DOCSLIB.ORG

Ecclesia. Studia Z Dziejów Wielkopolski 11/2016

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Ecclesia. Studia Z Dziejów Wielkopolski 11/2016 JAN JOACHIM TAR£O BISKUP KIJOWSKI (1718-1723) I POZNAÑSKI (1723-1732) 153 ECCLESIA. STUDIA Z DZIEJÓW WIELKOPOLSKI TOM 11, 2016 KRZYSZTOF R. PROKOP Gliwice Z dziejów seminariów warszawskich w dawnej diecezji poznañskiej. Biskupi oraz inni przedstawiciele znamienitych rodów doby staropolskiej w gronie wychowanków seminarium externum i seminarium internum Misjonarzy w. Wincentego a~ Paulo przy kociele wiêtego Krzy¿a w Warszawie (1675/1676-1864/1865) From the history of the Warsaw seminaries in the former diocese of Poznañ. Bishops and other representatives of eminent families of the Old Poland period among the alumni of the externum seminary and the internum seminary of the Missionaries of St. Vincent de Paul at the Holy Cross Church in Warsaw (1675/1676-1864/1865) Bêd¹ca dzi stolic¹ kraju Warszawa znajdowa³a siê a¿ po rok 1798, to jest do momentu erygowania tam odrêbnego biskupstwa1, w granicach diecezji poznañskiej, stanowi¹c w jej ramach orodek archidiakonatu warszawskiego (pierwotnie czerskiego)2. W czasach nowo¿ytnych, kiedy zyska³a rangê „miasta rezydencjonalnego” polskich monarchów (przy zachowaniu – przynajmniej no- minalnie – prerogatyw sto³ecznoci Krakowa, który to stan wbrew rozpo- wszechnionej dzi opinii o rzekomych „przenosinach” stolicy pañstwa w roku 1596 trwa³ do koñca istnienia przedrozbiorowej Rzeczypospolitej Obojga Na- 1 B. Kumor, Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939), Lublin 1969-1971 [osobne odbi- cie z Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kocielnych 18 (1969)-23 (1971)], s. [78]-[79], [83], [204]- -[207]. Tak¿e: Szkice do dziejów archidiecezji warszawskiej, pod red. W. Maleja, Rzym 1966; J. Wy- socki, Powstanie diecezji warszawskiej, Leszno (ko³o B³onia) 1998; P. Staniewicz, Warszawska die- cezja (od 1818 archidiecezja), [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, Lublin 2014, kol. 240-248. 2 J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznañskiej, t. 2: Archidiecezja poznañska w granicach hi- storycznych i jej ustrój, Poznañ 1964, s. 35-39 (§ II.F Granica archidiakonatu czerskiego – war- szawskiego), 297-304 (§ X.C Archidiakonat czerski – warszawski), 505 nn. Zob. równie¿: S. Litak, Atlas Kocio³a ³aciñskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Lublin 2006, pas- sim (zw³. s. 148 nn). 154 KRZYSZTOF R. PROKOP rodów)3, bardziej te¿ zaczê³a byæ doceniana przez ordynariuszy loci, a wiêc bi- skupów Poznania, którzy pod koniec owego okresu w³¹czyli jej miano do swej tytulatury, pisz¹c siê biskupami poznañskimi i warszawskimi. Co najmniej te¿ od czasów Stefana Wierzbowskiego rezydowali oni czêciej w³anie na Mazowszu ani¿eli w Wielkopolsce, co znalaz³o wyraz równie¿ w miejscach ich wiecznego spoczynku, sporód bowiem pasterzy Kocio³a poznañskiego z lat 1663-1793 jeden tylko Teodor Kazimierz Czartoryski obra³ dla siebie miejsce pochówku w wi¹tyni katedralnej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, natomiast a¿ siedmiu kaza³o z³o¿yæ swe doczesne szcz¹tki nie gdzie indziej, lecz w wi¹tyniach War- szawy (z kolei wy¿ej wspomniany S. Wierzbowski w niedalekiej Górze Kalwa- rii, jemu zawdziêczaj¹cej sw¹ niejako now¹ fundacjê)4. Czterech, mianowicie Jan Stanis³aw Witwicki, Stanis³aw Józef Hozjusz, Andrzej Stanis³aw M³odziejowski oraz Antoni Onufry Okêcki, spoczê³o w królewskiej kolegiacie w. Jana Chrzci- ciela (dzisiejszej bazylice archikatedralnej), za trzech Micha³ Bart³omiej Tar- ³o, Piotr Tar³o i Jan Joachim Tar³o w powierzonym misjonarzom w. Wincente- go à Paulo kociele wiêtego Krzy¿a przy Krakowskim Przedmieciu5, w którego podziemiach ju¿ wczeniej z³o¿one zosta³y doczesne szcz¹tki kardyna³a prymasa Micha³a Stefana Radziejowskiego (tak¿e ordynariusza che³miñskiego Kazimierza Szczuki, a nied³ugo póniej i sufragana ³uckiego Adama Franciszka Rostkowskie- go). wi¹tynia ta, bêd¹ca orodkiem utworzonej w roku 1626 parafii (w tamtejszych ksiêgach metrykalnych napotkaæ mo¿na wiele wpisów odnosz¹cych siê do chrztów, lubów oraz pogrzebów osób z najbli¿szego otoczenia polskich monarchów, a w tej liczbie i reprezentantów ówczesnych elit spo³eczno-politycznych pañstwa)6, udzieli- ³a swego miana tak¿e funkcjonuj¹cemu obok niej pocz¹wszy od roku 1675 semi- narium duchownemu, a cilej rzecz ujmuj¹c dwom tego rodzaju instytucjom, ukie- runkowanym na formacjê i kszta³cenie kleru, mianowicie Seminarium Externum oraz Seminarium Internum7. 3 Ostatnio na ten temat: K.R. Prokop, O sto³ecznoci Krakowa i Warszawy w czasach nowo- ¿ytnych, Rocznik Krakowski 78 (2012), s. 21-40. Tak¿e: Kraków sto³eczny, pod red. J.M. Ma³ec- kiego, Kraków 2010. 4 Zob. zw³.: M. Borkowska, Dzieje Góry Kalwarii, Kraków 2002. Równie¿: ta¿, Klasztory dominikañskie w Górze Kalwarii, Góra Kalwaria 1997. 5 Zw³.: Ksiêga pami¹tkowa. Koció³ wiêtego Krzy¿a w Warszawie w trzechsetn¹ rocznicê kon- sekracji 1696-1996, pod red. T. Chachulskiego, Warszawa 1996. Tak¿e: J. Bartoszewicz, Kocio³y warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod wzglêdem historycznym, Warszawa 1855 [reprint: Kra- ków–WarszawaStruga 1989], s. 44-63; J. £ukaszewicz, Krótki opis historyczny kocio³ów parochial- nych, koció³ków, kaplic, klasztorów, szkó³ek parochialnych, szpitali i innych zak³adów dobroczyn- nych w dawnej diecezji poznañskiej, t. 3, Poznañ 1863, s. 140-143. Nadto: E. Chwalewik, Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pami¹tek przesz³oci w ojczynie i na obczynie, t. 2, Warszawa–Kraków 1927 [reprint: Kraków 1991], s. 337. 6 Zob.: K.R. Prokop, Varia genealogiczne XVII-XVIII wieku ze staropolskich metryk kociel- nych z Warszawy i Wo³czyna, Biuletyn Biblioteki Jagielloñskiej 54 (2004), s. 153-175. 7 M.in.: L. Petrzyk, Koció³ [wiête]go Krzy¿a w Warszawie, Warszawa 1920, s. 66-67 § 3 (Seminaria); Ksiêga pami¹tkowa trzechsetlecia Zgromadzenia Ksiê¿y Misjonarzy (1625 17/IV Z DZIEJÓW SEMINARIÓW WARSZAWSKICH W DAWNEJ DIECEZJI POZNAÑSKIEJ 155 Wkrótce po tym bowiem, jak w latach szeædziesi¹tych XVII stulecia misjo- narze znacznie rozbudowali budynki przy kociele wiêtego Krzy¿a, [gdzie] po- wsta³y zabudowania mieszcz¹ce szko³ê i szpital, przyjêto w roku 1675 pierwszych alumnów do Seminarium Externum dla diecezji poznañskiej (seminarium diece- zjalnego, które kanonicznie erygowa³ biskup poznañski Stefan Wierzbowski w 1677 r.). Uposa¿eniem materialnym prowadzonych seminariów by³y beneficja w Sku³ach i Wiskitkach [oraz] sta³e dochody ze wsi Zamienie, Podolszynie i Je- ziorki. Na utrzymanie Seminarium Externum kapitu³a warszawska ofiarowa³a dobra ziemskie Dawidy i Zgorza³a. Liczbê alumnów, utrzymywanych w tym semi- narium, ustalali sami misjonarze w zale¿noci od mo¿liwoci materialnych, [jak- kolwiek] niekiedy zdarza³o siê, ¿e utrzymanie alumna pochodzi³o od zamo¿nej ro- dziny kandydata do stanu kap³añskiego. W 1676 r. misjonarze utworzyli równie¿ Seminarium Internum, kszta³c¹ce i wychowuj¹ce cz³onków Zgromadzenia Misji. Fundacjê tê zawdziêczali hojnoci królowej Marii Ludwiki Gonzagi, [za] w na- stêpnych latach fundusz powiêkszono o dochody ze wsi Podolszynie, zakupionej przez wizytatora Micha³a Bart³omieja Tar³ê8, w roku 1710 promowanego na stoli- cê biskupi¹ w Poznaniu i zasiadaj¹cego na niej do mierci w dniu 15 IX 1715 r.9 Nale¿y w tym miejscu przypomnieæ, ¿e dawna diecezja poznañska, do której nale¿a³ tak¿e archidiakonat warszawski, mia³a trzy seminaria: jedno w Pozna- niu, a dwa w Warszawie, [mianowicie] przy kolegiacie (póniejszej katedrze) w. Jana, pod zarz¹dem ksiê¿y wieckich10, i misjonarskie u wiêtego Krzy¿a, [ ] ulokowane przy kolebce Zgromadzenia Ksiê¿y Misjonarzy [w Polsce]. Swój po- cz¹tek zawdziêcza³o fundacji ksiêdza Jana Raciborskiego, oficja³a warszawskie- go11, który odda³ kapitule swoje dobra ziemskie, przeznaczaj¹c dochody z nich na kszta³cenie ubogiej m³odzie¿y szlacheckiej, [wszak¿e] kapitu³a, nie chc¹c siê tym zajmowaæ, przeprowadzi³a urzêdowe przelanie ca³ej fundacji na rzecz Ksiê- ¿y Misjonarzy z obowi¹zkiem wychowywania m³odzie¿y sposobi¹cej siê do sta- nu duchownego12, przy czym do seminarium externów przyjmowano obowi¹zko- 1925), oprac. zbior., Kraków 1925, s. 183nn (zw³. s. 205); S. Rospond, Rola kocio³a w[iêtego] Krzy¿a w Warszawie w dziejach polskiej prowincji Zgromadzenia Ksiê¿y Misjonarzy w XVII- i XVIII-wiecznej Polsce, [w:] Ksiêga pami¹tkowa. Koció³ wiêtego Krzy¿a w Warszawie , s. 36- -37 § c (Seminaria) [ca³oæ artyku³u na s. 27-40]; Misjonarze w. Wincentego á Paulo w Polsce (1651-2001), t. 1: Dzieje, pod red. S. Rosponda, Kraków 2001, s. 60-61. 8 S. Rospond, Rola kocio³a w[iêtego] Krzy¿a w Warszawie , s. 36. 9 J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznañskiej, t. 2, s. 109-110; Misjonarze w. Wincentego á Paulo w Polsce (1651-2001), t. 2: Biografie, cz. 1, pod red. J. Duka³y, Kraków 2001, s. 491-495 (J. Duka³a). 10 J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznañskiej, t. 2, s. 725-726 § F (Seminarium duchowne w Warszawie 1683-1793). 11 By³ nim w latach 1613-1625 (jw., t. 2, s. 238). Por.: L. Królik, Kapitu³a kolegiacka w War- szawie do koñca XVIII wieku, Warszawa 1990, wg indeksu (zw³. s. 198 nr 185). 12 Ksiêga pami¹tkowa trzechsetlecia , s. 205. Równie¿: J. £ukaszewicz, Krótki opis histo- ryczny kocio³ów parochialnych , t. 3, s. 141 (Królowa Maria Ludwika uposa¿y³a Ksiê¿y Misjo- 156 KRZYSZTOF R. PROKOP wo, na mocy kontraktu, szesnastu alumnów, póniej dwudziestu, wreszcie za, kiedy z³¹czono z nim seminarium ³owickie [1820]13, dwudziestu szeciu, [podczas gdy] liczba kleryków seminarium internów podlega³a silnej fluktuacji. Oba te seminaria mia³y odrêbnych dyrektorów, ale wspólnych profesorów; oba te¿ mie- ci³y siê po lewej i prawej stronie kocio³a [wiêtego Krzy¿a, za] po kasacie Zgromadzenia oba przeniós³ rz¹d rosyjski i po³¹czy³ z Seminarium wiêtojañskim dnia 2 I 1865 r.14 Lata 1675-1865 wyznaczaj¹ zatem terminus a quo oraz terminus ante quem, gdy chodzi o kres formacji kandydatów do stanu duchownego w dwóch „siostrza- nych” seminariach, zorganizowanych i prowadzonych przy jego warszawskiej wi¹tyni przez Zgromadzenie Ksiê¿y Misjonarzy w. Wincentego á Paulo, które- mu sk¹din¹d powierzone zosta³y w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (zasadniczo jednak dopiero u schy³ku jej dziejów) liczne inne instytu- cje kszta³cenia duchowieñstwa15, wród których pocz¹wszy od roku 1781 znajdowa³o siê tak¿e seminarium duchowne w Poznaniu16.
Load more

Recommended publications
  • Pan Tadeusz by Adam Mickiewicz
    The Project Gutenberg EBook of Pan Tadeusz by Adam Mickiewicz This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at http://www.gutenberg.org/license Title: Pan Tadeusz Author: Adam Mickiewicz Release Date: [Ebook 28240] Language: English ***START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK PAN TADEUSZ*** PAN TADEUSZ OR THE LAST FORAY IN LITHUANIA All rights reserved PAN TADEUSZ OR THE LAST FORAY IN LITHUANIA A STORY OF LIFE AMONG POLISH GENTLEFOLK IN THE YEARS 1811 AND 1812 IN TWELVE BOOKS BY ADAM MICKIEWICZ TRANSLATED FROM THE POLISH BY GEORGE RAPALL NOYES 1917 LONDON AND TORONTO J. M. DENT & SONS LTD. PARIS: J. M. DENT ET FILS NEW YORK: E. P. DUTTON & CO. Contents PREFACE . 1 INTRODUCTION . 3 LIST OF THE PRINCIPAL CHARACTERS IN “PAN TADEUSZ” WITH NOTES ON POLISH PRONUN- CIATION . 14 BOOK I.—THE FARM . 17 BOOK II.—THE CASTLE . 45 BOOK III.—FLIRTATION . 69 BOOK IV—DIPLOMACY AND THE CHASE . 91 BOOK V.—THE BRAWL . 120 BOOK VI.—THE HAMLET . 146 BOOK VII.—THE CONSULTATION . 164 BOOK VIII.—THE FORAY . 181 BOOK IX.—THE BATTLE . 204 BOOK X—THE EMIGRATION. JACEK . 226 BOOK XI.—THE YEAR 1812 . 253 BOOK XII.—LET US LOVE ONE ANOTHER! . 273 NOTES . 299 [v] PREFACE THE present translation of Pan Tadeusz is based on the editions of Biegeleisen (Lemberg, 1893) and Kallenbach (Brody, 1911). I have had constantly by me the German translation by Lipiner (ed.
    [Show full text]
  • Marriage, Inheritance, and Family Discord: French Elite and the Transformation of the Polish Szlachta
    Blackburn: Marriage, Inheritance, and Family Discord 2 WORLD HISTORY REVIEW / Summer 2004 MARRIAGE, INHERITANCE, AND FAmily DISCORD: FRENCH ELITE AND THE TRANSFORMATION OF THE POLISH SZLACHTA by Christopher Blackburn [M. Damon to M. Wisdom] As to philosophy, you should know that our present age is one of enlightenment. Along with English frock coats, philosophy has come into vogue. In the boudoirs of the most fashionable ladies, right next to embroidery hoops and face powder you will find volumes of M. Rousseau, the philosophical works of Voltaire, and other writings of that sort. —Ignacy Krasicki (1776) Several important themes permeate Monsieur Damon’s instruc- tions to his aristocratic pupil. Most significant is not that Poland was a part of the general European Enlightenment, but that Polish enlight- ened thought resided primarily within “fashionable” elite circles and was ultimately based on the writings of the French philosophes. The wholesale acceptance of French culture brought a clear and conscious change to the szlachta’s traditionally Sarmatian character, while at the same time the szlachta family was unconsciously transformed by the more subtle Western notions of kinship and affective individual- ism, a process that culminated with the reign of the last enlightened despot—Napoleon Bonaparte.2 The mentalité of the Polish nobility was recast in the eighteenth century as its membership embraced selectively certain aspects of both the Enlightenment and ancien régime France. The piecemeal acceptance of these ideas by the traditionally Sarmatian nobility led to the evolution of an ideology resembling Enlightened Sarmatianism—one that embraced formal education, individualism, and Western appearance, which coexisted with agrarianism, anti-urbanism, and devotion to the Church.3 Once again the szlachta displayed its paradoxical nature by Produced by The Berkeley Electronic Press, 2003 1 World History Review, Vol.
    [Show full text]
  • DAWNIEJ to BYŁO Przewodnik Po Historii Polski
    WŁODZIMIERZ SULEJA DAWNIEJ TO BYŁO Przewodnik po historii Polski DAWNIEJ TO BYŁO WŁODZIMIERZ SULEJA DAWNIEJ TO BYŁO Przewodnik po historii Polski Recenzent prof. dr hab. Tadeusz Wolsza Redakcja Beata Misiak Skład i łamanie Katarzyna Szubka © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, Warszawa 2019 ISBN: 978-83-8098-610-7 Zapraszamy: www.ipn.gov.pl www.ipn.poczytaj.pl Wierzę, że podręcznik, który trafia do Państwa rąk będzie cenną po- mocą w nauczaniu historii, budowaniu patriotyzmu, przywiązania do Ojczyzny i poczucia dumy z bycia Polakiem. Wydany w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości „Przewodnik do nauki historii Polski dla Polonii” to bogaty zasób wiedzy o przeszłości naszej Ojczyzny, ukazanej w perspektywie jej cywilizacyjnego i kulturowego rozwoju oraz wpływu, jaki wywarła na dzieje Europy i świata. Prezes Dariusz Bonisławski Proponowany łaskawej uwadze Szanownych Czytelników podręcz- nik, ma w intencji pomysłodawców tego przedsięwzięcia, stanowić swo- isty klucz do polskiej tożsamości, do wspólnego historyczno-kulturowe- go kodu, który nas wszystkich – Polaków z Kraju, Polonię, Polaków ze Wschodu, czyni jedną wielką narodową wspólnotą. Znajomość historii to możliwość wejścia w duchową łączność z łańcuchem pokoleń naszych przodków i szansa, na czerpanie z wielkiej skarbnicy dorobku i doświad- czeń całego narodu. W ciągu blisko 250 lat zaledwie pół wieku cieszyliśmy się niepodle- głością. Pozostały czas to zmagania o nią, dla wielu konieczność opusz- czenia kraju, a na Kresach znalezienie się poza jej granicami. Kulturowa spuścizna emigracji XIX i XX w., a na wschodzie świadectwo nieugiętego trwania stanowią fundamenty dziedzictwa narodowego. Dzisiejsza nie- podległa ojczyzna wyrosła także z trudu rodaków poza granicami kraju, przekazuje więc im zapis naszych dziejów, aby służył wszystkim pragną- cym pozostać Polakami.
    [Show full text]
  • Notes on the Musicians of Stanisław Ciołek Poniatowski (1676–1762)
    Research into the Resources of Polish Courts. Notes on the Musicians of Stanisław Ciołek Poniatowski (1676–1762) IRENA BIEŃKOWSKA University of Warsaw Institute of Musicology Research into the Resources of Polish Courts. Notes on the Musicians of Stanisław Ciołek Poniatowski (1676–1762) Musicology Today • Vol. 10 • 2013 DOI: 10.2478/muso-2014-0004 For years, Polish musicologists have looked closely at differences in the quantity and quality of stored music, musical activity at the courts of Polish nobility. These architectural monuments and works of art). efforts have resulted in numerous study papers (which A recent study by the present author of materials are mostly fragmentary in nature) analysing musical collected at the Central Archives of Historical Records ensembles active in the courts, theatrical centres, and in Warsaw (hereinafter: AGAD) has yielded new findings the playing of music by the nobles themselves. The about music at the court of Stanisław Poniatowski main problem faced by researchers is the fragmented (1676–1762), the governor of the Mazovia Province, and state of collections, or simply their non-existence. The bearer of the Ciołek family coat of arms. The Poniatowski work becomes time-consuming and arduous, and it lies Family Archive (hereinafter: ARP) section of AGAD was beyond the scope of a typical musicological research, as investigated with a view to a better understanding of the information sources are quite scattered, incomplete and musical activity at the governor’s court3. typically not primary in nature. Stanisław Poniatowski, who is considered to have Research to date into sources from 18th-century courts brought about the Poniatowski family’s rise in power, and has not been carried out in a systematic fashion, and who was the father of the future king of the Republic has only looked at individual representatives of major of Poland, came from a noble, but not particularly aristocratic families from the Republic of Poland, such as affluent family.
    [Show full text]
  • Konstytucja 3 Maja a Unia Polsko-Litewska
    JULIUSZ BARDACH Konstytucja 3 maja a unia polsko-litewska 1. Reforma ustroju polsko-litewskiej Rzeczypospolitej podjęta przez Sejm Czteroletni (1788-1792) musiała ustosunkować się również do zasadniczego zagadnienia, jakim był wzajemny stosunek Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wobec tego złożonego zagadnienia na Sejmie Czteroletnim ujawniły się dwa pn-‘ 'iwstawne stanowiska. Korzenie obu tkwiły w odległej przeszłości. Od początku bowiem ścierały się ze sobą koncepcja unitarna, zakładająca utworzenie z Korony i Wielkiego Księstwa jednolitego państwa, z koncepcją utrzymania odrębności państwowej Litwy połączonej unią - początkowo personalną, a i to nie zawsze — z Polską. Unia lubelska 1569 r. — consensus osiągnięty po długich i dramatycznych sporach — była rozwiązaniem kompromisowym. Powołana wówczas do życia Rzeczpospolita Obojga Narodów łączyła utrwalenie związku Korony z Wielkim Księstwem z zachowaniem jego politycznej podmiotowości. Trwałość federacji zabezpieczała jedność władz najwyższych — wspólnego monarchy, jednocześnie króla i wielkiego księcia, obieranego na łącznej elekcji oraz wspólnego sejmu; podmiotowość każdej z jej części składowych — dwoistość urzędów centralnych, odrębne skarb, wojsko, sądownictwo, wreszcie własny system prawa. W Wielkim Księstwie był nim opracowany przez samych Litwinów, a potwierdzony przez króla Zygmunta III Wazę na sejmie koronacyjnym, III Statut litewski z 1588 ro­ ku. Byl on nie tylko kodyfikacją, dodajmy znakomitą, prawa sądowego, ale zawierał też przepisy normujące prawa stanów i ustrój polityczny Wielkiego Księstwa. W świadomości szlachty litewskiej III Statut stał się prawnym wyrazem samoistności państwowej Litwy. Nie był jednak wyrazem separatyzmu, bo choć explicite nie wspominał o unii z Koroną, wynikała ona z szeregu norm m.in. dotyczących wspólnego sejmowania. Ponadto zatwierdzając go Zygmunt III zastrzegł, że „ten Statut nowopoprawiony związkom i spisom Unii niwczym przeciwnym być i nic szkodzić i ubliżać nie ma”1.
    [Show full text]
  • Text for the Leonardo Da Vinci Society
    LA BELLA PRINCIPESSA and THE WARSAW SFORZIAD Circumstances of Rebinding and Excision of the Portrait Katarzyna Woźniak 10.05.2015 In the study titled La Bella Principessa and the Warsaw Sforziad, published in January 2011, Professor Kemp provided evidence that the portrait of Bianca Sforza was a part of an illuminated book printed on vellum - La Sforziada by Giovannni Simonetta, stored in the National Library in Warsaw1. The excision took place, most probably, during the process of rebinding. This was done meticulously, as his paper showed, although the knife slipped at near the bottom of the left edge2. At that moment, the portrait and the book were separated from each other and ceased to share the same fortune. 1. Images indicating that portrait of La Bella Principessa was part of a bound volume Author: Pascal Cotte My research initiated as a result of this discovery shows that the most probable date of rebinding of the Warsaw copy of La Sforziada was the turn of the 18th and 19th century3. The following text is an introduction to the first general analysis of the problems concerning 1 Martin Kemp and Pascal Cotte, La Bella Principessa and the Warsaw Sforziad (2010), The Leonardo da Vinci Society: http://www.bbk.ac.uk/hosted/leonardo/#MM 2 M. Kemp and P. Cotte, op. cit., p. 5 3 Extensive study of the history of the Zamoyski book collection as well as scrupulous analysis of alterations to the original volume – decoration of new leather cover, watermarks on inserted sheets, bookplates, existing and obliterated inscriptions - will be presented in the book published by the British publishing house Ashgate.
    [Show full text]
  • The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility
    Open Political Science, 2019; 2: 86–95 Research Article Ramunė Šmigelskytė-Stukienė* The Wettins and the Issue of Inheritance of the Polish-Lithuanian State Throne in the Context of the Constitution of May 3, 1791: Position of the Lithuanian Nobility https://doi.org/10.1515/openps-2019-0009 received July 15, 2019; accepted October 15, 2019. Abstract: The article analyses attitudes of the Lithuanian nobility towards the inheritance of the throne of the Polish- Lithuanian Commonwealth (the Commonwealth) in the period of the Four-Year Sejm (1788-1792). Thorough analysis of historiography and research of narrative sources amplifies the position of the Lithuanian nobility towards the issue of inheritance of the throne of the Commonwealth as it was reflected in the political literature of 1787-1789 period. Analysis of the documents produced by the February and November dietines (Pol. sejmiks), 1790 of the Grand Duchy of Lithuania (the GDL) reveals changes in the position of nobility towards selection of the successor to the throne with the king still alive. It was established, that in supporting the idea of a hereditary throne, Lithuanian political writers suggested different strategies in realizing this idea and proposed as candidates for the throne representatives of ruling dynasties of several states: Russia, Prussia, Saxony and Great Britain. Changes in the position of nobility were significantly influenced by the activism of patriotic-reformist faction, which proposed the very idea of a hereditary throne and a candidate from the dynasty of Wettins: the GDL districts (Pol. powiats), having ignored the question of throne inheritance in the February dietines of 1790, in November of the same year agreed to the selection of Elector of Saxony as the successor to the King of Poland and the Grand Duke of Lithuania Stanislaw August.
    [Show full text]
  • Zeszyty Historyczne
    ZESZYTY HISTORYCZNE XVII PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU HUMANISTYCZNO-PRZYRODNICZEGO IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE ZESZYTY HISTORYCZNE tom XVII pod redakcją ANDRZEJA STROYNOWSKIEGO Częstochowa 2018 Redakcja Andrzej STROYNOWSKI (redaktor naczelny) Norbert MORAWIEC (sekretarz redakcji) Iwona MATYJA-CHŁĄD (redaktor językowy) Rada Naukowa Marceli ANTONIEWICZ (Częstochowa), Werner BENECKE (Frankfurt nad Odrą), Marek CETWIŃSKI (Częstochowa), Jurij ESKIN (Moskwa), Zigmantas KIAUPA (Wilno), Kirył KOCZEGAROV (Moskwa), Robert MAJZNER (Częstochowa), Varfołomij SAWCZUK (Dniepropietrowsk), Evgen SINKEVICH (Mikołajew), Tadeusz SROGOSZ (Częstochowa), Andrzej STROYNOWSKI (Częstochowa), Vratislav VANIČEK (Praga), Aleš ZÀŘICKÝ (Ostrawa), Dariusz ZŁOTKOWSKI (Częstochowa) Recenzenci zewnętrzni Bogumiła BURDA (Zielona Góra), Maciej KOKOSZKO (Łódź), Jarosław KITA (Łódź), Igor KRIVOSZEJA (Humań), Olga MOROZOWA (Kijów), Dariusz NAWROT (Katowice), Uladzimir PADALINSKI (Mińsk), Ramuné STUKIENÉ-ŠMIGELSKYTÉ (Wilno) Redaktor naczelny wydawnictwa Andrzej MISZCZAK Korekta Dariusz JAWORSKI Redaktor techniczny Piotr GOSPODAREK Projekt okładki Sławomir SADOWSKI PISMO RECENZOWANE Podstawową wersją periodyku jest publikacja książkowa Adres Redakcji: 42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 36a www.ih.ajd.czest.pl/ZeszytyHistoryczne.htm © Copyright by Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Częstochowa 2018 ISSN 2545-3580 Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 42-200
    [Show full text]
  • “What's a Fairly Nice Historian of the Jews of Eastern Europe Doing in a City Named for Bogdan Chmielnicki?” Nancy Sinkoff
    “What’s a Fairly Nice Historian of the Jews of Eastern Europe Doing in a City Named for Bogdan Chmielnicki?” Nancy Sinkoff© I knew the world had changed when I nonchalantly checked the weather on my phone for the city of Khmel’nyts’kyy in the oblast of Podolia, now Podolii, Ukraine. Formerly called Proskuriv (in Ukrainian) and Płoskirów (in Polish), the city was renamed in 1954 after Bogdan Khmel’nyst’kyy, the legendary Cossack leader of a major rebellion against the Polish nobility in the mid-seventeenth century who is now a national hero and symbol of independent Ukraine. His rust-colored statue stands ferociously at the train station. It says: “Don’t mess with me.” The Khmel’nyst’kyy revolts of 1648-1649 struck a fatal blow to the Polish-Lithuanian Commonwealth (1569-1772), Europe’s largest state at the time, and devastated the Jewish communities of the region. The terror that swept the borderlands was immortalized in several Hebrew chronicles, most famously in Nathan of Hannover’s Yeven Metzulah (Abyss of Despair, 1651). His wrenching text of Jewish martyrological suicides, Cossack and Ukrainian cruelty, Polish noble duplicity and support—which historians now argue was crafted in the spirit of the Crusade Chronicles of 1096—may even have been read regularly by Polish Jews in the three weeks before the fast of T’isha B’av to memorialize the thousands of their dead. Modern secular Yiddish writers Sholem Aleichem, Scholem Asch, and Isaac Bashevis Singer stoked Jewish collective memory of the gezirot takh-vetat (the evil decrees of 1648-1649, as they were known), in their widely read popular stories and novels; so, too, did the Hebrew poet Hayim Nachman Bialik, whose searing “City of Slaughter” about the Kishinev pogrom of 1903 was initially entitled “Maso be-Nemirov/The Event in Nemirov” to allude to the horror that engulfed that city in 1648-1649.
    [Show full text]
  • Making Jews Modern in the Polish Borderlands
    Out of the Shtetl Making Jews Modern in the Polish Borderlands NANCY SINKOFF OUT OF THE SHTETL Program in Judaic Studies Brown University Box 1826 Providence, RI 02912 BROWN JUDAIC STUDIES Series Editors David C. Jacobson Ross S. Kraemer Saul M. Olyan Number 336 OUT OF THE SHTETL Making Jews Modern in the Polish Borderlands by Nancy Sinkoff OUT OF THE SHTETL Making Jews Modern in the Polish Borderlands Nancy Sinkoff Brown Judaic Studies Providence Copyright © 2020 by Brown University Library of Congress Control Number: 2019953799 Publication assistance from the Koret Foundation is gratefully acknowledged. Open access edition funded by the National Endowment for the Humanities/ Andrew W. Mellon Foundation Humanities Open Book Program. The text of this book is licensed under a Creative Commons Attribution-Non- Commercial-NoDerivatives 4.0 International License: https://creativecom- mons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/. To use this book, or parts of this book, in any way not covered by the license, please contact Brown Judaic Studies, Brown University, Box 1826, Providence, RI 02912. In memory of my mother Alice B. Sinkoff (April 23, 1930 – February 6, 1997) and my father Marvin W. Sinkoff (October 22, 1926 – July 19, 2002) CONTENTS Acknowledgments....................................................................................... ix A Word about Place Names ....................................................................... xiii List of Maps and Illustrations .................................................................... xv Introduction:
    [Show full text]
  • Miniatury Europejskie Collection of European Miniatures
    The Royal Castle in Warsaw – Museum The Royal Castle in Warsaw – Muzeum Zamek Królewski w Warszawie Katalog zbiorów Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Collection of European Miniatures Miniatury europejskie Catalogue The Royal Castle in Warsaw Katalog zbiorów – Museum European Miniatures Miniatury europejskie Hanna Małachowicz Catalogue Collection of Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Miniatury europejskie Katalog zbiorów The Royal Castle in Warsaw – Museum Collection of European Miniatures Catalogue The Royal Castle in Warsaw – Museum Collection of European Miniatures Catalogue Hanna Małachowicz The Royal Castle in Warsaw – Museum Warsaw 2018 Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Miniatury europejskie Katalog zbiorów Hanna Małachowicz Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Warszawa 2018 Redakcja i korekta tekstów polskich: Editing and proofreading of Polish version: Daniela Galas Tłumaczenie: Translation: Anne-Marie Fabianowska Korekta tekstów angielskich: Proofreading of English version: Maria Aldridge Indeks: Index: Grażyna Waluga Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Graphic design, pre-press, typesetting: Zofia Tomaszewska Autorzy fotografii: Photographs: Andrzej Ring, Lech Sandzewicz oraz wymienieni w spisie ilustracji porównawczych na s. 259 as well as those indicated in the list of comparative illustrations on p. 260 © Copyright by Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum 2018 ISBN 978-83-7022-238-3 Arx Regia® Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum plac Zamkowy 4, 00-277 Warszawa tel. 22 35 55 232, 22 35 55
    [Show full text]
  • Hołd Pruski Z 1525 Roku Jako „Miejsce Pamięci” W Kulturze Staropolskiej
    CZASY NOWOŻYTNE TOM 23 ROK 2010 Igor Kąkolewski Warszawa HOŁD PRUSKI Z 1525 ROKU JAKO „MIEJSCE PAMIĘCI” W KULTURZE STAROPOLSKIEJ Na przełomie XX i XXI w. w języku polskim termin „polityka historyczna” wszedł na stałe do słownika języka naukowego i prasowego1. Zwraca uwagę liczba konferencji zorganizowanych ostatnio w Polsce na temat polityki i zbio- rowej pamięci historycznej. Zarazem w ciągu ostatnich kilkunastu lat nader modna w historiografii, zwłaszcza francuskiej i niemieckiej, jest stworzona przez Pier- re’a Norę koncepcja lieux de memoire – „miejsc pamięci”2. Polsko-niemieckim „miejscom pamięci” (Erinnerungsorte) poświęcony został m.in. cykl międzynaro- dowych sympozjów zorganizowanych w latach 2008 –2009 przez Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie, których owocem ma być wielotomowa edycja ar- tykułów i esejów pod redakcją Roberta Traby i Hansa Henniga Hahna. Obydwaj ci historycy w tym ogromnym przedsięwzięciu postawili sobie za cel zebranie autorów gotowych do uprawiania historii tzw. drugiego stopnia, której istotą jest nie Rankowskie dążenie do odkrycia, „jak to w rzeczywistości było”, lecz raczej próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego, jak i po co zapamiętujemy to, co było? Najkrócej rzecz ujmując, „miejscem pamięci” może być zarówno miejsce geo- graficzne związane z ważnym wydarzeniem historycznym (np. pole bitwy pod Grunwaldem z 1410 r.), jak i samo ważne wydarzenie dziejowe (np. inkorporacja Prus do Korony Polskiej w 1454 r. albo hołd pruski z 1525 r.), ale również insty- tucja (np. zakon krzyżacki) lub też postać historyczna (np. książę Albrecht Ho- henzollern i Mikołaj Kopernik). „Miejscem pamięci” zatem może być miejsce, 1 Rozszerzona wersja referatu wygłoszonego w trakcie panelu „Węzłowe problemy z dziejów dawnej Rzeczypospolitej w pamięci historycznej” podczas XVIII Powszechnego Zjazdu PTH w Olsztynie (19 września 2009).
    [Show full text]