamie ń runiczny. Na terenie gminy Wolin znajduje si ę szereg obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jednym z nich jest wiatrak holenderski z 1850 roku zlokalizowany w Wolinie . Budynek posiada trzy kondygnacje, wybudowany jest na planie koła, obecnie nie jest wykorzystywany. Przy ul. Wojska Polskiego oraz ul. Zamkowej znajduj ą si ę zabytkowe XIX-wieczne domy. Zabudow ę urozmaica Ratusz w stylu neogotyckim z lat 1880-1881. W mie ście znajduje si ę równie ż cenny XIII-wieczny ko ściół św. Mikołaja, który obecnie jest wiern ą rekonstrukcj ą zniszczonego obiektu. Budynek jest halow ą, trójnawow ą, ceglan ą budowl ą gotyck ą w formie pseudobazyliki . Kolejnym cennym obiektem sakralnym na terenie gminy jest Ko ściół pw. Św. Stanisława Biskupa i M ęczennika. Budynek świ ątyni wzniesiony został w stylu neogotyckim w połowie XIX wieku w 1848 roku. W południowej cz ęś ci miasta znajduje si ę Wzgórze Wisielców, na którym odkryto cmentarzysko kurhanowe z IX-XI wieku. Prace archeologiczne wykazały, że w tym miejscu odbywały si ę pochówki w obrz ądku ciałopalnym i szkieletowym 10 . Potencjałem gminy jest infrastruktura Pomorskiej Drogi św. Jakuba przebiegaj ącej przez Wolin. Województwo Zachodniopomorskie w ramach projektu wytyczyło ok. 630 km szlaku. Szlak wytyczony został przez teren gminy Wolin i Woli ński Park Narodowy 11 . Województwo Zachodniopomorskie jest jednym z 9 partnerów w projekcie RECReate – Rewitalizacja Europejskiego Szlaku Kulturowego na Obszarze Południowego Bałtyku – Pomorska Droga św.
10 Polska Niezwykła. Województwo Zachodniopomorskie, Demart 11 „Analiza i ocena osiągniętych efektów projektu p.n. „Rewitalizacja Europejskiego Szlaku Kulturowego na obszarze Południowego Bałtyku – Pomorska Droga św. Jakuba” zrealizowanego w latach 2011-2013 oraz określenie kierunków i możliwości zintegrowania działań dla zachowania jego trwałości i rozwoju na obszarze województwa zachodniopomorskiego, a także możliwości wsparcia finansowego w okresie programowania 2014-2020”, Agrotec Polska Sp. z o.o., Warszawa 2014
16 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 18 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Jakuba , realizowanego w latach 2011-2013 z Programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej Południowy Bałtyk 12 . Celem projektu Pomorskiej Drogi św. Jakuba była reaktywacja historycznych traktów wpisuj ących si ę w struktury szlaku, który ze wzgl ędu na ogromn ą warto ść dla rozwoju i kultury Starego Kontynentu został w 1987 r. uznany przez Rad ę Europy jako Europejski Szlak Kulturowy. Od tego czasu w całej Europie trwaj ą intensywne prace zwi ązane z jego odtwarzaniem. Szlaki Jakubowe to istniej ąca od ponad tysi ąca lat i najwi ększa europejska sie ć szlaków, które w średniowieczu pokrywały prawie cał ą Europ ę prowadz ąc do najdalej na zachód wysuni ętego zak ątka Europy – Santiago de Compostela w Hiszpanii. W mie ście tym znajduje si ę katedra, miejsce spoczynku św. Jakuba Wi ększego zwanego te ż Starszym, pierwszego z 12 apostołów, który zgin ął śmierci ą m ęcze ńsk ą. Kult św. Jakuba trwa od wieków, w Ko ściele Zachodu Jakub Starszy jest patronem Hiszpanii, Portugalii oraz opiekunem pielgrzymów. W odró żnieniu od znanych w Polsce pielgrzymek pieszych (do Cz ęstochowy czy Kalwarii Zebrzydowskiej), Droga św. Jakuba przeznaczona jest dla p ątników indywidualnych lub małych grup, bez wzgl ędu na wyznanie i narodowo ść , chc ących do świadczy ć w drodze ciszy i duchowej przemiany. Szlak jednak, aby spełniał swoj ą rol ę musi by ć w czytelny dla turysty sposób oznakowany i powinien zachowa ć ci ągło ść . Szlak daje du żą mo żliwo ść aktywizacji społecznej i gospodarczej mieszka ńców, którzy mog ą sta ć si ę usługodawcami dla przemierzaj ących szlak turystów. Podczas wytyczania szlaku, w zakresie nieodpłatnego udost ępnienia dróg i infrastruktury w celu umieszczenia oznakowania współpracowały ze sob ą gminy, powiaty, nadle śnictwa, Woli ński Park Narodowy i wiele innych podmiotów. Szlak ma charakter niekomercyjny – jest to ogólnodost ępny szlak turystyczny. Z uwagi na to, że w całej Europie funkcjonuje on przede wszystkim jako szlak pieszy, z mo żliwo ści ą pokonywania na rowerze, został on wytyczony głównie w oparciu o drogi gminne i trakty le śne. Sposób oznakowania szlaku to głównie znaki – żółte muszle malowane na drzewach oraz tabliczki montowane na słupach. Koszty oznakowania w cało ści pokryło Województwo Zachodniopomorskie. Na terenie gminy działa Port Wolin, który znajduje si ę nad cie śnin ą Dziwn ą. Port znajduje si ę nad morskimi wodami wewn ętrznymi. Z portu mo żliwe s ą poł ączenia Cie śnin ą Dziwn ą poprzez tor wodny łącz ący Zalew Kamie ński z Zalewem Szczeci ńskim. Przez Zalew Szczeci ński przechodzi morski tor wodny ł ącz ący Szczecin ze Świnouj ściem. Morski port rybacki w Wolinie ma dobre warunki, aby sta ć si ę ośrodkiem o zasi ęgu regionalnym oraz ponadregionalnym. Port ma kilka nabrze ży, przyjmuje jednostki zarówno pasa żerskie, towarowe, handlowe, barki, jak i jachty. Przyporz ądkowanie jest nast ępuj ące: • Nabrze że Północno-Zachodnie: barki, jednostki pasa żerskie, jachty • Nabrze że Postojowe Rybackie: jednostki rybackie • Nabrze że Przeładunkowe: dora źnie jednostki towarowe (barki) 13 .
Infrastruktura dawnych portów nad Cie śnin ą Dziwn ą zachowała si ę tak że w Sierosławiu, Zastaniu i Uninie. Wymaga ona odtworzenia i uzupełnienia.
Je żeli chodzi o długo ść ście żek rowerowych, to gmina Wolin wypada pozytywnie na tle średniej dla kraju, województwa oraz powiatu (Wykres 4). W gminie Wolin na 1000 mieszka ńców przypada prawie 1 km ście żki rowerowej, podczas gdy średnia dla województwa i kraju jest ponad dwukrotnie ni ższa. Odr ębn ą spraw ą jest standard nawierzchni tych ście żek oraz sposób ich zagospodarowania.
12 Więcej na http://www.re-create.pl/ 13 http://www.rejsuj.pl/przystanie/profil/434/ [dostęp 24.04.2016 r.]
17 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 19 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Zakres ten wymaga wielu nakładów i inwestycji. W ocenie 61,8% mieszka ńców baza turystyczna (miejsca noclegowe, gastronomia, miejsca wypoczynku) okolicy oceniana jest w wysokim stopniu, 1/5 mieszka ńców była odmiennego zdania oceniaj ąc baz ę turystyczna na niskim poziomie. Analizy poczynione podczas bada ń terenowych pokazały, że skomunikowanie tras rowerowych z najbardziej atrakcyjnymi obiektami turystycznymi i wypoczynkowymi wraz z zapewnieniem infrastruktury wypoczynkowej byłoby dodatkowym atutem przemawiaj ącym na korzy ść gminy Wolin.
Wykres 5 Długo ść ście żek rowerowych (km) na 1000 mieszka ńców w gminie Wolin w 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 24.04.2016] Oferta turystyczna gminy uzupełniana jest poprzez liczne imprezy masowe, które mog ą by ć interesuj ące zarówno dla mieszka ńców, jak i turystów, najciekawsze z nich to:
• Mistrzostwo Koła Grand Prix; • Otwarcie sezonu żeglarskiego; • Mi ędzynarodowy Wy ścig Kolarski „Bałtyk-Karkonosze Tour”; • Zawody W ędkarskie Pucharu Lata I B.S. Grand Prix; • Ultramaraton kolarski „700 km Non Stop”; • Dni Wolina, • Majowy Marsz po zdrowie, • Ottonowe Świ ęto Plonów, • Zawody Łodziowe II-Tura Grand Prix, • Western Piknik w Sułominie, • Zlot junaków,
• Regaty żeglarskie.
Uczestnicy imprez masowych organizowanych w gminie Wolin s ą na podobnym poziomie co średnia dla Polski oraz województwa, warto ść wska źnika wynosi bowiem 820 osób na 1000 mieszka ńców . Warto ść ta jest jednak dwukrotnie ni ższa ni ż warto ść dla powiatu kamie ńskiego.
18 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 20 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Spowodowane jest to festiwalami organizowanymi licznie w Mi ędzyzdrojach, które zawy żaj ą średni ą dla powiatu.
Wykres 6 Uczestnicy imprez na 1000 mieszka ńców w 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dostęp 24.04.2016] Oprócz imprez masowych w gminie popularno ści ą ciesz ą si ę imprezy organizowane w sołectwach: imprezy okoliczno ściowe, turnieje sportowe, imprezy tematyczne (np. Świ ęto Kaszy w Recławiu, czy Świ ęto Ryby w Skoszewie) Baza noclegowa w gminie Wolin nie jest rozwini ęta. Ruch turystyczny, który jest monitorowany poprzez dane z obiektów noclegowych uwzgl ędnianych w statystykach dla gminy Wolin jest zatem trudny do opisania. Liczba udzielonych noclegów na 1000 mieszka ńców jest bardzo niska, nieporównywalna ze średnimi dla powiatu, kraju oraz województwa (Wykres 6). Brak odpowiedniej bazy noclegowo-gastronomicznej w mie ście Wolin oraz na terenie całej gminy wpływa na fakt przepływu turystów, nie za ś na ich pozostawanie na dłu ższy pobyt. O ile oferta turystyczna i kulturalna jest interesuj ąca, o tyle oferta noclegowa nie pozwala na szerszy wybór noclegu oraz gastronomii. Jest to znacz ący aspekt wpisuj ący si ę w perspektywiczne kierunki rozwoju miasta i gminy, bowiem bez odpowiednio atrakcyjnej bazy noclegowo-gastronomicznej miasto turystyczne nie będzie w stanie przyci ągn ąć bardziej wymagaj ących klientów. Ponadto, poza przyci ągni ęciem nowych turystów, rozbudowa obiektów noclegowych oraz restauracyjnych mogłaby wpłyn ąć pobudzaj ąco na lokalny rynek pracy oraz da ć szans ę rozwoju miejscowym przedsi ębiorcom.
Wykres 7 Liczba udzielonych noclegów w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców w 2013 r.
19 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 21 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Źródło: GUS BDL [dostęp 8.04.2016]. Dane z 2014 roku nie obejmują gmin, najniższy poziom to powiaty dlatego przedstawiono dane za 2013 rok O atrakcyjno ści gminy na arenie mi ędzynarodowej świadczy odsetek noclegów udzielanych turystom zagranicznym. Z racji poło żenia blisko granicy pa ństwa oraz organizacji na terenie gminy Festiwalu o znaczeniu mi ędzynarodowym tury ści zagraniczni powinni w Wolinie nocowa ć do ść cz ęsto. Dane statystyczne niestety uniemo żliwiaj ą zweryfikowanie tej informacji. Dane uwzgl ędniaj ące wyniki tylko jednego obiektu noclegowego wskazuj ą na minimaln ą liczb ę noclegów udzielonych turystom zagranicznym. Sygnalizuje to wyra źnie potrzeb ę powstania nowych obiektów noclegowych. Na t ę konieczno ść wskazywali równie ż przedstawiciele miasta i stowarzysze ń zwi ązanych z gmin ą Wolin podczas bada ń terenowych, zwracaj ąc uwag ę na to jak istotne jest poszerzenie oferty obiektów noclegowych i hoteli wraz z zapleczem gastronomicznym .
Wykres 8 Liczba noclegów udzielonych turystom zagranicznym w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców w 2013 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 8.04.2016]. Dane z 2014 roku nie obejmuj ą gmin, najni ższy poziom to powiaty dlatego przedstawiono dane za 2013 rok Powy ższa analiza wykazuje, że atutem gminy jest wyst ępowanie wielu konkurencyjnych atrakcji historycznych, jak i kulturowych. W zwi ązku z tym niepokoj ące s ą wyniki analizy świadcz ące o niewystarczaj ącej bazie noclegowej. Gmina wypada zdecydowanie negatywnie pod tym wzgl ędem na tle grup referencyjnych. Mo że to doprowadzi ć do utraty zainteresowania turystów
20 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 22 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
gmin ą Wolin na rzecz pobliskich gmin, np. Mi ędzyzdroje. Konieczne jest rozbudowanie oferty noclegowej oraz zwi ększenie liczby punktów gastronomicznych. Bior ąc pod uwag ę kultywowanie tradycji Słowian miasto mogłoby wyró żnia ć si ę oferuj ąc kuchni ę słowia ńsk ą. Doceniaj ąc walory miasta rybackiego ciekawym obiektem byłby równie ż punkt sprzeda ży lub w ędzarnia oferuj ąca świe że ryby. Takie punkty gastronomiczne nie tylko promowałyby produkty ekologiczne i tradycyjne, ale tak że przyci ągały swoj ą oryginalno ści ą turystów i smakoszy. Dla dobrego produktu lokalnego warto byłoby zjecha ć do miasta Wolin z głównej trasy. Wówczas zapewnienie dogodnych noclegów i posiłków, w poł ączeniu z walorami historyczno-turystycznymi, mo że wpłyn ąć na dłu ższy pobyt w gminie Wolin, a co za tym idzie zwi ększenie si ę dochodów całej gminy.
2.2.6. POTENCJAŁ GOSPODARCZY Potencjał gospodarczy zaliczy ć mo żna do uwarunkowa ń zewn ętrznych ze wzgl ędu na znaczny udział popytu na dobra generowanego przez zewn ętrznych przedsi ębiorców i turystów. Podmioty gospodarcze na terenie gminy Wolin to w ponad 96% mikroprzedsi ębiorstwa, zatrudniaj ące poni żej 10 osób; warto zauwa żyć, że równie ż w powiecie kamie ńskim odsetek mikroprzedsi ębiorstw stanowi ponad 96%.
Wykres 9 Struktura przedsi ębiorstw w gminie Wolin ze wzgl ędu na wielko ść w 2015 r.
Źródło GUS BDL [dost ęp 25.04.2016] Brak jest du żych zakładów przemysłowych na terenie gminy, które mogłyby oddziaływa ć negatywnie na stan środowiska naturalnego. O stanie gospodarki na obszarze gminy mo że powiedzie ć du żo wska źnik przedsi ębiorczo ści. Wska źnik przedsi ębiorczo ści posłu ży monitoringowi długofalowego oddziaływania na rozwój gospodarczy. Wska źnik przedstawia ilo ść podmiotów gospodarczych w systemie REGON na 1000 mieszka ńców. Wska źnik przedsi ębiorczo ści dla gminy Wolin wynosi 116. Jest to warto ść wy ższa ni ż średnia dla kraju, jednak ni ższa ni ż warto ść dla województwa i powiatu, co świadczy o słabo rozwini ętej przedsi ębiorczo ści . Wśród podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie gminy brak jest spółek prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego.
21 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 23 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 10 Liczba podmiotów gospodarczych w Wolinie na 1000 mieszka ńców w 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 25.04.2016] Dominuj ącymi sektorami w gospodarce gminy Wolin s ą handel, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe oraz działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem i gastronomi ą. Te sektory stanowi ą łącznie niemal że 60% wszystkich przedsi ębiorstw na terenie gminy Wolin . Dane te potwierdzaj ą wzrost znaczenia turystyki na obszarze gminy oraz wskazuj ą na konieczno ść dalszego profilowania rozwoju jednostki w tym kierunku. Dane te zostały potwierdzone podczas wywiadów pogł ębionych z pracownikami Urz ędu Miejskiego w Wolinie. Warto zaznaczy ć, że blisko ść Wolina w stosunku do licznie odwiedzanych kurortów nadmorskich pozwala mieszka ńcom tego obszaru na podj ęcie prac sezonowych. Jest to widoczne zwłaszcza w okresie letnim, gdy rozpoczyna si ę sezon nad Morzem Bałtyckim. Wówczas mieszka ńcy gminy Wolin zatrudniaj ą si ę do obsługi turystów w pobliskich Mi ędzyzdrojach czy Świnouj ściu. Niewielka odległo ść do tych miast (odpowiednio 18 km i 29 km) pozwala im na codzienny dojazd do pracy. Praca sezonowa jest dla mieszka ńców gminy Wolin szans ą na zarobienie pieni ędzy, ograniczenie bezrobocia, a nawet daje mo żliwo ść powstawania nowych przedsi ębiorstw np. świadcz ących usługi transportowe dla pracowników doje żdżaj ących do pracy w miejscowo ściach nadmorskich.
22 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 24 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 11 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w 2015 r.
Źródło GUS BDL [dost ęp 25.04.2016] Na terenie gminy zlokalizowany jest port morski Wolin i port morski Sierosław administrowany przez Kapitanat portu Dziwnów. Wyniki spotka ń konsultacyjnych ze społeczno ści ą ryback ą prowadzone na potrzeby opracowania lokalnej strategii rozwoju LGR Zalew Szczeci ński 2014-2002 pokazały szereg aktualnych problemów środowiska. Badania terenowe pokazuj ą, że problemami szczególnie zagra żaj ącymi sektorowi rybołówstwa s ą ograniczenia obszaru połowów dla rybołówstwa przybrze żnego, zwi ązane z konieczno ści ą wdro żenia środków ochrony zasobów i środowiska morskiego, spadek populacji cennych gatunków ryb oraz nakładaj ąca si ę jurysdykcja Woli ńskiego Parku Narodowego i Urz ędu Morskiego Szczecin nad wodami morskimi Zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczeci ńskiego . Gwałtowny wzrost liczby kormoranów od lat 80. Minionego
23 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 25 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
wieku spowodował wzrost presji pokarmowej, a co za tym idzie spadek liczby ryb, a w rezultacie spadek wielko ści połowów. Powoduje to ci ągłe konflikty miedzy ochron ą przyrody (Kormoran czarny znajduje si ę pod ochron ą) a interesami rybaków 14 . Na spotkaniach konsultacyjnych rybacy wyra żali rozczarowanie z powodu braku zrozumienia ich problemów i postulatów przez administracje ró żnych szczebli. Flota rybacka, cho ć stara, przystosowana jest do prowadzenia zró żnicowanej działalno ści połowowej. Potencjał portów i przystani rybackich jest słabo wykorzystany. Problemem jest równie ż malej ąca atrakcyjno ść zawodu rybaka i brak zainteresowania młodych ludzi prac ą w tym zawodzie. Podczas konsultacji społecznych podkre ślano, że produkty rybactwa s ą słabo przetworzone i niskiej warto ści. Charakterystyczne dla gminy s ą oko ń, w ęgorz w ędzony, w ęgorz woli ński, leszcz w ędzony, zupa z leszcza, szczupak faszerowany w galarecie - które to produkty mog ą stanowi ć uzupełnienie zintegrowanych produktów turystycznych z terenu gminy Wolin. Strategia Rozwoju Powiatu Kamie ńskiego wskazuje, że mieszka ńcy powiatu (a zatem równie ż Wolina) znajduj ą zatrudnienie głównie w urz ędach budżetowych gmin i powiatu oraz jednostkach im podległych takich jak: urz ędy, szkoły, biblioteki, zakłady opieki zdrowotnej itd. Charakter gminy Wolin mo żna jednak okre śli ć jako handlowo - turystyczny. Strategia wskazuje równie ż, że atutem powiatu jest brak przemysłu, który mo że wywrze ć negatywny wpływ na atrakcyjne turystycznie i przyrodniczo obszary. Mało zdegradowane tereny stanowi ą równie ż podstaw ę pod uprawy ekologiczne. Zasobem i potencjałem dla dalszego rozwoju gospodarki jest ju ż istniej ąca baza noclegowa i gastronomiczna, inwestycje z zakresu modernizacji i rozbudowy dróg, oczyszczalni ścieków i gazyfikacji, a przede wszystkim blisko ść granicy niemieckiej i poł ączenia ze Skandynawi ą15 . Podj ęcie dalszych działa ń rozwijaj ących wskazywane obszary i dostosowywanie ich do standardów europejskich jest drog ą do pozyskania klientów lokalnych, krajowych i zagranicznych. Mieszka ńcy s ą jednak podzieleni odno śnie oceny zmiany, jakie zaszły od 2009 r. w obszarze przedsi ębiorczo ści mieszka ńców w okolicy. Postawienie za ś na jako ść tych usług i podkre ślenie posiadanych walorów, na czym istotnie zale ży przedstawicielom gminy Wolin, mo że si ę przeło żyć na spory sukces gminy na arenie mi ędzynarodowej.
2.3. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE
2.3.1. POTENCJAŁ LUDNOŚCIOWY Zasoby ludzkie stanowi ą jeden z podstawowych czynników przyci ągaj ących kapitał zagraniczny i wzmacniaj ących lokaln ą gospodark ę. Gmina Wolin w 2015 r. była zamieszkana przez 12 303 osoby. Mieszka ńcy Wolina s ą jeszcze relatywnie młodym społecze ństwem, ale widoczne s ą post ępuj ące procesy starzenia. W 2007 r. udział ludno ści w wieku przedprodukcyjnym wynosił 20,3% i był najwy ższy je żeli porównamy te warto ści do danych powiatu kamie ńskiego, Pomorza Zachodniego i danych ogólnokrajowych. W 2014 r. wska źnik dla Wolina zmalał do 18,2%, co nadal jest najwyższ ą warto ści ą wzgl ędem grup referencyjnych. Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym w 2014 r. jest równie ż najni ższy względem warto ści referencyjnych. Wolin osi ąga zatem najlepszy wynik pod wzgl ędem wska źnika obci ąż enia demograficznego, obrazuj ącego stosunek liczby osób nieaktywnych zawodowo do liczby osób w wieku produkcyjnym.
14 http://www.portalmorski.pl/morze-inne/ryby-akwakultura/33410-inwazjakormoranow , [dostęp 4.11.2014] 15 Strategia Rozwoju Powiatu Kamieńskiego na lata 2014-2020, Kamień Pomorski, październik 2013 r.
24 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 26 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 12 Struktura ludno ści wg grup wieku jako % ludno ści w latach 2007 i 2014.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] W 2014 roku wska źnik ludno ści w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym dla gminy Wolin wynosił 26,8 osób, dla powiatu kamie ńskiego było to 28,4 osób, województwa zachodniopomorskiego 29,3 osób, natomiast dla Polski 30,2 osób. Wolin charakteryzuje si ę negatywnym saldem migracji (-5,1‰) oraz ujemnym przyrostem naturalnym (-1,1‰). Wska źniki te s ą znacznie ni ższe ni ż średnia dla województwa oraz kraju (przyrost naturalny na 1000 ludno ści dla kraju przyj ął warto ść ni ższ ą ni ż przyj ęty format prezentacji). Na tle innych gmin powiatu kamie ńskiego Wolin wypada lepiej. Negatywna tendencja stwarza zagro żenie dalszego starzenia si ę społecze ństwa.
Wykres 13 Ruch naturalny ludno ści w 2014 r. (‰)
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] Proces depopulacji zachodzący na terenie gminy wymaga zmian w polityce społecznej gminy, która z jednej strony powinna wspierać rodziny i osoby młode, ale w większym stopniu
25 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 27 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
uwzględniać potrzeby osób starszych, niepełnosprawnych, przechodzących trudności życiowe i generalnie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Już dziś liczba osób niepełnosprawnych w powiecie kamieńskim sięga 4627 osób (dane z NSP z 2011 r.). Ponad 8% osób w gospodarstwach domowych w ludności ogółem i 37% dzieci w wieku do lat 17 w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku na terenie gminy Wolin korzysta ze środowiskowej pomocy społecznej (dane GUS BDL 2014 r.). Istotne jest zatem aby profilować kierunek rozwoju gminy uwzględniając potrzeby osób w wieku produkcyjnym, tak, aby jakość życia na terenie gminy Wolin była jak najwyższa i tym samym zapobiegać marginalizacji osób w kryzysowych sytuacjach. Z pomocą ku realizacji tego celu winna być zapewniona, oprócz pomocy społecznej, stała opieka psychologa dla mieszkańców czy też doradcy zawodowego.
2.3.2. WYKSZTAŁCENIE, KOMPETENCJE I UMIEJĘTNOŚCI
Dla rozwoju gminy wa żny jest wysoki poziom kapitału ludzkiego. Wpływ na kształtowanie kapitału ludzkiego ma przede wszystkim edukacja, zarówno ta formalna w szkołach, jak i poza formalna podczas zaj ęć pozaszkolnych – kursów, szkole ń. Infrastruktura edukacyjna w Wolinie jest słabo rozwini ęta. Odsetek dzieci obj ętych opiek ą w przedszkolach w Wolinie jest ni ższy ni ż w średnia powiatu czy regionu. Natomiast przyrost wska źnika wzgl ędem roku 2007 r. jest znaczny, jednak nie odbiega od ogólnopolskich tendencji (Wykres). W 2014 r. na terenie gminy działało jedno przedszkole, sze ść oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych oraz trzy punkty przedszkolne. Jak wykazuj ą badania terenowe, na terenie gminy Wolin wyst ępuje niedostateczna ilo ść miejsc w zakresie edukacji przedszkolnej . Woli ńskie przedszkole dysponuje 98 miejscami, zgłaszane zapotrzebowanie oscyluje w granicach 130 miejsc Z tego powodu dzieci, które nie mog ą by ć umieszczone w woli ńskim przedszkolu kierowane są do oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych czy punktów przedszkolnych, ale cz ęsto takie rozwi ązanie nie jest z powodów logistycznych do zaakceptowania przez rodziców. Konieczna byłaby zatem rozbudowa istniej ącego przedszkola o 2-3 sale lub stworzenie nowego o środka, który zapobiegnie rozproszeniu dzieci najmłodszych w zerówkach przy szkołach podstawowych i punktach przedszkolnych. Jeszcze gorzej ma si ę opieka nad najmłodszymi dzie ćmi. Na terenie gminy brak jest żłobka, funkcjonuj ą jedynie oddziały oferuj ące 22 miejsca dla dzieci w wieku od półtora roku do trzech lat (dane GUS BDL). W gminie Wolin nie ma równie ż typowego o środka skupiaj ącego i wł ączaj ącego do życia społecznego dzieci i młodzie ż niepełnosprawn ą. Gmina powinna w tym kierunku przystosowa ć budynki do sprawnej obsługi osób niepełnosprawnych i wyspecjalizowa ć kadr ę do opieki nad tymi osobami oraz wprowadzi ć programy rewalidacyjne wspomagaj ące leczenie. Badania terenowe pokazały, że warto byłoby stworzy ć oddział integracyjny, poniewa ż dzieci ucz ęszczaj ą ch ętnie do takich o środków, ale ju ż poza obszarami gminy. W wyniku tego gmina nara żona jest na koszty z powodu dowozu dzieci oraz utraty dotacji.
26 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 28 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 14 Dzieci obj ęte edukacj ą przedszkoln ą na 1 tys. dzieci w wieku od 3 do 5 lat w 2007 i 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] Na terenie gminy funkcjonuje 6 szkół podstawowych, do których w roku szkolnym 2014/2015 ucz ęszczało 712 osób oraz dwa gimnazja, w których uczyły si ę 343 osoby. Analiza danych wyników egzaminu gimnazjalnego pokazuje, że je żeli chodzi o wyniki kształcenia woli ńskie szkoły wypadaj ą gorzej ni ż średnia dla powiatu oraz średnia dla województwa. Najgorsze wyniki w 2014 r. uczniowie osi ągn ęli w przypadku j ęzyka angielskiego, matematyki oraz j ęzyka polskiego. Uczniowie wypadli lepiej je żeli chodzi o wyniki z egzaminu z historii (powy żej średniej wojewódzkiej) oraz j ęzyka niemieckiego (powy żej średniej dla powiatu) (Wykres).
Wykres 15 Porównanie średnich wyników egzaminu gimnazjalnego z 2014 r.
Źródło: OKE Pozna ń [dost ęp 8.04.2015] Wyniki edukacji z podstawowych przedmiotów szkolnych dla woli ńskich gimnazjalistów s ą poni żej średniej w stosunku do wyników młodzie ży gimnazjalnej z powiatu kamie ńskiego.
27 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 29 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Na tym obszarze młodzie ż odnosi spore sukcesy sportowe, w tym w zawodach sportowych w skali powiatu, województwa, a nawet kraju. To konsekwencja profilowania klas gimnazjalnych w Publicznym Gimnazjum w Wolinie, które oferuje klasy o profilach sportowych: piłka no żna i lekkoatletyka, ale tak że efekt aktywnej działalno ści klubów sportowych Prowadzone przez nie zaj ęcia umo żliwiaj ą dzieciom i młodzie ży odpowiednio rozwija ć ich umiej ętno ści, zagospodarowuj ą ich czas wolny oraz zaszczepiaj ą pasj ę do sportu. Młodzie ż gimnazjalna ma zapewnione wsparcie doradcy zawodowego, z którym prowadzone s ą zaj ęcia edukacyjne. Pozwalaj ą one na zaplanowane ście żki kariery zawodowej oraz rozpoznanie umiej ętno ści predyspozycji młodzie ży do zawodów wykonywanych w przyszło ści. Gmina planuje tak że wprowadzenie takich zaj ęć w szkołach podstawowych. Wa żnym etatem, który został wprowadzony w szkołach jest etat psychologa, który pomaga dzieciom i ich rodzicom pokonywa ć trudno ści edukacyjne i rozwojowe oraz zwi ązane z codziennymi problemami . Po zako ńczeniu edukacji na poziomie podstawowym gmina Wolin nie mo że zaoferowa ć szerokiej oferty edukacyjnej. Na terenie gminy działaj ą 2 licea ogólnokształc ące, w których w 2014 r. uczyło si ę łącznie 78 osób oraz liceum ogólnokształc ące dla dorosłych w którym uczyły si ę 43 osoby. Funkcjonuje równie ż 1 szkoła policealna dla dorosłych, w której w 2014 r. uczyło si ę 51 osób. Bogata oferta edukacyjna na tym etapie jest szczególnie istotna, je śli chce si ę powstrzyma ć wybywanie najzdolniejszych uczniów do wielkich o środków miejskich. W przypadku liceów ogólnokształc ących najcz ęstsz ą drog ą absolwentów jest kontynuacja nauki na studiach wy ższych w ośrodkach akademickich, głównie w Szczecinie i Poznaniu.. Wyniki matury młodzie ży z powiatu kamie ńskiego na poziomie 49,22% wskazuj ą blisko istotnie znacz ąco ni ższy poziom ni ż średnia regionalna (66,72%) - wyniki obrazuje mapa.
Mapa 3 Zdawalno ść egzaminu maturalnego w województwie zachodniopomorskim w 2014 r.
Źródło danych: OKE Pozna ń
28 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 30 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wywiady pogł ębione z przedstawicielami miejskich instytucji samorz ądowych pozwalaj ą na stwierdzenie, że aby zapobiec sytuacji odpływu najzdolniejszych uczniów z gminy Wolin nale żałoby wprowadzi ć dodatkowe sta że absolwenckie lub rozwija ć lokalny inkubator przedsi ębiorczości. Sta ż absolwencki mógłby w efekcie skutkowa ć zatrudnieniem kreatywnych osób, które działałyby na rzecz gminy w dost ępnych placówkach administracyjnych. Natomiast inkubatory przedsi ębiorczo ści stanowi ć by mogły miejsce do rozwijania przedsi ębiorczo ści wśród młodych ludzi i wspierania ich pomysłów w postaci podj ęcia działalno ści gospodarczej (mikro i małe firmy). Niniejszy cel jest cz ęstym kierunkiem rozwoju w Strategiach Przedsi ębiorczo ści i pozwala na zarz ądzanie rozwojem gospodarczym miasta, a tak że tworzy nowe miejsca pracy. Warto wspiera ć kierunki wpisuj ące si ę w specjalizacje miasta, czyli te zwi ązane z turystyk ą, hotelarstwem i gastronomi ą, ale tak że przewodników. Dzi ęki takiej edukacji gmina zyskałoby wyszkolon ą kadr ę wyspecjalizowan ą w obsłudze najbardziej wymagaj ącego turysty. Kierunki edukacji warte wspierania to opieka nad osobami starszymi np. opiekun medyczny, co wpisywałoby si ę w funkcj ę turystyczn ą gminy. Ponadto, w zwi ązku z rozwojem obiektów bibliotecznych, muzealnych i historycznych na terenie gminy i miasta Wolin, istotnym kierunkiem kształcenia staje si ę animator kultury. Obecnie zauwa ża si ę deficyt tego typu etatów w placówkach gminy. Jest to jednak bardzo wa żna funkcja spajaj ąca zarówno mieszka ńców, jak i atrakcyjnie animuj ąca czas turystom czy koloniom młodzie żowym odwiedzaj ącym Wolin. Poza ogólnym wykształceniem dla pracodawców bardzo wa żne s ą dodatkowe umiej ętno ści pracowników. Do kluczowych umiej ętno ści pracodawcy zaliczaj ą prawo jazdy, umiej ętno ść posługiwania si ę komputerem oraz znajomo ść j ęzyków obcych. W dobie społecze ństwa informacyjnego umiej ętno ść posługiwania si ę komputerem oraz znajomo ść technologii teleinformacyjnych jest kluczowym wyzwaniem dla szkół wszystkich typów. Niezb ędne jest zatem odpowiednie wyposa żenie pracowni komputerowych w szkołach. Wska źnikiem mówi ącym o stanie doposa żenia w niezb ędn ą infrastruktur ę jest liczba uczniów przypadaj ąca na jeden komputer z dost ępem do internetu szerokopasmowego. Na tle powiatu kamie ńskiego i regionu Pomorza Zachodniego gmina Wolin wypada pozytywnie. W Wolinie 1 komputer przypada na ponad 7 osób, podczas gdy średnia dla kraju i województwa jest dwukrotnie wy ższa . Poziom doposa żenia wzgl ędem ostatnich lat uległ poprawie, podobnie jak w grupach referencyjnych (Wykres).
Wykres 16 Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjów przypadaj ąca na 1 komputer z dost ępem do szerokopasmowego Internetu
Źródło danych: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016]
29 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 31 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Doposa żenie szkół w sprz ęt komputerowy jest niezb ędne ze wzgl ędu na wdra żanie podr ęczników elektronicznych, a tak że rozwój programów e-learningowych. Druga wa żna umiej ętno ść , czyli biegłe posługiwanie si ę j ęzykami obcymi najlepiej oceni ć poprzez wyniki egzaminu maturalnego. Powiat kamie ński według danych z raportu ORE za 2014 r. pod względem zdawalno ści matury z j ęzyków obcych wypada gorzej ni ż średnia dla województwa zachodniopomorskiego. Zdawalno ść egzaminu z języka angielskiego w 2014 r. wyniosła 90,50%, przy średniej dla województwa 94,20%, a z języka niemieckiego 88,00% przy średniej 92,40%. Wyniki te s ą niepokoj ące zwłaszcza je żeli chodzi o umiej ętno ść posługiwania si ę j ęzykiem niemieckim, która jest szczególnie wa żna w kontek ście profesjonalnej obsługi ruchu turystycznego zza zachodniej granicy . Warto zwróci ć uwag ę na konieczno ść doszkalania osób dorosłych b ędących ju ż na rynku pracy. Poza umiej ętno ściami komputerowymi i j ęzykowymi wa żne jest te ż ci ągłe kształcenie i doszkalanie w zakresie własnego zawodu, ale tak że w razie potrzeby jego zmiana – przekwalifikowanie si ę. W zwi ązku z tym nale ży podj ąć działania maj ące na celu promowanie nauki ustawicznej, podnoszenia swoich umiej ętno ści poprzez kursy tematyczne i szkolenia j ęzykowe. Konsultacje z organizacji pozarz ądowymi wskazały, że dodatkow ą mo żliwo ści ą zaanga żowania młodzieży z gminy Wolin w edukacj ę mogłaby by ć reaktywacja zasadniczych szkół zawodowych oraz nauka praktycznych umiej ętno ści wraz z biegło ści ą w poszukiwaniu pracy i znajomo ści ą tego rynku pracy. Jest to istotne ze wzgl ędu na to, i ż posiadanie konkretnych umiej ętno ści po żą danych lokalnie stwarza szanse zarobkowania i rozwoju dla młodych ludzi. Wyspecjalizowanie si ę w zawodzie i nabycie fachu umo żliwiłoby zatem łatwiejszy start na rynku pracy. Specyfika gminy Wolin daje du że szanse na wykorzystywanie nabytych umiej ętno ści zawodowych np. w pracach sezonowych, ale tak że w pracy z klientem zagranicznym, co mo że by ć dla młodego człowieka ambitnym i rozwijaj ącym na przyszło ść do świadczeniem, a tak że kierunkuj ącym jego przyszło ść zawodow ą.
2.3.3. AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA I EKONOMICZNA Aktywno ść społeczna mieszka ńców to przede wszystkim zaanga żowanie w sprawy lokalne, uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych i sportowych oraz frekwencja wyborcza. Istotn ą kwesti ą opisuj ącą aktywno ść społeczn ą jest działalno ść organizacji pozarz ądowych. Aktualne dane wskazuj ą, że gmina Wolin ma relatywnie du żą liczb ę organizacji pozarz ądowych na 1000 mieszka ńców, wynik ten jest lepszy ni ż średnia Pomorza Zachodniego i powiatu kamie ńskiego. Wska źnik pokazuje znaczny i szybki rozwój sektora pozarz ądowego na obszarze gminy, który świadczy o wysokiej aktywno ści społecznej mieszka ńców . Na podstawie danych PKW frekwencja w wyborach do Sejmu i Senatu w 2015 r. w Wolinie wyniosła 39,3%, podczas gdy średnia dla powiatu wyniosła 41,3%. W porównaniu ze średnią dla województwa, która wyniosła 45,9% oraz średni ą dla kraju (50,9%) gmina wypada gorzej. Frekwencja wyborcza w wyborach samorz ądowych w 2014 r. była wy ższa i wyniosła 47,04%. Jest to jednak wynik ni ższy ni ż średnia dla małych gmin, która wynosi 53,55%. Przejawem aktywno ści społecznej jest równie ż uczestnictwo w zaj ęciach sportowych. Liczba klubów sportowych w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców jest w Wolinie najwy ższa w porównaniu do grup referencyjnych. Wynik jest prawie dwukrotnie lepszy ni ż średnia dla kraju (Wykres).
30 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 32 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 17 Liczba klubów sportowych na 1000 mieszka ńców
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] Wolin wyró żnia si ę równie ż pod wzgl ędem liczby prowadz ących zaj ęcia sportowe na 1000 mieszka ńców. Warto ść wska źnika jest najwy ższa w referencyjnych grupach, jak równie ż znaczna jest zmiana wzgl ędem 2008 r. Dane te koreluj ą ści śle z edukacja gimnazjaln ą o profilach sportowych. Istnienie licznych klubów sportowych oraz zaj ęć sportowych wpływa na zainteresowanie młodzie ży sportem i skupianie si ę na tej ście żce rozwoju. Z drugiej strony odnoszenie sukcesów przez młodzie ż wi ąż e si ę ze wzrostem lub utrzymaniem tak wysokiej liczby klubów sportowych i zaj ęć w tym kierunku. Mo żna te ż wnioskowa ć, że zaj ęcia fizyczne stanowi ą swoist ą warto ść w społecze ństwie wolinian i jest ona kultywowana przez ró żne grupy wiekowe . To bardzo wa żne, poniewa ż wokół aktywno ści fizycznej akumulowany jest kapitał społeczny, który mo żna wykorzysta ć do integracji mieszka ńców w innych sferach życia społeczno-kulturalnego.
Wykres 18 Liczba prowadz ących zaj ęcia sportowe na 1000 mieszka ńców
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] Kolejnym elementem świadcz ącym o poziomie kapitału społecznego Gminy jest rozwini ęta sie ć współpracy sołectw Gminy i sprawnie funkcjonuj ący Fundusz Sołecki. Rokrocznie wyodr ębniane s ą
31 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 33 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
w bud żecie gminy środki na realizacj ę projektów w ramach funduszu sołeckiego. Wysoko ść środków uzale żniona jest od liczby mieszka ńców sołectwa. Konsultacje społeczne z udziałem sołtysów pozwalaj ą na wskazanie, że sie ć współpracy mi ędzy sołectwami a Urz ędem Miejskim mo że stanowi ć użytecznych mechanizm do realizacji wa żnych dla mieszka ńców zada ń społecznych. Gmina Wolin od trzech lat wdra ża Gminny Program Grantowy w ramach, którego aktywne sołectwa realizuj ą ró żne przedsi ęwzi ęcia, przy zaanga żowaniu wszystkich mieszka ńców. Bud żet projektu obejmuje środki bud żetu Gminy Wolin w maksymalnej wysoko ści 1500zł na jeden grant, oraz środki finansowe sołectw, wkład niefinansowy i rzeczowy mieszka ńców. Program odgrywa istotn ą rol ę w aktywizowaniu i integrowaniu lokalnych społeczno ści. Wska źnik przedsi ębiorczo ści mierzony liczb ą nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1000 mieszka ńców w gminie jest znaczny i przewy ższa średni ą dla województwa oraz kraju. Warto ść ta jest ni ższa jedynie wzgl ędem średniej dla powiatu kamie ńskiego. Na 1000 mieszka ńców w Wolinie przypada niemal że 13 nowych firm. Wska źnik wykazuj ąc znaczny przyrost wskazuje na wykorzystywanie przez mieszka ńców potencjału turystycznego gminy. Jedynie gorszy wynik wzgl ędem danych dla powiatu mo że wskazywa ć na przegrywanie konkurencji z pobliskimi gminami (Wykres). Jednocze śnie nale ży zauwa żyć, że w 2015 ró żnica wzgl ędem powiatu znacznie si ę zmniejszyła (wynosi zaledwie 0,2) w porównaniu do roku 2009 (była równa ok.4,0).
Wykres 19 Nowo zarejestrowane podmioty gospodarcze na 1000 mieszka ńców w 2015 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 26.04.2016] Liczba pracuj ących na 1000 mieszka ńców w gminie Wolin wynosi ok. 77. Warto ść wska źnika jest bardzo niska, niemal że trzykrotnie ni ższa ni ż średnia dla kraju.
32 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 34 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 20 Pracuj ący na 1000 mieszka ńców
Źródło: US BDL [dost ęp 26.04.2016] Wolin charakteryzuje si ę wy ższym ni ż średnia powiatu i regionu wska źnikiem bezrobocia spo śród grup referencyjnych. Na 1000 mieszka ńców przypada ponad 76 bezrobotnych, podczas gdy średnia dla kraju jest zdecydowanie ni ższa . Bezrobocie wzgl ędem 2007 r. wzrosło, w 2014 odnotowano spadek (Wykres). Zjawisko to mo że by ć spowodowane ogólnokrajowym spowolnieniem gospodarczym, które dotkn ęło wi ększo ść jednostek samorz ądu terytorialnego. Osoby bezrobotne w gminie Wolin to przede wszystkim kobiety, stanowi ą one 56,2% osób bezrobotnych, w powiecie odsetek ten jest równy 55,8. Osoby poni żej 24 roku życia w powiecie kamie ńskim stanowi ą 15% ogółu bezrobotnych (dane GUS BDL).
Wykres 21 Bezrobotni na 1000 mieszka ńców
Źródło: GUS BDL [dost ęp 8.04.2015] Badania terenowe pokazały, że w gminie Wolin brakuje dobrze rozwini ętej sieci instytucji otoczenia biznesu oraz wsparcia osób wchodz ących na rynek pracy. Władze gminy powinny uruchomi ć instytucj ę wspieraj ącą rozwój postaw przedsi ębiorczych w śród mieszka ńców (lokalny inkubator przedsi ębiorczo ści).
33 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 35 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
2.3.4. USŁUGI LOKALNE Usługi kulturalne na terenie gminy s ą wyj ątkowo rozwini ęte. Sfera usług zwi ązanych z kultur ą oraz sportem ma du że znaczenie w budowaniu przewagi gminy nad innymi ośrodkami w powiecie i województwie. Bogata i ró żnorodna oferta zwi ększa atrakcyjno ść zamieszkania i mo że stanowi ć jeden z mi ękkich czynników lokalizacji inwestycji, a tak że przyci ąga turystów. W gminie Wolin aktywnie działa O środek Kultury Gminy Wolin, Biblioteka Publiczna Gminy Wolin, Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego w Wolinie oraz Stowarzyszenie Centrum Słowian i Wikingów. Placówk ą kulturaln ą w mie ście, która organizuje wi ększo ść imprez jest O środek Kultury Gminy Wolin. Regularnie s ą tam prowadzone zaj ęcia gry na instrumentach (pianino, gitara, organy, b ębny, perkusja) oraz odbywa si ę nauka ró żnego rodzaju sztuk plastycznych: robienia witra ży, malarstwa. Zaj ęcia plastyczne ciesz ą si ę ogromnym powodzeniem zwłaszcza w śród najmłodszych, co bardzo pozytywnie świadczy o instruktorach prowadz ących warsztaty. W piwnicach MOK-u prezentowane s ą liczne wystawy oraz wernisa że. Kawiarnia Ośrodka Kultury Gminy Wolin pełni równie ż funkcj ę miejsca koncertowego dla niedu żych grup muzycznych. Koncerty dawali tam m.in. Greenwood, After Blues, Percival Schuttenbach czy Shannon oraz Stary Szmugler. O środek kultury jest te ż organizatorem cyklicznych imprez organizowanych rokrocznie w Wolinie, jak Festiwal Słowian i Wikingów, Wielka Orkiestra Świ ątecznej Pomocy, Ottonowe Świ ęto Plonów, Karawana Kultury, Woli ńska Wiosna Monodramu, Dzie ń Stra żaka i Dzieciaka, Dni Wolina, Miejsko-Gminny Konkurs Recytatorski o nagrod ę Przewodnicz ącego Rady Miejskiej i wiele innych. Maj ą tu swoje próby zespoły: Wolinianki i Wiolinki, które reprezentowane s ą odpowiednio przez dojrzałe mieszkanki Wolina jak i te ze szkoły podstawowej. Jak wynika z rozmów ze specjalistami z Ośrodka Kultury oraz Gminy Wolin dzieci i młodzie ż bardzo ch ętnie anga żuj ą si ę w adresowane do nich zaj ęcia i imprezy kulturalne. Oferta dostosowywana jest do mo żliwo ści finansowych instytucji, maj ąc na uwadze aktualne potrzeby społeczno ści lokalnej. O środek chciałby poszerzy ć ofert ę kulturaln ą dla osób dorosłych. Jest to aspekt wymagaj ący gł ębszej analizy oraz postawienia nowych celów zwi ązanych z dopasowaniem odpowiedniej oferty kulturalnej dla osób w wieku produkcyjnym. Zainteresowanie dodatkowymi zaj ęciami pojawia si ę ponownie u osób starszych, najcz ęś ciej u kobiet w wieku emerytalnym. Badania terenowe wskazuj ą, że u żytecznym narz ędziem b ędzie stałe prowadzenie bada ń potrzeb mieszka ńców w zakresie kulturalno-integracyjnym byłoby przeprowadzenie konsultacji społecznych zwi ązanych z ofert ą O środka Kultury . Niekoniecznie mieszka ńcy gminy Wolin musz ą by ć zainteresowani zaj ęciami manualnymi, jednak bogatsza oferta rozrywkowa w postaci wyst ępów muzycznych, kabaretowych, teatralnych mogłaby przyci ągn ąć zainteresowanych, a w efekcie przeło żyć si ę na integracj ę i wi ększ ą aktywno ść społeczn ą. Warto podkre śli ć, że stopie ń zintegrowania społecze ństwa lokalnego przekłada si ę na lepsze funkcjonowanie
34 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 36 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
gospodarcze miasta. Ośrodek Kultury Gminy Wolin posiada trzy filie na terenie gminy, a s ą to: Wiejski O środek Kultury w Wisełce, Wiejski Ośrodek Kultury w Troszynie oraz Wiejski O środek Kultury w Dargob ądzu. Alternatyw ą dla O środka Kultury s ą kółka zainteresowa ń w szkołach: podstawowej i gimnazjum, a tak że poza nimi. Poza miastem Wolin, w sferze kultury pr ęż nie działaj ą równie ż wiejskie świetlice. Pełni ą one funkcj ę lokalnych centrów kultury. Infrastruktura o wysokim standardzie, w ostatnich latach mocno zmodernizowana i uzupełniona, stwarza warunki do różnorakiej aktywno ści kulturalnej i rekreacyjnej, poprzez samozaanga żowanie i integracj ę mieszka ńców, b ędących gospodarzami tych obiektów. Istotn ą funkcj ę w kreowaniu życia kulturalnego Gminy Wolin zajmuje Muzeum Regionalne w Wolinie im. Andrzeja Kaubego, zało żone w 1966 r. z inicjatywy m.in. prof. Władysława Filipowiaka, wielkiego badacza przeszło ści ziemi woli ńskiej, który ju ż od 1952 r. prowadził tu badania naukowe. Oferta Muzeum to przede wszystkim sale muzealne wypełnione eksponatami zwi ązanymi z dziejami i kultur ą materialn ą Wolina, plemienia Wolinian, systemu obronnego miasta, rzemiosła, i wierze ń jego średniowiecznych mieszka ńców. Muzeum organizuje równie ż koncerty, wernisa że, konferencje naukowe, prowadzi lekcje muzealne. Pr ęż nie w sferze kultury w gminie Wolin działa równie ż organizacja pozarz ądowa - Stowarzyszenie Centrum Słowian i Wikingów, które zajmuje si ę m.in. prowadzeniem warsztatów dla szkół maj ących na celu rozpowszechnienie wiedzy o wczesnym średniowieczu. Stowarzyszenie jest koordynatorem wielu wydarze ń kulturalnych odbywaj ących si ę w skansenie. Coraz wi ększ ą rol ę kulturaln ą pełni tak że Kolegiata św. Mikołaja. Co jaki ś czas zobaczy ć i usłysze ć tam mo żna chóry, zarówno polskie, jak i zagraniczne. W listopadzie 2014 r. dokonano otwarcia nowego budynku Biblioteki Publicznej Gminy Wolin. Obiekt powstał przy błoniach nieopodal cie śniny Dziwny, w rejonie odbudowywanej woli ńskiej starówki. Warto zwróci ć uwag ę, że Biblioteka Publiczna Gminy Wolin skorzystała z wieloletniego programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego KULTURA+. W ramach programu woli ńskiej Bibliotece przyznano kwot ę 1 mln 875 tys. zł. na zadanie pod nazw ą „Budowa obiektu Biblioteki Publicznej Gminy Wolin w Wolinie”, była to ustalona przez rz ąd maksymalna mo żliwa kwota do przyznania. Dzi ęki temu udało si ę od podstaw wybudowa ć i wyposa żyć budynek, w którym mie ści si ę sala wystaw, czytelnia dla dzieci oraz czytelnia dla dorosłych oraz wypo życzalnia i stanowiska komputerowe. W jej zasobach jest ponad 25 tysi ęcy ksi ąż ek stanowi ących bogaty zbiór woluminów, zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci. Zlokalizowana w nowym obiekcie Biblioteka stała si ę rozpoznawalnym i interesuj ącym obiektem wartym odwiedzania przez mieszka ńców gminy Wolin. Biblioteka prowadzi szerok ą ofert ę wydarze ń kulturalno-edukacyjnych. Organizowane s ą wystawy prac plastycznych i oryginalnych
35 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 37 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
przedmiotów, przedstawienia teatralne, spotkania z pisarzami, zaj ęcia manualne, zbiórki ksi ąż ek, regularne zaj ęcia edukacyjne dla dzieci i wykłady. Biblioteka wyposa żona jest w stanowiska komputerowe w ramach Czytelni Internetowej. Obiekt posiada tak że zaplecze multimedialne przyci ągaj ące dodatkowych odbiorców: stolik multimedialny dedykowany szczególnie dzieciom, projektor multimedialny, ekran projekcyjny, urz ądzenie wielofunkcyjne (skaner, drukarka), bindownic ę, laminator. Z tych ostatnich mo żna korzysta ć w ramach odpłatnych usług i s ą to jedyne tego typu urz ądzenia w mie ście, do który dost ęp maj ą bezpo średnio mieszka ńcy. Na uwag ę zasługuje tak że specjalna usługa „Ksi ąż ka na telefon”, skierowana do osób starszych, samotnych, chorych lub niepełnosprawnych, które nie mog ą samodzielnie dotrze ć do biblioteki. Osoby takie mog ą zadzwoni ć do biblioteki i poprosi ć bibliotekarzy o dostarczenie konkretnej ksi ąż ki. Z my ślą o nich zasoby biblioteczne uzupełniono równie ż o ksi ąż ki z du żą i czyteln ą czcionk ą. W ramach biblioteki miejskiej funkcjonuj ą na terenie gminy filie w miejscowo ściach: Dargob ądz, Kołczewo, Ładzin, Troszyn, Wisełka. Wska źnik mówi ący o liczbie osób przypadaj ącą na jedn ą bibliotek ę wskazuje na pozytywny wynik gminy Wolin na tle grup referencyjnych. Gmina Wolin z wynikiem ok. 2057 osób na jedn ą bibliotek ę osi ąga najlepszy wynik, prawie dwukrotnie lepszy ni ż średnia krajowa (Wykres 23).
Wykres 22 Liczba osób przypadaj ąca na jedn ą bibliotek ę w 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Powy ższe dane warto uzupełni ć o statystyki ukazuj ące liczb ę woluminów przypadaj ących na 1000 ludno ści. Z poni ższego wykresu wynika, że gmina Wolin wypada pozytywnie w śród przedstawionych
36 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 38 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
średnich dla poszczególnych jednostek. Ksi ęgozbiór bibliotek na 1000 ludno ści w Wolinie wynosi ok. 4,4 wol., a wi ęc przewy ższa średni ą dla kraju oraz woj. zachodniopomorskiego. Najwy ższy wska źnik odnotowano w powiecie kamie ńskim, gdzie warto ść jest równa ok. 6,3 wol. Istotne jest jednak, aby na bie żą co uzupełnia ć zasoby biblioteczne o aktualne pozycje wydawnicze, poniewa ż, jak wskazuj ą badania terenowe, to o nowo ści najcz ęś ciej pytaj ą czytelnicy. Cz ęsto tak że literatura ma swoj ą kontynuacj ę w kolejnych tomach, które czyni ą ten ksi ęgozbiór pełnym i u żytecznym . Aby zasoby biblioteczne nie traciły na warto ści nale ży zadba ć o regularne dofinansowywanie interesuj ących zbiorów bibliotecznych.
Wykres 23 Ksi ęgozbiór bibliotek na 1000 ludno ści w 2014 r. (w wol.)
Źródło GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Usługi medyczne w gminie nie s ą dobrze rozwini ęte. Je żeli chodzi o liczb ę przychodni na 10 tys. mieszka ńców gmina wypada najgorzej z grup referencyjnych. Ponadto wska źnik wzgl ędem 2007 r. uległ poprawie we wszystkich wyró żnionych grupach, jednak w gminie Wolin był to najmniejszy przyrost – zaledwie 0,9 . Na terenie gminy usługi świadcz ą 2 apteki (GUS BDL 2014), brak jest natomiast praktyk lekarskich. Je śli miasto otwiera ć si ę b ędzie na wi ększy ruch turystyczny warto pomy śle ć o dodatkowych punktach aptecznych lub medycznych. Po pierwsze, dlatego, że tury ści bezpo średnio skorzystali by z tej pomocy w przypadku nagłej potrzeby porady lekarskiej. Po drugie, poniewa ż skorzystaj ą na tym najbardziej mieszka ńcy gminy, którzy b ędą mogli na miejscu zadba ć o swoje zdrowie.
37 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 39 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 24 Przychodnie przypadaj ące na 10 tys. ludno ści w 2007 i 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Poprawa dost ępno ści oraz jako ści usług medycznych jest du żym wyzwaniem stoj ącym przed władzami miasta. Wyzwanie to jest znaczne, poniewa ż placówki medyczne nie podlegaj ą Urz ędowi Gminy, w zwi ązku z czym prowadzenie polityki na tym polu jest trudne. Wolin jako siedziba władz gminy świadczy usługi administracyjne i stanowi lokalne centrum administracyjne. Jako ść usług świadczonych przez urz ąd ma du że znaczenie w przyci ąganiu nowych mieszka ńców, inwestorów oraz turystów. Wska źnikiem świadcz ącym o jako ści działalno ści administracji lokalnej jest stopie ń pokrycia gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, który świadczy o powa żnym podej ściu władz do kwestii planowania inwestycji oraz ładu przestrzennego. Wska źnik ten jest istotny dla inwestorów, którzy oceniają jednostk ę, w której chc ą rozpocz ąć działalno ść oraz dla mieszka ńców szukaj ących nowego miejsca do zamieszkania . Gmina Wolin na tle powiatu kamie ńskiego i Pomorza Zachodniego wypada negatywnie, wska źnik osi ąga warto ść 4,1%. Wynik ten jest prawie dwukrotnie ni ższy ni ż średnia dla powiatu kamie ńskiego, ponad czterokrotnie ni ższy ni ż średnia dla województwa oraz siedmiokrotnie ni ższy ni ż średnia dla kraju.
38 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 40 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 25 Odsetek powierzchni gminy pokryty miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016]
2.3.5. INFRASTRUKTURA SIECIOWA Gospodarka ściekowa Obszar Gminy Wolin to: 1) Aglomeracja Wolin w skład, której wchodz ą miejscowo ści: Wolin z wył ączeniem ulic: Le śnej, Trygława, Bolesława Chrobrego, Św. Wojciecha, Świ ętosławy, Ksi ęż nej Zofii, cz ęść ul. Jaracza, Płocin, Sułomino, Dargob ądz z wył ączeniem cz ęś ci południowo-zachodniej oraz ul. Mokrzyckiej od nowej drogi krajowej nr 3, Mokrzyca Mała. Z obszaru aglomeracji Wolin o równowa żnej liczbie mieszka ńców 10175 przyj ętej rozporz ądzeniem Nr 17/2006 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 15 lutego 2006 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Wolin (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z 2006 r. Nr 26, poz. 431) wyłączone zostały miejscowo ści Warnowo, Kodr ąbek, Ładzin, Kodr ąb, Sierosław, Łuskowo, Korz ęcin, Jarz ębowo, Karnocice, Mokrzyca Wielka, Unin, Darzowice, Jaromierz, Laska, Dramino, Piaski Wielkie, Recław, Gogolice, Zagórze, Rzeczyn, Wiejkowo, Troszynek, Mierz ęcin, Parłówko, Ostromice, Skoszewo. Zmiana obszaru i granic aglomeracji Wolin podyktowana była przede wszystkim wzgl ędami techniczno-ekonomicznymi. W miejscowo ściach Warnowo, Kodr ąbek, Ładzin, Kodr ąb, Sierosław, Łuskowo, Korz ęcin, Jarz ębowo, Karnocice, Mokrzyca Wielka, Darzowice, Jaromierz, Laska, Recław, Gogolice, Zagórze, Rzeczyn, Troszynek, Mierz ęcin, Parłówko, Ostromice, Skoszewo, które zostały wył ączone z obszaru aglomeracji nie uzyskano wymaganej liczby osób przewidzianych do podł ączenia na 1 km planowanej do budowy sieci kanalizacyjnej ze wzgl ędu na nisk ą g ęsto ść zaludnienia oraz rozproszon ą zabudow ę. Wska źnik długo ści sieci, b ędący wyznacznikiem opłacalno ści budowy sieci kanalizacyjnej, dla tego obszaru kształtuje si ę od 6 do 87 mieszka ńców na km sieci kanalizacyjnej i nie spełnia wymogu § 3 ust. 4 rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2014 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji, bowiem uzyskany wska źnik jest mniejszy ni ż 120 mieszka ńców na 1 km sieci. W przypadku wył ączonego obszaru nie mo żna zastosowa ć równie ż zapisu § 3 ust. 6 rozporz ądzenia, który uprawnia do wyznaczenia obszaru aglomeracji przy wska źniku ni ższym ni ż 120 mieszka ńców na 1 km sieci, przy czym nie mo że by ć on mniejszy od 90 mieszka ńców na 1 km sieci.
39 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 41 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
W w/w miejscowo ściach ścieki odprowadzane b ędą tak jak obecnie do zbiorników bezodpływowych i wywo żone taborem asenizacyjnym do oczyszczalni. Powstaje ponadto plan wytypowania miejscowo ści do ewentualnego uzbrojenia w lokalne oczyszczalnie ścieków. Natomiast wył ączone z obszaru aglomeracji Wolin miejscowo ści: Unin, Dramino, Piaski Wielkie, Wiejkowo, posiadaj ą lokalne oczyszczalnie ścieków. Równowa żna liczba mieszka ńców aglomeracji (RLM) Wolin wynosz ąca 5333 ustalona została w oparciu o liczb ę mieszka ńców korzystaj ących z istniej ącego i planowanego do wykonania systemu kanalizacyjnego. Na terenie aglomeracji funkcjonuje sie ć kanalizacyjna o długo ści 30,5 km. Ścieki odprowadzane s ą do oczyszczalni zlokalizowanej w północnej cz ęś ci Wolina. Stopie ń skanalizowania Aglomeracji jest bliska 100%. Ponadto na terenie aglomeracji funkcjonuje obecnie jedna przydomowa oczyszczalnia ścieków obsługuj ącą trzy osoby. Aktualne średnio dobowe obci ąż enie oczyszczalni w Wolinie wynosi 984,66 m 3/d. Eksploatacja oczyszczalni oraz zrzut ścieków oczyszczonych do odbiornika odbywa si ę na podstawie decyzji Starosty Kamie ńskiego z 20.05.2016 r., znak Bo ś.6341.42.2015.TK, z ustalonym terminem wa żno ści do dnia 20.05.2026 r. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest cie śnina Dziwna. Plan inwestycyjny wynika z poni ższej mapy tj: rozbudowa kanalizacji sanitarnej w m. Wolin po osi ągni ęciu wymaganego wska źnika koncentracji dla obszaru obecnie wył ączonego z granic. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Wolinie poprzez dostawę urz ądze ń. W zakresie skanalizowania miejscowo ści obecnie nieskanalizowanych zakres obejmuje budowę lokalnych oczyszczalni ścieków wzorem m. Piaski Wielkie, Unin, Wiejkowo, Dramino w miejscowo ściach takich jak: Koniewo, Laska (mo żliwo ść wł ączenia m. Rzeczyn), Troszyn, Ostromice, Łuskowo. Pozostałe miejscowo ści z uwagi na wariant rozproszony lub ochron ę Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP 102) b ędą posiadały szczelne zbiorniki bezodpływowe lub będzie mo żliwo ść budowy kanalizacji sanitarnej przy wska źniku poni żej 120 (90) m/km maj ących na celu ochron ę GZWP. 2) Aglomeracja Dziwnów – to cz ęść Gminy Wolin, poło żonej w Aglomeracji Dziwnów, podł ączonej do oczyszczalni ścieków w Mi ędzywodziu. W skład Aglomeracji wchodz ą miejscowo ści Wisełka, Kołczewo, Chynowo, Łojszyno, Zasta ń. W miejscowo ściach tych planowana jest rozbudowa sieci, ponadto planuje si ę równie ż podł ączenie m. Sierosław. Gospodarka wodna Zaopatrzenie mieszka ńców gminy, turystów jak równie ż podmiotów gospodarczych w wod ę odbywa si ę poprzez jej dostarczenie z uj ęć wód podziemnych . Specyfik ą gminy jest to, że cz ęść jej poło żona jest na wyspie Wolin (cz ęść zachodnia) pozostała za ś cz ęść poło żona jest na stałym l ądzie. Zaopatrzenie w wod ę odbywa si ę szeregiem wodoci ągów lokalnych, stanowi ących własno ść Gminy lub Województwa Zachodniopomorskiego. Do 2010 r. podmiotem zarz ądzaj ącym tymi wodoci ągami były: Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Wolinie, Wodoci ągi Zachodniopomorskie z siedzib ą w Goleniowie oraz Przedsi ębiorstwo Usług Wodoci ągowych i Sanitarnych (PUWiS) w Nowogardzie. Na pocz ątku lat dwutysi ęcznych władze gminne podj ęły decyzj ę o rozpocz ęciu przejmowania od zarz ądzaj ących stacji uzdatniania wody oraz sieci wodoci ągowych. W chwili obecnej, przez Gmin ę – Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Wolinie, zarz ądzane s ą nast ępuj ące wodoci ągi: Wolin, Chynowo, Wisełka, Kołczewo, Sierosław, Rzeczyn, Zagórze, Wiejkówko, Dobropole, Piaski Wielkie. Uj ęcie wody Kołczewo Nowe i Świ ętou ść , eksploatowane jest przez Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Dziwnowie. Pod zarz ądem Wodoci ągów Zachodniopomorskich pozostaj ą nadal wodoci ągi: Dargob ądz, Ładzin, Skoszewo, Mierz ęcin, Recław.
40 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 42 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Przedsi ębiorstwo Usług Wodoci ągowych i Sanitarnych z siedzib ą w Nowogardzie jest wła ścicielem i użytkownikiem uj ęcia wody i SUW w Ostromicach. Pomimo tak du żej liczby wodoci ągów, woda nie jest dostarczana do wszystkich jej mieszka ńców. Szacuje si ę, że na chwil ę obecn ą zwodoci ągowane jest około 80 % Gminy. Nadal niezwodoci ągowane pozostaj ą wsie: Warnowo, Parłówko, Karnocice, Domysłów, Darzowice i Recz. Gmina Wolin jest typow ą gmin ą wiejsko – miejsk ą z tendencj ą do bycia gmin ą turystyczn ą bez rozwini ętego sektora przemysłowego. W tej sytuacji wielko ść zapotrzebowania na wod ę kształtuje zasadniczo ilo ść mieszka ńców i w okresie sezonu turystów. Długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy wynosi ok. 156 km z czego około 16 km przypada na miasto Wolin. Pod zarz ądem ZGKiM w Wolinie ł ącznie jest 100,4 km sieci, natomiast Wodoci ągi Zachodniopomorskie zarz ądzaj ą 51,3 km sieci. PUWiS w Nowogardzie zarz ądza 3,3 km sieci, a ZWiK w Dziwnowie jedynie 0,7 km. Działania władz samorz ądowych Gminy, zmierzaj ą do systematycznego zwi ększania stopnia zwodoci ągowania terenu Gminy. Obecny układ sieci wodoci ągowej jest w wi ększo ści układem jednostronnym (dwustronnie ma m. Unin i Kołczewo), gdy ż poszczególne uj ęcia nie s ą wzgl ędem siebie uj ęciami awaryjnymi. Dopiero realizacja zaprojektowanych ł ączników pomi ędzy poszczególnymi wodoci ągami pozwoli spełni ć warunek o dwustronnym zasilania. Zasi ęg poszczególnych wodoci ągów pozwala, przy szacunkowo nie długich poł ączeniach uzyska ć mo żliwo ść ich poł ączenia. I tak w cz ęś ci l ądowej wybudowanie siedmiu ł ączników poł ączyłyby wszystkie uj ęcia wody. Ł ącznikami tymi s ą: od strony wschodniej uj ęcie Mierz ęcin z Dobropolem i Ostromicami, w cz ęś ci środkowej Rzeczyn poł ączony z Piaskami Wielkimi i Recławiem i w cz ęś ci południowej Zagórze poł ączony z Skoszewem, Recławiem i Wiejkówkiem. W cz ęś ci wyspowej poł ączenie wodoci ągów wymaga wybudowania czterech ł ączników. W cz ęś ci północnej poł ączenie Zastania z Rekowem i Łojszynem, Sierosław – Chynowo i dalej do Kołczewa, Wisełka - Warnowo oraz Płocin – Dargodz ądz. Gmina Wolin od ponad 20 lat przynale ży do Zwi ązku Gmin Wyspy Wolin i poprzez niego w zakresie gospodarki wodnej zaanga żowana jest od 2011 roku w projekt pn.”Poprawa zaopatrzenia w wod ę w miejscowo ści: Dziwnów, Mi ędzyzdroje, Wolin, Świnouj ście” na lata 2011-2016. W ramach wspólnego przedsi ęwzi ęcia, przygotowano projekty i dokumentacje zatwierdzaj ącą zasoby w tym wykonano otwory rozpoznawcze (studnie) 13 w rejonie Kodr ąbka i 6 w rejonie Kołczewka. W ramach tej inwestycji planuje si ę zaopatrzenie mieszka ńców Gminy Wolin w wod ę według poni ższego zestawienia:
Kodr ąbek – 100m 3/h dla miejscowo ści południowej i centralnej cz ęś ci Gminy Wolin (perspektywicznie przecisk pod Dziwn ą – zaopatrzenie cz ęś ci l ądowej) Kołczewko – 50 m 3/h dla miejscowo ści w północnej cz ęś ci Gminy Wolin Strategiczne dla Gminy Wolin w zakresie gospodarki wodnej jest uzupełnienie sieci (100% zwodoci ągowanie gminy), dwustronne zasilanie (na wypadek awarii, ska żenia) oraz perspektywiczna budowa nowych uj ęć wody (wył ączenie z eksploatacji nierentownych, wyeksploatowanych uj ęć wody). Jako ść i dost ęp do infrastruktury technicznej jest bardzo wa żna z punktu widzenia mieszka ńców, przedsi ębiorców oraz turystów. Oddziałuje ona bezpo średnio na stan środowiska naturalnego, który jest istotny dla rozwoju funkcji turystycznych gminy.
41 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 43 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 26 Odsetek ludno ści korzystaj ącej z instalacji w % ogółu ludno ści w latach 2007 i 2014
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016]
Niski stopie ń gazyfikacji mieszka ńców gminy oprócz zmniejszania komfortu życia mieszka ńców mo że wpływa ć negatywnie na stan środowiska przyrodniczego. Brak mo żliwo ści zainstalowania ogrzewania gazowego oraz słabo rozwini ęta sie ć ciepłownicza mo że wpływa ć na zadymianie w sezonie grzewczym, maj ące swoje źródło w domowych piecach oraz małych kotłowniach opalanych w ęglem. Bior ąc pod uwag ę znaczenie funkcji turystycznej w gminie Wolin warto oceni ć czysto ść środowiska naturalnego .
42 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 44 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 27 Odsetek mieszka ńców korzystaj ących z oczyszczalni ścieków w 2007, 2013 i 2014 r.
Źródło GUS BDL [dost ęp 8.04.2015] Niezadowalaj ący stan infrastruktury drogowej powoduj ący obni żenie dost ępno ści transportowej gminy omawiany był w rozdziale 2.1.1. Problem ten charakteryzuje cały powiat kamie ński oraz województwo zachodniopomorskie, które pod wzgl ędem ilo ści dróg na 100 km 2 wypadaj ą znacznie gorzej ni ż średnia dla kraju . Niepokoj ące jest małe tempo zmiany wska źnika dróg o twardej nawierzchni .
Wykres 28 Drogi gminne i powiatowe na 100 km 2 w 2007, 2013 i 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Stan infrastruktury sieciowej na obszarze analizowanej gminy jest niezadowalaj ący. Konieczna jest naprawa dróg, budowa nowych poł ącze ń drogowych oraz ście żek rowerowych. Wsparciem mog ą by ć środki unijne dost ępne na inwestycje w zakresie ogólnodost ępnej infrastruktury turystyczno- rekreacyjnej w RPO WZ 2014-2020, działanie 4.9 oraz środki PROW 2014-2020 w ramach LSR Lokalnej Grupy Działania Partnerstwo w rozwoju, PO RYBY 2014-2020, w ramach LSR Lokalnej Grupy Rybackiej Zalew Szczeci ński.
43 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 45 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
2.3.6. SPRAWNOŚĆ INSTYTUCJONALNA
Dla rozwoju gminy bardzo wa żna jest sprawno ść instytucjonalna administracji samorz ądowej oraz instytucji działaj ących na jej terenie. Sprawno ść ta mo że by ć rozpatrywana przez pryzmat zarz ądzania publicznego oraz przez jako ść obsługi klientów oraz tworzenia klimatu dla rozwoju biznesu, a tak że wzajemnej współpracy przy realizacji wspólnych instytucjonalnych celów. Dochody własne gminy świadcz ą o jej zamo żno ści oraz stanowi ą wa żne źródło finansowania inwestycji publicznych. Dochody własne gminy Wolin w 2014 r. wyniosły ok. 3,3 tys. zł na 1 mieszka ńca. Warto ść ta jest najni ższa wzgl ędem grup referencyjnych, gdzie średnia jest powy żej 3,9 tys. zł. Dochody własne gminy wzgl ędem 2007 r. wzrosły o prawie 1 tys. zł, w pozostałych wyszczególnionych grupach dynamika wzrostu była wy ższa (Wykres).
Wykres 29 Dochody bud żetów gmin na 1 mieszka ńca w 2007 i 2014 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Wydatki inwestycyjne w wydatkach ogółem w 2007 r. wynosiły zaledwie 13%, podczas gdy w 2013 r. wzrosły do 25%. Bardzo wa żną informacj ą o gminie jest poziom zadłu żenia, które wg danych za IV kwartał 2013 r. wynosiło 16 mln zł, czyli 38,2% dochodów. Poziom ten nie ogranicza mo żliwo ści realizacji nowych inwestycji, w szczególno ści w kontek ście ubiegania si ę o środki unijne w perspektywie finansowej 2014-2020 16 . Środki przeznaczone na finansowanie projektów unijnych w 2013 r. w przeliczeniu na 1 mieszka ńca s ą najni ższe w gminie Wolin wzgl ędem grup referencyjnych. Wska źnik wyniósł niewiele ponad 88 zł, podczas gdy średnia dla kraju jest trzykrotnie wy ższa i wynosi ponad 240 zł (Wykres 30).
16 Wykonanie budżetów JST IV kwartał 2013r. /Tab. 6 i Tab. 3. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie
44 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 46 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 30 Środki na finansowanie i współfinansowanie projektów unijnych na 1 mieszka ńca w 2013 r.
Źródło: GUS BDL [dost ęp 27.04.2016] Wa żnym zasobem wewn ętrznym gminy jest kadra urz ędnicza. Oddziałuje ona na sprawno ść administracyjn ą gminy oraz jest odpowiedzialna za tworzenie klimatu sprzyjaj ącego prowadzeniu biznesu. Badanie kwestionariuszowe z mieszka ńcami pokazały, że w ocenie zdecydowanej wi ększo ści mieszka ńców gminy Wolin do poprawy warunków prowadzenia działalno ści gospodarczej na terenie, na którym mieszka przyczyniałaby si ę współpraca: biznesu, samorz ądu i organizacji pozarz ądowych (82,4%). Problemem w funkcjonowaniu urz ędu jest brak biura obsługi mieszka ńca oraz inwestora, w którym mo żna by uzyska ć wszystkie potrzebne informacje oraz kompleksowo załatwi ć sprawy (Punkt Obsługi Interesanta). Na ocen ę sprawno ści instytucjonalnej administracji samorz ądowej składa si ę równie ż zastosowanie nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Wolin posiada stron ę internetow ą oraz BIP, posiada równie ż fanpage na portalu społeczno ściowym Facebook. Strona internetowa gminy nie umo żliwia jednak załatwienia spraw oraz zdobycie informacji i wymaga przemodelowania do standardu strony WEB 2.0 . Strony internetowe nie daj ą mo żliwo ści dwustronnego kontaktu, funkcj ę t ę pełni za to fanpage na Facebook’u. Brak jest w zastosowanych środkach komunikacji narz ędzi monitoruj ących poziom satysfakcji klientów. Warto zatem wprowadzi ć to rozwi ązanie.
2.3.7. WSPÓŁPRACA
Poło żenie Wolina w regionie przygranicznym i bogata historia warunkuj ą konieczno ść współpracy na ró żnych szczeblach administracji samorz ądowej i rz ądowej, współpracy mi ędzygminnej oraz mi ędzysektorowej. Wolin posiada podpisane umowy partnerskie z nast ępuj ącymi miastami: Usedom (Niemcy), Kalkar (Niemcy), Staffanstorp (Szwecja), Venansault (Francja), Zelenogradsk (Rosja), Walim (Polska). Współpraca owocuje wymian ą do świadcze ń oraz wyjazdami, głównie młodzie ży. W ostatnich latach współpraca obj ęła promocj ę artystów z miast partnerskich, co przeło żyło si ę na wystaw ę woli ńskich artystów w Szwecji. Wolin współpracuje równie ż ze Stowarzyszeniem Gmin Polskich Euroregionu Pomerania. Efektem współpracy miast partnerskich s ą działania maj ące na celu rozwój regionu transgranicznego, poprzez d ąż enie do odbudowy poł ączenia kolejowego Berlin – Świnouj ście, organizacje i udział w konferencjach po świ ęconych pami ęci ofiar II wojny światowej oraz podejmowanie wspólnych działa ń na rzecz promocji gmin pod k ątem turystycznym i inwestycyjnym. Gmina Wolin otrzymała znacznej warto ści
45 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 47 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
sprz ęt stra żacki od Gminy Staffanstorp, m.in. dwa samochody ratownicze typu Scania, motopomp ę na przyczepce, hydrauliczny zestaw ratowniczy oraz spor ą ilo ść podr ęcznego sprz ętu ga śniczego i ratowniczego 17 . Z uwagi na swoje poło żenie gmina jest członkiem Zwi ązku Gmin Wyspy Wolin. Gmina Wolin jest równie ż członkiem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Zalew Szczeci ński ”. Grupa ta funkcjonuje na terenie 4 gmin poło żonych nad Zalewem Szczeci ńskim: Świnouj ście, Mi ędzyzdroje, Wolin, Stepnica i reprezentuje interesy rybaków. W Grupie Rybackiej stowarzyszonych jest około 202 osoby oraz zarejestrowanych 70 łodzi. Stowarzyszenie anga żuje si ę w integracj ę rybaków oraz organizacj ę wydarze ń dotycz ących rybołówstwa np. Świ ęto Śledzia, a zatem stawia na promocj ę tego zanikaj ącego i niszowego zawodu. W okresie programowania 2007-2013 LGR stała si ę operatorem środków Programu Operacyjnego "Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007-2013”, O ś 4, w kwocie ponad 34 mln złotych 18 . W latach 2014-2020 LGR b ędzie dysponowa ć równie ż środkami na rozwój infrastruktury kulturalnej gmin członkowskich (czyli równie ż Wolina) w kwocie 11 mln zł. Dzi ęki tym środkom udało si ę poprawi ć wygl ąd i funkcjonalno ść Portu Rybackiego znajduj ącego si ę w Wolinie. Jednak że nie jest to proces zako ńczony. Nale żałoby port przystosowa ć do warunków europejskich, wyposa żyć w niezb ędne sprz ęty, a przede wszystkim zadba ć o zaplecze sanitarne. Jest to bowiem jeden z nielicznych portów, który takiego zaplecza nie posiada. Wszystko po to, aby rybacy mogli korzysta ć z podstawowej infrastruktury żeglugowej i rybackiej podczas wykonywania codziennej pracy. Dodatkowym aspektem rozwoju Portu Rybackiego byłoby udostepnienie go dla zwiedzaj ących i mieszka ńców oraz takie jego zaprojektowanie, aby pełniło funkcje usługowo- turystyczne. Byłaby to z pewno ści ą atrakcja przyci ągaj ąca turystów, a tak że ludno ść okoliczn ą i miejscow ą. Z bada ń terenowych wynika, że wiele osób dopytuje o miejsce sprzeda ży świe żej ryby prosto od rybaków, ale nie jest mo żliwe wskazanie jednego konkretnego punktu. Warto podkre śli ć, że kompleksowe zadbanie o Port Rybacki przeło ży si ę nie tylko na jego atrakcyjno ść wobec zwiedzaj ących miasto Wolin, ale tak że stanowiłoby dodatkowe miejsca pracy dla rybaków, którzy przejawiaj ą du że zaanga żowanie w działalno ść Stowarzyszenia Rybaków. Gmina Wolin jest tak że członkiem Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo w rozwoju”, które było operatorem środków Osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013 19 . W okresie programowania 2014-2020 LGD b ędzie dysponowa ć środkami PROW w kwocie 7,5 mln zł. Jak dowodz ą dane zebrane podczas wywiadów jako ściowych, ocena osób korzystaj ących z pomocy LGD jest pozytywna. Stowarzyszenie stara si ę równie ż o odpowiednie promowanie gminy Wolin poprzez wydawanie materiałów reklamowych i informacyjnych: map, przewodników turystycznych, ulotek, a tak że reprezentuj ąc gmin ę na zewn ątrz (np. na targach). Planowanie rozwoju gminy cz ęsto wykracza poza granice jednej jednostki administracyjnej, a rozwi ązywanie ró żnych problemów mo że wymaga ć uzgodnie ń zarówno na płaszczy źnie pionowej (gmina – powiat) oraz poziomej (pomi ędzy gminami). Współpraca mo że obejmowa ć ró żne dziedziny, jednak najwa żniejsze są te działania, które wi ążą si ę z przygotowaniem terenów inwestycyjnych, zarz ądzaniem usługami medycznymi oraz przygotowaniem programów edukacyjnych, infrastruktury turystycznej oraz działania promocyjne. Niezwykle istotna jest współpraca mi ędzysektorowa. Samorz ąd terytorialny, aby móc planowa ć rozwój musi współpracowa ć z przedsi ębiorcami, instytucjami edukacyjnymi, instytucjami otoczenia biznesu, organizacjami pozarz ądowymi oraz mieszka ńcami. Jest to bardzo ważne, aby samorz ąd potrafił si ę wsłucha ć w oddolne potrzeby, które pojawiaj ą si ę w ró żnego rodzaju
17 http://www.wolin.pl/wolin/aktualnosci/1071-wspopraca-wolina-z-miastami-partnerskimi.html [dostęp 12.04.2015 r.] 18 http://www.lgr-zalew.pl/index.php?/Migawki/ogolne-informacje.html [dostęp 12.04.2015 r.] 19 http://www.partnerstwowrozwoju.pl [dostęp 12.04.2015 r.]
46 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 48 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
instytucjach i organizacjach. Ma to znaczenie dla efektywnego wykorzystywania potencjału gminy, który w mo że przeło żyć si ę na jej atrakcyjno ść zarówno dla mieszka ńców jak i turystów, a co za tym idzie wzrost jej dochodów. Wywiady jako ściowe w formie pogł ębionych rozmów na temat funkcjonowania gminy Wolin wykazuj ą, że znalezienie konsensusu i wspólnych priorytetów z samorz ądem i władzami gminy to kluczowa kwestia w działalno ści wielu organizacji . Poszczególne instytucje maj ą bardzo du żo pomysłów na usprawnianie obecnego stanu i poszerzanie oferty gminy Wolin, a tak że na korzystne zmiany w jej obr ębie. Warto zatem dopu ści ć te pomysły, a tak że przemy śle ć ich finansowanie po to, aby czerpa ć z nich wspólne zyski. 2.4. POTRZEBY REWITALIZACYJNE Analizy poczynione na potrzeby opracowania Strategii pozwoliły na wskazanie, że w obr ębie administracyjnym gminy Wolin wyst ępuj ą obszary trac ące dotychczasowe funkcje społeczno- gospodarcze – obszary te charakteryzuj ą si ę utrat ą dotychczasowych funkcji wynikaj ących z przemian gospodarczych o charakterze strukturalnym i zmian na lokalnych rynkach zatrudnienia, a przeprowadzenie w krótkim czasie restrukturyzacji upadaj ących tradycyjnych gał ęzi handlu i usług jest niemo żliwe. Obszary te charakteryzuj ą si ę nagromadzeniem na ich terenie negatywnych cech społecznych oraz gospodarczych i przestrzenno-funkcjonalnych, takich jak niski poziom zamo żno ści mieszka ńców, wy ższy poziom bezrobocia ni ż reszta miasta, słaba dost ępno ść i jako ść usług publicznych oraz pogarszaj ąca si ę sytuacja społeczno-gospodarcza. Spo śród miejscowo ści gminy w miejsko ściach Wolin (miasto), Ładzin oraz Piaski Wielkie notuje si ę wi ększy ni ż średnia gminy poziom świadczeń społecznych udzielanych przez OPS. Spo śród 602 osób korzystaj ących z zasiłków OPS w gminie blisko 22% stanowi ą mieszka ńcy tych trzech miejscowo ści. Analiza danych OPS pokazuje, że średnio na miejscowo ść przypadło 19 osób, które pobiegały świadczenia z OPS, tymczasem w Wolinie (miasto) było ich 42, Ładzin 48, Piaski Wielkie 42. Podobnie nagromadzenie negatywnych zjawisk społecznych odnotowano na podstawie analizy danych Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych GKPA. Liczba osób z problemem alkoholowym korzystaj ąca z działalno ści GKRPA jest zró żnicowana w skali gminy, średnio na poziomie 1 osoby w miejscowo ści. Na koniec 2014 roku w Wolinie (miasto) tymczasem notowano 10 osób korzystaj ących z działalno ści GKPA, co pokazuje nawarstwienie problemów społecznych w tym obszarze. Badania terenowa pokazały, że problemy społeczne powoduj ą zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny i pogł ębiaj ą jej dysfunkcyjno ść . Dysfunkcj ą najcz ęś ciej wyst ępuj ącą po ubóstwie i bezrobociu jest bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Prawidłowo funkcjonuj ąca rodzina powinna kształtowa ć w wychowankach postawy społeczne. Wyst ępowanie wyuczonej bezradno ści powoduje wiele współczesnych problemów społecznych, takich jak bieda, bezrobocie oraz przemoc w rodzinie. Niezaradno ść w wychowaniu dzieci cz ęsto łączy si ę z innymi problemami takimi jak uzale żnienia i przemoc. Wyniki bada ń terenowych zbie żne s ą z wynikami analiz danych statystycznych dost ępnych na poziomie regionu, powiatu i gminy. Według danych Regionalnego O środka Polityki Społecznej w woj. zachodniopomorskim, głównymi przyczynami korzystania przez rodziny ze świadcze ń pomocy społecznej s ą ubóstwo i bezrobocie (ponad 59% tych rodzin), szczególnie w subregionie centralnym oraz wschodnim. Jednym z wa żniejszych wska źników ubóstwa na poziomie gminy i obszaru zdegradowanego jest liczba mieszka ńców (poszczególnych członków rodzin), którym przyznano świadczenie, w stosunku do liczby mieszka ńców. Wska źnik deprywacji lokalnej, liczony jako liczba korzystaj ących z pomocy społecznej (beneficjentów) na 1000 mieszka ńców gmin, jest przestrzennie zró żnicowany i na koniec 2013 r. wynosi dla gminy 115. Według danych GUS na koniec 2014 roku
47 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 49 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
średnia warto ść wska źnika dla woj. zachodniopomorskiego wyniosła 104 20 , natomiast średnia dla kraju 51,62. Warto ść wska źnika dla gminy jest bardziej korzystna ni ż przykładowo w gminie Świerzno (173), lecz gorsza ni ż w okolicznych gminach powiatu kamie ńskiego: Dziwnów i Kamie ń Pomorski, gdzie odpowiednio przypada 85 i 95 osób na ka żdy 1000 mieszka ńców 21 . Obszar potencjalnie przeznaczony do rewitalizacji cechuje równie ż wyst ępowanie negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Obszar charakteryzuje si ę niewystarczaj ącym poziomem uczestnictwa w życiu publicznym, spadkiem poziomu edukacji skutkuj ący marazmem i bezradno ści ą mieszka ńców . Poza problemami społecznymi obszar charakteryzuje nat ęż enie problemów technicznych z uwagi na zabytki wpisane do ewidencji zabytków i rejestru zabytków znajduj ące si ę na tym obszarze i wymagaj ące renowacji tj. teren Starego Miasta, kolegiata św. Mikołaja z XV w., wiatrak holenderski z 1850 r. (ul. Jaracza), znajduj ący si ę na zachodnim kra ńcu Wolina, za cmentarzem. Ma 3 kondygnacje, zbudowany został na rzucie koła, dom z XIX wieku (ul. Zamkowa oraz cmentarz żydowski i wiele innych. Badania terenowe z mieszka ńcami pokazały konieczno ść uwzgl ędnienia nowego spojrzenia na rewitalizacj ę i konieczno ść realizacji projektów rewitalizacyjnych na terenie gminy skutkuj ących zmianami strukturalnymi na obszarze zdegradowanym lub rewitalizacyjnym. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne b ędą mie ć charakter kompleksowy i oddziaływa ć bezpo średnio na ró żne sfery rewitalizacji. Planowane przedsi ęwzi ęcia w efekcie ko ńcowym b ędą skutkowały kompleksowym rozwi ązaniem problemów (społecznych, gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych) wyst ępuj ących na obszarze zdegradowanym b ądź znacz ącym zmniejszeniem ich skali. W ramach planowanych działa ń rewitalizacyjnych planowane b ędzie: • stworzenie lub zagospodarowanie istniej ących przestrzeni publicznych w harmonii z otoczeniem (parki, skwery, place zabaw) • mobilizowanie mieszka ńców do podejmowania aktywno ści na rzecz uzgodnionych w programie rewitalizacji działa ń, • renowacja zabudowy, w tym obiektów infrastruktury społecznej • stworzenie infrastruktury dla rozwoju przedsi ębiorczo ści i zapewnieniu ró żnorakich usług dla mieszka ńców w postaci remontu dróg lokalnych
• tworzenie stref bezpiecze ństwa i zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym • dbało ść o obiekty o walorach architektonicznych i historycznych
Źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych b ędą środki RPO WZ 2014-2020 w ramach Działania 9.3. Wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczno ści i obszarów miejskich i wiejskich. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne oraz mi ękkie realizowane w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzennej b ędą si ę koncentrowa ć na rewitalizacji wyznaczonych w LPR cz ęś ci b ądź całych miejscowo ści, ze szczególnym uwzgl ędnieniem problemowych miejscowo ści popegeerowskich. Ponadto, przedsi ęwzi ęcia b ędą mogły by ć realizowane na obszarach poprzemysłowych, powojskowych, a dopiero w dalszej kolejno ści na niedoinwestowanych i zaniedbanych obszarach miejskich. W ramach priorytetu przewidziane jest finansowanie dróg
20 Najwyższa wartość tego wskaźnika w regionie Pomorza Zachodniego odnotowana została w gminie wiejskiej Kozielice - 725 osób na 1000 mieszkańców 21 Ocena zasobów pomocy społecznej za rok 2013 dla województwa zachodniopomorskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Szczecin 2014
48 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 50 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
lokalnych pod warunkami, że b ędą one stanowiły jedynie element projektu oraz wsparcie to b ędzie musiało by ć elementem kompleksowej rewitalizacji. W przypadku realizacji projektów z zakresu mieszkalnictwa, w przypadku termomodernizacji b ędzie wymagany audyt energetyczny. Źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych b ędą środki RLKS LGD Partnerstwa w rozwoju i PO RYBY 2014-2020 w ramach LGR Zalew Szczeci ński. Projekty rewitalizacyjne realizowane b ędą równie ż ze środków PROW 2014-2020, działania „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”, obj ętego PROW na lata 2014-2020, typu „Budowa lub modernizacja dróg lokalnych”, „Inwestycje w obiekty pełni ące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej” oraz „Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego”. W obszarze inwestycji dotycz ących kultury planuje si ę wsparcie ze środków krajowych Programów MKiDN, Rozwój infrastruktury kultury - Infrastruktura domów kultury, Dziedzictwo kulturowe - Kultura ludowa i tradycyjna. Dodatkowym źródłem wsparcia remontów ko ściołów b ędzie Fundusz Ko ścielny. Środki te zostan ą przeznaczane na remonty i konserwacj ę obiektów sakralnych o warto ści zabytkowej, a tak że na wykonywanie podstawowych prac zabezpieczaj ących. Wsparcie ze środków Pa ństwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych PFRON zostanie przeznaczone na przystosowanie obiektów kulturalnych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zakłada si ę pozyskanie wsparcia zewn ętrznego ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, w szczególno ści wsparcia indywidualnej i kompleksowej aktywizacji zawodowo-edukacyjnej osób młodych (bezrobotnych, biernych zawodowo oraz poszukuj ących pracy, w tym w szczególno ści osób niezarejestrowanych w urz ędzie pracy). W okresie programowania 2014-2020 planuje si ę równie ż pozyskanie wsparcia realizacji projektów rewitalizacyjnych ze środków Programu Współpracy Interreg VA Meklemburgia- Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska w ramach celu „Europejska Współpraca Terytorialna“ Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR).
3. ANALIZA SWOT
Jednym z elementów strategii rozwoju lokalnego jest analiza SWOT. Celem tej analizy jest okre ślenie czynników zewn ętrznych, czyli zdarze ń, zjawisk, tendencji i procesów wpływaj ących pozytywnie lub negatywnie na rozwój gminy - to tak zwane szanse i zagro żenia rozwoju gminy oraz wewn ętrznych uwarunkowa ń, które wynikaj ą z obecnej i przewidywanej sytuacji w sferze społeczno-gospodarczej i funkcjonalno-przestrzennej gminy, czyli zidentyfikowanie silnych i słabych stron gminy. Analiza tych dwóch grup czynników, rozpatrywana pod k ątem pozytywnego i negatywnego wpływu na rozwój gminy, pozwala okre śli ć nast ępuj ące grupy czynników, zjawisk i procesów:
• zewn ętrzne pozytywne - SZANSE, • zewn ętrzne negatywne - ZAGRO ŻENIA, • wewn ętrzne pozytywne - MOCNE STRONY, • wewn ętrzne negatywne - SŁABE STRONY, Analiza mo żliwo ści rozwoju gminy polega na prawidłowym zidentyfikowaniu wymienionych wy żej czterech grup czynników, a to z kolei pozwala na okre ślenie jej szans rozwojowych w przyszło ści oraz stanowi podstaw ę do okre ślenia strategicznych celów rozwoju oraz działa ń przewidzianych do realizacji. Aby cele i działania przewidziane do realizacji odzwierciedlały rzeczywiste potrzeby gminy warto wi ększ ą uwag ę zwróci ć na otoczenie samej gminy, która odbiera impulsy stamt ąd płyn ące równie ż jako szanse i zagro żenia. Otoczenie to mo żna krótko scharakteryzowa ć jako: • otoczenie globalne (makrootoczenie) - gmina działa w okre ślonym systemie ekonomicznym, społecznym, prawnym i politycznym; pomimo tego, że otoczenie to bardzo silnie wpływa na
49 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 51 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
funkcjonowanie i rozwój gminy to ona sama nie ma na nie wi ększego wpływu. Jako przykładowe elementy takiego otoczenia mo żna wymieni ć: dynamik ę rozwoju gospodarczego, ogóln ą kondycj ę gospodarki, zmiany w stylu życia, preferencje konsumpcyjne, formy sp ędzania wolnego czasu, procesy innowacyjne zachodz ące w gospodarce i inne, • otoczenie terytorialne (przestrzenne) - gmina w nieoderwalny sposób powi ązana jest z procesami integracji z Unii Europejskiej, koniunktur ą w gospodarce, handlu zagranicznym, polityk ą zagospodarowania przestrzennego, regionaln ą, ochrony i kształtowania środowiska itp. Analizuj ąc te czynniki na bie żą co, gmina mo że w skuteczny sposób realizowa ć podj ęte działania niweluj ąc jednocze śnie sytuacje, które mog ą by ć dla niej źródłem problemów. Poni żej przedstawiono analiz ę SWOT dla gminy Wolin, analiza dotyczy sytuacji w jakiej obecnie znajduje si ę gmina . Poni żej zaprezentowano tabelaryczn ą matryc ę logiczn ą powi ąza ń diagnozy obszaru i ludno ści oraz analizy SWOT.
50 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 52 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Tabela 2 Analiza SWOT gminy Wolin
ODNIESIENIE DO ODNIESIENIE DO MOCNE STRONY SŁABE STRONY DIAGNOZY DIAGNOZY
Transgraniczne, dogodne poło żenie obszaru przy granicy z Dost ępno ść transportowa Niska jako ść dróg gminnych. Dost ępno ść transportowa Niemcami, w pobli żu Portu lotniczego Szczecin-Goleniów
oraz Szczecina.
Dost ęp do szlaków wodnych pełni ących funkcje głównie Dost ępno ść transportowa Niewystarczaj ąca baza noclegowa na terenie gminy. Oferta turystyczna turystyczno-rekreacyjn ą oraz Port Wolin.
Cenne, unikatowe zasoby przyrodnicze, Woli ński Park Walory przyrodnicze Słabo rozwini ęta przedsi ębiorczo ść oraz dominacja Potencjał gospodarczy Narodowy, umiarkowany klimat i czyste piaszczyste pla że mikroprzedsi ębiorstw
Atrakcyjne uwarunkowania hydrograficzne – dost ęp do Morza Walory przyrodnicze Post ępuj ący proces starzenia si ę społecze ństwa na Potencjał ludno ściowy Bałtyckiego, jeziora, rzeka terenie gminy.
Intensywnie działaj ące Centrum Słowian i Wikingów Oferta Festiwalu Słowian i Negatywne saldo migracji oraz ujemny przyrost Potencjał ludno ściowy organizuj ące m. in. unikatowy na całym świecie Festiwal. Wikingów oraz Centrum naturalny. Słowian i Wikingów
Atrakcje historyczne oraz kulturowe oferowane na terenie Oferta turystyczna Słabo rozwini ęta infrastruktura edukacyjna oferuj ąca Wykształcenie, gminy, w tym Pomorska Droga św. Jakuba nisk ą jako ść kształcenia. kompetencje i umiej ętno ści
Brak du żych zakładów przemysłowych mog ących negatywnie Potencjał gospodarczy Niska znajomo ść j ęzyków obcych przez mieszka ńców Wykształcenie, oddziaływa ć na stan środowiska naturalnego gminy. kompetencje i umiej ętno ści
Nowoczesna infrastruktura biblioteki publicznej w Wolinie i Wykształcenie, kompetencje i Słabo rozwini ęta infrastruktura komunalna (sie ć Infrastruktura sieciowa wyposa żenie szkół w sprz ęt komputerowy w wystarczaj ącym umiej ętno ści wodoci ągowa, kanalizacyjna oraz gazowa). zakresie.
Aktywno ść organizacji pozarz ądowych oraz klubów Aktywno ść społeczna i Malej ąca atrakcyjno ść zawodu rybaka i brak Potencjał gospodarczy sportowych ekonomiczna zainteresowania młodych ludzi prac ą w tym zawodzie oraz rozczarowanie rybaków brakiem zrozumienia ich
51 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 53 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
problemów przez administracj ę ró żnych szczebli
Poprawa wska źnika przedsi ębiorczo ści mierzonego liczb ą Aktywno ść społeczna i Niski odsetek osób pracuj ących oraz wysoki poziom Aktywno ść społeczna i nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. ekonomiczna bezrobocia. ekonomiczna
Dobrze rozwini ęta współpraca mi ędzygminna. Współpraca Brak sieci instytucji toczenia biznesu oraz osób Aktywno ść społeczna i wchodz ących i b ędących na rynku pracy. ekonomiczna
Słabo rozwini ęte usługi medyczne Usługi lokalne
ODNIESIENIE DO ODNIESIENIE DO SZANSE ZAGRO ŻENIA DIAGNOZY DIAGNOZY
Dogodne poło żenie – blisko granicy niemieckiej Dost ępno ść transportowa Niewykorzystanie potencjału sektora zakwaterowania Oferta turystyczna oraz gastronomii przy kształtowaniu oferty turystycznej gminy.
Wzmocnienie zainteresowania turystów i letników lokaln ą Oferta turystyczna Degradacja środowiska naturalnego spowodowana Infrastruktura sieciowa ofert ą usługowo-turystyczn ą. brakiem wysokiej jako ści infrastruktury sieciowej.
Wysokiej jako ści edukacja przedszkolna oraz wzrost Wykształcenie, kompetencje i Aktywno ść społeczna i Rosn ące trudno ści ze znalezieniem pracy w śród osób zainteresowania ni ą oraz dost ęp do szerokiej oferty edukacji umiej ętno ści ekonomiczna w wieku 18-24 i powy żej 55 roku życia ponadgimnazjalnej.
Dogodne warunki rozwoju rybactwa i przetwórstwa rybnego z Aktywno ść społeczna i Wysoka stopa bezrobocia Aktywno ść społeczna i ekonomiczna ekonomiczna uwagi na przywodne poło żenie gminy
Oferta Festiwalu Słowian i Utrata zainteresowania turystów i letników gmin ą Oferta turystyczna Dziedzictwo kulturowe Słowian i Wikingów oraz wzrost Wikingów oraz Centrum Wolin na skutek konkurencyjnych gmin (gm. zainteresowania turystyk ą aktywn ą i turystyk ą kulturow ą Słowian i Wikingów Mi ędzyzdroje)
Mo żliwo ść zapewnienia komplementarnej oferty turystycznej do turystyki pla żowej (dost ępnej w Mi ędzyzdrojach czy
Świnouj ściu) – turystyka aktywna, środowiskowa, kulturowa itp.
52 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 54 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
4. WIZJA ROZWOJU ORAZ CEL GŁÓWNY
Wizja rozwoju gminy brzmi nast ępuj ąco:
Gmina Wolin konkurencyjna ze wzgl ędu na oferowan ą wysok ą jako ść życia, cenne walory przyrodnicze i kulturowe
Cel główny Strategii Rozwoju Gminy Wolin do 2026 roku:
Gmina Wolin jako atrakcyjne miejsce zamieszkania i rozwoju gospodarki lokalnej bazuj ącej na turystyce Konkurencyjno ść gminy Wolin opiera si ę na wykorzystaniu jej unikatowych walorów turystycznych oraz korzystnego poło żenia przy Morzu Bałtyckim oraz granicy z Niemcami. Poniewa ż znajduje si ę nad Morzem Bałtyckim jej głównymi konkurentami s ą inne gminy poło żone nad jego brzegiem. Wysoka jako ść życia mieszka ńców jest podstaw ą w konkurencji o mieszka ńców obecnych, aby chcieli w gminie pozosta ć oraz potencjalnych, a tak że inwestorów. Z diagnozy sytuacji w gminie wynika, że pod wzgl ędem wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą wyst ępuje wiele braków. Nale ży uzupełnia ć infrastruktur ę sieci kanalizacyjnej, wodoci ągowej oraz gazowej, poprawi ć jako ść oferty kulturalnej oraz infrastruktury turystycznej. Mi ękkie czynniki maj ące wpływ na życie mieszka ńców, takie jak urozmaicone środowisko naturalne oraz otoczenie w jakim gmina się znajduje (blisko ść morza) stanowi ą potencjał dla rozwoju mieszkalnictwa. Analiza strategiczna pokazuje zasadno ść realizacji inwestycji w rozwój infrastruktury kulturalnej i edukacyjnej - biblioteki miejskiej. Biblioteka Publiczna Gminy Wolin skorzystała z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kultura+. Biblioteka. Kwota maksymalnego mo żliwego dofinansowania to 1 mln 875 tys. zł. Tak ą te ż kwot ę przyznano woli ńskiej Bibliotece na zadanie pod nazw ą „Budowa obiektu Biblioteki Publicznej Gminy Wolin w Wolinie”. Konieczne b ędą inwestycje w utrzymanie biblioteki oraz dodatkowe projekty: poszerzenie ksi ęgozbioru w ramach kierunków utrzymanie infrastruktury i kontynuacja współpracy z mieszka ńcami i aktywizacja intelektualna i kulturalna społeczno ści lokalnej. Cenne walory przyrodnicze i kulturowe, jak i poło żenie gminy stanowi ą podstaw ę w konkurencji o inwestorów zarówno tych działaj ących na terenie gminy, jak i potencjalnych. Gmina posiada dług ą tradycj ę ryback ą, która mo że stanowi ć zasób dla dalszego jej rozwoju. Poło żenie w pobli żu morza oraz granicy niemieckiej sprawia, że Wolin jest atrakcyjnym o środkiem dla inwestorów. Gmina posiada równie ż ogromny potencjał w konkurencji o turystów . W kształtowaniu turystyki na obszarze gminy istotne jest wykorzystanie ju ż istniej ącej marki o środka zamieszkiwanego niegdy ś przez Słowian i Wikingów. Efektywne zarz ądzanie gmin ą, w oparciu o dokumenty strategiczne oraz instrumenty finansowe jest podstaw ą w konkurencji gminy o fundusze publiczne , zarówno europejskie, jak i krajowe. Głównymi źródłami finansowania strategii w okresie jej realizacji b ędą środki bud żetu gminy; zewn ętrzne środki publiczne, dost ępne przede wszystkim w ramach programów operacyjnych perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 oraz środki z sektora prywatnego, dost ępne w ramach realizowanych przez przedsi ębiorstwa przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych.
53 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 55 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
5. CELE STRATEGICZNE, OPERACYJNE I DZIAŁANIA
Cele strategiczne Gminy Wolin odpowiadaj ą trzem obszarom zrównowa żonego rozwoju. W okre śleniu celów uwzgl ędnione zostały wyniki przeprowadzonej diagnozy i analizy SWOT. Cele realizowane w ramach Strategii są komplementarne wzgl ędem siebie, zarówno pod wzgl ędem rozwi ązywanych problemów, jak i obszaru obj ętego prowadzonym wsparciem. Poprzez wzajemne dopełnianie si ę realizowanych działa ń b ędzie dochodziło do rozwi ązania okre ślonych na etapie diagnozy problemów społeczno-gospodarczych gminy. Cel główny Strategii b ędzie realizowany przez nast ępuj ące trzy cele strategiczne (wykres): • Cel strategiczny 1: Poprawa warunków dla gospodarki lokalnej . Dogodne warunki do prowadzenia działalno ści gospodarczej przyczyni ą si ę do zwi ększenia liczby miejsc pracy w gminie oraz przedsi ębiorczo ści jej mieszka ńców. Wzro śnie atrakcyjno ść obszaru dzi ęki rozszerzeniu zakresu oferowanych na jego terenie usług. Poprawi si ę równie ż potencjał inwestycyjny gminy. • Cel strategiczny 2: Wzrost jako ści życia mieszka ńców . Poprawa dost ępu do infrastruktury, jest warunkiem koniecznym do zaspokojenia potrzeb ludno ści oraz gospodarki lokalnej. Zwi ększenie aktywno ści i zaanga żowania społeczno ści w sprawy lokalne, poprzez budowanie wi ęzi pomi ędzy mieszka ńcami przyczyni si ę do sprawno ści przepływu informacji oraz do zlikwidowania problemów społecznych.
• Cel strategiczny 3: Poprawa stanu środowiska naturalnego, dziedzictwa kulturowego gminy oraz rozwój turystyki . Zasoby naturalne i kulturowe obszaru s ą unikatowym dobrem, które wyró żnia gmin ę. Istotny jest rozwój infrastruktury turystycznej oraz okołoturystycznej. Cel ten b ędzie oddziaływał na rozwój gospodarczy gminy, poprawi jako ść życia mieszka ńców oraz przyci ągnie turystów.
Schemat 3 Relacje pomi ędzy sferami zrównowa żonego rozwoju
Cel operacyjny Cel operacyjny 1 3 Cel operacyjny 4
Cel operacyjny 2
Źródło: Opracowanie własne
54 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 56 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Ka żdy z celów strategicznych realizowany jest przez nast ępuj ące cztery cele operacyjne: • Cel operacyjny 1: Korzystne warunki do kształtowania gospodarki lokalnej • Cel operacyjny 2: Rozwini ęta turystycznie gmina • Cel operacyjny 3: Wysoka jako ść życia mieszka ńców • Cel operacyjny 4: Promocja zasobów gminy Przyj ęte cele operacyjne charakteryzuj ą si ę „wielowymiarowo ści ą”. Realizacja ka żdego z celów operacyjnych przyczyni si ę do realizacji przynajmniej dwóch celów strategicznych. Czwarty cel strategiczny wpływa na osi ągni ęcie ka żdego z celów strategicznych. Cele operacyjne b ędą realizowane przez szereg działa ń przedstawionych w dalszej cz ęś ci dokumentu. Strategia jest zestawieniem oczekiwanych rozwi ąza ń, jednak jest elastyczna i nie wyklucza realizacji innych inicjatyw, o ile przyczyni ą si ę do realizacji celów strategicznych.
5.1. CEL OPERACYJNY 1. KORZYSTNE WARUNKI DO KSZTAŁTOWANIA GOSPODARKI LOKALNEJ
Cel obejmuje inicjatywy polegające na zach ęceniu mieszka ńców do zakładania działalno ści gospodarczej, rozwoju ju ż funkcjonuj ących firm oraz przyci ągni ęciu inwestorów spoza gminy. Rozwój przedsi ębiorczo ści winien przebiega ć głównie w sferze usług, drobnej wytwórczo ści, handlu w tym równie ż w zakresie tworzenia atrakcyjnych miejsc dla lokalizacji zakładów usługowych, handlowych i obsługi ruchu turystycznego. Istotnym elementem gospodarki lokalnej jest turystyka, któr ą nale ży wspiera ć pod k ątem wyspecjalizowanego rozwoju. Cel zostanie osi ągni ęty poprzez realizacje nast ępuj ących działa ń: 1.1. Edukacja, rozwój umiej ętno ści i kompetencji .
• Aktywizacja intelektualna - zaj ęcia edukacyjne z prowadzenia własnej działalno ści gospodarczej oraz doradztwo edukacyjno-zawodowe w szkołach • Doskonalenie w szkołach gminnych programów z zakresu przedsi ębiorczo ści – zaj ęcia aktywne, gry symulacyjne, kontakt z przedsi ębiorcami • Kursy biznesowego j ęzyka obcego: angielskiego, niemieckiego oraz rosyjskiego • Kursy podnosz ące kompetencje mieszka ńców dopasowane do bie żą cych potrzeb rynku – stworzenie mo żliwo ści przekwalifikowania 1.2. Zach ęty oraz udogodnienia dla przedsi ębiorców, zapewnienie środowiska sprzyjaj ącego przedsi ębiorczo ści, dzi ęki dobrej jako ści usług ofertowych przez Urz ąd Miejski .
• Utworzenie oddziału w Urz ędzie lub wsparcie utworzenia lokalnego inkubatora przedsi ębiorczo ści zajmuj ące si ę obsług ą gminnych przedsi ębiorców • Wspieranie tworzenia organizacji pozarz ądowych oraz organizacji samorz ądu gospodarczego • Granty dla NGO-sów zajmuj ących si ę wspieraniem biznesu • Przygotowanie terenów oraz zach ęt dla rozwoju działalno ści inwestycyjnej
55 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 57 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Aktualizacja studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem potencjalnych stref przemysłowo-gospodarczych
• Rozwój infrastruktury technicznej w wyznaczonych strefach aktywno ści gospodarczej • Współpraca z organizacjami regionalnymi prowadz ącymi fundusze po życzkowe i por ęczeniowe dla przedsi ębiorców – dost ępno ść narz ędzi finansowych dla lokalnych przedsi ębiorstw • Współpraca z Instytucjami Otoczenia Biznesu (IOB) w zakresie poszerzania oferty szkole ń, informacji i doradztwa dla lokalnych przedsi ębiorców – nowa perspektywa finansowa UE 2014-2020 Rezultaty realizowanych działa ń powinny podlega ć bie żą cej analizie. Jest to niezb ędne dla efektywnej realizacji Strategii. W tabeli poni żej znajduje si ę lista przykładowych wska źników odpowiadaj ących planowanym działaniom. Zaleca si ę wybranie spo śród nich najbardziej odpowiadaj ących władzom gminy wska źników oraz bie żą ce ich monitorowanie. Lista proponowanych wska źników została przypisana ka żdemu celowi operacyjnemu.
Tabela 3 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Korzystne warunki do kształtowania gospodarki lokalnej
Wska źnik Jednostka Warto ść Trend Warto ść docelowa w Źródło Cz ęstotliwo ś miary bazowa 2026 r. danych ć
Nakłady na zł. 0 Brak 100 tys. zł Badania Raz na rok działalno ść własne (warto ść obliczona na innowacyjn ą podstawie historycznej sektora usług w warto ści wska źnika gminie dla województwa zachodniopomorskieg o dopasowanej proporcjonalnie do poziomu gminy)
Zatrudnienie w os. 0 Brak 1 (warto ść obliczona Badania Raz na rok działalno ści na podstawie własne badawczo- historycznej warto ści rozwojowej w wska źnika dla gminie województwa zachodniopomorskieg o dopasowanej proporcjonalnie do poziomu gminy)
Podmioty nowo jed. gosp. 171 ↑ 200 Badanie Raz na rok zarejestrowane na własne na 10 tys. ludno ści podstawie danych BDL GUS
Osoby fizyczne jed. gosp. 93 ↑ 120 Badanie Raz na rok
56 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 58 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
prowadz ące własne na działalno ść podstawie gospodarcz ą na danych 1000 ludno ści BDL GUS
Wyrejestrowane z jedn. gosp. 113 ↓ 80 Badanie Raz na rok rejestru REGON własne na podmioty podstawie gospodarki danych narodowej BDL GUS
Liczba osób os. 0 Brak 500 Badania Raz na rok uczestnicz ąca w własne szkoleniach i przekwalifikowania ch
Udział % 14,7% ↓ 14,0% Badanie Raz na rok bezrobotnych własne na zarejestrowanych podstawie w liczbie ludno ści danych w wieku BDL GUS produkcyjnym wg płci Niezb ędnym elementem decyduj ącym o powodzeniu realizacji Strategii s ą środki finansowe, jakimi dysponuje gmina. W zagro żeniu rosn ącego zadłu żenia gminy istotna jest realizacja ju ż teraz inwestycji przynosz ących pozytywne, długofalowe efekty, czyli tych wskazanych w strategii. Gmina nie musi si ę jednak ogranicza ć wył ącznie do środków własnych, poniewa ż istnieje mo żliwo ść skorzystania z finansowych środków europejskich. Gmina jako jednostka samorz ądu terytorialnego mo że ubiega ć si ę o środki zarówno z funduszy unijnych, PROW 2014-2020 RLKS LGD Partnerstwo w rozwoju i PO RYBY 2014-2020 LGR Zalew Szczeci ński, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jak i Funduszy Norweskich/Funduszy EOG. Działania przyj ęte w Celu operacyjnym 1 dotycz ące dostosowania jako ści edukacji publicznej do potrzeb rynku pracy oraz doradztwa zawodowego mog ą zosta ć wsparte przez środki z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 w ramach Osi priorytetowej VIII Edukacja . PI 10i : Ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu ko ńczeniu nauki szkolnej oraz zapewnianie równego dost ępu do dobrej jako ści wczesnej edukacji elementarnej oraz kształcenia podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego z uwzgl ędnieniem formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ście żek kształcenia umo żliwiaj ących ponowne podj ęcie kształcenia i szkolenia przewiduje wsparcie w realizacji projektów polegaj ących na upowszechnianiu edukacji przedszkolnej oraz wsparcie szkół i placówek prowadz ących kształcenie ogólne oraz uczniów uczestnicz ących w kształceniu podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnych. W ramach PI 10iv: Lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jako ści, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiej ętno ści, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia si ę poprzez praktyczn ą nauk ę zawodu realizowan ą w ścisłej współpracy z pracodawcami RPO oferuje wsparcie w
57 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 59 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
realizacji projektów wspieraj ących szkoły i placówki prowadz ące kształcenie zawodowe. PI 10iii: Wyrównywanie dost ępu do uczenia si ę przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiej ętno ści i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ście żek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji oferuje wsparcie osób dorosłych, w szczególno ści osób o niskich kwalifikacjach i osób starszych w zakresie doskonalenia umiej ętno ści wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych i porozumiewania si ę w j ęzykach obcych. W ramach PI 10a RPO oferuje wsparcie dla infrastruktury edukacyjnej, budowy/rozbudowy instytucji popularyzuj ących nauk ę i innowacje. Wsparcie rozwoju przedsi ębiorczo ści poprzez środki z RPO WZ 2014-2020 mo że odbywa ć si ę poprzez realizacj ę projektów PI 3a : Promowanie przedsi ębiorczo ści, w szczególno ści poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym równie ż poprzez inkubatory przedsi ębiorczo ści. PI 3a oferuje wsparcie takich projektów jak: tworzenie, rozbudowa i wzmacnianie infrastruktury na rzecz rozwoju gospodarczego, wzrost kooperacji zarówno pomi ędzy przedsi ębiorstwami krajowymi, jak i z udziałem partnerów zagranicznych oraz wzmocnienie procesu wsparcia firm w pocz ątkowej fazie. W ramach opisywanego PI mo żliwe jest sfinansowanie IOB, które świadczyłyby zaawansowane i wyspecjalizowane usługi odpowiadaj ące potrzebom przedsi ębiorstw 22 . Istotnym wsparciem realizowanych działa ń w obszarze przedsi ębiorczo ści mieszka ńców b ędą środki na tworzenie nowych miejsc pracy dost ępne w ramach LGD Partnerstwo w rozwoju - działania Premie na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej i rozwój przedsi ębiorczo ści oraz w ramach LGR Zalew Szczeci ński - działania Podejmowanie lub rozwój działalno ści gospodarczej wykorzystującej wodny potencjał obszaru rybackiego oraz Ró żnicowanie działalno ści lub dywersyfikacja zatrudnienia osób maj ących prac ę zwi ązan ą z sektorem rybactwa w drodze tworzenia lub utrzymania miejsc pracy, nie zwi ązanych z podstawow ą działalno ści ą ryback ą.
5.2. CEL OPERACYJNY 2 . ROZWINI ĘTA TURYSTYCZNIE GMINA
Cel operacyjny 2 wymaga doposa żenia oferty turystycznej gminy w infrastruktur ę, aby stała si ę konkurencyjna. Przyczyni si ę to do poprawy jako ści życia mieszka ńców oraz rozwoju gospodarki dzi ęki turystyce. Istotnym elementem oprócz promocji walorów kulturowych i przyrodniczych gminy jest wsparcie rozwoju turystyki. Gmina poprzez wysok ą jako ść walorów turystycznych ma przyci ąga ć trustów oraz letników. 2.1. Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego • Edukacja ekologiczna • Tworzenie edukacyjnych ście żek przyrodniczych i historycznych • Wyposa żenie obszarów cennych przyrodniczo w infrastruktur ę turystyczn ą – śmietniki, ławki, mała infrastruktura turystyczna
• Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego. Wspieranie wykopaliskowych bada ń archeologicznych oraz rozpowszechnianie ich rezultatów • Renowacja obiektów zabytkowych - ko ściołów, kapliczek
22 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020, grudzień 2014 r.
58 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 60 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Przystosowanie wybranych obiektów zabytkowych i cennych kulturowo (budynki, obiekty sakralne) do celów kulturalnych (m. in. organizacji koncertów, spektakli) oraz do obsługi osób niepełnosprawnych
• Stworzenie jednolitego przewodnika turystycznego zawieraj ącego wszelkie atrakcje gminy Wolin wraz z punktami wartymi odwiedzenia. Tworzenie atrakcyjnych materiałów reklamowych i informacyjnych z walorami gminy 2.2. Rozbudowa i doposa żenie infrastruktury turystycznej. • Wspieranie inicjatyw rozbudowy i budowy kompleksów wypoczynkowo-turystycznych • Zagospodarowanie turystyczne cieków wodnych (np. udro żnienie szlaków wodnych, budowa przystani, pomostów, itp.) • Rozbudowa sieci ście żek turystycznych skomunikowanych z atrakcyjnymi punktami gminy • Doposa żenie wyznaczonych szlaków turystyki pieszej oraz rowerowej w infrastruktur ę techniczn ą – ławki, miejsca na ognisko, toalety
• Wsparcie zakładania nowych gospodarstw agroturystycznych oraz innych obiektów zakwaterowania zbiorowego przez IOB lub punkt w Urzędzie Miejskim • Wsparcie rozbudowy lokali i punktów gastronomicznych (całorocznych) • Budowa niewielkich obiektów handlowych oraz usługowych wpisuj ących si ę w krajobraz obszaru zlokalizowanych przy atrakcjach turystycznych
• Wsparcie rozwoju wyspecjalizowanych usług, w tym turystycznych, odpowiadaj ących na bie żą ce potrzeby potencjalnych klientów (równie ż z Niemiec) • Dalsza rozbudowa i promocja Centrum Słowian i Wikingów oraz Portu Rybackiego 2.3. Zdynamizowanie rozwoju turystyki oraz usług około turystycznych .
• Rozbudowa stacjonarnego Punktu Informacji Turystycznej funkcjonuj ącego w Muzeum Regionalnym • Tworzenie dogodnych warunków dla kształtowania turystyki, czyli profesjonalna obsługa ze strony Urz ędu Miejskiego, doradztwo oraz promocja pozytywnych przykładów.
Realizacj ę zaproponowanych działa ń mo żna mierzy ć wska źnikami pokazanymi w tabeli poni żej.
Tabela 4 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Rozwini ęta turystycznie gmina Wska źnik Jednostka Warto ść Trend Warto ść Źródło Cz ęstotliwo ść miary bazowa docelowa danych w 2026 r. Intensywno ść os. 131,36 ↑ 145 Badanie Raz na rok ruchu własne na turystycznego podstawie (liczba turystów danych BDL polskich i GUS zagranicznych korzystaj ących z
59 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 61 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
noclegów/1000 mieszkańców Uczestnicy os. 820,09 ↑ 2 000 Badanie Raz na rok imprez na 1000 własne na mieszka ńców podstawie danych BDL GUS Środki finansowe z Funduszy Unijnych mog ą zosta ć przeznaczone równie ż na wsparcie obszarów atrakcyjnych turystycznie, takich jak gmina Wolin. Wsparcie rozwoju turystyki mo że zosta ć wdra żane dzi ęki środkom RPO WZ 2014-2020 w ramach Osi priorytetowej IV Naturalne otoczenie człowieka. PI 6c oferuje wsparcie w zakresie prac konserwatorskich, restauratorskich przy zabytkach, historycznych zespołach budowlanych oraz rozbudowie i modernizacji infrastruktury przemysłów kultury o znaczeniu ponadregionalnym. W ramach PI 6d mo żliwe jest wsparcie kształtowania wła ściwych postaw chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów wraz z ich siedliskami oraz zachowanie walorów krajobrazowych. W ramach PI 8b mo żliwa jest realizacja projektów z zakresu infrastruktury turystyki aktywnej i uzdrowiskowej, bazuj ącej na endogenicznych potencjałach obszaru, maj ącej charakter prozatrudnieniowy 23 . Gmina mo że pozyska ć środki równie ż na budow ę lub modernizacj ę obiektów małej infrastruktury turystycznej w ramach środków PROW 2014-2020, działanie „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”. Budowa, przebudowa lub wyposażanie obiektów budowlanych słu żą cych turystyce i rekreacji przewidziane zostało w okresie programowania PROW 2014-2020 do wparcia ze środków Leader w dyspozycji Lokalnych Grup Działania. Działania te stanowi ć b ędą kontynuacj ę wsparcia dost ępnego dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w ramach Odnowi wsi z PROW 2007- 2013. Organizacje pozarz ądowe ubiega ć si ę b ędą o wsparcie w ramach Dziedzictwo kulturowe gminy mo że by ć sfinansowane z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, je żeli chodzi o zakup wyposa żenia i podnoszenie standardów infrastruktury instytucji kultury (O ś priorytetowa VIII: Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury). W ramach inwestycji odnosz ących si ę do ochrony dziedzictwa kulturowego w ramach PO I Ś wspierane b ędą projekty z zakresu ochrony, zachowania i udost ępnienia, w tym turystycznego, zabytkowych obiektów o znaczeniu ponadregionalnym, dotycz ące renowacji zabytków nieruchomych wraz z otoczeniem, konserwacji zabytków ruchomych i ich digitalizacji (w przypadkach, kiedy została uj ęta jako element projektu). W ramach przedsi ęwzi ęć odnosz ących si ę do rozwoju zasobów kultury realizowane b ędą działania dotycz ące zwi ększenia dost ępu do zasobów kultury, poprawy jako ści funkcjonowania instytucji kultury, w tym poprzez podnoszenie standardów infrastruktury oraz zakup trwałego wyposa żenia do prowadzenia działalno ści kulturalnej i edukacyjnej. W ramach tego obszaru wsparcie uzyskaj ą równie ż szkoły i uczelnie artystyczne, które oferuj ąc m.in. przestrze ń dla działalno ści twórczej, wystawienniczej i in. spełniaj ą rol ę aktywnych instytucji kultury. Wspierane będą tak że projekty uzupełniaj ące inwestycje infrastrukturalne o elementy zwi ązane z wykorzystaniem nowych technologii w obszarze kultury. Promowane b ędą projekty, których jednym z elementów s ą zmiany techniczne istniej ącej infrastruktury, poprawiaj ące dost ępno ść dla osób niepełnosprawnych 24 . Program Konserwacja i Rewitalizacja Dziedzictwa Kulturowego 2014-2020 przewiduje wsparcie projektów dotyczących rewitalizacji, konserwacji, renowacji i adaptacji na cele kulturalne
23 RPO WZP 2014-2020 24 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
60 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 62 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
historycznych obiektów i zespołów zabytkowych wraz z otoczeniem oraz budow ę, rozbudow ę, remonty i przebudow ę instytucji kultury. Program Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego i naturalnego realizowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego współfinansuje nast ępuj ące typy działa ń: rewitalizacj ę, konserwacj ę, renowacj ę i adaptacje na cele kulturalne historycznych obiektów i zespołów zabytkowych wraz z otoczeniem, budow ę, rozbudow ę, remont i przebudow ę instytucji kultury oraz konserwacj ę zabytków ruchomych.
5.3.CEL OPERACYJNY 3 . WYSOKA JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW
Zapewnienie wysokiej jako ści życia jest warunkiem koniecznym dla skutecznej realizacji strategii. Nale ży zapewni ć mieszka ńcom dost ęp do szerokiej oferty usług, aby zabezpieczy ć ich podstawowe potrzeby. Poprawa integracji społeczno ści lokalnej stworzy warunki sprzyjaj ące rozwojowi gminy. Tylko dzi ęki tym zasobom gmina b ędzie mogła konkurowa ć o nowych mieszka ńców zapewniaj ących rozwój społeczno-gospodarczy. Potencjalni mieszka ńcy s ą wymagaj ący, dlatego realizacja poni ższych działa ń powinna odbywa ć si ę z uwzgl ędnieniem wysokich standardów jako ści. 3.1 Rozwój infrastruktury technicznej i społecznej.
• Rozbudowa i modernizacja sieci wodoci ągowych, kanalizacyjnych i gazowych, • Wsparcie budowy oczyszczali ścieków oraz zbiorników melioracyjnych (w tym przydomowych) • Zwi ększenie efektywno ści systemu gospodarowania odpadami • Doposa żenie i prowadzenie Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) • Budowa, modernizacja i przebudowa infrastruktury drogowej oraz okołodrogowej
• Realizacja gminnych inwestycji w o świetlenie ulic oraz budowa ście żek rowerowych (działania rewitalizacyjne) • Poprawa efektywno ści infrastruktury ciepłowniczej i elektrycznej (wsparcie wykorzystania OZE) ze wzgl ędu na ochron ę cennych przyrodniczo obszarów
• Termomodernizacja obiektów gminnych • Zapewnienie dost ępu do infrastruktury teleinformatycznej dla wszystkich mieszka ńców gminy, stanowi ące bardzo wa żne działanie warunkuj ące przyci ągni ęcie mieszka ńców pracuj ących zdalnie, a zaspokajaj ących swoje potrzeby na terenie gminy
• Poprawa jako ści transportu zbiorowego, wzrost cz ęstotliwo ści kursowania, aby zapewni ć osobom przemieszczaj ącym i przeprowadzaj ącym si ę na teren gminy wystarczaj ący komfort • Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych (budowa, remont i modernizacja mieszka ń komunalnych)
• Poprawa jako ści edukacji poprzez modernizacj ę, rozbudow ę, przebudow ę oraz doposa żenie przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjalnych. • Rozwój infrastruktury kulturalnej i rekreacyjno-sportowej
61 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 63 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Modernizacja i doposa żenie bibliotek, utrzymanie warunków lokalowych Biblioteki Miejskiej w Wolinie (stały zakup nowego ksi ęgozbioru, bie żą ca aktualizacja strony internetowych biblioteki oraz strony na Facebooku)
• Poprawa jako ści i dost ępno ści usług zdrowotnych • Estetyzacja przestrzeni miejskiej oraz przywrócenie układu centrum miasta i rynku według stanu sprzed II wojny światowej wraz z odrestaurowaniem kamienic
• Projekty rewitalizacji na terenach wiejskich dotyczące infrastruktury publicznej (działania rewitalizacyjne) 3.2 Aktywizacja społeczno ści lokalnej oraz wzmacnianie kapitału społecznego realizowane w szczególno ści przez organizacje pozarz ądowe . Ma to na celu integracje społeczno ści lokalnej zwłaszcza w kontek ście napływu nowych mieszka ńców.
• Granty dla NGO-sów na wykonanie cz ęś ci zada ń publicznych i społecznych, promocja i pokazanie korzy ści z funkcjonowania organizacji pozarządowych • Zwi ększanie zaanga żowania mieszka ńców w sprawy lokalne (działania rewitalizacyjne) • Budowa relacji oraz współpracy pomi ędzy biznesem, władz ą publiczn ą, mieszka ńcami i organizacjami pozarz ądowymi (działania rewitalizacyjne)
• Rozszerzenie oferty zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzie ży (m.in.anga żowanie środowiska miejscowej młodzie ży w tworzenie Warsztatów Archeologicznych, organizacja zielonych szkół o charakterze historycznym)
• Wykreowanie oferty kulturalnej dla osób starszych • Promowanie i wspieranie lokalnych animatorów kultury oraz lokalnych artystów i twórców • Wspieranie inicjatyw zmierzaj ących do tworzenia miejsc opieki nad samotnymi osobami starszymi i osobami niepełnosprawnymi • Zwi ększenie zainteresowania kultur ą mieszka ńców poprzez organizpwanie wydarze ń kulturalnych i imprez wysokiej jako ści • Organizacja wydarze ń kulturalnych o zasi ęgu ponadlokalnym • Niwelowanie negatywnych zjawisk społecznych, takich jak m. in. uzale żnienia, wykluczenie społeczne, wykluczenie cyfrowe, konsekwencje społeczne suburbanizacji
• Promocja zdrowia • Dbało ść o integracj ę mi ędzypokoleniow ą, przekazywanie warto ści kulturowych i lokalnych tradycji 3.3. Nowoczesny system zarz ądzania gmin ą, wykorzystanie nowych metod zarz ądzania publicznego. Zarz ądzanie poprzez sie ć poziomych realizacji pomi ędzy mieszka ńcami, władzami, przedsi ębiorcami a organizacjami pozarz ądowymi.
• Zapewnienie udziału NGO-sów i LGD w projektowaniu i realizacji działa ń publicznych i społecznych w postaci powołania specjalnego zespołu ds. współpracy z organizacjami społecznymi
62 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 64 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Zapewnienie jednolitych stron internetowych dla ka żdego z sołectw w Gminie i wsparcia informatycznego ich obsługi i aktualizacji ze strony Urz ędu Miejskiego • Wprowadzenie standardu wysokiej jako ści obsługi mieszka ńców • System monitorowania potrzeb społeczno ści oraz zmian zachodz ących w gminie
• Prowadzenie działa ń w oparciu o silne partnerstwo z gminami partnerskimi Przyj ęte działania odpowiadaj ące na Cel operacyjny 3 mog ą by ć mierzone według zaproponowanych poni żej wska źników.
Tabela 5 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Wysoka jako ść życia mieszka ńców Wska źnik Jednostka Warto ść Trend Warto ść Źródło Cz ęstotliwo ść miary bazowa docelowa w 2026 danych r. Fundacje, jed. gosp. 43 ↑ 60 Bank Raz na rok stowarzyszenia i Danych organizacje Lokalnych społeczne GUS działaj ące na terenie gminy Ludno ść % Ludno ść ↑ Wodoci ąg 100% Bank Raz na rok korzystaj ąca z korzystaj ąca Kanalizacja 70% Danych sieci z instalacji: Gaz 40% Lokalnych wodoci ągowej, Wodoci ąg GUS kanalizacyjnej, 89,7% gazowej w % Kanalizacja ludno ści ogółem 49,4% Gaz 18,8% Odsetek liczby % 0 20% 40% Badania Raz na rok urz ędników własne administracji publicznej uczestnicz ących w szkoleniach i studiach podyplomowych w ogólnej liczbie urz ędników administracji publicznej Środki finansowe na projekty polegaj ące na doposa żaniu jst w infrastruktur ę techniczn ą mo żliwe s ą do pozyskania ze środków unijnych przewidzianych w ramach programów krajowych oraz regionalnego programu operacyjnego. Gmina zamierza pozyska ć wsparcie na realizacj ę projektów rewitalizacyjnych w ramach działania 9.3. RPO WZP 2014-2020 Wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczno ści i obszarów miejskich i wiejskich. W ramach działania mo żliwe b ędzie wsparcie polegaj ące na kompleksowej rewitalizacji zdegradowanych obszarów wiejskich (w tym popegeerowskich) oraz miejskich maj ąca na celu przywracanie i/lub
63 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 65 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
nadawanie nowych funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych tym obszarom. Realizacja projektów dotycz ących budowy i modernizacji infrastruktury sieci wodno-kanalizacyjnej mo żliwa b ędzie ze środków RPO WZ 2014-2020 w ramach Osi priorytetowej III Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu. PI 6b : Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowi ąza ń okre ślonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczaj ących poza te zobowi ązania potrzeb inwestycyjnych, okre ślonych przez pa ństwa członkowskie przewiduje wsparcie realizacji projektów polegaj ących na budowie i modernizacji sieci kanalizacyjnych, budowie i modernizacji oczyszczalni ścieków, budowie i modernizacji linii wodoci ągowych oraz budowie systemów oczyszczalni ścieków, a tak że inteligentnych systemów zarz ądzania sieciami wodoci ągowymi. W ramach PI 6a : Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowi ąza ń okre ślonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczaj ących poza te zobowi ązania potrzeb inwestycyjnych okre ślonych przez pa ństwa członkowskie mo żliwa jest realizacja projektów wspieraj ących rozwój systemu gospodarki odpadami komunalnymi. W przedmiocie gospodarki ściekowej, zagospodarowania osadów ściekowych czy przył ączania budynków do systemu kanalizacji mo żliwe b ędzie pozyskanie dofinansowania ze środków Wojewódzkiego i Krajowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO ŚiGW). Dofinansowania w formie kredytu na realizacj ę przedsi ęwzi ęć zwi ązanych w szerokim aspekcie z ochron ą środowiska w tym równie ż z gospodarką odpadami udziela Bank Ochrony Środowiska S.A., Rozwój usług społecznych mo żliwy b ędzie dzi ęki środkom z RPO WZ 2014-2020 w ramach PI 9a. PI 9a umo żliwia realizacj ę projektów polegaj ących na wsparciu infrastruktury społecznej, w tym mieszkalnictwa ochronnego, infrastruktury społecznej wspieraj ącej osoby bezdomne oraz zakłady aktywno ści zawodowej. Pomoc b ędzie dost ępna równie ż w ramach środków FIO 2014-2020 dost ępnych dla organizacji pozarz ądowych. Je żeli chodzi o popraw ę jako ści usług publicznych RPO oferuje wsparcie w zakresie zwi ększania dost ępno ści do e-usług publicznych oraz rozwoju infrastruktury teleinformacyjnej, w ramach PI 2c . Wsparcie wykorzystania OZE oraz poprawa efektywno ści energetycznej s ą szczególnie wa żne w gminie Wolin, w której emisja zanieczyszcze ń mo że mie ć negatywny wpływ na cenne przyrodniczo zasoby. Dlatego w działaniach zwi ązanych z ciepłownictwem i energetyk ą warto skorzysta ć ze środków UE. Budowa, rozbudowa lub modernizacja sieci ciepłowniczej i chłodniczej oraz wymiana źródeł ciepła, budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła w wyniku, której jednostki te zostan ą zast ąpione jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu z OZE mo że zosta ć zrealizowana ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. W ramach RPO WZ 2014-2020 oferowane jest wsparcie na popraw ę efektywno ści energetycznej w ramach Osi priorytetowej II Gospodarka niskoemisyjna. W ramach PI 4e wsparcie mog ą uzyska ć projekty zwi ększaj ące świadomo ść ekologiczn ą oraz zakup lub modernizacj ę taboru transportu miejskiego. PI 4c oferuje wsparcie w ramach projektów kompleksowej gł ębokiej modernizacji energetycznej obiektów u żyteczno ści publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkaniowych. PI 4a wspiera projekty zast ępuj ące konwencjonalne źródła energii źródłami odnawialnymi przede wszystkim z biomasy, biogazu i energii słonecznej. Jak równie ż projekty polegaj ące na budowie, rozbudowie, modernizacji jednostek wytwarzaj ących energi ę elektryczn ą i ciepln ą z odnawialnych źródeł energii. Mo żliwe jest równie ż finansowanie zwi ększania potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z
64 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 66 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
odnawialnych źródeł energii. W ramach PI 4g mo żliwe jest wsparcie wykorzystania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii 25 . Polityka prorodzinna, czyli wdra żanie rozwi ąza ń umo żliwiaj ących godzenie życia zawodowego i rodzinnego oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie wspierane jest ze środków RPO WZ 2014- 2020 oraz Programu przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i przemocy ze wzgl ędu na płe ć. Usprawnienia zarz ądzania gmin ą mog ą zosta ć wprowadzane ze środków Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój 2014-2020. W PI 11.3 przewiduje si ę wsparcie dla działa ń słu żą cych poprawie zarz ądzania strategicznego i finansowego na wszystkich szczeblach zarz ądzania pa ństwem. Szwajcarski Grant Blokowy wspiera finansowo działania wpływaj ące zarówno na popraw ę zarz ądzania gmin ą, jak i budowanie współpracy, czyli: promowanie i wymian ę najlepszych praktyk i/lub przekazanie know-how lub wiedzy w obr ębie partnerskich podmiotów/instytucji, zapewnienie transferu wiedzy i do świadcze ń szwajcarskich jednostek samorz ądowych i podmiotów rz ądowych, instytucji, partnerów społecznych i organizacji pozarz ądowych polskim władzom lokalnym i regionalnym, instytucjom i partnerom społecznym w zakresie zapewnienia dost ępu do informacji i udziału w procesie podejmowania decyzji dotycz ących konkretnych przedsi ęwzi ęć takich jak działania informacyjne, konsultacje społeczne i negocjacje z partnerami społecznymi, współprac ę polskich i szwajcarskich jednostek samorz ądowych, instytucji, partnerów społecznych z polskimi organizacjami pozarz ądowymi w celu zwi ększenia ich roli w procesie podejmowania decyzji dla regionu i/lub podregionu. Realizacja działa ń zwi ązanych z doposa żaniem gminy w infrastruktur ę techniczn ą, poprawą zarz ądzania i budow ą kapitału społecznego wpisuj ą si ę w zało żenia perspektywy finansowej 2014- 2020, poniewa ż przyczyniaj ą si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców, a tym samym wyrównywania ró żnic pomi ędzy regionami.
5.4. CEL OPERACYJNY 4. PROMOCJA ZASOBÓW GMINY
Promocja zasobów gminy, jest niezb ędnym elementem, aby poprzednie działania mogły zosta ć pomy ślnie zrealizowane i przynie ść pozytywne efekty. 4.1. Promocja gospodarcza, czyli przyci ągnie nowych inwestorów oraz wspieranie działaj ących przedsi ębiorców na rynku
• Opracowanie profesjonalnej oferty inwestycyjnej i jednolitych materiałów promocyjnych • Udział w gospodarczych targach bran żowych i wydarzeniach promocyjnych organizowanych przez Samorz ąd Województwa oraz promocja w mediach • Promocja oraz współpraca z miastami partnerskimi (materiały promocyjne w jednostkach promocyjnych miast partnerskich oraz Szczecina)
• Współpraca z instytucjami wspieraj ącymi biznes działaj ącymi w skali regionu, kraju oraz zagranicznymi (polskie placówki dyplomatyczne, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych) 4.2. Promocja turystyczna, czyli przyci ągnie turystów oraz letników, zach ęcanie nie tylko do turystyki weekendowej, co przyczyni si ę do rozwoju gospodarki lokalnej
25 Zobacz. RPO WZP 2014-2020
65 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 67 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
• Opracowanie strategii marki Gminy „Wolin Miasto Historii” , działania pozycjonuj ące mark ę Wolina i realizacja działa ń skierowanych do zidentyfikowanych grup docelowych. Wykorzystanie w promocji historycznych uwarunkowa ń, czyli historii, legend, bada ń archeologicznych. • Opracowanie profesjonalnych materiałów promocyjnych oraz pami ątek zwi ązanych z dziedzictwem kulturowym gminy – histori ą Słowian i Wikingów
• Kompleksowa promocja zasobów Muzeum Regionalnego im. Andrzeja Kaubego w Wolinie • Udział w turystycznych targach bran żowych oraz promocja w specjalistycznej prasie • Promowanie produktów lokalnych i tradycyjnych bazujących na produktach rybnych • Stworzenie ście żki edukacyjnej na wyznaczonych szlakach, gry edukacyjnej dla szkół, nawi ązuj ących do historii Słowian i Wikingów
• Organizacja imprez o znaczeniu ponadgminnym, w tym o znaczeniu mi ędzynarodowym – nawi ązanie współpracy z gminami partnerskimi • Promocja imprez organizowanych w Centrum Słowian i Wikingów w Polsce i zagranic ą • Udział w projektach i publikacjach dotycz ących zrównowa żonego rozwoju, edukacja ekologiczna
• Wsparcie działaj ących instytucji kultury oraz promocja rozwoju kultury • Udost ępnienie jednego biletu turystycznego, dzi ęki któremu mo żliwe b ędzie zwiedzenie wszystkich obiektów turystyczno-historycznych poło żonych na terenie gminy Wolin 4.3. Promocja gminy jako miejsca zamieszkania oraz obszaru do turystyki letniskowej • Udział w targach bran żowych oraz promocja w specjalistycznej prasie np. gazecie Sielskie życie, ukazuj ącej obszary wiejskie jako atrakcyjne do zamieszkania
• Skierowanie oferty promuj ącej gmin ę jako miejsce zamieszkania do mieszka ńców Szczecina oraz Niemców
Przebieg realizacji działa ń zaproponowanych w Celu operacyjnym 4 mo że by ć monitorowany za pomoc ą wska źników z poni ższej tabeli.
Tabela 6 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Promocja zasobów gminy Wska źnik Jednostka Warto ść Trend Warto ść Źródło Cz ęstotliwo ść miary bazowa docelowa danych w 2026 r. Saldo migracji na os. -34 ↓ -10 Badanie Raz na rok pobyt stały w własne na gminie podstawie danych BDL GUS Liczba imprez szt. 5 ↑ 10 Badanie Raz na rok kulturalnych i własne sportowych o znaczeniu ponadgminnym w
66 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 68 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
ci ągu roku Turystyczne szt. 4 ↑ 8 Bank Raz na rok obiekty Danych noclegowe (Ka żde Lokalnych miejsce GUS zakwaterowania, w którym regularnie b ądź sporadycznie nocuj ą tury ści) Sprawnie przeprowadzona promocja jest niezb ędnym uzupełnieniem pozostałych działa ń. W ramach PI 6c RPO WZ 2014-2020 gmina mo że ubiega ć si ę o środki finansowe na promocje zasobów kulturowych gminy. Promocja ta mo że by ć skierowana zarówno do potencjalnych mieszka ńców, turystów, jak i przedsi ębiorców. Wsparciem realizacji Strategii w zakresie informacji i promocji mog ą by ć środki RLKS LGD Partnerstwo w rozwoju i LGR Zalew Szczeci ński przeznaczone na organizacj ę wydarze ń kulturalnych, publikację materiałów promocyjnych, organizacj ę konkursów wiedzy o regionie - promocj ę zasobów lokalnych, w tym opartych o zasoby dziedzictwo kulturowe rybactwa. Działania informacyjno-edukacyjne w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania zasobów mogą zosta ć dofinansowane równie ż ze środków POIi Ś 2014-2020.
6. EFEKTYWNA REALIZACJA STRATEGII
Strategia Rozwoju Gminy Wolin jest punktem wyj ścia do wdra żania długookresowej polityki rozwoju gminy. Na wdra żanie dokumentu strategicznego składa si ę wiele działa ń. Efektywne i spójne wdra żanie zało żeń strategicznych wymaga zaanga żowania wielu odmiennych podmiotów oraz koordynacji i monitoringu ich działa ń. Istotna jest społeczna akceptacja działa ń strategicznych przez mieszka ńców gminy. Wraz z upływem czasu i zmianą sytuacji wewn ętrznej i zewn ętrznej gminy, mo że by ć wymagana aktualizacja zało żeń Strategii. Poni żej przedstawione s ą zalecenia dotycz ące efektywnej realizacji Strategii.
6.1. WDRA ŻANIE
Strategia przyjmowana jest uchwał ą Rady Miejskiej w Wolinie. Za zadanie wdra żania zapisów Strategii odpowiedzialny jest Burmistrz Wolina. Szczegółowe zadania wyszczególnione w Strategii realizowa ć b ędą poszczególne komórki Urz ędu Gminy, a tak że jednostki organizacyjne gminy, w których kompetencjach zawieraj ą si ę konkretne działania. Zadania, które zostały wskazane w niniejszym dokumencie jako priorytetowe do realizacji, niejednokrotnie wymagaj ą zaanga żowania nie tylko samych władz samorz ądowych, ale równie ż innych podmiotów działaj ących na rzecz rozwoju gminy. Zarz ądzanie Strategi ą b ędzie odbywało si ę w sposób partycypacyjny, który nadzorowany b ędzie przez Rad ę Miejsk ą jako organ decyzyjny. Ponadto Rada Miejska, jako organ przyjmuj ący Strategi ę, b ędzie nadzorowała prawidłowo ść procesu wdro żenia Strategii oraz odpowiadała przed wspólnot ą lokaln ą za efekty jego realizacji. Wykonanie poszczególnych częś ci Strategii powi ązane b ędzie ze strukturą organizacyjn ą Urz ędu Miejskiego. Koordynacja zada ń zwi ązanych z wdro żeniem Strategii realizowana b ędzie przez Referat Budownictwa, Infrastruktury i Ochrony Środowiska Urz ędu Miejskiego , który dokonywał b ędzie agregacji danych, ich analiz, wyci ągał wnioski dla procesu wdro żenia Strategii. Nadzór nad
67 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 69 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
działalno ści ą tego Referatu sprawował b ędzie Zast ępca Burmistrza, który podczas realizacji przedsi ęwzi ęć b ędzie współpracował ze Skarbnikiem oraz Sekretarzem Gminy. Nadzór nad cał ą realizacj ą Strategii sprawował b ędzie Burmistrz Wolina. Zarz ądzanie wdra żaniem zapisów Strategii ułatwi ć mo że tworzenie rocznych planów operacyjnych, które b ędą stanowi ć narz ędzie wykonawcze strategii. W planach operacyjnych powinny zosta ć uwzgl ędnione zadania przewidziane do realizacji na dany rok. Strategi ę powinna charakteryzowa ć elastyczno ść , ze wzgl ędu na zmieniaj ące si ę warunki społeczno – ekonomiczne. Pojawianie si ę istotnego dla dalszego rozwoju gminy, sprzyjaj ącego lub negatywnego czynnika zewn ętrznego b ądź wewn ętrznego, mo że zdeterminowa ć konieczno ść eliminacji lub te ż pojawienia si ę nowych zada ń, czy wr ęcz zmian ę kierunku rozwoju okre ślonego w Strategii.
6.2. MONITORING
Monitoring to proces systematycznego zbierania i analizowania danych dotycz ących realizacji działania. Celem monitoringu jest bie żą ca ocena realizacji zada ń strategicznych, poprzez kontrolowanie, czy dane zadania zostały w pełny sposób zrealizowane w zakładanym czasie, czy osi ągni ęte zostały planowane rezultaty, oraz czy nie zostały przekroczone przeznaczone na realizacj ę działa ń środki finansowe. Monitoring realizacji Strategii mo że zosta ć uregulowany procedur ą wprowadzon ą na drodze uchwały bądź zarz ądzenia. Monitoring powinien by ć prowadzony w sposób kompleksowy i systematyczny przez wyznaczony zespół roboczy b ądź osob ę odpowiedzialn ą za zadanie. Efektem prac zespołu ds. monitoringu Strategii lub osoby odpowiedzialnej za to zadanie powinien by ć raport z monitoringu, który dostarczy informacji na temat realizacji Strategii i b ędzie tym samym podstaw ą do opracowania planów operacyjnych na kolejny rok działa ń. Raport z monitoringu Strategii powinien zawiera ć skrócony opis stanu wdra żania zada ń strategicznych w porównaniu do planu, okre ślony powinien by ć stopie ń osi ągni ęcia wska źników zaproponowanych w Strategii, przedstawione wydatki poniesione na poszczególne zadania oraz wskazane ewentualna działania naprawcze, je żeli stopie ń realizacji zada ń odbiega w sposób znacz ący od planu. Raport z monitoringu powinien zosta ć opublikowany po przyj ęciu go uchwał ą Rady Miejskiej w Wolinie.
6.3. EWALUACJA
Ewaluacja jest badaniem szeroko rozumianego wpływu danego programu na otoczenie społeczno- ekonomiczne. Badanie takie spełnia funkcje poznawcze oraz dostarcza wiedzy na temat zmian, jakie zaszły w gminie poprzez realizacj ę celów strategicznych. Ewaluacja buduje równie ż mechanizmy zaufania, współpracy i współdziałania pomi ędzy osobami realizuj ącymi program, a innymi zainteresowanymi programem grupami (społeczno ść lokalna). Prowadzone działania ewaluacyjne realizowa ć b ędą poni ższe funkcje: 1. badanie efektywno ści realizowanych programów (pozwala okre śli ć jakie czynniki wpływaj ą na poziom realizacji wyznaczonych celów oraz na tej podstawie formułowa ć rekomendacje na rzecz lepszego wykorzystania posiadanych zasobów); 2. tworzenie pozytywnego klimatu społecznego wokół badanego projektu (m.in. poprawia komunikacj ę pomi ędzy grupami zaanga żowanymi w badany program, pozwala na wymian ę informacji pozwalaj ącą na uzyskanie wieloaspektowego wizerunku programu);
68 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 70 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
3. wspomaganie zarz ądzania strategicznego (dostarczanie analiz i rekomendacji b ędących podstaw ą dla budowania strategii lub jej aktualizacji oraz podejmowania decyzji). Ewaluacja wykracza ć b ędzie tym samym poza funkcje monitoringu, tj. nie tylko odpowiada na pytanie, czy działania zostały zrealizowane, ale też czy zostały zrealizowane skutecznie, efektywnie i odpowiednio dla istniej ących potrzeb. Na podstawie bada ń ewaluacyjnych zarz ądzaj ący otrzymuj ą informacje, jakie działania nale ży podj ąć , aby działania wykonane były w sposób pełny i skuteczny. Aby ewaluacja spełniała swoje funkcje nale ży przeprowadzi ć ewaluacj ę okresow ą ( mid - term ) i ko ńcow ą ( ex - post ) wdra żania Strategii. Ewaluacja okresowa powinna zosta ć zrealizowana po 2 roku realizacji Strategii. Ewaluacja ko ńcowa powinna zosta ć przeprowadzona w ko ńcowym roku realizacji strategii, a jej wyniki mog ą posłu żyć jako podstawa do aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Wolin na kolejne lata. Zarówno ewaluacja okresowa jak i ko ńcowa powinny bada ć: • efektywno ść wdra żania Strategii (czy nakłady czasowe, ludzkie i finansowe wło żone w realizacje działa ń s ą adekwatne do otrzymanych efektów);
• skuteczno ść (czy realizowane działania przyczyniaj ą si ę do osiągania wyznaczonych celów); • adekwatno ść (czy realizowane działania s ą adekwatne do potrzeb). Źródłem danych słu żą cych ewaluacji mog ą by ć dane statystyczne, raporty z monitoringu, raporty z kontroli, dane z bada ń społeczno ści lokalnej, dane pozyskane na spotkaniach z mieszka ńcami. Wskazane jest, aby ewaluacj ą strategii zajmowały si ę osoby niezaanga żowane w realizacj ę działa ń zapisanych w dokumencie, co pomo że zapewni ć obiektywno ść bada ń. Raporty z ewaluacji udost ępniane b ędą na stronie Biuletynu Informacji Publicznej, aby dost ęp do nich mieli mieszka ńcy gminy, zarówno obecni jak i przyszli a tak że potencjalni inwestorzy zainteresowani rozwojem gminy Wolin.
6.4. AKTUALIZACJA STRATEGII
Aktualizacja Strategii ma na celu weryfikacj ę i dostosowanie, wizji oraz celów nadrz ędnych i operacyjnych Strategii do zmieniaj ących si ę w Gminie warunków społeczno-ekonomicznych . Zaleca si ę aktualizowanie strategii z zastosowaniem metody partycypacyjnej, czyli z zaanga żowaniem w proces zarówno pracowników administracji samorz ądowej jak i przedstawicieli lokalnych grup działaj ących na rzecz rozwoju gminy. Dla przejrzysto ści procesu wdro żenia Strategii planuje si ę opracowywanie corocznych sprawozda ń monitoringowych z realizacji Strategii . Ze wzgl ędu na specyfik ę monitorowanych zagadnie ń zakłada si ę, że sprawozdanie monitoringowe odbywa ć si ę będzie co najmniej co trzy lata i obejmie cały okres realizacji Strategii. Sprawozdanie zawiera ć b ędzie, w szczególno ści:
• diagnoz ę aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy, • rzeczowy zakres wykonania zada ń, wyra żany przez stan realizacji projektów i działa ń podejmowanych w celu wdro żenia Strategii, • wnioski z realizacji Strategii, • propozycje aktualizacji do Strategii.
6.5. PROMOCJA DOKUMENTU STRATEGII
Upowszechnienie dokumentu strategicznego gminy Wolin jest rzecz ą istotn ą z punktu widzenia przejrzysto ści działa ń władz gminy oraz podnoszenia świadomo ści społeczno ści lokalnej na temat
69 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 71 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
kierunków rozwojowych gminy. Mieszka ńcy gminy Wolin powinni mie ć mo żliwo ść zaanga żowania si ę w proces powstawania Strategii oraz mie ć świadomo ść wagi dokumentu strategicznego dla rozwoju gminy. Celem głównym działa ń promocyjnych i komunikacyjnych b ędzie zach ęcenie mieszka ńców gminy do aktywnego udziału we wdro żeniu i realizacji Strategii. Celem dodatkowym b ędzie promocja zrealizowanych projektów i przedsi ęwzi ęć do realizacji. Grupami docelowymi działa ń promocyjnych i komunikacyjnych b ędą: o społeczność lokalna, o organizacje pozarządowe, o partnerzy społeczno-gospodarczy, o lokalni przedsiębiorcy, o media lokalne.
Zakłada si ę nast ępujące cele szczegółowe działa ń promocyjnych nakierowane na interakcj ę z adresatami działa ń promocyjnych:
Informacje o stanie realizacji Programu zamieszczane b ędą w lokalnej prasie, na stronie internetowej Miasta, w materiałach i broszurach promocyjnych i informacyjnych. Podczas działa ń promocyjnych planuje si ę zaanga żowanie społeczno ści lokalnej w sposób bezpo średni – interaktywny . Po zatwierdzeniu Strategii przez Rad ę Miejsk ą, na stronie internetowej urz ędu zamieszczona zostanie informacja umo żliwiaj ąca zapoznanie si ę z dokumentem. Celem podejmowanych działa ń promocyjnych b ędzie dotarcie z informacj ą do jak najwi ększej liczby mieszka ńców, które s ą wa żne dla mieszka ńców oraz innych podmiotów. Ponadto poprzez stron ę internetow ą prowadzona b ędzie promocja realizowanych działa ń rewitalizacyjnych, tak aby zach ęci ć jak najwi ęcej osób do udziału w przedsi ęwzi ęciach i realizacji zamierzonych celów.
7. ZGODNO ŚĆ CELÓW STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
Istotnym elementem programowania dokumentów strategicznych jest zapewnienie ich komplementarno ści, a wi ęc wzajemnie uzupełniaj ących si ę działa ń i polityk. Poni ższa tabela zawiera wskazane cele poszczególnych dokumentów z celami rozwoju gminy. Zapisy przywołane powy żej
70 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 72 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
jednoznacznie świadcz ą o pełnej spójno ści celów ogólnych zaproponowanych w Strategii ze wszystkimi poddanymi analizie dokumentami strategicznymi. Strategia jest spójna z kierunkami rozwoju województwa zachodniopomorskiego i powiatu kamieńskiego wskazanymi w lokalnych dokumentach strategicznych:
71 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 73 Tabela 7 Zgodno ść celów Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026 z dokumentami strategicznymi innych szczebli Cele operacyjne Lokalna Strategia Strategia Rozwoju Strategia Rozwoju Regionalny Program Strategia Rozwoju Krajowa Strategia Strategii Rozwoju Rozwoju na lata Powiatu Województwa Operacyjny Turystyki w Rozwoju Regionalnego Gminy Wolin 2014-2020 Lokalna Kamie ńskiego na Zachodniopomorski Województwa Województwie 2010-2020: Regiony, 2016-2026 Grupa Działania lata 2014-2020 ego do 2020 roku Zachodniopomorskieg Zachodniopomorskim do Miasta, Obszary, Cele „Partnerstwo w (2013) (2010) o 2014-2020 (2015) 2015. Audyt Turystyczny KSRR w układzie trzech rozwoju” (2015) Województwa wymiarów strategii: Zachodniopomorskiego, obszary wiejskie Warszawa – Szczecin (2008) 1. KORZYSTNE Cel ogólny 1. Rozwój Obszar strategiczny 2. Wzmacnianie Oś priorytetowa I. Obszar priorytetowy IV – Cel 2 WARUNKI DO przedsi ębiorczo ści i nr 1: Rozwój mechanizmów Gospodarka, innowacje, Kształtowanie przestrzeni SPÓJNO ŚĆ Zapó źnione KSZTAŁTOWAN aktywno ści gospodarczy rynkowych i nowoczesne technologie turystycznej obszary wiejskie – IA społeczno- wykorzystuj ący otoczenia restrukturyzacja GOSPODARKI gospodarczej potencjał zawodowy gospodarczego społeczna i LOKALNEJ mieszka ńców, Cel lokalnej gospodarcza i szczegółowy 1.1. społeczno ści przestrzenna Rozwój innowacyjno ści i przedsi ębiorczo ści mieszka ńców 2. ROZWINI ĘTA Cel ogólny 2. Obszar strategiczny 4. Zachowanie i Oś priorytetowa IX. Obszar priorytetowy I – Cel 1 TURYSTYCZNIE Wykorzystanie nr 2: Wzmacnianie ochrona warto ści Infrastruktura Publiczna Rozwój markowych KONKURENCYJNO ŚĆ GMINA lokalnego potencjału atrakcyjno ści przyrodniczych, produktów turystycznych Wykorzystanie walorów dla poprawy jako ści turystycznej racjonalna gospodarka regionu środowiska życia mieszka ńców, powiatu zasobami przyrodniczego i Cel szczegółowy 2.2. dziedzictwa kulturowego Zachowanie i gospodarcze wykorzystanie unikatowych zasobów kultury i dziedzictwa kulturowego 3. WYSOKA Cel ogólny 2. Obszar strategiczny 5. Budowanie Oś priorytetowa VII. Obszar priorytetowy II – Cel 2 JAKO ŚĆ ŻYCIA Wykorzystanie nr 3: Rozwój otwartej i Wł ączenie Społeczne Rozwój zasobów ludzkich SPÓJNO ŚĆ MIESZKA ŃCÓW lokalnego potencjału aktywno ści konkurencyjnej Przeciwdziałanie dla poprawy jako ści społecznej przy społeczno ści zjawisku życia mieszka ńców uwzgl ędnieniu wykluczenia społecznego, Cel szczegółowy, 2.1. istniej ących potrzeb integracja społeczna
72 | Strona
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 74 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Rozwój infrastruktury społeczno ści turystycznej, lokalnej rekreacyjnej, kulturalnej 4. PROMOCJA Cel ogólny 2. Działanie nr 2: 1. Wzrost Oś priorytetowa IX. Obszar priorytetowy IV – Cel 2 ZASOBÓW Wykorzystanie Stworzenie systemu innowacyjno ści i Infrastruktura Publiczna Kształtowanie przestrzeni SPÓJNO ŚĆ Poprawianie GMINY lokalnego potencjału koordynacji działa ń efektywno ści turystycznej dost ępu do usług dla poprawy jako ści promocyjnych w gospodarowania publicznych i ich jako ści życia mieszka ńców, powiecie (przy Cel szczegółowy 2.3. wykorzystaniu sił Promocja walorów poszczególnych rekreacyjnych, gmin) przyrodniczych oraz dziedzictwa kulturowego obszaru LSR
73 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 75 8. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013 poz. 1235 z pó źn. zm.), organy opracowuj ące projekty dokumentów, o których mowa w art. 46 cyt. ustawy - mog ą, po uzgodnieniu z wła ściwymi organami odst ąpić od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, je żeli uznaj ą, i ż realizacja postanowie ń danego dokumentu nie spowoduje znacz ącego oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 49 cyt. ustawy przy odst ąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wzi ęto pod uwag ę charakter działa ń przewidzianych w dokumencie (m.in. modernizacja i adaptacja budynków pod funkcje centro twórcze i społeczne, budowa i modernizacja infrastruktury komunalnej, organizacja i odnowienie terenów zielonych, obiektów rekreacyjnych, ochrona dziedzictwa kulturowego, przystosowanie obiektów do wykorzystania rekreacyjno – turystycznego itp.), a tak że ich usytuowanie. W skład zaproponowanych projektów wchodz ą zarówno działania inwestycyjne jak i nieinwestycyjnie. Realizacja zada ń wynikaj ących z Strategii nie spowoduje znacz ącego oddziaływania na środowisko, a czas trwania ich oddziaływa ń na środowisko powinien zosta ć ograniczony do czasu wykonywania prac budowlanych oraz organizacyjnych. Ocenia si ę, i ż planowane działania nie wpłyn ą na zwi ększenie prawdopodobie ństwa wyst ąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi oraz zagro żenia dla środowiska, ani nie spowoduj ą wyst ąpienia oddziaływa ń skumulowanych i transgranicznych. Realizacja zada ń wynikaj ących z przedmiotowego dokumentu zostanie zaprojektowana w taki sposób, by zminimalizowa ć negatywne oddziaływanie na środowisko, szczególnie w odniesieniu do terenów posiadaj ących znaczenie dla dziedzictwa przyrodniczego. Działania wynikaj ące z Programu nie stanowi ą zagro żenia, jakie okre ślono dla obszarów Natura 2000. Działania takie jak np. inwestycje rewitalizacyjne ze wzgl ędu na swój charakter, b ędą obowi ązkowo poddane niezb ędnym, wymaganym prawem procedurom, np. uzyskanie niezb ędnych pozwole ń (na budow ę), w zwi ązku z czym inwestycje te b ędą podlegały procesom uzgadniania z organami uprawnionymi do wydawania takich decyzji/ opinii, co wyeliminuje wyst ąpienie negatywnego wpływu np. na zachowanie dziedzictwa kulturowego czy na środowisko przyrodnicze. W przypadku inwestycji mog ącej znacz ąco oddziaływa ć na środowisko wnioskodawca b ędzie zobligowany do uzyskania stosownej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wobec powy ższego mo żna prognozowa ć, i ż realizacja projektów, w ramach Strategii b ędzie zgodna z obowi ązuj ącymi wymogami dotycz ącymi ochrony środowiska. Strategia stanowi ć b ędzie instrument realizacji Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020 , która została poddana procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko z opini ą RDO Ś i PWIS. Maj ąc na uwadze powy ższe Gmina wyst ąpiła do RDO Ś i PWIS o uzgodnienie odst ąpienia od strategicznej oceny na środowisko dla dokumentu projekt Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026 i uzgodniła odst ąpienie od OO Ś.
74 | Strona
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 76 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
9. SPIS ILUSTRACJI
SPIS TABEL
Tabela 1 Nawierzchnie dróg gminnych w powiecie kamie ńskim ...... 8
Tabela 2 Analiza SWOT gminy Wolin...... 51
Tabela 3 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Korzystne warunki do kształtowania gospodarki lokalnej...... 56
Tabela 4 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Rozwini ęta turystycznie gmina ...... 59
Tabela 5 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Wysoka jako ść życia mieszka ńców ...... 63
Tabela 6 Lista proponowanych wska źników celu operacyjnego Promocja zasobów gminy...... 66
Tabela 7 Zgodno ść celów Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026 z dokumentami strategicznymi innych szczebli ...... 72
SPIS WYKRESÓW
Wykres 1 Nawierzchnie dróg gminnych w powiecie kamie ńskim...... 9
Wykres 2 Udział terenów prawnie chronionych oraz gruntów le śnych w powierzchni gminy...... 10
Wykres 3 Dochody gminy z turystyki w latach 2008-2014...... 12
Wykres 4 Czy w Pana/Pani ocenie nale ży wspiera ć (np. z tzw. środków unijnych) rozwój turystyki (w tym agroturystyki, turystyki wiejskiej), na terenie na którym Pan/Pani mieszka?...... 14
Wykres 5 Długo ść ście żek rowerowych (km) na 1000 mieszka ńców w gminie Wolin w 2014 r...... 18
Wykres 6 Uczestnicy imprez na 1000 mieszka ńców w 2014 r...... 19
Wykres 7 Liczba udzielonych noclegów w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców w 2013 r...... 19
Wykres 8 Liczba noclegów udzielonych turystom zagranicznym w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców w 2013 r...... 20
Wykres 9 Struktura przedsi ębiorstw w gminie Wolin ze wzgl ędu na wielko ść w 2015 r...... 21
Wykres 10 Liczba podmiotów gospodarczych w Wolinie na 1000 mieszka ńców w 2014 r...... 22
Wykres 11 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w 2015 r...... 23
Wykres 12 Struktura ludno ści wg grup wieku jako % ludno ści w latach 2007 i 2014...... 25
Wykres 13 Ruch naturalny ludno ści w 2014 r. (‰)...... 25
Wykres 14 Dzieci obj ęte edukacj ą przedszkoln ą na 1 tys. dzieci w wieku od 3 do 5 lat w 2007 i 2014 r...... 27
Wykres 15 Porównanie średnich wyników egzaminu gimnazjalnego z 2014 r...... 27
75 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 77 Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026
Wykres 16 Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjów przypadaj ąca na 1 komputer z dost ępem do szerokopasmowego Internetu...... 29
Wykres 18 Liczba klubów sportowych na 1000 mieszka ńców...... 31
Wykres 19 Liczba prowadz ących zaj ęcia sportowe na 1000 mieszka ńców...... 31
Wykres 20 Nowo zarejestrowane podmioty gospodarcze na 1000 mieszka ńców w 2015 r...... 32
Wykres 21 Pracuj ący na 1000 mieszka ńców...... 33
Wykres 22 Bezrobotni na 1000 mieszka ńców...... 33
Wykres 23 Liczba osób przypadaj ąca na jedn ą bibliotek ę w 2014 r...... 36
Wykres 24 Ksi ęgozbiór bibliotek na 1000 ludno ści w 2014 r. (w wol.) ...... 37
Wykres 25 Przychodnie przypadaj ące na 10 tys. ludno ści w 2007 i 2014 r...... 38
Wykres 26 Odsetek powierzchni gminy pokryty miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w 2014 r...... 39
Wykres 27 Odsetek ludno ści korzystaj ącej z instalacji w % ogółu ludno ści w latach 2007 i 2014 ...... 42
Wykres 28 Odsetek mieszka ńców korzystaj ących z oczyszczalni ścieków w 2007, 2013 i 2014 r...... 43
Wykres 29 Drogi gminne i powiatowe na 100 km 2 w 2007, 2013 i 2014 r...... 43
Wykres 30 Dochody bud żetów gmin na 1 mieszka ńca w 2007 i 2014 r...... 44
Wykres 31 Środki na finansowanie i współfinansowanie projektów unijnych na 1 mieszka ńca w 2013 r...... 45
SPIS SCHEMATÓW
Schemat 1 Relacje pomi ędzy sferami zrównowa żonego rozwoju...... 3
Schemat 2 Koncepcja Strategii Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016-2026 ...... 4
Schemat 3 Relacje pomi ędzy sferami zrównowa żonego rozwoju...... 54
SPIS MAP
Mapa 1 Podział terytorialny gminy Wolin na tle powiatu kamie ńskiego...... 6
Mapa 2 Stan budowy dróg w województwie zachodniopomorskim ...... 8
Mapa 3 Zdawalno ść egzaminu maturalnego w województwie zachodniopomorskim w 2014 r...... 28
76 | S t r o n
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 78 Uzasadnienie Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 6 cytowanej, w podstawie prawnej, ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej właściwości rady gminy należy uchwalanie programów gospodarczych. Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016 - 2026 jest dokumentem określającym główne kierunki rozwoju w kontekście perspektywy finansowej na lata 2014 - 2025. Dokument zawiera syntetyczną diagnozę obszaru funkcjonalnego Gminy w zakresie sytuacji społeczno- ekonomicznej oraz bilansu strategicznego sił i słabości a także analizę środków niezbędnych do skutecznego wdrożenia strategii. Opracowanie obejmuje koncepcje funkcjonowania Gminy Wolin na najbliższe lata ze wskazaniem jej wizji i misji, priorytetów, celów strategicznych oraz kierunków i scenariuszy rozwojowych. Strategia Rozwoju Gminy Wolin na lata 2016 - 2026 daje możliwość tworzenia warunków do rozwijania aktywności i świadomości społecznej poprzez różne formy współdziałania i jest podstawowym dokumentem długofalowej polityki lokalnej. Jej opracowanie jest niezbędne ponieważ tworzy platformę współdziałania wszystkich zainteresowanych, w szczególności samorządu, przedsiębiorców, organizacji społecznych i oczywiście mieszkańców gminy. Konieczność posiadania aktualnej strategii podyktowania jest względami praktycznymi ,,dobrego rządzenia”. Niezbędność posiadania Strategii wynika z formalnej podstawy do przygotowania i oceny wniosków o finansowanie projektów ze źródeł unijnych. Dokument został opracowany z uwzględnieniem istniejących zasobów, badań oraz przy wykorzystaniu wcześniejszych opracowań dotyczących Gminy Wolin.
Id: ED633C45-7173-447A-902A-8ECA931464D2. Uchwalony Strona 1