Ekim 2015 - October 2015 Yıl / Year: 5 Sayı / Issue:31 Fiyat› / Price: 10 ATATÜRK VEBURSA•COLORSKY5K •SABİHAGÖKÇENFOTOFEST • BARIŞREKORUONUR

1 arka plan masthead

Yayıncı / Yapımcı / Yönetim Publisher / Producer / Management Yıl: 5 Sayı: 31 / Ekim 2015 ISSN: 2146 - 1457 Yerel Süreli Yayın Yayın Dili: Türkçe - İngilizce Year: 5 Issue: 31 / October 2015 ISSN: 2146 - 1457 Local Periodical Publications Publication Language: Turkish - English

Çekirge Mah. Selvili Cad. No:12 Çelebi 2 Apt. D.1 Osmangazi / BURSA İmtiyaz Sahibi ve Yayın Yönetmeni T. (0224) 233 87 11 Owner and Director www.photographica.com.tr Engin Çakır (Sorumlu) [email protected]

dergi bursa, Photo Graphica tarafından T.C. yasalarına uygun olarak Koordinatör yayınlanmaktadır. dergi bursa’nın isim ve yayın hakkı Photo Graphica’ya Coordinator aittir. Yayımlanan yazı, fotoğraf ve konuların her hakkı saklıdır ve tüm sorumluluğu eser sahiplerine aittir. İzin alınmadan alıntı yapılamaz. Emine Korku Reklamların sorumluluğu reklam verenlere aittir. [email protected] dergi bursa, “Basın Meslek İlkeleri”ne uymaya söz vermiştir. Yazı İşleri Editorial dergi bursa is published by Photo Graphica in accordance with the Turkish laws. Ferhan Petek The name and the right of publishing of dergi bursa magazine belongs to Photo Graphica. Full responsibility of the published texts, photographs and subjects [email protected] belongs to the owner. All rights are reserved. Be quoted without permission. The responsibility of the advertisements belongs to the advertiser. dergi bursa has promised to comply with “Journalism Ethics and Standarts” Reklam İletişim Advertise Contact Burcu Dursun [email protected] Sosyal Medya T. (0224) 233 87 11 Social Media (0533) 522 00 40 facebook.com/dergi.bursa

Grafik Tasarım twitter.com/DergiBursa Graphic Design Photo Graphica Creative @dergibursa #dergibursa [email protected]

Çeviriler Translations Baskı Dağıtım Zeplin Mütercim Tercümanlık Print Distribution www.ideoceviri.com

Çorbada Tuzu Olanlar Contributors www.furkanofset.com.tr www.seckurye.com.tr Op. Dr. Bülent Cihantimur, Dilek Yıldız Karakaş, Emine Kaya, Huriye Bilişik, Hasiye Yiğitbay, Merve Uslu, Murat Başlar, Mustafa Lök (Color Sky 5K), Özgür Çakır, Sezai Evans, Sezgin Güse, Bedensel Engellilerle Dayanışma Derneği

2 3 kitap önerileri book recommendations

Çi Sarı Zeybek Beyaz Zambaklar Ülkesinde (Chi) (Yellow Zeibek) (In the Land of the White Lillies) Akilah Azra Kohen Can Dündar Grigory Petrov

Benim Yolum Atatürk ve Bursa Güneş Makinesi (I’ll Do It My Way) (Atatürk and Bursa) (Sun Machine) Christina Daniels Yılmaz Akkılıç Çağıl Yaman

4 5 web önerileri web recommendations

www.sonsuzadekbaris.org www.anitkabir.com.tr

www.atam.gov.tr www.bursaphotofest.org

www.nilufermuzikfestivali.com www.colorsky5k.com/bursa

6 7 film önerileri film recommendations

Stajyer (The Intern) Son Umut (The Water Diviner) Veda (Farewell) Nancy Meyers - 2015 Russell Crowe – 2014 Zülfü Livaneli – 2010 Komedi (Comedy) Dram, Savaş (Drama, War) Tarih, Biyografi, Dram ABD (USA) Avusturalya, Türkiye, ABD (History, Biography, Drama) (Australia, Turkey, USA) Türkiye (Turkey)

Nefes (Breath) Onurlu Bir Adam (Men of Honor) Çanakkale – Yolun Sonu Levent Semerci - 2009 George Tillman Jr. - 2000 (Gallipoli – End of the road) Aksiyon, Dram, Korku Biyografi, Dram Kemal Uzun & Serdar Akar (Action, Drama, Horror) (Biography, Drama) & Ahmet Kahraman – 2013 Türkiye (Turkey) ABD (USA) Aksiyon, Dram, Tarih (Action, Drama, History) Türkiye (Turkey) 8 9 albüm önerileri album recommendations

Yüzyüzeyken Konuşuruz Mabel Matiz Otoban Sıcağı Gök Nerede (Highway Heat) (Where’s the Sky)

Nilüfer Safiye Ayla Kendi Cennetim Safiye Ayla’dan Şarkılar (My Own Paradise) (Songs from Safiye Ayla)

10 11 editör notu editor’s note

En g i n Ça k ı r Onu(ru)n kelime anlamı

Lexical meaning of (his) honour

Okuduğunuz bu dergi bursa’nın içinde “onur konuğumuz” var. Ne “O”nu anlatmaya çalıştık ne de onurun ne olduğunu. Sadece “O”nun Bursa’daki izlerini araştırıp sizinle paylaştık. This issue of dergibursa hosts a guest of honor. We tried to give long explanations neither about Him, nor about honor. We only searched His traces in Bursa, and shared our findings with you.

Kimse mükemmel değildir için başka sebeplerim No human is perfect. He too had should neither feel an exaggerated çünkü insandır. “O” da kendi var. “O”nu siyasi olarak many deficiencies and mistakes admiration in the light of hearsay, ile ilgili her konuda eksiklikler eleştirebilirsiniz ama aynı about himself. He never took recited and hyperbolic information, care of his health and private nor keep him at bay relying ve hatalar yaşadı. Sağlığına, zamanda “O”nu tanımak life. So much so that one could on misinformation pursuant to özel yaşamına hiç özenli için de çabalamalısınız. easily call it a dramatic situation. devious ambitions and intentions. sayılmazdı. Hatta durumu Ne ezberden duyduğunuz Nevertheless, he was very careful You have to evaluate him through dramatik bile sayılabilirdi. kulaktan dolma ve abartılarak when it came to issues about his an analytic view, in consideration Ama halkıyla ilgili konularda anlatılan yarım yamalak people, and he was an all-round of the conditions of his time. dikkatliydi ve çağının ötesinde bilgilerle aşırı derecede hayran example far beyond his time. Thanks to the few notes below, “çok yönlü” bir örnekti. Milleti olmalı ne de bambaşka He was a leader for the nation. you may also feel yourself closer Despite his military roots, he to him. için önderdi. Asker kökenli ihtiraslar ve amaçlarla yanlış chose the words “civilization and olmasına rağmen “kavga ya sunulan bilgilere kanıp peace” instead of “fight or war”. I Maybe you should know, I da savaş” yerine “medeniyet ondan uzaklaşmalısınız. O think we should get to know “Him” am proud of “you” for; ve barış” kelimelerini seçti. günün şartlarında analitik bir better, rather than boasting “He Despite spending all your youth Ben “O”nu elimde bayraklarla şekilde değerlendirmelisiniz. saved the country, long live great fighting in battlefronts, you were “ülkeyi kurtardı, yaşasın ulu Aşağıdaki birkaç not leader,” with a flag in our hands. interested in French style and önder” demekten öte, tanımak sayesinde, siz de “O”na biraz I have other reasons to be proud drew clothes, designed what you of him. You can criticize him in gerektiğini düşünüyorum. daha yakın hissedebilirsiniz. would wear and had them sewn political terms, but you should by tailors, Onunla gurur duymak also strive at knowing him. You

12 13 editör notu editor’s note

Belki “seninle” neden süreç ise şöyledir: Milletler All the rights you granted for he was a popular and sincere gurur duyduğumu Cemiyeti yasa değiştirir ve Turkish women (enfranchisement, personality. During post-Academy bilmelisin; ilk davet edilen ülke Türkiye surname, rising in ranks during years, his views and status War of Independence, such against autocracy and sultanate Cumhuriyeti’dir.) as Lieutenant Kara Fatma who raised doubts, whereupon he was Neredeyse tüm gençliğini commanded a platoon of 1000 imprisoned in Istanbul for a few cephelerde savaşarak Hayal kurduğun ve bunu soldiers directly on his orders etc.) months. Then, he was assigned geçmesine rağmen, Fransız başarmak için canını ortaya before any other nation on earth, to Damascus, a kind of exile, on modası ile ilgilenip elbise koyduğun için, (Bk. Askeri February 5, 1905. But he never çizimleri yaparak, imrenerek lisede okurken subay You have written a book on gave up), geometry even though you were baktığımız elbiselerini kendi arkadaşlarına anlattıkları... preoccupied with many other Because you got our blood up Her birine kuracağı ülkede ellerinle çizip terzilerine things; you named 48 geometric (“Turkish nation is hardworking”), diktirdiğin için, hangi görevleri vereceğini terms in Turkish which we still use, söylüyordu.) such as “üçgen, açı, dikdörtgen” Because there is an idiom, “to be Türk Kadını için tüm dünyadan (triangle, angle, rectangular), like Ataturk,” in Norwegian, önce sağladığın tüm haklar Cesaretli olduğun için, (seçme-seçilme, soyadı, (Bk. Harbiye’de ve Harp You had a mansion moved in order Since you knew the peasant was not to cut even a single branch the master of the nation, Kurtuluş Savaşı esnasında Akademisi’ndeki yılları... of a tree (see Moving Mansion in Memleket ve millet davaları rütbe almaları / bizzat kendisi Yalova), You knew how vital and tarafından yaklaşık bin kişilik ile ilgilenmesi, düşüncelerini indispensable independence was müfrezeye atanan Üsteğmen cesaretle ifadeden You are the only leader all around and you only and sincerely wanted Kara Fatma gibi vb.) için, çekinmemesi sebebiyle the world called “head teacher”, peace in our country and on the aydın ve devrimci bir subay world, Hiç üstüne vazife değilken olarak tanınmıştı ve bu You did not trample on the flag of any country after War of You are named “leader of the geometri kitabı yazdığın; davranışları aleyhine olabilirdi; Independence, century” for almost every leader ancak çevresince sevilmesi, üçgen, açı ve dikdörtgen gibi on the world then and now – bugün hala kullandığımız düşüncelerinde samimî oluşu, You did not make a show of including those you fought against 48 tane hem de tamamen onun herhangi bir kazaya many investments and factories (see views and statements of türetilerek oluşturduğun Türkçe kurban gitmesini önlemişti. established under such limited Presidents about Ataturk), geometri terimlerine isim Akademiden sonraki günlerde financial conditions (see Merinos babası olduğun için, istibdat ve padişahlık rejimi Factory), You used the word censor for aleyhindeki düşünceleri ve the first time in the daily called You were pointed at in admiration “Minber” which you published 52 durumu, şüphe çekerek Bir ağacın tek bir dalını among world leaders of the issues as a journalist, kesmemek için bir köşkü birkaç ay İstanbul’da tutuklu time thanks to your success taşıttığın için (Bk. Yalova’daki kaldı. Sonra bir nevi sürgün and charisma (for example, his Note 1: One can list hundreds of Yürüyen Köşk), olarak vazife ile 5 Şubat 1905 answer to the question about similar examples; nevertheless, my tarihinde Şam’a atandı. Ama membership to League of Nations: underlined notes are given above Dünyada “Başöğretmen” sıfatı hiç vazgeçmedi.) “We will put forth our conditions, and they are sufficient for me to be it is up to them to accept. We do proud of him. For sure, there is a ile anılan tek lider olduğun için, not apply for membership. We lot I don’t know about him. I don’t Bizi gaza getirdiğin için will contemplate if any proposal know how you would call it: honor, Kurtuluş Savaşı’nda sonra (Türk milleti çalışkandır), comes.” –Then, League of self-respect, dignity, self-esteem, hiçbir milletin bayrağını ayaklar Nations changes certain laws and or anything else. We are seeking altına almadığın için, Norveç dilinde “Atatürk gibi Republic of Turkey becomes the the value man bears as a sensible, olmak” diye bir deyim olduğu first ever country to be invited), rational and free being. In other Kısıtlı imkanlara rağmen için, words, all these lines reflect “value You dreamed and put your life of man as a man”. To me, Ataturk açtığın onca yatırım ve fabrika at risk for realizing your them signifies “honor” and I am proud of Gerçek efendinin köylü ile gösteriş yapmadığın için (for example, what he told to his “Him” so as to enrich and laud his (Bk. Merinos Fabrikası), olduğunu bildiğin için, classmates at military high school: very being. He told everyone the positions Tüm başarın ve karizman Savaşarak kazanmak zorunda they would get in the country he Note 2: No, this is not idolization ile o dönemki tüm dünya olduğun bağımsızlığın ne would found), or seeing him as a demigod… For liderleri arasında parmakla kadar “hayati” olduğunu me, it is important to preserve, Your courage (e.g. His years nourish and develop what the gösterildiğin için, (Bk. Milletler bildiğin, ülkemiz ve dünyamız in Military College and War society considers respectable. için sadece / gerçekten “barış” Cemiyeti’ne üye olmayı Academy… He was known as a We should show due respect to düşünüyor musunuz sorusuna istediğin için, luminary and revolutionary officer a historical figure who protected verdiği cevap: “Şartlarımız for his interest in national issues, our essential self. In these days koyarız, kabullerine bağlı. Neredeyse döneminin ve his courage in bravely expressing which lack peace, the importance Biz müracaat etmeyiz üye günümüzün tüm dünya liderleri his ideas, even though such of such behavior is more apparent attitude could have gone against olmak için. Davet gelirse tarafından –buna savaştığı than ever. After all, how many him as well; nevertheless, he did luminaries do we have to shed düşünürüz.” –Ardından gelen liderler de dahil- “asrın lideri” not fall a victim to a murder since light for that we always walk in

14 olarak anıldığın için, (Bk. tutacak kaç tane değerimiz devlet başkanlarının Atatürk ile var ki? ilgili düşünce ve demeçleri) Not 3: Neden mi “O” diyorum, Bir gazeteci olarak 52 sayı çünkü Mustafa Kemal’in başka çıkarttığın “Minber” isimli yönlerinden bahsediyorum. gazetede ilk kez sansür Klasik bir Atatürk yazısı olarak kelimesini kullandığın için, algılanmasın istiyorum.

Not 1: Bunları yüzlerce Not 4: Değer verdiğimiz sıralamak mümkün ama benim her şeyi önünde andığımız altını çizdiğim notlarım bu Heykel’deki Atatürk Anıtı ile kadar ve bana onunla gurur ilgili olarak halk arasında duymak için bana yetiyor. sıklıkla konuşulan bir soru- Elbette bilmediklerim de çok cevap vardır. Soruyu duymuş hakkında. Artık siz nasıl tarif olma olasılığınız yüksek edersiniz; şeref mi, öz saygı fakat cevabı hatırlamıyor mı, haysiyet mi, izzetinefis olabilirsiniz: “Heykeldeki mi, insanın kendine duyduğu Atatürk Anıtı’ndaki “O”nu saygı mı bilemem. İnsanın taşıyan atın hangi ayağı duyan, düşünen ve özgür bir havadadır?” Birçok kişi varlık olarak taşıdığı değerdir tahminlerde bulunur. “Şaha aradığımız, diğer bir anlatımla; kalkmış” diyenler de vardır. “insan olarak insanın “Sadece sağ dizini kırmış” değeridir” bunca satır. Atatürk diyenler de... Cevap ise ironik bence “Onur” demektir ve bir şekilde “hiçbiri”dir. Şaha “O”nun öz varlığını güzelleştirip kalkmış Atatürk heykeli sadece yüceltmek için “O”nunla gurur “O”nun Kurtuluş Savaşı’mız duyarım. için Anadolu’ya ayak bastığı noktada, Samsun’dadır ve o Not 2: Hayır, bu putlaştırmak heykelin ismi “Onur Heykeli”dir. değil, yarı-tanrı gibi görmek Ona bu ismin verilmesi tesadüf hiç değil... Toplumun saygıya de değildir elbet... Hem Ulu değer saydığı şeyleri korumayı, Önderimiz Gazi Mustafa beslemeyi ve geliştirmeyi Kemal Atatürk’ü anlatır “onur” gerekli ve önemli görüyorum. kelimesi hem de Anadolu’daki Öz benliğimizi korumuş onurlu bağımsızlık tarihsel bir aktöre hak ettiği mücadelesini... Yedi düvelden saygıyı hep beraber vermeliyiz. gelip ülkemizi işgal eden Barışa susadığımız şu düşman güçlerine, her karış günlerde bunun değeri daha toprağı kanla sulayarak da ortada. Sürekli aydınlıkta verdiğimiz ders ile, topyekûn yürüyebilmemiz için ışık onur taşıyan bir milletiz biz. daylight? some say. “Only right knee is bent,” others argue… Ironically, Note 3: I say “He,” “His,” or the true answer is “none.” The only “Him,” because I am talking about statue of Ataturk on a rampant other, less-known traits of Mustafa horse is in Samsun, where he Kemal. I don’t want this to be landed on Anatolia for War of perceived as a conventional article Independence. The statue is called on Ataturk. “Statue of Honor.” The name, of course, is not a coincidence… Note 4: There is a well-known “Honor” describes both our Great dialogue among the public Leader Mustafa Kemal Ataturk, regarding the Ataturk Monument and the honorable struggle for in Heykel district, where we independence in Anatolia... We memorialize our essential values. are a nation of honor, as we taught Maybe you heard that question, a lesson to the invading enemies but do not remember the answer: from all over the world, at the “Which foot of Ataturk’s horse is expense of our blood shed on in the air?” Many people take a every inch of our soil. guess. “The horse is rampant,”

15 plan plan

plan bursa dokusu Bursa’ya yaraşır bir “mavi rekor” 18 bursa motifs A “blue record” worthy of Bursa

geçmiş zaman kipinde Kurtuluş gününden son baloya 34 past tense From the day of liberation to the final ball…

doğum yeri bursa Göklerin özgür kadını 54 born in bursa The free womanof the skies

odak noktası Göçsel şölen 60 focus Migratory feast

estetik Burun estetiği - Op. Dr. Bülent Cihantimur 70 aesthetics Rhinoplasty - Op. Dr. Bülent Cihantimur

rengarenk Bursa’nın en mutlu 5 kilometresi 72 colourful The happiest 5k of Bursa

armoni Festivalden yeşil not(a)lar 82 harmony Green notes from the festival

16 17 bursa dokusu bursa motifs

Bursa’ya yaraşır bir “mavi rekor”

A “blue record” worthy of Bursa

18 Mudanya Kumyaka, Bursa - 460 kişi (person) Bursa’da 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları bu yıl beraberinde tarihe geçen bir rekor da getirdi. Tüm dünyaya “sonsuza dek barış” mesajı vermek isteyen 460 gönüllü, Bursa’da barışın sembolü olarak anılan Mudanya’da bir araya geldi ve oluşturdukları “dünyanın en büyük barış simgesi” ile Guinness Rekorlar Kitabı’ndaki yerini aldı. The celebrations held at Bursa this year for August 30 Victory Day brought with them a record that made history. 460 volunteers who wanted to give a message of “forever peace” came together at Mudanya and they took their place in the Guinness Book of World Records with the “largest symbol of peace in the world” that they created.

19 bursa dokusu bursa motifs

Atatürk’ün “Yurtta sulh, kimin fikriydi? Aslında tüm All the preparations, the long time and he was on the cihanda sulh” sözlerinden olan biten Bursalı bir fotoğraf security measures, the efforts of lookout for a chance to make yola çıkılarak başlayan Barış sanatçısı olan Cumhur hundreds of volunteers who gave his dreams come true. Aygün direct or indirect support during was also involved in the Atatürk Sembolü organizasyonunda; Aygün’ün hayaliydi. O her the many months of preparations portraits made by thousands aylarca yapılan hazırlıklar, fırsatta “bu herkesin başarısı” and the hours of waiting were of people at Izmir, Bursa, alınan güvenlik önlemleri, dese de, önderliğinde only for 5 minutes during the Istanbul and Ankara; but this orada bulunarak ya da gerçekleşen bu etkinliği uzun Peace Symbol organization time he completed an influential uzaktan emek veren, desteğini zamandır planları arasında yer that is founded on the words of organization not for an Atatürk esirgemeyen yüzlerce alıyor ve gerçeğe dönüştürmek Atatürk, “Peace at home peace portrait but one that was based gönüllünün çabası, saatler için fırsat kolluyordu. Daha in the world”. The Guinness on one of “his” history making referees saw and approved the sentences. süren bekleyiş yalnızca 5 önce İzmir, Bursa, İstanbul peace symbol that stayed intact dakika içindi. Guinness ve Ankara’da binlerce kişiyle on the sea for five minutes and Actually, the peace symbol hakemleri, deniz üzerinde beş gerçekleştirdiği Atatürk that moment was crowned with a project of Cumhur Aygün was dakika boyunca bozulmadan portrelerinde de imzası world record thus making history. much more comprehensive and duran barış sembolünü görüp bulunan Aygün; bu kez Atatürk The lovers of peace who left their at an international level. He had onayladı ve bu an; dünya portresiyle değil, “onun” tarihe careers and private lives on the in mind to complete the peace çapında bir rekorla taçlandı, geçen bir sözünden yola land as they became one for symbol on land piece by piece peace in the water thus put their by bringing together people from tarihe geçerek ölümsüzleşti. çıkarak büyük ses getiren bir signature under an honorary and 5 different continents. Thus, he Mesleki kariyerlerini, özel çalışmaya daha imza attı. unforgettable moment for Bursa. was aiming to make one peace hayatlarını karada bırakarak symbol from five countries of the suyun içinde barış için tek Cumhur Aygün’ün barış So, how did it all start? Whose world while giving a “peace in yürek olan barış sevdalıları, sembolü ile ilgili projesi aslında idea was this successful record the world” message by bringing Bursa’yla anılacak onur verici daha kapsamlı ve uluslararası attempt for which hundreds together people of different race, ve unutulmaz bir ana imza attı. boyutlardaydı. Aklında barış of people came together for color and language for the same one goal? Actually, this was all goal. His plan was changed with sembolünü karada, parça the dream of Cumhur Aygün, the demand of the Mudanya Peki, her şey nasıl başladı? parça olarak ve 5 kıtadan a photographer from Bursa. Municipality and it was decided Tüm bu organizasyon, bir insanları bir araya getirerek Even though he always says, to form the peace symbol not on anda tek bir amaç için buluşan yapmak vardı. Böylece beş “this is the success of all that the land but in the sea. Wishes yüzlerce kişi ve tarihe geçen dünya ülkesinden bir barış are involved”, this activity has for “everlasting peace” would bu başarılı rekor denemesi işareti oluşturmayı; farklı been among his plans for a flow from the Kumyaka coast to

20 renkte, ırkta, dilde insanları tek ve bu durumların yarattığı the Marmara Sea – and if all went be bad. Studies for the record bir amaç altında buluşturmayı güvenlik açığı nedeniyle according to plan – Bursa would attempt commenced after the ve “dünyada barış” mesajı uygun görülmedi. Güvenlik be recognized as a symbol of spot was determined. Answers “peace” all over the world. The were sought for questions such vermeyi hedefliyordu. konusunda bir sorun first planned location was just as, “With how many people teşkil etmese de görüş behind the Mudanya Armistice were such organizations made Mudanya Belediyesi’nin açısının uygunsuzluğu, Building. Everyone was of in the past?”, “How many talebi üzerine planı şekil oluşan sembolün the opinion that this historical people are required to break değiştirdi ve karada yapılması görülmesini engelleyecek building was the most meaningful the world record?”, “What are planlanan barış işaretinin su ve organizasyonu dışarıdan spot for such an organization in the procedures to enter the üzerinde yapılmasına karar izleyenler için sıkıntı verici Mudanya, the capital of peace Book of World Records?”. The with all its collected memories. extensive conditions of Guinness verildi. “Sonsuza dek barış” bir durum oluşacaktı. Biraz However, this spot was not that go on for pages as well as dilekleri, Kumyaka sahilinden araştırmanın ardından suited due to the direction of the the necessary requirements Marmara Denizi’ne karışacak, Kumyaka’nın her türlü hava wind, the high waves caused were examined; all items were -her şey planlandığı gibi şartında son derece uygun by the open sea before it and completed one by one in detail. giderse- Bursa tüm dünyanın olduğuna karar verildi ve su the security problems that are A similar attempt was made gözünde “barış”ın simgesi üzerinde kırılması hedeflenen caused by these factors. Even if on water previously in an Arab olarak anılacaktı. Yer olarak rekor için bu bölge seçildi. there was no security problem, country. The symbol consisted of the improper perspective would 261 people, however the activity önce Mudanya Mütareke O günkü hava koşullarında prohibit viewers from seeing the did not receive a significant Binası’nın hemen arkası herhangi bir aksilik olması symbol thus making it difficult mention in print or social media düşünüldü. Herkes, bu tarihi ihtimaline karşılık, sahilin bir for those who would view the and hence not too many people binanın yıllar yılı sakladığı, kısmında bulunan ve belirlenen organization from outside. After knew about it. Even though the biriktirdiği anılarıyla barışın kişi sayısını karşılayabilecek bir some research, it was decided conditions seemed rougher başkenti Mudanya’da böyle bir kara bölgesi temizlendi, gerek that Kumyaka was the right for us due to our sea with the organizasyonun yapılabileceği duyulduğunda kullanılmak place for all kinds of weather shallowest spot of 1,5 meters conditions and thus it was in comparison with the smooth en anlamlı noktalardan biri üzere hazırlandı. selected as the spot where the sea of the Arab country, all olduğu konusunda hemfikirdi. record would be broken. A spot preparations were completed Ancak binanın bulunduğu Yer belirlendikten sonra rekor of land was cleared out on that without forgetting any detail. bölge rüzgârın geliş yönü, hedefine yönelik araştırmalar day for the decided number Calls for participation were made açık denize bakıyor oluşuyla başladı. “Daha önce su of people in case the weather via social media which is the çok fazla dalga oluşması üzerinde kaç kişi ile böyle conditions would turn out to strongest force of today. Tens

21 bursa dokusu bursa motifs

bir organizasyon yapıldı?”, binlerce kişi başvuru yaptı ve of thousands of people applied given to enter the Book of World “Kaç kişi ile yapılırsa bu rekor bu tarihi anda orada olmak and wanted to be there for this Records. Thus, the peace symbol kırılabilir?”, “Rekorlar Kitabı’na istedi. Yüzme bildiklerini ve historical moment. 460 people made by 460 people on the water were selected from among those makes history as the world’s girmek için prosedürler bu duruma engel herhangi who were able to prove that they largest peace symbol made on nelerdir?” gibi soruların bir sağlık problemine sahip knew how to swim and that they the sea with the highest number cevapları peşine düşüldü. olmadıklarını ispatlayan kişiler had no health problem. Even of people. Those who are in the Guinness’in sayfalar dolduran arasından 460 kişi seçildi. though all kinds of precautions water that day, as well as those ağır şartları, yerine getirilmesi Her ne kadar hem Guinness from divers to lifeguards and who watched it all from the land gereken yükümlülükleri prosedürleri hem de güvenlik medical teams were taken and even those who viewed the incelendi; tüm maddeler gereği organizasyon alanında in accordance with both the event live from many different Guinness procedures and safety cities and countries become one tek tek uygulanarak bütün dalgıçlarla, cankurtaranlara, measures, nothing was left to heart in that moment. Everyone detaylar halledildi. Daha sağlık ekipleriyle fazlasıyla chance in this huge organization. hears the sound of this moment önce bir Arap ülkesinde su önlem alınsa da bu büyük of “peace forever” as well as the üzerinde benzer bir deneme organizasyonda hiçbir şey “Excitement” was in the air echoes of Atatürk’s, “Peace at yapılmıştı. Ancak bu etkinlik, şansa bırakılmadı. on the day of the record home, peace in the world” and 261 kişiden oluşturulan bu Just 5 minutes… 460 volunteers feel united even though they are sembol hakkında basında ya Rekor günü yaşanan her who wore their lifejackets and not physically there. Wishes for peace, love and brotherhood da sosyal medyada çok fazla anda “heyecan” vardı waited in excitement on the 40 meter platform at the Kumyaka float from the Kumyaka coast to bilgi yer almadığı için pek Yalnızca 5 dakikalık bir süreç… coast to be part of the peace the Marmara Sea thus reaching duyulmamıştı. Arap ülkesindeki Organizasyon gününde symbol… A representative of the rest of the world. çarşaf gibi suya karşılık Kumyaka sahilinde kurulan Guinness who approved that bizim ülkemizdeki en derin 40 metrelik platformda, all was in accordance with the The organization is the olmayan yerin 1,5 metre oluşu can yelekleriyle dizilip barış official rules and who witnessed work of an experienced durumu biraz zorlaştırıyor gibi sembolünün bir parçası olmak the continuity of the peace team görünse de tüm şartlar yerine için heyecanla bekleyen symbol on the water for five Cumhur Aygün states that many minutes… However, not all ends people worked for this event and getirildi, organizasyonda 460 gönüllü… Etkinlikteki here. All entries and exits are believes that the strongest force olması gereken hiçbir ayrıntı her detayın resmi kurallara recorded; the photographs and is that of the social media for this atlanmadan, en ince noktasına uyduğunu onaylayan, su video recordings of the peace message of peace that spread kadar düşünülerek tüm üzerinde beş dakika boyunca symbol are sent to the Guinness out to the world from Bursa with hazırlıklar yapıldı. Katılım için sürekliliği sağlanan barış headquarters in England. The only a single shot. He thinks that çağrı ise bugünün en büyük sembolüne şahitlik eden bir accuracy of the examined the organization and the efforts gücü olan sosyal medya de Guinness temsilcisi… records are verified by the referee spent attracted the attention they who was at the location on the deserved thanks to the photos üzerinden gerçekleştirildi. Bu Ancak her şey bu onayla da day of the organization and it and videos shared online. Many etkinlikten haberdar olan on bitmiyor. Girişler, çıkışlar kayıt is only then that the approval is volunteers from outside of Bursa

22 23 bursa dokusu bursa motifs

ediliyor; oluşturulan sembolün sözünün yankılarını duyuyor ve participated in this organization including his signature at fotoğraf ve video kayıtları orada olmasa bile o anın bir which also includes experienced Anıtkabir with the support of alınarak İngiltere’ye, Guinness parçası hissediyor. Kumyaka names from previous works. 6000 people as well as the For example, majority of the Turkish General Staff. According merkezine ulaştırılıyor. sahilinden Marmara Denizi’ne famous photographers of Bursa to Cumhur Aygün, this was the Merkezden incelenen barış, sevgi ve kardeşlik dolu were part of this organization. final location and the utmost belgelerin, kayıtların doğruluğu temenniler bırakılıyor ve bu Cumhur Aygün was the person point for an Atatürk portrait. This organizasyon günü orada olan mesajlar bir anda tüm dünyaya who conduced to the making of activity has other benefits to the hakeme onaylatılıyor ve ancak ulaşıyor. history yet again in the glorious region in addition to making it o zaman Rekorlar Kitabı’na history of Bursa with this first known all over the world. For girmeye hak kazanılıyor. Tüm Organizasyon tecrübeli attempt on water had organized example, the region where the such an extraordinary event for Atatürk portrait was drawn at bu zorlu süreçleri atlatmayı bir ekibin işi the first time in Izmir. The Atatürk the Nilüfer district of Bursa was başaran 460 kişilik barış Bu işin içinde birçok ismin portrait that gained life with cleaned beforehand so that no sembolü de böylece dünyada olduğunu dile getiren Cumhur 2400 people at the Izmir Konak difficulties would arise for the su üzerinde en çok kişiyle Aygün, tek bir kare fotoğrafla, Square left behind a bittersweet 5990 people who took part in the yapılan ve en büyük barış Bursa’dan tüm dünyaya yayılan happiness in all those who were organization and it is still used as sembolü olarak tarihe geçiyor. bu barış mesajında en büyük there on that day. The date of a car park today. gücün sosyal medya olduğuna this organization was another factor that triggered these No one can know what will O gün o suyun içinde olanlar inanıyor. Organizasyonun intensive emotions. Thousands happen from now on or what da, karada kalıp her şeyi ve verilen emeklerin, of people who came together to kind of surprises Cumhur Aygün uzaktan görenler de; yapılan internet üzerinden yapılan commemorate Ata on November and the ever increasing number canlı yayınlarla bambaşka ve hızla yayılan paylaşımlar, 10 and an Atatürk portrait that of volunteers can come up with. şehirlerden hatta ülkelerden fotoğraflar, videolar sayesinde emerges as a result… However, However, Aygün talks about his o anı gözünü kırpmadan hak ettiği ilgiyi gördüğünü the Atatürk portrait made at plans and heralds the coming of izleyenler de tek bir yürek düşünüyor. Bursa dışından Bursa on October 29 Republic new international projects. For Day which included his signature example, he has been planning oluyor. Herkes, Bursa’dan birçok gönüllünün de as well brought together a much to bring together people from tüm dünyaya ulaşan barış katıldığı organizasyonda, more enthusiastic crowd of all four corners of the world to seslerinin, “sonsuza dek barış” daha önceki çalışmalardan people. Following the signature create famous portraits by well temalı bu anın ve Atatürk’ün tecrübe kazanan birçok of Atatürk drawn by 1907 children known painters. And a Mevlana “Yurtta sulh, cihanda sulh” isim var. Örneğin Bursa’daki at the Fenerbahçe Stadium, a portrait project on the Salt portrait of Atatürk was made Lake with whirling dervishes.

24 tanınmış fotoğrafçıların büyük Bayramı’nda Bursa’da ve bu bir kısmı bu organizasyonun kez imzasıyla birlikte yapılan içinde yer alıyor. Yaptığı, su Atatürk portresi, hem daha üzerindeki bu ilk denemeyle deneyimli hem de bayramın da Bursa’nın görkemli tarihine bir etkisiyle daha coşkulu ve mutlu anı daha eklenmesine vesile insanları bir araya getirdi. olan Cumhur Aygün, bu sıra Fenerbahçe Stadyumu’nda dışı çalışmalarından ilkini 1907 çocukla yapılan Atatürk İzmir’de yaptı. İzmir Konak imzasının ardından son olarak Meydanı’nda 2400 kişiyle 6000 kişinin ve Genelkurmay can bulan Atatürk portresi, o Başkanlığı’nın desteğiyle gün orada bulunanlara hala Anıtkabir’de Atatürk’ün tarif edemedikleri buruk bir imzasıyla birlikte portresi mutluluk bıraktı. İlk kez yapılan yapıldı. Cumhur Aygün’e bu organizasyonun tarihi göre bu, Atatürk portresi için Cumhur Aygün de bu duygu yoğunluğunu yapılabilecek en son yer, tetikledi. 10 Kasım’da Ata’yı gelinebilecek en son nokta. anmak için toplanan binlerce Bu etkinliğin yapıldığı bölgeye, insan ve ortaya çıkan bir tanıtılmış olması dışında başka Atatürk portresi… Ancak daha faydaları da var. Örneğin Bursa sonra 29 Ekim Cumhuriyet Nilüfer ilçesindeki Atatürk

25 bursa dokusu bursa motifs

portresi oluşturulmadan uzun zamandır aklında Belediyesi’nin, Bursalı It is possible to make such önce 5990 kişinin zorluk dünyanın dört bir yanından fotoğraf sanatçısı Cumhur organizations outside of Turkey with a greater number of people yaşamadan, planlara uygun insanları bir araya toplayarak, Aygün’ün sunduğu bu fikri because almost all countries olarak kendilerine gösterilen dünyaca ünlü ressamların değerlendirdiği gibi yerel have large squares that have yerlere yerleştirilebilmesi için bilinen portrelerini oluşturmak belediyelerin desteklediği not been filled up with shopping tüm bölge temizlenmiş ve varmış. Bir de Tuz Gölü projelerle Bursa’da kim bilir malls. hatta şu anda otopark olarak üzerinde semazenlerle birlikte daha ne rekorlar kırılacak. kullanılıyor. Mevlana portresi projesi. Who knows what new records will Kumyaka’daki barış temasıyla be broken in Bursa just like this one based on an idea proposed Bundan sonra neler olur, Türkiye’ye oranla yurtdışında kırılan dünya rekorunu zorlayıp, by the photographer Cumhur Cumhur Aygün ve her geçen bu tarz bir etkinliği daha karada ve su üzerinde daha Aygün from Bursa with support etkinlikte sayısı biraz daha fazla kişiyle yapma çok proje gerçekleştirerek her from the Mudanya Municipality. artan gönüllüleri karşımıza ne imkânının oluşu biraz da etkinlikte daha çok gönüllüyü Many new organizations, gibi sürprizlerle çıkar bilinmez. her ülkede oldukça büyük aynı duygular ve amaçlar plans and projects will be Ama Aygün, bu konudaki meydanların bulunmasından için bir araya getiren nice accomplished that will push the planlarından biraz bahsediyor ve bu meydanların organizasyonlar, planlar ve boundaries of the world record for peace at the Kumyaka coast ve uluslararası platformlarda alışveriş merkezleriyle projeler hayata geçecek. while bringing a greater number yapmayı düşündüğü projelerin doldurulmamasından of volunteers on the land and on müjdesini veriyor. Örneğin kaynaklanıyor. Mudanya the sea.

26 27 bursa dokusu bursa motifs

Konak Meydanı (Squarre), İzmir - 2400 kişi (person)

Şükrü Saraçoğlu Stadyumu (Stadium), İstanbul - 1907 çocuk (children)

28 Bursa Nilüfer - 5990 kişi (person)

29 bursa dokusu bursa motifs

Anıtkabir, Ankara - 6000 kişi (person)

30 31 geçmiş zaman kipinde past tense

“Türk milleti kendisi için, kendi geleceği ve kurtuluşu için çalışan kimseleri, kurulları zorluk karşısında bırakmayacak kadar yüksek vatanseverlik ve yüksek onur duygusuyla doludur.”

Gazi Mustafa Kemal Atatürk

“Turkish nation is full of patriotism and high honor enough not to ever leave behind anyone who works for it, its future and liberation.”

Ghazi Mustafa Kemal Ataturk

Atatürk’ün Bursa’daki bir portresi (Bursa Kent Müzesi) A portrait of Ataturk in Bursa (Bursa City Museum)

32 2 Şubat 1938, Atatürk Merinos Fabrikası açılışı sonrası fabrikayı gezerken (Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi) 2 February 1938, Ataturk examining Merinos Factory following inauguration (Merinos Textile and Industry Museum) Kurtuluş gününden son baloya…

From the day of liberation to the final ball…

Bursa’nın dört bir yanında “O”nun hatıraları… Kurtuluş gününden “son vals”ine kadar 17 kez ziyaret ettiği şehrin hafızasında saklı her şey. Açtığı fabrikalar, manevi çocukları, ilçe ziyaretleri, tarihe geçen sözleri, Bursa Nutku… Onun Bursa’daki izlerini sürmek demek, Bursalı olmanın ayrıcalıklarını yeniden hatırlamak ve ucu bucağı olmayan bir yolculuğa çıkmak demek… His memories are all around Bursa… The memory of the city, which he visited 17 times from the day of liberation to the final ball, keeps them all. Factories he established, his adopted children, his visits to districts, his unforgettable words, the Bursa Speech… To follow his traces in Bursa reminds us the privilege of being from Bursa; it means to set off for an endless journey…

1 Şubat 1938, Atatürk’ün Bursa’yı son ziyareti Atatürk Bursa Belediye binasındaki baloda sarı zeybek oynarken (temsili) (Yılmaz Akkılıç, Atatürk ve Bursa, Burdef Yayınları, Bursa 1999) Ataturk dancing the Blonde Zeybet during the ball at Bursa City Hall (representative) 1 February 1938, Ataturk’s final Bursa visit (Yılmaz Akkılıç, Atatürk ve Bursa, Burdef Yayınları, Bursa 1999)

33 geçmiş zaman kipinde past tense

Atatürk’ün ilk Bursa gezisinde Bursalılara seslenişi, 1922 (Bursa Kent Müzesi) Ataturk addresses to Bursa public during his first visit, 1922 (Bursa City Museum) İlk kez Bursa’nın kurtuluşundan kıracağız, bütün varlığımızla Mustafa Kemal Ataturk visited Mehmed VI, had fled the country. kısa bir süre sonra, 17 Ekim sizin düşüncelerinizi ileri Bursa for the first time on Believing he always had to be 1922’de geldi Bursa’ya yürüteceğiz” sözleriyle eğitime October 17, 1922, shortly after among his people, Ataturk was the liberation of the city… on another nationwide tour and Mustafa Kemal Atatürk… verdiği önemi bir kez daha He addressed the people of did not return even though he Tarihi Belediye Binası’ndan kanıtlamıştı. Bursa from the historical City was informed about his mother’s seslendi Bursalılara. Bursa’ya Hall. This was his first time in death. There was a country under ilk kez adım atmış ve ilk Gazi Paşa Bursa’ya ikinci kez Bursa, and at that first speech, his responsibility and a nation konuşmasında barışı, umudu, geldiğinde saltanat kaldırılmış, he heralded peace, hope, and who believed in him. Bursa was ülkenin refah dolu geleceğini son Osmanlı Padişahı wealthy future of the country. the starting point of his frequent müjdelemişti. Onu sevgi ve Vahdettin ülkeyi terk etmişti. He addressed children and nationwide visits; and Inegol was youth who welcomed him in to be his first stop before arriving hasretle karşılayan çocuklara, Sürekli halkın arasında olması love and longing; he entrusted Bursa. Following the enthusiastic gençlere hitap etmiş; yarının gerektiğine inanan Atatürk yine the future of country to adults welcome, he was hosted at the büyüklerine, ülkenin yarınlarını bir yurt gezisine çıkmış, bu of tomorrow. His care for mansion purchased for him by emanet etmişti. Onun sırada annesinin ölüm haberini education was reflected in his the municipality on the Çekirge Bursa’da olduğunu duyup almış olmasına rağmen geri speech to teachers who came Avenue. Before his death, onu görmek için İstanbul’dan dönmemişti. Sorumlu olduğu from Istanbul to listen him: “The Ataturk donated the mansion to gelen öğretmenlere yaptığı bir vatanı ve ona inanan victory of our army prepared the Municipality, together with his ground for your and your army’s share in Çelik Palas; since 1973, konuşmasındaki “Ordularımızın bir milleti vardı Ata’nın. Sık victory. You will complement the the mansion is turned into the kazandığı zafer, sizin ve sık çıktığı yurt gezilerinin military victory. You will win and Ataturk Museum and welcomes sizin ordularınızın zaferi için başlangıç noktası yaptığı maintain the true victory, and you its visitors. yer hazırladı. Ordularımızın Bursa’ya geldiğinde ilk durağı will definitely succeed. All my zaferini siz tamamlayacaksınız. İnegöl oldu. Buradaki coşku companions and I will follow you Modern Bursa of Gerçek zaferi siz kazanacak ve dolu karşılamanın ardından in utmost faith and confidence; Modern Turkey sürdüreceksiniz ve kesinlikle Belediye tarafından Ata için in case you come across any After the proclamation of the objection on the way to cultural republic, Ataturk revisited Bursa, başarılı olacaksınız. Ben alınan köşkte konuk edildi. progress, we will clear the way this time as President of the ve sarsılmaz bir inançla Çekirge Caddesi üzerindeki bu and take your views even further Republic. Ghazi Pasha made bütün arkadaşlarım, bütün köşk, Atatürk’ün ölmeden önce through any possible effort.” his speech of September 11th varlığımızla sizi izleyeceğiz Çelik Palas’taki hissesi ile to commemorate The Liberation ve eğer kültürel gelişme birlikte Belediye’ye bağışladığı When Ghazi Pasha came to of Bursa under title of President: yolunda herhangi bir ve 1973 yılından bu yana Bursa for the second time, “The selfless and patriotic people engelle karşılaşırsanız, sizin Atatürk Müzesi adıyla ziyaretçi Sultanate was abolished and of Bursa! You will create sublime the last Sultan, Vahdeddin works on the way to civilization karşılaşacağınız engelleri kabul eden köşktü.

34 Atatürk’ün Bursa gezisinden fotoğraflar (Bursa Kent Müzesi) Photos from Ataturk’s Bursa trip (Bursa City Museum) Çağdaş ülkenin türbelerini ziyaret etti. Bir and development, which are the was later named “Republic çağdaş Bursa’sı yıl sonra yeniden Bursa’ya essential principles of Republic. Mansion”, and expressed how Cumhuriyet’in ilanından gelişinde ise başında şapkası, Thus, you will always be at the honorable he saw the people of forefront of any element that will Bursa: “Same emotions emerge ardında devrimleri vardı sonra bir kez daha ve bu kez fortify and stabilize Republic of everywhere in our country. Cumhurbaşkanı olarak geldi Ata’nın. Şapka Devrimi’nin Turkey. I have no doubt about it. However, the explicit display Atatürk Bursa’ya. Bursa’nın haberini alan Bursalılar Our revolution has undertaken of these emotions happens for Kurtuluşu ilan edilen 11 onu Mudanya İskelesi’nde the happiness of Turkey for the the first time in Bursa today. Eylül konuşmasını bu kez başında şapkalarıyla karşıladı; upcoming centuries. Our duty I congratulate and express Cumhurbaşkanı sıfatıyla yaptı o da manevi kızı Sabiha is to work, understanding and my since thanks to you and making use of it.” regulatory board who realized Gazi Paşa… “Ey özverili ve Gökçen ile tanıştığı Hünkâr this.” Köşkü’nün bahçesinde, memleket sever Bursalılar; siz, First and last time with Cumhuriyet’in ayrılmaz ilkesi şapkasıyla selamladı halkı. Latife Hanım Rolling silk at factory in olan uygarlık ve yenileşme Onun bu ziyaretinin ardından This trip was unique for another Bursa yolunda yüksek yapıtlar “Cumhuriyet Köşkü” adını reason too. It was Ata’s first Ataturk always considers yaratacaksınız. Böylece alan ve bugün müze olarak and last visit to Bursa together Bursa as a land of industry and Türk Cumhuriyeti’ni her gün kullanılan köşkün bahçesinde with his wife Latife Hanım. He voices his happiness at every daha çok güçlendirecek ve Bursa halkıyla duyduğu onurun attended the ceremony for inauguration of a factory; during second anniversary of Bursa’s this visit, he also attended the sağlamlaştıracak öğelerin bir ifadesi olan konuşmasını liberation, before visiting the inauguration of Bursa Weaving her zaman ileri saflarında yaptı: “Memleketimizin mausoleums of Osman Ghazi and Knitting Corp. The factory, bulunacaksınız. Bundan her yerinde aynı duygular and Orhan Ghazi with his wife. established at his request asla kuşku duymuyorum. ortaya çıkmaktadır. Ancak The following year, when he and later, again his behest, İnkılâbımız, Türkiye’nin yüzyıllar bu duyguların açıktan came to Bursa, Ata had a hat was named İpek-İş, aimed at için mutluluğunu yüklenmiştir. gösterilmesi, bugün ilk kez on his head and reforms with utilization of sericulture and Bize düşen, onu anlayarak ve Bursa’da oluyor. Bunu yapan him. Hearing about hat reform, cocoon products in Bursa. In people of Bursa welcomed him later trips, Ataturk would revisit değerlendirerek çalışmaktır.” sizleri ve düzenleme kurulunu with their hats at the Mudanya the factory and write down the Bu gezisinin bir özelliği daha tüm içtenliğimle kutlar ve Pier; he greeted back the public following in the diary of factory, vardı. Eşi Latife Hanım ile teşekkürler sunarım.” with his hat at the garden of which is today preserved with birlikte ilk ve son gelişiydi Hünkar Mansion, where he met utmost care and pride: “I am Ata’nın. Kentin kurtuluşunun Bursa’nın fabrikalarına his adopted daughter Sabiha very happy for what I have seen ikinci yılı şerefine düzenlenen ipek sardı Gökçen. He made a speech at at İpekiş Factory. Gazi M. Kemal törene katıldı, eşiyle birlikte Bursa’yı her zaman bir sanayi the yard of the mansion, which 19.01.1933” Osman Gazi ve Orhan Gazi memleketi olarak gören, her

35 geçmiş zaman kipinde past tense

Atatürk’ün el yazısı ile İpekiş Fabrikası hatıra defterine yazdığı satırlar (İpekiş Fabrikası arşivi) Lines written in İpekiş Factory diary by Ataturk (İpekiş Factory archive) fabrika açılışında duyduğu Ataturk Stadium and mutluluğu dile getirmekten polyphonic Bursa çekinmeyen Atatürk bu The first Western classical music gelişinde “Bursa Dokumacılık concerts in Bursa took place during this visit by Ata and the ve Trikotaj A.Ş.”nin açılışına locals, thanks to Ataturk, met da katıldı. Onun talimatıyla the orchestra music for the first açılan ve yine onun talimatıyla time and grew an interest for it. daha sonra adı İpek-İş olarak He visited schools, met students değiştirilen fabrikanın amacı and teachers. He attended the Bursa’nın ipekböcekçiliği shows at Bursa Teaching School ve koza üretiminin for Girls. He left the city so as to come back the following year and değerlendirilmesiydi. to stay, this next time, for about one month. The fifth trip of Ata Atatürk daha sonraki to Bursa began on 20 May 1926, gezilerinden birinde bu and added numerous significant fabrikayı yeniden ziyaret values to Bursa. For example, edecek ve bugün fabrikanın he initiated the construction başköşesinde itinayla of the first stadium, which was located on the west of Altıparmak korunan anı defterine şu district and known as “Beylik satırları düşecekti: “İpekiş Garden”; he also donated 1,000 Fabrikası’nda gördüklerimden liras for building works. In those çok sevinç duydum. Gazi M. years, the sportive activities and Atatürk İpekiş Fabrikası’nın temelini atarken (İpekiş Fabrikası arşivi) Kemal 19.01.1933” football matches were held at Ataturk at groundbreaking of the İpekiş Factory (İpekiş Factory archive) the flat terrain in Atıcılar. Always

36 37 geçmiş zaman kipinde past tense

supportive of sports and athletes, Mustafa Kemal Ataturk believed that modern youth in Bursa had to have a modern sports ground. The stadium, with a covered grandstand of 300 seats, was completed in 1930. The foundations of today’s Ataturk Stadium were thus laid.

The attempt for the assassination attempt Following the foundation of the republic, various methods were tried and tested in order to ameliorate and improve national economy. A frequent method was exhibitions, displaying products which were believed to help Turkey on its way to foreign markets and to contribute the economy. In this respect, the first and most important activity was “Traveling Exhibition” vessel, which arrived at Mudanya during this fifth trip by Ataturk in Bursa, and had a dinner held in his honor. Traveling Exhibition, which was supervised by Ata himself, was planned to set off for Black Sea, Mediterranean and Atlantic Ocean, respectively. During the sojourn of Ataturk in Bursa, there were preparations to assassinate him, planned even before the assassination attempt in Izmir. If the assassins were brave enough, they might have fulfilled their objective in Bursa.

Letter of thanks in “Turkish” alphabet from Gemlik The sixth visit of Ataturk to Bursa was a day-trip. The same year, however, he came back and stayed for a week. He went to martyrs’ memorial in Tophnane, sat at Tophane Park and talked with Bursa people. He visited factories and attended a ball organised by Bursa Turkish Hearth. During his upcoming visit, he left behind another revolution to Bursa. Ataturk introduced Turkish alphabet to Bursa public, went to Government Office in company Atatürk Celal Bayar’a yazdığı bu mektupla Merinos ve Sunğipek fabrikalarının isimlerini belirlemişti. of ovation by locals and took the Ataturk gave the names of Merinos and Sunğipek factories in this letter to Celal Bayar. (Merinos Textile and Industry Museum) blackboard previously prepared. He asked the committee to teach Atatürk Stadyumu ve ve Bursalılar yine Atatürk tanıştı. Bursa Kız Muallim the alphabet to entire public. çok sesli Bursa sayesinde bir yenilikle daha Mektebi’ndeki gösterileri izledi. In only one week, new Turkish alphabet was learnt and Alphabet Bursa’da ilk Batı müziği tanışarak orkestra müziğine Bir yıl sonra yeniden gelmek ve Reform was successfully realized ilgi duymaya başlamışlardı. bu kez yaklaşık bir ay boyunca konserleri de Ata’nın bu in Bursa. So much so that, a ziyareti sırasında gerçekleşmiş Okulları ziyaret etti; kalmak üzere ayrıldı Bursa’dan. group of tradesmen from Gemlik öğrencilerle, öğretmenlerle 20 Mayıs 1926’da başlayan

38 Sümerbank Nazilli Fabrika açılışında Müdür Fazlı Turga, Atatürk, İsmet İnönü ve Merinos Fabrika Müdürü Ali Rıza Sünnetçioğlu, Teknik Müdür Birol Dorken, Celal Bayar’a bilgi veriyor, 1937 (Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi) Sümerbank Genel Müdürü Şükrü Akgüngör, Bursa Valisi Zekai Gümüşdiş ve Atatürk During the inauguration of Sümerbank Nazilli Plant, the Manager Fazlı Turga informs Ataturk, Ismet Inonu and Celal Bayar, 1937 (Merinos Textile and Industry Museum) Merinos Plant Manager Ali Rıza Sünnetçioğlu, Technical Manager Birol Dorken, Sümerbank General Manager Şükrü Akgüngör, Bursa Governor Zekai Gümüşdiş and beşinci gezisi Bursa’ya yine yemek düzenlenen “Seyyar Ataturk birçok değer kazandırdı Sergi” gemisiydi. Ata’nın wrote a letter of gratitude to Ata had protested Turkish call for Ata’nın. Örneğin o zamanlar denetiminden geçen in Turkish alphabet as soon prayer and had tried to raid first Altıparmak semtinin batısında Seyyar Sergi’nin önce as they learnt it. This public Directorate of Foundations and bulunan ve “Beylik Bahçe” Karadeniz’e ardından kindness and interest pleased then Provincial Hall. Hearing adıyla anılan ilk stadyumun Akdeniz ve Atlantik’e açılması and moved Ata. Bursa was about the events, Ataturk growing with the reforms, and immediately left Izmir for Bursa. yapımını başlattı ve bunun için planlanıyordu. Atatürk’ün was rapidly proceeding on the He was told, “Bursa youth would 1.000 lira da bağışta bulundu. Bursa’ya bu gelişinde, way to become a modern city oppress the protests, but did not Bu yıllarda spor karşılaşmaları, İzmir’de ona düzenlenen thanks to quick adaptation to intervene due to their respect for futbol maçları Atıcılar’daki suikast girişiminden daha developments. With every trip police and justice,” whereupon düzlük bölgede yapılıyordu. önce planlanan bir suikast by Ata, the city was even more he made a historical speech and Sporu ve sporcuyu her hazırlığı vardı. Eğer cesaret illuminated; the modern public said, “What does Bursa youth gradually had a more modern mean? There is no fragmentary zaman destekleyen Mustafa edebilselerdi, suikastı Bursa. youth in our fatherland; there is Kemal Atatürk Bursa’nın planlayanlar eylemlerini nothing but Turkish youth.” Then, modern gençlerinin modern Bursa’da gerçekleştireceklerdi. Turkish Youth as he had Bursa Speech written. bir spor alanına sahip olması understood by Ata gerektiğine inanıyordu. Gemlik’ten “Türk” alfabesi In his next visit, Ataturk went Bursa Speech (1933) Yapılan stadyum 300 kişilik ile teşekkür mektubu to Orhangazi town, before Turkish youth is the owner kapalı tribünüyle 1930 yılında Atatürk’ün altıncı kez Bursa’ya watching Bursa maneuvers by and guard of revolutions and tamamlandı. Bugünkü Atatürk gelişi günübirlik oldu. Aynı Armed Forces at Işıklar Military republic. It has more belief in High School. The date of his the necessity and rightness of Stadyumu’nun temeli o yıl yeniden geldi ve bu kez visit, namely, 22 August 1929, them more than anyone. The günlerde, bu şekilde atılmış bir hafta kaldı. Tophane’deki was recorded as the most youth has adopted the regime oldu. şehitliği ziyaret etti, Tophane important day in the history of and reforms. Whenever it hears Parkı’nda oturup Bursalılarla Işıklar Military High School. His about the slightest adversary Suikaste teşebbüse konuştu. Fabrikaları gezdi ve following Bursa trip took place move or behaviour, Turkish youth teşebbüs Bursa Türk Ocağı tarafından after Menemen massacre. This will never say, “There are police, gendarmerie and jurisdiction Bu dönemde Cumhuriyet’in adına düzenlenen baloya time, he stayed for two days, supervised health services in the country.” The youth will kuruluşuyla birlikte ülke katıldı. Bursa’ya bir sonraki and visited Turkish Hearths. protect its own work by hand, ekonomisinin düzelmesi için gelişinde ise ardında yine In another nationwide trip, he stone, bat and guns, whatever farklı yollar deneniyordu. bir devrim bıraktı. Bursalıları stopped by Bursa again, and it has. Bunlardan biri de Türk harfleri ile tanıştıran saw Mount Uludağ. He wanted Türkiye’nin dış pazarlara Atatürk, caddeler boyu to have a mansion built there Police will come, release the açılarak ekonomiye katkı sıralanan halkın alkışları thanks to admirable air and true culprits and arrest the youth instead. The youth will think, sağlayacağına inanılan eşliğinde Hükümet Konağı’na water of the site, but this project, which he shared with his aide- “Police is yet to become the ürünlere ait sergilerdi. gitti ve burada önceden de-camp Salih Bozok, never police of revolution and republic,” Bunların ilk ve en önemlisi hazırlattığı yazı tahtasının came to life. In 1933, he came to but it will never beg. Courts will ise Atatürk’ün bu beşinci başına geçti. Toplanan heyete Bursa for thirteenth time, albeit judge them. Then, the youth will gezisinde Mudanya’ya öğrettiği alfabenin tüm halka in an unplanned way. According say, “Then, we have to reform gelen ve Ata’nın şerefine aktarılmasını istedi. Bir hafta to news from Bursa, a group the jurisdiction and reorganise it

39 geçmiş zaman kipinde past tense

Çekirge Caddesi üzerindeki Atatürk Köşkü Müzesi (Engin Çakır) Çekirge Caddesi üzerindeki Atatürk Köşkü Müzesi (Engin Çakır)

“Yorulmadan beni izleyeceğinizi söylüyorsunuz. Fakat arkadaşlar, benim sizden istediğim, yorulduğunuz zaman dahi, durmadan yürümek, dinlenmeden beni takip etmektir. Sizler, yani yeni Türkiye’nin genç evlatları, yorulsanız dahi beni izleyeceksiniz. Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler asla yorulmazlar.” Gazi Mustafa Kemal Atatürk

“You say you will tirelessly follow me. But dear friends, what I want from you is to keep walking, and to follow me without a rest even if you are tired. You, the young children of new Turkey, will follow me even if you are exhausted. Those who decide to walk so as not to rest do never get tired.” Ghazi Mustafa Kemal Ataturk

40 41 geçmiş zaman kipinde past tense

Atatürk tarafından Merinos Fabrikası’nda açılışı yapılan kapı, 2 Şubat 1938 (Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi) The gate unveiled by Ataturk at Merinos Factory on 2 February 1938 (Merinos Textile and Industry Museum)

gibi kısa bir süre içinde yeni Orhangazi ilçesini ziyaret pursuant to regime.” reforms to wherever he went, and Türk harfleri öğrenilmiş ve Harf eden Atatürk daha sonra to feel the public pulse during Devrimi Bursa’da başarıyla Işıklar Askeri Lisesi’nde The youngster will be imprisoned. social transformation process. He will file legal appeal; but he For Ata, his people were in hayata geçmişti. Hatta Silahlı Kuvvetler tarafından will not send telegrams to me, the the first place and it was vital Gemlik’te bir esnaf grubu, yürütülen Bursa manevralarını prime minister and parliament whether the public adopted, liked alfabeyi öğrenir öğrenmez izledi. Atatürk’ün Işıklar Askeri in order that he is released or and voluntarily applied reforms. Ata’ya bir mektup yazıp ona Lisesi’ni ziyaret ettiği 22 favoured since the judgment Sabiha Gökçen, his adopted teşekkür ettiler. Halkın bu Ağustos 1929 tarihi, lisenin is unfair. He should say: “I did daughter and first Turkish female nezaketi ve ilgisi Ata’yı mutlu hatıralarına “tarihinin en önemli what my conviction and opinion aviator and world’s first female etmiş ve duygulandırmıştı. günü” olarak geçti. Ata’nın required. I was right to intervene fighter pilot, accompanied him and act. If I came here in an during sixteenth visit to Bursa. Bursa yeniliklerle büyüyor, Bursa’ya bir sonraki gelişi unfair way, it is my duty to correct The objective was to encourage gelişmelere kısa süreler Menemen Olayı’nın ardından the causes and effects which entire youth, women above içinde ayak uydurarak oldu. Onuncu kez geldiği lead to such unfairness.” all, for aviation and to explain çağdaş bir kent olma yolunda Bursa’da geçirdiği iki gün Here is Turkish youngster and its importance. Ataturk told hızla ilerliyordu. Ata’nın boyunca sağlık hizmetlerini youth as I understand! Gökçen: “Fly to Bursa. Land on her ziyaretiyle kent biraz denetledi; Türk Ocakları’nı your hometown, among your daha aydınlanıyor, yenilikçi ziyaret etti. Yurt gezilerinin “Fly to Bursa, Sabiha…” townsmen in a plane; make them Ghazi Pasha came over Bursa proud.” Thereupon, Gökçen halk, modern bir Bursa’ya Bursa ziyaretlerinden birinde whenever he was in Yalova, landed on Bursa Airport on 7 kavuşuyordu. Uludağ’a da çıkan Gazi Paşa, thanks to proximity of two cities. June 1936. havasına suyuna hayran Sometimes he had a daytrip, and Ata’nın anladığı olduğu bu bölgede bir köşk sometimes he stayed for days. Merinos and Sunğipek “Türk gençliği” yaptırmak istedi ancak yaveri The objective of nationwide trips During his visits, Ataturk Bir sonraki gelişinde önce Salih Bozok’la paylaştığı bu was to take the revolutions and expressed his supports for both

Atatürk’ün 1929’da ziyaret ettiği Işıklar Askeri Lisesi (Işıklar Askeri Lisesi arşivi) Işıklar Military High School visited by Ataturk in 1929 (Işıklar Military High School archive)

42 private and public investments and factories. Accordingly, he came to Bursa Powdered Milk Factory in Iznik, inaugurated by the then Minister of Economy Celal Bayar. In those days, Ata wrote to Celal Bayar and recommended names for factories to be established in Bursa and Gemlik. The original of letter is today exhibited at Celal Bayar Museum in Umurbey, Gemlik. The text was also a proof of Ataturk’s efforts to simplify and save Turkish language from the hegemony of others. In the letter, Ataturk recommended the names “Merinos” for the factory in Bursa and “Sunğipek” for the one in Gemlik. The groundbreaking ceremonies for factories were held two days after his letter; and the plants were opened in two years.

An honourable signature in Atatürk’ün ve eşi Latife Hanım’ın, Tophane’de Osmangazi ve Orhangazi türbelerini ziyareti (Bursa Kent Müzesi) diaries of honour... Ataturk and his wife Latife Hanım visit Osman Bey and Orhan Bey mausoleums in Tophane (Bursa City Museum) Ataturk did not miss these inaugurations, which he looked forward to, and came to Bursa once again in February 1938. He was too energetic and excited to mind about whether this could be his final visit. The honourable Turkish public was rewarded for its efforts and devotion, and gradually turned into an exemplary modern country. In January 1938, Ata had come to inaugurate thermal springs, Yalova, and had fallen seriously ill. Now it was known that he struggled against a disease that would cost his life. Nonetheless, he neither cancelled his trip schedule nor took any steps which could dampen the spirits of Turkish public. On 1 February 1938, he inaugurated Sunğipek Factory in Gemlik, before unveiling Merinos Factory, one of the prominent industrial fikir hiçbir zaman hayata olan güvenleri nedeniyle doğruluğuna herkesten çok establishments of the country. He geçmedi. 1933’te on üçüncü karışmadı.” açıklamasını duyan inanmıştır. Yönetim biçimini walked around in the factory and kez Bursa’ya gelişi planlarının Atatürk “Bursa gençliği ne ve devrimleri benimsemiştir. made profound examinations, dışındaydı. Bursa’dan gelen demek? Memlekette parça Bunları güçsüz düşürecek and wrote the first lines in its “honorary diary”: “Sümer Bank habere göre ezanın Türkçe parça, yer yer gençlik yoktur; en küçük ya da en büyük bir Merinos Factory will enhance okunmasına karşı çıkan bir Türk gençliği vardır” diyerek kıpırtı ve bir davranış duydu public gaiety as a precious grup sorun yaratmış ve önce tarihe geçen konuşmalarından mu “Bu ülkenin polisi vardır, work. This work will contribute Evkaf Müdürlüğü’nü daha birini yaptı ve “Bursa Nutku”nu jandarması vardır, ordusu to industrial development of sonra ise Vilayet’i basmaya yazdırdı. vardır, adalet örgütü vardır.” Turkey, particularly of Bursa, çalışmıştı. Bunu öğrenen ve o demeyecektir. Elle, taşla, sopa and help meeting vast national sırada İzmir’de bulunan Atatürk Bursa Nutku (1933) ve silahla; nesi varsa onunla requirements. I congratulate the Minister of Economy for derhal Bursa’ya geldi. “Bursa Türk genci, devrimlerin kendi yapıtını koruyacaktır. achievement of hereby plant. I gençliği olayı bastıracaktı ve cumhuriyetin sahibi ve Polis gelecek, asıl suçluları express my thanks to Directorate ancak polis ve adliyeye bekçisidir. Bunların gereğine, bırakıp, suçlu diye onu of Sümer Bank and wish best

43 geçmiş zaman kipinde past tense

Atatürk Orhangazi ilçesini ziyaret ederken (Orhangazi Belediyesi arşivi) Atatürk’ün Bursa gezisinden fotoğraflar (Bursa Kent Müzesi) Ataturk during his visit to Orhangazi town (Orhangazi Municipal archive) Photos from Ataturk’s Bursa trip (Bursa City Museum)

yakalayacaktır. Genç, “Polis “Bursa’ya uçarak gel, luck to the Director in good to conceal the exhaustion in his henüz devrim ve cumhuriyetin Sabiha...” administration of the factory body, he turned to the orchestra polisi değildir.” diye Yalova’ya her gelişinde pursuant to high technology and wanted them to play a and appropriate order I have zeybek, the Blonde Zeybek… düşünecek, ama hiçbir zaman yakınlığı nedeniyle mutlaka witnessed.” As the music began, he danced yalvarmayacaktır. Mahkeme Bursa’ya da uğrardı Gazi as a true efe, without missing onu yargılayacaktır. Yine Paşa. Bazen günübirlik durur Last ball, last Blonde a single figure, even hitting his düşünecek, “Demek adliyeyi bazen günlerce kalırdı. Bu Zeybek, last power knees on the floor. Everyone ıslah etmek, rejime göre yurt gezilerinin amacı hem That day, the streets were once around held their breath and düzenlemek lazım” diyecek. devrimleri, yenilikleri gittiği again crowded with people. This watched him in admiration. There was also sorrow in the Onu hapse atacaklar. Yasal yerlere götürmek hem de bu time, Bursa locals had a double reason to rejoice. Ata was back air. Everyone in the hall knew yollarla karşı çıkışlarda toplumsal dönüşüm sürecinde in Bursa, and Merinos Factory he was sick and he should not bulunmakla birlikte bana, halkın nabzını tutmaktı. being put into service. The exert himself that much, but none başbakana ve meclise Çünkü onun için önce halk journal of Bursa heralded the could say a single word to stop telgraflar yağdırıp, haklı geliyordu ve halkın bir yeniliği historic news on the title page him. They only tried to hide their ve suçsuz olduğu için benimsemesi, sevmesi ve and printed that issue on silk tears. As Ghazi Pasha sensed salıverilmesine çalışılmasını, isteyerek uygulaması son fabric. At his final night in Bursa, the feelings, his moves were getting even stricter; his steps kayrılmasını istemeyecek. derece önemliydi. Manevi the Municipality organised a ball in his honour, even though were getting more powerful as Diyecek ki, “Ben inanç ve kızı, Türkiye’nin ilk kadın Ataturk was too ill to participate. he faced the sorrowful eyes of kanaatimin gereğini yaptım. pilotu ve dünyadaki ilk He had to rest, but did not care others. Dance was over, Ghazi Araya girişimde ve eylemimde kadın savaş pilotu olan about such necessity. He thought Pasha straightened up, looked haklıyım. Eğer buraya Sabiha Gökçen’de on altıncı it would be disrespectful to around and said: “Zeybek has haksız olarak gelmişsem, bu gezisinde eşlik etmişti decline the invitation and joined the power of easing exhaustion.” haksızlığı ortaya koyan neden ona. Amaç başta kadınlar in all his nobility and elegance. He was in good spirits despite a deteriorating health, and he ve etkenleri düzeltmek de gelmek üzere tüm gençleri He stood erect, danced, joined the chats; in a sense, he defied seemed like proving his joy benim görevimdir.” havacılığa özendirmek ve his illness. Before leaving the with a loud laughter in the hall. havacılığın önemini anlatmaktı. ball, he turned his eyes, which That night, he took a rest at the İşte benim anladığım Türk Atatürk’ün “Bursa’ya uçarak he tried to hold open in order mansion, and left for Istanbul genci ve Türk gençliği! the following day. His “worthless

44 45 geçmiş zaman kipinde past tense

Hünkar Köşkü, 28 Eylül 1925, Atatürk’ü şapkalarıyla selamlayan Bursalılar Hünkar Mansion, 28 September 1925, Bursa public greeting Ataturk with their hats

gel. Doğup büyüdüğün yere, el yazısı mektup aynı zamanda body” could no longer keep up welcoming its dear Ghazi for hemşerilerinin arasına uçağınla Atatürk’ün, Türkçenin with the endless energy of his numerous times. The lack of in, onları gururlandır” demesi sadeleşmesi ve diğer dillerin soul; it was tired. Even though such a statue in Bursa is a very Ataturk wanted to resist, his body big, unforgiveable want. Yeni üzerine Gökçen 7 Haziran boyunduruğundan kurtulması asked for a rest. Fikir wants to warn and arouse 1936’da Bursa Havaalanı’na konusunda çalışmalar attention among respectful indi. yaptığının da bir kanıtıydı. A few months after his final Bursa people of Bursa. We expect visit, all flags in Turkey were our Municipality, Party, Turkish Merinos ve Sunğipek Atatürk mektupta Bursa’daki lowered to half-mast… Ghazi Hearth and other institutions to Atatürk bu gezilerinde fabrikaya verilecek ismin Pasha was seen off to eternity act in this regard. The efforts for özel sektör girişimleriyle “Merinos”, Gemlik’te açılacak and left behind a people in tears. such a statue, which will also The headlines of newspapers embrace the glorious memories ya da devlet eliyle açılan olanın ise “Sunğipek” olmasını heralded the devastating loss, of brilliant days, should begin as fabrikaları, yapılan yatırımları istiyordu. Açılışı iki yıl sonrasını and commemorations were soon as possible.” Thereupon, destekliyordu. Dönemin bulan fabrikaların temelleri, bu held in every city. In Bursa, people reacted and the proposal Ekonomi Bakanı Celal Bayar mektubun yazılışından iki gün Ataturk was commemorated excited the entire public. tarafından hizmete açılan sonra atıldı. in front of Ataturk Monument, Authorities contacted Nijat İznik’teki Bursa Süttozu whose building was declared in Sirel, the sculptor of Ataturk Fabrikası’na yaptığı ziyaret Onur defterlerinde newspapers following his third Monument in Izmit, and the work visit to the city in 1925. On 29 began. Prof. Mehmet Mahir de bu amacı kapsıyordu. Bu onurlu bir imza... September 1925, the daily Yeni Tomruk, teacher of Sirel, also dönemde Celal Bayar’a bir Atatürk heyecanla beklediği Fikir published the following contributed and the sculpture de mektup yazarak Bursa’da bu açılışları kaçırmadı ve 1938 article: “Ankara, Istanbul and was completed. Then, the ve Gemlik’te açılacak olan yılının şubat ayında yeniden even some other cities adorn environmental planning followed fabrikalar için isim önerilerinde Bursa’ya geldi. Bunun bir “son” their beautiful towns with statues and the statue was unveiled bulunmuştu. Bugün, aslı olma ihtimaliyle ilgilenmeyecek of our Ghazi Pasha. The light on eighth anniversary of the Gemlik Umurbey’deki Celal kadar enerjik ve heyecanlıydı. of revolution rises from this Republic. great man. Bursa has enjoyed Bayar Müzesi’nde sergilenen Onurlu Türk halkı, emeklerinin

46 Atatürk’ün Merinos’un açılışında onur defterine yazdığı satırlar (Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi) Lines written by Ataturk in diary of Merinos during inauguration (Merinos Textile and Industry Museum) ve fedakârlıklarının karşılığını olan Merinos Fabrikası’nın alıyor, her geçen gün biraz açılışını yaptı. Fabrikayı gezip daha çağdaşlaşan, dünyaya derinlemesine incelemelerde örnek olan bir ülkeye sahip bulunduktan sonra buradaki oluyordu. “onur defteri”nin ilk satırlarını yazdı: “Sümer Bank Merinos İlk kez Yalova Termal’in Fabrikası, çok kıymetli bir eser açılışına geldiği 1938 yılının olarak milli sevinci arttıracaktır. Ocak ayında ciddi şekilde Bu eser yurdun, hususiyle rahatsızlanarak onu ölüme Bursa bölgesinin endüstri teslim edecek hastalığın inkişafına(gelişimine) ve büyük pençesinde olduğu fark milli ihtiyacın giderilmesine edilmişti. Ama o ne gezi yardım edecektir. Eserin programını iptal etti ne de başarılmasından Ekonomi Türk halkının şevkini kıracağını Bakanlığı’nı tebrik ederim. düşündüğü herhangi bir Sümer Bank Direktörlüğü’ne adım attı. 1 Şubat 1938’de teşekkür ve fabrikayı, Gemlik’teki Sunğipek gördüğüm gibi yüksek bilgi Fabrikası’nın açılışını, ve tam düzenli idarede ardından Türkiye’nin öncü direktörüne başarılar temenni Atatürk 1922 gezisinde kılıç kalkan ekibi tarafından karşılandı. sanayi kuruluşlarından biri ederim.” Ataturk welcomed by “Sword and Shield” dancers in 1922 visit.

47 geçmiş zaman kipinde past tense

Atatürk Merinos’un açılışında hatıra defterine yazarken (Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi) Ataturk writing on the diary during inauguration of Merinos (Merinos Textile and Industry Museum)

Atatürk’ün 17 Bursa gezisi 22 Eylül – 8 Ekim 1925 21-22 Ağustos 1929 4 Mayıs 1934 17-29 Ekim 1922 20 Mayıs – 13 Haziran 1926 4-5 Ocak 1931 15-17 Temmuz 1935 20-24 Ocak 1923 15 Temmuz 1927 7 Ağustos 1921 6-8 Haziran 1936 31 Ağustos – 11 Eylül 1924 1-9 Ekim 1927 17-19 Ocak 1933 Son vals: 1-3 Şubat 1938 27 Ağustos 1928 5-7 Şubat 1933

Ataturk’s trips to Bursa Fourth trip: 22 September – 8 Eighth trip: 27 August 1928 Thirteenth trip: 5-7 February 1933

First trip: 17-29 October 1922 October 1925 Ninth trip: 21-22 August 1929 Fourteenth trip: 4 May 1934

Second trip: 20-24 January 1923 Fifth trip: 20 May – 13 June 1926 Tenth trip: 4-5 January 1931 Fifteenth trip: 15-17 July 1935

Third trip: 31 August – 11 Sixth trip: 15 July 1927 Eleventh trip: 7 August 1921 Sixteenth trip: 6-8 June 1936

September 1924 Seventh trip: 1-9 October 1927 Twelfth trip: 17-19 January 1933 The last waltz: 1-3 February 1938

Newspaper advertisement, Governor and “Ghazi Statue,” as speaking with a single voice: nation, as well as the souvenirs, Ghazi statue and Ataturk it was called back then, became “We, the Turkish youth, swear ideas and principles of Ataturk, Monument a heritage of Bursa. After the upon our honour and Turkishness were now entrusted to Turkish The statue depicted Ataturk in Surname Act, this historical that we will forever abide by the youth who would never deviate marshal uniform on a horse. His monument was named “Ataturk unique heritage of our Ata, his from the path of their Ata. right forefinger pointed at the Statue”. It was unveiled on 29 Republic, reforms, his powerful Mustafa Kemal Ataturk always West and symbolised Turkey October 1931, in presence of and potent regime, that we will had a deep connection with on the way to civilisation. “Oh Bursa public in enthusiasm, sacrifice our blood and life for the Bursa and left behind valuable Turk, who stands before hereby pride and joy. 7 years later, tears land and independence of our memories. Indeed, his final glorious statue! Bow respectfully! surrounded the monument. After fatherland.” In a visit to the city, visit to the city was his most He is Mustafa Kemal who saved the funeral of “Eternal Chief,” “Turkish youth shall ceaselessly colourful trip before his demise. his nation, founded the Republic all people of Bursa gathered in and tirelessly proceed to the His endless energy, power, and and wrote a new history,” read front of the monument. Children, cause, to our high ideal. We will farewell that befitted his dignity, the inscription in front of the adults, youth and the elderly… be glad to see this,” Ataturk had left sad but profound traces in statue. At the inauguration, That day, Bursa shared the grief said. This country, which was Bursa. Traces of Ataturk in Bursa the huge Turkish flag covering of entire country and took an founded with devotion, courage made their way among most the statue was unveiled by the oath of loyalty to Ataturk, before and belief of honourable Turkish honourable memories of the city.

48 1927 basımlı Osmanlıca Atatürk Nutku (Sn. Dr. Nihat Reşat Atav’ın Bursa Kent Müzesi’ne bağışı) Ataturk Speech in Ottoman published in 1927 (courtesy of Dr. Nihat Reşat Atav to Bursa City Museum)

Merinos Fabrikası’ndaki Atatürk odası Ataturk room in Merinos Factory

Son balo, son Sarı hastalığına meydan okudu. Bursa Kent Müzesi’ndeki Atatürk köşesi Zeybek, son kudret Balodan ayrılmadan önce Ataturk Corner within Bursa City Museum O gün yine sokaklar insan ise bedenindeki yorgunluğu doluydu. Ancak bu kez yansıtmamak için direndiği sertleşiyor, çevresindekilerin Bursa’ya son gelişinden birkaç Bursalılar çifte mutluluk gözlerini orkestraya çevirerek hüzün dolu gözleriyle ay sonra tüm yurtta yarıya yaşıyordu. Ata, yeniden zeybek çalmalarını istedi, karşılaştıkça adımlarını daha indirildi bayraklar… Gazi Bursa’daydı ve Merinos Sarı Zeybek… Müzik başlar sert vuruyordu yere. Dans Paşa sonsuzluğa uğurlandı Fabrikası hizmete açılıyordu. başlamaz gerçek bir efe gibi bitti, Gazi Paşa doğruldu ve ve ardında gözü yaşlı bir Bursa gazetesi bu tarihi günün dizlerini yere vura vura, tek etrafına bakarak: “Zeybekte millet bıraktı. Gazetelerin haberini birinci sayfadan verdi bir figür bile atlamadan dans insanın yorgunluğunu manşetlerinde bu acı kayıptan ve o sayıyı ipek kumaşa bastı. etmeye başladı. Etrafındakiler dindiren bir kudret var.” bahsediliyor, her şehirde Bursa’da kaldığı son gece, nefeslerini tutmuş hayranlıkla dedi. Bozulan sağlığına inat anma törenleri yapılıyordu. Bursa Belediyesi onuruna onu izliyordu. Ancak bu yerinde olan keyfini, salonu Gazi Paşa Bursa’da, Ata’nın bir balo düzenlemişti ve hayranlığa karışan bir de çınlatan bir kahkaha atarak Bursa’ya 1925’teki üçüncü Atatürk aslında bu baloya hüzün vardı. Salondaki herkes ispatlamak ister gibiydi. O gelişinin ardından gazete katılamayacak kadar hastaydı. onun hasta olduğunu ve geceyi köşkünde dinlenerek ilanıyla yapılacağı duyurulan Dinlenmesi gerekiyordu kendini bu denli zorlamaması geçirdikten sonra ertesi gün Atatürk Anıtı önünde anıldı. ama bu gereklilik onun gerektiğini biliyordu ama İstanbul’a döndü. “Naçiz 29 Eylül 1925 tarihli Yeni Fikir umurunda değildi. Daveti geri hiç kimse ona engel olacak vücudu” ruhunun bitmek Gazetesi’nde yayınlanan çevirmenin kabalık olacağını tek bir söz edemiyordu. Tek tükenmek bilmeyen enerjisine “Ankara, İstanbul ve hatta düşünen Atatürk tüm asaleti yapabildikleri gözyaşlarını ayak uyduramıyordu artık, bazı illerimiz, Gazi Paşa’mızın ve zarafetiyle katıldı baloya. ondan gizlemeye çalışmaktı. yorulmuştu. Atatürk ne kadar heykelleriyle güzel şehirlerini Dimdik durdu, dans etti, Gazi Paşa durumun farkına dirense de vücudu artık süslüyorlar. O büyük adamdan sohbetlere katıldı; bir anlamda vardıkça hareketleri daha da dinlenmek istiyordu. devrimlerin ışığı yükseliyor.

49 geçmiş zaman kipinde past tense

19.08.1952 - Hükümet Meydanı (Raif Kaplanoğlu arşivi) 19.08.1952 – Government Office Square (Raif Kaplanoğlu archive)

1935 - 1940’lı yıllar (İhsan Celal Antel objektifi-Afif Antel albümü) 1935 – 1940s (by İhsan Celal Antel; courtesy of Afif Antel) 50 milletini kurtaran, Cumhuriyeti kuran, âleme yeni bir tarih yaratan Gazi Mustafa Kemal’dir.” yazıyordu. Heykelin üzerini örten dev bir Türk bayrağı dönemin Valisi tarafından kaldırılmış ve ilk adıyla “Gazi Heykeli” Bursa’ya kazandırılmıştı. Soyadı Kanunu’nun kabul edilmesiyle daha sonra “Atatürk Heykeli” olmuştu bu tarihi hatıranın adı. 29 19 Kasım 1938 tarihli Cumhuriyet Gazetesi, Bursa’da Ekim 1931’de Atatürk Anıtı’nın önünde yapılan anma töreni Bursalıların Daily Cumhuriyet on 19 November 1938, Commemoration toplandığı bir in front of Ataturk Statue in Bursa (Bursa City Museum) törenle açılışı yapılan ve yıllar bizim yüksek idealimize, boyu insanları coşkuyla, durmadan, yorulmadan gururla, neşeyle bir araya yürüyecektir. Biz de bunu getiren bu anıtın çevresinde, görmekle bahtiyar olacağız.” açılışından 7 yıl sonra gözyaşı demişti Gazi Paşa. Onurlu vardı. “Ebedi Şef”in son Türk milletinin fedakârlıklarıyla, yolculuğuna uğurlanışının cesaretiyle, inancıyla kurduğu ardından tüm Bursa anıtın bu ülke ve Atatürk’ün ardında önünde toplandı. Çocuklar, bıraktığı emanetler, fikirler büyükler, gençler, yaşlılar… ve ilkeler, atasının izinden Bursalıların, tüm yurtla birlikte ayrılmayacak olan Türk Umurbey’deki Celal Bayar ve Atatürk heykeli (Engin Çakır) ortak bir kaybın acısını gençliğine emanetti. Umurbey’deki Celal Bayar ve Atatürk heykeli (Engin Çakır) paylaşıp “Atatürk’e bağlılık andı” içtikleri o gün hep bir Her zaman Bursa’yla derin Bursa’mız, çok sevgili Gazi’sini Atatürk Anıtı’nın yontucusu ağızdan aynı şeyi söylediler: bağları bulunan ve kente birkaç kez kucaklamak Nijat Sirel ile iletişime geçerek “Biz Türk Gençliği, Atasının kıymetli hatıralar bırakan mutluluğuna ulaşmıştır. yapımına başlandı. Sirel’in bıraktığı eşsiz mirasa, Mustafa Kemal Atatürk’ün Bursa’nın şimdiye dek böyle öğretmeni Prof. Mehmet Mahir onun Cumhuriyeti’ne, onun Bursa’ya son gelişi, ölmeden bir davranışta bulunmaması, Tomruk’un da desteğiyle inkılâplarına, onun kudretli ve kısa bir süre önce yaptığı çok büyük, affedilmeyecek heykelin yapımı tamamlandı, kuvvetli rejimine daima sadık en renkli gezisi oldu. Bitmek bir noksanlıktır. Yeni Fikir, çevre düzenlemesi yapıldı kalmaya; vatanın toprağına tükenmek bilmeyen enerjisine, saygıdeğer Bursalıların ve Cumhuriyet’in sekizinci kanımızı, istiklaline canımızı kudretine, şanına yakışır dikkatini bu yönde uyarmak yıldönümünde açılışı vermeye şerefimiz, gençliğimiz, vedasıyla Bursa’ya buruk ve ister. Belediyemiz, Partimiz, gerçekleştirildi. namusumuz ve Türklüğümüz derin izler bıraktı. Atatürk’ün Türk Ocağımız ve diğer namına söz verip ant içiyoruz.” Bursa’daki izleri, Bursa’nın en kuruluşların bu yönden Gazete ilanı, Gazi Heykeli Bursa’daki ziyaretlerinden onurlu hatıraları arasındaki harekete geçmesini bekliyoruz. ve Atatürk Anıtı birinde “Türk gençliği gayeye, yerini aldı. Aynı zamanda aydınlık Mareşal giysileriyle at üzerinde günlerin övünç verecek bir Atatürk vardı heykelde. Kaynakça: Yılmaz Akkılıç - Atatürk ve Bursa kitabı, Bursa Kent Müzesi, Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi, İpekiş Fabrikası arşivi, Işıklar Askeri Lisesi arşivi, www. anılarını da kucaklayacak bu Bu figür sağ elinin işaret ataturk.net, Bursa Kent Müzesi Heykel Önü Fotoğrafları Sergisi kitabı, Orhangazi kaçınılmaz eserin yapımına parmağıyla Batı’yı gösteriyor Belediyesi arşivi, Hünkar Köşkü Müzesi, Atatürk Köşkü Müzesi, hemen başlanmalıdır.” ve uygarlık yolundaki Türkiye’yi yazısının ardından harekete simgeliyordu. Önünde ise Bibliography: Yılmaz Akkılıç - Atatürk ve Bursa book, Bursa City Museum, Merinos Textile and Industry Museum, İpekiş Factory archive, Işıklar Military High geçilmiş ve bu öneri tüm halkı “Bu aziz heykelin önünde School archive, www.ataturk.net, the book “Bursa City Museum Heykel Önü heyecanlandırmıştı. İzmit’teki duran Türk! Hürmetle eğil! O, Fotoğrafları Sergisi”, Orhangazi Municipal archive, Hünkar Mansion Museum, Ataturk Mansion Museum,

51 52 53 doğum yeri bursa born in bursa

Göklerin özgür kadını

The free woman of the skies

Yaşadığı dönemde kızların askeri okullara alınmıyor olması bile onu engelleyememiş, Sabiha Gökçen ismi tarihe, “dünyanın ilk kadın savaş uçağı pilotu” ve Türkiye’nin ilk kadın pilotlarından biri olarak geçmişti. Hayatı boyunca birçok ilke imza atan Sabiha Gökçen, doğduğu kent olan Bursa’nın ve Türkiye’nin göklerdeki onuru olmakla kalmamış; dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri olmayı da başarmıştı.

She was not to be stopped by the fact that girls were not allowed in military schools during the period she lived, the name Sabiha Gökçen made history as the “first female fighter plane pilot in the world” and one of the first female pilots of Turkey. Sabiha Gökçen had many firsts during her life time thus becoming not only the honor of Bursa and Turkey in the skies; but also succeeding in becoming one of the 20 pilots who put their stamps on history.

“Beni çok mutlu ettin. Şimdi dönemin cumhurbaşkanı “You made me very happy. Now, and tell him that she wanted to artık senin için planladığım Mustafa Kemal Atatürk’ün I can announce what I have receive an education. She knew şeyi açıklayabilirim. Belki de evlerinin yakınındaki Hünkâr been planning for you. You will that Atatürk would help her and probably be the first female provide a solution for her. She dünyada ilk askerî kadın pilot Köşkü’ne geldiğini öğrendi. military pilot in the world. You managed to pass through all olacaksın. Bir Türk kızının Onun karşısına çıkacak ve can imagine what an honor it is the guards and soldiers thus dünyadaki ilk askerî kadın okumak istediğini söyleyecekti. for a Turkish girl to be the first reaching Atatürk. Atatürk realized pilot olması ne iftihar edici bir Atatürk’ün kendisine yardım military pilot in the world, right? her just at the moment when olaydır, tahmin edersin değil edeceğini biliyor, bir çözüm Now, I will take immediate action the soldiers were about to catch mi? Şimdi derhal harekete yolu sunacağına inanıyordu. and send you to the Pilot School her and asked Sabiha what she geçerek seni Eskişehir’deki Muhafızları, askerleri aşıp at Eskişehir. You will undergo a wanted. Sabiha said excitedly, special education there.” These “I want to receive an education Tayyare Mektebi’ne Atatürk’ün yanına ulaşmayı were the words of Atatürk, her sir”. Atatürk proposed her to be göndereceğim. Orada özel başardı. Askerler onu godfather who watched her his adopted daughter, however bir eğitim göreceksin.” Uçuş yakalamak üzereyken during her flight trainings, that Sabiha could not say yes without eğitimleri sırasında onu izleyen Atatürk durumu fark etti changed her life completely. consulting her brother. Realizing manevi babası Atatürk’ün bu ve Sabiha’ya ne istediğini her concerns, Atatürk talked to sözleri onun hayatını baştan sordu. Sabiha heyecanla It was on March 22nd, 1913 that her brother without losing any aşağı değiştirmişti. “Okumak istiyorum efendim” Sabiha Gökçen was born in time. He received the consent Bursa where her father who was of her brother and took Sabiha diyebildi. Atatürk ona manevi working as the Edirne Provincial to Çankaya away from all the Edirne Defterdarı olarak görev kızı olmayı teklif etti ancak Treasurer was relegated to due difficulties of her life. Now a new yapan babası Hafız İzzet Sabiha, böyle bir şeyi abisine to the allegations that he was a life had started for Sabiha during Bey’in, “Jön Türk” olduğu danışmadan evet diyemezdi. “Jön Türk”. Sabiha was 9 years which she would be able to gerekçesiyle sürüldüğü Durumu ve Sabiha’nın old during the difficult years of receive the education she always Bursa’da, 22 Mart 1913’te hassasiyetini anlayan Atatürk the Bursa occupancy and she dreamed of. Zehra, Afet and doğdu Sabiha Gökçen. Bursa vakit kaybetmeden abisiyle started living with her brother Rukiye became her new sisters after losing both her parents. as the other adopted daughters işgalinin o zorlu yıllarında konuştu. Onun da rızasını She wanted to go to a boarding of Atatürk and she would now henüz 9 yaşında olan Sabiha, aldı ve Sabiha’yı yaşadığı zor school; however she could not lead her life as a “daughter of bu dönemde annesi ve şartların içinden çıkartarak succeed in persuading her Ata”. She had only one thing babasını kaybedince abisi Çankaya’ya götürdü. Sabiha brother about this issue. One day on her mind: to be a useful and ile yaşamaya başladı. Yatılı için artık her zaman hayalini in 1925, when she was 12 years good person worthy of the life bir okula gidip eğitim almak kurduğu gibi bir eğitim of age, she learned that Mustafa offered to her by Atatürk with istiyor ancak abisini bu konuda alabileceği yepyeni bir hayat Kemal Atatürk, the president opportunities that she could not at the time had come to visit have even dreamed of. ikna edemiyordu. 12 yaşına başlamıştı. Atatürk’ün diğer the Hünkâr Mansion which was girdiği 1925 yılında bir gün, manevi çocukları Zehra, Afet close to where they lived. She She started her education at the Bursa ziyaretlerini kolladığı, ve Rukiye onun yeni kardeşleri wanted to step out in front of him Çankaya Primary School located

54 Sabiha Gökçen

55 doğum yeri bursa born in bursa

olmuştu ve o da bundan aylık planörcülük eğitimi için on the gardens of the Çankaya and returned home almost sonraki yaşamını bir “Ata kızı” Rusya’daki Koktebel Yüksek Palace in Ankara and continued weary of her life. She considered olarak sürdürecekti. Aklında Planörcülük Okulu’na giren bir at the Arnavutköy American moving to Moscow from Koktobel College as well as Üsküdar to continue her education, but tek bir şey vardı: Ata’ya, onun 7 kişiden oluşan Türk grubu American High School. Sabiha her world was torn apart after kendisine sunduğu, hayal bile arasındaki tek kız öğrenci went to Paris for a time to learn she received the news of her edemeyeceği bu imkânlara, oldu. Pek çok projenin hayata French, but had to abandon sister’s death and for a long onun kılavuzluğunda geçirildiği bu dönemde, her education due to a medical time she talked with no one but yaşayacağı yeni hayatına layık, her yeniliğin, ilkin özellikle condition. She underwent could start her work again with çalışkan, faydalı ve iyi bir insan kadınlar tarafından hayata treatment both abroad and in the persistent encouragement olmak. geçirilmesini destekleyen the country. From the time she of Atatürk. Atatürk took pride in recovered until her final breath, the education of her adopted Atatürk, kadın haklarına ve she never left the side of Atatürk daughter and she sent her to the Ankara’da köşkün gençliğe çok önem veriyordu. whom she knew as her father and Eskişehir Military Aviation School bahçesindeki Çankaya Bu düşüncelerine manevi kızı savior. Contrary to popular belief, for a special education. Sabiha İlkokulu’nda diğer kardeşleriyle Sabiha hakkında kurduğu she took on the surname of Gökçen had the opportunity to birlikte başlayan eğitimine hayalleri gerçekleştirerek “Gökçen” not after she became receive special training from Mr. Arnavutköy Amerikan Kız hayat verdi. Atatürk’ün a pilot but with the suggestion Muhittin and Sami Uçan and Koleji ve Üsküdar Amerikan kendisine güvendiğini ve of Atatürk following the Surname started using engine aircraft for Act of 1934 thus taking the first the first time on February 25, Lisesi’nde devam etti. Bir cesaretine inandığını bilen step towards her future. At this 1936. For a while she worked as süre Fransızca öğrenmek Sabiha Gökçen, önceleri point in time Atatürk had uttered an apprentice at the 1st Aviation için Paris’e de giden Sabiha, eğlence olarak gördüğü another one of his history making Regiment at Eskişehir and öğrenim gördüğü yıllarda uçuş deneyimlerini büyük quotations by saying, “The future flew hunter and bombardment hastalanarak eğitimini yarım başarılara dönüştürdü. is in the skies,” thus emphasizing planes. The fact that she was bırakmak zorunda kaldı. Manevi kız kardeşi Zehra’nın the importance of aviation. born at a time when girls were Yurtiçinde ve yurtdışında ölümüne kadar şevkle çalışan Based on this understanding, not allowed in military schools Atatürk led the way for the was not and had never been an tedavi gördü. Kendini daha Sabiha Gökçen, bu haberi establishment of the Turkish obstacle for her. She was flying iyi hissettikten sonra ise aldıktan sonra evine döndü Airplane Association which was for posterity and all the women kurtarıcısı ve son nefesine ve bir nevi hayata küserek the first civil aviation organization under the leadership of Atatürk; dek babası bildiği Atatürk’ün her şeyden elini ayağını çekti. in the world. As was foreseen, thus continuing her work as living yanından hiç ayrılmadı. Koktobel’den Moskova’ya aviation gained a significant proof that Turkish women could Sanıldığı gibi pilot olduktan geçmeyi, eğitimine burada importance following the 1st be successful in any field. sonra değil, 1934 yılında devam etmeyi düşünürken World War thus becoming one of the elements that determine the Gökçen officially became a çıkan Soyadı Kanunu ile kardeşinin ölüm haberiyle future of nations. The agenda for “military” pilot following her birlikte, Atatürk’ün önerisiyle dünyası alt üst olan ve uzun Turkey had become aviation. successes. She was awarded the “Gökçen” soyadını almış süre kimseyle görüşmeyen Murassa (Gratification) Medal by ve bir nevi geleceğine Sabiha Gökçen, Atatürk’ün After she took on her surname, the Turkish Aviation Association dair ilk adımı bu şekilde ısrarları ve teşvikleriyle yeniden Sabiha Gökçen took the in 1937 during a ceremony atmıştı. Bu dönemde Atatürk çalışmalara başladı. Manevi second step for shaping her attended by the President, tarihe geçen sözlerinden kızının uçuş eğitimlerini life and started her education Prime Minister and the Chief of for parachuting and gliding at Staff Federal Armed Forces. birini daha söylemiş ve gururla izleyen Atatürk, onu Türkkuşu. It was during the same Whereas she gained the right “İstikbal göklerdedir” Eskişehir Askeri Hava Okulu’na year that she became the only for the aviation badge in August diyerek havacılığın önemini göndererek burada özel girl among the Turkish group 30, 1937. Sabiha Gökçen was vurgulamıştı. Bu anlayıştan bir eğitim almasını sağladı. of 7 who were accepted for a 6 proof of all the developments yola çıkan Atatürk, dünyanın Eskişehir’de Muhittin Bey ve month training on gliding at the and dreams of Atatürk regarding ilk sivil havacılık örgütü olan Sami Uçan’dan özel eğitimler Koktebel Higher Gliding School posterity and Turkish women. in Russia. Atatürk supported One year later she was invited for Türk Tayyare Cemiyeti’nin alma imkanı bulan Sabiha that especially women lead a 5 day Balkan trip over Istanbul, kurulmasını öncülük etti. Gökçen 25 Şubat 1936’da ilk the way for innovations in a Athens, Thessaloniki, Sofia, Öngördüğü gibi, 1. Dünya kez motorlu uçak ile uçmaya period of changes and he gave Belgrade, Bucharest and Istanbul Savaşı’nın ardından havacılık başladı. Eskişehir’de 1.Tayyare much importance to women’s flying a Vultee-V type plane. büyük bir önem kazanmış ve Alayı’nda bir süre staj yaparak rights as well as the youth. He She was now known as the ulusların geleceğini belirleyen avcı ve bombardıman gave life to these thoughts by “daughter of the skies” not only bir unsur haline gelmişti. Artık uçakları ile uçtu. Kızların making his dreams about Sabiha in Turkey but all over the world. Gökçen true. Sabiha Gökçen She had become the symbol Türkiye’nin gündemi havacılıktı. askeri okula alınmadığı bir knew that Atatürk believed in for the success, ability and dönemde yaşıyor olmak her and trusted her courage determination of Turkish women Sabiha Gökçen, soy adını bile Sabiha Gökçen için bir and so she transformed her in the world. She trusted her alışından bir yıl sonra hayatını engel değildi, olmamıştı. experience in flight which she instincts only to glide in the air şekillendirecek olan ikinci O, Atatürk’ün rehberliğinde initially considered only as fun during a time devoid of the latest adımı atarak Türkkuşu’nda ülkesi için, gelecek kuşak için into many successes. Sabiha technologies of our day and she paraşüt ve planörcülük eğitimi ve tüm kadınlar için uçuyor; Gökçen worked tirelessly until was reaching military successes. the death of her stepsister Zehra Sabiha Gökçen was devastated almaya başladı. Aynı yıl 6 çalışmalarını, Türk kadınının after which she was devastated by the death of her godfather

56 her alanda başarılar elde Atatürk for whom she worked the founding members for the edebileceğinin kanıtı olarak to be worthy of all her life and Eagles Association which was sürdürüyordu. she vowed to live to follow his established for the casualties of footsteps. She was assigned as a the Air Force. She made another chief instructor at Türkkuşu which first in the world when she made Elde ettiği askeri başarıların was part of the Turkish Aviation her final flight at the age of 83 sonucunda Gökçen artık Association and until 1955, she with the accompaniment of resmen “askeri” bir pilottu. continued to work to light the way French pilot Daniel Acton in a Türk Hava Kurumu tarafından, for the youth towards a better Falcon 2000. Another first for 1937 yılında Cumhurbaşkanı, future imagined by Atatürk. the Sabiha Gökçen name was Başbakan ve Genelkurmay the airport that was built in her Sabiha Gökçen led a life full of name in 2001. It was the first time Başkanı’nın da katıldığı bir success stories and she was that an airport was named after törende kendisine Murassa able to squeeze in a marriage as a woman. Her name continues (İftihar) Madalyası verildi. 30 well. However, their happiness to echo all over the world Ağustos 1937’de ise askeri with her colleague Kemal Esiner together with the Sabiha Gökçen uçuş brövesi almaya hak whom she married in 1940 was International Airport as well as kazandı. Sabiha Gökçen, not to be long-lasting. Sabiha the successes she achieved Atatürk’ün Türk kadını için Gökçen was devastated once throughout her life. again when Esiner died 3 years düşündüğü tüm gelişmelerin after their marriage during a In 2001, she died on the day ve gelecek nesiller hakkında mission in Eastern Anatolia. She she was born, March 22, at kurduğu hayallerin bir ispatıydı. did not marry again. Gökçen the Gülhane Military Medical Bir yıl sonra Balkanlar’dan was invited to America in 1953 Academy where she was aldığı davete Vultee-V and 1959 to represent Turkish under treatment. In her life that tipindeki uçağıyla katılarak society and Turkish women spanned 88 years, she flew İstanbul, Atina, Selanik, in a successful manner. In 8000 hours with 22 different 1991, she was awarded the light bombardment and Sofya, Belgrad, Bükreş ve International Aviation Federation acrobatics planes and received İstanbul rotasını takip ettiği Gold Medal. Whereas in 1996, many awards. Her name was 5 günlük bir Balkan turuna she was the guest of honor for immortalized with the many çıktı. Kısa süre içinde yalnızca a Meeting of Eagles in America firsts in her life. She left behind Türkiye’de değil tüm dünyada where she became one of the a generation that continues to “göklerin kızı” olarak anılmaya 20 pilots who made history and succeed in attaining new firsts başlamıştı Sabiha Gökçen. the only woman among the for Turkish women following her rest. In 1997, she was among footsteps.

57 doğum yeri bursa born in bursa

Tüm dünyada Türk kadınının başarıyla temsil başarılarının, yeteneklerinin, etti. 1991 yılında azminin bir sembolü haline Uluslararası gelmişti. Bugünün son Havacılık teknolojilerinden eser bile Federasyonu olmadığı bir dönemde, Altın Madalyası’nı yalnızca sezgileriyle hareket almaya hak ederek göklerde süzülüyor, kazandı. 1996’da ülkesini gururlandıracak ise Amerika’da askeri başarılar elde ediyordu. düzenlenen Hayatı boyunca kendisi Kartallar üzerindeki emeklerine layık Toplantısı’na olmak için çalıştığı manevi onur konuğu babası Atatürk’ün ölümüyle olarak katıldı ve sarsılan Sabiha Gökçen, burada dünya Atatürk’ün izinde yaşamaya havacılık tarihine devam etmeye ant içti. Türk adını yazdıran 20 Hava Kurumu bünyesindeki havacıdan biri, uçuş okulu olan Türkkuşu’nda ilk ve tek kadın başöğretmen tayin edildikten havacı oldu. 1997 sonra 1955 yılına kadar yılında Hava verdiği eğitimlerde gençleri Kuvvetleri Şehitleri onun ışığıyla aydınlatmak için kurulan ve Atatürk’ün hayal ettiği bir Kartal Vakfı’nın gelecek için çalışmaya devam kurucu üyeleri etti. arasında yer aldı. Son uçuşunu Başarılarla dolu hayatına 83 yaşındayken, bir de evlilik sığdırdı Sabiha Fransız pilot Gökçen. Ancak, 1940 yılında Daniel Acton evlendiği meslektaşı Kemal eliğinde Falcon Esiner ile mutlulukları çok 2000 uçağıyla uzun sürmedi. Evlendikten 3 yaparak yıl sonra, Doğu Anadolu’daki dünyada bir ilk Uluslararası Havalimanı ile ve akrobatik uçakla uçtu, görevi sırasında yakalandığı daha gerçekleştirdi. Sabiha birlikte de artık tüm dünyada birçok ödülün sahibi oldu hastalığa yenilen Esiner’in Gökçen adının geçtiği bir ilk yankılanıyor hale geldi. 2001 Sabiha Gökçen. İsmini ölümü, Sabiha Gökçen için de, 2001 yılında yapılan hava yılında, doğduğu gün olan 22 ölümsüzleştirecek ilklere bir yıkım daha demekti. Bir limanıydı. Dünyada ilk kez Mart’ta uzun süredir tedavi imza attı. Ardında ise bugün daha hiç evlenmedi. 1953 ve bir hava limanı bir kadının gördüğü Gülhane Askeri göklerde süzülen, onun 1959 yıllarında kendisine gelen adını taşıyordu. Onun adı, Tıp Akademisi’nde veda izinden gidip ondan aldığı davet üzerine Amerika’ya hayatı boyunca dünya tarihine etti hayata. 88 yıllık yaşamı ilhamla Türk kadınının ilklerini giden Gökçen, burada Türk imza attığı başarılarının boyunca 8000 saat, 22 gerçekleştirmeye devam eden toplumunu ve Türk kadınını yanı sıra Sabiha Gökçen değişik hafif bombardıman bir nesil bıraktı.

58 59 odak noktası focus

Erdal Küpeli

60 Göçsel şölen

Migratory feast

Bursa’nın göçlerle olan bağı bu yıl beşincisi düzenlenen Uluslararası Bursa Fotoğraf Festivali’ne ilham verdi. Fethinden bugüne dek birbirinden farklı toplulukları, kültürleri, renkleri bir araya getiren Bursa’da; dünyaca ünlü fotoğraf sanatçıları ve fotoğraf sanatına gönül verenler bir kez daha buluşacak.

The bond of Bursa with migrations was the source of inspiration for the fifth International Bursa Photo Festival. Bursa has brought together different societies, cultures and colors since its conquest; world famous photo artists and lovers of photography will come together once again at Bursa.

61 odak noktası focus

Enri Canaj Türkiye’nin dört bir yanı, farklı bu yıl sanatseverleri “göç” For years, all four corners of all art lovers with the theme of ülkelerden gelen göçmenlere temasıyla bir araya getirecek. Turkey embraced immigrants “immigration”. kucak açtı yıllarca. En çok from different countries. Bursa had the most share from these This year Bursa will host world da Bursa aldı nasibini bu Bursa, bu yıl göç başlığı migrations. The wounds of both famous photographers and their göçlerden. 93 Harbi’nin de altında, dünyaca ünlü fotoğraf the ’93 War and the Population works of art under the headline Mübadele Dönemi’nin de sanatçılarına ve eserlerine Exchange period were bound up of immigration. The festival will yaraları bu kentte sarıldı. ev sahipliği yapacak. Bursa right here in this city. Countless be organized at the Merinos Defalarca göç aldı, gelenlere Büyükşehir Belediyesi, Kent immigrants came here and the Atatürk Congress Culture yuva oldu, sığınak oldu bu Konseyi ve Bursa Fotoğraf city became a new home, a Center with the participation of kent. Göçmenleri sevgiyle Sanatı Derneği (BUFSAD) shelter for them. It embraced the Bursa Association of the Art of immigrants fondly; it became Photography (BUFSAD), the City kucakladı; hoşgörünün, işbirliğiyle Merinos Atatürk the capital of tolerance and Council and Bursa Metropolitan kardeşliğin başkenti haline Kongre Kültür Merkezi’nde brotherhood. The bond of Bursa Municipality where works of art geldi. Bursa’nın göçlerle ve düzenlenecek olan festivalde with migration and immigrants by world famous photographers göçmenlerle olan bağı Bursa dünya çapında tanınan continued all the way to the will be on display. The curator of Fotofest’e kadar uzandı. 24–28 ve sevilen fotoğrafçıların Bursa PhotoFest. The festival this year’s festival is Kamil Fırat Ekim 2015 tarihleri arasında çalışmalarına yer verilecek. that will be held during October from the Fine Arts Faculty of düzenlenecek olan festival Festivalin bu yılki 24–28, 2015 will bring together Mimar Sinan University.

62 Servet Dilber küratörlüğünü Mimar Sinan Türkiye’den katılacak olan Patrick Zachmann (France) will be carried out during the Üniversitesi Güzel Sanatlar 40’a yakın fotoğraf sanatçısı from Magnum Photos, Ariana organization which will bring Fakültesi’nden Kamil Fırat arasında ise Erdal Küpeli, Lindquist (USA) from CNN, together everyone interested Luciano Candisani (Brazil) from in the art of photography. The üstlenecek. İbrahim Demirel, Faruk National Geographic, Enri Canaj artists and editors will share their Akbaş, Mehmet Ünal, Emin (Greece), Arnau Bach (Spain), works with everyone by way of Magnum Photos’tan Patrick Özmen, Servet Dilber ve Thomas Grøndahl (Denmark) exhibitions while sharing their Zachmann (Fransa), CNN’den Kerem Yücel bulunuyor. and Gisela Kayser (Germany) professional knowledge, skills Ariana Lindquist (ABD), Fotoğraf sanatına ilgi duyan are among the names who will and experience via the seminars National Geographic’ten herkesi buluşturacak olan come from different geographies that will be held during the four Luciano Candisani (Brezilya), organizasyon kapsamında to meet in Bursa for the festival… days of the festival. Erdal Küpeli, İbrahim Demirel, Enri Canaj (Yunanistan), Arnau birçok panel, toplantı, atölye Faruk Akbaş, Mehmet Ünal, Emin A photo contest organized Bach (İspanya), Thomas çalışmaları ve portfolyo Özmen, Servet Dilber and Kerem this year as well during the 5th Grøndahl (Danimarka) ve değerlendirmeleri yapılacak. Yücel are among the about 40 International Bursa Photography Gisela Kayser (Almanya) farklı Sanatçılar ve editörler dört gün different photographers who will Festival. The jury evaluated all coğrafyalardan gelip festival boyunca; sergilerde eserlerini, participate in the festival from the photos uploaded by lovers için Bursa’da buluşacak seminerlerde ise mesleki Turkey. Many panels, meetings, of photography via the Bursa isimler arasında… Festivale bilgi, birikim ve tecrübelerini workshops and portfolio reviews Photofest web site. The contest

63 odak noktası focus

Patrick Zachmann

paylaşacaklar. 5. Uluslararası numarası verilen yarışmanın Salonu’nda yapılacak olan has received a patronage Bursa Fotoğraf Festivali jürisi İzzet Keribar, Hasan kokteylin ardından Festival number from the United bünyesinde her yıl olduğu Şenyüksel, Ercan Aslan, Doç. Açılışı ve Yarışma Ödül Töreni Photographers International (UPI) and the jury includes gibi bu yıl da bir fotoğraf Dr. Ozan Bilgiseren, Neslişah ile başlayacak. İlk gününde important names such as İzzet yarışması düzenlendi. Fotoğraf H. Erbey Kuşku, Sibel Emniyet Doğan Hızlan’ın “Türkiye’deki Keribar, Hasan Şenyüksel, tutkunlarının Bursa Fotofest ve Meral Kuru gibi fotoğraf Kültürel Festivaller” adlı Ercan Aslan, Doç. Dr. Ozan sitesi üzerinden gönderdikleri sanatına emek vermiş önemli konuşmasının yer alacağı Bilgiseren, Neslişah H. Erbey fotoğraflar jüri tarafından isimlerden oluşuyor. Bursa festival; son gün Gölpark’ta Kuşku, Sibel Emniyet and Meral değerlendirildi. United Fotofest; 24 Ekim 2015’te yapılacak Bursa Fotofest 2015 Kuru who have toiled for the art Photographers International Merinos Atatürk Kongre Gönüllüleri Sertifika Töreni ile of photography. Bursa Photo Fest will commence on October (UPI) tarafından patronaj Kültür Merkezi, Hüdavendigar son bulacak. 24, 2015 with the Festival Opening and Award Ceremony that will be held at the Merinos Atatürk Congress Culture Center Hüdavendigar Hall following the opening cocktail. The festival will host the speech by Doğan Hızlan entitled “Cultural Festivals in Turkey” during the first day and it will end on the last day with the Bursa Photo Fest 2015 Volunteers Certificate Ceremony at Gölpark.

Luciano Candisani

64 65 odak noktası focus

Emin Özmen Göç / Düşler, gerçekler, paylaştığımız diğer canlılar göç etmektedirler. Ancak insan, yaşam hakkının olduğu yollar için yarattığı olumsuzlukların bugün bu gönüllü göçlerin coğrafyalara doğru akın Tüm canlılar için sonucunda, insan dâhil tüm dışında, büyük zoraki göçler etmektedir. varolduklarından bugüne, bir canlılar, çaresiz bir şekilde yaşanmakta, insanlar, yerden bir başka yere gitmek, yeni yaşam alanlarının peşinde yerlerinden yurtlarından, bir Yersiz yurtsuz kalan / bırakılan ait oldukları yerden kopup, koşmaktalar. başka deyişle “kök”lerinden insanlar, bütün her şeyi göze başka diyarlarda yeniden kök koparılmaktadırlar. Eskinin alarak göç etmekteler. salma olgusu, yaşamlarının bir İnsan çok uzun zaman dönem dönem gerçekleşen Her yeni göç dalgası, her yeni parçası olarak var olmuştur. doğanın bir parçası olmuş, yer değiştirmelerinin yerini göçmen sadece bir “umut” Başlangıçta; iklimler, doğal onun kurallarına göre yaşamını bugün neredeyse tüm dünyayı adına yollara düşüyor. felaketler, beslenme gibi şekillendirmiştir. Bugünde örten ve sonuçları büyük Arkasında belki de bir daha doğanın neden olduğu yer böyle yaşayan, bunu kültürel trajedilere neden olan “büyük hiç dönemeyeceği toprakları, değiştirmelerin yerini, zamanla yaşam biçimine dönüştüren göç” dalgası almıştır. köklerini ve belleğini bırakarak insanın yol açtığı “göç” olgusu insan toplulukları, doğaya gidiyor. Bir bilinmezliğe almıştır. Bugün bir taraftan müdahale etmeden, doğayı Kontrolsüz artan nüfus, doğru… insanın insan ve bu dünyayı kullanmak adına yerlerinden ekonomik, sosyolojik ve dinsel geçici ve gönüllü olarak savaşlar, iklim gibi nedenlerle

66 İbrahim Demirel Migration / Dreams, other people. However, outside of this voluntary flocking towards lands where Realities, Roads Today, all living beings migration, today we also witness they can exercise their very basic – including people – try huge forced migrations which right to life. The concepts of going from one desperately to find new habitat separate people from their lands place to another, wafting from the as a result of the destruction and from their country, or in other People who are (left) homeless places where one belongs only to caused by people. words from their “roots”. The find themselves ready to face take roots again someplace else occasional displacement of the everything and take their have been an essential part of Human beings have long been old is now replaced by a wave of chances with migrating. the lives of all living beings, ever part of nature and shaped their “great migration” covering almost Each new wave of migration, since they existed. lives according to its rules. the entire world and resulting in every immigrant takes to the Still living in the same manner great tragedies. roads for the sake of nothing This displacement was initially today, and transforming this into but “hope”; leaving behind their caused by climate, natural a cultural way of living; people Due to reasons such as lands, their roots and a memory disasters and food; but is now choose to migrate temporarily uncontrolled increase in which they may never see again. replaced by the concept of and voluntarily in order not to population, sociological and Towards an unknown… “migration” solely caused by interfere with nature and to be religious wars and adverse able to make better use of it. climate conditions, people are

67 odak noktası focus

5. Uluslararası Bursa Fotoğraf Salonu Festivali (Bursa Fotofest) programı 14.00 Atölye – 2. Oturum: Haluk Çobanoğlu (Bu Şehrin Sonu Neresi) 24 Ekim 2015 Cumartesi Merinos AKKM Fuar Alanı C Seminer Merinos AKKM Hüdavendigâr Salonu Salonu 19.00 Kokteyl 14.00 Seminer – Tuna Uysal – Yusuf 19.30 Festival Açılışı ve Yarışma Ödül Murat Şen (Fotoğraf Tasarım, Töreni Geliştirme ve Üretim Laboratuarı) 19.45 Doğan Hızlan – Türkiye’deki Merinos AKKM Hüdavendigar Salonu Kültürel Festivaller 19.00 Sanatçı Söyleşisi | Patrick 20.00 Sanatçı Söyleşisi | İbrahim Zachmann | Fransa Demirel | Türkiye Moderatör: Mehmet Ünal Moderatör: Kamil Fırat 27 Ekim 2015 Salı 25 Ekim 2015 Pazar Merinos AKKM Fuar Alanı Seminer Merinos AKKM Fuar Alanı Seminer Salonları Salonları 10.30 Portfolyo Değerlendirme 11.30 Portfolyo Değerlendirme – Murad Sezer | Türkiye (A Salonu) 5th Bursa International Seminar Room – Ariana Lindquist | ABD (A Salonu) – Thomas Grøndahl | Danimarka (A Photography Festival (Bursa 14.00 Workshop – Part 2: Haluk – Arnau Bach | İspanya (B Salonu) Salonu) Photofest) program Çobanoğlu (Where is the End of This – Enri Canaj | Arnavutluk (C Salonu) – Servet Dilber | Türkiye (C Salonu) City) Merinos AKKM Fuar Alanı A Seminer Merinos AKKM Fuar Alanı A Seminer 24 October 2015 Saturday Merinos ACCC Exhibition Area C Salonu Salonu Merinos ACCC Hüdavendigâr Hall Seminar Room 14.00 Seminer – Kerem Yücel, Servet 14.00 Seminer – Thomas Grøndahl 19.00 Cocktail 14.00 Seminar – Tuna Uysal – Yusuf Dilber (STK-Fotoğrafçı İlişkisi) (Göç ve Sonuçları) 19.30 Festival Opening and Contest Murat Şen (Laboratory of Photograph 15.00 Seminer – Sebati Karakurt, Emin 15.00 Seminer – Murad Sezer (Yeni Award Ceremony Design Development and Production) Özmen (Sınırda Olmak) Araçlar ve Habercilik) 19.45 Doğan Hızlan – Cultural Merinos ACCC Hüdavendigar Hall Merinos AKKM Fuar Alanı B Seminer Merinos AKKM Fuar Alanı B Seminer Festivals in Turkey 19.00 Master Talks | Patrick Salonu Salonu 20.00 Master Talks | İbrahim Demirel Zachmann | France 14.00 Atölye – 1. Oturum: Haluk 14.00 Atölye – 3. Oturum: Haluk | Turkey Moderator: Mehmet Ünal Çobanoğlu (Bu Şehrin Sonu Neresi) Çobanoğlu (Bu Şehrin Sonu Neresi) Moderator: Kamil Fırat Merinos AKKM Hüdavendigar Salonu Merinos AKKM Hüdavendigar Salonu 27 October 2015 Tuesday 19.00 Sanatçı Söyleşisi | Ariana 19.00 Sanatçı Söyleşisi | Arnau Bach 25 October 2015 Sunday Merinos ACCC Exhibition Area Lindquist | ABD | İspanya Merinos ACCC Exhibition Area Seminar Room Moderatör: Seçkin Tercan Moderatör: Seçkin Tercan Seminar Room 10.30 Portfolio Reviews 20.00 Gösteriler 20.00 Gösteriler 11.30 Portfolio Reviews – Murad Sezer | Turkey (A Room) -Ergün Karadağ – Bir Kaçış Öyküsü, -Armağan Ekrem Göyünç – Akartuna – Ariana Lindquist | ABD (A Room) – Thomas Grøndahl | Denmark (A Kobani’den Göç ve Arda Kalanlar Çiftinin Göçü – Arnau Bach | Spain (B Room) Room) -Murat Ayneli – Umuda Kaçış (Göç) -Filiz Bozdere – Tereke – Enri Canaj | Albania (C Room) – Servet Dilber | Turkey (C Room) -Sinan Kılıç, Serkan Çolak – Aquadis -Yusuf Aslan – Her Sabah Üzgün Bir Merinos ACCC Exhibition Area A Merinos ACCC Exhibition Area A -Yücel Zorlu – Küçük Suriye Sabah Seminar Room Seminar Room 14.00 Seminar – Kerem Yücel, Servet 14.00 Seminar – Thomas Grøndahl 26 Ekim 2015 Pazartesi 28 Ekim 2015 Çarşamba Dilber (NGO-Photographer Relations) (Migration and Its Results) Merinos AKKM Fuar Alanı Seminer Merinos AKKM Fuar Alanı A Seminer 15.00 Seminar – Sebati Karakurt, Emin 15.00 Seminar – Murad Sezer (New Salonları Salonu Özmen (Being at the Border) Tools and Journalism) 10.30 Portfolyo Değerlendirme 14.00 Panel – Göç Olgusu Işığında Merinos ACCC Exhibition Area B Merinos ACCC Exhibition Area B – Patrick Zachmann | Fransa (A Geleceğe Dair Bir Projeksiyon; Trajedi, Seminar Room Seminar Room Salonu) Çok Kültürlülük, Fotoğraf 14.00 Workshop – Part 1: Haluk 14.00 Workshop – Part 3: Haluk – Mehmet Ünal | Türkiye (B Salonu) *Kamil Fırat (Moderatör) Çobanoğlu (Where is the End of This Çobanoğlu (Where is the End of This – Emin Özmen | Türkiye (C Salonu) *Mehmet Ünal City) City) Merinos AKKM Fuar Alanı A Seminer *Osman Demir Merinos ACCC Hüdavendigar Hall Merinos ACCC Hüdavendigar Hall Salonu *Meral Kuru 19.00 Master Talks | Ariana Lindquist 19.00 Master Talks | Arnau Bach | 14.00 Seminer – Gisela Kayser | USA Spain (Galericilik, Festivaller ve Yeni Trendler) Gölpark Moderator: Seçkin Tercan Moderator: Seçkin Tercan 15.00 Seminer – Enri Canaj 19.00 BursaFotoFest 2015 Gönüllüleri 20.00 Slideshows 20.00 Slideshows (Dinlenmek için Daha Çok Günümüz Sertifika Töreni -Ergün Karadağ – Escape Story, -Armağan Ekrem Göyünç – Var) www.bursaphotofest.org Migration from Kobane and Things Immigration of Akartuna Couple Merinos AKKM Fuar Alanı B Seminer Lag Behind -Filiz Bozdere – Tereke -Murat Ayneli – Escape to Hope -Yusuf Aslan – Every Morning is a Sad (Immigration) Morning Ariana Lindquist -Sinan Kılıç, Serkan Çolak – Aquadis -Yücel Zorlu – Small Syria 28 October 2015 Wednesday Merinos ACCC Exhibition Area A 26 October 2015 Monday Seminar Room Merinos ACCC Exhibition Area 14.00 Panel – A Future Projection in Seminar Room the Light of Migration Phenomenon; 10.30 Portfolio Reviews Tragedy, Multiculturalism, Photograph – Patrick Zachmann | France (A *Kamil Fırat (Moderator) Room) *Mehmet Ünal – Mehmet Ünal | Turkey (B Room) *Osman Demir – Emin Özmen | Turkey (C Room) *Meral Kuru Merinos ACCC Exhibition Area A Seminar Room Gölpark 14.00 Seminar – Gisela Kayser 19.00 Bursa PhotoFest 2015 (Galleries, Festivals and New Trends) Volunteers Certificate Ceremony 15.00 Seminar – Enri Canaj (Too Many www.bursaphotofest.org Days Before We Rest) Merinos ACCC Exhibition Area B

68 69 estetik aesthetics

Barbra Streisand neden burnunu yaptırmıyor?

Why Barbra Streisand does not get a cosmetic nose surgery (rhinoplasty)?

Sadece Barbra Streisand değil, salt bakıldığında burnu çok estetik olmayan Sarah Jessica Parker de Hollywood’un en göz alıcı aktrisleri arasında yer alıyor. Her ikisinin de burunları tabiri caizse “hokka” gibi değil ve gösteri dünyasının her açıdan dört dörtlük beklediği, kusursuz güzelliği aradığı noktada bir isyan gibi duruş sergiliyorlar. Peki, burun estetiği gerçekten yapılmalı mı? Kesinlikle hayır!

Just like Barbra Streisand, Sarah Jessica Parker is also among the most attractive actresses in Hollywood with a nose that is not too aesthetic upon first glance. Both their noses are not “perfect” and they represent a rebellious stance against the perfection and impeccable beauty demanded by show business. So, should cosmetic nose surgery be done? Absolutely not!

70 Op. Dr. Bülent Cihantimur Estetik International

Dünya üzerinde en fazla yapılan güzelliğine estetik açıdan darbe estetik cerrahi girişimlerden vurabilir. Bunun kontrolünü biri burun estetiği. Hastalarımız eski fotoğraflarınıza bakarak genellikle ellerinde bir yapabilirsiniz. Basit burun ünlünün fotoğrafı ile gelirler ve estetiği radikal bir değişim “Burnumun buna benzemesini yaşatmaz. Sadece total yüz istiyorum” derler. “Benim güzelliğinize kalıcı bir burun Cosmetic surgery is one of the pull of gravity. Drooping nose the most popular surgical tip can have adverse effects alnımın genişliği, yanaklarımın pudrası gibidir. Medikal procedures on the planet. on facial beauty in terms of durumu, çene uzunluğum, iplerle burun ucu askıya alınır. Patients generally come to our aesthetics. You can check this hatta boyum posum, cinsiyetim Tamponsuzdur, alçısızdır, clinic holding the picture of a by looking at your old photos. A umurumda değil, bu burundan sadece noktasal girişlerle celebrity in their hand and say, simple rhinoplasty will not make istiyorum!” Eğer şanslı bir uygulanır ve dolayısıyla “I want a nose like that!”. “I do any radical changes. It is just insansanız, doktorunuz size uygulama sonrası iyileşme not care about the width of my like a permanent nose powder izah eder; bunun size uygun süreciniz son derece konforlu, forehead, my cheeks, the length on top of your total facial beauty. of my chin or even my height and The nose tip is lifted via medical olmadığını anlatır ve sizin tüm acısız ve sosyal hayattan weight as well as my gender; I threads. No tampons, plaster or yüz hattınıza uyum sağlayan bir kopmadan geçer. Basit burun just want this nose!” If you are lancet is used, it is applied only burun estetiği yapabilir. Eğer estetiğinde eğer gerçekten sizi a lucky individual, your doctor via micro-procedures to the point değilseniz, burnunuz elinizdeki rahatsız eden ufak bir kemeriniz makes an explanation to you and thus, you experience a very fotoğrafın aynısı ama size varsa, o da törpülenebilir and states that this would not comfortable, painless recovery yakışmayan olacaktır. ama kesinlikle sizi doğallıktan suit you and may carry out a period with immediate return to çıkaran, başka biri haline cosmetic nose surgery that will social life. Intervention can be fit all the contours of your face. made if you have a nasal bridge Kısaca şunu söylemek dönüştüren bir uygulama If you are not lucky, you will that disturbs you, however it is istiyorum, Barbra Streisand değildir. have a nose that is exactly like certainly not a procedure that veya Sarah Jessica Parker’ın the one in the picture but one eliminates your natural beauty yüz hatlarına giden burun Hayat konforunuzu which does not suit you at all. and transforms you into someone yapıları var ve bence bunun düşünmelisiniz. Burun hiçbir To put it short, Barbra Streisand else. son derece farkındalar. Eğer zaman gözler, cilt, saçlar ve or Sarah Jessica Parker have burnunuz kemerli ya da dudaklar kadar ön planda nose structures that go well with You should consider your daily their facial contours and they are comfort. The nose is never as yamuk olmasına rağmen tüm değildir. Sadece ve sadece perfectly aware of this. Because prominent as your eyes, skin, yüzünüzle uyum içerisindeyse, özgüven kaybı yaşadığınız if your nose is in perfect harmony hair or lips. You should consider solunum veya farklı bir problem noktada ve sağlık problemlerini with your face even though it is cosmetic nose surgery only when yaratmıyorsa ve en önemlisi hissettiğiniz anda burun hooked or bent and if it does you experience loss of self- siz bu durumdan dolayı bir estetiğini düşünmelisiniz. Diğer not cause any problems such confidence or have certain health özgüven kaybı yaşamıyorsanız kontur düzeltmelerinde basit in terms of respiration and if problems. Simple cosmetic burun estetiğine hiç gerek yok. burun estetiği akla gelmelidir. you experience no loss of self- nose surgery should not come confidence as a result of this; to one’s mind for other contour Burun zaman içinde düşen bir Kimseye benzemeyin. Lütfen you do not need cosmetic nose readjustments. Do not look like organdır, tıpkı yer çekimine sadece kendiniz olun! Barbra ve surgery. The nose is an organ anybody else. Just be yourself! karşı koyamayan cilt yapısı Sarah’ın kendi olduğu gibi… that drops down with time, just Like Barbra and Sarah… gibi. Burun ucu düşüklüğü yüz like the skin that cannot resist

71 rengarenk colourful

Bursa’nın en mutlu 5 kilometresi

The happiest 5k of Bursa

Yeşil ile anılan Bursa’da bu kez tüm renkler buluştu. Eğlencesi ve coşkusuyla Bursa’ya gelen uluslararası “Color Sky 5K Koşusu”, Soğanlı Botanik Parkı’na gökkuşağı gibi bir gün yaşattı.

This time all colors met at Bursa which is famous for its green. The international “Color Sky 5K Run” visited Bursa with its entertainment and vigor thus turning the day at the Soğanlı Botanic Park into a rainbow.

Fotoğraflar: Color Sky 5K

72 73 rengarenk colourful

Yeryüzündeki tüm renkleri bu eğlenceli etkinlik birkaç An international organization Utah thought of bringing together insanlarla buluşturan yıl önce Amerika’da doğup, that brings together people with amateur and professional uluslararası bir organizasyon kısa süre içinde dünyanın all the colors of the earth, Color runners together. At Color Sky, Sky… This colorful run that can one can feel the effects of India’s Color Sky… Her yaştan, dört bir yanına yayıldı. Orijinal be participated by people of all Holi Festival during which the her bedenden insanın ister adı “The Color Run” olan ages and physical conditions country is colored up and people koşarak, ister yürüyerek etkinlik 2012 yılında Utahlı either by walking or running with from all ages can join in to Color ama mutlaka çok eğlenerek Travis Snyder’in amatör ve guaranteed entertainment is not Sky either by running, dancing tamamlayacağı bu renkli profesyonel koşucuların bir a race but a festival of running… or even jumping or crawling. koşu bir yarış değil, bir koşu arada eğlenebilmesi için bir Color Sky 5K brings together The volunteers who hold post festivali… Hem eğlenceyi hem fikir düşünürken ortaya çıktı. both entertainment and social at the color stations of the responsibilities visited Bursa for organization spray the runners de sosyal sorumlulukları bir Hindistan’ın her yıl renklere the first time this year and left with paint throughout the track of araya getiren Color Sky 5K; boyandığı Holi Festivali’nin behind many colorful memories five kilometers. Shanghai, Hong bu yıl ilk kez geldiği Bursa’yı etkilerinin hissedildiği Color with all its myriad of colors and Kong, Seoul, Kuala Lumpur, renklere boyadı ve katılım Sky’a her yaştan insan ister the 2000 participants. Barcelona, Amsterdam, Dubai, sağlayan 2000 kişi ile birlikte koşarak, ister yürüyerek, ister Singapore, Toronto, Dublin, kente rengârenk anılar bıraktı. dans ederek hatta zıplayarak This fun activity was born a few London, Brussels… This fun ya da emekleyerek katılabiliyor. years ago in the States with an activity that has took the world by international motto of “Happiest storm in a very short time finally Uluslararası sloganı “dünyanın Organizasyonun renk 5k on the Planet” and it spread came to our country as well after en mutlu 5 kilometresi” istasyonlarında nöbet tutan to all four corners of the world in a long wait. (Happiest 5k on the Planet) gönüllü çalışanları; katılımcılar a very short amount of time. The olan ve her gittiği yerde beş kilometrelik parkuru original name of the activity was Color Sky 5K is organized in insanları renklere bulayan tamamlarken her kilometrede “The Color Run” which appeared Turkey with the cooperation of in 2012 when Travis Snyder from Solidarity Association for the

74 Uluslararası sloganı “dünyanın en mutlu 5 kilometresi” (Happiest 5k on the Planet) olan ve her gittiği yerde insanları renklere bulayan bu eğlenceli etkinlik birkaç yıl önce Amerika’da doğup, kısa süre içinde dünyanın dört bir yanına yayıldı.

This fun activity was born a few years ago in the States with an international motto of “Happiest 5k on the Planet” and it spread to all four corners of the world in a very short amount of time.

75 rengarenk colourful

bir koşuculara boya Physical Disabled (BEDD) and püskürtüyor. Şangay, Hong wheelchairs are distributed Kong, Seul, Kuala Lumpur, to those who need it during each festival. Some of income Barselona, Amsterdam, Dubai, acquired from the “running Singapur, Toronto, Dublin, packages” which include the Londra, Brüksel… Kısa süre runner’s number, colored içinde bütün dünyaya yayılan dust, temporary tattoo, runner bu eğlenceli paylaşım uzun wristband and the white t-shirts süren bir bekleyişin ardından that will be colored up at the nihayet ülkemize de geldi. end of the race is spent on social responsibility. Thus, by participating in this activity you Color Sky 5K, Türkiye’de will have colored up your outer Bedensel Engellilerle look with the myriad of colors Dayanışma Derneği (BEDD) while coloring up your inner self işbirliği ile gerçekleşiyor with the happiness of being ve her festivalde ihtiyaç beneficial to some people. The sahiplerine tekerlekli sandalye organization has included the Tohum Autism Association into dağıtımı yapılıyor. Yarışmadan its list of social responsibilities as önce katılımcılara içinde of the second half of 2015 and koşucu numarası, renkli the paints used during the event toz, geçici dövme, koşucu are the same with those used all bilekliği ve etkinlik sonunda over the world. Made of %100 renklere bulanacak olan corn starch and can easily be beyaz tişörtlerin verildiği washed off. “koşu paketleri”nden elde Color Sky 5K took place last edilen gelirlerin bir kısmı June with the participation of 600 ise sosyal sorumluluklara people in Ankara and has visited harcanıyor. Böylece bu Izmir, Istanbul and Eskişehir until etkinliğe dâhil olduğunuzda today before coming to Bursa rengarenk boyanıp dışınızı; recently. The activity is preparing birilerine faydalı olmanın to color up Antalya before the end of October and it provided verdiği mutlulukla da içinizi the locals of Bursa gathered at renklendirmiş oluyorsunuz. the Soğanlı Botanic Park with an 2015 yılının ikinci yarısından unforgettable experience. The itibaren Tohum Otizm Vakfı’nı locals of Bursa were transformed da sosyal sorumluluklarına into rainbows during the event dahil eden organizasyonda at the Botanic Park and they kullanılan boyalar tüm dünyada continued to dance to the music and color each other yapılan renkli koşulardakiyle up at the festival ground they aynı. %100 mısır nişastasından gathered after completing the ibaret ve yıkayarak kolayca five kilometer track. The day of çıkabiliyor. the event took its place in the minds of the locals as the most Geçen yıl haziran ayında ilk active day in the history of the Botanic Park which was colored kez Ankara’da 600 kişinin up in accordance with the colors katılımıyla gerçekleştirilen it provides throughout the four Color Sky 5K, bugüne dek seasons. İzmir, İstanbul ve Eskişehir’de yapıldı ve geçtiğimiz günlerde It is up to the preference of the Bursa’ya geldi. Ekim ayı locals of the city to decide the bitmeden önce Antalya’yı da next stop for the organization which colored up Bursa. A survey renklendirmeye hazırlanan is made online and those who etkinlik, Bursa’da Soğanlı wish to experience a day of color Botanik Parkı’nda toplanan in their hometown cast their Bursalılara unutulmaz bir votes. Photographers are also deneyim yaşattı. Botanik very interested in this event and a Park’ta gerçekleşen prize competition is organized for the photos taken on that day.

76 77 rengarenk colourful

organizasyonda birer gökkuşağına dönüşen Bursalılar, beş kilometrelik parkuru tamamladıktan sonra toplandıkları festival alanında müziğe eşlik ederek dans etmeye ve birbirlerini boyamaya devam ettiler. Botanik Park’ın dört mevsim büründüğü renklere yakışır bir ahenkle geçen gün, parkın belki de en hareketli günü olarak Bursalıların hafızasındaki yerini aldı.

Bursa’da renklerin havada uçuştuğu organizasyonun bir sonraki yıl hangi şehirlerde olacağı ise o şehirde yaşayanların tercihine bağlı. İnternet sitesi üzerinden bu konuda bir anket yapılıyor ve şehrine rengârenk bir gün yaşatmak isteyenler bu ankete katılıyor. Fotoğrafçıların da ilgi gösterdiği bu etkinlikte ayrıca o gün çekilen fotoğraflar arasında bir de ödüllü fotoğraf yarışması düzenleniyor.

78 79 rengarenk colourful

80 81 armoni harmony

Festivalden yeşil not(a)lar

Green notes from the festival

Fotoğraflar: Nilüfer Belediyesi, Engin Çakır Müziğin evrenselliği ve doğa sevgisi, 50 bin kişiyi “Nilüfer Müzik Festivali”nde bir araya getirdi. “Dünyayı sev, geyiği öp, festivale gel” davetini geri çevirmeyen sanatseverler, bilet alarak değil “tohum bağışı” yaparak katıldıkları festivalde Balat Ormanı’nda müzik dolu ve doğayla iç içe bir hafta sonu geçirdiler.

The universality of music and the love of nature brought together 50 thousand people during the “Nilüfer Music Festival”. Lovers of art who did not decline the call of “Love the world, kiss the deer, come to the festival” participated in the festival at the Balat Forest not by buying tickets but by making “seed donations”.

82 Bursa’da bir ilk olma sanata verilen değerin olduğu The music festival that was the who love the world they live in, first at international standards who wish to preserve it followed özelliği taşıyan uluslararası kadar, sanatın birleştirici in Bursa took place at the Balat the deer and came to the festival standartlardaki müzik festivali, gücünün de ispatıydı. Forest with the participation grounds to have some fun. Balat Ormanı’nda çadır kuran Dünyasını seven, onu korumak of 50 thousand people who ve Balat Ormanı’na günübirlik isteyen ve geyiği takip eden came and camped in the The sound of music rising gelen 50 bin kişinin katılımıyla 50 bin kişi, dünyayı geyiğin forest. This was the first time high from Balat gerçekleşti. Türkiye’de ilk gözünden görmek ve belki in Turkey that seed donations Bursa had its fill of music kez biletle değil, bağışla giriş biraz da “geyik” yapmak için instead of ticket purchases were during the festival which also made to enter a festival and yapılan festivalde elde edilen festivaldeydi. contributed to the ecological life the 126.600 TL income from for which participants started to 126. 600 TL’nin tamamı Tohum the festival was donated to the pitch their tents at the locations Kütüphanesi’ne bağışlandı. Balat’tan yükselen müzik Seed Library. It could be said they booked weeks in advance. Bir anlamda müziğin doğaya sesleri that the festival of many firsts The opening concert of the two armağanı olan ve birçok ilke Bursa’yı müziğe doyurduğu was a gift by music to nature day festival was that of Sattas, imza atan festivalde yerli gibi ekolojik hayata da katkı during which many artists and the first Reggae group of Turkey. yabancı birçok sanatçı ve sağlayan festival, haftalar music groups were able to meet The festival kicked off with their fans. “Deer” was selected müzik grubu müzik severlerle önceden yer ayırtarak the high energy of Sattas and as the mascot for this first continued with the participation buluştu. Bursa’nın bu ilk kamp gelen katılımcıların çadır camp-in festival of Bursa which of 25 local and international alanlı festivalinin maskotu kurmalarıyla başladı. İki gün represented the innocence, musical groups. It was not olarak seçilen “geyik”, doğanın boyunca süren etkinliğin purity and productivity of nature only those who pitched their masumiyetini, saflığını ve açılış konseri için aynı günün which gained very different tents amidst nature who had üretkenliğini temsil ederken; akşamı Türkiye’nin ilk Reggae meanings with the shares by the chance to listen to quality katılımcıların festival alanındaki grubu Sattas sahnedeydi. the festival participants. The music. Tens of thousands of festival was organized by the participants including those paylaşımlarıyla bambaşka Sattas’ın yüksek enerjisiyle Nilüfer Municipality with a team who came for one-day trips anlamlar kazandı. Nilüfer başlayan festivale yurtiçi ve of 100 volunteers and 1500 met for music, nature, peace Belediyesi’nin 100 gönüllü ve yurtdışından 25 müzik grubu professionals as proof of the and brotherhood. Thousands 1500 kişilik profesyonel bir katıldı. Doğanın kucağında value given to culture and art of visitors swarmed the Balat ekip ile birlikte gerçekleştirdiği kaliteli müzik dinleme fırsatı in Bursa as well as the unifying Forest starting from the first day festival, Bursa’da kültüre ve elde eden katılımcılar yalnızca nature of art. 50 thousand people of the festival during which two

83 armoni harmony

kamp kuranlar da değildi. Türk müziğinin efsane isimleri stages were set up one of which whereas Can Kazaz was on the Günübirlik gelenlerin de Mazhar Fuat Özkan üçlüsünün was the center stage and the second stage with his striking aralarında bulunduğu on final konseriyle sona erdi. other was the alternative. Can independent music. His songs Kazaz, Korhan Futacı and the including pastoral elements binlerce katılımcı müzik, doğa, Black Orchestra, Ah! Kosmos, as well as interpretations of barış ve kardeşlik için buluştu. İlk gün ana sahne Korhan Aydilge, Cihan Mürtezaoğlu, alternative pop/folk songs Festivalin ilk günü ziyaretçi Futacı ve Kara Orkestra’ya aitti. Peyk, Kalben, Che Sudaka, The echoed throughout the Balat akınına uğramaya başlayan Fantastik müzikleri, söz, beste Away Days, Oi Va Voi, Son Feci Forest. Afterwards, “Ah!Kosmos” Balat Ormanı’nda biri ana ve saksafon performanslarıyla Bisiklet and Şebnem Ferah who came on stage which is the diğeri alternatif olmak üzere kısa süre içinde geniş bir started music in Bursa with her project of musician Başak iki sahne kuruldu. İlk gün dinleyici kitlesine sahip first band Volvox took center Günak. Aydilge, known for her stage during the first day. The sympathetic attitude and her Can Kazaz, Korhan Futacı ve olmayı başaran Korhan Futacı concerts kicked off with the energy on stage was next on Kara Orkestra, Ah! Kosmos, ve Kara Orkestra, büyük performance of Nil İpek on the stage during the day and she Aydilge, Cihan Mürtezaoğlu, sahnede katılımcılara “alemler second day and continued with put on a successful performance Peyk, Kalben, Che Sudaka, ötesi” deneyimler yaşatırken those of Yüzyüzeyken Konuşuruz, despite the difficulties she The Away Days, Oi Va Voi, Son ikinci sahnede, bağımsız Burcu Tatlıses, Yemen Blues, No experienced because of the Feci Bisiklet ve kurduğu Volvox müzikleriyle son dönemin Land, Gevende, Can Güngör, sun. Cihan Mürtezaoğlu was grubuyla müzik hayatının en dikkat çekici isimlerinden Riff Cohen, Adamlar, Dubioza among the stars of the alternative Kolektiv, Yasemin Mori. The stage who met his fans during a temellerini Bursa’da atan Can Kazaz vardı. Pastoral festival finished with the final signing event at the festival and Şebnem Ferah vardı. İkinci öğeler kattığı, alternatif concert by the legendary Turkish who is currently working on a gün Nil İpek’in performansıyla pop/folk müziklerine kendi music trio: Mazhar Fuat Özkan. new album. Another guest of the başlayan konserler yorumlarını ekleyerek yaptığı second stage was Kalben who Yüzyüzeyken Konuşuruz, şarkıları Balat Ormanı’nda The center stage belonged to started music at a very early age Burcu Tatlıses, Yemen Blues, yankılandı. Ardından müzisyen Korhan Futacı and the Black and who captured the hearts No Land, Gevende, Can Başak Günak projesi Orchestra during the first day. of listeners with only a single Korhan Futacı and the Black video of her song “Sadece” at Güngör, Riff Cohen, Adamlar, olan “Ah!Kosmos” grubu Orchestra provided an almost the Türkiye Sofar Sounds. Son Dubioza Kolektiv, Yasemin sahnedeydi. Sempatik tavırları “supernatural” experience to Feci Bisiklet was also among Mori ile devam etti. Festival, ve sahnedeki enerjisiyle the listeners on the large stage, the performers of the first day

84 tanınan ve sevilen Aydilge, şarkı sözleri ve kendilerine has with their unique songs and the Nilüfer Municipality and gündüz çıktığı sahnede müzikleriyle benimsenen Peyk extraordinary lyrics. the Nilüfer Music Festival from güneşin azizliğine uğrasa ve enerjisiyle dünyayı kendine which information was shared On the night of the same day, the regularly so that no one missed da başarılı bir performans hayran bırakan müzik grubu center stage was shared by Peyk, the concerts and activities. sergiledi. Festivalde imza günü Che Sudaka paylaştı. Festivale loved by many thanks to their Music echoed all through the de sevenleriyle buluşan ve şu damgasını vuran isimlerden unique lyrics and songs they day at the Balat Forest where aralar albüm hazırlığı içinde biri de tüm dünya dillerinden have been composing since the Nil İpek who defines herself as a bulunan Cihan Mürtezaoğlu bağımsız, yaptıkları müzik 90’s along with the musical group “writer, musician, singer, painter” da alternatif sahnenin yıldızları aracılığı ile kendilerini ifade Che Sudaka that awes everyone and who is working on her first arasındaydı. İkinci sahnenin eden ünlü grup Oi Va Voi’ydi. with their intensive energy. album came on the alternative Another name that left its mark stage during the second day bir diğer konuğu da müziğe Gecenin final konseri, kurduğu on the festival was the musical followed by the group Adamlar küçük yaşlarda başlayan ve Volvox grubu ile müzik group Oi Va Voi which expresses which made a rapid entry to Türkiye Sofar Sounds’taki hayatının temellerini Bursa’da itself via the music they compose the world of music last year “Sadece” şarkısının bulunduğu atan Şebnem Ferah’a aitti. independent of the languages of with their album “Eski Dostum tek bir videoyla gönüllerde taht Ferah, katılımcıları coşturan, the world. The final concert of the Tankla Gelmiş”, Burcu Tatlises kuran Kalben oldu. Yalnızca Balat Ormanı’nı kasıp kavuran night was that of Şebnem Ferah who is famous mostly for lyrics yaptıkları kendilerine has enerjisiyle sahnede yine who had started her musical and musical scores of TV series, career with her group Volvox No Land which gets its name şarkıları, yazdıkları sıra dışı gerçek bir kraliçe gibiydi. which was founded in Bursa. from the expression “no place şarkı sözleriyle değil isimleriyle Ferah resembled a real queen and no land” as well as Can de dikkat çeken gruplardan Eğlenceli ve rengârenk with her energy on stage that Güngör who makes successful biri olan Son Feci Bisiklet de, etkinliklerin yer aldığı festivalde stirred up the participants while performances with his 5 person birinci günün performansları müzik ziyafeti ikinci gün de taking the Balat Forest by storm. orchestra. “Yüzyüzeyken arasındaydı. aynı hızla devam etti. Her an Konuşuruz” was on the center atlanmadan Nilüfer Belediyesi The feast of music continued stage during the last day of the on the second day during this festival which gained popularity Aynı günün akşamı ana ve Nilüfer Müzik Festivali colorful and entertaining festival. in a very short amount of time sahneyi 90’lı yıllardan bu yana için açılan sosyal medya Each moment was shared via thanks to their internet videos. yaptığı alışılmışın dışındaki hesaplarından paylaşıldı, the social media accounts of Yemen Blues was among the

85 armoni harmony

konserlerin ve etkinliklerin other guests of the center stage kaçırılmaması için düzenli with a sound that brings together olarak bilgi paylaşımı yapıldı. the mystical music of Yemen with other musical styles thus Bir an bile müziksiz kalmayan succeeding in bringing together Balat Ormanı’nda kurulan the past, the present and the alternatif sahnede ikinci gün future to provide entertainment kendini “yazar, çalar, çizer, and romanticism to the listeners. söyler” olarak tanımlayan The musical group Gevende ve şu aralar ilk albümünün which was founded 15 years hazırlığında olan Nil İpek, ago at Eskişehir was among the groups that took stage during the geçen yıl “Eski Dostum second day of the festival. Tankla Gelmiş” albümleriyle müzik dünyasına hızlı bir The effects of Riff Cohen giriş yapan Adamlar, daha continued even long after the çok şarkı sözleri ve dizi festival ended and she left müzikleriyle tanınan Burcu everyone in awe with her energy, Tatlıses, grubun ismini “yersiz liveliness, sympathetic attitude and strong voice despite the yurtsuz” ifadesinden alan No fact that she was pregnant. Land, 5 kişilik orkestrasıyla Dubioza Kolektiv, known as birlikte başarılı performanslara the spokesman of “Bosnia – imza atan Can Güngör vardı. Herzegovina” left its mark on the Festivalin son gününde, Nilüfer Music Festival. The group internet videolarıyla tanınarak known in Turkey with their live kısa süre içinde popülerlik TV performances was among the unforgettable events of the kazanmış gruplardan olan festival with their songs that bring “Yüzyüzeyken Konuşuruz” ana together their different musical sahnedeydi. Ana sahnenin style with Balkan melodies. diğer konukları arasında Yasemin Mori was on stage for bulunan, Yemen’den gelen the final performance of the mistik müziği, farklı müzik alternative stage with her unique türleriyle bir araya getiren, style and out-of-the-box songs. The 3 kings of music, Mazhar dünü, bugünü ve yarını bir Fuat Özkan, were on center arada sunmayı başaran Yemen stage for the final night and Blues, katılımcılara eğlenceyi closing of the festival. MFÖ left ve romantizmi bir arada behind unforgettable memories yaşattı. 15 yıl önce Eskişehir’de in all the participants of this large kurulan Gevende müzik grubu organization with their unending da festivalin ikinci gününde energy dating back to the 70’s, unforgettable songs and magical sahne alan isimlerdendi. melodies that are accompanied by all. Etkisi, festival bittikten günler sonra bile devam eden Riff Foot prints of the deer… Cohen, hamile olmasına • Nilüfer Music Festival was the rağmen seyircisinden first festival with a camping area esirgemediği enerjisi, in Bursa. hareketliliği, sempatik tavırları • It was the first and largest ve güçlü sesiyle kendine organization in Turkey that was hayran bıraktı. “Bosna – organized independent of brands Hersek’in sözcüsü” olarak in Turkey and with the support of anılan, her albümleriyle dikkat the local administration. çeken Dubioza Kolektiv, Nilüfer Müzik Festivali’ne de imzasını • It was the first festival in Turkey which could be entered attı. Türkiye’de çıktıkları not by purchasing tickets but canlı yayın TV programları by donations. Participants ile tanınan grup, farklı müzik paid 5 TL minimum to the türlerini, Balkan melodileriyle Seed Library Project of the bir araya getirerek sunduğu Ecology Association instead şarkılarıyla festivalin unutulmaz of purchasing tickets and thus made a significant contribution anları arasında yerini aldı. to the ecological future of the

86 Kendine has tarzı, sıra dışı region. 126.600 TL income was şarkılarıyla “müziğin çılgın collected from the donations to kızı” Yasemin Mori, alternatif be transferred to the Seed Library where the seeds are stored which sahnenin son performansını are produced at the “Ecogarden” üstlendi. Festivalin son that has been established to find, gününde büyük sahnede, preserve and reproduce the local müziğin 3 kralı Mazhar Fuat seeds that are disappearing. Özkan, gecenin ve festivalin finalini yaptı. 70’li yıllardan bu • Whereas in general ready- yana bir an bile düşmeyen made food stands were built at the food-drink areas of the enerjileri, unutulmaz şarkıları festival, there were also regional ve her yaştan insanın and organic tastes prepared eşlik etmeden duramadığı by volunteers from women melodileriyle büyüleyen MFÖ, associations among the food bu büyük organizasyonda selections at the Nilüfer Music bir araya gelen herkeste Festival. unutulmaz anlar bıraktı. • The festival brought together people with all that are natural Geyiğin ayak izleri... amidst nature itself and there • Nilüfer Müzik Festivali, were even bicycles that enabled Bursa’da düzenlenen ilk kamp the participants to charge their alanlı festivaldi. cell phones with their own energy. • Türkiye’de markalardan • The owner of the deers on the bağımsız olarak, yerel “Gate of Deers” at the entrance yönetimin desteğiyle was “Almira Hotel” gerçekleştirilen ilk ve en büyük organizasyondu. • In addition to the general purpose shower and WC • Türkiye’nin biletle değil, sections established at the bağışla girilebilen ilk festival grounds, there was also a separate lost and found section. festivaliydi. Katılımcılar festival bileti almak yerine, • Balloons floating in the air with imkânlarına göre en az 5 lira words such as “conscience”, ödeyerek Ekoloji Derneği’nin “democracy”, “freedom” Tohum Kütüphanesi Projesi’ne printed on them were placed at bağış yapmış ve böylece various locations at the venue to ekolojik geleceğe önemli bir help people find each other more easily. katkıda bulunmuş oldular. Bağışçılardan kaybolmakta • A separate location was olan yerel tohumları bulmayı, arranged in the festival for üreterek çoğaltmayı, korumayı photography and sculpture amaçlayan ve bu amaçla exhibitions. The “Recycling kurulan “Ekobahçe”de üretilen Exhibition” consisting of recycled wastes was among the most tohumların saklandığı Tohum striking exhibitions. Kütüphanesi’ne aktarılmak üzere 126.600 TL gelir elde • A “Müzeyyen Senar” statuette edildi. accompanied participants at the mini library and reading section. • Festival alanlarında kurulan yeme-içme bölümlerinde • The playgrounds that colored up the festival had extraordinary genel olarak hazır yemek tarzı and entertaining names. For yemek alanları kurulurken instance, the playground Nilüfer Müzik Festivali’nin allocated for traditional Turkish yemek seçenekleri, kadın archery was introduced with derneklerinden gelen the slogan “Ya Hakk!”. Those gönüllülerin hazırladığı yöresel who wanted to play paintball ve organik lezzetlerden were invited to the playground with the calls of, “Pour your oluşuyordu. hidden atrocities on us,” and

87 armoni harmony

88 89 armoni harmony

• İnsanları doğanın kucağında, those who wanted to experience her şeyin en doğalıyla horse-riding were invited to the buluşturan festivalde, playground with the call of “Atla gel! (Come riding)”. The question katılımcıların kendi enerjileriyle that attracted the participants to kendi telefonlarını şarj the dart board was: “Did you ever etmelerini sağlayan bisikletler hit a bull in the eye?” bulunuyordu. • The festival attracted attention • Girişte katılımcıları karşılayan with its playgrounds and there “Geyikli Kapı” üzerindeki was also a mini-amusement park that is “the indispensable geyiklerin sahibi “Almira meeting place for lovers of Otel”di. Yeşilçam movies”.

• Festival alanında genel • The venue could be reached ihtiyaçlar için kurulan duş ve by private cars and there were tuvalet bölümlerinin yanı sıra also shuttle buses from various kayıp eşyaların teslim edildiği different locations of the city. There were even hourly vehicles bir bölüm de açılmıştı. for those coming from outside the city. • Gökyüzünde, üzerlerine yazılı “vicdan”, “demokrasi”, • Movies were screened at the “özgürlük” gibi kelimelerle open air cinema built at the süzülen balonlar çeşitli festival grounds. bölgelere yerleştirilmiş • Giant screens were placed ve bu sayede birbirlerini so that those who were there kaybedenlerin bu balonların physically but who were thinking altında buluşabileceği about the Turkey – Holland düşünülmüştü. national football match could watch it live. • Festivalde fotoğraf ve heykel sergileri için de bir • The announcements of the festival were made mostly via alan ayrılmıştı. Bu sergilerin social media and almost every arasında bulunan ve geri moment was shared through the dönüşüm atıklarından oluşan social media accounts set up for “Geri Dönüşüm Sergisi” dikkat the festival. çekiciydi.

90 • Festivale renk katan • The festival symbol deer that etkinlikler arasındaki oyun was placed at various locations alanları, sıra dışı ve eğlenceli in the Balat Forest took center stage in many paintings of sloganlara sahipti. Örneğin famous painters as well as geleneksel Türk okçuluğu unforgettable shots of legendary için kurulan oyun alanı “Ya names and icons which were Hakk!” sloganıyla tanıtıldı. then shared on popular websites. Paintball oynamak isteyenler “İçinizdeki vahşeti, gelin bize • The artists who took stage dökün”, binicilik deneyimi at the festival met with music lovers not only during their yaşamak isteyenler ise “Atla performances but also during gel!” çağrılarıyla oyun alanına the signing events organized davet edildi. Katılımcıları dart separately. The participants tahtasının etrafına çeken soru had the chance to chat and ise şuydu: “Siz hiç turnayı take pictures with Korhan gözünden vurdunuz mu?” Futacı and the Black Orchestra, Aydilge, Yasemin Mori, Cihan Mürtezaoğlu, Yemen Blues • Oluşturulan mini kütüphane and Riff Cohen at their signing ve okuma bölümünde stands. katılımcılara “Müzeyyen Senar” • About 100 volunteers and 1500 heykelciği eşlik ediyordu. professionals who heeded the

91 armoni harmony

• Oyun alanlarıyla da ilgi gören gelişme an be an, festival “We are looking for volunteers to participants as the most colorful, festivalde “Yeşilçam filmlerinde için açılan sosyal medya change the head of the world,” entertaining and joyful weekend sevgililerin vazgeçilmezi hesaplarından paylaşıldı. calls of the Nilüfer Municipality in Bursa. supported the organization mekânı” mini bir lunapark with contributions ranging This festival of many firsts kurulmuştu. • Balat Ormanı’nda çeşitli from cleaning to security, brought together tens of bölgelere yerleştirilen hatıra entertainment to feeding. thousands of people with • Özel arabalarla ulaşım fotoğrafı alanlarında boy art, culture and nature. The sağlanabilen bölge için gösteren ve festivalin sembolü • Since the festival was non- festival united people with the ayrıca şehrin her yerinden olarak kullanılan geyik, alcoholic, there was no age limit bonding power of music while özel servisler organize edildi. dünyaca ünlü ressamların and people from all age groups contributing to Bursa as well as came together at the Balat the participants who had the Hatta şehir dışından gelenlerin tablolarını, efsane isimlerin, Forest to enjoy the music and chance to experience hundreds festival alanına kolaylıkla ikonların unutulmayan entertainment. of colorful memories that give ulaşabilmesi amacıyla saat karelerini de süsledi ve peace and rejuvenate people başı hareket eden araçlar popüler internet sitelerindeki • Even though the festival ground in the heart of nature. Balat konuldu. yerini aldı. was not large enough to meet the Forest was home to a world demand and despite the various class musical organization and • Festival alanında kurulan • Festivalde sahne technical difficulties experienced witnessed the coming together throughout the festival, the of musicians and musical styles açık hava sinemasında film alan sanatçılar yalnızca Nilüfer Music Festival became from all over the world in addition gösterimleri yapıldı. performanslarıyla değil, imprinted in the memories of all to the many firsts in Turkey. organize edilen imza • Kendi orada aklı festival saatlerinde de müzikseverlerle akşamına denk gelen milli buluştular. Katılımcılar Korhan maçta olanlar, festival Futacı ve Kara Orkestra, alanındaki dev ekranlarda Aydilge, Yasemin Mori, Cihan Türkiye – Hollanda maçını canlı Mürtezaoğlu, Yemen Blues olarak izleme imkânı buldular. ve Riff Cohen için kurulan imza stantlarında sevdikleri • Duyurumu ağırlıklı olarak sanatçılarla sohbet edip sosyal medya aracılığı ile fotoğraf çektirdiler. yapılan festivalin her anı ve festival alanında yaşanan her

92 93 armoni harmony

• Nilüfer Belediyesi’nin kalkmış, çocuk-yetişkin her Bursa’nın en coşkulu, en renkli anılar biriktirme fırsatı bulan “Dünyanın kafasını yaştan insan Balat Ormanı’nda ve en keyifli hafta sonu olarak on binlerce katılımcıya hem değiştirecek gönüllüler müziğin ve eğlencenin tadını kazındı. de Bursa’ya değer kattı. aranıyor” çağırısına kulak çıkarmak için bir araya Dünya standartlarında bir veren, festival boyunca gelmişti. Bu ilklerle dolu festival, müzik organizasyonuna ev temizlikten güvenliğe, doğanın kucağında sahipliği yapan Balat Ormanı, eğlenceden beslenmeye • Festival alanı, gördüğü buluşturduğu on binlerce Türkiye’de gerçekleşen kadar birçok konuda desteğini ilgiyi karşılayacak kadar insanı sanat, kültür ve doğayla ilklere ve dünyanın dört bir esirgemeyen 100 kadar büyük olmasa ve festival bir araya getirdi. İnsanları yanından gelen müzisyenlerin, gönüllü ve 1500 civarında boyunca zaman zaman ses, müziğin birleştirici gücüyle birbirinden farklı müzik profesyonel ekip görev aldı. ışık gibi konularda ufak tefek bir araya getiren festival, türlerinin buluşmasına şahitlik teknik aksaklıklar yaşansa hem huzur veren, enerji etti. • Festivalin alkolsüz olması da Nilüfer Müzik Festivali, tazeleyen doğaya hem de nedeniyle yaş sınırı ortadan tüm katılımcıların hafızalarına asla unutamayacakları renkli

94 95 armoni harmony

Bursa’nın bu ilk kamp alanlı festivalinin maskotu olarak seçilen “geyik”, doğanın masumiyetini, saflığını ve üretkenliğini temsil ederken; katılımcıların festival alanındaki paylaşımlarıyla bambaşka anlamlar kazandı. “Deer” was selected as the mascot for this first camp-in festival of Bursa which represented the innocence, purity and productivity of nature which gained very different meanings with the shares by the festival participants.

96