Nas Łączy Muzyka Grała W Zawadzie 2 Kwartalnik Gminy Turawa
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ISSN 1425–8730 Kwartalnik Gminy Turawa Nr 1/113/2018 Bierdzany • Kadłub Turawski • Kotórz Mały • Kotórz Wielki • Ligota Turawska Cena 3 zł (w tym podatek VAT) Osowiec • Rzędów • Turawa • Węgry • Zakrzów Turawski • Zawada Z okazji Świąt Wielkanocnych życzę Wam wiele radości i dobra. Niech Ten, który powstał z grobu, wzmocni wiarę, rozpali miłość, niech stanie się dla Was źródłem pokoju, zrozumienia i szacunku. Wasz Wójt Waldemar Kampa Młodzieżowa Dominik Pikos Jerzy Farys Rada Gminy Turawa Wielka Orkiestra Turawska szkoła Nas łączy muzyka grała w Zawadzie 2 Kwartalnik Gminy Turawa Świąt prawdziwie wielkanocnych z jajkiem, słońcem i dyngusem Niech Zmartwychwstały Pan roześmianym, z wiarą mocną będzie obecny w naszych domach, w lepsze jutro i nadzieją... niech opromienia nas blaskiem a przy stole niech zasiądą Przyjaciele, swej miłości i przemienia to, których miłość, dobroć, radość co szare, w kwitnący ogród… pozostaną z Państwem Najserdeczniejsze życzenia na dni wiele i tygodni. wielkanocne składa Redakcja kwartalnika „Fala” Przewodniczący Rady Gminy Turawa i Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej wraz z radnymi K R P E L K I TRaDycJe WielKanocne AdaM BocheneK Drogie Kropelki, wzmianki o tym fakcie zawdzięczamy się głównie rybami, a w menu uboższych Szanowni Kropelkowicze rzymskiemu pisarzowi Tertulianowi, mieszkańców pojawiały się żur, kartofle, …No i po feriach. Troszkę śniegu który żył w II wieku. Post wówczas trwał kwaszona kapusta, śledzie, suszone śliwki jednak w tym roku napadało, więc kto tylko dwa dni i obejmował Wielką Środę i brukiew. Stąd też powstał zwyczaj, że we chciał, to ulepił bałwana albo pozjeżdżał i Wielki Piątek. Św. Ireneusz pisał o po- wtorek przed Środą Popielcową jedzono na sankach czy nartach. Teraz jednak ście trwającym jeden tydzień, a dopiero śledzie, symbolizujące okres, gdy nie pora wrócić w szkolne ławki i wziąć się w VII wieku pojawia się Środa Popielco- będzie spożywane mięso. W Popielec do nauki, chociaż w niedalekiej przyszło- wa, jako początek czterdziestodniowego oprócz posypywania głów popiołem, co ści już pojawia się wizja wakacji, czyli postu. W Polsce Wielkanoc obchodzimy miało miejsce w kościele, gospodynie okresu wspaniałej zabawy i wypoczynku. od XIII wieku. Wielki Post był zawsze starannie myły garnki, tak by nie został Wcześniej jednak przerwa świąteczna czasem na wyciszenie, modlitwę i umar- w nich nawet ślad tłuszczu, a patelnie z okazji Świąt Wielkanocnych i na tym twienie. Do postu podchodzono bardzo i naczynia do pieczenia mięs lądowały krótko się skupimy. W tym wydaniu rygorystycznie, dzieciom nie pozwalano na strychach domów. Na mniej postne Kropelek przybliżę Wam tradycje i zwy- się głośno śmiać i hałasować, a nawet dania pozwalano sobie czasem w nie- czaje wielkanocne. Pamiętajcie jednak, że zamykano pod kluczem instrumenty dzielę. Obecnie już zaniknął zwyczaj tzw. nie wszyscy tak jak katolicy świętują ten muzyczne. Nie urządzano żadnych zabaw półpościa. Mniej więcej w połowie Wiel- okres i gdy ktoś mówi, że nie obchodzi i co najważniejsze, nie jedzono prawie kiego Postu na ulice miast i wsi wybiegali takich czy innych świąt, to przyjmijmy wcale potraw mięsnych, nie używano młodzieńcy z kołatkami lub drewnianymi to do wiadomości. Wielkanoc poprzedza nawet tłuszczu, starano się nie używać młotami, zwanymi szlagami, krzycząc Wielki Post i wyobraźcie sobie, że pierwsze cukru, miodu i nabiału. Bogatsi żywili „półpoście” rozbijali o drzwi domostw KWARTALNIK TOWARZYSTWA MIłośNIKÓW ZIEMI TURAWSKIEj „FALA” – finansowany z budżetu Gminy Turawa. Redakcja nie odpowiada za treść Kolegium redakcyjne: Redaktor naczelna – Brygida Kansy, Sekretarze – Teresa Żulewska, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys. umieszczonych reklam i ogłoszeń, nie Z redakcją współpracują: Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, Adam Bochenek, radni, sołtysi wsi, stowarzyszenia zwraca niezamówionych materiałów sportowe, dyrektorzy, nauczyciele szkół i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. oraz zastrzega sobie prawo dokonywania Skład i druk: Wydawnictwo i Drukarnia świętego Krzyża, ul. Katedralna 8A, 45-007 Opole, tel. 77 44 17 140, fax 77 44 17 141 skrótów i nie umieszczania zdjęć. [email protected]; www.drukujunas.eu 1/113 Kwiecień 2018 3 garnki z popiołem. Szczególnie upodobali rok. W Wielką Sobotę następuje święcenie zwyczaj polewania pochodzi jeszcze z Je- sobie drzwi domów, w których mieszkały potraw wielkanocnych i tu ciekawostka, rozolimy, gdzie żołnierze polewali wodą panny na wydaniu. Okres samych świąt bo kiedyś księża jeździli do domów, by gromadzących się chrześcijan, którzy poprzedzały i do dziś poprzedzają tzw. święcić potrawy, tego zwyczaju zanie- rozpamiętywali zmartwychwstanie, inne świąteczne porządki, wtedy to wietrzono chano na przełomie XVIII i XIX wieku. źródła nawiązują do masowego chrztu, izby, wymiatano nawet najmniejsze ku- Od tego czasu to wierni noszą potrawy mającego na celu odmianę życia. Kiedyś rze, mężczyzn – ponieważ przeszkadzali do kościoła. Święci się też ogień i wodę. oprócz polewania dziewcząt wodą (dyn- w porządkach – kobiety wyganiały do Dawniej, zgodnie z tradycją, w koszycz- gusa) rózgami lekko chłostało się im gołe roboty w polu. Okres Wielkanocy roz- ku musiał być baranek robiony z cukru łydki, stąd też śmigus. Dziś już zostało poczynała Niedziela Palmowa, w Polsce lub z kłosów zbóż, chleb, sól, kiełbasa, tylko oblewanie wodą. Obrzędów wielka- – ponieważ nie było palm, nazywano ją oczywiście jajka, a także chrzan z cukrem nocnych było bardzo wiele i wywodziły się Niedzielą Kwietną lub Wierzbną. Do dziś i różne wypieki, np. „baby wielkanocne”, z kultury pogańskiej. Do dziś przetrwała robi się palemki z gałązek wierzbowych, mazurki lub inne placki. Dziś w koszycz- pewna część, której kultywowanie wiąże bukszpanu, borowiny lub – jak kiedyś – kach dostrzec można niemal wszystko. się z tradycjami kościelnymi, stąd w po- modrzewiu. Symbolizować miały gałązki Nie wiadomo, skąd dokładnie wziął się ście namawia się wiernych do składania palmowe, którymi witano Pana Jezusa, zwyczaj malowania jajek. Jedni mówią, jałmużny dla potrzebujących, modlitwy gdy wjeżdżał na osiołku do Jerozolimy. Po że to św. Magdalena dowiedziawszy się i umartwiania, a ludzie często składają poświęceniu w kościele wieszano palemki o zmartwychwstaniu Jezusa, po przybyciu sobie różne postanowienia, rezygnując w domostwach, a dzieciom dawano do do domu znalazła na stole kolorowe jajka. z wygód i czasem używek. zjedzenia oderwane bazie, by uchronić Inna wersja przypisuje to Matce Bożej, któ- Troszkę dużo tego wyszło, ale na pewno przed chorobami gardła. Był też zwyczaj, ra, aby wykupić Jezusa u Piłata, zaniosła o niektórych zwyczajach nie mieliście że ten, kto się pierwszy zbudził w tym jego dzieciom kolorowe jajka. Sposobów pojęcia, że w ogóle istniały. Popytajcie dniu, mógł wysmagać palemką innych i technik zdobienia jajek jest bardzo dużo. rodziców albo lepiej waszych babć i dziad- domowników oraz zwierzęta domowe, Istotne i symboliczne są również kolory, ków, jak kiedyś wyglądały święta, Wielki co miało przynosić wszystkim szczęście w jakich maluje się jajka. Wierzono też, Post i jak psocili w lany poniedziałek, i zdrowie. Główne zwyczaje wielkanocne że jajka wielkanocne mają magiczną moc, a na pewno dowiecie się o jeszcze innych wiążą się z rytuałami kościelnymi, nie tak więc niejednokrotnie zakopywano zwyczajach. Dobrą do tego okazją może inaczej jest z tzw. triduum paschalnym, je na polach, by zwiększyć urodzaj lub być wspólne wielkanocne śniadanie. czyli Wielkim Czwartkiem, Piątkiem wnoszono do kurników, by kury lepiej Już dziś życzę Wam spokojnych świąt, i Sobotą. Każdy z tych dni ma inną sym- niosły. Tak dochodzimy do Niedzieli wesołego dyngusa, ciekawych prezentów bolikę. Wydarzenia tych dni poprzedzał Wielkanocnej – najważniejszego święta w gnieździe zajączka, a także chwili zadu- zwyczaj, który już prawie zanika w Polsce, chrześcijan. Po rezurekcji, czyli porannej my, byście mogli pomyśleć o tych, którzy a mianowicie Topienie Judasza, które mszy św., następowało uroczyste, obfite mogą potrzebować Waszego dobrego sło- miało miejsce w Wielką Środę. Wówczas śniadanie, bogate w mięsa, szynki, żur wa, pomocy w porządkach świątecznych to młodzież obchodziła wieś, niosąc robiony już na „bogato”, dzieli się wów- lub pomysłu na poprawę siebie. wypchaną słomą kukłę Judasza. Przy czas jajkiem, tak jak opłatkiem w Wigilię. śmiechu i śpiewach wrzucano kukłę do Dawniej w wielu wsiach po rezurekcji rzeki lub stawu, obrzucając kamieniami, chłopi ścigali się wozami zaprzęgnię- KalenDaRz aż poszła na dno. Wielki Czwartek, na- tymi w konie, a ten, kto wygrał, miał zbliżających się imprez: zywany Dniem Kapłanów, na pamiątkę jako pierwszy skończyć żniwa. Dzieciom ustanowienia Eucharystii i upamiętniający kojarzy się ten dzień na pewno z robie- 19.05 – XIX Turawskie Biegi Ostatnią Wieczerzę, znany jest najbardziej niem gniazda dla zajączka, który obficie Przełajowe – boisko LZS z obrzędu mycia nóg, upamiętniającego obdarowuje grzeczne dzieci. Z dawnych Kotórz Mały obmywanie nóg apostołom przez Pana zwyczajów pragnę przypomnieć, że na Jezusa. W tym dniu milkną też kościelne tydzień przed Wielkim Tygodniem nie czerwiec – Olimpiada dzwony i zostaje ogołocony ołtarz. Aż wypiekano już chleba, ponieważ wie- przedszkolaków do niedzieli w kościołach słychać ko- rzono, że może to sprowadzić suszę do – Talentiada – Osowiec łatki, przypominające zdradę Judasza. wsi. W Wielkim Tygodniu nie prano Ważnym dniem jest Wielki Piątek, który też bielizny, ponieważ mogło to grozić 9–10.06 – Międzynarodowe Mi-