Buitenlandse Artsen in Nederland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Buitenlandse artsen in Nederland Paulus Gerardus Pius Herfs © Copyright Paul G.P. Herfs Auteur: Herfs, Paulus Gerardus Pius Titel: Buitenlandse artsen in Nederland PhD-dissertation, Utrecht University, 2009 ISBN nummer: 978-90-393-4124-7 Ontwerp kaft: Frank van der Pol; Utrecht Druk: Zuidam Uithof Drukkerijen Buitenlandse artsen in Nederland (met een samenvatting in het Nederlands) International Medical Graduates in the Netherlands (with a summary in English) Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Utrecht op gezag van de rector magnificus, prof. dr. J.C. Stoof, ingevolge het besluit van het college voor promoties in het openbaar te verdedigen op dinsdag 31 maart 2009 des middags te 12.45 uur. door Paulus Gerardus Pius Herfs geboren op 14 januari 1955 te Heerlen Promotoren: Prof. dr. J.R.E. Haalboom Prof. dr. D.A.N.M. Kruijt Co-promotor: Dr. J.H. Boonman Inhoudsopgave Voorwoord 9 1 Inleiding en probleemstelling 12 1.1 Inleiding 12 1.2 Allochtonen in Nederland 13 1.3 De integratie van buitenlandse artsen in Nederland 14 1.4 De erkenning van buitenlandse artsdiploma’s 15 1.5 De probleemstellingen van het huidig onderzoek 17 2 Migration of International Medical Graduates 21 2.1 Abstract 21 2.2 Part I: Large-scale migration of International Medical Graduates to Australia, Canada, UK and USA 22 2.2.1 Introduction 22 2.2.2 Brain drain and/or brain gain? 22 2.2.3 The Assessment procedures for IMGs in Australia, Canada, the United Kingdom and the USA 24 2.2.3.1 IMG assessment in Australia 24 2.2.3.2 IMG assessment in Canada 24 2.2.3.3 IMG assessment in the United Kingdom 25 2.2.3.4 IMG assessment in the United States of America 25 2.2.4 Conclusions (Part I) 26 2.2.4.1 The necessity for “importing” countries to train more medical students 26 2.2.4.2 The necessity for a European policy 26 2.2.4.3 The necessity for a policy to reverse the brain-drain 27 2.2.4.4 The necessity to upgrade the working conditions of medi- cal doctors in the new EU countries 28 2.2.4.5 Practice points 29 2.3 Part II: International Medical Graduates in the United Kingdom: is the UK changing to a “European” rather than a Commonwealth model? 30 2.3.1 Abstract 30 2.3.2 Introduction: IMG influx in the United Kingdom and the Netherlands 31 2.3.3 Methods 32 2.3.4 Pull factors for IMGs to choose for the UK and the Netherlands 32 5 2.3.5 Results and discussion 33 2.3.6 Conclusions 38 2.4 General conclusions (Part I and II) 38 3 De Nederlandse beleidscontext 43 3.1 Wettelijke toelatingsregimes van het ministerie van WVC resp.VWS m.b.t. buitenlandse diplomahouders sinds 1984 44 3.2 Voorlichting aan buitenlandse diplomahouders 48 3.3 Commentaren op de afhandeling van erkenningsver- zoeken door de minister van WVC respectievelijk VWS 53 3.4 Toekomstige ontwikkelingen t.a.v. de stroomlijning van aanvullende scholingsprogramma’s voor buitenlandse artsen 58 3.5 De toetsing van de beleidsprioriteit kwaliteitsvereisten 66 3.6 De toetsing van de beleidsprioriteit toegang tot de professie als arts 67 4 De beheersing van de Nederlandse taal bij de toelating van buitenlandse studenten/artsen tot het wetenschappelijk onderwijs 70 4.1 Inleiding 70 4.2 Overzicht 70 4.3 Methode 72 4.4 Resultaten en beantwoording van de eerste probleem- stelling 73 4.5 Beschouwing 74 4.6 Conclusies 75 5 Onderzoek naar de loopbanen van “CIBA-artsen” 76 5.1 Inleiding 76 5.2 Aanleiding, vraagstelling en opdracht voor het loopbaanonderzoek 77 5.3 Methode 78 5.4 Resultaten 79 5.5 Discussie 83 6 De toetreding van buitenlandse artsen tot de arbeidsmarkt in Nederland 91 6.1 Inleiding 91 6.2 De rol van het ministerie van VWS bij de afhandeling van erkenningsverzoeken 92 6.3 Toelating tot de medische faculteiten via CIBA en de toetreding tot de arbeidsmarkt na het afstuderen 93 6.4 De onderzoeksmethode 94 6.5 Resultaten van de enquête 95 6.6 Resultaten interviews 98 6.7 Aanvullende informatie: datatriangulatie 100 6.8 Discussie 100 6 6.9 Conclusies 102 7 Non-EEA-doctors in EEA-countries: doctors or cleaners? 106 7.1 Abstract 106 7.2 Introduction 107 7.3 Methods 108 7.4 Results 108 7.4.1 Results on country policies and practices 108 7.4.2 Results on university policies and practices 111 7.5 Discussion and practice points 116 8 Het zelfoordeel van CIBA-artsen over hun VWS-assessment- competenties bij de start van de opleiding geneeskunde in Nederland 118 8.1 Samenvatting 118 8.2 Inleiding en vraagstelling 118 8.3 Methode 122 8.4 Resultaten 123 8.4.1 De respons 123 8.4.2 Bespreking van de resultaten op de gesloten vragen 123 8.4.3 Bespreking van de resultaten op de open vraag 126 8.5 Discussie en conclusies 127 9 Studievoortgangsproblemen van buitenlandse artsen die instromen in een hoger jaar van de opleiding geneeskunde 131 9.1 Samenvatting 131 9.2 Inleiding en vraagstelling 131 9.3 Methode 132 9.4 Resultaten 134 9.4.1 Gesignaleerde problemen van studenten uit een controlegroep 134 9.4.2 Algemene resultaten 134 9.4.3 Studievoortgangsproblemen 135 9.4.4 Bijkomstige, niet-studie gerelateerde problemen 136 9.5 Discussie 136 9.6 Conclusies 137 10 Slotbeschouwing 140 10.1 Inleiding 140 10.2 Conclusies m.b.t. de werkwijze van het ministerie van VWS ten aanzien van buitenlandse artsen en de waardering van hun diploma’s 141 10.3 Randvoorwaarden voor succesvolle invoering van de nieuwe Assessment procedure 145 10.3.1 Inleiding 145 10.3.2 Mogelijke ongewenste gevolgen van de assessment procedure 146 7 10.3.3 Conclusies 150 10.4 Conclusies ten aanzien van de werkgelegenheid van CIBA-artsen 153 10.5 Beschouwing over het VWS-beleid t.a.v. buitenlandse artsen in multicultureel Nederland 156 10.6 Voorstellen voor vervolgonderzoek 161 10.6.1 Voorstel voor een internationale vergelijkingsstudie 161 10.6.2 Voorstel voor een studie naar de toegankelijkheid van de assessment procedure 162 11 Samenvatting 163 12 Summary 168 Geraadpleegde literatuur 174 Bijlage 1: Lijst met gebruikte afkortingen 184 Bijlage 2: VWS-jaarverslagen 187 Bijlage 3: Door CIBA behandelde aanvragen van buitenlandse artsen sinds de oprichting 195 Bijlage 4: Vragenlijst afgestudeerde CIBA-artsen 197 Bijlage 5: Overzicht van buitenlandse diploma’s per medische faculteit (loopbaanonderzoek 2004) 200 Bijlage 6: Questionnaire for national policymakers and university policymakers concerning foreign educated medical doctors 202 Bijlage 7: An international comparison between policies of some European countries and universities in dealing with foreign medical doctors 208 Bijlage 8: Retention Policy for Ethnic Minority Students 257 Bijlage 9: Motie mw. C. Hermann (Groen Links) ingediend in de Tweede Kamer der Staten Generaal op 6 december 2001 269 Bijlage 10: Vragenlijst over de inpassing van buitenlandse artsen 270 Bijlage 11: Basistoets Medisch Nederlands 271 Bijlage 12: Inventarisatie van gesignaleerde studievoortangsproblemen 272 8 Voorwoord Deze dissertatie is mede het resultaat van mijn werkzaamheden ten behoeve van buitenlandse artsen in Nederland. In mei 2003 vloog ik samen met mijn Bureau Buitenland-collega Hannie van Drie naar de NAFSA-conferentie te Salt Lake City. Daags voor mijn vertrek ontving ik van de Rector Magnificus van de Universiteit Utrecht, prof. dr. Willem Hendrik Gispen, een bundel getiteld “Een vogelaar en zijn vogels”. Boven de Atlantische oceaan las ik over zijn vogelexcursies en over zijn boeiende wetenschappelijke loopbaan en de wijze waarop hij tegenslagen te boven was gekomen. De bundel was zo inspirerend dat ik besloot na terugkeer uit de Verenigde Staten een afspraak met hem te maken. Ik zou hem dan mijn plan voorleggen om een proefschrift samen te stellen over het onderwerp buitenlandse artsen in Nederland. Toen ik hem vertelde over mijn plan een proefschrift over dit onderwerp te schrijven, reageerde hij bijzonder enthousiast. Dat was het feitelijke startschot voor mijn promotie-onderzoek. Zonder de morele steun van zijn zijde was dit proefschrift er nooit gekomen. Ik ben Willem Hendrik Gispen bijzonder erkentelijk voor de steun, die zeker niet beperkt bleef tot het startschot. Begin jaren negentig kwam ik in mijn werk als studentendecaan en admissions officer aan de Universiteit Utrecht in aanraking met buitenlandse artsen. Aanvankelijk was dat sporadisch, maar geleidelijk aan werd de groep buitenlandse artsen steeds omvangrijker. Dat leidde tot veelvuldig overleg in commissies van studentendecanen en studie-adviseurs. In 1995 werd een gezamenlijk advies uitgebracht door studentendecanen en studie-adviseurs van universiteiten met een medische faculteit aan het Disciplineoverlegorgaan Medische Wetenschappen (DMW) waarin werd bepleit om een centraal aanmeldingspunt voor buitenlandse artsen in te stellen. DMW keurde dit voorstel goed en zo werd in 1996 de Commissie Instroom Buitenlandse Artsen (CIBA) opgericht. Vanaf de oprichting van CIBA heb ik als adviseur geparticipeerd in deze commissie. Op deze plaats bedank ik Michel Sturkenboom (de veel te vroeg overleden eerste voorzitter van CIBA), An Bastiaans (tweede voorzitter CIBA), Annelies Ruijs (derde en laatste voorzitter van CIBA), Annelies Kruijshoop (ambtelijk secretaris CIBA), Ina van der Bent, Gerrit Jan Deenen, Jennie van Huizen, Ineke Steenhoek, Jaco de Fockert-Koefoed, Anja Veerman, Frans van der Horst, Marijke Perquin, Scheltus van Luijk, Femke Blokker en Mirjam Pol voor de bijzonder plezierige en collegiale samenwerking. Bij de totstandkoming van dit boek heb ik zelden of nooit een vergeefs beroep op de CIBA- leden gedaan. De meelevendheid heb ik als hartverwarmend ervaren. In 1990 werd ik studentendecaan aan de Hoofdafdeling Studentenzaken. Onder leiding van de toenmalige directeur Ruud Sluijs kreeg ik de ruimte om mijn portefeuille buitenlandse en allochtone studenten te ontwikkelen.