Wiosna W Turawie

marzec 2015 1

ISSN 1425-8730 KWARTALNIK GMINY TURAWA NR 1/100/2015 BIERDZANY ♦ KADŁUB TURAWSKI ♦ KOTÓRZ MAŁY ♦ KOTÓRZ WIELKI LIGOTA ♦ OSOWIEC ♦ RZĘDÓW ♦ TURAWA ♦ WĘGRY ♦ ZAKRZÓW ♦ ZAWADA Cena 2,50 zł w tym podatek VAT Fot. Adam Bochenek - Urząd Gminy w Turawie Gminy - Urząd Bochenek Adam Fot.

Wiosna w Turawie

Adam Bochenek Ks. Sławomir Pawiński Jerzy Farys Zimowa przerwa świąteczna Misyjny bal charytatywny Pałac w Turawie i co dalej? w Zakrzowie Turawskim 2 Kwartalnik GMINY TURAWA

Wesołego Alleluja

„Wieść radosną niosą dzwony na wszelkie świata grają strony, „Malutki baranek ma złote Różki, że Zmartwychwstał Pan nad Pany pilnuje pisanek na trawce z rzeżuszki, - Bóg wszechmocny i kochany” gdy nikt nie patrzy chorągiewką buja i beczy cichutko wesołego alleluja!” Drodzy Mieszkańcy Gminy Turawa Niech radość Wielkiej Nocy napełni Wasze serca nadzieją, Z okazji zbliżających się Świąt Wielkanocnych spokojem i obfitością łask Bożych. składamy najserdeczniejsze życzenia zdrowia, Niech Zmartwychwstały Chrystus oświeca drogi codziennego życia, szczęścia, radości i sukcesów, obdarza błogosławieństwem, pokojem i pomaga życie czynić szczęśliwszym. smacznego jajka, mokrego dyngusa Ciepłych, pełnych wiary, nadziei i miłości Świąt Wielkanocnych oraz wiosennego słońca.

Życzy Wójt Gminy Turawa Waldemar Kampa Życzy Kolegium redakcyjne „Fali” oraz pracownicy Urzędu Gminy. i Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej

Z okazji Świąt Wielkanocnych życzymy wszystkim naszym Klientom, Partnerom i Przyjaciołom, wszystkiego co najlepsze i najprzyjemniejsze, rodzinnej atmosfery, szczęścia osobistego, Z okazji zbliżających się Świąt Wielkanocnych składam Wam wiosenne pogody ducha, smacznego święconego jajka życzenia, aby w czas Święta Paschy w Waszych sercach, rodzinach i domach i suto zastawionych stołów. zagościła radość, spokój i wielka nadzieja odradzającego się życia. Zarząd i Pracownicy WiK Turawa Sp. z o.o. Artur Gallus – Przewodniczący RG Turawa

Kwartalnik Towarzystwa Miłośników Ziemii Turawskiej „Fala” – Finansowany z budżetu Gminy Turawa Kolegium Redakcyjne: Brygida Kansy – Redaktor naczelny, Teresa Żulewska – Sekretarz, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys, Sebastian Klotka. Z redakcją stale współpracują Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, sołtysi wsi, stowarzyszenia sportowe, nauczyciele szkół i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. Skład komputerowy i Druk: Drukarnia SADY tel: 77 466 70 24, e-mail: [email protected] www.sady.net.pl BIERDZANY ♦ KADŁUB TURAWSKI ♦ KOTÓRZ MAŁY ♦ KOTÓRZ WIELKI LIGOTA ♦ OSOWIEC ♦ RZĘDÓW ♦ TURAWA ♦ WĘGRY ♦ ZAKRZÓW ♦ ZAWADA Redakcja nie odpowiada za treści umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów. marzec 2015 3 Wybory w jednostkach pomocniczych

STANISŁAWA BRZOZOWSKA SEKRETARZ GMINY

Zarządzeniem Wójta Gminy skie, a wykonawczym soł- skie, a w dniu 03.03.2015 r. odbywały się w głosowaniu taj- Turawa Nr OB.0050.4.2015 tys. Działalność sołtysa wspo- zebranie osiedla. nym, bezpośrednim, spośród z dnia 26 stycznia 2015 r. został maga rada sołecka. Tak więc W związku z tym, że w zebra- nieograniczonej liczby kan- ustalony harmonogram zebrań we wszystkich jednostkach niach nie uczestniczyła 1/5 dydatów. Mieszkańcy obecni wiejskich, na których odby- pomocniczych należało doko- mieszkańców, wybory przepro- na zebraniu decydowali także wały się wybory organów jed- nać wyboru sołtysa i rady wadzone były w drugim termi- o liczebności rad sołeckich. nostek pomocniczych gminy. sołeckiej oraz zarządu osiedla nie, bez względu na frekwencję. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy i jego przewodniczącego. Zgodnie z obowiązującymi sta- I tak poniżej w zestawieniu o samorządzie gminnym W okresie od 10 lutego 27 lutego tutami sołectw i określonymi tabelarycznym podajemy naj- organem uchwałodawczym br. w poszczególnych wsiach w nich zasadami wyborczymi, ważniejsze dane: w sołectwie jest zebranie wiej- odbywały się zebrania wiej- wybory sołtysa i rady sołeckiej

Liczba Liczba Liczebność Sołectwo mieszkańców mieszkańców Wybrany Rady Skład wybranej uprawnionych obecnych Sołtys Sołeckiej Rady Sołeckiej do głosowania na zebraniu 125 RITA Beata Kupka, Agnieszka Mocigemba, BIERDZANY 912 (13,7%) GABRYŚ 6 osób Benedykt Śliwa, Korneliusz Jaguś, (ponownie) Waldemar Spyra, Jolanta Kotarska-Antczak. ERNEST Małgorzata Rudnicka, Damian Salawa, KADŁUB TURAWSKI 566 61 GRZESIK 8 osób Jan Grysczyk, Renata Wodniok, (10,8%) (ponownie) Gizela Świtała, Krystyna Rudnik, Jerzy Farys, Edyta Pawuś. Ryszard Kern, Robert Slotta, 35 KRYSTYNA Robert Sikora, Kornelia Panicz, KOTÓRZ MAŁY 946 (3,7%) WIECZOREK 9 osób Danuta Dziemba, Bernard Barucki, (ponownie) Roland Spyra, Jan Komor. Anna Wiench, MONIKA Bogumiła Felix, Andrzej Ledwoch, 30 TWARDAW- Aniela Kapola, Maria Kijaczko, KOTÓRZ WIELKI 348 (8,7%) SKA 9 osób Erwin Gabor, Małgorzata Twardawska, (ponownie) Elżbieta Zając, Edyta Nowak. Piotr Kostka, Ilona Grzeschik, Alfred Michalczyk, 74 DANUTA Bernadeta Staś, Ewa Kuś, LIGOTA TURAWSKA 693 (10,6%) MATYSEK 9 osób Teresa Lipp, Hildegarda Koj, Alfred Giza, Adrian Grzeschik. Marek Kostorz, Ewa Morcinek, Sebastian Czech, 111 BERNARD Wiesław Budnik, Antoni Oruba, OSOWIEC 1380 (8,0%) LOCH 9 osób Anna Budnik, Aniela Góra, (ponownie) Marek Marciszuk, Stanisław Winiarski. Józef Derkacz, 13 BEATA Zonia Giera, Alfred Kozioł, RZĘDÓW 324 (4,0%) MAZUR 6 osób Brygida Pyka, Kornelia Warzecha, (ponownie) Hubert Czech, Joanna Noras. Barbara Smok, Wiktor Twardawski, 42 TERESA Stanisław Kolasa, Rajmund Gazda, TURAWA 1133 (3,71%) ŻULEWSKA 9 osób Wojciech Słychań, Alfred Joszko, (ponownie) Barbara Czech, Franciszek Mykietów. Jacek Simbiga,

Lidia Fronia, 42 RÓŻA Grażyna Wieczorek, Józef Wieczorek, WĘGRY 996 (4,2%) WIECZOREK 7 osób Helena Pawleta, Rajmund Jończyk, (ponownie) Adam Prochota, Andrzej Powrosnik. » 4 Kwartalnik GMINY TURAWA

JERZY Danuta Dorn, Waldemar Krawczyk, ZAKRZÓW 626 32 ZUBEIL 8 osób Teresa Pielorz, Waldemar Matysek, » TURAWSKI (5,1%) Małgorzata Panic, Leonard Warzecha, (ponownie) Eryk Michalczyk, Sebastian Cziolek. Sebastian Klotka, Sebastian Moczko, 45 DOMINIK Artur Pikos, Stefan Połonecki, ZAWADA 1260 (3,6%) PIKOS 9 osób Krystian Kulawik, Iwona Szmolke, Adrian Brandt, Alfred Kaczmarek. Robert Raszczyk, 14 MARIUSZ Mariusz Gumowski Roman Trojan, OSIEDLE ZAWADA 223 (6,3%) GUMOWSKI 5 osób Wojciech Sagański, Dorota Czaja. (ponownie) Marcin Symowanek,

Dziękujemy Sołtysom i Radom Sołeckim minionej kadencji za spo- Składamy gratulacje wybranym Sołtysom oraz Radom Sołeckim, łeczne zaangażowanie, aktywność oraz wniesiony wkład pracy życząc im wiele satysfakcji, zdrowia, radości, a przede wszystkim na rzecz rozwoju społeczności lokalnej. wiele sukcesów osiąganych w pracy społecznej. Pałac w Turawie i co dalej? JERZY FARYS PRZEWODNICZĄCY TMZT

Mieszkańcy Turawy i jej oko- Nie przeprowadzono jednak kim Konserwatorem Zabytków kawą korespondencją między lic z niepokojem obserwują remontu dachu, nie został rów- w Opolu. Pisma dotyczą warun- TMZT a wspomnianymi wcze- nieustanny proces niszczenia nież przywrócony stan sprzed ków sprzedaży pałacu w Tura- śniej podmiotami. Wystarczy pałacu w Turawie. Od ostat- pożaru. Towarzystwo Miłośni- wie, a szczególnie zobligowania wejść na stronę Urzędu Gminy niego pożaru pałacu, który ków Ziemi Turawskiej już od obecnego właściciela do prze- Turawa www.turawa.pl i na nastąpił rok temu – 1.02.2014 r. kilku lat prowadzi korespon- prowadzenia remontu obiektu. podstronę Towarzystwa Miło- doszło tylko do prowizorycz- dencję ze Starostwem Powia- Zachęcam wszystkich czytel- śników Ziemi Turawskiej. nego zabezpieczenia dachu. towym w Opolu i Wojewódz- ników do zapoznania się z cie-

Życie na zamku turawskim za czasów przedostatniego hrabiego Carla von Garnier (Turawa, lata 1870-1898) KUPKA ALFRED

Na podstawie wspomnień snej śmierci. Piszę to z myślą, Mam wielki żal do Starostwa z Warszawy o nazwie TFS. z dzieciństwa najstarszej jego by zainteresować tą tematyką Opolskiego powiatu ziem- Spółka ta prowadzi podobno córki Fredy ur. 5.07.1873r. Uzu- młodych i energicznych miesz- skiego zarządzanego, jak na kilka serwisów samochodo- pełniam je wiernym przetłu- kańców naszej gminy i wzbu- ironię, przez naszą Mniejszość wych w okolicy Warszawy. maczeniem listów, jakie hra- dzić ich sympatię i przywiąza- Niemiecką, iż zdecydowali się Przecież nawet dziecko miało bia do niej pisał od czasu, gdy nie do chylącej się ku upadkowi na jego sprzedaż razem z przy- by wątpliwości czy taka spółka już potrafiła jako 7- latka pisać perełki, jaką jest niewątpli- legającą 7 hektarową działką, jest w stanie wydatkować kil- i czytać, aż do swojej wcze- wie pałac turawskich hrabiów. jakiejś nietutejszej spółce kadziesiąt milionów złotych marzec 2015 5 na rewitalizację zamku i nale- zani emocjonalnie z tutejszym żało wpierw tych amatorów zamkiem nic nie wiemy o jego kupna pod tym kątem prze- dalszych losach. Chodzą tylko świetlić. Ostatecznie sprzedano słuchy, iż nowi niesolidni wła- pałac razem z działką, jak prze- ściciele, jak to często bywa, są widuje prawo, drogą przetargu, obecnie nieuchwytni! Na doda- a jakże – ale cóż to za przetarg, tek i żeby było bardziej tajemni- gdy jest tylko jeden kupiec czo, w audycji radia Opole „Roz- – podobno za śmieszną cenę mowa w cztery oczy” z dnia 3. 800 000 (osiemset tysięcy) zło- lutego 2015 z godz. 8:05 - w cza- tych ciesząc się, iż mają pałac sie wywiadu redaktora z woje- z głowy. Teraz opuszczony chyli wódzkim konserwatorem się, jak zgrzybiały staruszek, zabytków na temat właśnie w nieuchronną ruinę. Sprze- zabytkowych obiektów Opolsz- daż nastąpiła we wrześniu czyzny omawiano wiele zam- 2012r. Na stronie internetowej ków i pałaców, m.in. w Wyso- w strefie biznesu pani redak- kiej i Głogówku, a o Turawie, tor NTO Edyta Hanszke pod tej najbliższej Opola ani mru... datą 25. września 2012r. publi- mru... i cisza sza! Dlaczego? Kopia czołówki listu Hrabiego Karla z Karlowych Warów do kuje, iż przedstawiciel spółki To daje do myślenia. A może córki Fredy z dnia 15.02.1883r. TFS pan Marcin Zamojski, sprawa jest tylko niedostatecz- który w imieniu spółki zała- nie nagłośniona? Jeżeli tak, to twiał sprawę kupna zapewnił, tu otwiera się pole do działa- iż za rok, tzn. 2013, dowiemy nia Towarzystwu Miłośników się, kiedy zostanie przeprowa- Ziemi Turawskiej i zachęcam dzony remont pałacu w poro- młodych, energicznych miesz- zumieniu z wojewódzkim kon- kańców do wstąpienia w sze- serwatorem zabytków, który regi tego Towarzystwa. Władze poza właścicielem będzie spra- Głogówka pokazały, że można wował opiekę nad jego sta- i tak długo walczyły, nawet nem i dalszymi losami. To był za pomocą sądów, aż w końcu wrzesień 2012. Teraz, gdy odzyskali zamek Oppersdorf- piszę te słowa, mamy połowę fów, który też przez nieuczci- lutego 2015 - a dotąd przy wych nabywców nie był nale- nim nie przeprowadzono żad- życie konserwowany. Uf! Po nych remontów, prócz zabi- tym przydługim, ale koniecz- cia deskami kilku okien piw- nym wstępie trochę mi ulżyło Hrabia Karl jako oficer oławskich huzarów nicznych. Na dodatek w sobotę i przechodzę do właściwego 1. lutego 2014 późnym popo- tematu, tj. publikowania listów łudniem przez niedbalstwo hrabiego Carla do swojej naj- w czasie bankietu spowodo- starszej córki Fredy. Świadczą kał na szalony, napadowy ból Gdy wróci ciotka Adela z bab- wano pożar poddasza północ- one o szczególnym związku głowy, a później na konieczność cią wypełnijcie też Wasze obo- nego skrzydła i łącznika. Był to uczuciowym między ojcem redukowania swojej wagi. wiązki względem niej bardzo największy z dotychczasowych i córką. Przebija w nich także pięknie. Co mam Ci przywieźć pożarów na przestrzeni jego jego głęboka wiara w Boga, Moja kochana Fredo! z sobą moje serduszko, gdy dziejów. Pałac stał tak dosyć miłość do Turawy, rodziny, Karlove Wary, 28,02,1881 wrócę? Napisz mi to w następ- długo niezabezpieczony. Z ubo- a nade wszystko jedynej Tysiąckrotnie dziękuję Ci moje nym liście. Pan Bóg niech lewaniem muszę stwierdzić, córki. Język jego jest niekiedy drogie dziecię za Twój miluchny strzeże Cię moja Fredko i kochaj iż sprawa została zbagatelizo- obrazkowy, miejscami lekko śliczny list i piękne prasowane zawsze twego wiernego ojca. wana przez byłego właściciela, rubaszny, ale i dosadny, jakby kwiaty od Ciebie i Tutusa (tj. tj. zarząd ziemskiego powiatu lekko kpiący. Lecz stale prze- syn Hubertus ur.25.11.1874r., Moje dobre, kochane Fre- opolskiego, a wszystkie inter- bija z jego wypowiedzi dobroć, późniejszy i ostatni hrabia von dziątko! Karlove Wary, dnia wencje władz lokalnych - tolerancja, wyrozumiałość Garnier Turawa, przyp. AK). 15.03.1883r. przede wszystkim odmłodzo- i sympatia do ludzi i otoczenia. Powodzi mi się, dzięki Bogu, Jesteś dobrym miłym dziec- nego Zarządu Towarzystwa Pierwsze listy opisują pobyt dość dobrze, tylko bardzo tęsk- kiem, że mi tak wiernie piszesz Miłośników Ziemi Turawskiej hrabiego na kuracjach w Kar- nię za Wami moimi milusiń- i jestem dumny z mojej "rozsąd- mijają dotąd bez efektu. Dziś, lovych Warach, gdzie papa Carl skimi. Bądźcie tylko pięknie nej starej córki", która już mi 2,5 roku od daty jego sprzedaży, się nudził i tęsknił za domem. zdrowi i grzeczni i pielęgnujcie tak pięknie potrafi pisać. Z listu my mieszkańcy Turawy zwią- Już w młodych latach narze- dobrze naszą kochaną Mamę. mamy wynika, iż Ebbo (naj- » 6 Kwartalnik GMINY TURAWA

młodszy syn hrabiego Eber- gościem hrabiostwa d'Hausso- » hard ur. 03.04.1881r., przyp. nville u wujka Maxa i ciotki Elli AK) ma się już dzięki Bogu - starszej siostry ojca. lepiej. Widocznie obżarł się (Max Hrabia Clairon d'Haus- przy śniadaniu. Moje samopo- sonville (ur. 1836) odgrywał czucie jest dzięki Bogu dotąd w życiu Turawskich Garnierów dość dobre i życzę sobie, oby szczególną rolę. Pracując jako tak dalej, aż znów do mojej młody assesor w Rejencji Opol- kochanej Turawy powrócę. skiej, poznał w Turawie Ellę von Obym wtedy mógł odczuwać Garnier i w niej się zakochał. Po takie ulżenie jak ta gruba pani wojnie Duńsko- Pruskiej 1864r. po drugiej stronie ulicy, któ- w której jako kapitan w dniu rej tutejsza kuracja widocznie 18 kwietnia w sławnym sztur- pomogła..... Adieu moja słodka mie Dueplowskich szańców się Fredko, niech Bóg Was strzeże. odznaczył, wrócił jako zwy- Pozdrów Mademoiselle i Ster- cięzca do Turawy. Tu miały Zamek Turawski za czasów Hrabiego Karla, strona północna nikel. Całuj rodzeństwo. Twój miejsca nabożeństwa dzięk- wierny Tatuś. czynne, a 2 czerwca 1864r. runku udoskonalisz. Zachowaj imieniu i poleć mnie u panny w czasie kwitnienia kasztanów w sobie swoją wierną miłość Crain..... Od wszystkich tutaj Moje kochane Dziecko! odbyło się ich huczne wesele. do rodziców i "Heimatu", Twoje w domu najserdeczniejsze Karlove Wary, 12.03.1884r. Po nim nowożeńcy zamiesz- naturalne i świeże usposobienie życzenia. Twój wierny ojciec W myślach stale jestem u Was kali w kamienicy Garnierów w obcowaniu z innymi i Twój Carl. i życzę sobie tylko, żeby ten w opolskim rynku (po wojnie praktyczny umysł i rozum czas naszej nikczemnej rozłąki 1945r przez długie lata mie- w wykorzystaniu i ułożeniu Moje kochane Dziecko! i mojego nieróbstwa nareszcie ściła się tam kawiarnia Melba Twego całego żywota. Wtedy Turawa, 22.01.1890r. szczęśliwie przeminęły. Bądź- i restauracja). Przez wiele lat będzie Ci się pewnie dobrze Twój dzisiejszy list daje nam, cie tylko wyrozumiali podczas Max d'Haussonville zarzą- powodziło i ten czas rozłąki chwała Bogu, wesołą wieść mojej nieobecności i pomóżcie dzał u boku swojej teściowej szybko przeminie i ani się spo- od Ciebie. Jesteśmy bardzo w ten sposób kochanej mamie hrabiny Clary von Garnier - strzeżesz, gdy zobaczysz przed wdzięczni, że Ci sie tak dobrze ten długi czas rozłąki lepiej Turawa majoratem Turaw- sobą stary kochany ojczy- wiedzie i jesteśmy też wszyst- znieść. Tutus niech na lekcjach skim po tym jak nagle zmarł jej sty dach. Wczoraj o mały włos kim dobrym ludziom bar- bardziej uważa, przede wszyst- mąż hrabia Constantin I, a jego spóźnilibyśmy się do pociągu dzo wdzięczni, którzy naszą kim na matematyce. Oceny jego kolejni następcy Constantin II i gdyby nie moja „imponująca "długą dżdżownicę" u siebie nie są rewelacyjne. Nikt nie i później hrabia Carl wtedy byli osobowość”, która zauroczyła widują. Szczególnie odnosi pisze mi, czy malcy też o papie jeszcze niepełnoletni i został pociąg na dodatkowe 3 minuty, się to do d'Haussonville, któ- coś mówią i czy Karolek za mną ich kuratorem. Max d'Hausso- odjechałby bez nas. Mama była rych tysiąckrotnie pozdra- nie tęskni? (ur. 11.09.1879r. Carl nville w późniejszych latach dumna, iż to nasze spóźnienie wiam. Skoro coś upoluję prześlę trzecie dziecko hrabiego Carla, byl kolejno starostą w Lublińcu nie ona zawiniła. I tak kolejno ciotce Elli. Pocztą wysyłam Ci przyp. AK). Od Ebbo zresztą i Oleśnie. 1881r. został prezy- wpadali na dworzec: wpierw 20 Marek na opłacenie dorożki tego jeszcze nie oczekuję. dentem Rejencji w Kostrzyniu, służący z moją walizką, potem itp. Musisz też służbie i poko- Moja Fredeczko powodzenia, później deputowanym do Land- my dwoje, następnie czterech jówkom, gdzie bywasz zapra- całuj rodzeństwo, Adieu. Twój tagu Pruskiego i zamieszkał służących z resztą bagażu, szana, dawać małe napiwki - 1 wierny ojciec. z rodziną w Berlinie.) a jako ostatnia Elżbietka (poko- Markę, wyjąwszy u d'Hausso- jówka?) z trzema doniczkami. nville. Tamtemu służącemu Teraz następuje prawie Moje kochane Dziecko! Wszyscy psim galopem dysząc dam później coś porządniej- 6 letnia przerwa w zachowa- Turawa, 19.01.1890r. i sapiąc szturmujemy pociąg, ja szego. ... Na końcu chciałbym nych listach. Wtedy Freda ma Kiedy ostatnio zamknęły się bez śniadania..... Mam nadzieję, Ci jeszcze powiedzieć, iż życzę już 16 lat i przebywa w Berli- za Tobą drzwi, a ja samotnie że się wczoraj u hrabiostwa sobie koniecznie, żebyś na nie w pensjonacie panny Lucji bez mojej "żabki" wróciłem do Bethusy dobrze bawiłaś i dziś wykładach w Victoria Liceum Crain razem z kuzynkami Pale- domu, było mi bardzo żałośnie jesteś u ciotki Elli i wujka Maxa dokładne notatki prowadziła. ske. Tutaj uczęszczała do Vic- na duszy i wyraźnie uświado- i pomagasz im ich mieszkanie Ty potem lekko zapominasz. toria Liceum, celem udoskona- miłem sobie, jak to jest ciężko przyjemnie rozgrzać. Powiedz Radzę Ci, dla Twego dobra, iż lenia swojego wykształcenia. rozstać się z kochanym dziec- ciotce Elli, iż wyślę jej dwa byś nie brała udziału w wyści- Papa Carl namawia ją, aby kiem. A jednak moja "grzeczna worki kartofli i sztukę dziczy- gach konnych na torze. Zda- odwiedzała przyjaciół, robi stara", czas ten przyniesie Ci zny, to będą mieli coś do ogry- nia bowiem są bardzo różne. propozycje odnośnie noszonej z sobą wiele dobrego. Dużo zania....Pozdrów całą rodzinę 20 razy nic się nie dzieje, a za 21 przez nią garderoby i napiw- nowych rzeczy zobaczysz, dużo d'Haussonville od nas. A teraz razem zdarza się nieszczęście... ków, które powinna dawać. się nauczysz i ten czas zaowo- Adieu moja dobra Fredko, Adieu moja Hedalein. Twój W tym czasie była częstym cuje tym, że się w każdym kie- kuzynki też pozdrów w moim wierny ojciec Carl. marzec 2015 7 Regulamin konkursu ZARZĄD TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW ZIEMI TURAWSKIEJ

Wiejska Izba Regio- obiekt wykonany do 1945 13.00 w Wiejskiej Izbie Regio- nych przedmiotów za pomocą nalna w Ligocie Turawskiej roku, a będący nierozerwal- nalnej w Ligocie Turawskiej. szczegółowych kryteriów. przy wsparciu Towarzystwa nie związanym z życiem Miłośników Ziemi Turaw- i pracą ludności na terenie § 3. § 5. skiej ogłasza kolejny kon- Gminy Turawa. W konkursie mogą wziąć udział Każdy dostarczony do konkurs na najciekawszy obiekt wszystkie obiekty (przedmioty) kursu eksponat staje się wła- muzealny. Zwracamy się do § 1. kultury materialnej: snością Wiejskiej Izby Regio- mieszkańców Gminy Turawa Konkurs zorganizowano z ini- a). pisane – książki, czasopisma, nalnej z prośbą o aktywne uczestnic- cjatywy Towarzystwa Miło- dokumenty, banknoty, zdję- i powinien posiadać informację two w przedsięwzięciu. Bar- śników Ziemi Turawskiej przy cia, albumy, kroniki, obrazy zawierającą nazwę, wiek, miej- dzo często nie zdajemy sobie daleko idącym wsparciu orga- itp., sce pochodzenia, przeznaczenie nawet sprawy z tego, że wokół nizacyjnym Wiejskiej Izby b). przedmioty – z ceramiki, oraz adres właściciela. nas ulegają zniszczeniu przed- Regionalnej w Ligocie Turaw- szkła, porcelany i metalu, mioty o historycznej wartości, skiej. Jego głównym celem jest c). wystrój wnętrz – nakrycia § 6. mówiące o przeszłości naszych ocalenie pamiątek kultury stołowe, pościel, stroje itp., Właścicielom najciekawszych przodków. materialnej regionu turaw- d). drobne narzędzia rolnicze eksponatów zostaną przy- Zapewniamy, że dostarczone skiego oraz wzbogacenie już ist- i rzemieślnicze. znane nagrody i wyróżnienia. eksponaty znajdą opiekę niejącej ekspozycji wystawien- Przedmioty przekazane do w dobrze zorganizowanej Izbie niczej. konkursu nie mogą być przed Regionalnej w Ligocie Turaw- ich przekazaniem celowo odna- Szczegółowe informacje skiej. Poniżej przedstawiamy § 2. wiane (malowane), z wyjątkiem dotyczące konkursu regulamin organizacyjny kon- Konkurs trwa od chwili ogło- bieżącej konserwacji. uzyskać można kursu. szenia na łamach „Fali” do 30 pod tel. 77 421 30 62 kwietnia 2015 r.,natomiast § 4. oraz 604 88 77 43. Regulamin organizacyjny jego wyniki ogłoszone zostaną Komisja Konkursowa dokona konkursu na najciekawszy w piątek 15 maja 2015 r. o godz. oceny punktowej dostarczo- Zaproszenie DANUTA MATYSEK

Urząd Gminy w Turawie oraz Wiejska Izba Regionalna w Ligocie Turawskiej zapraszają:

26 marca 2015 r. na wiosenne spotkanie przy zdobieniu jaj wielkanocnych, do udziału w V Konkursie "Ocalić od zapomnienia" – finał 15 maja, na lekcje regionalizmu lub po prostu: nostalgicznego cofnięcia się do lat, gdy wszelki byt mieszkańców wsi był uzależniony od posiadania tak niepozornych przedmiotów. 8 Kwartalnik GMINY TURAWA Z prac Rady Gminy Turawa ARTUR GALLUS PRZEWODNICZĄCY RG TURAWA

Rada Gminy w nowej kadencji przyjęciem uchwały głoso- Innymi Podmiotami Prowa- uchwały. Za przyjęciem – 15, spotykała się na 4 sesjach. W cza- wało 6 radnych, przeciw – 0, dzącymi działalność Pożytku przeciw – 0, wstrzymało się sie ich trwania zajmowano się wstrzymało się – 8. Publicznego na 2015 r. Za – 0 następującymi sprawami: • Uchwała Nr II/6/2014 w spra- przyjęciem uchwały głoso- wie zatwierdzenia taryf wało 15 radnych, przeciw – 0, Przyjęto również w głosowaniu I Sesja 01.12.2014 r. Sesja inaugu- za zbiorowe zaopatrzenie wstrzymało się – 0. plan pracy Rady Gminy na 2015 r. racyjna na której Radni i Wójt w wodę i zbiorowe odpro- Radni zostali również zapoznani oraz plany pracy poszczególnych złożyli ślubowanie oraz podjęto: wadzenie ścieków na okres przez panią Skarbnik z projektem Komisji Rady Gminy w głosowa- • Uchwałę Nr I/1/2014 w spra- od 1 stycznia 2015 r. do 31 budżetu gminy na rok 2015. niu 15 za przyjęciem, przeciw – 0, wie wyboru Przewodniczą- grudnia 2015 r. Za przyję- wstrzymało się – 0. cego Rady Gminy Turawa. Za ciem uchwały głosowało 10 III Sesja 09.01.2015 r. na której W trakcie sesji udzielono głosu przyjęciem uchwały głoso- radnych, przeciw – 0, wstrzy- podjęto następujące uchwały: mieszkance Ligoty Turawskiej wało – 8 radnych, przeciw – 0, mało się – 4. • Uchwała Nr III/13/2013 oraz Sołtysowi tej miejscowo- wstrzymało się – 7, • Uchwała Nr II/7/2014 w spra- w sprawie uchwalenia wielo- ści zgodnie z ich wcześniejsza • Uchwałę Rady Gminy Nr wie zmiany Uchwały Nr letniej prognozy finansowej prośbą. I/2/2014 w sprawie wyboru XXX/180/13 Rady Gminy Gminy Turawa głosowało 13 Wiceprzewodniczących Rady Turawa z dnia 17 grudnia radnych, przeciw – 0, wstrzy- Przegłosowano również do reali- Gminy Turawa. Za przyję- 2013 r, w sprawie Uchwały mało się – 2. zacji przez Wójta wnioski złożone ciem glosowało 8 radnych, Budżetowej Gminy Turawa • Uchwała Nr III/14/2015 przez radnych w sprawie: przeciw – 1, wstrzymało się 6 na 2014 r. Za przyjęciem w sprawie Uchwały Budżeto- a). w sprawie wystosowania radnych. uchwały głosowało 14 rad- wej Gminy Turawa na 2015 pisma do G.D.D.K i A w spra- nych, przeciw – 0, wstrzy- rok. Za przyjęciem uchwały wie umieszczenia lustra na II Sesja 04.12.2014 r. (nadzwy- mało się – 0. głosowało 12 radnych , prze- skrzyżowaniu ulic Nowej czajna) zwołana na podstawie • Uchwała Nr II/ 8/2014 w spra- ciw – 0, wstrzymało się – 3. i Oleskiej w Zawadzie. art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 8 wie zaciągnięcia kredytu • Uchwała Nr III/15/2015 b). w sprawie przejęcia od Lasów marca 1990 r. o samorządzie długoterminowego Za przy- w sprawie Przyjęcia Gmin- Państwowych odcinka drogi gminnym na wniosek Wójta jęciem uchwały głosowało 15 nego Programu Przeciwdziała- Klonowej w Marszałkach. Gminy . Podjęto następujące radnych, przeciw – 0, wstrzy- nia Alkoholizmowi na 2015 r. c). w sprawie postawienia znaku uchwały: mało się – 0. Za przyjęciem – 15, przeciw – drogowego: ustąp pierwszeń- • Uchwała Nr II/3/2014 w spra- • Uchwała Nr II/9/2014. w spra- 0, wstrzymało się – 0. stwa (A7) na ulicy Jodłowej wie ustalenia liczby, rodzajów wie zmiany Wieloletniej Pro- • Uchwała Nr III/16/2015 ze skrzyżowaniem z ulicą i składów osobowych stałych gnozy Finansowej. Za przyję- w sprawie zmiany uchwały Sosnową w Marszałkach. komisji Rady Gminy Turawa. ciem uchwały głosowało 14 Rady Gminy Turawa nr d). wykonania ekspertyz i kosz- Za przyjęciem uchwały głoso- radnych, przeciw – 0, wstrzy- XXV/158/2013 z dnia 26 torysów projektu przebu- wało 10 radnych, przeciw – 0, mało się – 1. czerwca 2013 w spr. przystą- dowy dachu na budynku wstrzymało się – 5. • Uchwała Nr II/10/2014 pienia do realizacji projektu Urzędu Gminy i Stacji Caritas • Uchwała Nr II/4/2014 w spra- w sprawie zmiany budżetu partnerskiego „Zintegrowany w Kotorzu Małym, wie ustalenia wynagrodze- Gminy w 2014 r. Za przyję- rozwój Aglomeracji Opolskiej” e). projektów łącznie z kosztory- nia Wójta Gminy Turawa. Za ciem uchwały głosowało 15 w ramach Programu Opera- sami budowy dróg ujętych przyjęciem uchwały głoso- radnych, przeciw – 0, wstrzy- cyjnego Pomoc techniczna na w planie inwestycyjnym na wało 10 radnych, przeciw – 1, mało się – 0. lata 2007-2013. Za przyjęciem 2015 r. wstrzymało się – 4. • Uchwała Nr II/11/2014 w spra- – 15, przeciw – 0, wstrzymało f). w sprawie wycinki drzew • Uchwała Nr II/5/2014 w sprawie przyjęcia propozycji się – 0. na ul. Głównej (wzdłuż placu wie zatwierdzenia taryf zmian Statutu Związku Gmin • Uchwała Nr III/17/2015 w spra- zabaw ”pod bocianim gniaz- za zbiorowe zaopatrzenie Dolna Mała Panew w Tura- wie zatwierdzenia dopłaty do dem” w Ligocie Turawskiej w wodę i zbiorowe odprowa- wie. Za przyjęciem uchwały odbiorców usług w zakresie g). przed przystąpieniem do pro- dzenie ścieków na okres od 1 głosowało 15 radnych, prze- zbiorowego odprowadzania jektowania drogi przeznaczo- stycznia 2015 r. do 31 grudnia ciw – 0, wstrzymało się – 0. ścieków na okres od 1 stycznia nej do modernizacji w danym 2015 r. przedłożonych przez • Uchwała Nr II/12/2014 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. Za roku doprowadzić do spotka- „Wodociągi i Kanalizację w sprawie przyjęcia Rocz- przyjęciem – 15, przeciw – 0, nia w terenie przedstawiciela Turawa” spółka z ograniczoną nego Programu Współpracy wstrzymało się – 0. UG z sołtysem i radnymi miej- odpowiedzialnością, z sie- Gminy Turawa z Organiza- • Uchwała Nr III/18/2015 scowości. dzibą w Kotorzu Małym. Za cjami Pozarządowymi oraz w sprawie odmowy uchylenia h). w sprawie wydania opinii dot., marzec 2015 9

co oznacza tajemnica danych w sprawie zmiany budżetu ciw – 0, wstrzymało się – 0. kiem ciągników rolniczych” osobowych, (jakie łączne dane gminy w 2015 roku. Za przy- przy zjeździe na ulice Opolską stanowią tajemnicę danych jęciem głosowało 14 radnych, Poza tym wysłuchano sprawoz- obok przepompowni w Kadłu- osobowych) w rozbiciu na przeciw – 0, wstrzymało się dania z funkcjonowania ustawy bie Turawskim. dane z UG Turawa i Gminnej – 1. o utrzymaniu ładu i porządku b). w sprawie administrowania Spółki Wodnej) • Uchwała Nr IV.22.2015 w gminie, gospodarka odpadami oraz ustalenia właściciela i). w sprawie zabezpiecze- w sprawie zmiany wielolet- komunalnymi, funkcjonowa- kanalizacji deszczowej oraz nia środków finansowych niej prognozy finansowej. nie Spółki Wodnej oraz wysłu- rowu w miejscowości Węgry na remont (asfaltowanie) Za przyjęciem głosowało 14 chano sprawozdania z działal- wzdłuż drogi powiatowej ul. odcinka drogi powiatowej radnych, przeciw – 0, wstrzy- ności sportowo – kulturalnej na Kotorskiej i Opolskiej. wokół wysepki ul. Głów- mało się – 1. terenie Gminy za 2014 r. i zało- c). w sprawie ponowienia wnio- nej, Opolskiej w Zakrzowie • Uchwała Nr IV.23.2015 żeń na rok 2015. W sesji Rady sku z 9 stycznia dotyczącego Turawskim. w sprawie określenia zasad Gminy uczestniczył radny Rady wycinki drzew w Ligocie przyznawania diet sołty- Powiatu Pan Henryk Zapiór, Turawskiej. IV Sesja 13.02.2015 r. na której som i przewodniczącemu który na wstępie podziękował za d). w sprawie wystąpienia do podjęto następujące uchwały: zarządu osiedla. Za przyję- zaproszenie na sesję Rady Gminy spółki wodnej dot. zesta- • Uchwała Nr IV.19.2015. ciem uchwały głosowało 10 i poparcie w wyborach do Rady wiania ściągalności składek w sprawie przyjęcia programu radnych, przeciw – 2, wstrzy- Powiatu. Radny przedstawił za 2014 r w porównaniu opieki nad zwierzętami bez- mało się – 3. krótką informację o składzie oso- z rokiem 2013 we wszystkich domnymi oraz zapobiega- • Uchwała Nr IV.24.2015 bowym Rady i komisjach działa- sołectwach. nia bezdomności zwierząt w sprawie wyboru członków jących w Radzie. Osobiście radny e). wniosek Komisji Oświatowej na terenie Gminy Turawa Zgromadzenia Związku Gmin pełni funkcje Przewodniczącego w sprawie wprowadzenia w 2015 r. Za przyjęciem gło- "Dolna Mała Panew" w Tura- Komisji Rewizyjnej. Następnie zmian w regulaminie kon- sowało 15 radnych, przeciw – 0 wie na okres kadencji 2014- przedstawił inwestycje Powiatu kursu zdobienia jaj. wstrzymało się – 0. 2018. Za przyjęciem głoso- prowadzone obecnie na terenie f). wniosek Komisji Oświatowej • Uchwała Nr IV.20.2015 wało 13 radnych, przeciw – 0, Gminy Turawa i plany inwesty- o wdrożenie w życie „Karty w sprawie zmiany Uchwały wstrzymało się – 3. Pomyłka cyjne na najbliższy okres. Życia” w proponowanym ter- Nr III/14/2015 Rady Gminy w liczeniu nie ma wpływu na minie do 1 maja 2015. Turawa z dnia 9 stycznia wynik. Przegłosowano również do reali- 2015r. w sprawie Uchwały • Uchwała Nr IV.25.2015 zacji przez Wójta wnioski złożone Więcej informacji znaj- Budżetowej Gminy Turawa w sprawie umocowania Prze- przez radnych w sprawie: dziecie Państwo na stronie na 2015 rok. Za przyjęciem wodniczącego Rady Gminy a). w sprawie ustawienia znaku internetowej głosowało 15 radnych, prze- Turawa do udzielenia pełno- drogowego B-5 ‘zakaz wjazdu www.bip.turawa.pl ciw – 0 wstrzymało się – 0. mocnictwa. Za przyjęciem samochodów ciężarowych” • Uchwała Nr IV.21.2015. głosowało – 15 radnych, prze- poniżej z napisem ‘za wyjąt- Uchwała nr III/17/2015 Rady Gminy Turawa

ARTUR GALLUS PRZEWODNICZĄCY RG TURAWA

UCHWAŁA NR III/17/2015 wym odprowadzaniu ścieków § 3. cia niniejszej uchwały. RADY GMINY TURAWA (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. Dopłata o której mowa w § 1 z dnia 9 stycznia 2015 r. 858 ze zm.) Rada Gminy i § 2 dotyczy odbioru ścieków § 5. w sprawie zatwierdzenia w okresie od 1 stycznia 2015 r. Traci moc Uchwała Rady Gminy dopłaty do odbiorców usług Turawa uchwala, co następuje: do 31 grudnia 2015 r. Turawa Nr XXIX/178/13 z dnia w zakresie zbiorowego § 1. 28 listopada 2013 r. odprowadzania ścieków na Ustala się dla taryfowych grup § 4. okres od 1 stycznia 2015 r. do odbiorców usług S-1, S-1a, S-3 i S-5 ,,Wodociągi i Kanaliza- § 6. 31 grudnia 2015 r. dopłatę w wysokości 2,30 zł netto cja Turawa" Sp. z o. o. z sie- Wykonanie uchwały powierza za jeden m3 ścieków. dzibą w Kotorzu Małym ogłosi się Wójtowi Gminy Turawa. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. zatwierdzenie dopłat, o któ- 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. § 2. rych mowa w § 1 w miejscowej § 7. o samorządzie gminnym (tj. Dz. Do dopłaty do ceny określonej prasie, a mianowicie w kwar- Uchwała wchodzi w życie U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.) w § 1 zostanie doliczony podatek talniku „FALA” oraz na stronie z dniem podjęcia z mocą obo- oraz art. 24 ust. 6 ustawy z dnia od towarów i usług- VAT. internetowej Urzędu Gminy wiązywania od 1 stycznia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym Turawa www.bip.turawa.pl 2015 r. zaopatrzeniu w wodę i zbioro- w terminie 7 dni od daty podję- 10 Kwartalnik GMINY TURAWA „Kolejne wybory przed nami” MŁODZIEŻOWA RADA GMINY TURAWA

Obecnie kończy się V kaden- Muzyka” i „Ping Pong w Tura- Przed nami kolejna sposob- cja, która trwała od 2012 do wie”. W kończącej się kaden- ność do poszerzenia grona 2014 roku. Funkcję przewod- cji Radni kontynuowali też osób, chcących aktywnie dzia- niczącego Młodzieżowej Rady realizację projektów takich łać na rzecz swoich środowisk Gminy Turawa sprawuje Wio- jak, rajd rowerowy czy waka- w strukturach MRGT. Mamy letta Dorn. Rada liczy 12 człon- cyjny turniej piłki nożnej dru- na myśli wybory na VI kaden- ków. Głównie realizuje inicja- żyn niezrzeszonych. Sukce- cję, które zgodnie ze Statu- tywy skierowane do młodzieży sywnie poszerzana była oferta tem zostaną przeprowadzone i pozostałych mieszkańców warsztatów- obok warsztatów 9 kwietnia 2015 roku o godzi- gminy oraz służące integra- kulinarnych zapoczątkowano nie 19.00. Wszystkie osoby cji lokalnego środowiska całej warsztaty florystyczne. Na w wieku od 14 do 28 lat chcące Po zatwierdzeniu kandydatów okolicy. Podejmowane działa- czas trwania V kadencji przy- działać na rzecz lokalnej spo- na radnych odbędą się wybory nia promują również Gminę padły obchody jubileuszu „10 łeczności, zachęcamy do kan- wewnętrzne na poszczególne Turawa na zewnątrz. W cza- lecia działalności Młodzieżowej dydowania na członka Mło- funkcje w Radzie. sie trwania V kadencji MRGT Rady Gminy Turawa”, który dzieżowej Rady Gminy Turawa. aktywnie włączyła się do zor- był okazją do podsumowania Wybory do MRGT nie są tak Wszelkie szczegółowe infor- ganizowania gminnego Finału podjętych inicjatyw i przyję- skomplikowane jak do samo- macje są dostępne na stronie Wielkiej orkiestry Świątecz- cia kierunków działalności na rządu, wystarczy pobrać „listę internetowej www.turawa.pl nej Pomocy, członkini MRGT kolejne lata. Przy tej okazji spo- poparcia kandydata”, zebrać w zakładce MRGT. Jeśli masz była też osobiście wolontariu- tkali się radni, którzy praco- dziesięć podpisów osób popie- wątpliwości i chcesz zadać nam szem podczas tego finału. Okres wali w MRGT na przestrzeni lat rających kandydata, a potem pytania, pisz do nas na Facebo- ostatnich lat to profesjonaliza- 2004 – 2014. Spotkanie sprzy- już tylko przyjść 9 kwietnia oku lub na naszego maila cja imprez, które możemy dziś jało wymianie doświadczeń 2015 roku o godzinie 18.00 [email protected]. nazwać cyklicznymi i sztan- i przemyśleń na temat jej dzia- do Urzędu Gminy w Turawie darowymi dla Rady, mowa tu łalności. z wypełnioną listą poparcia na o wydarzeniach: „Nas Łączy spotkanie weryfikacyjne. Informacja dla posiadaczy odpadów DANUTA PIWOWARCZYK

Od 2015 r. obowiązuje: nowy • karty przekazania odpadów, Podstawa prawna: katalog odpadów oraz nowe • karty ewidencji odpadów. 1. Ustawa z dnia 14 grudnia zasady i nowe wzory do prowa- 2012 r. o odpadach (Dz.U. dzenia ewidencji odpadów. Na stronie internetowej Mini- z 2013r. poz. 21 z późn.zm.) W ewidencji odpadów należy sterstwa Środowiska znajdują 2. Rozporządzenie Ministra stosować kody i nazwy rodza- się edytowalne wzory przed- Środowiska z dnia 12 grud- jów odpadów, uwzględniając miotowych kart. nia 2014 r. w sprawie wzo- § nowy katalog odpadów. www.mos.gov.pl rów dokumentów stosowa- (Ministerstwo Środowiska/ nych na potrzeby ewidencji Ewidencja odpadów musi być Środowisko/Odpady/Nowa odpadów (Dz.U. z 2014r. poz. prowadzona przez posiadaczy ustawa o odpadach/Nowe 1973) INFORMACJA odpadów zgodnie z zapisami wzory dokumentów stosowa- 3. Rozporządzenie Ministra DLA POSIADACZY art. 66-72 Ustawy o odpadach. nych na potrzeby ewidencji Środowiska z dnia 9 grudnia ODPADÓW DOTYCZĄCA Rozporządzenie Ministra Śro- odpadów). 2014 r. w sprawie katalogu NOWYCH WZORÓW dowiska z dnia 12 grudnia odpadów (Dz.U. z 2014r. poz. DOKUMENTÓW DO PRO- 2014r. wprowadziło nowe 1923) WADZENIA EWIDENCJI wzory: ODPADÓW marzec 2015 11 Wycinka drzew i krzewów JULIA ZIELIŃSKA

Wycinkę drzew i krzewów na kłujący, itp., a nie rodzaj czyli nek (odręczny na wniosku siedliskowy, wiek drzew terenie Gminy Turawa można np. sosna, świerk. Należy albo na osobnej kartce) lub (drzewostanu), gatunek podzielić na trzy różne rodzaje. zmierzyć obwód na wyso- mapę (do pobrania na wyżej główny, jaki tam występuje kości 1,3 m od gruntu. Pod- wymienionych stronach oraz gatunki, które wystę- 1. Wycinka drzew zgodnie kreślam słowo obwód, gdyż internetowych), na których pują w mniejszym udziale z ustawą o ochronie przy- często spotykam się, że we zaznaczamy wyraźnie, gdzie (podawany w udziale pro- rody. Przeznaczona jest dla wniosku wpisana jest śred- znajduje się przedmiotowe centowym). Oprócz opisu wszystkich, którzy chcą nica. Jeśli chcemy wyciąć drzewo/krzew, a następnie drzewostanu, zapisane wyciąć drzewo(a) i krze- krzew, lub ich większą ilość, określamy, w jakiej znajduje tam są również różnego w(y) na terenie przydomo- to oprócz gatunku poda- się odległości od budynków rodzaju zabiegi gospodar- wym, łące, polu uprawnym, jemy powierzchnię, jaką lub granicy nieruchomości. cze, jakie należy w lesie działce letniskowo – rekre- zajmuje w m². Należy też Innym również obowiąz- przeprowadzić w trakcie acyjnej, czyli wszędzie tam, podać przyczynę, dla któ- kowym załącznikiem jest obowiązywania planu (10 gdzie nie ma lasu. Wycinką rej składamy wniosek np. dokument potwierdzający lat). Są to zabiegi hodow- objęte są wszystkie drzewa drzewo uschło, jest mocno prawo do dysponowania lane (sadzenia, uzupełnie- i krzewy, które mają wię- pochylone na zabudowania nieruchomością. Dokument nia – poprawki), ochronne cej niż 10 lat. Wyjątkiem są i może się wywrócić, rośnie musi być aktualny i ważny (zabezpieczenie przed drzewa owocowe, czyli róż- w granicy nieruchomości, (jego ważność upływa po owadami, zwierzyną) oraz nego rodzaju jabłonie, śliwy, itp. Przy tej okazji, chciała- miesiącu). Tu możemy przed- użytki rębne i przedrębne grusze, itp., a także – z czym bym wspomnieć, iż drzewa, stawić wypis z ewidencji (trzebież, zręby, itp.), czyli co się często spotykam w Pań- które same się wywróciły, gruntów (do pobrania w Sta- i ile możemy wyciąć. Lasy stwa zapytaniach – orzech czyli tzw. wiatrołomy lub rostwie Opolskim – płatny), komunalne Gminy Turawa włoski oraz leszczyna. By wiatrowały, w wyniku wypis z księgi wieczystej (do również podlegają nadzo- tego dokonać, należy złożyć anomalii pogodowych, nie pobrania w sądzie rejono- rowi Starosty Opolskiego. wniosek o wycinkę danego wymagają zgody wójta. wym – płatny, lub samemu Gmina posiada stosowne drzewa lub krzewu. Wnio- Niemniej jednak, należy na stronach internetowych operaty, które zostały wyko- sek taki jest do pobrania na pisemnie powiadomić – darmowy) albo akt nota- nane przez firmę specjalizu- stronie internetowej www. wójta o takim przypadku. rialny, jeśli dopiero nabyli- jącą się w opracowywaniu bip.turawa.pl, można go Wracając do wniosku. Poda- śmy działkę. Natomiast jeśli planów. Czynią to osoby odebrać osobiście w pokoju jemy datę, kiedy planujemy działka jest dzierżawiona, do z wieloletnim doświad- nr 35 lub go sporządzić na wyciąć drzewo/krzew lub wniosku dołączamy zgodę czeniem, przeważnie zwykłej kartce, kierując informację, „że wycinka właściciela gruntu. z wykształceniem leśnym się punktami powołanej nastąpi po otrzymaniu oraz praktyką w zawodzie. ustawy. W wyżej wymienio- decyzji”. Kolejną sprawą jest 2. Wycinka drzew zgodnie Plany te opiniuje Nadleśni- nym wniosku należy podać: oświadczenie, które infor- z ustawą o lasach. Właści- czy danego Nadleśnictwa imię i nazwisko właści- muje, że znamy granicę swo- ciele lasów komunalnych (w zależności od tego, na ciela lub właścicieli (wspól- jej nieruchomości i wszyst- i prywatnych, czyli „nie- jakim terenie znajduje się nota małżeńska, rodzice kie drzewa/krzewy znajdują stanowiących Skarbu Pań- większość lasów), a następ- i dzieci, itp.), adres, a także się na wymienionej działce. stwa” podlegają nadzorowi nie są zatwierdzone przez numer działki, na której Oświadczamy również, czy Starosty Opolskiego. Jeśli Starostę. Gmina Turawa znajduje się drzewo/krzew. na danej działce prowa- jesteś właścicielem lasu, posiada 220 ha lasu, Pomocne mogą być nastę- dzona jest działalność gospo- należy przed przystąpie- w trzech kompleksach: pujące strony internetowe: darcza lub czy jesteśmy niem do wycinki skontakto- wokół Jeziora Średniego www.mapy.opolskie.pl oraz rolnikami. Bardzo istotną wać się z inspektorem w Sta- – Turawa, Jeziora Dużego – www.turawa.e-mapa.net. sprawą są własnoręczne rostwie Opolskim osobiście Rzędów oraz Jeziora Srebr- Dalej wymieniamy przezna- podpisy złożone przez – Opole, ul. 1 Maja 29, lub nego – Osowiec. Wszelkie czenie działki, tj. teren zabu- wszystkich właścicieli. Pod- telefonicznie (77) 5415147. zabiegi, jakie wykonujemy, dowany, łąka, pole uprawne, kreślam to, gdyż wniosek Dla lasów sporządzony jest wynikają z „Uproszczonego itp. Później wyliczamy niepodpisany, nie zostanie uproszczony plan urządze- planu urządzenia lasu dla wszystkie drzewa, które rozpatrzony. I przecho- nia lasu, pospolicie zwany lasów komunalnych Gminy chcemy wyciąć. Podajemy dzimy do meritum wniosku, operatem leśnym, raz na 10 Turawa”. Drzewostany, które oczywiście gatunek, czyli a mianowicie do załączni- lat. W operacie tym opisany wycinamy osiągnęły wiek np. sosna zwyczajna, świerk ków. Należy załączyć rysu- jest las od podstaw, tzn. typ rębny i zaczynają stopniowo » 12 Kwartalnik GMINY TURAWA

obumierać (zeszłoroczne prace pozyskaniowe. Podob- ści, może doprowadzić do drzew/krzewu. Przypomnę, » okolice Jeziora Srebrnego – nie jest w Lasach Państwo- wywrócenia się drzew pod- iż według nadal obowią- 135 lat, tegoroczne Jezioro wych. czas anomalii pogodowych. zujących przepisów, pod- Duże – 140 lat). Powierzch- Natomiast niedopuszczalne stawą jest wartość danego nie te w całości zostały lub 3. Pielęgnacja drzew i krze- jest „skrócenie” drzew/krze- drzewa + kara (x3), czyli zostaną odnowione (według wów zgodnie z ustawą wów o jakąś część w górnej dla przykładu sosna zwy- ustawy należy to zrobić o ochronie przyrody. Często części pnia, czyli w koronie czajna o obwodzie pnia 55 w ciągu 5 lat). Przy tej oka- wójt otrzymuje pisma lub (np. lipy przy ul. Głównej cm: (obwód) x (stawka za 1 zji przypomnę, że zgodnie telefony z prośbą o moż- w Ligocie Turawskiej). Nie cm obwodu) x (współczyn- z ustawą, na powierzchnie liwość przycięcia gałęzi dość, że źle to wygląda, to nik różnicujący zależny od odnowione jest „całkowity na drzewach i krzewach. również może przyspieszyć grubości pnia) x 3 = wartość zakaz wstępu” pod groźbą Według powyższej ustawy zamarcie drzewa/krzewu. kary, czyli: 55 cm x 37,63 zł/1 nałożenia mandatu kar- można przyciąć gałęzie, To prowadzi do ingeren- cm x 2,37 x 3 = 14 715,21 zł nego. A na zdrowy rozsądek które są suche, nadłamane cji szkodników owadzich nie wolno wchodzić dlatego, lub wchodzą w kolizję oraz grzybicznych (pato- Mam nadzieję, że dzięki temu by nie niszczyć sadzonek. z obiektami budowlanymi geny), które „wyczuwają” wyjaśnieniu poznają Państwo Gmina prowadzi również lub urządzeniami technicz- osłabienie drzewa/krzewu. zagadnienia, z którymi każdy sprzedaż drewna tartacz- nymi. Pozostawienie tzw. W takim przypadku, zgod- indywidualnie się boryka. nego, użytkowego oraz opa- „żagla” czyli wycięcie całko- nie z ustawą o ochronie W razie jakichkolwiek pytań łowego. Jest możliwość wite gałęzi w dolnej części przyrody, wójt wszczyna i wątpliwości, proszę dzwonić pozyskania drewna indywi- drzewa, lub do wysokości postępowanie administra- do Urzędu Gminy w Turawie dualnie, ale tylko i wyłącz- przeważnie oczu i pozo- cyjne w celu naliczenia lub w przypadku lasu do Staro- nie na powierzchniach, na stawienie ulistnienia (liści, kary finansowej za celowe sty Opolskiego. których ukończone zostały igliwia) tylko w górnej czę- doprowadzenie do zamarcia PROSUMENT OPOLSKI Program WFOŚiGW w Opolu DANUTA PIWOWARCZYK

„Program dofinansowania odnawialne źródła energii. towej WFOŚiGW w Opolu Forma dofinansowania Pro- zakupu i montażu odnawial- Program skierowany jest do (http://www.wfosigw.opole.pl) gramu „PROSUMENT OPOLSKI” nych źródeł energii ze środ- osób fizycznych i wspólnot Poniżej link: • Dotacja - częściowa refun- ków WFOŚiGW w Opolu” mieszkaniowych będących http://www.wfosigw.opole. dacja udokumentowanych właścicielami, współwłaści- pl/node/377 kosztów poniesionych przez PROGRAM WFOŚiGW cielami lub wieczystymi użyt- beneficjenta na zakup i mon- w OPOLU kownikami mieszkań i nie- Kontakt do WFOŚiGW w Opolu taż instalacji odnawialnych ruchomości zabudowanych WFOŚiGW w Opolu źródeł energii; Wychodząc naprzeciw oczeki- budynkami mieszkalnymi ul. Krakowska 53, 45-018 Opole • Program jest realizowany waniom potencjalnych inwe- położonych na terenie woje- tel. 77 45 37 611, 77 45 45 891 w latach 2014 - 2017; storów oraz mając na celu upo- wództwa opolskiego. wew. 103 i 150. • Budżet Programu na wszechnienie nowoczesnych Wsparciem finansowym faks 77 45 37 611 wew. 119. kolejne lata będzie okre- technologii służących ograni- w formie dotacji będą objęte ślany w corocznych planach czeniu niskiej emisji, wytwa- przedsięwzięcia polegające Cel Programu „PROSUMENT działalności i podawany do rzaniu energii cieplej i elek- na zakupie i montażu mikro- OPOLSKI” publicznej wiadomości na trycznej oraz wspieraniu instalacji odnawialnych źró- • Ograniczenie lub uniknię- stronie internetowej Fundu- inwestycji proekologicznych deł do produkcji energii ciepl- cie emisji zanieczyszczeń szu www.wfosigw.opole.pl. w regionie, Wojewódzki Fun- nej lub energii elektrycznej do środowiska w opolskich Na rok bieżący planowane dusz Ochrony Środowiska takie jak: pompy ciepła, insta- strefach ochrony powietrza; jest wydatkowanie w ramach i Gospodarki Wodnej w Opolu lacje solarne, systemy fotowol- • Upowszechnienie nowocze- Programu 3 mln. zł; uruchomił program dający taiczne, małe elektrownie wia- snych technologii służących Rodzaj beneficjentów, któ- możliwości finansowania trowe. ograniczeniu niskiej emisji rzy mogą ubiegać się o dotację przedsięwzięć wspierających Szczegóły oraz regu- oraz wytwarzaniu energii w ramach zakup i montaż instalacji wyko- lamin w/w programu znaj- cieplnej i elektrycznej; Programu „PROSUMENT rzystujących rozproszone, dują się na stronie interne- OPOLSKI” Osoby fizyczne marzec 2015 13 i wspólnoty mieszkaniowe Intensywność dofinansowania • 30 000 zł dla osób fizycz- nastąpiło nie wcześniej, niż będące właścicielami, współ- w ramach Programu „PROSU- nych; 60 dni kalendarzowych właścicielami lub wieczystymi MENT OPOLSKI” • 90 000 zł dla wspólnot przed datą złożenia wniosku użytkownikami lokali miesz- mieszkaniowych; o dofinansowanie (decyduje kaniowych i nieruchomości W ramach Programu na jeden Beneficjent może otrzymać data protokołu odbioru, zabudowanych budynkami budynek mieszkalny/lokal dofinansowanie w formie a jeżeli nie został sporzą- mieszkalnymi (jednorodzin- mieszkalny może być udzielone dotacji ze środków Funduszu dzony to data rachunku lub nymi i wielorodzinnymi) poło- tylko jedno dofinansowanie, w wysokości do 30 % kosztów faktury końcowej z adno- żonych na terenie wojewódz- a jego łączna kwota nie może kwalifikowanych, ale nie wię- tacją, że należność została twa opolskiego; być wyższa niż: cej niż: zapłacona), przy czym okres Przedmiot dofinansowania 1. w przypadku instalacji Kwota przypadająca na 1 KW kwalifikowalności kosztów w ramach Programu „PROSU- wykorzystującej jedno mocy wyprodukowanej ener- trwa od dnia 01.11.2014 r. do MENT OPOLSKI” odnawialne źródło energii: gii cieplnej lub elektrycznej, dnia 31.12.2017 r.; Dofinansowaniem objęte są • 15 000 zł dla osób fizycz- w zależności od rodzaju urzą- przedsięwzięcia polegające na nych; dzenia na który ma być prze- Źródło: Opracowanie WFO- zakupie i montażu instalacji • 45 000 zł dla wspólnot znaczona dotacja; ŚiGW w Opolu „Program dofi- odnawialnych źródeł do pro- mieszkaniowych; Warunki udzielenia dofinan- nansowania zakupu i montażu dukcji: 2. w przypadku instalacji sowania w ramach Programu odnawialnych źródeł energii ze 1. energii cieplnej: wykorzystujących równo- „PROSUMENT OPOLSKI” środków Wojewódzkiego Fun- • pompy ciepła; legle więcej niż jedno odna- duszu Ochrony Środowiska • instalacje solarne; wialne źródło energii elek- Dofinansowaniu podlegają i Gospodarki Wodnej w Opolu 2. energii elektrycznej: trycznej lub więcej niż jedno instalacje: na lata 2014 – 2017”, luty 2015r. • systemy fotowoltaiczne; odnawialne źródło ciepła • których wykonanie zostało • małe elektrownie wiatrowe; w połączeniu ze źródłem (źró- zakończone; dłami) energii elektrycznej: • zakończenie wykonania Jubilaci w Turawie AGNIESZKA BALEWSKA

Dnia 19 grudnia 2014 roku • Maria i Ewald Morawiec z • Hildegarda i Werner Król w Turawie odbyło się spotka- Kadłuba Turawskiego z Turawy-Marszałki nie Jubilatów, którzy obcho- • Anna i Franciszek Kulig • Gertruda i Walter Michal- dzili złote i diamentowe gody - z Kadłuba Turawskiego czyk z Zakrzowa Turaw- 20 par z całej gminy. • Elżbieta i Teodor Walosek skiego Wójt Gminy Waldemar Kampa z Kadłuba Turawskiego • Monika i Leonard Plotnik złożył dostojnym Jubilatom • Adelajda i Herbert Bensz z Zakrzowa Turawskiego życzenia zdrowia, radości z Ligoty Turawskiej • Gizela i Werner Wachta w otoczeniu dzieci i wnuków • Magdalena i Paweł Świerc z Zakrzowa Turawskiego oraz pomyślności w roku 2015, z Węgier • Gertruda i Oswin Frasek a także wręczył medale za dłu- • Aniela i Alfons Kornek z Zakrzowa Turawskiego goletnie pożycie małżeńskie. z Zawady • Adela i Paweł Czech Diamentowe Gody obchodzili: z Zawady Paulina i Franciszek Kokot • Elfryda i Teofil Długosz z Ligoty Turawskiej z Kotorza Małego • Notburga i Norbert Komor Złote Gody obchodziły nastę- z Węgier pujące małżeństwa: • Luzia i Heinrich Schwientek • Elfryda i Herbert Wieszołek z Węgier z Kotorza Małego • Maria i Józef Kania z Węgier • Hildegarda i Jan Panic • Erika i Diter Bartyla z Kadłuba Turawskiego z Zakrzowa Turawskiego 14 Kwartalnik GMINY TURAWA Wielki Człowiek Roman Respondek JERZY FARYS

Jeszcze niedawno, w czasie matyki uczniom szkół podsta- lacje. Bardzo lubiłem dosadne moich wielokrotnych rozmów wowych, gimnazjalnych i śred- słownictwo pana Romana, z panem Romanem, wspomniał nich – których przygotowywał dzięki któremu mógł wyra- mi, że na łamach Fali nie przed- do matury. Posiadał ten rzadki zić swoje emocje i niezadowo- stawiamy życiorysów wybit- talent, że w przystępny sposób lenie społeczne. Wielokrot- nych mieszkańców naszej potrafił wytłumaczyć metody nie powtarzał mi, że zawsze Gminy. Po tej rozmowie w gru- rozwiązania zadań matema- staje w obronie ludzi słabszych. dniowym numerze Fali uka- tycznych, gdy nie potrafili tego Ileż radości i dumy sprawiało zał się mój artykuł o wybitnym dokonać nawet nauczyciele mu, gdy mógł pomóc innym. kolarzu Joachimie Halupczoku. z wielkimi tytułami. Kochał Jeśli mieszkaniec, szczególnie Nie spodziewałem się, że wła- pracę z młodzieżą, a praca ta Osowca, nie radził sobie w pro- śnie w grudniu odejdzie z ludz- była jego pasją i przynosiła mu blemach życiowych, zawsze Pan Roman był bardzo dumny kiego padołu Roman Respon- wiele radości. Jednak nigdy służył radą albo pisał w jego ze swojej rodziny: syna Arka, dek. Zmarł w środę 17 grudnia nie pobierał za nią żadnego imieniu pisma do zwierzch- jego żony, a szczególnie nie- 2014 r. , nie doczekawszy świąt wynagrodzenia, dlatego z jego nich władz. Był wielkim spo- dawno narodzonej upragnionej Bożego Narodzenia, a jego świę- korepetycji korzystało wielu łecznikiem, ale również zago- wnuczki. Wiązał z nią tak wiel- tami był wypełniony po brzegi uczniów z całej okolicy, gdyż rzałem politykiem, jeszcze kie plany, chciał się nią opieko- kościół w Węgrach, w czasie nie wszystkich było stać na niedawno organizował struk- wać, bawić, być dla niej praw- jego pogrzebu. Pogrzeb zmar- indywidualne zajęcia z nauczy- tury Platformy Obywatelskiej dziwym dziadkiem. Często łego odbył się we wtorek 23 cielem. Jego sława - jako wybit- w Osowcu. Prawie do końca wspominał także swoją przed- grudnia. nego pedagoga była tak roz- swych dni pracował, zapew- wcześnie zmarłą żonę oraz jak Roman Respondek urodził się powszechniona, że udzielał niając opiekę dzieciom w cza- po jej śmierci zawalił mu się w Mesznie w 1946 r. Uczęszczał korepetycji nawet uczniom sie dowozu do naszych szkół. świat i musiał wypełniać obo- do szkoły podstawowej i techni- z odległych miejscowości. Wielokrotnie zastanawiałem wiązki domowe, których wcze- kum mechanicznego w Nysie. Poznaliśmy się dawno, nie się, kiedy Pan Roman miał czas śniej nie wykonywał. Studia na kierunku elektro- pamiętam już w jakich oko- na wypełnianie tak wielu obo- Zmarł człowiek, o którym mechanicznym realizował na licznościach, po prostu znali- wiązków. można powiedzieć, że nikt WSP w Opolu. Następnie reali- śmy się od dawna. Dla mnie Słowa podziękowania należą nie będzie go w stanie zastą- zował się zawodowo. Uczył i dla wszystkich, którzy go się wszystkim tym, którzy pić. W moich wspomnieniach m.in. matematyki i elektrome- znali był bardzo życzliwą osobą odwiedzali go w czasie choroby był ciepły, miły, sympatyczny, chaniki w opolskim więzie- pełną ciepła, zainteresowaną w szpitalu, szczególnie pra- wzbudzał zaufanie, a ludzie niu. W fabryce w Osowcu- jako problemami Gminy Turawa. cownicom szkoły w Osowcu do niego lgnęli. Nie wiem, czy zastępca kierownika produk- Przez kilka kadencji reprezen- i paniom opiekującym się Pan Roman mógł mieć wro- cji rozpoczął pracę w 1978 r. tował nas jako radny w sej- dowozem uczniów do szkół. gów, raczej nie, bo był za dobry. Z pracy zawodowej w fabryce miku powiatowym. Uwielbia- Roman Respondek zmarł, pozo- O tym, że miał wielu przyjaciół musiał zrezygnować po pierw- łem nasze wspólne rozmowy. stawiając w żałobie rodzinę, ale może świadczyć fakt, że tyle szym zawale w 1986 r. Wkrótce Gdy dzwonił do mnie do domu, również grono byłych i obec- osób odprowadziło go w ostat- został dyrektorem Domu Kul- zawsze pytał o stan zdrowia nych uczniów, a także bliż- niej drodze. tury w Osowcu, a po likwi- moich rodziców, a sam nigdy szych i dalszych znajomych. dacji etatu prowadził miej- nie narzekał. Bardzo lubiłem, scową świetlicę. Jednak całe gdy zwracał się do mnie ze sło- życie poświęcił bezinteresow- wami „panie Jerzy, jak się czują nej pracy z młodzieżą. Roman pana ojczulkowie”. Wtedy Respondek wykazywał nie- mówiłem o ich stanie zdrowia – bywały talent pedagogiczny, chorobach, a on cierpliwie słu- potrafił nauczyć tajników chał i nie przerywał mi, a na matematyki nawet każdego koniec powtarzał – dlaczego „głąba”. Najpierw w domu kul- ludzie muszą tak cierpieć. Gdy tury, a następnie w swoim zostałem radnym, jako jeden domu przybliżał tajniki mate- z pierwszych złożył mi gratu- marzec 2015 15 „Zwycięska” walka z niemczyzną w powojennej Gminie Turawa JERZY FARYS

Po II wojnie światowej zwy- Podobną walkę ze śladami czących istnienia niemczyzny, cięskie państwo polskie posta- niemieckości przeprowadziła jak napisy – słowa niemieckie, nowiło usunąć wszelkie ślady, Gromadzka Rada Narodowa dekoracje oraz innych pozo- które mogłyby świadczyć w Turawie. Stanisław Drosik stałości. Usunięto zbyteczne o wcześniejszej przynależno- przewodniczący GRN poinfor- dekoracje na grobach niemiec- ści Śląska do państwa niemiec- mował, że we wrześniu 1947 r. kich, napisy na pomnikach kiego. w wyniku odpowiednich cmentarnych oraz bramach Ochoczo do walki z niemczy- uchwał wznowiono akcje repo- kościelnych. Powyższe komi- zna przystąpiła Gminna Rada lonizacyjne i zwalczanie wszel- sje powołane zostały do „zli- Narodowa w Łubnianach, do kich objawów niemczyzny. Sta- kwidowania resztek niem- której w okresie powojennym rano się tego dokonać poprzez czyzny” w całym znaczeniu należały Węgry i Osowiec. Na usuwanie wszelkich znaków, tego pojęcia. Pierwszej rewi- sesji w dn. 23.11.1946 r. odczy- napisów i emblematów nie- zji gromadzkiej komitety doko- tano polecenie Prezydium Gro- mieckich. Urządzono także nały 31.10.1947 r., a druga miała madzkiej Rady Narodowej kursy oświatowe dla dorosłych nastąpić 3.11.1947 r. z Opola, że do 1.12.1946 r. należy oraz likwidowano książki W wyniku rewizji zostały usunąć wszystkie nagrobki w języku niemieckim. usunięte wszystkie: przydrożne pochodzenia nie- W czasie posiedzenia • napisy na dachach, mieckiego. Po dłuższej dys- Gminnej Rady Narodowej • prawie wszystkie napisy na kusji Powiatowa Rada Naro- w Turawie w dn. 27.09.1947 r. nagrobkach, dowa wystąpiła z wnioskiem Stanisław Drosik – przewod- • napisy na ręcznikach, ludność do zaniechania odna- do odpowiednich władz o eks- niczący GRN, nawiązując do poduszkach itp. wiania dekoracji grobów. Mimo humację zwłok poległych żoł- poprzednich uchwał dotyczą- • dekoracje grobów, a tam, tych apeli ludność specjalnie nierzy armii niemieckiej i przy- cych zwalczania niemczyzny, gdzie groby demonstracyj- w trosce o te groby dekorowała wiezienie ciał na cmentarze. wezwał do składania na każ- nie i prowokacyjnie były je w hełmy i malowała haken- Poinformowano jednak, że usu- dym posiedzeniu obszernego ponownie dekorowane kreuze, dlatego konsekwencje wanie nagrobków nie dawało sprawozdania, a w szczególno- groby zostały usunięte, ponoszą sami obywatele naszej żadnych rezultatów, gdyż były ści z poczynionych w tym kie- • napisy reklamowe w restau- gminy. one po czasie przez nieznanych runku prac, przez poszcze- racjach, sklepach i warsz- Na koniec posiedzenia GRN sprawców odnawiane. gólnych członków GRN. tatach. w Turawie w dn. 19.11.1947 r. W czasie zebrania sołty- Postanowiono powiększyć Dzięki tej akcji urucho- poruszono sprawę usuwania sów w dn. 15.02.1946 r. w Łub- liczbę akcji i konsekwencje miono kursy repolonizacyjne niemczyzny. Poinformowano, nianach wójt Władysław Ficoń w zwalczaniu wszelkich przeja- dla dorosłych, które odby- że wielką bolączką było usu- polecił sołtysom: Langoszowi wów niemczyzny. wały się regularnie. W akcji wanie niemieckich napisów z Węgier i Janusowi z Osowca Na posiedzeniu Gminnej Rady zmiany nazwisk niemieckich z nagrobków. Przewodniczący usunąć wszystkie napisy nie- Narodowej w Turawie z dn. na nazwiska o brzmieniu pol- stwierdził z bólem, że wielo- mieckie na domach i ulicach 5.11.1947 r. , w związku z akcją skim do 31.10.1947 r. załatwiono krotne napominania pozostały i zastąpić je napisami polskimi. repolonizacyjną i zwalczaniu 19 wniosków, a 21 wniosków bez echa. Zwrócił się raz jesz- W międzyczasie komisje wery- niemiecczyzny w poprzednich wydano na zmianę imienia. cze do wszystkich radnych, by fikacyjne decydowały o przy- uchwałach, sekretarz gminy Głos w tej sprawie zabrał wraz z sołtysami i księżmi pro- znaniu miejscowej ludno- J. Bokało przedstawił szcze- Karol Moch podkreślając, że boszczami starali się w krót- ści obywatelstwa polskiego. gółowe sprawozdanie. W każ- akcja znalazła negatywną opi- kim czasie je usunąć, bowiem Osoby, które nie przeszły wery- dej gromadzie powołano spe- nie niektórych mieszkańców, w przeciwnym razie będzie fikacji i zostały uznane za cjalne komisje w składzie 5–12 szczególnie w czasie usuwania oddelegowany z urzędu czło- Niemców, mogły wnosić odwo- osób. Komisje te miały za zada- niemieckich nagrobków. Sekre- wiek, który będzie niszczył łania do 28.03.1946 r. Odwołać nie dokonać rewizji w każ- tarz gminy J. Bokało wyjaśnił, powyższe napisy. można było się osobiście w Sta- dym gospodarstwie, lokalach że zarząd gminy przez półtora 1.01.1948 r. Zarząd Gminy rostwie Powiatowym w Opolu, restauracyjnych, sklepach, roku usuwał zbyteczne deko- w Turawie chwalił się, że jednakże odwołanie należało warsztatach i podobnych miej- racje na tych grobach. Wzy- wykonał dużą pracę w zwal- udokumentować. scach. Szukano śladów doty- wał wielokrotnie miejscową czaniu niemczyzny, szczegól- » 16 Kwartalnik GMINY TURAWA

nie w IV kwartale 1947 r. i nale- i prywatne nadal używały wag oddać w tut. Zarządzie Gmin- książki o tematyce religijnej. » życie wywiązał się ze swojego z niemieckimi napisami. Na nym pokój nr 2. Władzom nie udało się zadania. kasach były widoczne napisy Ponadto zwraca się szcze- jednak zniszczyć wszelkich Akcja repolonizacyjna nie dała RK i Rpf, a takie napisy draż- gólnie uwagę na posługiwa- śladów przynależności Ślą- jednak jeszcze pozytywnych niły uczucia polskiego klienta, nie się jedynie i wyłącznie ska do Niemiec. W domach rezultatów. Ludność miejscowa dlatego też należało usunąć tak w domu, jak i w miejscach nieraz zachowały się książki nie chciała uczęszczać na odważniki i kasy z niemieckimi publicznych językiem polskim. oraz przedmioty codziennego kursy repolonizacyjne, prze- napisami. Ostateczny termin usunię- użytku z niemieckimi napi- prowadzane w każdej groma- Zarząd w Turawie otrzy- cia niemczyzny ustala się na sami. Można je podziwiać cho- dzie. Uchwalono, by na każdy mał pismo z powiatu, że do dzień 1.02.1948 r. Po terminie ciażby w Wiejskiej Izbie Regio- kurs repolonizacyjny wysłać 30.06.1948 r. należy zebrać tym specjalne lotne komisje nalnej w Ligocie Turawskiej. delegata celem stwierdzenia wszystkie książki niemiec- będą przeprowadzały rewizje Obecnie przyzwyczailiśmy nieobecności kursantów. Na kie i odesłać je do Starostwa w mieszkaniach prywatnych, się do wielokulturowości Ślą- cmentarzach znajdowały się w Opolu referatowi społeczno biurach, sklepach itp. I w razie ska i jego bogatej historii. Tylko jeszcze napisy niemieckie oraz – politycznemu. Jeżeli akcja niezastosowania się do powyż- ludziom zacofanym przeszka- zniekształcone napisy pol- miałaby nie przynosić rezulta- szego winni zostaną pocią- dzają ślady wpływu wielu kul- skich imion i nazwisk. Zobo- tów należało ją powtórzyć. gnięci do odpowiedzialności tur na Śląsk, chociażby tablice wiązano wezwać wszystkich Poniżej przedstawiam ogło- karno – administracyjnej. z dwujęzycznymi nazwami właścicieli nagrobków i tablic szenie z 18.06.1948 r. wydane miejscowości. pamiątkowych do usunięcia przez Zarząd Gminny w Tura- Wójt Jan Antoniewicz W czasie remontu obej- napisów niemieckich w termi- wie. wysłał w dn. 20.07.1948 r. ścia kościelnego w plebanij- nie do 1.02.1948 r. Zwrócono się pismo do Starostwa Powiato- nym ogrodzie w Ligocie Turaw- do księży proboszczów w Bier- Ogłoszenie wego w Opolu, że w sklepach skiej w 2012 r. odnaleziono dzanach, Ligocie Turawskiej W związku z likwidacją wszel- spółdzielczych jak i w domach tablicę m.in. z grobu wielkiego i Kotorzu Wielkim z prośbą kich śladów hitlerowsko – nie- prywatnych ślady niemczy- ligockiego nauczyciela Karla o wezwania miejscowej ludno- mieckiej okupacji zarządzam: zny całkowicie zostały zlikwi- Günther. W okresie powojen- ści do usunięcia z nagrobków 1. Usuwać napisy niemiec- dowane. Tydzień później, 29 nym grób ten także został zli- napisów niemieckich. W razie kie na nagrobkach cmen- lipca wysłano z Turawy do Sta- kwidowany, gdyż nowej powo- nieusunięcia napisów miesz- tarnych, na murach, na rostwa Powiatowego w Opolu jennej władzy przeszkadzały kańcy mieli zostać pociągnięci drzwiach, wagach i kasach wykaz 14 książek niemieckich niemieckie napisy. Pomnik do odpowiedzialności karno- sklepowych. zabranych w akcji repoloni- ten, jak i inne, znalazły się administracyjnej i na ich koszt 2. Usunąć wszelkie napisy zacyjnej. 8.09.1948 r. wysłano w plebanijnym ogrodzie, gdyż usunąć napisy niemieckie. niemieckie na przedmio- do Starostwa Powiatowego ludzie zakopywali właśnie tam Zachowało się cie- tach użytku domowego, jak w Opolu wykaz kolejnych 13 tablice, które nie chcieli, by kawe pismo rangi powiato- popielniczkach, solniczkach książek niemieckich zabra- zostały zniszczone. wej z 11.06.1948. Stwierdzono i bieliźnie. nych po ponownej akcji repo- w nim, że sklepy spółdzielcze Wszelkie książki niemieckie lonizacyjnej. Były to głównie Poradnia psychologiczno – pedagogiczna w Ozimku PORADNIA Z OZIMKA

Poradnia Psychologiczno – dzieci. Poradnia swoją działal- cholodzy, pedagodzy, neurolo- • określenie poziomu rozwoju Pedagogiczna funkcjonuje na nością obejmuje cztery gminy gopeda, tyflopedagodzy, surdo- intelektualnego, społecz- terenie Ozimka od wielu lat. Powiatu Opolskiego, gminę pedagog, doradca zawodowy) nego i emocjonalnego dzieci Została założona w 1978 roku. Ozimek, Turawa, Chrząsto- oferują: w wieku od 0 – 3 roku życia Otacza opieką psychologiczno wice i Tarnów Opolski. W swej • badania diagnostyczne psy- oraz w wieku przedszkolnym, – pedagogiczną i logopedyczną ofercie proponuje różnorodne chologiczne i pedagogiczne • diagnozę sytuacji wycho- dzieci od chwili urodzenia formy pomocy: uczniów w przypadku wawczych i pomoc rodzi- poprzez wszystkie etapy edu- • psychologicznej, trudności dydaktycznych com, dzieciom, młodzieży kacyjne. Wspiera rodziców • logopedycznej, i specyficznych trudności i nauczycielom w celu pod- i prawnych opiekunów, a także • pedagogicznej. w nauce (dysleksja, dysorto- jęcia działań profilaktycz- nauczycieli i wychowaw- grafia, dysgrafia, dyskalku- nych, mediacyjnych i inter- ców w sprawach dotyczących Zatrudnieni specjaliści (psy- lia), wencyjnych, marzec 2015 17

• diagnozę i terapię logope- niem społecznym. dyczną, • zajęcia korekcyjno – kom- Zespół orzekający poradni pensacyjne dla dzieci z trud- wydaje również : nościami w nauce oraz ze • orzeczenia o potrzebie indy- zdiagnozowanymi specyficz- widualnego obowiązko- nymi trudnościami w nauce, wego rocznego przygoto- • pomoc terapeutyczną wania przedszkolnego dla w przypadku trudności dzieci, których stan zdrowia emocjonalnych i wycho- uniemożliwia lub znacznie wawczych u dzieci (terapia utrudnia uczęszczanie do indywidualna i rodzinna), przedszkola lub oddziału • pomoc w wyborze kierunku przedszkolnego zorganizowa- kształcenia i określenia pre- nego w szkole podstawowej, ferencji zawodowych, • orzeczenia o potrzebie indy- • prowadzenie warsztatów widualnego nauczania dzie- EEG Biofeedback prowadzą gowy dostosowany do indywi- psychoedukacyjnych na ciom i młodzieży, których do poprawy pracy mózgu, co dualnych potrzeb i możliwości terenie szkół i placówek (na stan zdrowia uniemożliwia z kolei skutkuje poprawą funk- pacjenta. Trening prowadzony zaproszenie szkół i placówek), lub utrudnia uczęszczanie cjonowania całego organizmu metodą Warnkego zawiera • prowadzeni warsztatów do szkoły, i poprawia jakość życia. zadania odpowiadające 14 pró- i szkoleń dla Rodziców, • orzeczenia o potrzebie zajęć Metodę EEG Biofeedback pole- bom diagnostycznym. • badania przesiewowe rewalidacyjno – wychowaw- camy w szczególności dzieciom w ramach profilaktyki dys- czych dla dzieci upośledzo- i młodzieży : Trening opiera się na dwóch leksji, a także przesiewowe nych w stopniu głębokim. • z zaburzeniami koncentracji zasadniczych filarach: badania słuchu, wzroku uwagi, 1. Automatyzacja przetwarza- i mowy za pomocą multime- Do Poradni Psychologiczno • nadruchliwością psychoru- nia słuchowego, wzroko- dialnego programu „Mówię, – Pedagogicznej można zgła- chową, wego i motorycznego. Widzę, Słyszę”. szać się bez skierowania. • trudnościami w uczeniu się, 2. Automatyzacja koordynacji Korzystanie z naszej oferty • dysleksją, półkul mózgowych. Po przeprowadzonych bada- jest dobrowolne i nieod- • obniżoną samooceną. niach specjaliści formułują opi- płatne. Trening biofeedback wycisza Terapią obejmuje się osoby nię. Na jej podstawie szkoła nadpobudliwość, niepokój, lęki, z objawami Centralnych Zabu- bądź placówka organizuje Poradnia w Ozimku wyposa- poprawia koncentrację uwagi, rzeń Przetwarzania Słucho- dziecku odpowiednie formy żona jest w liczne testy dia- poprawia szybkość zapamię- wego. Metoda ta pozwala na pomocy psychologiczno – peda- gnostyczne, pomoce do terapii tywania, uczenia się i przypo- poprawę funkcjonowania gogiczno – logopedycznej. logopedycznej i psychopeda- minania materiału, wpływa dziecka w zakresie central- Poradnia w Ozimku wydaje gogicznej. Posiada bogaty księ- dodatnio na samoocenę. nego przetwarzania słucho- również opinie o potrzebie gozbiór literatury specjali- wego, wzrokowego, koordyna- wczesnego wspomagania roz- stycznej, dysponuje sprzętem W Poradni stosujemy rów- cji wzrokowo – ruchowej oraz woju dziecka od chwili wykry- komputerowym wraz z opro- nież diagnozę i terapię metodą w obszarze świadomości wła- cia niepełnosprawności do roz- gramowaniem . Systematycz- Warnkego. Przeznaczona jest snej motoryki i równowagi. poczęcia nauki w szkole oraz nie zaopatrywana jest w nowo- ona dla dzieci i młodzieży, Wykorzystywany w terapii orzeczenia o potrzebie kształ- czesne programy komputerowe u których występują trudności sprzęt jest atrakcyjny dla dzieci cenia specjalnego dla dzieci nie- pomocne w działaniach diagno- w zakresie prawidłowego czy- np. BrainBoy Universal Pro- pełnosprawnych: stycznych i terapeutycznych. tania, pisania i mówienia. Jako fessional (poradnia posiada 5 • niesłyszących i słabosłyszą- jedyna placówka w Powiecie indywidualnych zestawów), co cych; Od kilku lat w pracy terapeu- Opolskim dysponujemy peł- sprawia, że mozolne ćwiczenia • niewidomych i słabowidzą- tycznej Poradni wykorzysty- nym, nowoczesnym oprzyrzą- postrzegane są znacznie pozy- cych; wana jest nowoczesna metoda dowaniem i wyszkoloną w tym tywniej i dają lepsze efekty. • z niepełnosprawnością trenowania mózgu EEG Biofe- zakresie kadrą. ruchową, w tym z afazją; edback. Metoda ta stosowana Procedura diagnostyczna Obecnie jesteśmy w trakcie • upośledzonych umysłowo; jest do terapii dzieci i młodzieży w metodzie Warnkego składa przygotowań do uruchomienia • z autyzmem, w tym z zespo- z różnego rodzaju zaburzeniami się z 14 kroków. Każde z zadań w Poradni pomocy dla dzieci łem Aspergera; i chorobami psychosomatycz- testowych bada inną kompe- najmłodszych w ramach wcze- • z niepełnosprawnościami nymi, może służyć również tencję z zakresu percepcji wzro- snego wspomagania rozwoju. sprzężonymi; ludziom zdrowym i aktyw- kowej, słuchowej oraz moto- • a także: nym, intensywnie uczącym ryki. Serdecznie zapraszamy do • niedostosowanych społecznie; się, obarczonym dużą odpowie- W oparciu o wynik uzyskany skorzystania z naszych usług. • zagrożonych niedostosowa- dzialnością i stresem. Treningi w procesie diagnozy, terapeuta opracowuje program trenin- DZIĘKUJEMY ! 18 Kwartalnik GMINY TURAWA Dyżur poselski w Turawie BARTŁOMIEJ KITA

Dnia 11 lutego poseł Ryszard Galla dyżurował w Urzędzie Gminy Turawa. Tematem wio- dącym dla mieszkańców gminy oraz Wójta Kampy było bezpie- czeństwo powodziowe w gminie. Mieszkańcy poruszali tematy związane z wałami na rzece Mała Panew, pogłębia- niem koryta rzeki oraz polityką względem zbiornika Turawa. Dla gminy Turawa tematy związane ze zbiornikiem peł- względów bezpieczeństwa, ale -rekreacyjnych. Kolejnym waż- ców było wsparcie jednostek nią funkcję strategiczną ze także i z powodów turystyczno- nym tematem dla mieszkań- OSP na terenie gminy. Zimowa przerwa świąteczna ADAM BOCHENEK

Tegoroczne ferie zimowe dla dzieci z Opolszczyzny przy- padły na pierwszą turę, czyli od połowy stycznia. Po wytę- żonej pracy, związanej z obo- wiązkiem szkolnym, strudzona dziatwa szkolna zasłużyła na odpoczynek. W związku z tym ktoś musiał pracować, by inni mogli odpoczywać. Na szczę- ście w naszej gminie nie brakuje jeszcze osób, które z wielkim zaangażowaniem poświęcają swój czas na organizowanie dzieciom wolnego czasu tak, by się z edukowaniem dzieci i mło- zajęcia w czasie ferii. Zacznę Nad bezpiecznym przebie- odpoczywając nabierały nowej dzieży. od miejscowości, gdzie w zaję- giem zajęć czuwały oprócz pani wiedzy i umiejętności. O tym, ciach wzięło udział najwięcej dyrektor, również P. Katarzyna że to niełatwe zadanie, wie W kilku miejscowościach dzieci, bo aż 90. W Osowcu, bo Reguła i p. Ewelina Weber, każdy komu przyszło mierzyć naszej gminy zorganizowano to o nim mowa, zajęcia odby- a czasie wyjazdu do Opola panie wały się w szkole pod bacznym wsparły się pomocą rodziców. okiem Pani Dyrektor Kariny Loch. To na jej barkach spo- Dzieci z Ligoty Turawskiej oraz czął trud organizacji „Zimowej z Zakrzowa Turawskiego miały frajdy”, czyli kilku dni zabawy, niebywałą okazję poprzeby- nauki i wypoczynku. Dzieci wać w krainie baśni i bajek, były w kinie oraz w Teatrze jakie same stworzyły. Hasłem Lalki i Aktora w Opolu, brały przewodnim zajęć, które udział w zajęciach prozdrowot- odbyły się w zakrzowskiej nych, teatralnych, w licznych świetlicy, były baśnie i bajki. grach, zabawach i konkursach. Dzieci przygotowywały stroje marzec 2015 19 dla wykreowanych przez sie- przez Urząd Gminy w Tura- rocznych zajęć za pracę na bie postaci, a następnie wzięły Tegoroczne ferie, jak co roku, wie, ze środków przeznaczo- rzecz naszych dzieci i bezpiecz- udział w przedstawieniu, które dla dzieci minęły zbyt szybko. nych na przeciwdziałanie alko- nie przeprowadzone przedsię- same wymyśliły, oczywiście Nie wszędzie udało się zorgani- holizmowi. Bardzo dziękuję wzięcia. pod bacznym okiem opieku- zować zajęcia, jednak tam gdzie wszystkim opiekunom tego- nów i wolontariuszy. Cały pro- były, stały na wysokim pozio- gram przygotowała P. Kinga mie i dzieci z uśmiechem na Michalczyk, której pomagały p. twarzy wspominają te chwile. Monika Patoła i Ewelina Slotta Dały one wiele satysfakcji i na oraz wolontariusze. Nie zapo- pewno pozwoliły przyswoić mniano o babciach i dziadkach, nową wiedzę i umiejętności. Bo dla których dzieci wykonały z dziećmi, jak mówi powiedze- laurki. Ważne jest, że dzieci nie, jest jak z walizką : co wło- korzystały dodatkowo z pienię- żysz, to wyciągniesz. dzy, które same zarobiły w czasie kiermaszu świątecznego. Wszystkie zajęcia, z wyjątkiem Nie zabrakło licznych gier, tych organizowanych w biblio- zabaw i konkursów oraz piecze- tece, zostały sfinansowane nia kiełbasek, które ze smakiem zostały przez dzieci zjedzone. Całość zwieńczył wyjazd do kina i poczęstunek w ulubionej przez dzieci restauracji.

Jak co roku dzieci z Zawady i Kotorza Wielkiego razem spędzały kilka dni zimowego wypoczynku. Oprócz wspól- nych wyjazdów do kina i do Aquaparku, w każdej z tych miejscowości odbywały się zajęcia w świetlicach. Nie bra- kowało ciekawych i kreatyw- nych zajęć, które P. Ewelina Tomechna oraz Iwona Socha przygotowały i poprowadziły. Również i tutaj opiekunki w czasie wyjazdów mogły liczyć na pomoc rodziców. W Kadłubie Turawskim cho- ciaż nie funkcjonuje obecnie świetlica środowiskowa, to Dyrektor pani Krystyna Bor- kowska zorganizowała dla dzieci wyjazd do opolskiego kina. Chociaż w ten sposób postanowiła zadbać o wolny czas dzieci z Kadłuba Turaw- skiego.

Pani Grażyna Szczurek, która pełni funkcję kierownika Gminnej Biblioteki Publicz- nej zorganizowała w tym roku spotkanie z autorką książek dla dzieci P. Wiolettą Piasecką oraz zajęcia dla dzieci, liczne kon- kursy, czytanie bajek, zajęcia artystyczne oraz plastyczne. 20 Kwartalnik GMINY TURAWA Spotkanie opłatkowe KRYSTYNA BORKOWSKA

„Na próżno Chrystus rodzi I oraz wzruszające przedstawie- Następnego dnia (6 lutego) do konkursów. Chętni ucznio- się w żłobie, jeśli się nie naro- nie pt. „Dziewczynka z zapał- gościliśmy nasze Babcie i Dziad- wie pilnie rozwiązują zada- dzi w tobie” kami” w wykonaniu uczniów ków. Dzieci zadedykowały im nia matematyczne pod kątem Takie motto przyświecało tego- klasy II i III. Na zakończenie inscenizację, wiersze, piosenki, „Kangura Matematycznego”, rocznemu spotkaniu opłat- wszystkie dzieci zaśpiewały w których dziękowały za bez- przygotowują się do konkursu kowemu dla samotnych, zor- radosną pieśń w języku nie- warunkową miłość, pomoc recytatorskiego oraz kon- ganizowanemu w niedzielne mieckim. Oczywiście – jak co i wsparcie w każdej sytuacji. kursu z języka niemieckiego. popołudnie w remizie OSP roku – nasz zespół pod kierun- Karnawał minął, zaczęliśmy Życzymy wytrwałości i powo- Kadłub Turawski. Organizato- kiem pana Rajmunda Wiechy gorączkowe przygotowania dzenia ! rem spotkania był nasz sołtys – uświetnił spotkanie pięknymi Pan Ernest Grzesik, który przy kolędami. pomocy pań z DFK zadbał, aby Swoimi występami nasi na stołach znalazły się wszyst- uczniowie pragnęli najlepiej, kie tradycyjne potrawy. Swoją jak potrafią, zaakcentować obecnością zaszczycił nas Pan radość ze zbliżających się Świąt wójt – Waldemar Kampa, ks. Bożego Narodzenia. Proboszcz – Sławomir Pawiń- Drugie półrocze rozpoczęliśmy ski, ks. Wikary – Tomasz Main- wesoło i artystycznie. Zapla- tok oraz Pan Jerzy Farys – nowany wcześniej bal kar- nowo wybrany radny Kadłuba nawałowy odbył się 5 lutego. Turawskiego. Zabawę poprowadziła anima- Goście degustowali wigilijne torka z Opola. W ciekawych, dania i podziwiali występy wymyślnych strojach bawili- naszych uczniów: jasełka śmy się wyśmienicie. Domino- zaprezentowane przez przed- wała tematyka ,,Baśni z tysiąca szkolaków i uczniów klasy i jednej nocy”. Grupa przedszkolnych dziewczynek w anielskim walczyku

Występ kl. II - III Karnawałowe szaleństwa

Kolędy w wykonaniu pierwszoklasistów Przedstawienie jasełkowe w wykonaniu przedszkolaków marzec 2015 21 Jasełka w Publicznym Przedszkolu w Kotorzu Małym SABINA WĘGRZYN-GAWEŁ

"Cicha noc, święta noc..." – słowa tej kolędy, a także innych wprowadzających w świą- teczny nastrój rozbrzmiewały 17.12.2014 roku w Publicznym Przedszkolu w Kotorzu Małym. Tego dnia bowiem odbyły sie jasełka grupy młodszej przygotowane przez panią Gra- żynę Kowalską. Wśród zapro- szonych na tę uroczystość gości byli: Wójt Gminy Turawa Wal- demar Kampa, ksiądz proboszcz Rajmund Kała, rodzice przedszkolaków oraz najmłodsi milusińscy. Nad przebiegiem wie- czoru czuwała pani dyrektor, która powitała zebranych oraz wychowawczyni grupy młodszej. Następnie wręczyli małym aktorm upo- i bez skrępowania udzialały lami, kiedy sami byli w wieku pojawiły sie aniołki, pasterz, minki, za które dzieci serdecz- się wokalnie do mikrofonu. swoich pociech i z utęsknie- Józef i Maryja, górnicy nie podziękowały. Bo kto, jak nie dzieci, potrafi niem wypatrywali pierwszej i narratorzy, czyli odgrywający Świąteczną atmosferę z pełną naturalnością i uro- gwiazdki na niebie. główne role w jasełkach przed- podkreślały nastrojowe świa- kiem śpiewać jedne z najpięk- Serdeczne podziękowa- szkolaki. Z ogromnym zaan- tełka, choinka, śpiew kolęd niejszych kolęd? Dzięki temu nia należą się pani dyrektor gażowaniem zaprezentowały wszystkich zebranych i słodkie wszyscy zgromadzeni mogli Ewie Kunc i wszystkich pra- scenkę Narodzenia Pańskiego, pierniczki na stołach. Co chwilę poczuć atmosferę zbliżających cownikom przedszkola za przy- wzruszając przy tym swoich można było usłyszeć głosy się świąt Bożego Narodzenia, gotowanie i zorganizowanie rodziców i zebranych gości. przedszkolaków, które z ochotą a dorośli zatęsknić za chwi- tego niezwykłego spotkania. Ksiądz proboszcz oraz wójt Wszyscy w szkole trzymamy formę! MAŁGORZATA BASAJ

Publiczna Szkoła Podstawowa ską Federację Producentów poprzez promocję zasad aktyw- cza poza podstawę progra- w Ligocie Turawskiej w lutym Żywności Związek Pracodaw- nego stylu życia i zbilansowa- mową i programy nauczania 2015 roku przystąpiła do IX ców w ramach realizacji stra- nej diety, w oparciu o odpo- szkoły. Projekty winny służyć edycji Ogólnopolskiego Pro- tegii WHO dotyczącej diety, wiedzialność indywidualną promocji aktywności fizycz- gramu Edukacyjnego „Trzymaj aktywności fizycznej i zdrowia. i wolny wybór jednostki. nej, uczyć prawidłowego czyli formę!", z hasłem przewodnim Celem programu "Trzymaj Program pomaga rozwi- zróżnicowanego i zbilansowa- „Rodzino trzymaj formę”. formę!" jest edukacja w zakre- jać zainteresowania uczniów nego sposobu odżywiania się Program ten współorgani- sie trwałego kształtowa- i poszerza ich wiedzę o świe- dzieci i młodzieży, ze szczegól- zowany jest przez Główny nia prozdrowotnych nawy- cie. Realizowany jest metodą nym uwzględnieniem odpo- Inspektorat Sanitarny oraz Pol- ków wśród młodzieży szkolnej projektu, dzięki czemu wykra- wiedzialności indywidualnej » 22 Kwartalnik GMINY TURAWA

za zdrowie i zasady wolnego swego tętna spoczynkowego » wyboru. i po wysiłku, umiemy obliczyć Temat ten jest bardzo ważny swoje BMI, wiemy jaką mamy i rozległy, więc wszyscy sylwetkę ciała, rozumiemy w szkole ostro wzięli się do pojęcie słów nadwaga, otyłość, pracy. Na lekcjach techniki anoreksja, bulimia. Jak samo dzieci uczyły się o składnikach hasło głosi „Trzymaj formę” nie pokarmowych, z czego końco- zapomnieliśmy również o tej wym efektem pracy były wła- ruchowej. Wciąż poznajemy snoręcznie wykonane pira- nowe dyscypliny sportowe, midy zdrowia. Nie zabrakło rozciągamy nasze ciało na lek- także zasad zdrowego odżywia- cjach wychowania fizycz- nia, zbilansowanej diety, pro- nego, gimnastyki korekcyjno- pagowanie picia czystej wody -kompensacyjnej, SKS-ach. – podstawowego składnika Oceniamy swoją sprawność naszego organizmu, warzyw fizyczną podczas wykonania i owoców. Indeksu Sprawności Fizycznej Uczniowie sami przygoto- wg K. Zuchory, testu Coopera wali na zabawę karnawałową i innych, pamiętamy o spędza- zdrowe, warzywne i owocowe niu czasu na świeżym powie- sałatki oraz przekąski, aby pod- trzu np.: Nordic Working, gry czas świetnej imprezy nie odży- i zabawy na śniegu, a żeby tego wiać się niezdrowymi chip- nie było za mało, jako nauczy- sami, batonami, itp. Tematy ciel wychowania fizycznego o zdrowym odżywianiu już od , a zarazem instruktor rekre- dawna są nagłaśniane w naszej acji ruchowej i aerobiku prze- szkole przy różnych projek- prowadziłam dla klas IV-VI tach, akcjach jak np.: „Śniada- wyczerpujące, ale przyjemne nie daje moc”, „Owoce w szkole”, zajęcia fitness. By bardziej „Mleko w szkole”, organizowa- poznać zwyczaje żywieniowe nych w minionym roku spotka- i ruchowe naszych dzieci i ich niach z dietetykami żywienia, rodziców, przeprowadziliśmy czy wspólne oglądanie filmów ankietę, która pomogła głę- na temat zdrowej żywności. biej poznać nasze środowisko Tym razem dokładniej przyj- lokalne. Na tym projekt „Trzy- rzeliśmy się żywności, ponie- maj formę” w naszej szkole się waż nauczyliśmy się czytać nie kończy, wciąż będziemy etykiety na produktach oraz propagować zdrową żywność nowe sposoby ich znakowania. i aktywność ruchową, a nowe Na lekcjach języka polskiego, pomysły wciąż się rodzą w gło- matematyki, przyrody, wycho- wach naszych nauczycieli wania fizycznego uczymy i aktywnych uczniów. się i doskonalimy pomiary marzec 2015 23

Wiadomości z Osowca

ARTUR GALLUS PRZEWODNICZĄCY RADY GMINY TURAWA

W dniu 9 grudnia w sali gogów, którą sprawował ks. OSP w Osowcu, jak co roku, bp. Rudolf Pierskała wraz z ks. odbyło się spotkanie z Mikoła- Marcinem Wilczkiem oraz jem dla dzieci członków DFK proboszczem ks. Tadeuszem w Osowcu. W spotkaniu uczest- Mucem. Słowo Boże wygłosił niczyło 28 dzieci wraz z rodzi- w kościele ks. bp Rudolf Pier- cami. Jak zawsze zorganizo- skała. Po Mszy Św. nauczyciele wane były zabawy z dziećmi i wychowawcy wraz z bisku- i Mikołajem oraz drobny poczę- pem i księżmi udali się do sali stunek dla rodziców i dzieci. OSP w Osowcu, gdzie przygo- W dniu 11 grudnia w naszej towane było spotkanie opłat- parafii odbyło się II już deka- kowe. nalne spotkanie nauczy- 14 grudnia w sali OSP odbyła się Dzieci ze szkoły w Osowcu wigilijną. cieli, wychowawców, kate- wigilia dla członków Mniejszo- wyrabiały ciasto i piekły pier- W dniu 19 grudnia w Publicznej chetów i pedagogów. O godz. ści Niemieckiej z Koła Osowiec. niki oraz uświetniały spotka- Szkole Podstawowej im. Jana 18.00 została odprawiona Msza Spotkanie wigilijne przebiegało nie występami artystycznymi. Pawła II w Osowcu, uczniowie św. roratnia koncelebrowana w miłej atmosferze. Wspólnie Ks. proboszcz poświęcił opłatki uczestniczyli w szkolnej wigilii. w intencji nauczycieli, wycho- śpiewano kolędy, przy akom- i wspólnie złożono sobie życze- Dzieci z kl. Ia i kl. Ib pod kierun- wawców, katechetów i peda- paniamencie Dawida Gallusa. nia, a następnie podano kolację kiem pani E. Weber, A. Budnik 24 Kwartalnik GMINY TURAWA i T. Gallus przygotowały jasełka Mieszkańcy chętnie otwierali bożonarodzeniowe pt. "Betle- drzwi kolędnikom misyjnym, jemska dobranocka". Najmłodsi częstowali słodyczami i wrzu- aktorzy wcielili się w role paste- cali datki na misje w Afryce. rzy, aniołków, postaci z bajek, Dzieci śpiewały i grały kolędy, składając dary i pokłon małemu składały życzenia i wręczały Dzieciątku. Uczennice klas; własnoręcznie wykonane IV, Va i Vb pod kierunkiem kartki bożonarodzeniowe. pani G. Łukasiewicz wykonały Uczniowie i nauczyciele ser- kolędy w wersji instrumen- decznie dziękują wszystkim za talnej i wokalnej. Tradycyjnie miłą kolędową atmosferę. dzielono się opłatkiem i skła- 7 lutego, jak co roku, odbyło się dano życzenia świąteczne. Pani w naszej miejscowości Wodze- Dyrektor wręczyła wszystkim nie Niedźwiedzia. Organiza- przygotowane prezenty. torem od lat jest jednostka W święto Trzech Króli 6 stycz- OSP, a jej członkowie przebie- nia członkowie Koła Misyj- rają się i w barwnym koro- nego i Samorządu Uczniow- wodzie odwiedzają posesje skiego przy Publicznej Szkole w Trzęsinie i Osowcu. W czasie Podstawowej im. Jana Pawła II odwiedzin gospodynie tańczą w Osowcu wyruszyli z misyj- z niedźwiedziem, a inni uczest- nym kolędowaniem. Jedna nicy w wesoły sposób wróżą, grupa pod opieką p. T. Gallus sprawdzają i nakładają man- i K. Panicz odwiedzała miesz- daty. W połowie drogi odpo- kańców ul. Leśnej i Dworcowej. czynek w straży i posiłek, a po i wspomnienia z całego dnia. nych do głosowania. Sołtysem Druga razem z p. A. Budnik zakończonym korowodzie Członkowie OSP bardzo ser- ponownie wybrany został pan i E. Weber przeszły ul. Lipową. podsumowanie całej imprezy decznie dziękują za gościnę Bernard Loch, a członkami i przekazane wsparcie w każ- dej formie wszystkim darczyń- Rady Sołeckiej zostali: com, w tym roku w szczególny • Ewa Morcinek sposób , bo jednostka mierzy • Anna Budnik się z zamiarem kupna nowego • Aniela Góra samochodu gaśniczego. • Stanisław Winiarski W dniu 27 lutego o godz. 17.15 • Antoni Oruba odbyło się Zebranie Wiej- • Sebastian Czech skie, na którym odbyły się • Wiesław Budnik wybory Sołtysa i Rady Sołec- • Józef Derkacz kiej. W zebraniu uczestniczyło • Marek Marciszuk 111 mieszkańców uprawnio- Misyjne kolędowanie

TERESA GALLUS, ANNA BUDNIK, KATARZYNA PANICZ, EWELINA WEBER

Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci ma na celu uwrażliwie- nie młodych ludzi na potrzeby ich rówieśników na całym świecie. Dzięki temu mają oni możliwość pomocy potrzebu- jącym w krajach misyjnych. Uczniowie koła misyjnego oraz samorządu uczniowskiego Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Osowcu adwentu gorliwie przygoto- kartki świąteczne z życzeniami strojach wyruszyły ulicami postanowili aktywnie włączyć wywali się do tego wydarze- dla mieszkańców. 6 stycznia Osowca i Trzęsiny. Uczniowie się w tę akcję. Przez cały okres nia. Własnoręcznie wykonali grupy kolędników w barwnych grali i śpiewali kolędy oraz skła- marzec 2015 25 dali życzenia. Otrzymywali wraz z opiekunami serdecznie kolędowanie misyjne stało się naszych wiosek z kolędą jedno- w zamian słodycze i ofiary na dziękują za życzliwość i miłe naszą tradycją, byśmy mogli co cześnie pomagając potrzebują- cele misji w Afryce. Uczniowie przyjęcie. Chcielibyśmy, żeby roku odwiedzać mieszkańców cym.

Świetlica środowiskowa w Osowcu

EWELINA WEBER WYCHOWAWCA

Po długiej przerwie od lutego wolnego, kształtowanie nawy- samodzielności, rozwój zainte- z kalendarzem imprez i uroczy- 2015 roku ,,ruszyła” świetlica ków kultury osobistej i współ- resowań czytelniczych, wyra- stości środowiskowych, lokal- środowiskowa w Osowcu dla życia w grupie, organizowanie bianie wrażliwości estetycznej, nych i rodzinnych. dzieci edukacji wczesnosz- pomocy w nauce oraz tworze- rozwój zdolności manualnych, kolnej i przedszkolnej. Zajęcia nie warunków do nauki, rozwi- kształtowanie postaw i uczuć Zajęcia w świetlicy środowi- nadal odbywają się w byłym janie zainteresowań, organizo- patriotycznych, walka z agre- skowej odbywają się w ponie- budynku Domu Kultury przy wanie gier i zabaw ruchowych sją i przemocą, przeciwdziała- działki od 15:30 – 19:00, środy ul. Fabrycznej, gdzie obec- mających na celu prawidłowy nie alkoholizmowi i innym uza- 15:30 – 19:00 oraz czwartki nie funkcjonuje PSP im. Jana rozwój fizyczny, upowszech- leżnieniom, udzielanie pomocy 15:30 – 18:30 w PSP im. Jana Pawła II. Głównymi celami nianie zajęć kultury zdrowot- uczniom mającym trudności Pawła II w Osowcu przy ul. świetlicy środowiskowej jest: nej, kształtowanie nawyków w nauce. Zajęcia dostosowane Fabrycznej. Wszystkich chęt- zorganizowanie opieki wycho- higieny osobistej i czystości są do potrzeb i możliwości nych serdecznie zapraszamy wawczej i bezpiecznych oraz dbałości o zachowanie dzieci, rozwijają ich zdolno- warunków do spędzania czasu zdrowia, uczenie i rozwijanie ści i zainteresowania. Łączą się Co słychać w sołectwie Turawa ŻULEWSKA TERESA

Drodzy mieszkańcy wsi wie obchodziliśmy dwie duże Drugą ważną uroczystością dem w pięknych strojach przez Turawa. uroczystości: 200 –lecie sołec- były obchody 450-lecia wsi naszą wieś. Duży wkład pracy Czas biegnie szybko, 4-letnia twa Turawa, było to latem Turawa, która odbyła się 4–5 w organizację imprezy wnie- kadencja sołtysa dobiega końca. 2010 r. Spotkaliśmy się z Wami sierpnia 2012. Była to oka- śli członkowie Stowarzyszenia Wybory w naszej wsi odbędą mieszkańcami, gośćmi i sołty- zja do przypomnienia historii WKT. się 20-go lutego, nie wia- sami wszystkich wsi w gminie Turawy poprzez udział postaci Nie tylko jednak żyjemy uro- domo, kto zostanie sołtysem Turawa. Na tę okoliczność pan historycznych – był m.in. czystościami. Codzienne w nowej kadencji. Na łamach Alfred Kupka napisał „Histo- Georg von Koenigsfeld, założy- sprawy są ważniejsze.Rada Fali chcę w skrócie przypo- rię Turawy – najważniejsze ciel Turawy. Odsłonięty został Sołecka i radni współpracu- mnieć to, co razem przeżywa- momenty z dziejów wsi i miesz- kamień pamiątkowy, na czele jący z sołtysem starali się, aby liśmy przez te lata. W Tura- kańców. „. orkiestry dętej szliśmy pocho- w sposób sprawiedliwy dzielić 26 Kwartalnik GMINY TURAWA fundusz sołecki. Z tego fundu- szą się dużą popularnością. czynić starania, aby takie urzą- Sołeckiej, radnym, młodzieży, szu musieliśmy sprzątać wieś, Tegoroczne ognisko odbyło dzenia były również na placu członkom WKT, mieszkań- place zabaw, udało się zało- się w dniu 31 stycznia. Dopi- w Marszałkach. Corocznie com. Dziękuję pracownikom żyć kilka nowych lamp oświe- sała nam piękna pogoda – tro- również organizujemy sprzą- Urzędu Gminy w Turawie tleniowych, połatać drogi, chę śniegu i słoneczko, gro- tanie wsi przy współudziale i panu wójtowi W. Kampie udało się wyposażyć plac chówka i pieczone kiełbaski, WKT (Stowarzyszenie Wiel- za pomoc w wielu sprawach. zabaw dla dzieci w Marszał- śpiewanie przy akordeonie kie Księstwo Turawskie) oraz Sam sołtys nic nie zdziała jak kach i w Turawie. W tym roku i strzelanie do celu. Było dużo naszych mieszkańców. Bardzo nie ma wsparcia, dziękuję plac zabaw w Marszałkach dzieci, młodzieży i dorosłych. zależy nam, aby wieś była czy- za wszystko, dziękuję za życz- zostanie ogrodzony z fundu- Siłownia w klubie też jest sta. Mnóstwo jest spraw, któ- liwe słowa. Pragnę, aby nasze szu sołeckiego.Organizujemy doposażona w nowe sprzęty, rymi musi zajmować się sołtys, społeczeństwo było coraz bar- coroczne spotkania z Mikoła- a korzysta z niej coraz więcej ale ma pomoc Rady Sołeckiej dziej skonsolidowane, chętne jem w klubie Zgoda, na które młodzieży nie tylko z naszej i radnych. do pracy i pomocy w różnych przychodzi coraz więcej dzieci. wsi. Na placu zabaw w Turawie Tutaj pragnę podziękować akcjach. Trzymajmy się mądrej Organizujemy coroczne ogni- powstała siłownia zewnętrzna, wszystkim, z którymi miałam myśli: „kto szuka sprzymie- ska dla dzieci na zakończenie ale to ze środków przeciwdzia- okazję współpracować. rzeńców – wygrywa, kto szuka ferii zimowych. One też cie- łania alkoholizmowi. Będziemy Dziękuję członkom Rady wrogów – tylko walczy„. Akcja „Góra Grosza”

JERZY FARYS OPIEKUN RSU

Po raz kolejny ucznio- powrót dziecka do domu, oparte wie Publicznego Gimna- na relacjach emocjonalnych zjum w Turawie włączyli się i indywidualnej odpowiedzial- do akcji Góra Grosza. Jeden ności opiekunów za poszcze- grosz to niewiele, lecz potężna gólne dzieci oraz planach GÓRA GROSZA może przy- pomocy ich rodzinom. Od dwu- czynić się do poprawy losu nastu lat patronat nad akcją wielu dzieci. W styczniu obejmuje Ministerstwo Edu- w naszej szkole trwała zbiórka kacji Narodowej. Cel tegorocz- pieniędzy na „Górę Gro- nej akcji wyjaśnia odpowiedź sza”. Celem akcji było zebra- na jedno proste pytanie, które nie funduszy na pomoc dzie- można sobie zadać: „Co może ciom wychowującym się poza być lepsze dla rozwoju dziecka, własną rodziną. Zebrane pie- jak nie jego własna rodzina”? niądze zostaną przeznaczone Akcję Góra Grosza zorganizo- na tworzenie i dofinansowa- waliśmy w turawskim gim- nie domów dla dzieci, rodzin- nazjum już po raz kolejny, nych domów dziecka, kwalifi- a udział w niej brały wszyst- kowanych rodzin zastępczych kie klasy naszej szkoły. W tym oraz dla najbardziej potrze- roku zebraliśmy 23489 monet bujących domów dziecka, o wartości 624,3 zł. Bezkon- które realizują prorodzinne kurencyjna okazała się klasa programy wychowawcze. I A, która zebrała 9231 monet W tym roku postano- co dało wartość 334,01 zł. wiono położyć szczególny Rada Samorządu Uczniow- nacisk na realizację reformy skiego pragnie podzięko- domów dziecka poprzez pomoc wać wszystkim uczniom oraz małym domom dla dzieci. nauczycielom, którzy w jaki- W domach tych realizowane kolwiek sposób zaangażowani są programy mające na celu byli w tę akcję. marzec 2015 27 Wyremontowane obiekty w Turawie ŻULEWSKA TERESA

Wywiad z panem Marcinem stru zabytków. Zarówno teren mów w skompletowaniu nie- kiedyś. Wewnątrz przygoto- Bartoniem jak i obiekt były w złym sta- zbędnej dokumentacji, potrzeb- wałem pomieszczenia z myślą nie, jednak bryła i architektura nej do sporządzenia wniosku. o wynajmie pod działalność Turawa posiada wiele obiektów stajni urzekła mnie. Oczywiście napisanie wnio- usługowo-handlową. historycznych. Oprócz pałacu, sku w prawidłowy sposób nie który teraz przedstawia obraz Skąd pozyskał Pan środki jest łatwe, ale mając pewne Czy na ten obiekt otrzymał zaniedbania, istnieje budynek na renowację tego zabytku? doświadczenia i wiedzę zdo- Pan jakąś pomoc? stajni i wozowni przypałacowej Wziąłem kredyt i otrzyma- bytą na szkoleniach organizo- Tak, na moje kilkakrotne stara- z przełomu XVIII/XIX wieku. łem dotację z Lokalnej Grupy wanych przez Urząd Marszał- nia o dofinansowanie udało się Do niedawna zniszczony przez Rybackiej Opolszczyzna, która kowski dałem radę. zrealizować 2 wnioski. czas został uratowany, został dysponuje środkami z Unii Obiekt II otrzymał dotację wspaniale odnowiony. Miesz- Europejskiej ze środków finan- Jak Pan chce zagospodaro- z projektu pt. „Rozbudowa kańcy cieszą się, że w centrum sowych Europejskiego Fundu- wać te obiekty? z przebudową budynku celem wsi nie ma już ruiny. Właścicie- szu Rybackiego zapewniającą W stajni – wozowni chciałem rozszerzenia działalności lami obiektu są państwo Dorota inwestycje w zrównoważone zrobić restaurację, ale odstą- przedsiębiorstwa''. i Marcin Bartoń z Pokoju. rybołówstwo. Operacja zre- piłem od tego pomysłu, teraz Jestem otwarty na współpracę alizowana została w ramach robię rozeznanie co tu urządzić, z lokalną społecznością i cie- Co Pana skłoniło, że zaintere- środka 4.1. „Rozwój obszarów jestem otwarty na różne propo- szę się, że udało się uratować te sował się Pan obiektem wła- zależnych od rybactwa”. zycje. obiekty. śnie w Turawie? Przypadek, przeczytałem, Jak Pan sobie dał radę z tymi A jeśli chodzi o ten drugi Ja ze swej strony i w imieniu że Agencja Nieruchomości Rol- unijnymi projektami? obiekt? mieszkańców dziękuję Panu, nych wystawiła ten obiekt Jestem z zawodu inżynie- Drugi obiekt jest od nowa że w centrum naszej wsi mamy na sprzedaż. Postanowiłem rem budowlanym, ukończy- wybudowany. Po konsulta- takie odnowione, historyczne stanąć do przetargu i nabyłem łem Politechnikę Wrocław- cji z konserwatorem zachowa- obiekty. Życzę, aby Pańska tę nieruchomość. W skład tej ską na wydziale budownictwa. liśmy obiekt w tej samej bryle, działalność w Turawie przyno- nieruchomości wchodził budy- Dzięki wiedzy tam zdobytej, ma zachowane wszystkie ele- siła nam mieszkańcom i Panu nek i działka wpisana do reje- nie miałem większych proble- menty z zewnątrz tak jak było wiele zadowolenia. Kabarety w Turawie ADAM BOCHENEK

W tym roku, jeszcze burzliwe rozmowy pomię- przed wakacjami mieszkań- dzy organizatorem a władzami ców Gminy Turawa czeka nie Opola na temat ilości dni festi- lada atrakcja, która będzie walowych i rodzajów kon- na pewno też sporą niespo- certów, które miały się odbyć. dzianką dla wszystkich miesz- Niestety, strony nie doszły kańców naszego kraju. Jak do porozumienia i Opole zgo- większość z nas doskonale wie, dziło się tylko na dwa dni festi- co roku w Opolu organizo- walu. W czasie trwania nego- wany jest Festiwal Polskiej Pio- cjacji Urząd Gminy w Turawie senki. Będzie tak i tym razem. odwiedził znany ze scen kaba- Co wspólnego z tym ma nasza retowych Mariusz Kala- gmina? Jak się okazuje bardzo maga z kabaretu Łowcy. B. sporo, ale po kolei. Przed tego- Co prawda nie był ubrany rocznym festiwalem trwały w swój twarzowy, żółty swete- » 28 Kwartalnik GMINY TURAWA

rek i bamboszki, jednak od razu widzów. Jest tam wysoka, zować w przyszłości festiwale wypoczynkowych nad turaw- » został rozpoznany i bardzo a jednocześnie niezbyt stroma muzyki żeglarskiej. Jest to już skimi jeziorami, a być może mile przyjęty przez władze skarpa, na której zamontowane kolejny etap poprawy infra- zwróci to też uwagę potencjal- Gminy Turawa. Pan Kalamaga zostaną krzesełka i ławki dla struktury nad naszym jezio- nych inwestorów, którzy zain- będzie dyrektorem artystycz- widzów. Po festiwalu zostaną rem, a przypomnę, że w planie teresują się Jeziorem Małym, nym trzeciego dnia festiwalu, tylko ławki, a krzesełka jest jeszcze przedłużenie ścieżki wciąż będącym na sprze- tzw. „Kabaretonu”. Urzekła będą zdemontowane. Ogól- spacerowej i zagospodarowa- daż. Pożytek jest tym więk- go sceneria Jeziora Średniego nie ma powstać około 2500 nie pozostałych niezagospoda- szy, że nie obciąży to znacz- i w związku z fiaskiem roz- miejsc siedzących i około 500 rowanych miejsc Jeziora Śred- nie skromnego budżetu Gminy, mów postanowił tegoroczny stojących. Stworzy to dosko- niego. Pan Jacek Utopek, prezes a na pewno pozwoli na stwo- trzeci festiwalowy dzień prze- nałe miejsce do organizowa- zainteresowanej współpracą rzenie wspaniałego widowiska nieść do Turawy!! Oczywi- nia w przyszłości innych kul- firmy, dostrzega duży poten- i kolejnego miejsca do wypo- ście oprócz przyjemności, jakie turalnych przedsięwzięć. Jak cjał w realizowanym przedsię- czynku. Z okazji tak dużej niesie ze sobą splendor i roz- mówi Bartłomiej Kita – kierow- wzięciu. Obecnie zakończono imprezy należy się spodzie- głos, trzeba też ponieść pewne nik referatu Turystyki i Pro- etap planowania i kosztoryso- wać w dniach festiwalowych koszty i przygotować teren mocji Urzędu Gminy w Tura- wania, a pogoda służy temu, znacznych utrudnień w ruchu pod występy artystów. Sama wie, rozmowy obecnie są już by w marcu rozpocząć wstępne na trasie Kotórz Wielki – Szcze- scena ma być wzorowana zaawansowane i jest podpi- prace nad jeziorem, polega- drzyk, ale o szczegółach będzie na scenie jaka jest w Mrągowie, sana wstępna umowa na reali- jące na budowie podpór, które się można dowiedzieć już przed a mianowicie będzie to scena zację tego wydarzenia. Budowa będą podtrzymywać całą kon- samą imprezą. Dla wszystkich na wodzie. Zostanie ona wybu- zostanie sfinansowana czę- strukcję. Powstanie molo o dłu- chętnych na darmowe zapro- dowana od podstaw i dodat- ściowo ze środków Minister- gości 45 metrów, które będzie szenia na Kabareton zostanie kowo będzie przedłużona tak, stwa Kultury, Urzędu Marszał- pięknie podświetlone. W trak- przygotowany konkurs, któ- by po festiwalu stanowiła molo kowskiego oraz Ministerstwa cie rozmów ustalana też jest rego szczegóły będzie można spacerowe. W porozumieniu Ochrony Środowiska. Wkład lokalizacja miejsc parkingo- poznać, śledząc stronę www. z Wójtem ustalono, że umiej- Gminy, na jak tego typu inwe- wych dla widzów. Jak mówi turawa.pl. Zapraszamy zatem scowiona ona będzie przy stycję jest niewielki, ponie- Wójt, Pan Waldemar Kampa, wszystkich chętnych już dziś polu namiotowym, ponieważ waż otrzymamy dofinansowa- udało się uzyskać od organi- na trzeci dzień Festiwalu Pol- ukształtowanie brzegu w tym nie ze środków unijnych oraz zatora zapewnienie, że wszy- skiej Piosenki do Turawy. miejscu doskonale nadaje się prywatnego sponsora, który scy artyści będą ulokowani do stworzenia miejsca dla chciałby w tym miejscu organi- na terenie licznych ośrodków Misyjny Bal Charytatywny w Zakrzowie Turawskim 2015 KS. SŁAWOMIR PAWIŃSKI

31 stycznia 2015 roku, w restau- i od samego początku są aktyw- Fortin i noszące nazwę „Posia- racji u Państwa Świtałów nymi uczestnikami naszego dłość nadziei pod patrona- w Zakrzowie Turawskim został misyjnego balu, przygoto- tem Niepokalanej”. Tego typu zorganizowany już po raz szó- wali przedstawienie – miste- ośrodki kościelne powsta- sty przez Parafię św. Katarzyny rium „Trzech Króli”. Państwo wały już w innych krajach Aleksandryjskiej w Ligocie Tur. Wachta przygotowali piękne latynoamerykańskich. Pierw- Misyjny Bal Charytatywny. stroje oraz całą oprawę arty- szy zainaugurowano przed 30 Przy muzyce zespołu „ENJOY” styczną widowiska, które przy- – laty. Służą one resocjalizacji z Ligoty Tur. bawiła się rekor- pomniało wszystkim uczestni- osób uzależnionych od narko- dowa liczba uczestników tego- kom prawdę egzystencjalną, iż tyków, alkoholu i innych uży- rocznego balu. 100 osób, kosz- więcej radości i szczęścia jest wek. Placówki te założył tując z wyśmienitej kuchni w dawaniu, aniżeli w braniu. franciszkanin pracujący w Bra- w restauracji u Państwa Świ- W tym roku dochód zylii O. Hans Stapel mieszka- tałów uczestniczyło w licznych z balu zostanie przeznaczony jący w miejscowości Guara- atrakcjach misyjnego balu. na wsparcie kolejnej inicjatywy tinguetá – Sao Paulo. Są one Pani Gizela Wachta z mężem o. bpa Antoniego Reimanna wyraźnym znakiem miłości Wernerem, którzy w minio- w Boliwii, o której w liście gurowaliśmy w naszym wika- bliźniego i stanowią wypełnie- nym roku przeżywali złoty na Boże Narodzenie tak pisał: riacie centrum leczenia uzależ- nie słów Chrystusa „Cokolwiek jubileusz swego małżeństwa „W dnia 4 października zainau- nień, znajdujące się w parafii El uczyniliście jednemu z tych marzec 2015 29 braci moich najmniejszych, rzył on blisko 100 podobnych w przemianie. pozostaną na długo niezapo- Mnieście uczynili” (Mt 25,40). placówek. Życie tych wspólnot Aktualnie we wspólnocie El mniane. Serdecznie dzięku- W roku 1983, w takim ośrodku opiera się na trzech filarach: Fortin swoją resocjalizację jemy wszystkim sponsorom przeszedł terapię młody czło- • duchowość: Słowo Boże, rozpoczęło 4 uzależnionych. i ludziom dobrej woli, którzy wiek o imieniu Nelson, który życie i świadectwo, Po nowym roku rozpocznie się pomogli nam w zorganizowa- w końcu uleczony sam posta- • praca: źródło samoutrzyma- proces przyjmowania kandy- niu tej szczytnej imprezy. nowił pomagać innym, pra- nia i odnalezienia zagubio- datów do resocjalizacji”. cując we wspomnianym cen- nych wartości, Połączenie dobrej zabawy Zapraszamy już za rok! trum. Z upływem czasu wraz • wspólnota: doświadczenie i charytatywnego celu imprezy z O. Hansem Stapelem utwo- braterstwa, współpraca sprawiły, iż wrażenia z balu Coś niecoś o oddziale przedszkolnym w Zakrzowie

BEATA BARSZCZ WYCHOWAWCA

Patrzymy na Narodzonego w szopie, bo chcemy jak najwię- cej, na zapas, na cały rok nagromadzić światła w naszych duszach, by nam go nie zabrakło do następnego Bożego Naro- dzenia. ks. Mieczysław Maliński Choć Święta Bożego Narodzenia mamy już za sobą, wspominamy ten magiczny czas, który w naszym przedszkolu był obchodzony bardzo uroczyście. W środę, 17 grudnia w zakrzowskiej świetlicy środowiskowej odbyło się SPOTKANIE OPŁATKOWE. Jego organizatorem była Rada Sołecka z Zakrzowa Turawskiego oraz przedszkolaki z Oddziału Przedszkolnego Publicznej Szkoły Podstawo- wej w Ligocie Turawskiej. Gośćmi były wyjątkowe osobistości z Gminy Turawa oraz Seniorzy społeczności zakrzowskiej, Babcie i Dziadkowie dzieci przedszkolnych, także Rodzice. Dzieci przygo- towały Jasełka Misyjne, których zadaniem było przenieść widzów w odległe czasy do Betlejem – miejsca narodzin Jezusa. Publicz- ność mogła podziwiać talent małych artystów, którzy w mistrzow- ski sposób odtworzyli historię Marii i Józefa. Do nowo narodzonego Zbawiciela wytrwale zmierzali Pasterze, mieszkańcy Japonii, wysp hawajskich, Afryki oraz inne dzieci. Aniołowie wskazywali drogę, którędy iść. Kiedy już dotarli do Jezusa, złożyli Mu najcen- niejsze dary. Szczególnym akcentem tego spotkania była wspólna wigilia, którą rozpoczął ksiądz proboszcz Sławomir Pawiński. Wszyscy podzielili się opłatkiem, składając sobie życzenia. Pani Dyrektor Bożena Kowalczyk –Pytel oraz Wójt Gminy Walde- mar Kampa życzyli obecnym zdrowych i spokojnych Świąt, spę- dzonych w rodzinnej atmosferze oraz pomyślności w Nowy Roku. Spotkanie się udało – dzięki wytrwałym przedszkolakom, ich rodzicom, paniom z obsługi. Wszyscy bardzo zaangażowali się w przy- Bal karnawałowy dla przedszkolaków -to dzień niezwykły, często gotowanie uroczystości, za co bardzo serdecznie dziękujemy. Szcze- wyczekiwany przez wiele tygodni. Jest atrakcją bardzo lubianą gólne podziękowania kierujemy pod adresem Pani Marii Zubeill przez dzieci, dostarczającą im wielu przeżyć i radości. Tak też – za wkład i poświęcenie dla nas – barszczyk i uszka będą daniami było u nas w Oddziale Przedszkolnym w Zakrzowie Turawskim. niezapomnianymi. Przepięknie przebrane przedszkolaki wraz ze swoimi mamami z dumą prezentowały wymyślne stroje. Wystrój sali wprowadził Jest karnawał, w karnawale wszyscy urządzają bale. w radosny nastrój oraz zachęcał wszystkich do wesołej zabawy. To tradycja bardzo stara – strojów pięknych, co niemiara! Na tę wyjątkową okazję zaprosiliśmy do prowadzenia balu PANA Dziś na moje rozkazanie niech się miły nastrój stanie. KACPERKA, który wcielił się w postać BAŁWANKA. Przebierańcy Niech w zabawie, no i w tańcu splotą się ręce przebierańców. świetnie się bawili, uczestnicząc z wielką ochotą we wspólnych Bawmy się więc wesoło, niechaj wszystkie pary wirują wkoło. zabawach i konkursach, a skoczna i rytmiczna muzyka porywała » 30 Kwartalnik GMINY TURAWA

do tańca. Zabawa była przednia – uśmiechy nie znikały z twarzy, » mimo chwilowego zmęczenia. Wspólny bal przyniósł wiele rado- ści naszym przedszkolakom i ich rodzicom – kolejny cel osiągnięty! Dziękujemy dzieciom i rodzicom za zaangażowanie w przygotowanie pięknych karnawałowych strojów i słodkiego poczęstunku.

„Im dajesz więcej, tym większym się stajesz. Ale potrzebny jest ktoś aby przyjmować. Bowiem dawać to nie znaczy tracić.” Antoine de Saint Exupery

Dyrektor, Nauczyciele, Pracownicy oraz Rodzice dzieci z Oddziału Przedszkolnego Publicznej Szkoły Podstawowej w Ligocie Turawskiej składają serdeczne podziękowanie Darczyńcom i Sponsorom za życzliwość, pomoc i wsparcie naszych działań. To dzięki Państwu, mogliśmy zorganizować tę wspaniałą imprezę –zabawę przedszkolną, której całkowity dochód przeznaczyliśmy na zabawki i pomoce dydaktyczne dla naszych dzieci. Ligota Turawska, Samopomoc Chłopska Spółdzielnia Piekarnia – Turawa, Kwiaciarnia „Krystyna” – Kadłub Turawski, Zakład Pie- Nasze działania wsparli: karniczo –Cukierniczy „Bebel” – Dobrodzień, Piekarnia – Cukier- Sołectwo Zakrzów Turawski, Instalatorstwo Elektryczne S. Czio- nia „Kotarski” – Zębowice, Państwo M.J. Zubeilowie – Zakrzów lek – Zakrzów Turawski, Zakład Stolarski M i G. Plotnik – Zakrzów Turawski, Państwo L.G Warzechowie Zakrzów Turawski, Pani D. Turawski, Zakład „Bruk” D. Panic – Zakrzów Turawski, Ośrodek Matysek Ligota Turawska, Państwo L. M Latkowie Ligota Turaw- Zarybieniowy – „Poliwoda”, Salon Fryzjerski Jola Fryz – Zawada, ska, Państwo N. K. Nowakowie Ligota Turawska, Pani P. Leś Studio Urody Kornelia Zawada, Restauracja Rucola – Zawada, Zakrzów Turawski, Państwo M. D. Podbrożni –Zawada, Pan R. Hart Tenis „Pizzeria” Zawada, Klub Batida – Osowiec, Centrum Pippa Zakrzów Turawski, Pani E. Piasecka Biestrzykowice, Pani Ogrodnicze K. Płuska – Jełowa, Zakład Stolarsko –Tapicerski S. M. Sadowska – Biadacz, Hart Tenis Zawada „Pizzeria”, Centrum Ficek – Jełowa, Delikatesy Centrum –Bierdzany, Restauracja Świ- Ogrodnictwa – Jełowa, Zakład Stolarski Ficek – Jełowa, Sołectwo tała Zakrzów Turawski, Firma Blattin –Narok, Firma Husqvarna Ligota Turawska. – Opole, Hurtownia „Prochota” – Lasowice Wielkie, Zakład Sto- larski „Drewmar” M. Koc – Ligota Turawska, Stolarstwo B. Katzy Nowinki zakrzowskie MARIA ZUBEIL

oraz poczęstunek, wszystkim wszystkim sponsorom. przedszkolakom oraz organiza- torom należą się gorące podzię- Karnawał w tym roku był kowania. krótki, ale nasze panie zdążyły się spotkać na babskim com- W bieżącym roku bawiliśmy brze zorganizowanym przez się już na VI Balu Misyjnym, Justynę Warzecha. Kostiumy z którego dochód przeznaczony miały tak cudowne, że bardzo został na wsparcie misji w Boli- trudno było którąś rozpoznać. wii. Tym razem (na zaprosze- Te wszystkie Muzułmanki, nie Państwa Wachta) na balu Murzynki, Japonki oraz panie, zjawili się nawet Trzej Królo- które wyszły ze znanych bajek wie. Wysiłki organizatorów i filmów zabawiał jedyny zakończyły się pełnym suk- rodzynek – pan Adam Boche- cesem, gdyż na dwa tygodnie nek. 17 grudnia w zakrzowskiej w wykonaniu przedszkola- przed balem wolnych miejsc świetlicy przedszkole wraz ków, a wśród gości nie zabra- już nie było, a dochód z balu był 25 lutego odbyły się wybory z sołtysem i radą sołecką kło księży z naszej parafii, rekordowy. Gorące podzięko- sołtysa i rady sołeckiej – zaprosiło wszystkich senio- władz gminnych i szkolnych. wania należą się naszym Księ- wybory nie wniosły żadnych rów na wigilię. Były potrawy Za przygotowanie występów, żom, Państwu: Panicz, Świ- zmian. wigilijne, wzruszające jasełka za piękną dekorację świąteczną tała, Wachta, Grzesik, a także marzec 2015 31

2 marca Pani Gertruda Michal- gdyż zaproszono nas do uczest- czyk obchodziła 90-te uro- nictwa w projekcie „Sieć najcie- dziny. Szanownej jubilatce dużo kawszych wsi województwa zdrowia, Błogosławieństwa opolskiego”. Jest to bardzo duże Bożego i samych słonecznych wyzwanie dla nas wszystkich, dni życzą wszyscy mieszkańcy gdyż oprócz Zakrzowa w pro- Zakrzowa na czele z sołtysem jekcie uczestniczy 20 tak pięk- i radą sołecką. nych wsi jak Kamień Śląski, Stare Siołkowice, Jemielnica, Nasza dbałość o znajdujące Pokój, czy Góra Św. Anny. się na terenie wsi zabytki tj. kościół drewniany, cmentarz, Zdjęcia z wszystkich imprez krzyże i kapliczki oraz stara- można zobaczyć w „Galerii” nia mieszkańców ul. Kościelnej na stronie internetowej www. o swoje posesje zdobyła uznanie turawa.pl w zakładce sołectwo w oczach władz wojewódzkich, Zakrzów Turawski.

Siła ducha ADAM BOCHENEK

W poprzednim numerze Fali cie kulturystyki. Czekają go też • Brukarstwo Staś gdzie organizowany będzie pik- przybliżyłem Państwu postać wyjazdy do Kłodzka i Strze- • Usługi Remontowo – nik rodzinny Powitanie Lata, Damiana Światali – młodego gomia, a mistrzostwa Polski Budowlane Marek Kupka a tam m.in. będą tego typu mieszkańca naszej gminy, któ- odbędą się w Mińsku Mazo- • Klub Batida Osowiec atrakcje. rego pasją stała się kultury- wieckim. • Stegu Jełowa styka. Miło mi, że apel o pomoc • Atleta Łódź – suplementacja w realizacji jego sportowych Damian rozpoczął też promocję • „Twoja przyprawa” marzeń nie pozostał bez echa kulturystyki wśród młodych • Urząd Gminy w Turawie i znalazły się osoby, które chcą mieszkańców naszej gminy, wesprzeć finansowo rozwój a pomogła mu w tym Pani Ponawiam prośbę w imieniu jego kariery sportowej. Nie Dyrektor Gimnazjum, zezwala- Damiana ,,apelując, by oczy- obyło się bez chodzenia i puka- jąc na zorganizowanie w szkole wiście w miarę swoich moż- nia od drzwi do drzwi, ale, jak Dnia Kulturystyki i tam chętni liwości, móc wesprzeć roz- wcześniej pisałem, Damian uczniowie mogli spróbować wój talentu, który wyrasta jest zdeterminowany, by osią- swoich sił w „ciężkim” sporcie w Bierdzanach, a być może gnąć cele, które sobie założył, oraz zapoznać się z arkanami w przyszłości to z Gminy a w tym roku to zdobycie kwa- tego sportu. Docelowo, nasz Turawa będzie wywodził się lifikacji na mistrzostwa świata młody sportowiec chciałby Mistrz Świata w kulturystyce, juniorów oraz zdobycie medalu ukończyć kurs instruktora czego bardzo serdecznie mu mistrzostw Polski, które kulturystyki i stworzyć miej- życzę. odbędą się w październiku sce oraz warunki dla naszych we Wrocławiu. Ponieważ jest mieszkańców do uprawiania Jeśli ktoś chciałby zobaczyć to jego ostatni rok startów jako swojej pasji. występy Damiana na żywo junior, to zamierza już zmierzyć i wziąć udział w konkurencjach się z seniorami, by zobaczyć Dotychczas Damiana w reali- siłowych to zapraszamy już 28 jak to jest w „dorosłym” świe- zacji zamierzeń wsparli: czerwca nad Jezioro Średnie, 32 Kwartalnik GMINY TURAWA A to już ponad 60 lat. Ośrodek i JK LOK TURAWA – c.d.

KAZIMIERZ WĘŻYK

A to już ponad 60 lat. Ośro- • komisja sędziowska – Set- 4. Zborowski J. – Opole wodniaków na własną odpo- dek i Jacht Klub LOK Turawa nicki Z., Stefanowski J., (JL LOK) wiedzialność – ryzyko posta- – sporty motorowodne. Rosicki J. 5. Zarzycki D. – Opole nowiło rozegrać mini zawody W nawiązaniu do informa- • komisja techniczna – 6. Hawryluk A. – Lędziny w klasie Open. Odbyły się trzy cji z poprzedniego roku o zawo- Kucharkowski R i Rosicki J. (JK LOK) biegi po trzy okrążenia, bezkon- dach – regatach motorowod- • obsługa techniczna – moto- 7. Leńczuk J. – Opole. kurencyjny okazał się Michnik nych, jakie były organizowane rówki: Szykowny W., Stec Uroczyste zakończenie regat H. z Ustronia – zwyciężając w 3 przez nasz ośrodek i klub – J., Osoba J., Policja Wodna odbyło się pod masztem żeglar- biegach, drugi był Zborowski J od roku 1998 odbyły się nastę- Turawa. skim, gdzie ogłoszono wyniki – JK LOK a trzeci Belowski T. – pujące imprezy: Startowało 6 skuterów wod- i wręczono puchary, dyplomy Niemodlin, natomiast czwarte nych w klasie Open. Odbyły się i upominki. miejsce zajął Hawryluk A. – JK 1998r. 4 biegi po 3 okrążenia po wyzna- W zawodach i zakończeniu LOK. I. Mając na uwadze pewną czonej trasie na wodzie. obecna była córka Tadeusza – formę pomocy i popularyza- Poszczególne miejsca zajęli: Magda Datoń. III. 22 sierpnia – zlot – zawody cji sportów motorowodnych – 1. Zborowski J. – Opole sprawnościowe łodzi motoro- Śląski Związek Motorowodny (JK LOK) 1999r. wodnych – II etap im. Tadeusza i Narciarstwa Wodnego w Kato- 2. Zborowski M. – Opole Od tego roku nastąpiły kolejne Datonia. wicach zorganizował na zbior- 3. Gaweł J. – Wrocław zmiany w kwalifikacji łodzi • Łodzie z silnikiem do 100 niku w Turawie – I Eliminacje 4. Michnik J. – Ustroń, motorowodnych: KM. – zajęte miejsca: Motorowodnych Mistrzostw 5. Dzwończyk J. – Wrocław, • klasa T-1 – silniki do 50 KM 1. Belowski T. – Niemodlin Śląska im. A. Sedlaka w dniach 6. Malewski K. – Wrocław. • klasa T-2 – silniki 51 – 100 KM 2. Rapacz R. – Bliszczyce. 1 – 3 maja 1998r. Udział wzięło Zawodników wyróżniono • klasa T-3 – silniki powyżej • Łodzie z silnikiem powyżej 15 łodzi motorowodnych. pucharami, dyplomami i upo- 100 KM. Klasa Open – bez 100 KM. – zajęte miejsca: Uczestnicy zakwaterowani minkami. zmian. 1. Michnik H. – Ustroń byli na ośrodku „Borowik”, Nie ma również podziału 2. Zborowski J. – JK LOK. a zawody odbywały się obok III. 16 sierpnia 1998r. – niedziela na budowę łodzi (kabinowe Uczestnicy otrzymali puchary, na Jeziorze Turawskim przez – zawody zorganizowane dla i bezkabinowe). upominki i dyplomy. dwa dni. uczczenia pamięci T. Datonia, I. 11 lipca – zlot – rajd spraw- organizowano w trzech klasach nościowy skuterów wodnych. 2000r. II. 9 sierpnia 1998r. – niedziela łodzi motorowodnych – starto- Niestety, imprezę zbombar- I. 16 lipca – zlot – rajd spraw- – Regaty Skuterów Wodnych wało 14 załóg: dowała ulewa wodna, która nościowy skuterów wodnych w klasie Open (otwartej). Wpro- • klasa do 1000 cm3 pojemno- w niedzielę nawiedziła Turawę. w kl. Open. wadziliśmy pewne wymogi – ści silnika – zajęte miejsca: Zgłoszonych było 8 osad skute- Niesprzyjające warunki zabezpieczenia dla uczestni- 1. Belowski T. – Niemodlin rów a w wyniku przeszkody j.w. atmosferyczne spowodo- ków, a to: 2. Zarzycki D. – Opole wystartowały tylko 3 załogi, wały, że imprezę przełożono • posiadanie patentu przynaj- 3. Hawryluk A. – Lędziny zmieniono także trasę. na m-c sierpień. Odbyła się mniej sternika motorowod- (JK LOK) 1. miejsce – Zborowski J. – tylko impreza pokazowa przy nego, 4. Leńczyk J. – Opole JK LOK udziale 3 załóg. • założonej kamizelki ratun- • klasa – powyżej 1000 cm3 2. miejsce – Osoba K. – JK LOK kowej, kasku ochronnego silnika 3. miejsce – Nawrat H. – Kępno. II. 6 sierpnia – zlot sprzętu moto- i gaśnicy, 1. Kurek B. – Kępno (przebywa- rowodnego. • ubezpieczenia – polisy NW jący w USA) II. 15 sierpnia – zlot zawody 1. Rajd sprawnościowy sku- i OC – na miejscu był przed- 2. Wierzbicki S. – Suchy Bór sprawnościowe łodzi motoro- terów wodnych – klasa Open stawiciel PZU Opole, doko- 3. Zborowski J. – Opole wodnych. (otwarta). Trasa w formie trój- nujący ubezpieczenia. (JK LOK) Tak się złożyło, że silny wiatr kąta o długości 2 km – po 2 okrą- • klasa Open (otwarta) na jeziorze uniemożliwił prze- żenia, zajęte miejsca: Obsługa zawodów to: 1. Kurek B. – Kępno prowadzenie zawodów, przeło- 1. Kabantowicz Marek – Oława • komandor regat – Kazimierz 2. Belowski T. – Niemodlin żono je na 22 sierpnia br. 2. Hetmaniok Barbara – Kępno Wężyk, 3. Wierzbicki S. – Suchy Bór Ale – 4 zawodników – motoro- 3. Sobantka Norbert – Turawa marzec 2015 33

4. Nawrat Henryk – Nadrzyn załogi 2 osobowe: TVP ogólnopolskiej – co spo- pionu motorowodnego, pod- 5. Janeczko Krystian – Opole 1. Michnik Henryk – Ustroń wodowało promocję Turawy, kreślam to, że organizatorzy też 6. Kurek Bernard – Kępno. 2. Hawryluk Andrzej – Lędziny naszego ośrodka i klubu. się w pewnym stopniu „uczyli” W regatach tych doszło – JK LOK. P. Henryku – jeszcze raz ser- z racji, że nigdy przedtem ich nie do „pewnej kraksy”, otóż przed • Klasa Open (otwarta), załogi decznie dziękujemy. organizowaliśmy. Ale refleksje samą metą zderzyły się dwa 2 osobowe – zajęte miejsca: na później. skutery (taka to walka o pierw- 1. Michnik Henryk – Ustroń 2001r. Jednak muszę podkreślić to- sze miejsca) a to p. Kurka Ber- 2. Lechki Apolinary – Turawa 29 lipca – zlot – rajd sprawno- nauka nigdy nie winna iść narda i p. Hetmaniok Barbary – – JK LOK ściowy sprzętu wodnego: w las – np. staraliśmy się kolejne oboje z Kępna. 3. Hawryluk Andrzej – Lędziny • Zawody skuterów wodnych zawody polepszyć, uatrakcyj- 2. Zawody sprawnościowe łodzi – JK LOK klasa Open: nić – np. na jednych z zawodów motorowodnych – załogi 2 oso- 4. Kucharkowski Roman – – startowało 8 skuterów, łodzi motorowodnych i chyba bowe: Kluczbork – JK LOK uczestnicy otrzymali klasy Open – wprowadziliśmy • Klasa T-2 – zajęte miejsca: 5. Makowski Henryk – Opole. puchary i dyplomy. dobieg na plaży od łodzi moto- 1. Lechki Apolinary – Turawa Uczestnicy otrzymali – • Łodzie motorowodne – załogi rowodnych 50 m – uruchomie- – JK LOK puchary, dyplomy. 2 osobowe – klasa Open. nie i start – atrakcje. 2. Hawryluk Andrzej – Lędziny Na imprezie zawodach moto- – udział wzięło 12 moto- A jednym z zawodników był – JK LOK rowodnych był redaktor TVP rówek, a zwycięzcy otrzy- p. Stanisław Rostalski z Opola 3. Kucharkowski Roman – Wrocław p. Wawer Henryk – mali puchary – a wszyscy – członek naszego klubu Kluczbork – JK LOK filmując kamerą przebieg regat, – dyplomy. i w wieku ponad 70 lat, i starto- 4. Makowski Henryk – Opole. a następnie w tym samym dniu wał, i nie był na końcu. • Klasa T-3 – zajęte miejsca: – ukazał się reportaż na antenie Reasumując, wstępnie zawody Kącik Poezji

Ku niebu Ostatni dzień. Kwiaty w twoim ogródku

Wejrzyj na mnie w łaskawości, Właśnie wstałaś, spod rzęs uciekłaś, Dorotka szczęśliwa patrzy wokoło, lecz nie czekam zlitowania… jeszcze Morfeusz oczy skleja marzeniami. ach jak w mym ogrodzie pięknie – wesoło! Nie żałuję dni i czasu, Usta lekko rozwarłaś stęsknione. Za oknem deszczyk od rana pada. nie zwątpiłem w szczęśliwości. Czy z nim się żegnasz, czy ze mną witasz? Nic nie wiedziałam nawet od taty, że deszcz od Boga raduje kwiaty, Ty na górze zabiegany, Dłonie, które nocą się szukały, nagle zza chmurki wychodzi słońce, lecz nie proszę o wejrzenie… teraz plotą warkocz nowego dnia. teraz mogę boso biegać po mym ogrodzie Wiatr łapałem, pijąc rosę, Wargi, co od szeptu spierzchłe i po mojej łące! w strachu żyłem marzeniami. Rosą pocałunków się sycą. Do woli mogę zobaczyć moje kwiaty, czy już urosły, Nie licz tylko chwil zwątpienia, Ostatni dzień, po ostatniej nocy. które pąki się już otworzyły. lecz nie wstyd to dla mnie… Łza licząca pierwszy dzień smutku Ile nowych już zakwitło, Słońce księżyc, dzień zbyt krótki strużką znajomą spływa po policzku. czy uśmiechają się do mnie i wyciągają swe ręce, w biegu ciągle bez wytchnienia. I te oczy… już we mnie wpatrzone. by uradować moje szczęśliwe serce! Będę wam usługiwać ile zechcecie! Twej nadziei pozwól uszczknąć, Spokój - jakby nic się nie stało. I ile mam w sobie siły, bo każdy kwitek jest mi miły. lecz nie będę o to błagał… Dwa gołębie nad wiejskimi dachami, Robie to tylko nie z litości, ale z mej wielkiej miłości. Stałem sam pośrodku tłumu, dwa płatki śniegu, lecące ku ziemi. pozwoliłem snom swym umknąć. I tylko skowyt serca drżeć każe dłoniom. Kto kocha, wielbi i uprawia kwiaty, ten zawsze jest uśmiechnięty, serdeczny i bogaty, Pytam w ciemno, bez myślenia Odejdziesz, jak jesień po złotym dywanie, bo one grają piękne melodie i uwertury jak lecz nie czekam odpowiedzi… zostawisz wspomnienie porannej kawy, Bacha, Beethovena, Liszta, Moniuszki, Mozarta, Życia pusty konfesjonał, smak szminki i spacer szalony. bo w sobie mają duszę anielską, a nie czarta! nie dostanę rozgrzeszenia. Pamięć co nigdy nie zaginie. W ogródku Dorotki rosną ulubione kwiaty, A.B. A.B. rośliny lecznicze, zioła jadalne, krzewy i drzewa. Jest przepiękny, kolorowy i bardzo bogaty! Paraszczuk Franciszek - Henryk 34 Kwartalnik GMINY TURAWA Żart grosza wart

ZEBRAŁ: ADAM BOCHENEK

Wchodzi facet do mięsnego i mówi: ~•~ ~•~ - Dzień Dobry, 3 ślimaki miały butelkę wódki. No i posta- Siedzi sobie sroka na sośnie, a tu niespo- proszę 40 deko polędwicy sopockiej. nowiły, że ktoś musi iść do sklepu, no bo dziewanie do sosny podchodzi krowa Babka podchodzi do lady, kroi. jak to tak bez zakąski i popitki. Żaden i zaczyna się wspinać. Sroka w szoku - Ojojoj, ale mi się ukroiło, może być 7 kilo? nie chciał iść, więc urządzili głosowa- obserwuje, jak krowa powolutku siada nie. Wypadło na jednego, który chcąc nie koło niej na gałęzi. Wreszcie pyta krowę: ~•~ chcąc poszedł. - Krowa, co ty robisz? Czekali na niego rok, dwa, cztery. - No przyszłam sobie wisienek pojeść. Strażacy założyli zespół muzyczny. Na W pewnym momencie jeden z nich mówi: - Ty Krowa... ale to jest sosna, a nie wiśnia. pierwszej próbie kapelmistrz zadaje pyta- - Słuchaj może jednak wypijemy bez niego, - Spoko... Wisienki mam nie: co? w słoiczku! - Jaka jest różnica miedzy fortepianem, Na to z krzaków wychodzi trzeci ślimak a skrzypcami? i mówi : Cisza. Wreszcie jeden z przyszłych muzy- - Bo nie pójdę... ków mówi: - Fortepian dłużej się pali. Sprostowanie ADAM BOCHENEK

Wszystkich, którzy przeczytali artykuł pt. „Kabarety w Turawie” ze strony 28 pragnę poinfor- mować, że jest on żartem prima aprillisowym i wszelkie zawarte w nim informacje są efektem wybujałych wizji wyimaginowanej rzeczywistości autora. Jednakże nie do końca musi być to fikcja.

8 15

7 14

29 70

4 Krzyżówka Świąteczna nr 8940 13

30 REDAKCJA 3 20 17 22 5 12 65 8 42 28 29 4 51 74 9 26 3 48 27 39 11 41 38 Za prawidłowe rozwiązanie stusa na Święta i Nowy Rok 37 2 2 28 32 21

38 25 10 49 19 7 37 krzyżówki świątecznej nr 89 życzy Fala”. Kartki z rozwią- 50 1 58 64 10 36 35

54 22 34 w „FALI” nr 4/99/2014 nagrodę zaniem hasła krzyżówki nr 86 21 9 20 16 6 36 69 46 25 62 23 otrzymał Pan: Grzegorz Dziuba prosimy nadsyłać do dnia 31 24 44 18 45 12 43 43 47 63 33 z Zabrza (płyta CD z muzyką maja 2015 roku na adres: 11 60 27 34 55 71 23 61 54 zespołu „The Postman”). Hasło Redakcja Kwartalnika „FALA”, 41 45 17 33

68 47 16 31 49 26 32 krzyżówki brzmiało: „Moc ul. Opolska 39c, 46-045 Turawa 40 58 59 55 30 15 65 24 31 radości od narodzonego Chry- (Urząd Gminy Turawa). 39 57 73 44 35 48 53

1 42 53 63 72 52 66 Hasło krzyżówki brzmiało: 60 59

46 51 19 62 57

64 67 „Moc radości od narodzonego Chrystusa 50

56 67 13 na Święta i Nowy Rok życzy Fala” 61 52

14 marzec 2015 35

Szanowni Państwo, Drogie Dzieci ADAM BOCHENEK

Od tego wydania kwartalnika lub opiekunów, żeby przesłali Należy jak najładniej poko- Pamiętajcie, aby Wasi opie- Fala postanowiliśmy stwo- Wasze prace pocztą elektro- lorować zamieszczony obra- kunowie dołączyli do każdej rzyć stronę (lub dwie) tylko dla niczną na adres: adam.boche- zek i dostarczyć go do Urzędu kolorowanki OŚWIADCZE- dzieci, którą postanowiliśmy [email protected]. Będziemy Gminy w Turawie do pokoju nr NIE. Przypomnijcie im, bo oni

8 15 nazwać KROPELKI. Nie ozna- tutaj organizować różne kon- 20 na I piętrze, wraz z oświad- są jak zawsze bardzo zabie-

5 7 14 cza to, że nie mogą tu zaglądać kursy specjalnie z myślą o dzie- czeniem lub wysłać go pocztą gani. Wytnijcie to oświadcze- 29 70

4 40 13 też dorośli (nawet powinni). ciach, tych młodszych i tych na adres: Urząd Gminy w Tura- nie i dołączcie do pracy.

6 30 Chcemy w „Kropelkach” publi- nieco starszych też. Ważne jest, wie ul. Opolska 39 c, 46–045 3 20

17 22 5 12 65 8 kować „owoce” Waszej twór- aby Wasi prawni opiekunowie Turawa z dopiskiem KRO- Teraz o nagrodach. 42 28 29 4 51 74 9 26 3 czości. Co to znaczy? Jeśli chce- wyrazili zgodę na Wasz udział PELKI. Nagrodzimy Wasze prace 48 27 39 11 41 38 37 2 2 28 32 21 cie się podzielić wierszykiem, w konkursie i na publikację w trzech kategoriach wie-

38 25 10 49 19 7 37 50 58 1 10 36 64 który sami!!! napiszecie, rysun- Waszej twórczości na łamach Prace musicie dostarczyć kowych: 1. do 5 roku życia, 35

54 22 34 21 20 kiem, malunkiem lub życze- gazety i stronie internetowej do 15 maja!!! Nie później. 2. Od 6 do 8 roku życia, 3. 9 16 6 36 69 46 25 62 23 24 niami, a może całym opowiada- Gminy Turawa. Od 9 do 11 roku życia. Dodat- 44 18 45 12 43 43 47 63 33 11 60 27 niem lub zdjęciem, to te właśnie Ważne, aby Wasza koloro- kowo jury konkursowe wybie- 34 55 71 23 61 54 41 45 17 strony będą temu poświęcone. Zaczniemy, na dobry początek, wanka pochodziła z FALI, nie rze jedną pracę, której autor 33

68 47 16 31 49 26 32 40 58 Jak to zrobić?? Najpierw musi- od świątecznej kolorowanki. może to być skserowany obra- lub autorka będzie mogła 59 55 30 15 65 24 31 39 57 73 44 cie sami stworzyć swoje dzieło, Konkurs jest przeznaczony zek. Czyli Wasza praca musi w dniu 1 czerwca spędzić kilka 35 48 53

1 42 53 63 później dostarczyć je do Urzędu dla dzieci, które kończą w tym być po prostu wycięta z gazety godzin w Urzędzie Gminy, peł- 72 52 66 60 59

46 Gminy w Turawie do pokoju roku 11 rok życia (liczy się rok i pokolorowana na oryginal- niąc funkcję WÓJTA GMINY 51 19 62 57 64 nr 20 na I piętrze. Możecie też urodzenia), czyli dla wszyst- nej stronie. Prace musicie pod- TURAWA i zobaczyć jak 67 50

56 poprosić Waszych rodziców, kich, którzy urodzili się pisać, podając Imię nazwisko, wygląda praca urzędnika. 56 67 13

61 dziadków, starsze rodzeństwo w roku 2004 lub młodszych. ile macie lat i skąd jesteście. 52 » 18

14 36 Kwartalnik GMINY TURAWA

» KROPELKI

OŚWIADCZENIE

Wyrażam zgodę na udział mojego dziecka ……………………………………………………………………… w konkursie plastycznym kwartalnika FALA. Zgadzam się na publikację pracy na łamach FALI oraz na stronie internetowej Gminy Turawa. Tel. kontaktowy…………………………………………………………….

……………………………………………………….. (podpis) marzec 2015 37

KROPELKI

OŚWIADCZENIE

……………………………………………………….. (podpis) 38 Kwartalnik GMINY TURAWA Krzyżówka świąteczna 90

OPRACOWAŁ: PIOTR JENDRZEJ

1 2 3 4 5 6 7 8 Znaczenie wyrazów: 27 9 10 11 12 13 14 15 POZIOMO:. 5 2-uzależnienie (wspak); 16 17

9-w hitler. obozach kon – cen- 50 37 3 4 29 18 19 20 tracyjnych, więzień dozoru- jący innych więźniów; 11 – imię 69 36 38 2 39 28 40 70 21 22 Kościuszki; 13-zbyt na jakiś 9 65 towar; 16-cieniutka warstwa 23 24 25 26 szlachetnego metalu; 17-Paul 63 44 41 51 McCartney lub Ringo Star; 27 28 29 30 45 46 48 8 18-zieleń na pustyni; 19-frag- 31 32 menty obszerniejszego tekstu;; 42 20 – Robert Edwin, zdobywca 33 34 35 bieguna północnego; 21-popu- 68 11 12 6 7 36 37 38 larna gra w karty; 22-pęknię- 10 74 cie mas skalnych; 23 – płaska 39 40 41 w platfusie; 25 – środek tygo- 47 54 58 49 dnia; 27 – warstwa gruntu stale 42 43 35 24 20 22 64 21 zamarznięta; 28 – w wyposa- 44 45

żeniu karetki pogotowia; 31 – 72 31 26 34 33 bryt. piosenkarz, zespół The 46 47 Police (1977–83); 32 – powstaje 1 55 32 25 48 49 z ziarnek; 33 – Grzegorz (zm. 60 30 62 2001) założyciel i wokalista 50 51 52 53 54 55 zespołu Repu – blika; 36 – duży 43 23 jadalny rak morski; 40 – pań- 56 57 58 stwo lub osoba podpisująca 56 53 17 59 60 jakąś umowę; 15 16 71 42 – Charles Francis (zm.1985) 61 62 63 amer.geofizyk, opracował skalę 67 66 61 miary wielkości trzę – sięń 64 65 18 57 59 ziemi; 43 – słownik i encyklo- 66 pedia w jednym; 44 – w Pol- 52 13 19 sce i Niemczech: jedynka z 67 48 zerami; 46 – młodzieżowa 14 73 potańcówka w domu; 47 – miasto, sąsiad Bytomia; 48 – nauka stwa wschodniorzymskiego. nei; 14 – klaszcze za pieniądze; wciągnąć widownię do wspól- zajmująca się badaniem pta- PIONOWO: 15 – odgłos otwieranej puszki nej zabawy; 41 – w czasie II sich jaj; 50 – upał, spiekota; 53 1 – podawana przez psa; 2 – jej z piwem; 18 – uporczywa myśl; wojny światowej: zamknięta – madagaskarska małpiatka mleko coraz popularniejsze; 3 – 21 – złocień właściwy; 24 – dzielnica żydowska; 45 – duża nadrzewna; 54 – brytyjscy straciła męża; 4 – podstawowe w parze z panem; 26 – święty, lalka; 47 – stanowi zabezpie- harcerze; 56 – amer. tenisi- prawa szla – checkie Rzeczypo- zał. Zakonu Dominikanów; 29 czenie spłaty długu; 49-napój sta, 3-krotny mistrz Wimble- spolitej, z czasów bezkrólewia – nie do końca uczciwe próby gazowany; 50 – małe schody; donu; 57-,,, nogą zamiata; 59 – z 1573 (dwa słowa); 5 – marka zdobycia czegoś; 30 – pro- 51 – przestrzeń wewnątrz cze- zawód filmowego Jana Serce; telefo – nów komórkowych; blem, kwestia; 34 – wchodzi goś; 52 – doły podłużne w ziemi; 61 – rodzina mał-żów, hodowa- 6-miasto w Mezopotamii, nad w skład trójkombinacji alpej- 55 – barwnik korzenia mar- nych i łowionych do celów spo- Eufratem; 7 – w nim notatki; skiej; 35 – imię Bilxen,,, Poże- chwi; 58 – sprzymierzeniec; żywczych; 63 – plon, zbiór; 64 8-rze-ka w Hiszpanii i Portu- gnanie z Afryką”; 37 – czary, 60 – zimowe wierzchnie okry- – Przemyk lub Dancewicz; 65 – galii; 10 – przyrząd murarza zabobony; 38 – choroba spo- cie pań; 62 – gatunek twardego Narodowy lub Dramatyczny w do poziomowania; 12 – miasto wodowana niedoborem wit.C, drzewa liściastego. Warszawie; 66 – nieprosta linia; w lu – belskim nad Łabuńką; 13 gnilec; 39 – małe ziarno; 40 – Rozwiązanie polega na rozszy- 67 – bada dzieje i kulturę cesar- – rdzenna ludność Nowej Gwi- artysta estrady, który potrafi frowaniu hasła. marzec 2015 39

Jubilaci w Turawie

Zimowiska w świetlicach środowiskowych:

Zakrzów Turawski i Ligota Turawska

Kotórz Wielki i Zawada Osowiec

40 Kwartalnik GMINY TURAWA

Jasełka w Kotorzu Małym Misyjny bal charytatywny

Uczniowie Szkoły Podstawowej w Kadłubie Turawskim

Misyjne kolędowanie uczniów w Osowcu Jasełka w Zakrzowie Turawskim

Trzymaj formę