DOCSLIB.ORG

Shkarko Falas

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Shkarko Falas Bajram Kosumi FISHTA DHE LETËRSIA SHQIPTARE E TRADITËS Bajram Kosumi FISHTA DHE LETËRSIA SHQIPTARE E TRADITËS Copyright © autori Kolona: Histori e letërsisë shqipe Design & Layout: ORBIS, Prizren Ky libër është i formatit eBook. Botimet Filozofia Urbane ISBN: 978-9951-641-34-0 Prishtinë, 2013 www.filozofiaurbane.com www.librariaelektronike.com H Y R J E Vepra letrare e Gjergj Fishtës ende nuk është shqyrtuar shterueshëm nga kritikët letrarë dhe nga historianët e letërsisë. Ka një mbushull- im shqyrtimesh kritike të shkurtra në vitet 30-40 të shekullit XX, shu- mica e këtyre shkrimeve me vlerësime sipërfaqësore apo të bëra me rastin e vdekjes së poetit. Po edhe aty ka disa shqyrtime thelbësisht përcaktuese. Ka pastaj një histori të keqe të refuzimit politik të veprës së Fishtës e deri në ndalimin e plotë të saj, për t’u rizbuluar kjo vepër në vitet 90 të shekullit XX, për të vazhduar kritika letrare përsëri me bujshmërinë e cilësimeve madhore. Vetëm këto vitet e fundit ka filluar një shqyrtim më përmbajtësor dhe më detajizues i kësaj vepre. Ende pa ndodhë ky shqyrtim, kritikët dhe lexuesit e veprës së Fishtës, duke parë vlerën e lartë të saj, kanë shtruar çështjen e vendit të Fishtës në historinë e letërsisë shqipe. Nga ana tjetër, vepra e Fishtës është e veçantë nga tradita letrare shqiptare, që në leximin e parë, së paku për tri qasje kryesore. Së pari, Fishta ka shkruar epin kombëtar shqiptar në frymën e romantizmit, atëherë kur romantizmi ishte çështje e historisë së letërsisë dhe atëherë kur shkrimi i epit, si formë letrare, konsiderohej po ashtu si punë e së kaluarës. Epi kombëtar shqiptar Lahuta e Malcis e Fishtës, është epi i fundit i një letërsie evropiane. Së dyti, vepra e Fishtës, në përg- jithësi, ka një marrëdhënie të ngushtë me letërsinë popullore, aq sa në hi- storinë e letërsisë shqipe është shtruar natyrshëm pyetja se a është Fishta poet origjinal apo poet-këngëtar popullor i eposit historik? Në të njëjtën 3 Bajram Kosumi kohë, vepra e Fishtës, në çështje të metodës letrare, dallon thelbësisht nga letërsia e kohës së tij, aq shumë saqë këto dallime nuk mund të klasifi- kohen si çështje të stilit personal. Duke qenë e dallueshme nga letërsia tjetër, duke qenë e lidhur pothuajse organikisht me traditën popullore, duke qenë pothuajse e papritur si formë letrare, vepra letrare e Fishtës është përjetuar dhe ende vazhdon të përjetohet si një paradoks letrar në letërsinë shqipe. Kjo veçanti e veprës së Fishtës, e cila mund të quhet edhe paradoks letrar, imponon një shqyrtim thelbësor të marrëdhënieve të kësaj vepre me traditën letrare shqiptare. Këtu ka lind ideja për temën e shqyrtimit tonë Fishta dhe letërsia shqiptare e traditës. Kur jemi përcaktuar për këtë temë kemi pasur parasysh një qëllim: shqyrtimin dhe zbulimin e lidh- jeve, të ngjashmërive dhe të dallimeve, të veprës së Fishtës me gjithë tra- ditën letrare shqiptare. Zbulimi i këtyre ngjashmërive dhe dallimeve, të cilat krijojnë veçantinë e kësaj vepre, paradoksin letrar me emrin Fishtë, do të na jepte Fishtën në dritën e vërtetë, jo vetëm nga prizmi i një lexue- si, por edhe nga prizmi i historisë së letërsisë shqiptare. Po kështu, kur jemi përcaktuar për këtë temë kemi parandier pre- sionin e gjerësisë së temës në shqyrtim. Në historinë e letërsisë shqipe janë shkruar monografi të gjera për një poet, monografi për një peri- udhë letrare apo për një formë letrare, janë shkruar edhe histori për gjithë letërsinë shqipe, po nuk ka një studim të gjerë për marrëdhënien e një poeti të madh me krejt traditën letrare shqiptare. Si mund të kon- siderohet e shkruar një histori e letërsisë shqipe nëse paraprakisht nuk ka studime krahasimtare brenda trungut letrar shqiptar? Kjo gjerësi e temës ka kushtëzuar edhe mënyrën e qasjes ndaj saj, e që është pjesë e metodologjisë studimore. Ka pasur dy rrugë: një, shqyrtimi veç e veç i 4 FISHTA DHE LETËRSIA SHQIPTARE E TRADITËS elementeve e parimeve të letërsisë së Fishtës, duke e krahasuar secilën prej tyre me gjithë traditën letrare shqiptare dhe dy, krahasimi i të gjitha elementeve e parimeve të letërsisë së Fishtës me çdo periudhë letrare të letërsisë shqipe, veç e veç. Metoda e parë do t’i jepte parësinë veprës së Fishtës, por do të ishte e njëanshme, sepse krahason vetëm ato elemente e parime që janë prezente në veprën e tij, por jo edhe ato që mungojnë te ai dhe janë prezente te autorë të tjerë. Në fund, qasja e parë do të re- zultonte me një studim interesant dhe të pëlqyeshëm edhe për lexuesin. Metoda e dytë duket e afërt me studimet tradicionale shqiptare të letër- sisë, aq sa mund të quhet edhe klasiciste, krijon situata të përsëritjeve nga kapitulli në kapitull, mirëpo, kjo metodë rezulton me një studim të saktë, më të plotë e më të përimtuar, më akademik dhe si rrjedhim, të mërzitshëm për lexuesin e zakonshëm të letërsisë, por me shumë in- teres për shkencën e letërsisë. Ne jemi përcaktuar për qasjen e dytë, duke rrezikuar nga pak tërësinë dhe unitetin e shqyrtimit në favor të studimit shterues të çdo detaji që e njëjtëson apo e dallon veprën e Fishtës nga tradita letrare shqiptare. Qasja metodologjike ndaj temës në shqyrtim ka paracaktuar kraha- simin si themel metodologjik në shqyrtimin e kësaj teme. Mbarë tema e shtruar këtu është një krahasim. Duke zbërthyer vetëm krahasimin ne do të zbërthejmë gjithë materien e saj. Krahasimi, në këtë shqyrtim, përfshin një gamë të gjerë çështjesh, prej më të gjerave, si është krahasimi i burimeve të ndikimit kulturor në ndërtimin e figurës poetike (p.sh. areali kristian te De Rada, areali kris- tian+tradicional shqiptar te Fishta, areali Lindor+tradicional shqiptar te Naimi) e deri te më të imtat, siç është përdorimi i vargjeve të metrave të 5 Bajram Kosumi ndryshëm. Krahasimet janë bërë sipas një rendi logjik, prej të përgjithsh- mes kah e veçanta, me ç’rast: janë krahasuar ngjashmëritë, si p.sh. struktura ndërtimore e tekstit poetik në motivet e kundërshtimit midis prijësit dhe një luftëtari pop- ullor, te Fishta dhe te Naimi është e ngjashme; janë krahasuar përkimet, siç është vargu tetërrokësh i Fishtës dhe vargu tetërrokësh i Pjetër Budit, apo konceptet estetike të Fishtës të përkueshme me ato të Bogdanit; janë krahasuar ndikimet e tërthorta, si p.sh. ndikimi i teorive roman- tike për letërsinë popullore te Fishta, që mund të vijë nga disa drejtime: nga letërsia proklasike shkodrane, nga romantizmi arbëresh, nga vetë romantikët italianë dhe nga romantikët sllavë; janë krahasuar ndikimet e drejtpërdrejta, siç është ndikimi nga letër- sia e autorëve të vjetër të Veriut për fjalët e vjetra shqipe, por edhe në mitet letrare si miti i gjuhës, i atdheut etj.; janë shqyrtuar dallimet, si p.sh. hiperbola te Fishta, si figurë që shpreh madhështinë dhe litota te Naimi, si figurë që shpreh dashurinë; është vazhduar me krahasimet e mungesave, sepse ka elemente letra- re që qenësojnë te Fishta po nuk janë te autorët e tjerë, siç është boshti moral i gjithë veprës letrare të Fishtës, Atme e Fe, e po ashtu ka elemente letrare të rëndësishme për autorët e tjerë apo për një periudhë letrare, por të parëndësishme për Fishtën, si p.sh. tema e dashurisë për roman- tikët, apo motivi i natyrës për të gjithë poetët romantikë, i munguar te Fishta. Po ashtu, materia letrare e krahasuar është e një game të gjerë: janë krahasuar idetë poetike, tematika, motivet, strukturat e tekstit letrar, teknikat e vargut e të strofës, teknikat krijuese e modelet e shkrimit letrar. 6 FISHTA DHE LETËRSIA SHQIPTARE E TRADITËS Në fund të hyrjes na mbetet të sqarojmë vetëm edhe elementet e kra- hasimit. Çdo krahasim ka dy elemente: i pari që është objekt i krahasim- it, e në këtë rast është vepra e Fishtës dhe i dyti, që është objekti me të cilin bëhet krahasimi, e që është tërë tradita letrare shqiptare. Elementi i parë, vepra e Fishtës, këtu është gjithë ajo vepër që është botuar deri tash dhe e cila i është nënshtruar syrit të lexuesit. Këtu përfshihet jo vetëm vepra letrare, por edhe ajo estetike, publicistike etj. Elementi i dytë i kra- hasimit, tradita letrare shqiptare, është parë si në historinë tradicionale të letërsisë shqipe, e ndarë nëpër periudha letrare, si: autorët e vjetër të Veriut, letërsia e romantizmit, duke shtuar këtu edhe poetët e rrethit kul- turor shkodranë, veçanërisht ata françeskanë, më shumë për shkak të lidhjeve që Fishta ka pasur gjatë gjithë jetës me këtë rreth prelatësh dhe shkrimtarësh. Deri ku shkon kjo traditë? Për lexuesin e sotëm traditë letrare është edhe vetë Fishta, por për Fishtën traditë letrare ka qenë ajo letërsi që është bërë pjesë e historisë së letërsisë në kohën e tij. Duke u nisur nga ky konstatim vepra e Fishtës është parë në lidhje me atë që ai e ka kon- sideruar traditë letrare shqiptare. Kjo vepër nuk është shqyrtuar në lidh- je me autorët që kanë bashkëjetuar me Fishtën, përveç në ndonjë rast të veçantë, siç është shqyrtimi i koncepteve estetike të Fishtës e të Faik Konicës. Krahasimi kaq i gjerë, thelbësor, i tërësishëm dhe i përimtuar do të mundësojë një gjykim të ri për veprën e Fishtës dhe për rolin e saj në historinë e letërsisë shqipe, në bazë të vetë elementeve, parimeve e të vlerave që ka kjo vepër. Në fund, ky shqyrtim konsideroj se është një ndihmesë për studimet krahasimtare brenda trungut letrar shqiptar. 7 Kreu i parë FISHTA DHE AUTORËT E VJETËR TË VERIUT 9 FISHTA DHE LETËRSIA SHQIPTARE E TRADITËS I. RRETHANAT E LINDJES SË LETËRSISË SË SHKRUAR SHQIPE Historia e letërsisë shqipe nis me letërsinë filobiblike të krijuar nga autorët e vjetër të Veriut, që jetonin kryesisht në tokat e veriut të Shqipërisë së sotme dhe në gjysmën jugore të Kosovës, hapësira të cilat mbanin të ngjitur për veten e tyre fshatra e qytete shqiptare të Mesjetës: nga jugu, kjo mbështetje, në malet shqiptare arrinte deri në Lezhë; nga perëndimi deri në Tivar; nga veriu deri në Janjevë dhe nga lindja deri në Shkup.
Load more

Recommended publications
  • Trumbeta Shqiptare Volume 102 December 2018
    Trumbeta Shqiptare Volume 102 December 2018 The Official Publication of the Albanian-American National Organization, Inc. “We, American citizens and Canadian citizens, of Albanian descent and others interested in Albanian-Americans, desiring to form and perpetuate a federation and promote its objectives and principles; to effect a perfect and harmonious understanding between ourselves and others, to promote the cause of good citizenship in the country in which we live; to stimulate the spirit of good fellowship and good cooperation; do hereby establish and ordain these By-Laws.” Please visit us at: www.AANO.org Inside This Issue: 3-9 President’s Message, Chapter Activities 10-14 72nd Convention Wrap-Up 15-17 Social News 17-23 Cultural, Recipes 2 Trumbeta Shqiptare Published Two Times A Year By The Albanian-American National Organization, Inc. Website: AANO.org 2018-2019 NATIONAL OFFICERS & BOARD OF GOVERNORS PRESIDENT VICE PRESIDENT TREASURER SECRETARY John Lulgjuraj Lea Bitta Richard Rafail Gayle Orlow Transworld Syhstems, Inc. 2800 No Lake Shore Dr., #510 36 South Church Street 31057 Rivers Edge Court 5601 Mariner Street, #475 Chicago, IL 60657 Bedford Hills, NY 10507 Beverly Hills, MI 48025 Tampa, FL 33609 Home: (847) 951-5691 Home: (914) 843-7629 Home: (248) 761-1184 Home: (248) 682-7479 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] SCHOLARSHIP SCHOLARSHIP TRUMBETA PUBLIC APPLICATIONS FUNDRAISING SHQIPTARE RELATIONS Gayle Orlow Nancy Capstick Linda George TBA 31057 Rivers Edge Court 15
    [Show full text]
  • Histori Gjeografi
    Kapitulli I. Gjeografia Fizike Pyetja 1 Në çfarë përqindje masat kontinentale të ngritura janë antipode me depresionet tokësore të zëna nga uji oqeanik: A) 75% B) 85% C) 95% D) 65% Pyetja 2 Sa është raporti i sipërfaqes së oqeaneve me atë të kontinenteve: A) 2.43 me 1 B) 2.33 me 1 C) 2.53 me 1 D) 2.63 me 1 Pyetja 3 Në cilën gjerësi gjeografike karakteri kontinental(kontinentaliteti) i hemisferës veriore shpjegohet me supozimin e dominimit të lëvizjeve ngritëse: A) gjerësitë gjeografike 70 gradë. B) gjerësitë gjeografike 60 gradë. C) gjerësitë gjeografike 50 gradë. D) gjerësitë gjeografike 80 gradë. Pyetja 4 Në cilat gjerësi gjeografike karakteri oqeanik(oqeaniteti) i hemisferës jugore shpjegohet me supozimin e dominimit të lëvizjeve ulëse: A) gjerësitë gjeografike 70 gradë. B) gjerësitë gjeografike 60 gradë. C) gjerësitë gjeografike 50 gradë. D) gjerësitë gjeografike 80 gradë. Pyetja 5 Të gjithë kontinentet kanë formën e trekëndëshit të kthyer nga: A) Jugu B) Veriu C) Perëndimi D) Lindja Pyetja 6 Sa përqind të sipërfaqes së kontinenteve zenë lartësitë deri 1000 m mbi nivelin e detit? A) 50% B) 60% C) 70% D) 80% Pyetja 7 Cili kat batimetrik zë sipërfaqen më të madhe të tabanit të oqeaneve dhe deteve? A) 1000-3000 m B) 2000-5000 m C) 3000- 6000 m D) 4000-7000 m Pyetja 10 Sa është thellësia mesatare dhe volumi i ujit i oqeanit botëror? A) 4500 m dhe 2 miliard km3 B) 3500 m dhe 1.37 miliard km3 C) 5500 m dhe 1.71 miliard km3 D) 2500 m dhe 1.61 miliard km3 Pyetja 11 Cili është oqeani më i thellë i rruzullit tokësor? A) Oqeani Paqësor B) Oqeani
    [Show full text]
  • CHANGE of SEX in FOLK NARRATIVES By
    “SHE WAS REALLY THE MAN SHE PRETENDED TO BE”: CHANGE OF SEX IN FOLK NARRATIVES by Psyche Z. Ready A Thesis Submitted to the Graduate Faculty of George Mason University in Partial Fulfillment of The Requirements for the Degree of Master of Arts English Committee: ___________________________________________ Director ___________________________________________ ___________________________________________ ___________________________________________ Department Chairperson ___________________________________________ Dean, College of Humanities and Social Sciences Date: _____________________________________ Spring Semester 2016 George Mason University Fairfax, VA “She was really the man she pretended to be”: Change of Sex in Folk Narratives A Thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts at George Mason University by Psyche Z. Ready Bachelor of Arts Shimer College, 2000 Director: Joy Fraser, Assistant Professor Department of English Spring Semester 2016 George Mason University Fairfax, VA This work is licensed under a creative commons attribution-noderivs 3.0 unported license. ii DEDICATION This is dedicated to those who might want to read about a change of sex that ends with a happily ever after. iii ACKNOWLEDGEMENTS I would like to thank the members of my thesis committee, Tamara Harvey and Samaine Lockwood, for their helpful and patient support, and especially my committee director Joy Fraser for her time, knowledge, and kindness. I am grateful to scholars Veronica Schanoes and Jeana Jorgensen for pointing me toward tales and for answering my questions about what it is to be a folklorist. I am indebted to Heidi Dahlsveen, a storyteller who keeps variants of “The Shift of Sex” alive through performance, and to folklorist Csenge Virág Zalka, who translated from Hungarian two variants of this tale that enriched my work on this thesis.
    [Show full text]
  • Republika E Kosovës Republika Kosovo - Republic of Kosovo Kuvendi - Skupština - Assembly
    Republika e Kosovës Republika Kosovo - Republic of Kosovo Kuvendi - Skupština - Assembly T R A N S K R I P T I MBLEDHJES SË JASHTËZAKONSHME TË KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS, E MBAJTUR MË 11 DHE 12 TETOR 2016 SA VANREDNE SEDNICE SKUPŠTINE REPUBLIKE KOSOVA, ODRŽANE 11. I 12. OKTOBRA 2016. GODINE TETOR - OKTOBAR 2016 Rendi i ditës 1. Debat parlamentar me rastin e arrestimit të drejtorit të Policisë së Kosovës për rajonin e Mitrovicës, z. Nehat Thaçi, nga autoritetet e Serbisë Dnevni red 1. Parlamentarne rasprave povodom hapšenja Direktora Policije Kosova u regiji Mitrovice, g-din Nehat Thaçi, od strane vlasti Srbije. 2 Mbledhjen e drejtoi kryetari i Kuvendit, z. Kadri Veseli. KRYETARI: Të nderuar deputetë, I nderuar kryeministër, zëvendëskryeministër, dhe ministra të Kabinetit qeveritar, I hap punimet e seancës së jashtëzakonshme të Kuvendit të Republikës së Kosovës me kërkesë të 45 deputetëve, me një pikë të rendit të ditës të vetme: 1. Debat parlamentar me rastin e arrestimit të drejtorit të Policisë së Kosovës për rajonin e Mitrovicës, z. Nehat Thaçi, nga autoritetet e Serbisë Të nderuar kolegë, Ju njoftoj se deputeti Gëzim Kelmendi, i mbështetur edhe nga 44 deputetë tjerë të grupeve të ndryshme parlamentare, mbështetur në nenin 69.4 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe nenin 38 të Rregullores së Kuvendit, ka parashtruar kërkesë për seancë të jashtëzakonshme lidhur me arrestimin e drejtorit të Policisë së Kosovës për rajonin e Mitrovicës, zoti Nehat Thaçi, nga autoritetet e Serbisë. E ftoj deputetin Gëzim Kelmendi që në emër të parashtruesit të kërkesës për debat të marrë fjalën.
    [Show full text]
  • E Folmja E Çamërisë Dje Dhe Sot
    UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I HISTORISË DHE I FILOLOGJISË DEPARTAMENTI I GJUHËS SHQIPE E FOLMJA E ÇAMËRISË DJE DHE SOT “Shqyrtime dialektologjike, etnolingustike dhe sociolingustike rreth gjuhës shqipe të shkruar dhe të folur prej çamëve” Disertanti Udhëheqësi shkencor Edlira TROPLINI (Abdurahmani) Akad. as. Gjovalin SHKURTAJ Tiranë, 2012 Doktoratë Përgatitur nga: Edlira Troplini (Abdurahmani) Për marrjen e gradës shkencore “DOKTOR” Specialiteti: Sociolinguistikë (Gjuhësi) E FOLMJA E ÇAMËRISË DJE DHE SOT “Shqyrtime dialektologjike, etnolingustike dhe sociolingustike rreth gjuhës shqipe të shkruar dhe të folur prej çamëve” Udhëheqës shkencor: Akad. as. Gjovalin Shkurtaj Mbrohet më, dt. ___. ___. 2012 para jurisë: 1.__________________________________ (Kryetar) 2. __________________________________ (Anëtar) 3. __________________________________ (Anëtar) 4. __________________________________ (Anëtar) 5. __________________________________ (Anëtar) 2 PASQYRA E LËNDËS PARATHËNIE Njohuri të përgjithshme për të folmen dhe krahinën e Çamërisë HYRJE I. Kufijtë natyrorë gjeografiko- etnikë të Çamërisë II. Prejardhja e emrit Çamëri III. Njohuri të përgjithshme rreth shpërnguljes së çamëve nga trojet e veta në Greqi, në Shqipërinë shtetërore. IV. Popullsia. Sa çamë ka sot dhe ku janë vendosur ata? KREU I 1.1. QËLLIMI I TEMËS DHE RËNDËSIA E STUDIMIT TË SAJ 1.1.1. Objekti dhe metoda e studimit 1.1.2. Vlerat studimore të çamërishtes për kundrimet sociolinguistike 1.1.3. Të dhënat për çamërishten përmes figurave të shquara të shkencës KREU II 2. RËNDËSIA E TË FOLMES SË ÇAMËRISHTES PËR GJUHËSINË SHQIPTARE 2.1. Çamërishtja dëshmuese e fazave të kapërcyera të shqipes 2.1.1. Sistemi foljor i çamërishtes në diakroni 2.1.2. Disa tipare interesante të foljeve të zgjedhimit në –mi 2.2. Bashkëpërkime të elementeve gjuhësore të veprave më të hershme shqipe, me çamërishten e sotme 2.2.1.
    [Show full text]
  • Behind Stone Walls
    BEHIND STONE WALLS CHANGING HOUSEHOLD ORGANIZATION AMONG THE ALBANIANS OF KOSOVA by Berit Backer Edited by Robert Elsie and Antonia Young, with an introduction and photographs by Ann Christine Eek Dukagjini Balkan Books, Peja 2003 1 This book is dedicated to Hajria, Miradia, Mirusha and Rabia – girls who shocked the village by going to school. 2 TABLE OF CONTENTS Preface Berita - the Norwegian Friend of the Albanians, by Ann Christine Eek BEHIND STONE WALLS Acknowledgement 1. INTRODUCTION Family and household Family – types, stages, forms Demographic processes in Isniq Fieldwork Data collection 2. ISNIQ: A VILLAGE AND ITS FAMILIES Once upon a time Going to Isniq Kosova First impressions Education Sources of income and professions Traditional adaptation The household: distribution in space Household organization Household structure Positions in the household The household as an economic unit 3. CONJECTURING ABOUT AN ETHNOGRAPHIC PAST Ashtu është ligji – such are the rules The so-called Albanian tribal society The fis The bajrak Economic conditions Land, labour and surplus in Isniq The political economy of the patriarchal family or the patriarchal mode of reproduction 3 4. RELATIONS OF BLOOD, MILK AND PARTY MEMBERSHIP The traditional social structure: blood The branch of milk – the female negative of male positive structure Crossing family boundaries – male and female interaction Dajet - mother’s brother in Kosova The formal political organization Pleqësia again Division of power between partia and pleqësia The patriarchal triangle 5. A LOAF ONCE BROKEN CANNOT BE PUT TOGETHER The process of the split Reactions to division in the family Love and marriage The phenomenon of Sworn Virgins and the future of sex roles Glossary of Albanian terms used in this book Bibliography Photos by Ann Christine Eek 4 PREFACE ‘Behind Stone Walls’ is a sociological, or more specifically, a social anthropological study of traditional Albanian society.
    [Show full text]
  • The Call for Albanian Civic Unity in Gjergj Fishta's The
    V (2018) 1, 203–214 This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Ovaj rad dostupan je za upotrebu pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna. Ismet BUJUPAJ UDK 821.18.09 Fishta, G.-13 University of Prizren Faculty of Philology DOI: https://doi.org/10.29162/ANAFORA.v5i1.8 Rruga e Shkronjave, nr. 1 20 000 Prizren Izvorni znanstveni članak Republic of Kosovo Original Research Article [email protected] Primljeno 3. veljače 2018. Received: 3 February 2018 Prihvaćeno 10. svibnja 2018. Accepted: 10 May 2018 “ALWAYS BAYRAM, ALWAYS EASTER”: THE CALL FOR ALBANIAN CIVIC UNITY IN GJERGJ FISHTA’S THE HIGHLAND LUTE Abstract Gjergj Fishta’s verse narrative, Lahuta e Malcis (ca. 1907) is often regarded as the national epic of Albanians. The epic produces a fresh vision of the shared cultural identity of Albanians by telling the story of their struggle for independence blended with elements of regional and local culture which had never before entered into high literary language. The paper argues that Fishta creates a national epic not just by the events he narrates in the poem but also by the language and imagery he uses. The poem’s language puts Albanian modes of expression into high literature, depicts Muslim and Christian Albanian practices in a manner that emphasizes their common ground, and utilizes Albanian folklore such as the mythological creatures called zana and ora, which lie outside both the Christian and Muslim religions, but are closely associated with the land. In emphasizing the Albanian land, language, and culture, Fishta’s epic poem crafts a civic Albanian identity that embraces Albanian religious diversity and transcends sectarian identifications.
    [Show full text]
  • Mythology and Destiny Albert Doja
    Mythology and Destiny Albert Doja To cite this version: Albert Doja. Mythology and Destiny. Anthropos -Freiburg-, Richarz Publikations-service GMBH, 2005, 100 (2), pp.449-462. 10.5771/0257-9774-2005-2-449. halshs-00425170 HAL Id: halshs-00425170 https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00425170 Submitted on 1 May 2012 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. H anthropos 100.2005:449-462 1^2 Mythologyand Destiny AlbertDoja Abstract.- In Albaniantradition, the essential attributes of larlyassociated with the person's spirit, with their the mythologicalfigures of destinyseem to be symbolic lifeand death,their health, their future character, interchangeablerepresentations of birth itself. Their mythical theirsuccesses and setbacks. the combatis butthe symbolic representation of the cyclic return Theysymbolize in thewatery and chthonianworld of death,leading, like the person'sproperties, are thespiritual condensation vegetation,tothe cosmic revival of a newbirth. Both protective of theirqualities. They have suchclose mystical anddestructive positions of theattributes of birth,symbolized tieswith the person that merely the way they are by the amnioticmembranes, the caul, and othersingular dealtwith or theaim are ascribeddetermines ofmaternal they markers,or by the means of the symbolism water, theindividual's own and fate.
    [Show full text]
  • The Critical Reception of Gjergj Fishta During 1944 - 1990
    E-ISSN 2281-4612 Academic Journal of Interdisciplinary Studies Vol 2 No 3 ISSN 2281-3993 MCSER Publishing, Rome-Italy November 2013 The Critical Reception of Gjergj Fishta during 1944 - 1990 Dr. Lili Sula Faculty of History and Philology Departament of Literature, University of Tirana Doi:10.5901/ajis.2013.v2n3p99 Abstract Gjergj Fishta is one of the most important writers of Albanian literature. He holds a central place in the Albanian literary system. Until 1990s, his work was censured creating a typical reception model in our literature at the time; that is the critical ideological reception. The critical reception of Fishta’s work during (1944 – 1990) presents a typical phenomena of a malfunctioning of the scheme of communication and circulation of the artistic value. The literary and religious activity of Gjergj Fishta was anathematized. It was the totalitarian regime’s policy and practice to attack any deviation from the socialist realism platform and/or any religious activity and practice of various religions representatives. What generally characterizes the critical judgment of this period is a poor qualitative and quantitative judgment, the homogenization of the critical reception of the author’s work according to the ideological reception model and the axiomatic formulation of the conclusions without doing an analytical interpretation. The critical reception of Fishta’s work in this period presents one of the anathemized models of the reception of the author, a typical ideological reception model, which had quite a significant impact in the Albanian literary system. Gjergj Fishta is one of the most important writers of Albanian literature. He holds a central place in the Albanian literary system.
    [Show full text]
  • Buletin Shkencor 2017
    SShSh Buletin shkencor 2017 UNIVERSITETI I SHKODRËS “Luigj Gurakuqi” BULETIN SHKENCOR Seria e shkencave shoqërore Viti XLVII i botimit Nr. 67 Shkodër, 2017 2 Buletin shkencor REDAKSIA Kryeredaktor - Prof. dr. Artan HAXHI Sekretar shkencor - Prof. as.dr. Nevila DIBRA Anëtarë - Prof. dr. Mimoza PRIKU, prof. dr. Tomor OSMANI – Profesor Emeritus, prof. dr. Alfred ÇAPALIKU, prof.as.dr.Alma HAFIZI DREJTOR I REVISTËS Prof. dr. Adem BEKTESHI Korrektoi dhe punoi në kompjutër: Arta Bajrami Pronë letrare e Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi” Adresa e redaksisë: Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” Redaksia e Buletinit Shkencor Seria e Shkencave Shoqërore Tel/fax: ++399 22 43747 SShSh Buletin shkencor 2017 3 PASQYRA E LËNDËS Gjuhësi Bardhyl DEMIRAJ Vincenzo Basile SJ “Diftova mjaft dashtniin qi kam per juu; tash ju perket me pergjegj mue.” (1811-1882) (Basile 1845 5) “I showed a lot of love for you” Now it is your turn to answer me……………….7 Artan HAXHI, Tefë TOPALLI Terminologjia si sistem The Terminology as a system…………………………………………………………27 Evalda PACI Visari i Kongregacjonit (1930), një dëshmi vlerash dhe tekstesh të vyera në gjuhën shqipe Visari i Kongregacjonit (1930), a testimony of values and precious texts in Albanian..............................................................................................................37 Rrezarta DRAÇINI Abstragime psikolinguistike në perceptimin poetik tek “me mujt me fjet‟… me kthimin e shpendve”, të Ledia Dushit Psycholinguistic abstractions in the poetic perception of “being able to sleep... with the return of the birds ”, of Ledia Dushi…………………………….................47 Merita HYSA Struktura rrokjesore e ndajshtesave trajtëformuese Syllabic structure of formative affixes………………………………………………....53 Aida URUÇI Format kohore sintetike të përdorura nga A. Xanoni The synthetic time formats used by A.
    [Show full text]
  • Writers of Tales: a Study on National Literary Epic Poetry with a Comparative Analysis of the Albanian and South Slavic Cases
    DOI: 10.14754/CEU.2017.02 WRITERS OF TALES: A STUDY ON NATIONAL LITERARY EPIC POETRY WITH A COMPARATIVE ANALYSIS OF THE ALBANIAN AND SOUTH SLAVIC CASES FRANCESCO LA ROCCA A DISSERTATION IN HISTORY Presented to the Faculties of the Central European University in Partial Fulfilment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Budapest, Hungary 2016 Supervisor of Dissertation CEU eTD Collection György Endre Szőnyi DOI: 10.14754/CEU.2017.02 COPYRIGHT NOTICE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY Copyright in the text of this dissertation rests with the Author. Copies by any process, either in full or part, may be made only in accordance with the instructions given by the Author and lodged in the Central European University Library. Details may be obtained from the librarian. This page must form a part of any such copies made. Further copies made in accordance with such instructions may not be made without the written permission of the Author. I hereby declare that this dissertation contains no materials accepted for any other degrees in any other institutions and no materials previously written and/or published by another person unless otherwise noted. CEU eTD Collection DOI: 10.14754/CEU.2017.02 iii ABSTRACT In this dissertation I intend to investigate the history and theory of national literary epic poetry in Europe, paying particular attention to its development among Albanians, Croats, Montenegrins, and Serbs. The first chapters will be devoted to the elaboration of a proper theoretical background and historical framing to the concept of national epic poetry and its role in the cultivation of national thought in Europe.
    [Show full text]
  • Studia Albanica
    ACADÉMIE DES SCIENCES D’ALBANIE SECTION DES SCIENCES SOCIALES STUDIA ALBANICA 1 LIe Année 2014 STUDIA ALBANICA _______ Conseil de Rédaction : Seit MANSAKU (Rédacteur en chef) Muzafer KORKUTI (Rédacteur en chef adjoint) Arben LESKAJ (Secrétaire scientifique) Francesco ALTIMARI Jorgo BULO Ethem LIKAJ Shaban SINANI Marenglen VERLI Pëllumb XHUFI © 2014, Académie des Sciences d’Albanie ISSN 0585-5047 Académie des Sciences d’Albanie Section des Sciences sociales 7, place Fan S. Noli AL-1000 Tirana STUDIA ALBANICA 2014/1 Matteo MANDALÀ L’ORIGINE DU MYTHE PÉLASGIQUE : GIROLAMO DE RADA ET GIOVANNI EMANUELE BIDERA 1. L’énoncé du problème 1. – Le problème que nous nous proposons de traiter sur ces pages concerne l’origine et la propagation du dit « mythe pélasgique ». Comme on le sait, ce mythe, tout comme ceux qui sont liés aux hauts faits des héros du panthéon albanais – Skanderbeg, Pyrrhus, Alexandre le Grand – a eu la grande chance, y compris littéraire, de prédominer tout au long du XIXe siècle, avec des conséquences significatives qui s’étendent jusqu’à la seconde moitié du siècle suivant. Aujourd’hui encore, ce mythe surgit de temps à autre, non seulement sous ses formes anciennes, avec les mêmes méthodes parascientifiques, mais d’ailleurs avec les mêmes objectifs et prétentions qu’il a eus depuis sa toute première manifestation : témoigner que les Albanais n’étaient (ni ne sont) rien d’autre que les descendants directs des Pélasges « sacrés et glorieux » dont a écrit initialement Homère. Laissant de côté le caractère non scientifique de
    [Show full text]