DOCSLIB.ORG

Danoj Eskapis Persekuton. Pri La Observemo De Gestapo/SS Kaj La Spitemo De Esperantistoj Ulrich Lins

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Danoj Eskapis Persekuton. Pri La Observemo De Gestapo/SS Kaj La Spitemo De Esperantistoj Ulrich Lins Danoj eskapis persekuton. Pri la observemo de Gestapo/SS kaj la spitemo de esperantistoj Ulrich Lins To cite this version: Ulrich Lins. Danoj eskapis persekuton. Pri la observemo de Gestapo/SS kaj la spitemo de esperan- tistoj. Beletra Almanako, Mondial, New York, 2015, 9 (22), pp.65 - 73. hal-02743539 HAL Id: hal-02743539 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02743539 Submitted on 3 Jun 2020 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. Distributed under a Creative Commons Attribution| 4.0 International License Beletra Almanako, vol. 9, 2015, n-ro 22, pp. 65–73. Ulrich Lins Danoj eskapis persekuton Pri la observemo de Gestapo/SS kaj la spitemo de esperantistoj Estas bone konata fakto, ke Hitler estis fanatika malamiko de Esperanto kaj ke en 1936 la Esperanto-movado estis malpermesita en nazia Germanio. Pri tio mi detale skribis en mia libro La danĝera lingvo. Ni ankaŭ scias, ke la antaŭenmarŝo de la nazioj sinsekve neniigis la movadon en aliaj landoj aneksitaj aŭ okupitaj de la germana armeo, unue en Aŭstrio, Ĉeĥoslovakio kaj Pollando. Ankaŭ pri tio troviĝas priskribo en La danĝera lingvo. Tiu libro tamen aperis en 1988, nelonge antaŭ la fundamentaj ŝanĝoj en orienta Eŭropo, kiuj interalie kondukis al la germana reunuiĝo. Unu sekvo de la ŝanĝoj estis la alirebliĝo de naziaj aktoj pli frue konservataj en diversaj institutoj de GDR. Interesas min precipe la aktoj de la ”Regna Ĉefoficejo pri Sekureco” (Reichssicherheitshauptamt, ĉi-sekve RSHA), kiu estis kreita fine de septembro 1939 kiel la komuna centro de la (ŝtata) polico kaj la (partia) SS. Por mia libro mi utiligis tiujn dokumentojn, kiujn mi trovis – jam en la sesdekaj jaroj – en la Federacia Arkivo en Koblenz. Intertempe la disponeblaj aktoj pliampleksiĝis kaj estas konservataj en la nova, pli granda Federacia Arkivo en Berlin-Lichterfelde, kiun dum la lastaj jaroj mi vizitis plurfoje. Dum tiuj vizitoj mi parte rerigardis, plejparte unuafoje rigardis aktojn de RSHA pri la Esperanto-movado. Tiu oficejo tre atente observis la esperantistojn. Por klarigi: Gestapo/SS havis apartan departementon, kies tasko estis kontraŭbatali malamikojn de la Tria Regno ̶ aŭ pli ĝuste, unue eltrovi kaj analizi la kontraŭbatalotajn malamikojn. Al la malamikoj apartenis komunistoj, marksistoj, judoj kaj framasonoj. La gvidanto de tiu departemento ekde 1937 estis 1937 Franz Alfred Six (1909–1975), partiano ekde 1930 kaj altrangulo en SS (ekde 1939 “Standartenführer”, do kolonelo). En 1938 li krome iĝis, en tre juna aĝo, universitata profesoro. Six dediĉis sin al sia tasko kun scienca fervoro. Li estis konvinkita, ke la ideologia kontraŭulo estas pli danĝera ol la pli facile identigebla politika malamiko. Tial li serĉis kaj gajnis por kunlaboro verajn fakulojn, ekzemple juristojn kaj historiistojn. Ties sinteno ofte ŝajnis tute senemocia, akademieca, sed oni ne forgesu, ke la esplorlaboro celis liveri la bazon por persekutoj. Ĉio estis subigita al ideologia celo, kaj tiu celo estis unuvice la kontraŭbatalado de judoj. Post la milito Six ŝatis pozi kiel nura scienc-manaĝero, sed fakte li estis bone informita pri la ekstermo-planoj de la nazioj – aŭ, por formuli alimaniere, li ne vidis kontraŭdiron inter esploro kaj persekuto. Nenio substrekas tiun ligitecon pli forte ol la fakto, ke Six estis rekta superulo de Adolf Eichmann, kiu cetere esprimis sin tute admire pri la science bazita laboro de Six1. Por la tempo post germana invado en Brition (kiu ne okazis) Six estis antaŭvidita agi tie kiel ĉefreprezentanto de la Sekureca Servo. Li simile funkciis en Vieno (1938) kaj Moskvo (1941). Eichmann laboris ekde 1936 en RSHA en la sekcio II 112 (“judaro”). Alia sekcio en la departemento de Six, II 122, respondecis pri kontraŭuloj aliaj ol judoj, 1 Lutz Hachmeister, Der Gegnerforscher. Die Karriere des SS-Führers Franz Alfred Six, München: C.H. Beck, 1998, p. 22. framasonoj, marksistoj kaj eklezioj, nome pri liberalistoj, pacifistoj, elmigrintoj – kaj esperantistoj. La fakestro pri Esperanto estis la SS-leŭtenanto (“Untersturmführer”) Horst Kunze (1899–1944)2. Lin helpis konfidato („V- Mann“), Theodor Koch (1884–1962), instruisto en Bremen, kiu sciis Esperanton kaj unue meminiciate, poste laŭ komisio de RSHA legis kaj analizis Esperantajn fontojn3. En la aktoj de Gestapo estas ankaŭ longaj germanlingvaj tradukoj, faritaj de Koch, precipe el la duonmonata revuo Heroldo de Esperanto. Surprizis min konstati, ke jam en 1938 Gestapo disponis pri adreslistoj de esperantistoj en Danlando. Al ĝi tamen unue pli gravis la materialoj kolektitaj pri aliaj landoj. En marto 1938, post la anekso de Aŭstrio, „specialtrupo“ de RSHA, kiun komence gvidis Six mem kaj partoprenis Eichmann, zorgis pri la konfisko de arkivaĵoj; ĝi ankaŭ fermis la Internacian Esperanto-Muzeon en Vieno4. Unu kaj duonan jarojn poste komenciĝis la Dua Mondmilito per la invado de germanaj trupoj en Pollandon. Jam la 6-an de oktobro 1939, unu tagon post la triumfa eniro de Hitler en la konkeritan Varsovion, la surloke establiĝinta Sekureca Servo raportis al Berlino, ke la familianoj Zamenhof estas arestitaj5. Tiu raporto troviĝas en la aktoj de RSHA, en kiuj ankaŭ estis registrite, ke la esperantistoj rimarkis la proksimiĝantan danĝeron. Nome, la spiono Theodor Koch atentigis, ke Heroldo de Esperanto publikigis artikolon pri 2 Ekde 1941 "Obersturmführer" (ĉefleŭtenanto). 3 Koch estis komisiita verki studon pri Esperanto (8-6-1940): Bundesarchiv (BA), R 58/384, folioj 217– 227; eltiraĵo en La danĝera lingvo, p. 124–125. 4 BA, R 58/7150, folioj 5–6, 11, 21, 37; kp. Christina Köstner, “Glück im Unglück. Das Esperantomuseum an der Nationalbibliothek Wien“, Language Problems and Language Planning, vol. 29, 2005, n-ro 2, p. 177–186. 5 Interna noto (sen dato), BA, R 58/7430, folio 25. ̶ La arestoj okazis 4-10-1939, la konfisko de materialoj 6-10-1939. Kp. Roman Dobrzyński, La Zamenhof-strato, Kaunas: Ryto varpas, 2003, p. 25. la nazi-germana antaŭenmarŝo en Eŭropo kaj ties sekvoj por la Esperanto- movado, kun la titola frazo “La monstro faras saltojn“6. Tio estis en majo 1940. (Nederlando kaj Belgio estis okupitaj la 10an de majo, unu monaton post la surprizatako al Danio kaj Norvegio.) La jam menciita respondeca fakestro Horst Kunze en junio ofice vojaĝis al Nederlando por informiĝi pri konfiskotaj materialoj7. En sia pakaĵo li havis adres-listojn de esperantistoj en Nederlando, Belgio, Danio kaj Norvegio8; ili estis sciigotaj al la specialtrupoj (”Einsatzkommandos”) de SS9. Kunze ankaŭ havis ĉemane tradukon el Heroldo10 liveritan de Koch pri la jarkunveno de Centra Dana Esperantista Ligo (CDEL), kiu estis planata por majo 1940 en Holbæk11. (Oni nuligis ĝin pro la germana invado.) Koch ankaŭ atentigis pri la intenco de Internacia Esperanto-Ligo okazigi kune kun la sveda, norvega kaj dana asocioj Internacian Esperanto-Konferencon en Stokholmo meze de septembro 194012. Post sia vojaĝo al Nederlando Kunze rekomendis al la filio en Hago malpermesi la pluan aperadon de la ”kontraŭgermana” Heroldo kaj konsideri la areston de ĝia redaktoro Teo Jung13. Verŝajne li jam preparis sin ankaŭ por vojaĝo al Kopenhago. La 30an de majo 1940 li sendis ok paĝojn de adresoj de danaj esperantistoj14 al Kopenhago, nome al Paul Kanstein (1899–1981), SS- 6 BA, R 58/6221 b, folio 102. Originalo: Heroldo de Esperanto, n-ro 9 (1049), 1-5-1940, p. 3; kp. Esperanto Internacia, vol. 4, 1940, p. 97–99. 7 Kp. Hachmeister, Gegnerforscher, p. 223. 8 Filio de Sekureca Servo, Dresden, al RSHA, 16-5-1940, BA, R 58/6221 b, folio 1; 27-5-1940, BA, R 58/6221 b, folio 55. 9 Marĝena noto de Kunze, 28-5-1940, BA, R 58/6221 b, folio 1. 10 Heroldo de Esperanto, n-ro 7 (1047), 1-4-1940, p. 11 Raporto de Koch, 11-4-1940, BA, R 58/6221 b, folio 97. Lia fonto estas Heroldo de Esperanto, n-ro 7 (1047), 1-4-1940, p. 2. 12 Sama fonto. La konferenco, kiun Koch rekomendis observi, ne povis okazi. Ĝi celis anstataŭi la 32an Universalan Kongreson en Marseille, kiun necesis malanonci pro la militeksplodo. 13 4-7-1940, BA, R 58/6221 b, folio 21. La regula apero de Heroldo estis ĝis numero 9 (1049), 1-5- 1940. Sekvis du “militeldonoj” (1-12-1940 kaj 15-3-1941). Jung ne estis arestita. 14 RSHA (Kunze) al SS-Oberführer Kanstein, 30-5-1940, BA, R 58/6221 b, folioj 11–19. Oberführer15, kiu estris la civilan administracion de la germanaj okupaciaj fortoj kaj aparte respondecis pri interna sekureco. Jam la 7an de junio, do kvazaŭ poŝtrevene, Kanstein respondis al Berlino, ke li ne vidas kialon agi, ĉar la Esperanto-organizaĵoj politike ne ludas gravan rolon; germanaj militistaj interesoj ne estas minacataj, kaj tial provizore ne necesas konfiski Esperantan materialon16. Alivorte, la esperantistoj, laŭ Kanstein, estas nedanĝeraj. Do, malaperis tuja minaco por la danaj esperantistoj. Sed la observado estis daŭrigata. Fine de la jaro 1940 venis al Berlino raporto17 el la proksima Oslo kun aparte tikla sciigo. Nome, la raporto entenis plenan, laŭvortan tradukon de kvazaŭa funebro-anonco aperinta en la norvega Esperantobladet18. En tiu anonco oni omaĝis al la likvidita Germana Esperanto-Asocio. La likvido, ordonita de Himmler, estas kontrastigita kun deklaroj de Hitler favore al “paco kaj konkordo inter la popoloj”. Do, vualite la norvegaj esperantistoj kulpigis Hitler pri nesincero. Transsendante sian raporton, kiu inkluzivis la provokan funebro-anoncon, la SS-anoj en Oslo deklaris pri intenco sia dissolvi Norvegan Esperanto-Ligon.
Load more

Recommended publications
  • Dagene I Nürnberg Og OL-Stadion I Berlin
    [36] SØNDAG 3. MARS2013 [PÅ SØNDAG] MASSEMORDERNE PÅ EKEBERG: Reinhard Heydrich – sjef for det tysk politi og sikkerhetstjeneste – på inspeksjon av æreskirkegården på Ekeberg den 4. septem- ber 1941. På bildet er han flankert av gestaposjefen Heinrich Müller og den norske gestaposjefen Heinrich Fehlis. Foto: Norges Hjemmefrontmuseum Tegningene etterlot ingen tvil om at her skulle det gjenskapes en atmosfære av parti- dagene i Nürnberg og OL-Stadion i Berlin. r kistene legges i to lag ovenpå hverandre selsdag og årsdagen for angrepet på Nor- Heydrich mante til mer brutalitet og på grunn av plassmangel. Og, det fort- ge, var blant de faste begivenhetene som håndfast omgang med nordmennene. satte å strømme inn med drepte Hitler- ble markert stort på Ekeberg. Under sli- FAKTA Knapt 3000 tyskere nådde å bli begra- soldater. ke seremonier ble det gjerne også fore- vet på Ekeberg før krigen var slutt i mai Etter at de hengende hagene var an- tatt høytidelige medaljeoverrekkelser, ÆRESKIRKEGÅRDEN 1945. I fredsdagene ble det ene trappe- lagt, og trappene bygd oppover i land- forteller Berit Nøkleby. h Æreskirkegården ble tatt i bruk løpet forsøkt sprengt. De nazistiske skapet, kjørte lastebiler fra Wehrmacht i monumentene ble fjernet, men ellers TREKORS MED MØNER av tyskerne i juni 1940. De første skytteltrafikk fra kirkegårder i Oslo og åra etter 1945, ble den holdt i gikk livet – og døden – sin vante gang. omegn. Virksomheten foregikk i ly av SS-sjefen Heinrich Himmler dro også orden av tyske krigsfanger. UT AV BYEN nattemørket – nordmennene skulle ikke sporenstreks til den tyske «Ehrenfried- h Høsten 1952 ble den besluttet få gleden av å se kistene med hundrevis hof» under et langt besøk i Norge i febru- fjernet.
    [Show full text]
  • Knut Døscher Master.Pdf (1.728Mb)
    Knut Kristian Langva Døscher German Reprisals in Norway During the Second World War Master’s thesis in Historie Supervisor: Jonas Scherner Trondheim, May 2017 Norwegian University of Science and Technology Preface and acknowledgements The process for finding the topic I wanted to write about for my master's thesis was a long one. It began with narrowing down my wide field of interests to the Norwegian resistance movement. This was done through several discussions with professors at the historical institute of NTNU. Via further discussions with Frode Færøy, associate professor at The Norwegian Home Front Museum, I got it narrowed down to reprisals, and the cases and questions this thesis tackles. First, I would like to thank my supervisor, Jonas Scherner, for his guidance throughout the process of writing my thesis. I wish also to thank Frode Færøy, Ivar Kraglund and the other helpful people at the Norwegian Home Front Museum for their help in seeking out previous research and sources, and providing opportunity to discuss my findings. I would like to thank my mother, Gunvor, for her good help in reading through the thesis, helping me spot repetitions, and providing a helpful discussion partner. Thanks go also to my girlfriend, Sigrid, for being supportive during the entire process, and especially towards the end. I would also like to thank her for her help with form and syntax. I would like to thank Joachim Rønneberg, for helping me establish the source of some of the information regarding the aftermath of the heavy water raid. I also thank Berit Nøkleby for her help with making sense of some contradictory claims by various sources.
    [Show full text]
  • Persecution, Collaboration, Resistance
    Münsteraner Schriften zur zeitgenössischen Musik 5 Ina Rupprecht (ed.) Persecution, Collaboration, Resistance Music in the ›Reichskommissariat Norwegen‹ (1940–45) Münsteraner Schrift en zur zeitgenössischen Musik Edited by Michael Custodis Volume 5 Ina Rupprecht (ed.) Persecution, Collaboration, Resistance Music in the ‘Reichskommissariat Norwegen’ (1940–45) Waxmann 2020 Münster x New York The publication was supported by the Deutsche Forschungsgemeinschaft , the Grieg Research Centre and the Westfälische Wilhelms-Universität Münster as well as the Open Access Publication Fund of the University of Münster. Bibliographic information published by the Deutsche Nationalbibliothek Th e Deutsche Nationalbibliothek lists this publication in the Deutsche Nationalbibliografi e; detailed bibliographic data are available in the Internet at http://dnb.dnb.de Münsteraner Schrift en zur zeitgenössischen Musik, Volume 5 Print-ISBN 978-3-8309-4130-9 E-Book-ISBN 978-3-8309-9130-4 DOI: https://doi.org/10.31244/9783830991304 CC BY-NC-SA 4.0 Waxmann Verlag GmbH, 2020 Steinfurter Straße 555, 48159 Münster www.waxmann.com [email protected] Cover design: Pleßmann Design, Ascheberg Cover pictures: © Hjemmefrontarkivet, HA HHI DK DECA_0001_44, saddle of sources regarding the Norwegian resistance; Riksarkivet, Oslo, RA/RAFA-3309/U 39A/ 4/4-7, img 197, Atlantic Presse- bilderdienst 12. February 1942: Th e newly appointed Norwegian NS prime minister Vidkun Quisling (on the right) and Reichskomissar Josef Terboven (on the left ) walking along the front of an honorary
    [Show full text]
  • Viktorgruppa En Studie Av Norske Frontkjemperes Flukt Fra Rettsoppgjøret I 1945
    Viktorgruppa En studie av norske frontkjemperes flukt fra rettsoppgjøret i 1945 Erik Øien Masteroppgave HIS4090 60 studiepoeng Institutt for arkeologi, konservering og historie Humanistisk fakultet Universitet i Oslo VÅR 2019 Etter at freden kom til Norge i 1945, ble tusenvis av nordmenn tiltalt for landssvik og satt inn i fengsel og fangeleire. Dette er historien om de første som rømte, om deres svenske medhjelpere og hvordan de organiserte ei fluktrute gjennom Skandinavia med mål om å komme seg til trygghet i Sør-Amerika. Det er også historien om hvordan rømlingenes planer slo feil, hvordan de ble arrestert, og hvordan Viktorgruppa la grunnlaget for en senere fluktvirksomhet som skulle vise seg å være langt mer effektiv. Forord Jeg skylder en stor takk til veileder Terje Emberland for hjelpsomme tilbakemeldinger, nådeløse prioriteringer og svært mye god hjelp til tross for dårlig tid, i tillegg til gode samtaler og spennende historier om norske nazister. Anki Furuseth fortjener også en hjertelig takk for sine bidrag, både gjennom en svært god bok og utlån av litteratur og kildemateriale. Uten henne ville denne oppgaven aldri vært mulig å skrive. Også Tore Pryser, Heléne Lööw og personalet ved Riksarkivet i Oslo skal ha takk for svar på vanskelige spørsmål. Takk til Henriett Røed, Jord Johan Herheim Nylenna og mamma for gjennomlesing og gode innspill. En spesiell takk går til kameratene på skift 2, som har holdt ut med skriving på jobben gjennom alt for mange nattskift. Tusen takk til Kaja, for all hjelp og tålmodighet med rot og bøker overalt, og for at du orker å høre på lange historier om obskure nazister.
    [Show full text]
  • London-Regjeringen Og Deportasjonen Av De Norske Jødene
    London-regjeringen og deportasjonen av de norske jødene Hvilken informasjon hadde London- regjeringen om jødeforfølgelsen i Norge, og hva gjorde de for å berge jødene fra Norge? Karoline Kvile Masteroppgaven i historie Institutt for arkeologi, konservering og historie UNIVERSITETET I OSLO Høsten 2017 UNIVERSITETET I OSLO MASTERGRADSSTUDIUM I HISTORIE MASTEROPPGAVE SEMESTER: Høstsemester 2017 FORFATTER: Karoline Kvile VEILEDER: Guri Hjeltnes TITTEL PÅ MASTEROPPGAVE: London-regjeringen og deportasjonen av de norske jødene EMNEORD/STIKKORD: London-regjeringen, jødeforfølgelsen i Norge, informasjon og tiltak SIDETALL MED KILDEHENVISNINGER: 85 OSLO …………11. november 2017……………………………………. DATO/ÅR Forord Det er mange som fortjener en takk for sine bidrag til at denne masteroppgaven har blitt til. Tusen takk til de instanser og personer jeg henvendte meg til med tanke på innhenting av data, kilder og faktaopplysninger. Jeg vil rette en særlig takk til Riksarkivet, som har hjulpet meg så godt det var mulig. Jeg ble møtt med stor velvilje og interesse hos de ansatte på Riksarkivet, og alle delte villig av sine kunnskaper. Takk til veilederen min, Guri Hjeltnes, som svarte på mulige og umulige spørsmål og loset meg trygt gjennom arbeidet med oppgaven. Videre, takk til min fantastiske mamma som har hjulpet meg gjennom tøffe og tunge stunder under arbeidet med min masteroppgave. Takk, mamma, for at du dyttet meg fremover slik at det var mulig for meg å gjennomføre min masteroppgave. Avslutningsvis, tusen hjertelig takk til min samboer og barn som, mens jeg har arbeidet meg gjennom masterstudiet, har levd i et kaos av dokumenter og med en samboer og mor som tidvis mentalt har befunnet seg alle andre steder enn hos familien.
    [Show full text]
  • Frå Raseideolog Til Milorg-Mann Oliver H. Langeland Sin Politisk-Ideologiske Bakgrunn
    Frå raseideolog til Milorg-mann Oliver H. Langeland sin politisk-ideologiske bakgrunn Lena Tveit Saur Masteroppgåve i historie Institutt for arkeologi, konservering og historie, IAKH Universitetet i Oslo Haust 2015 1 2 Frå raseideolog til Milorg-mann. Oliver H. Langeland sin politisk-ideologiske bakgrunn 3 Bilde: Oliver H. Langeland av Andreas Hauge Henta frå Milorg D13 i Kamp av Kjell Sørhus © Lena Tveit Saur 2015 Frå raseideolog til Milorg-mann. Oliver H. Langeland sin politisk-ideologiske bakgrunn Lena Tveit Saur http://www.duo.uio.no/ Trykk: Reprosentralen, Universitetet i Oslo 4 Samandrag I løpet av karriera som strekte seg over fleire tiår hadde Langeland tre ulike rollar. Han var ein høgreaktivistisk føredragshaldar som var alvorleg bekymra for den vesteuropeiske befolkninga sin undergang, distriktssjef i Milorg-D13, og til slutt ein motstandar av landssviksoppgjeret og av embetsmenn han hevda var tyskvenlege og Arbeidarpartiet. I løpet av 1930-talet byrja han å fokusere meir på befolkningsutviklinga i Vest-Europa og den kommande undergangen til den kvite rase. Langeland vart på denne tida ein populær og ettertrakta føredragshaldar og skribent, både blant konservative høgreaktivistar og nasjonalsosialistar i Noreg, men også nazistane i Tyskland fekk høyre om den norske «befolkningseksperten» Oliver H. Langeland. Hausten 1940 var dette ein mann dei tyske okkupantane ville ha tak i. 5 6 Forord Hausten 2013 starta eg Prosjekt-Langeland. Då eg kom i gang med masteroppgåva visste det seg at den kom til å bli ein god del meir utfordrande enn eg hadde trudd. Vil først rette ei stor takk vegledar Terje Emberland, som har komme med mange spennande innspel til oppgåva, lån av bøker og gode tilbakemeldingar Eg vil også takke dei som har vore meir engasjert enn meg til tider når det har gått litt tregt.
    [Show full text]
  • Kvinnelige Norske Fanger Under Krigen
    Kvinnelige norske fanger under krigen Forskjeller og likheter i behandlingen av norske kvinnelige fanger i fangeleirene Falstad og Grini og konsentrasjonsleiren Ravensbrück Ida Fladmoe Masteravhandling i kriminologi Institutt for kriminologi og rettssosiologi Juridisk fakultet UNIVERSITETET I OSLO Våren 2011 II Kvinnelige norske fanger under krigen Forskjeller og likheter i behandlingen av norske kvinnelige fanger i fangeleirene Falstad og Grini og konsentrasjonsleiren Ravensbrück Masteravhandling i kriminologi: Ida Fladmoe Veileder: Kjersti Ericsson Universitetet i Oslo, Institutt for kriminologi og rettssosiologi Juridisk fakultet Våren 2011 III Sammendrag Det er menns fortellinger om heltedådige handlinger og motstandssamholdet i det norske folk som har preget store deler av Norges kollektivtradisjon vedrørende krigen. Kvinnene har kommet i andre rekke, til tross for at flere kvinner deltok på lik linje med menn i motstandsarbeid under krigen og fikk føle brutaliteten i fangetilværelsen i fange- og konsentrasjonsleire på kroppen. En bredere sammenlikning mellom forskjeller og likheter i behandling av kvinnelige norske fanger ut ifra kvinnenes egne fortellinger om fangetilværelsene kan bidra til å gi et innblikk i norske kvinnelige fangers posisjon under krigen. Denne avhandlingen har valgt å ta for seg hvordan norske kvinnelige fanger ble behandlet i fangeleirene Falstad og Grini i Norge og konsentrasjonsleiren Ravensbrück i Tyskland. Om man sammenlikner levekårene i de ulike leirene, ser man at det i forhold til bo- og sanitære forhold ble verre jo lenger sør man kom. Fangene på Falstad syntes å hatt det litt bedre enn på Grini, og forholdene på Grini var mye bedre i forhold til Ravensbrück. Arbeidsbelastningen varierte mellom leirene også vedrørende den rene fysiske delen.
    [Show full text]
  • 1746. [30] S. 2. Klarup
    1. [Diverse kgl. instrukser og kunngjøringer angående politiet i Bergen og Trondheim]. [København]: 1746. [30] s. 2. Klarup C: Forordninger om politiets administration af 22/10 1701 igiennemgaaet og henviist til loven og forordningerne. Kjøbenhavn: 1777. 750 + 1324 s. + register Inneholder i alt 13 seksjoner. Forfatteren redegjør for politivesenets bakgrunn og mandat i verkets forerindring og innledning. 3. Diurendahl A: Kiøbsted- og Land-Mandens Politiske Haand-Bog til Lettelse og Underretning i daglig forefallende Forretninger. Christiania: 1782. [?] s. Boken inneholder den første norske politianordning gitt av Kongen i København 1745, som den første politimesteren i Chrisatiania, Mathias Hansen Stub, arbeidet etter. Eksemplar sett hos Jørn-Kr. Jørgensen. 4. Politianordningen av 1745. Anordning om Politiens Indretning og Administration i Christiania Bye og dens under Byens Jurisdiction henhørende Forstæder, nemlig: Pebervigen, Grendsen, Sauerne, Vaterland og Saubanken, saa og derved værende ellers under og til Landet henhørende Steder, nemlig Grønland, Leeret, Gammel-Bye, Osloe og Hoved Tangen av 12. februar 1745. I: Chronologisk Register over de Kongelige Forordninger og aabne Breve samt andre trykte Anordninger som fra aar 1670 af ere udkomne : tilligemed et nøiagtigt Udtog af de endnu gieldende, for saavidt samme i Almindelighed angaae Undersaatterne i Danmark og Norge : forsynet med et alphabetisk Register. bind 3. Redigert av Schou JH. Kiøbenhavn: Breum; 1795. S. 593-607. 5. Kristiania politikammer: Instrux for Politibetjentene i Christiania. Christiania: 1815. 16 s. Undertegnet: Christiania Politikammer, den 4de Marts 1815 - O. Sem, constitueret Politimester. 6. Sagen L, Foss H: Municipal-, Justits-, Politie- og Brandvæsen. I: Bergens Beskrivelse. Bergen: 1824. S. 494-511. Forteller kort om forhold i politivesenet i Bergen på begynnelsen av 1800-tallet.
    [Show full text]
  • Avhandling+TVHH-Edit.Pdf (5.125Mb)
    Folkefellesskap, forlystelse og hverdagsmotstand 2 Thomas V.H. Hagen Folkefellesskap, forlystelse og hverdagsmotstand Kino i Norge 1940–1945 Avhandling for graden philosophiae doctor Universitetet i Agder Fakultet for humaniora og pedagogikk 2018 3 Doktoravhandlinger ved Universitetet i Agder 184 ISSN: 1504-9272 ISBN: 978-82-7117-883-3 Thomas V.H. Hagen, 2018 Trykk: Wittusen & Jensen Oslo 4 Innhold Abstract ................................................................................................................................................. 11 Forord .................................................................................................................................................... 12 Forkortelser m.v. ................................................................................................................................... 14 Liste over tabeller og figurer ................................................................................................................. 16 Illustrasjoner .......................................................................................................................................... 18 INTRODUKSJON .......................................................................................................................... 19 I. I begynnelsen var filmen ................................................................................................................ 19 II. Problemstilling og forskningsspørsmål .........................................................................................
    [Show full text]
  • Ingjerd Veiden Brakstad, Astrid Dypvik, Johannes Due E
    ISSN: 1504-1913 TRYKKERI: Allkopi REDAKTØR: Håkon Evju TEMAREDAKTØRER: Ingjerd Veiden Brakstad, Astrid Dypvik, Johannes Due Enstad og Geirr Olav Gram REDAKSJONEN: Thor Indseth, Ernst Bjerke, Ane Bjølgerud Hansen, Eva Marie Mathisen, Kristian Hunskaar, Anette Wilhelmsen, Geirr Olav Gram, Tor Ivar Hansen, Jardar Sørvoll, Thomas Støvind Berg, Astrid Dypvik, Martin Austnes, Johannes Due Enstad, Hilde Reinertsen og Steinar Skjeggedal ILLUSTRASJON OG GRAFISK UTFORMING: Vegar Hoel og Lise Julianne Gerhardsen KONTAKTTELEFON: 97507380 (Håkon Evju, redaktør i Fortid) E-POST: [email protected] NETTSIDE: www.fortid.no KONTAKTADRESSE: Universitetet i Oslo, IAKH, Fortid, Pb. 1008 Blindern, 0315 Oslo FORTID ER MEDLEM AV TIDSSKRIFTFORENINGEN, SE www.tidsskriftforeningen.no Fortid utgis med støtte fra Institutt for arkeologi, konservering og historiske studier ved Universitetet i Oslo, SiO og Norsk kulturråd. Innhold Fortid nr. 2- 2007 6 KORTTEKSTER ARTIKLER Okkupasjon, motstand og myter 9 Ingjerd Veiden Brakstad Hva er historien om krigen? - Historiografien om den tyske okkupasjonen av Norge under annen verdenskrig 16 Synne Corell Fra matauk til menneskerettigheter - Fortelling og fortolking av krigsminner i norske familier gjennom tre generasjoner 22 Claudia Lenz Tidsvitners fortellinger om fangenskapet i konsentrasjonsleiren Sachsenhausen 30 Anette Storeide Holocaust Experience and Historical Sense Generation – a German Perspective 37 Jörn Rüsen Sovjetiske krigsfanger i Norge under andre verdenskrig 48 Marianne Neerland Soleim I krig for Hitler:
    [Show full text]
  • Virkelige Kjempere”
    ”Virkelige kjempere” Statspolitiets Bergensavdeling 1941-1945 Sivert Haugejorden Masteroppgave i historie Institutt for arkeologi, konservering og historie Det humanistiske fakultet UNIVERSITETET I OSLO Vår 2016 I Copyright Sivert Haugejorden 2016 ”Virkelige kjempere” Sivert Haugejorden http://www.duo.uio.no Trykk: Reprosentralen, Universitetet i Oslo II Forord Jeg vil gjerne takke min veileder Guri Hjeltnes for god støtte og oppfølging i prosessen som har ledet frem til denne masteroppgaven. En stor takk går også til Kjetil Braut Simonsen og Øystein Hetland som har lest utkast og kommet med mange verdifulle innspill. Jeg vil også takke Riksarkivet i Oslo for stor hjelpsomhet i kildearbeidet og raske svar på mine mange henvendelser. Sivert Haugejorden Oslo, mai 2016 III Forkortelser RA – Riksarkivet STB – Statsarkivet i Bergen HL-senteret – Senter for studier av Holocaust og livssynsminoriteter Stapo – Statspolitiet Grepo - Grensepolitiet UP – Utrykningspolitiet NSDAP – Nationalsozialistiche Deutsche Arbeiterpartei SA – Sturmabteilung SS – Schutzstaffel RSHA – Reichssicherheitshauptamt Sipo – Sicherheitspolitzei Gestapo – Geheime Staatspolizei SD – Sicherheitsdienst HSSPF – Höhere SS- und Polizeifürer NSKK - Nationalsozialistisches Kraftfahrkorps KdS - Kommandeur der sipo und des SD NS – Nasjonal Samling NSUF – Nasjonal Samlings Ungdomsfylking K.O. - NS Kamporganisasjon NSS – Norges SS GSSN – Germanske SS Norge LO – Landsorganisasjonen i Norge IV V VI VII VIII IX Innholdsfortegnelse 1 Statspolitiets Bergensavdeling: en innledning og presentasjon
    [Show full text]
  • Prosecution of War Criminals in the North
    Historical Origins of International Criminal Law: Volume 2 Morten Bergsmo, CHEAH Wui Ling and YI Ping (editors) PURL: http://www.legal-tools.org/doc/4b3590/ E-Offprint: Ditlev Tamm, “Prosecution of War Criminals in the North: Danish and Norwegian Experiences after the Second World War”, in Morten Bergsmo, CHEAH Wui Ling and YI Ping (editors), Historical Origins of International Criminal Law: Volume 2, FICHL Publication Series No. 21 (2014), Torkel Opsahl Academic EPublisher, Brussels, ISBN 978-82-93081-13-5. First published on 12 December 2014. This publication and other TOAEP publications may be openly accessed and downloaded through the website www.fichl.org. This site uses Persistent URLs (PURL) for all publications it makes available. The URLs of these publications will not be changed. Printed copies may be ordered through online distributors such as www.amazon.co.uk. © Torkel Opsahl Academic EPublisher, 2014. All rights are reserved. PURL: http://www.legal-tools.org/doc/4b3590/ 35 ______ Prosecution of War Criminals in the North: Danish and Norwegian Experiences after the Second World War Ditlev Tamm* 35.1. Introduction Prosecution of war criminals after the Second World War, even if based on international agreements, took very different shapes in different countries. The number of individuals in Denmark and Norway prosecuted for war crimes during and after the Second World War was rather limited. To a great degree this was a result of varying local conditions and the historical situation in these countries both during and after the war. In Denmark a total of a little more than 250 names were investigated and, of these, 83 individuals were prosecuted for war crimes, while in Norway the number of investigations was somewhat higher at around 350 but the number of prosecutions comes fairly close to the Danish figure.
    [Show full text]