"Herçl bire şOrl deste hlmmet l Zebtkir ji xwe re bi mM dewlet Be ceng O cidal O be tehewwir Oet ve şixule mekin tesewwir" -Ehmede Xani-

Kovara YekltLya Rew enblren Welatparezen Kurdistan

DI TEKOŞİNA ŞOREŞGERİDE HUNER ÜWEJE - I - www.arsivakurdi.org ı RE\NŞEN ı

Max Str. 50-52 5300 Bonn 1 /BRD Tel: (0228) 63 09 90

REWŞEN

KOVARA YEKTTIYA REWŞENBTREN WELATPAREZEN KURDISTAN E.

KOVARA KURDT YA ÇANDL HUNERL WEJEYL DTROKT 0 RAMYARI YE

SALE ÇAR CARAN DIHE WEŞANDIN

XWEDT 0 BIREVEBIRE KAREN WEŞANT : YRWK (Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan) XWENDEVANEN HEJA KARTA ABONETlYE BIBIN ABONEYEN REWŞEN Jl KEREMA XWE RE Jl REZKIRINA NIVTSAN: HEJMARA ...... PE VE, Weşanen REWŞEN MIN BIKIN ABONEYE KOVARA REWŞEN

Nav: ...... , ...... HEKE DAXWAZEK Paşnav : ...... , ...... DIN NEHATIBE DAXWEYANTKIRIN, Navnlşan: ...... REWŞEN BIXWTNIN MAFE RASTKIRIN, KINKIRIN, WEŞANDIN AN REWŞEN RE BINIVISININ NEWEŞANDINA NIVTSAN YA SERNIVTSARIYA REWŞEN BIXWAZIN KOVARA REWŞEN E Bank: YRWK REWŞEN BELAV BlKIN Ekram Nassan Jl KOVARA REWŞEN Postgiroamt Köln 3.000www.arsivakurdi.org NIMONE ÇAP DIBIN Konto Nr: 21 21 14- 504

Aboneyen heja, BUHA: 5,- DM/ 20,- SEK TEVLT XEBATEN REWŞEN Bl BIN v1 ci hi dagirin O tevrı kopiyeka 1,- ~ 15,- SFR 1 15,- DKR pele razandina 20.-DM an 35 .-DM 20,- NKR / 15,- FF biş1nin navn1şana YRWK Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejmar 4 - Havin 1990

ROpel 14-15

NAVEROK

RO pel

Name ji xwendevanan re ...... 4 Nameyen xwendevanan ...... 5-7

Serhildana fs mali Axaye Şi ka ki - SIMKO ...... 8-13 ROpel25-28 Helbesta be mi ri n - NERÜDA 1 Dilbixwln ...... 14 - 15 Çar Leheng 1 Osman SEBRf ...... 16-20 Rojek wekl gel ek rojen din 1 Dr. Kurdo H u sen ...... 21-23

Vegera Mal 1 Ş. Bekire Sorekli ...... 24 Mlre evin O dildariye - Melaye CIZfRf - Şerefxane Kurd ...... 25-28 Hevpeyvlnek di gel seroke Komela Mafen Mirovan 1 Gabar Çiyan ...... 29-30

Karwan O şer ...... 31 Ahmey Teml O Lace yi 1 Arekerdox: MarOf Y...... 32 ZEKA 1 J. Es par ...... 33

Di te koşina şoreşgerl de Huner O Weje ...... 34-40

Ni şitimana xwe binase: Merdln 1 M. Bozan ...... 41-43 ROpel41-43 Mihemed ŞExO-Kewekl mişext O sitembar 1 Beşir Botan! ...... 44-46 Kurtebahsek ji jiyana X. Abovyan ...... 4 7-49 Helbest & Hozan ...... 50-52

PirtOka fsmall BEŞfKÇf ya bi nave JENOSfDA DERSIM E ...... 53 Helbestvan e bi n av O deng H EMIN 1 Mahabad Kurdl ...... 54-55 Naven Plşeklwww.arsivakurdi.org 1 M. Şevhat ...... 56-5 7 Ferhengoka Nivlsaran ...... 58

REWŞEN ROpel 54-55

REWŞEN RGpel 3 Kovara Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan Hejmar 6- Zivistan 1991

ne tede vedigevize Cı dijl jl dell­ welate me ya paqij Cı bi rCımet ji Xwendevanen heja veyeke ji mirovahiye re peydadi­ leşker Cı balafiren NATO re kiriye ke ku doza azadiya xwe ya civakl, bargeh. Dixwaze xwlna gele me aborl Cı ramyari bike. Be guman e, di vi şere emperyalizme ye ne Di ve koçbera dawiye de ji we tevgeren şoreşgerl bikaribin matdar de biheriklne. Ev ji aliyekl çerxa 20'an, rewşa dhane ber bi sCıdeke ji ve astengiye biblnin. ve. Le ji aliye din ve, wekl ku me li guhartineke bingehln ve diçe. We mirovahiye bigihlnin roja jor dayl xuya ki ri n, armanca reda­ Roj bi roj tekili Cı pewendiyen di azadi Cı serfiraziye. Di ve debare na NATO ku heza xwe di Kurdis­ navbera rejlmen empiryallst Cı de, we sosyalizma zanistl bi na­ tana Bakure-Rojava de bi cih sosyalist de baş dibine. Nezik­ veroka xwe ya afirandiyar, hilpiş­ bi kin, ewe rawestandina şere me bCın çedibe, ew pirsgirek Cı klnen şoreşgerl derine hole. ye ji bo SerxwebCın Cı azadiye. dubendiyen ku bandoriya xwe li tekiliyen di navbera wan de kiri­ Erdima Rojhilata Navln, a pe­ Bele, karbidesten Tirk en ku bCın, hedl hedl ji hole radibine Cı şemln e ku guhartinen li dhane dCırltaybetiyen mirovahiye ne, da tene çareserkirin. Ev ji aliyekl ve, çedibin bandoriya (teslra) xwe li ku xwe ji alozl Cı tengaviya te de le ji hela din ve hilweşandin Cı ser dikin. Lewra em hlro diblnin dijln biderfnin Cı xwe ji ledanen nexweşiya ku rejlmen pirani Rojhilata Navln bCıye qada şer Cı gerillayen ARGK biparezen, li dewleten sosyalist le rast hatine, cengeke gerim Cı giran. Be gu­ aliyekl şere taybetl xurt dikin Cı li ew jl ji ber sedema alozl Cı man e, qurbana vi şere ne matdar aliye din heya dawiye dergehen tengaviya ku polıtıka rejlmen wan xwlna gelen Rojhilata Navln e. xwe ji NATO re vedikin. Ve polıtı­ tede dijiya, ve yeke F delıveyeke W e beri her kes! gelen hererne li ka wan a ku bi zanebCın bi kar te, berfirehtir vekir ku emperyallzma bin peyan biçin. hlşt ku bi hezaran mirove me clhanl sud Cı fedeyeke ji berje­ bere koça xwe bidin şikeft Cı wendiyen xwe re pekbfne. Le Piştl dagfrkirina Kuweyte ji binerden ku ve zivistane zinaran dlsa jl ev rizandina ku di nava hela dewleta lraqe ve, dellveye­ diperçiffnin. Gelo, ma ji bo çi dewleten sosyalist de xurt Cı ke mezin ji emperyallzma dhanl dewleta Tirk ve nCıçeye belav belav bCıye, di hele emperyalizm jl re peyda bu ku, bi her him Cı heza dike "We dewleta lraqe çeken politik Cı şeweyen xwe yen bere xwe hererne texe bin doliwgerl Cı klmawl baveje ser Kurdistana biguherlne Cı bi şeweyeke nuh daglrkeriya xwe. Bi hiçeta alaziya Bakure-Rojava.?!" Ji ber ve se­ xwe derine hole. Xellce, lro emperyalizme bi heza­ deme ye, lro gund Cı gelek baja­ ran leşker Cı bi sedan, tang, top Cı ren Kurdistana Bakure-Rojava Çawa be jl, hilweşandina sos­ balafiren xwe xistine hereme. Ev vala bCıne. yallzma hemdemi qezenceke Cı şanf dike ku xwe ji bo weha mezin bi dest emperyaliz­ xuya şereki hln dorfirehtir Cı xurttir Di encame de em dikarin me naxe, çima? Beri her tiştl tu amade d ike. Dfsa jl, ne emperya­ bejin, ev şer bi çi merc Cı şe­ ziyan Cı ledanen mirine negihane lizm ne dewleten giredayı we weyan dibe bila bibe, ne şereki sosyallzma zanistl Cı tu caran jl a F n pirsgireken hererne çare• matdar e. Şere emperyalizme ye, nagihine. Ev sosyalizm mina hl­ dikari ser bikin. Her çendl ji dest wan armanc je rawestandina tevge­ meke ku naye leqandin Cı tu kes were we probleman xurttir bikin. ren netewl yen di hererne de. nikare pe bilize maye Cı we biml­ çareyan ji dubendiyen Olsa em dibejin, ne emperyallz­ ne jl. Ji ber ku bi xwlna milyanan Yen ku re biblnin, dlsa gelen ma Cihan! Cı dewleten giredayl, kes hatiye avakirin. Ne bi hesa­ heremi Rojhilata Navln in. Çawa dibe ne rejlma Seddam a faşist Cı ne jl niya ku sosyallzma hemdemi pe bila bibe, we ev guhatinen ku çe metingere Tırk e hov Cı dirind. hildiweşe, pe te llstin Cı li gora mezin ji tevger Cı Armanca me ya peşemln Cı paşe­ armancen gel naye bi re ve birin. bibin dellveyeke şere ye rizgariya netewl re mln Kurdisatneke serbixwe Cı Sosyallzma hemdeml, ya ku teye me peyda bikin. azad e. Heya mirine em amade hilweşandin ne ya gel e, le ya ne ku Xwlna xwe ji bo pekanina kesan e. Ji ber ku metingere Tirk e ve armance dilop bi dilop peş­ Li virwww.arsivakurdi.org mirov dikare beje, sos­ xwlnmij Cı faşist, şere me ye keş Cı diyari bikin. yallzma hemdemi ya ku berje­ rizgariya netewl birawestlne, gel Heya hejmara be wenden rejlmen karbidest dipa­ bi daxwazen xwe yen daglrkerl birninin di xweşiye de reze, roj bi roj ber bi mirine ve re mijCılbike Cı ji armanca serxwe­ diçe. Alaziya ku niha tevayl dha- bCın Cı azadiye bi dur bixe, lro xaka RE WŞEN

REWŞEN ROpel4 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejirnar 6 - Zivistan 1991

Nameyen xwendevanan •

Ji hevaıen Yekitiya Rewşenbiren Kovara heja REWŞEN Sirayen deıaı ohevkaren WeJatparezen Kurdistan re REWŞENe Weki hun dizanin ku pirtukxana me , Bibli­ Hevalen heja, otheque de l'lnstitute Nationale des Langues Va ez daxaza we tinime ci. Min helani et Civilisations Orientales 1 Pirtukxana Amüj• niha ji we tene hejmara 1-e ya Kovara geha Netewi ya zirnan Oşaristani yen Rojhi­ weye delal sitendiye. Le bawer im, hüne heya ni ha çar hejmaren kovara REWŞENe lat, ye k ji mezintirin Okevintirin pirtukxanen yen din ji bi re bi kin. gihane desten min. Min ev kovar bi dileki Firensa ye. Gelek pirtük bi pirraniya zi­ Haya me li we piri-hindiki hey~. Beri germ O bi çaveki rexnegiri xwend. Beri manen cihane di pirtukxana me de peyda di­ çend meha ji BBC hevalek li Erivane her tişti dive ez oojim, ku di riya serx­ bin. fılmek dikişand ser jiyana hemü kurdan. webün O azadiye de, li ser xeteke Hun dizanin ji ku ji niveka salen 40 de , Ew bi koma xwe ya sinemakişandine hale şoreşgeri O bi bir O baweriyeke aza, da­ beşe kurdnasiye li Zankoya Sorbone li vi we­ mala me ji Oli ser mesela kar Obare we ji mezirandina YRWKe gaveke geleki giring late me, Firensa, hatiye ava kirin. Gelek min pirsi. Min ji çiqasi ku zanibü gol ü Obi rümet e. xwendevanen me hez dikin ku kovaren kurdi wana hilgirtine nava filme. Nave wi xorti Ew reça ku YRWK daye ber xwe Oew li ba me peyda bibin. Em linine bira we ku Ahmed Cemal bO. Ew bi esle xweva hind prensiben ku dipareze, ez wan di cih de O kovaren kurdi - le ne tev - weki Gelawej, e, le Londone rüdine. rast dibinim. Di bir O baweriya min de, Hawar, Roşinbiri NO, Ronahi, Kurdistan, Hevidar im ku hüne çend kaselen dive ev reç prensib ji aliye hemü ro­ o Karwan, Ohwd. di pirtukxana me de hene. stranen Koma Berxwedatie Oçend fılman nakbiren kurd ve bene parasli n Oji bo wan Veca, eger hün bişen Kovara xwe ji hejmara ji bi re bikin. tevger Oxebat xurt bibe. YEKE de, an ji ya dawiye de ji mere tim Daxwazen we hebin, yeko-yeko minra Weke ku hün ji dioojin bare yekitiye ge­ bişinin, em spasdaren we ne. Wiha, we ji binivisin, eze anegori karebuna xwe lek giran e. Milkirina vi bari ji bo her ro­ xwendevanen me re ji pirr hesan be ku beşe binime ci. nakbireki kurd delameteke netewi ye. kurdnasiye li Firensa peş de bibin. Em Belki ez pişti çend meha, saleke dine Bi ve baweriye ez dixwazim ji bo xurtki­ heviya peşveçüna xebata we dikin O rez O beme Almanya, wi çaxi eze we ji bi bini m. rin O peşvebirina şere netewi, ji bo para­ silaven me yen germ ji we re hene. Sertirazi O peşketina we daxaza dile slin O peşvebirina ziman, dirok, weje O mine. pişeya kurdi mil bidim we O di nava LE BIBLIOTHEQUE DE L' ECOLE DES Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kur­ distan de cih bigirim. Bi silaven jidil, LANGUES ORIENTALES Biraye we germin Oşoreşgeri... De la Seetion Kurde TemCıre xerıı MOradev Jiyan Olek L'UNIVERSITE DE LA SORBONNE Seroke Para Abori ya Rojnama 1 Çiriya Paşln 1990 NOUVELLE PARIS - FRENSE • RiyaTeze- REWAN 1 USSR

HemO beşdar Oendamen Yekitiya eniya bave xwe kim ez rast dibejim.' Hişyar kirin, Hişyar gote jina xwe, 'tu here male Rewşenbiren WeJatparezen gol 'mire min, kani bide min eze herim.' Mir eze herime mala miri.' Jin çü mal OHişyar Kurdistan -YRWK, ez silaven rabü alek daye O Hişyar ala xwe girt O beri çü mala miri. da geliye bi tirs O zor çü gerı O hate giha Hina civin belav nebüye. Hişyar silav da şorişgeri ji we re dişinim deve şikette. O rünişt. Mir gol 'te bir çikiland ala xwe?' Şev reş Otari çü heta nive şikefte Orahela Got 'bele mire min.' Bes mir bala xwe Rewşen kovareka pir Mja Odelal e. Bi kevir ku ale di erde de bikute. Bala xwe daye ku Hişyar bekef e. Mir got, çima tu xwendina Rewşene re em geleki teri zi­ da ye ku dengek ji dawiya şikette tete. Hişyar bekef i. Belku tu tirsiyayi. mane kurdi dibin. Ez dixwazim çirokeke Hişyar gol, na pesna xwe da, got 'ez Hişyar im, bave Azad mire min. Ez natirsim O hikayeta mire ne tirsiyame. 'Bes Erbile [Hewlere-R] im. Ew ki ye' O dest avete xencere ü ji ber eger mir peymane bide, eze bibejim. Mir binivisinim ji xwendevane Rewşene re. Hi­ xwe kişand O çü da-wiya şikefte. Bi denge got, peyman ji te re be beje! Hişyar kaye weha hatiye bihistin. mese­ Hişyar re jinek ji dawiye şikefte bersiva la jina xwe Okure mir gote wan. Mir got, Mi re Erbile şeveke derket dere male bala Hişyar da got 'Ez im.' Hi~yar bala xwe daye ma ev tişt rast e? Got mire min, bele rast xwe daye ku şev pir reş Otari ye O baran ku denge ji dawiya şikefte hat, denge maliya e. Mir gol aferin hOr hOr ji we jine re. Ez çave we dibare. Vegeriya xani Opirsi: 'Geli wi bi xwe ye. Got 'keçe çi kare te heye li vir?' maçi dikim. mirovan! Ew kure ku rabe here namusa Kesek heye ku işev here geliye Pireke got 'kare min heye ez halim, ma tu ela min, ew ne kuremin e. Were destemin jer Owere?' Gelekan gol, 'bele em dikarin çima hali?' Hişyar şaş ma. Got 'keçe şole min keça xwe da te. Hişyar got, Min qebül herin, ma çi heye.' Mir gol 'eze tişteki ji we min heye ez halim. Got 'şole xwe bibeje ka kir keça te Omin car di da te. Mir gol, re bejim, heke we pek hani eze keça xwe ev çi ye?' Got 'mesele mir e.' Hişyar gol ka çi ye. Got mire min, ew jina wani baş Obi bi xeml Oxez bikim Oji we re binime mala veca şole te çi ye?' Jinike got 'mero, pişti tu namus tıeja ye ku we Odilaneke ez yeke binime ser O ji ji we re pekbinim.' Mirove çüyi mala mir, kuremir hale mala me Odest hewi bila keça mir li we dere bi xwe be? Mir got, hemikan guh bel kirin, gotin avete namusa min. Min xwe je xilas nekir. Welleh na, keça mir ne hejaye neynükeke 'kerem bike mire me ... · Mir weha got: Min rabü raheşte dasa dara O li sere wi be we ye. Hişyar çü mala xwe Okure mir çü ji 'Kese ve ale bibe geli O şikeftek li were namüsi da Omir. Min got, bi xwede e~er mir kise xwe. heye, tede biçikiline www.arsivakurdi.orgO were paşe eze he­ bizanibe min kure wi kuştiye, we ew jı min O Hikayeta min dawi pe hat. Hezar silav li rim meyzekim ku wele be eze keça xwe bi­ mere min bikuje. Min rabü laş6 wi qet qet kir ser şehiden Kurdistane... O biji PKK, dime wi meriye wusa.' Keseki bersiva mir Oxiste tür Oani ve dere ku ez ooxime erde. ERNK OARGK. neda çumku ew şikeft geleki bi tirs O xof Va ye tu ji hali. Sedama hatina min ev bi xwe Biji serok Abdullah OCALAN bO. ye.' Meriyek xort bi na ve Hi şya~ rabü ser xwe Hişyar rabü ji her du çaven we ramusa O 01 - 01 ·1991 Ogot 'mire min tu rast dibejl.' Mir got 'bi her du hatine ber bi male. Pişti neziki li gund Abdullah

REWŞEN RUpel 5 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejirncır 6- Zivistan 1991

Dersandina Ezmani bü? e bi xwe ji behaneke derheqe gele kurd da Deste tewqeye iro ku em herdu bidine diket. Çimku peyva 'rewşene ya pir belav e hev 1 Çend sal Ozeman in di xirabjin em di Di hejmara 4 a kovara REWŞENe de Oeger bawer neki fermo pirsyara şivaneki gel hev 1 Dunya bi xwe dewran e bizan geh nameyeke nivisevaneki zirek Obi zever, kurd bike! Ger em peyva 'rewşen'e roj e geh şev 1 Geh tari O duman e O geh heval Perwiz Cihani hatibO belavkirin. Di şirOvekeyn Obizvrinine, de diyar bit ku pey­ rewşen O nOr e ııı Ji bo ciwani O zelali O we nameye de hevale nivisevan dilinen veke kurdiya resen Oxweşik u delal e Ome betem Omiji, ji ev nimOne hene: xwe li ser rewşa belavkirina kovara ji kesi wernegirtiye Ocilke kurdi me bi zora - "Gul rewşa bihare ye." Anku ciwani O REWŞENe dabO xuyakirin. ne kiriye ber. Weke kak Perwiz bo çOyi. .. şengiya bihare bi Qulan e. Hejaye goline ye ku heval Perwiz Gelek nivisevan e~er peyveka kurdi dibinin - 'Azad rewşa dıwanan e!" Miroveki tira­ Cihani hozanvan O çiroknivis, leger O ew peyv her bi we ramane di zirnaneki di neker ObeşOş OrOgeş e. Dilen bi xem Oko­ vejankareki pir bizax e Ohemi der~eMn da dibinin yekser tingijin O oohna wan xwe van dikeninit Oteven xem Ojana ji ji ser di­ çanda kurdi kutaye. Bi zireki u bi li sere milet wan didit O rasti li ber berze lan direvinit Ji bo bar anku kawdan ji ev jehatibOni, peyva westiyan di hizra wi da dibit edi hizra xwe nakin o di pela şaşiye nimOne heye: koçer O mişexit bOye. Lew ji dil O birijdi werdibin. Bi hizra wan ev peyv ne kurdi ye. - "Rewşa me kurdan pir xirab e." Anku xwe avetiye meydana çanda kurdi O Hemi şiyanen xwe terxan dikin ji bo qeri­ hale me geleki nexwş e... bOye stereke geş di ezmane toreya sandina ezimani. Lew iro dibinin gelek Ji nimOneyen çOyi diyar dibit peyva kurdi da. Heviya serkeftine ji wi ta dix­ peyvan dartiraşi O lerıg O nekehi ketine di 'rewşerte ji peyva 'rewş' a kurdi hatiye. Ne wazin. nav zimane me da. Her nivisarek bi keyfa ji farisi weke kak Perwiz te9ehişti! Werine em da pekve guh bidine Per­ dile xwe peyva daditiraşin. Koliren peyva Me hivi heye ku niviskaren me we xwe ji wiz Cihani ku derheqe peyva 'rewşerl e kehi Odelalli ezmane me kOvi di kin. qerisandina ezmani bi dOrexin. da çi ji me ra nivisiye? Perwiz dibejit: Perwiz Cihani ji ketiye şopa nivisaren me Ji bo helbijartina nave 'rewşene ji, ji bo "Gotin O peyva 'rewşen' e ne kurdi ye, behis je kiri. Ewi ji nekir nemerdi işkeka di kovareka kurdi ew bi xwe efirandin e O ku we ji bo kovareke kurdi hilbijartiye. li qerisandina ezimane me zade kir; dema nişana jireki O birtiji O zimanzanine ye, li Di kurdi de ron, ronahi, ronaki, rojen he­ goti peyva 'rewşen' ne kurdi! cem serniviseriya kovara REWŞENe. Bi ne. Lew çi kurdek peyva 'rewşerle bi kar Weki roja nivro xuya ye, peyva 'rewşen'e rasti ji iro di govenda rojnamegeriya kurdi nahinit. Ev peyv (reyvşen) peyveke farisi kurdiyeka resen e O hiç girectanek di gel da guleka pir behindar Odelal e. Her berpe­ ye, ku li Kurdistana lrane bi kar dihet...' farisi nine. Di kurdi de peyva 'rewşen'e van reke we, mizginiya bihareka geş didite Ji paragrafe diyar dibit ku heval raman Opejna didit; ciwani Ozelalı Obetem xandevanen xwe. Me hivi heye, we malba­ Perwiz wisan peyva 'rewşen' gehiştiye, O min ji her wisan ankO kawdan ji didit. Di la kovare bi ser hemi kend O kospan ser­ ku peyveke ne kurdi ye Obelku peyveke hindek ciyan da ji rpnahi didit weke hozan­ kevit. farisi ye ... Me ji xwe re ji wan wergirtiye! vane navdar TıREJ di hozana xwe ya Muhamed Çelki Bi ve çende ji narawestit belku dioojıt çi pirşeng O bi nav O bang di 'Bilbile Dilşadi' (1): Kovara REWŞEN, Hejimar 2, rüpe/3 kurdek peyva 'rewşen' bi kar nahinit! Ev da bi kar haniye:

Derdimandina Jina Rewşenbireki bere xwe bidime metbexe, şiva wi hazir li pir radibO Omin bi dijwari xwe digirt ku ez ne­ ser mase dahenim, çayeka germ ji peginim! dim der. Ji kerba bira bave re, kuremin deste Ew mal dide xwe ku bipirse ka di nava roje diya min gez kir, ku eyar di nav diranen xwe Çaven we tiji hestir bOn Oji gewriye gotin de çi li mal çe bO, çi çe nebO. Le hema mafe de gihande hev. Li zaroken xuşk O birayen bi zore derdiketin. Gote min: "xwazi min min nine ku ez bizanibirn wi çi dikir, çi ne di­ min dixist, pore xuşka min a canik li deste xwe yeki tirk, ereb, ecem kiribOya O min evi kir. Piri caran ji li sere zimen bi çend golinen daland. Rewşa me ya abori ro! bi roj şOnde kurd nekiribOya!" Ez mat mam. Çaven min kurt bersiva min dide Oyan ji bere xwe dide diçO. Malxoye min, xeber li pe xebere O bi likiri O kesereka kOr kişand O çıroka xwe televizyone Oçaya xwe vedixwe. Yan ji kova­ ber9eran ji min re dişand ku ew nikare ooyi me wele berdewam kir: "Tışte ku min diliye Oez reke faşisten tirkan, ne yeka kurdi dike. bimıne. Ev tişt hemO li sere min bOne kom Oez dibinim, bila kOçiken sere sergOyan ji Dive ez li hember ve rewşe, xwe bigrim. nesax ketim. Doktor gote min: 'Tışketi te tune nebinin. Ev neh salan me ne ku em bi hev Eger ez oojim "lam Ocim" we bibe şer O bi ye. Nexweşiya te nexweşiyeke esebi ye. Dive re zewicandi ne. Me bi dile xwe ji hevdu ki­ destek kotek kuta bibe. Çi ye? Got, rew­ tu xwe aciz neki! Dema behna te teng bibe, du ribO. Wi kurdayeti O yekbOna doza me O şenbir e, berpirsiyare rewşenbiran e! Vi meri ji van heban vexwe O di hundir de nemine. doza Kurdistana zeftkiri hildaye ser milen mala min li peş çaven min reş kiriye Odunya Derkeve ber bi dereka hineki bimeşe, bila xwe, le bi kemani ji her deh panzdeh rojan li sere min kiriye tara oojinge! Ez pir dixwa­ behna te fıreh bibe Oxwe bi tiştina din ve mijOI careke destek kotek digine min. Bila çaven zim ji ve jiyane rizgar bibim, le hema kura bike.' Xuşka min a canik di male de şet Omat wi birijen Odi mista min kevin! Kurdistana min e tek ustiye min badaye. Li EwrOpa, her ma ji gotinen doktor O bi mesela min agahdar zeltkin dibine O zorkariyen zordar dibine O kes li xem Oqisaweten xwe ye. Kes ne vala bO. Dile we pir bi kure min dişewiti, ku çawa xwe ji serok O berpirsiyar dibine O hina ji ye guhe xwe bide derd O kulen hevale xwe ew zaroke weke feriştan bere bi bere dibe ho­ baweriya wi ew e ku; jin jin e Omer mer e! ye dine. Komelen jinen me ji weki komelen vek. Şireten xOşka min, rewşa kure min Ober­ Ev bO heft salen me ku em li EwrOpa ne. jinen xelke ji tune ne ku em derd Okulen xwe ger Osozen malxoye min hiştin ku ez pişti çar• Mafe min a dakatina bajer bi tene tune ye, ji hev re rez kin O~e ji wan re bibinin! Le bi penc mehan, careka dine li 'zindana xwe' ku ji xwe re şermeka mezin dibine ku nezaniya xwe eme hin ji hev re bikin çirok O vegerim! Niha va ye tu dibini, em bi hev re tekeve metbexe. Pişta xwe dide qaryole O medi hev kin Owisa şevooriken xwe pe der­ ne. Şer O dawiyen me berdewam in. Ev qedeha xwe ya vala Oli peş mevanan ji Obi bas kin. çendeyek e li min nexistiye. Le tişta dişkine O pozeki bilind beyi ku hema xwe bilivine des ı Ez çOme welet diya min pirejinek e. Min ez ji heban vedixwim. Derketina bi tene ji bo direje min dike O dibeje "dagire!" Heya ku nexwest ez derd Okulen xwe ji we re bikim min qedexe kiriye. Kura me ji ji ber şeren me ez nesax bim ji Ocurna feraqşuştini bi rojan weqiya ser litire. XOşk Obirayen min her kes bi xwe de dimize. Kurik diooje bave xwe 'Eger tiji diminewww.arsivakurdi.org O hema deste xwe jı naveje. Ji li mal Ojin Ozaroken xwe de ketine. Yana ez ji dema mezin bibim, eze li jina xwe xinim O ber ku ji xwe re şerm dibine ku merek li ber sere kesi ji kesi re ne vala ye. Min pir kulen roja di ne ji baqek gul je re binim!' curna feraqşuştine raweste Oferaqan bişo. xwe da ser hev Oda berhev Omin ne da der. Dibejin: 'Jin nive civate ye.' Engels ji Hema qedeha ave ji nade dest min! Sere Min gol bila ez ji jinbira, xizm OGiranan re ne­ dibeje: 'Tu xer di we civate de nine, ku eger sibe ji mal derdikeve Odema şive vadigere bim çirok. Ye dile xwe xweş bike ki ye? De nive we koleye metbexe be!' Napolyon ji male. Ji min dixwaze dema ku xirtini bi oojin heyf li caniya we ki ye, 'keç8 binere, ca dibeje: 'Dayik bi deste raste dergOş o bi kilila deri ket ez li pişt deri amede bim O bibihise li EwrOpa ne Xwede zane meren deste çepe ji dunya dihejine!' çaketa wi ji dest bigrim Ope re, dive zO ez wan çav bardane keçiken ewrOpi!' Kela min Zin

REWŞEN Rüpel 6 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar6 Zivistan 1991

Gum, xuş, gum, xuş ...

Ava newale xuş-xuş Marandane pe hev fişe-fiş Dijminan girte ser me Henas teng bü, me hilekiş Wuş!wuş! Her çar aliye çiye huziya Kevir ü kuçked giran U ciye xwe man Daketin merok ü berok Disa, çiya huzita Hatin, tev de bune serok Ji beraki de büne peya! Peya, peya, hey peya! Siya, siya, sibera keriya Keriyed serdest bi te diçiiriya Milet, kuflet, li aliye dine, dizeriya Lo keyaye peya , peyayii keya! Her çar newaled çiye tene hev Gum, xuş, QUm, xuş ... Peya me, çıkeya me! Gotined min çiikiri ne Ci bela me! Pişta min waqasi pan e Çi pira me! Nexweşiyek e ketiye cane min Pe püç büne pe ü pişta min Sere min bixwe, naçe ji cane min Girfiyen cenga azadiya kurdan li zindana Amede Ez diminim peya heya heya! Zend ü miled min xurt in Can dost. .. mane wi hatiye qedexekirin, keda wi tete E baran e, ne male kurd in talankirin, ji 7 heya 70 sali, ji bo şerefeke Loma •. büme peyayii peya m_e~in, .~e;iy~ nav? şer Ocenge. Li hevberi Na, mın xwe kiriye peyaki sewi Di welate me de taribOn, bi zanistiyeke Be gel mame, gel ji min revi hemdemi rohni dibe. HişyarbOna netewi ye ıı, dıımıne da9ırker bi hezar awayen şer u cenga taybeli u bi alikariya piştgir Ohevx­ P~yaye peyayii bebiha roj bi roj geştir dibe Orekxistina geli xurttir ebatkaren xwe yen imperyalist, iro dixwaze Mın nave welat dibe. G~l~ m~ bi peşengi O serokatiya v~ cenge ve~irine Og~le me bi careke ~r Xweş e çoleka wiha! xwe ve gıredayı ye. Ev çend sal in şere Peşiya min da büne ser ve reye serxwebOn Oazadiye bi jehati-bOneke me­ bık~:. . ~~de~gmayı_na _imperyalizme, Wan seri dan i hovıtıya lı dııı gele me tete we wateye ( ma­ zin tete ajotin. Ve care, me hilani neye ) ku, ew ji şerik Di 15'ye Tebaxa Derdest e, le bi me xweş e Obeşdaren dijmin in. 1984'e de, gele me Em ling deynin li şone Gele me di gunden fişenga peşin li hevberi Çi ye me ji Xani? stütewandin O koletiya xwe yen şewitandi Ci ye me ji APO? xwe ya dür O direj te­ de, de sala nuh bi Em genime xelke dikin sapo heta ku ... qand. ji 15'e Tebaxe o serkeftini derbas Dixwin perçak nane pako heta ku .. . vir de, salen derbasbOyi bike. Miroven me yen Dilan dikin, dilizin, kako, heta ku .. . bi fidekariyen mezin O ku hatine koçberkirin Xebate dikin, çako, heta ku ... berfireh tiji ne. Her weha (nefi O sirgOnkirin), bi Em parse ji dikin, malxirabo, heta ku ... ji bo salen li peşiya me, hesreta erde bav O Kurt, ji beraki de, gele me xurttir amade kalen xwe dikevine Me xwe fırot ji, birako, heta ku ... ye. saleke nuh. Me li Çaldirane motik çiikir heta ku ... Sala 1990'1, ji seri heya Disan bi hezaran Me lisede nozdan komik çekir heta ku ... miroven me di bin tir­ Me li Sevre komik çiikir heta ku .. . dawiye, bi rekxistin o Me li Siwase ji xira kir heta ku .. . disiplin, bi lehengi O bi sa IMan Ohingavtine de derbasi sala nuh P'iran rabü xwe komik kir heta ku ... serihildanen serkefti ha­ Agiri, berfa me le bari heta ku ... liye dawianin. Gele me dibin. Le hişyarbOna ne­ Ro hilat Nivro kombün çe bü he ta ku ... ew doza xwe ya maldar Bakur • dür! dür! • O meşru, li derveyi welat tewi O civaki ya gele me, di gel cenga wi Keyayen peya ji, li nav neteweyan derx­ Bün • yuzbaşiü çawiş • ya matdar heye. Gele istiye hole. Bang li miro­ Bazar~ wan • ço, hiş, ço, hiş • me de sala nuh xurttir vatiya peşverO kiriye, ji Peyayen keta bo ku berpirsiyeriyen hembez bike. Bün • efser u serheng • xwe bi cih bihenin. Ew Sala nuh ji bo gele Hevsar bi xwe ve xistine, • kered peşeng • www.arsivakurdi.orgme Oji bo hem Omiro­ denge ku li hevberi politik - - Rengerew~enbir; rengaserok 0 politikayen dijmin en lhsan GEDIK vahiya peşverO rohni O piroz be. Rojen Bazdan, bun • Monsieur • ü • Sir • qirkirin Ojiholerakirina gele me bibihise o azad Oronak yen me hemOyan bin. Meyik büne, P!~tgi~iya g~l~ m_e _bike. Ew qirkirinen ku li Hin büne peya, hin büne mi, dııı mırovahıye dıhene kirin, li hevberi wan ihsanGEDiK • Diplomasiye ·bi GUR re dikine! raweste Odenqe xwe bilind bike. GHigeha Meletiye likeki ter, yeki birçi! Heta ku ... . Ew gele ku ıro di welate xwe de ji kesa­ 19 121990 nıya xwe ya netewi hatiye beparhiştin, zi- Alrto . 23 09 1989

REWŞEN RCıpel 7 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

Ser bildana Isınail Axaye Şikak- SIMKO 1921-1930

i dema cenga di navbera osmani ji bo rüsan be ü başür ji, ji bo ingilizan ... beri zayine, bi 600 salan, yen hexa­ ü rüsan de ya ku di salen 1828 Di navbera her du hereman de, menşiyan bü ü niha li bakure bajare ü 1829'e de derketibü, tekiliya heremeke beali hebe. Şiraze ye, tine bi ra mirovi. kurdan bi rüsan re çebüye. Ji we Di sala 1909'e de, rüsan piştgirtina · Ji ber ku şah e ecemistani ji kurdan di­ deme ve, ku bi hazaran miroven şahe Ecemistane kirin ü Azerbeycan ü tirsiya, sala 1907' e biraye Simko, Cafer kurd, ji ber erişen leşkeren hov en tirk, bakure Ecemistane bi dest xwe ve an in. Axa, bi riya karbidesten Tebrize, vex­ reviyane ü çüne we dere. Bi taybati ji, We deme, mire kurd lsmaile Şikaki - wendiye hevditineke kir. Li we dere, li gel ek kurden olezidi reviyane ü di Qafqa­ SIMKO (1875-1930), hebüna rusan di Tebrize, bi xinizi Cafer axa kuştin. Ev siyaye de bi cih ü war büne. Pişti ve Azerbeycane de nepejirand ü li diji wan büyer bü sedemeke ji sedemen rabüna rewşe, rüsan ve hererne xistine bin zora ü hakimen farisan bi 3000 suwaran rabü Simko. Le ne weke ku dirokzan dibinin; xwe. Kurden ve dere, bi vi awayi, xwe di şer ü seri hilda. Le bele, di bin hikariya tene tolehildan ü xwinretin di mejiye vir de parastine. Le bele, ew piştivaniya (tesir) rewşenbire kurd, e bi nav ü deng Simko de hebüne. Simko Axa, nola kur­ rüsan, bi sereken elen kurden di wir de, Ebdullrezzaq Bedirxan de ma ü nerina deki gernas dit, ku eger toleya biraye ji bo armanceke ramyari bü. Xuya ye, ku xwe guhart ü bi çaveki din li rüs niheri. xwe hilnede, we di rojen dahati de wı ji rüsan di sedsala XIX'ye de, dixwestin Dema ku hikümeta tirki ya nüavabüyi, bikujin. Kurdistane ji xwe re bikine dagirgeh. ji şere Balqane reviya ü tekçü (1911 - Ebdulrezzaq Bedirxan e ku di maleke Dema we cenge, gel ek ji axayen Kurdi­ 1912), di bakure Kurdistane de kurd a welatparez de mazin bübü, stan e, ketin bin deste rüsan. Ji wan de­ hişyarbüneke newqi çebü ü ramana Kur­ rewşenbireki geleki mezin bü. Tekiliya man ve, kurden olezid ü ermen, ketine distaneka serbi-xwe derkete meydana. wl bi hozanen mina Haci Oadir Koyi, Ev­ bin otoriteya rüsan. Dema ku rüs ketin Ev yek ji bo Simko ji piştgiri ü heviyeke dilhime Hekari ü gelek kesen din en herema Bazide, peyaya kurd Yezdan mezin bü. Hişyariya wi ya netewi xurt kir. zane re hebü. Simko axa bi çaveki me­ Şer, ji bo ku bikaribe tirkan ji Kurdistane Di we deme de, li bakure Kurdistane zin le dinfıri. Pir je hez dikir, le li ba tir­ derine, de alikarl ji rüsan bixwesta. serihUdanan destpekirin. Sert, Xerzan, kan weke dijmıneki dihate naskirin. Çawa ku Yezdan Şer, li diji tirkan, rüs ji Botan, Şörwan, Mardin, Nisebin, Cizir, Hevditina Simko axa ü Ebdulrezzaq, xwe re kire pişt, her wisan ji, Ubeydullah Farqin ... U eriş çüne ser sazi ü ava­ hevkariya zor ü zanine nişan dide. Eb­ Nehri, dema beri serihildana 1880'e, hiyen tirk. We deme, ingilizan ji, bala dulrezzaq doste bave Simko bü, hikariya pişta xwe dabü rüsan ü li diji hovitiya xwe mina rüsan kişandin ser Kurdistane (tesir) xwe ji zü ve li Simko axa kiribü. ıngilizan seri hildabü. ü xwestin tevgera kurdi bi dest xwe ve Dr. Celile Celil tine ziman, ku di salen Rohilata Kurdistane, ji aliye platforme­ bini n. 1912 - 1913' yi de Simko axa li gel Eb­ ka stratejik! ve, xwedi ciyeka geleki Leşkeren tirk, bi hoviti §Oreşa kurdan dulrezzaq Bedirxan komeleyeke kurdi ji pewist e. Ne tene ji bo kurd ü faris ü tir­ pelixandin ü weran kirin u kuştine zora bo hinkirine li bajare Xoye ava kiriye. Ar­ kan, le ji bo hezen kolanyalist ji. Di rohil­ wan bir. Geleki merxasen kurd bi serbi­ manca komeleye; avakirina dibistanan, ata Kurdistane de, her du bajaren kurd lindi çüne ber kendiren daleqandine. derhanina kovar ü rojnameyan ü seroke en mezin, Karmanşan ü Erdelan e. Melle Resüle Qehreman, dema ku çti ve komeleye ji Ebdulrezzaq büye. Disan geleka kurdan, di bajaren Leri­ ber bene darvekirine got: "Baweriya min Ebdulrezzaq pir dil dikır ku tekiliya stane de dijin, ne bi kemani li Azerbey­ heye ku de gele kurd ji zordariya tirkan kurdan bi rüsan re çebike. Bi riya kome­ cane ji. Hey~ kurd li hi nde ciyen din en azad bibe". leye, bi hinek rojhilatnasen rüs re peyivi. Ecemistane (lrane) ji diminin. Em vegerine ser Sirnail Axa. Simko di Ji wan xwest ku çe nda kurdi, toreya gele Pişti avakirina alayen Hemidi, rüsan, ji jiyana xwe de, ji gelek büyeren li hererne kurd wergerinine ser zimane rüsi ü ye demen bJlre behtir, bala xwe dane Kurdi­ poside wergirt ü bi taybati ji, bi kuştina ewrüpi. Ji bo ku komele xurt bibe Simko stane. Edi li ser gele kurd nivisar biraya wi ye mezin Cafer Axa. Biraye wi alikarl di-civand. u bi van peran komele nivisan-din, nüçeyan belav kirin. Di bi deste Moxti Şemse, ku we deme qer­ bi peş di-xist. Gava ku komeleye dibi­ destpeke de, bi riya Mzen leşkeri, tekili ale Azarbeycana bü, hate kuştin. Moxti stan vekirin, nüneren evrüpiyan bi den­ çekirin ü di pişt re ji bi riya rojhilatnasan Şemse kure Şahe Ecem bü. Cafer Axa, geki bilind li dij sekinin. Gelek gotinen kurd dane nasandin. We deme tirkan sereke ela ŞlKAKAN bü. Şikak yek ji pis ü dijün li ser Simko axa derxistin ü ji politika xwe ya li diji kurdan guhartin. elen Kurdistane yen bi nav ü deng e. xelke xwestin ku kes peran nede Simko. Leşkeren xwe, li gel hinek caşen kurd Dema damezrandina Komera Meha­ Nokeren Tırkiye ü yen Ecemistane bi şandin Mehabade.www.arsivakurdi.org Gava ku ditin rüs dix­ bade, ev el xwedi 40 000 mirov bü. Di hev re geriyan ü li diji Simko bangeşi wazin xwe di Ecemistane de bi cih bikin, navb~ra bakura Silemani ü rojavaye (propaxande) kirin ü dixebitin ku kurdan sala 1909'e, hinek le~keren din xistine ~ola Urmiye de, bi war ü cih büye. Şikak li dijı Simko rakin ... Digotin "Simko dix­ rohilata Kurdistane. Le, di sala 1907'9 jı 5 paran e; şikak, şikofti, mukri, şaweli waze kurden misilman bike filleh!" Eb­ de, meha tebaxe, rüs ü ingilizan biryar di (Şah Weli) ü Botan. Weke ku dirokzan dulrezzaq ü Simko ji bo destpekirina nava xwe de standibün ku imperatoriya dibejin, ku zima,pe mukriyan zimane xwendine ji xelke re axifin nameyak bi farisi di navbera xwe de par bikin. Bakur dewleta Midi bü. Ela Şikakan ew nexşen nave gele kurd hinartine Qeysere rüsi, li ser diwaren bajare Pirsipoles, en ku bersiv ji aliye Wezire derve ye rüsi ve

REWŞEN Rüpel 8 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

hat. Te de vekirina dibistane hate sipas­ Di dawiya sala 1912'ye de gava se­ seri diman. Nave we listike kiribOn kirin. Bi rastl dostaniya Ebdulrezzaq O roke leşkere tirk derbas bOye rohilata "bezina kurdan". Simko ji demeke zO ve ye. Bave Simko Kurdistane, bi armanca bicihkirina Ebdil­ Di destpeka cenga clhani ya yeke de, [Mihemed Axaye Şikakl - REWŞEN] ye rezzaq Bedirxan Oşopandina wl, tirseke hezen tirki yen ittihadi di rojhilata Kurdi­ ku bi Ebdulrezzaq re demeke li Stanbole mezin ketiye dile wi, gava ji bajare Xoye stane de cih girtibOn Ohi nde elen kurdan mabO, li gel wl hatibO girtin O ajotinl biçe Katore. Ji ber ku leşkeren Simko ji bi aliye xwe ve xistibOn. Armancen (sirgOnl) Trlpoliye (TrabiOse) bObO. Li wir axa di we hererne de xurt bO. Gava ew xwe yen ramxari (siyasD bi riya cuda­ jT bave Simko axa di bin şkence de mir. bi şaşi bi ser mala Simko axa de hatiye. hiya "mezhebı' ya, ku di nava kurdan O Ji destpeka sedsala blste ve, Ebdulrez­ Li "Çiyari-Kala", nizani bO çi ji bo Simko farisan de bi cih anibOn O hezen xwe zaq roleke mezin llstiye, be guman axa bibeje. Di cih de hevi kir, ku wi big­ yen jar bi piştgirtina kurdan xurt kiribOn. pflaneke wf ji bo serxwebOna Kurdistane ihinine sineren 'Tirkiye". Simko axa bi Le pir direj nekir, piştl 5 mehan rOsan hebOye. hişki bi wi re axifi Oji tirkan xwest, ku ca­ heyani Urmiye ji dest wan girt Ofillehen, Beri ku cenga cihan! ya yekem reke dLn derbas nebine welate wi. ku ji ber tirkan dinalin, ji rOsan re bOn destpe bike, rOsan heza xwe di bakur O Li Urmiye fiileh hindik bOn, taxeke piştlvan Oçavderi ji wan re kirin. ROsan rojavaye Ecemistane de pirtir kiribOn. bajer ji wan bO. Di diroke de, bi musilma­ baweriya xwe behtir bi wan dikir, ne bi Baweriya wan bi Ebdilrezzaq O Simko nan re mina hevseren sirOşti dijiyan O kurden, ku piraniya wan musilman in. axa re jT seda-sed dijT xeyal Odaxwazen bazarvani dikiri n. Heya ku hikari Otesira Simko axa u hineken din hatin girtin O tirkan bOn. Li ser ve bingehe Simko bO ingilizan beri cenga clhani ya yekemin wan şandin Gurcistane. Kurdan dijT ve berpirsiyare parezgeha Slnore, ya ku li di hererne de peyd bO. Ji we deme ve yeke seri hildan O çende elen kurdi, bi Katere bO O te de cebilxana rOsl hebO. ingiliz xebitln, ku di nava aşOr Okurdan hevkariya çavdereki Alman, erişi ser Rohilatnas O dlplematen rOsl yen mina de.dijminahiye peyda bikin. hezen rOsi kirin Onehiştin, ku rus peş ve Çerkov, Gordlffski O Hekimoviç tekili, lngilizan her O her xwe mina pa­ ben. Berxwedana wan elan 88 mehan pewendi O baweri di navbera kurdan O rezvanekf fiilehan di koloniyen xwe de direj kir. Ji ber ve yeke o ji ber ku li rOsan de peydakiribOn. Çi bi nivisen xwe didit O bi wi rengi mat dida xwe bo He medane 1O 000 serbazen kurd di O çi bi gotin O weşanen çandeyi yen li metina xer o bereen welaten dagirkiri o nava 18 ooo en leşkere tirki de hebOn, ser kurdan. erişkirina ser wan. rOsan pflana xwe baranberi kurdan gu­ Ji aliye di ve, Şex Taha ji yek ji kesen Zordariya aşOren, ku xwe kiribOn des­ hartin. Simko axa berdan O xwestin, ku ku roleke mezin di jiyan Oxebata Simko tike kere ıi rOsan O şahe ecemi re, giha bi wi re tekili ope-wendiye çebikin. de leystiye. Ew jT Emalbata Şex Ubey­ bO qonaxeke mezin. Dibejin ku suwaren Di cenge de çi heza netewi an oldari duilahe Nehri ye. ~ex Taha xebitiye, ku wan kurd digirtin, rez dikiri n Oji wan dix­ bi sere xwe nema. Fiilehen Urmiye xwe tel

REWŞEN Rüpel 9 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zlvlstan 1991

deme li dora xwe temaşa dikir Odizani, ku we rOs Oemerikiyan li hevberi rawes­ tana cenga cihani mabO. Li ser bingeha ve ramane tekili O pewerdiyen xwe bi Mar Şamon re xurt kir ku nehele biyani kurdan OaşOran berdine hev Oli diji hev Odin bi kar binin. Di destpeka cenge de, sala 1914'ye Simko axa, Ebdilrezzaq beg OŞex Taha Nehri (kure Şex Ubeydullah Nehri) li gel hikOmeta qeyseriya rOs, peymanek giredan Obi hev re soz Opeymana xeb­ ateke hevkar ji bo avakirına dewleteke kurdl dabOn. Ev peyman heyani serketi­ na şoreşa Oktobere mabu. Le pişti ser­ ketina şoreşe wan cfıt ku şoreşa teviya rOsiya ne arnade ye, ji bo bi cih anina we peymane. Lewma sereken kurdan vegeriyan Tirkiye. Ebdulrezzaq Bedirxan di cih de hate girtin O li MOsile beri ku tiştekl je bipirsin hate dardekirin. Seyid Taha OSimko nehatin girtin. Weke em dizani n, di cfıroke de, dijmin­ ahiyeke mezin Odirej her di nava dewle­ ta osmani O qeyseriya rOsi de hebuye. Lewma rOsan ji xwe re standina Kurdi­ stane ji dest tirkan kiribun armanc Oji bo we armance xebitine. Di despeka sala 1926'9 de leşkeren rusi pareke mezin ji Kurdistane, heyani Rojavaya Erzin­ cane O başura Rewandize kirine bin desten xwe O xebateke mezin nlşan dane. Ji bo standina MOsile, bi riya heremen Barzaniyan O Xaneqine. Le ji ber ku li ROsiya serhildana karkeran destpekir, Mzen rOsi xwe ji Kurdistane bedil Obemiraz vekişandin. Basll dibistanen fiilehan li Nikitin dibeje, ku di dawiya sala Hekari O de. E wli ser Simko wilo debeje: 1917'ye de Reşqoçane vekirin O mirovek hate baregeha wi ya ji aliye konsule "Simko mareki ciwan, baş Ojir bO. Di konsulili ingilizi ye Wane ve hatin xurtkirin Opara­ Urmiye. Ew mirov bi nave Ko­ derdoreke zore de mezin bObO Okuştina mela Serxwebuna Kurdistan stin. Mısyoneren emeriki ji sala e axivi Ona­ 1820'1 biraya wl ye, ku bi de h salan ji wi mezin­ meyek ji aliye de di Kurdistan e de bi ci h bu bu n Oji xwe Şex Taha ve ji bo konsule tir, ji bira wl nediçu." rOsı anı, bi mebesta re, bi taybetlli Tebrlze, li kesen olsist O hevkariye diji tirkan, Di paylza sala 1915'yi de 25 000 fiile h ku Kurdistan were rizgarkirin. Li geri "çav-vekiri" digeriyan. Biyaniyan di nava ji herema Hekari ji ber herişen tirkan re­ dltina Basll Nikltln, Şex Taha ye ku ji musilmanan Ofiilehan de dlwarekl dijmi­ viyan O ber bi Urmiye ve hatin. Di riya nahiye peydaki ri n. zlndanen ROsiya qeyseri reviyaye, kure xwe de, bi zora 5 000 tifingen rOsi O 6 biraya Beri wan mlsyonan, tekiliyen musil­ Şex Evdilqadir e. Şex Taha hey­ 000 suwar O peyayan, mal O gunden ani sala 191 li Stanbole man Ofiilehan li Hekare O Behcfınan Tye mabu. Pişt çi kurdan talan kirin. Le gava ew gihane re koçi Mekke caran pls nebu n. Her wisan jl de ma kir cem şexe Ereban Şex Urmiye, rOsan ji wan xwestin, ku diji tir­ Husen. Di sala 1925' Ubeydullahe Nehri O Şex Evdilselame e de tirkan ew li ba­ kan şer bikin. Mlsyonariya emeriki ya, jare Diyarbekire bi dar de kirin. Barzni de ... Eve jl ji aliye çe nd rohilat­ ku ew xistibOn bin basiken xwe, re dane nasen rojavayl ve hatiye bi ci h kirin. Le ji wan, ji bo parastina berjewend O dax­ 08 01 1918'ye seroke Amerika destpeka cenga cihan! ya yeke ve fiile­ wazen emeriki 6ı·l di hererne de, ku li dij Willson li peş kongiresa emeriki got, ku han ramiyariyeke ber bı Europa O musilmamam şer bikin. Rusiya, bi re ve birin .•Osmaniyan pewist e ji bo hindikiyen netewi yen ne­ jl ji Hesen Erfa ye, ku we deme tirk hela xwe ve, bi nave Islam O xllafete ku di çarçiva imperatoriya osmani de serleşkereki faris bO Odiji Simko şer ki­ dijin, bergeha stadina mafen wan en kurden musilman dij wan tOj kirin. Ji aliy­ ri bO, dibeje, ku fiilehan dixwestin, bi ekl di ve jl, tekili di nava faris Okurdan bekemani di serxwebOne de were dayin, piştgirtina rOs O emerikanan O bi beyi ku kesek de ber bi nebaşiye ve çubO. Bi deste xwe texine nav, an taybetl reberiya seroke wan Mar Şamon O Pe­ jl hikariya piştl kuştinawww.arsivakurdi.org Cafer axa xwe li wan bike. biraya Simko trus axa, li Urmiye OSalmasa dewletek ji axa. Ev banga Willson, bi du se armancan xwe re ava bikin. U wilo em tedigihlnin, bO, Konsule emeriki Gerdon Paddock ku yek ji wan li hevberi banga Şoreşa evana bi soz O pllanen biyaniyan ha­ Oktobere ya bo mafe gelan li Tebrlze bO, tekiliya wi ji bi Simko axa tibOn bO, dido, Ji xapandin. Ji ber ku ciye ku dixwes­ bo tOjkirina pevçOna nava gelen dewleta re çebObO Oji bo wi 5 000 Daliaren zivi tin tede dewletek ji bo xwe çebikin O çi anlbOn, ku Simko razi bike; ji bo osman! bO, mina Ereban, Kurdan O ne­ caran we kurd oodeng li hevberi tewen din. Sise, ji bo xurtkirina redayina misyona fillehi di Kurdistane bOyereke habOna wilo neminin. Simko heya we Amerika di herema Rohilata Navln de.

REWŞEN Rüpel 10 Kovara Yekitiya l~ewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

kura Rojhilata Kurdistane de, ji aliye ramyai u rewani ve miroveki hezdar u berçav bu. Serhildana malbata wi sala 1880 li Urmiye bi wi naveki mezin bu u derina (mulke) wi ji pir bu. Şex Ubeydul· lah li Stanbole li gel kure Evdilqadir girti bu. Kure wi Evdilqadir berpirsiyare par­ tiya kurdi ya netewi bu. Kure wi ye din Siddiq eriş biribu ser fiilehan u zordari li wan kiribu. Di rewşeke wilo de Şex Taha dikaribu, tekiliyen xwe biparasta alma­ nan ji. Gava rus ji wi xeyidin mala wi li Nehri hilweşandin. E wji aliye malbati ve merive Simko ye. Şex Taha dı roja pence meha gulana sala 1919'ye de, ji bo musteşare ingiliz ye Kerkuke dinivise, ku Simko ji Elixani mi re bajare Xoy heznake u dixwaze wi ji wir derxine. Gava sermiriye gişti ye ba· jare Tebrize dax"Yaza Simko nepejirand, Simko erişi ser Urmiye kir u Erşed El· Melek kire sermiriye bajer. Dibejin, ku Simko teviya heza leşkeri ya farisi di bajer de ( Li dora 600 cendirme bu n) qir­ kir u kesek ji wan cendirman sax berne­ da. Bi ser de jT komeka mezin ji misyon· er u ajanen emeriki kuşt. Sermire Tebrize xwe neziki netewperesten tirkan kir, ewen ku hine~ serhezen xwe ji bo navberiye şandin Urmiye u di we deme de, sermir, guman kiribu, ku ewe zora kurdan bibe, ji Mihabade ve eriş kir. Destpeke kanibu bi hezeke ji 300 ce ndir· man ji Karandirife peşve biçe. Le Simko ew şikandin u ji wan hereman bi dur xis­ tin. Ji Mihabade ji heza farisi ber bi herema Soldoze ve reviya. Simko da pey wan cendirman. Sermir ji Salmase ve erişeke din bi 2000 cendirman u su­ waren Qozaq ani ser kurdan. Le ew eri ş jT hate şikandin u kurdan çeken wan standin. Dema ku sermir dit, ew nikare zora kurdan bibe, rabu careke din serhezen tirkan bi pilan şiyandin ba Sim· ko. Şex Taha dibine, ku di nava tirkan u Le çend bibe, nebe, ve bange dile kur­ bapira Simko ji bo wi şiyandin. Te de sermire Tebrize de peymaneke bi dizi dan tiji hevi kir, ku li derveyi hererne bombeyek hatibu veşartin. Gava teqiya Cigir nunere gişti ye ingilizi li Ra­ dewlet u mirov hene, we alikariya serx­ birayeki Simko hate kuştin. heye. webuna wan bikin. Bi rasti, dirok ji bo Simko axa biryara xwe da, ku bilive u niye nameyeke bi dizi ji seroke xwe ye li kurdan roj bi roj taritir u reştir bu. Kuştina wilo di destpeka sala 1919'ye de erişi Suleymaniye re dişine. Tede dinivise, ku nave Sim­ Mar Şamon ji, li ba welaten fiilehan nav ser Urmiye kir u daxwaza Kurdistaneke ingiliz bixwazin an nexwazin, u denge Simko u ye tevgera kurdi, rreş u serbixwe kir. Kurden Hekari jT alikariya ko mezin di mine u di teqreten diji ingiliz te ni bikira. Le gava bangeşiya dijmin xur­ wi ki ri n u di demekekin de hezen wi li te­ de, ji aliye bangeşiyen diji dewlete ve, tir be, ew dikare hemu rastiyen diroki u viya rojhilata Kurdistan e bel av bu n. mina miroveki namdar nave wi tete ni­ buyeran biguhere u kurdan her u her Sala 1919'ye Bill xanime ajana ingiliz, mandin. mina hovan diyar bike. li ser Simko nivisandiye, ku wi biryara Wilo Bill xanime di dermafe Simko u xwe daye, bi qasi neynukeke ji male Şex Taha de li ba seroken xwe dipeyivi Di mejuya 30 1o 1918'ye de cenga fillehan, ewe ku di cenge de ji wan stan­ u ji berpirsiyaren xwe re dinivisi: cihani ya yeke rawestiya, leşkeren tirkiji diye, li wan venegerine u dibeje ku bare­ Xwuya dike ku daxwazen Şex Taha ji Ecemistan u Qefqasiya derketin u li roj­ gehEl Simko di çiyayen bilind de bu u çi ingilizan ev bu n: hilata Kurdistanewww.arsivakurdi.org valahiyeke ramyari zora wi 1. Derxistina fermana beratkirina gişti caran kesek di wir de nikare peyda bu. Ji behtiri 200 serbazen lrane bibe. Bi bir u baweriya Bill xanime, dijmi­ li Kurdistane. çi hezen din nebun. Diyar dikir ku Simko nahiya Simko ji Ecemistane re ye. Bi ser 2. Vegerandina fiilehan nava kurdan u axa di hererne de ji her kesibi heztir bu. ve yeke ve ji, Simko, li gori ditina Bill xa­ welate wan dive kurdan nexine bin zor­ Farisan dit ku bi leşker u cenge nikanin nime ditirse, ku Ingiliz tola fiilehan ji wi dariya ermenan an ji nastoriyan tişteki dij Simko bikin. Bereirsiyare Azer­ vedin u lewma ew xwe neziki tirkan dike. 3. Divet sermiriya ingilizi, ji bo mina ya ji bo lraqe, ji bo gele beycane paketeki "Şiranı' li ser nave Bill xanim dibeje, ku Şex Taha di ba· alikariyeki

REWŞEN Rüpel ll Kovora Yekitiya Rewşenbiren Weıatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

Kurdistane re ji amadebe. Baneh, Marage OMiyawinduwab ketibOn Ofiilehen din, di Kurdistane de zordariy­ Le bi rasti soz O peymanen ingilizan bin ala Simko. Heyani sala 1922'ye ser­ eke hov pek hanin O bi taybeti diji tev derew bOn O tene dixwastin bare­ ketinen Simko li pey hev dihatin O pey­ kurden, ku sereke wan Simko bO. gehen xwe di Kurdistane de xurttir bikin. mana Sevres ruh u xwin berdabO da­ Di wan dernan de, Simko xwe ditev­ Cigire konsule ingilizan li Hemedane maren tevgera kurdi, ku civata gerand, ku dan üstandinen xwe yen dip­ ji bo wezire karbi-deste ingiliizi li Teh­ navnetewi mafe gele kurd di serx­ lomati berpahn bike. Ne tene bı ingiliz, rane O ser-kare gi~ti yei li Bexdade, di webOne de pejirandiye Omafdar ditiye. bi tirkan Obiyaniyen din re, di nava kur­ mejuya 18 8 1921 'e de dinivise; ku wi ji Di mejuya 21 2 1921' e de, Riza dan de ji, bi sereken elan re O bi hemO jeydereke durustbihistiye, ky Simko na­ Xane, ku bere sereke kozakan bO, eriş kesen, ku wi dikari re ji bo tekiliye bi wan meyek bi elen Kurdistana lrane hinar­ ani ser Tehrane, Şah Ehmede, jar bObu re bidita. tiye. Tede peş-niyar Simko dizani, ku dike, ku ji bo armanca tirkan di rOxandina zordariya Kurdistane de, ser-miriya frisi rabin tOjkirina nakokiyen Osoz daye wan, ku di nava elen kurdan dewleteke biyani we Osermiriya lraqe ye qlikariya wan bi-ke. ' ."'""\ O standina hemO hebOnen kurdan bi Elen kurdan ji bi pej­ "'"'"'"""''"'7:' ·~("~·7;,\\i,' =-~~ı .>~_:,:i\ / riya bac Otalane ye. irandina peşniyara '. wi mijOI in. We <,~.ı-vo \ '' / J. Lewma wi digot, ku civineka sereken i wan kesen hatine elan di demeka -. Kurdistane O bi tay­ nezik de çebibe. Ew beti li Kani Reş O ji berpirs~aren xwe Rewandize ne, re­ yen ıngilızi dipirse, viyane, ew nokeren ka tişteki diji Simko tirkan in. Simko di­ bikin an na. Wezire zani ji, ku li ba ingilizi, ji cigire kon­ ingilizan, tirkan, fari­ sul dixwaze, ku ew san O rOsan baweri xwe bi-gehine se­ bi wi nine. Lewma reken elen kurdi o digot: "Ez dizanim, wan ji Simko cuda ku di tekiliya bi hu- bi ke. kumetan re, nave Pişti rawestana min bi xiyanet O cenga cihani ya rovitiye ve giredayi yeke, kongira aştiye ye." ya Sevres çardeh Berpirsiyare ram­ xalen bernameya yari (siyasi, fikri) ye seroke emerıki li Suleymaniye, di Wilson biryar best. we sale de namey­ uli ser ve bingehe o eke bi dizi ji bo serk- li geri benden ve are gişti ye Bexdade peymane, gele kurd dişine. Tede dibeje, ji bo serxwebOna ku Dimko wilo ye: xwe liviya. xorteki çalak O Rast e, ku rohila­ tewerkir e. Serpekan ta Kurdistane neke­ bi cih kirin, ku mirov tibO bin biryaren nikare pişta xwe peymana Sevrese, ~~=.J.1t.:-. bide wi, le ji aliyeki le rabOnen gele me -:uı..eı.L.. di ve wi nikari we li bakura Kurdistane J'-1 cihe xwe ye bilind bi- O serhildana Şex ~===~==='~o· r . standa eger ne wilo Mehmude Berzinci ba. Rast e ku wi ge- (Siner REWŞEN lek serkeftin diji hej.3. sal 1989) li sermırıya farisi Suleymaniye, diji ko- pekhanine, le xuya lonyalisten ingilizi, nake, ku wi serkefti­ tehna xwe ya şoreşin dabO teviya welate behez kir O bizaveke mina ya Mustefa neke mezin bi cih aniye. Be ~uman ew me O heviya standina mafe netewi li ba Kemal paşa a}ote, ku lrane bi abori O tegihiştiye, ku serketina wi bı Mza eli Simko xurtkirin. şaristaniya ewrOpi ve gire bide. Yek ji ar­ ten e, heyani li hevberi sermiriyeke jar ya Pişti peymanawww.arsivakurdi.org Sevres, Simko mina Ecemistane ji ne hesan e. Ev ber­ mancen wi hilweşandina destelatiya elan looaneka mezin li arteşa farisi xist, ku bO. Bi riya belavkirin O ji cihilkirına se­ pirsiyar dibine, ku be guman eger ingiliz erişeka nuh bi 2 000 serbazan biribO ser reken elan Omalbaten wan Odestdayina piştgirtina Simko bikin, we bikare deste Mihabade. Faris reviyan Oli şOn xwe du ser hebOnen wan. Gelek elen kurdan O xwe dey ne ser we ·hererne Odibe ji, ku topen rOsi yen giran, gelek çek Otifingan Qalpaxi koçber kirin Oji ci h Owaren wan rojavaye Rewandize ji bistine. Mebesta hiştin. bi dur xistin. Gelek elen koçeran ji bi (meqsed) wi ew e, ku di nava kurden Di sala 1921'9 de bajaren Mihabad, dare zere birOniştin dan. Bi desten aşOr Simko Oyen Şex MehmOde Berzinci de

REWŞEN Rüpeı 12 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejlmar 6 - Zivistan 1991

Simko re, dinivise ku Simko, xwest bi tir­ siyaren sinare de peyda bOne, hiştin, ku dijheviyeke peyda bike. çekdar karen çu caran mat O aza­ kan re tekiliya xwe bibirre. Ewen ku di el xurt bibin o komiken Em dibinin, ku xwe yen bi zirar en ku sermiriya lraqe ji kurdan di dile ıngilizan de cih negir­ destpeke de ji wi hez dikirin Oli dawiye diya berdi nal e, berdewam bikin. tibün. Eger tişteki wilo heba, we wilo bi dij wi rawestiyan. Ew gelek şaş mabü, ji Gava şahişahe Ecemistane dit, ku ew hişkl O dijmini li hevberi rabOna Şex ber rawestana in9ilizan, li hevberi firsen, nikare kurdan bipelixine, ramya­ welate me ku bi direjahiya sınore li gel tirkan kar di­ bi zora Mehmüd ra newestiyana. We bi pilan O hovlti Sayks-Picot parçe parçe kin. riya xwe ya Kurdistani bi peymana O qedr O buhaye Simko bi zi­ nekirana. Le disan ji mina ira baweriya Gava Simko dit, ku ingilz çi caran guh guhart manxweşi xuyar kir. Li ser bingeha ve hinek rewşenbiren kurd bi impiryalistan nadin wi Ogele kurd, biryara xwe d9- ji bo Simko gelek caran li gel se­ hebü. çuyina Suleymaniye. Sala 1923 ısmail guherine rünişt Obi gotinen wan en Beri ve yeke ji, ingilizan nerindi One­ axa - Simko çü bajare Suleymaniye O li reken farisan hingivin hate xapandin. Meha nisana qenci li dijı kurdan kiribün Obebaweri li wir tekili Odan Ostandineki ramyari Obi­ 1930y'i sermira bajare Şino şande bakurdan peyda kiribOn. Bi derwa vege­ rayeti li gel Şex Mehmüde Berzınci xurt­ sala u waren wan, di tir kir. pey Simko ku were bajer, ji bo randina aşüran cih Riza Xan. meha gulana 1920'i de, ingilizan bi hez­ Sala 1925' e Riza Xan Ecemistan zept hevditineke li gel şahinşah gel hazeka suwar a biçük, bO birexistin, bi mebesta kir Oxwe kire Şahinşah. Zordar~a xwini Simko li aran fiilehen Asüri Sa­ standina Urmiye ji desten kurdan, Riya diji kurdan bO ramyariya dewlete Oji ber mehvane sermira bebext Serheng raxane, ku qedr ü qimeta mehvane xwe ku hatibu peşniyarkirin, ji Akre di nav ku serhildana Şex Seidi Pirani li Diyar­ şan i kir! Le Simko nizanibü, ew dahf O herama Barzaniyan a çiyayi re diçüne bekire berpehn bübü, şahe diktatar ji kemend bO Obi fermana şahe teres bO. Gewre O ji yvir ji bi hesanı ewan digi­ yekbüna kurden Ecemistan, Iraq O Tir­ hiyan riya Urmiye. Pilana Petrus axa, kiye tirsiya bO. Lewma hevi dikir, ku bi Li gori hinek serçavik Ojederen diroki, Simko di 21 e meha hezirana sala seroke aşuran, ew bO, ku herama giren dare zora delive (fersend) nede Simko biçük en li ser sinaren tirk-faris bistine O ku hevgiredan bi rabünen li deveren 1930'yi de, li Şino (Uşnewiye), ji aliye ve, bi xinizi O nemerdi hatiye ji wir ve, deste xwe deyne ser heremen Kurdistane bike. Şahe Ecemistane farisan din. kuştina Simko axa ji xwe re kiribO arman­ kuştin. Di mejuya 23 8 1922'ye de, Riza Xan ceke giring Omezin. Di cih de kurdan dest avetin ker ü xenceran. Cafer Sultan Hemedani ban­ (pişt re bO Şah) leşkereki mezin şiyande Bi meha çiriya peşin a sala 1926'8, ga şoreş Otolhildane kir. Le pir dereng ser Salmase. Bi alikariya leşkere tirki ye, Simko bi heza xwe ya mezin derbasi ku bere diji eceman bu, zerareke mezin heremen kurdi yen ku di bin karbidestiy­ bO u dewleta xwinmij xwe ji reşeke wilo gihande hezen Simko. en lraqe bO. Sermiriya lraqe nikari bO ew ve arnade kiribu. Simko ji nav gunde ji herama Rewandize derxista O heya Pişti wan büyeran Umer Xan e, ku Pişti vekişana dewekl gir bO, diplemateki niyas, Dere li bakura Hewlere, Ma1or Noeı hevi Gulana 1928' e, nu nere gişti ye ingiliz ı li mina xwe da ser dikir, ku hezen kurdi yen Şex Mehmüde Bexdade telegrarnek ji bo wezire dewle­ çawekiri Ojehati bO. Deste le ji ber ku di nava wi OTe­ Bersznci, şex Tahaya Nehri OSimko ta ingilizi ye berpirsiyare kolaniyan hinar­ ela Şikakan, Simko axa bO) her axa, bi pilaneke hevkariye diji leşkere tiye. Tede dibeje, ku kurd bizava hir Xan de (ew ji kure hebü, wi nikari roleke tirki bihajo. Le di we deme de, leşkere pekhanina peymaneke kurdi ji bo avakiri­ O her pevçün ecem, bi alikariya hezen tirki heremen na dewleteke serbixwe dikin. Eger pi­ mina rola Simko axa bileyista. kurdi ji Dilman heyani Bane, yen ku Sim­ lanen rüsi yen ji bo parçakirina dewleta DO kuştina Simko re, gele kurd ko rrizgarkiribün ji dest Simko girtibün. farisi biserkevin, eve ji bo me diyar dike, hayani avabuna komara Mihabade, li ser wi beşe niştimana xwe, mina şereki Simko O Şex Me hmüd daxwaza Major ku gotinen Eagleton dermafe Simko de Noel nepejirandin. Hema Şex Taha bi ya nerast in. Gava di nivisara xwe ya bi birindar Ogirti hate hiştin. O ingilizan kir, erişi ser rewandize kir O nave "Komara Mihabad" de dibeje, ku zerareke mezin giha hezen wi Opir kurd Simko ji bo daxwazen xwe yen eli diji Jeder: Kovara Karwan hatin kuştin. dewleta farisi bO, ne ji bo serxwebüna Di sal en 1922-23' an de, alikariyeki Kurdistan e. «".r.r .r.r.r.r .r .r.r.r.r .r .r.r.r.r .r.r.r .r.r.r.r .r .r .r .r .r.r .r.r .r .r .r .r .r .r ~ mezin di nava leşkeren ecem Oyen tirk Simko axa derbas bu bakura Kurdi­ ~ ~ de, li diji kurdan çebübu u wilo rewşa stane. u wir ji hezen tirki erişi ser hezen ~ SI:M

REWŞEN Rüpel 13 Kovara YekTtiya RewşenbTren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zlvlstan 1991

Di mejuya 21 'e Çiriya Yekem (Oktober) a we sale de, dlsa bi paşabOya "Nobel ya Torevaniye" şa dibe Onav le bO "Ho­ HELBESTA BEMIRIN zana rOmetiya mirovan, ya riswabOyl". Şeveke ronak, ku ji ezmanan tirejan xwe bera ser gelen bindest O welaten daglrgeh didan, mizgin Oplrozbahl diy­ ari şoreşen netewl dikir. Di meha eiOna sala 1973 de vemirl, le ne ji xwe ber, gu­ man heye ku faşisten şm, yen ku rejima PABLO Allyen-de hilweşandin, bi xınizl ew şehld kiribOn. Ne tene giyana wi pak kirin ... Dlwaren mala wl anlne xwar. Nivlsar O A destnivlsen wl pel bi pel şewitandin Ope şefaqa bin-destan hilanin. Bela, her wiha rOpela mezintirin hozanen şoreşger Dllblxwin di clhane de, Pa-blo NerOda dite tewan­ NERUDA din. ReveÇ(ina NerOda ya Hozaniye Bi Kur1ah1 nivlskar. Di sala 1933'e de hozane span! pnameya Pablo NerOda Lorka dinase O destaniyeke ku ji pe re Denge wl ye qebe, her wekl birOskan dibe hevalbendlyeke xurt pe re datlne. li xOn mij O mirovkujan diket, bi hersa Bi rasti mirov nikare bi nivis, hema Dema ku cenga xelkl (ehll) li Spaniy­ we-lat parezl O niştimanperweriye xurt rupelekil ji jiyana hozana bi nav odeng aye dest pedike, edT giyana jiyane ji dibe bibO, çiqas ji welate xwe hezdikir! bi dil­ NerOda bine ziman. Jlyana wl bi xwe nışangeha tifingan, erzan dibe, çi rOmet dar! O evindariye çiqas, newal, zozan, dasltaneke, helbesteka bi xem e. Her ji xwlna mirovan re namlne. Laş li ser karker Ocotkaren şm re dijiya. Her wiha wekl girekeke ye, naye vekirin... RO­ laşan kom dibin. Cendeke mirovan li ser welate xwe dikeliya Odigot: peleke jl ji eş, ~eder, jan okovanan ha­ behejmar li kolan o ziqaqan rez dibin. Çem ;i' te re distiren liye dagirtin ... U di tarlke de oo ronahi Her wekl çemekl xwln di herike Odlwar bi ubi pe!Bn we re maye. Ji dema ku çaven xwe di ve lekeyen xwlne di-xemilin ... Bele, di we Giyana min direve clhane de vekirin O ta bi dawiya jiyana keliya tari de faşisten span! desten xwe Wek! tu dixwaz! xwe, nola lehenge dasltaneke, di şere en bi qirej, lepen bi xwln dijeji jiyana Min biku ve dtö!-btöe hebOn O nebOne de bO ... Bey! ku tova rorka dikin O lı Girnakta, pela gula wl Riya min veke diçilmislnin ... Na, gule ji koke ve hil tirs Onewerine di dile wl de cih bigire, bi di­ Pişti ku ew keferat O tengezariya di ser diket O bi xameya xwe ya tOj, we kin. Le hema ji bir kirin ku gula Lorka di ser Spaniya re dibuhure, dile helbesten tarlke diçirand Ocihan geş di kir. .. Çiqas karker Obelengazan de naçilmise. NerOda kincan rengin bi ser xwe de ber­ Ji we roja reş Obi şOn ve, Mıroka dest em bejin, ewqas rOpela jiyana wl berfe­ didin Oxwe direji iş Oderden gelen bi civlnoka xwe ya duwemln bind­ reh O kOrtir dibe, edi penOs nikare bine "Di dil de esi dikin. Kovana daglrkeran kOr bOye, ziman. Şoreşgeriya NerOda ji Poze Spaniya" dike O dibe sazamankare hewar O nalln bilind bOne. "Yekltiya Cihan di nav nivisoke xurttir e. Rewşen-biren Şili ji bo parasli­ firtoneyeked e dijl.. Li vir pirsek xwe di na çand O kultOre" Piştı Nave wl ye rastini Rlkardo Nittali ye. ve damezran­ mejiye wi de dilivlne: "Gelo hozan ji dine, bi demeke ne pir direj ke Di 12'ye hezlrana 1904' e de, li b~jare kovara "Ho­ re dinivise? NerOda ji ke re dinivlse?. Le Baral zanen cihane Spanya dibarezin" Şili, ji diya xwe dibe. U bi bele, nivlsoka wl ji gele ŞTiiye yen diweşlne .. o mevandarl ve jiyana bi rOmet hembez Di sala 1945'e de, bi serda­ bindest re berdesti ye. Le mixabin, sed dike, nola jiyanekl bi hers xwe bi cih neka diçe KOba'ye. Li vegere tekili par­ mixabin! Ew mirove tiya ku Nlroda bi şev O dike. We sale bi xwe de diya wl ya kommunista Şili dibe Oher weki en­ rojan li ser dinale, guhdarl damekl ci he helbesten wl xemgln desten xwe ji ve cToane dikişine xwe te de digire. We deme nakin, naxwinin ... Dlsan ji bi heviyeke O di çe dilovaniya xwe... U NerOda ye helbesta we ya sergaras "patek ji bilind di bej e: Stalingrad re" belav dibe O bi dorferehi mendal di yeksaliya xwe de sewl di mine. Ez ;i'ge/ re dt'niv!sim Di sala 191 0'1 de, Rlkardo dest bi dibi­ dite xwendin. Ji lewra, di sala 1946'e de, Baş dtzamm stane dike. Bi jirl di salan xwendine serekomare şm fermaneka dermafe girti­ de bi Bi çaven ser dikeve Oji hevalen xwe yen biçOk re na wl de derdixe. Geleki le geriyan, westay! dibe slmbolek. Di sala 1917'ye de hel­ xwestin mina Lorka wl binerd bikin. Le Mkan'n !Jelbesten mt'n bixwlnin besta wl ya yakemin dite weşandin. Ev nedikarin ... Nlroda xwe dihaveje bin le­ Le !Jema nevidar im helbesta her weki hilpişklneke bO di hangi Oqehremaniyan Odi nav van kan­ We ew keliya be reveçOna jiyana wl de bO hlmeke xurt O dal him Ozinaran de, helbesta xwe ya bi Roja ku helbesten mt'n di peşketin O peşveçOna wl de roleke nirx "SirOda Gelemperl" dinivlse. BigiMn guMn wan mezin list. Be guman e ku Rlkardo çend Di sala 1953 de, paşabOya (caize) We co/kar ç aven xwe veki'n dilop li hestiren kefxweşbOne ji çavan ha­ "Lenin ji bo Aştiye" diyari wi dibe. Di We karker bikenin tine xwar. Diwww.arsivakurdi.org sala 1920'1 de nave "Pablo 1971 'e de, bi keft O lefteke çalak xwest {; keviran biştk!nin NerOda" li xwe dike O edi weşanen xwe ku çepen ŞIIiye li hev bicivlne. We Bele heviye pekhanı. Ji ber giranbihabOn di bin vi navl de diweşlne. Di ve sale de o We li !Jelbesten m'n bt'n&rt'n cTvlnoka xwe ya yakemin payebilindiya wl ji bo namzete serekorn­ 'Şefaq' belav Dibe ku !Jemt.i bejin: dike. Piştl ve hil~avtine bi penc salan di anya şm hate hilbijartin. Le hema ew 'Fw !Jeva/8 me bt.i" kovara 'Kabalodı Basdos' de dibe ser- serkeftina diyari dosta xwe ye ji dil Al­ lyende re kir ObO balyoze şırı li Parise. Taca ku ez le dt'gerim ev e.

REWŞEN Rüpel 14 Hejimar 6 - Zivistan 1991 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan

vexewtJrandana Neruda we tace dide ser sere xwe u . r {; bixwarana hfn behtir ji gel re Mtne nezfktir dibe. Xebata ji'bona bi gel re hildana ala Denge te ye şer/n azadiye bi xwe ye. Ji Her tişt bikt'ra lewre her weki çekeke Ez dt'mt'n'm giring huner Q helb- Da ku esten xwe yen bomba- Bi şev te bib!nim kiri bi ser faşist Q ko- ledaran de dibarandin Berxwedana Stalin­ dikete Q bi hersa xwe grade, li ser pesara cenga imperyalizme ... dile xwe dinıvisine. Ez dikarim bibejim her weki dara We dasitane Neruda xwedane weneyeke dide ber azadiye ye. Azadiya dikele di cerg çavan, bi serde gelan u helbesteke daveje wi de şin Q hinaven sere: buye u şiqqin daye: 'St'rtJdek Ew dare ji Stal!ngt'rad re' Darage/e Dara hemtJ ge/an e Dara azaelf tJ Rojbaş Dizani tekoşlne ye Divf}/ em neMlin EykeçaçaktJ çeleng! Pe/en we hişk btöin ku dt/e te Ev e dara ku di dt/e Dema Bi hersa topa n Erde de şln buye ... Ger em bi kurani Hale çirandt'n van malikan bikolin, Dema ku dtJpişkan we bete xuyakirin ku Ht'naven te Neruda cedeliyet ji Peritandt'n xwe re kiriye bingeh Q New York dt'reqisl li ser dıware xwe Londone lekiriye. çimku ew D,(meyizand bawer e ku tekiliya di Umt'n;l navbera mirovan de Gott'nen d&ün geleki xurt e Qjiyan be Avett'ne wan pewendi nabe... Ji Ey lewre jf bi her heza xwe, tevli we tekiliye Bajare cegerdar! dibe: Em Ez Nagihen bi!t'ndt'ya te hevalbende we me Pt'rdtJrin Da ku Le bimilyonan erde ronl b/kin Liber xwe dt'dt'n Ez dixwazim Eme rojek e Bjgihene te Jigelanre btöimenan L U eniya/e X ebat ramus/n ji min ne dtJr e Çiqas azadi giranbi Serbesti bi Min naveciniqfne! ha ye. ;lbo veroje rumet e. Çiqasi hozane me Pablo gel an hez dike. Çiqas Rola helbestan di revçuna mirovahiye Ne bin Neruda ji azadiya e de ma tarik were çirandin: de geleki pewist e. Di şer de tifing e Q di bo ve berbange... xweş i Ez dixwazim aştiye de guleke sipi ye, le be nirx e Dostaniya ku li ser birdoziyek Q bir Q dema ku di van herdu waran de xwe ne­ baweriyeke ava buye, çi caran neye Roja girt! ht/e livine, hingewww.arsivakurdi.org bi kM tişteki naye: jibirkirin Q erzan nabe. Neruda ji rehev ~avvebt'n He/best ... ale xwe ye heja Lorka, keli bi keli tine u... Çine ku nebin ber çavan u helbestan li ser dixwine: ronahiye btöt'nim Dtlopen xunave Ger mt'n bikariba Çi ne ku nebin Ez e;7 lt'rsa Her wiha şoreşe n netewi didomin, da­ girgehen sitembar seri li berxwedanan Jibo veşeve Kavilekf re b/gr/yama de dile Neruda ve­ dtöire Mine didin u di gora reş Xençer dt! O Çi ne ku nebin Her du çaven xwe dihesinin.

REWŞEN Rüpel 15 Kovara Yek1tiya Rewşenb1ren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

ÇAR LEHENG

Nivisar bi naverok ü forma xwe, ge­ Mazlü.m DOGAN, leki M. XeyrTDURMUS, Ke­ Xwendevanen heja heja ü bi nirx e. 'Çar Leheng', lehen­ mal PIR Cı Egide Mahsum KORMAZ ... giY.a hınde kesen li dfroka Kurdistane, li Bi rastili diroke ji van palewanen berx­ di] i dagirker ü kedxwaran, berxwedan ali­ wedane geleki kem hane. Lewma me ji Weke tete zanin Osman Sabri, di xe­ ran dine, dihene ser zimen. Serdama çiro• xwest ku em 'Çar Leheng'en ke, Osman bata ji bo welet de, mina welai.P.arezeki ew dem e, ku dagirkeren tirk behtiri 120 Sabri, li ser rupelen REWŞENe ji bi­ hazar leşkeren dilsoı, roleka mazin leyistiye. Jı bo doza xwe erişi ser Serihildana weşinin Cı pe~keşi wan lehengan di kin ku gele xwe ya mafdar, ~elek westan, Çiyaye Agiri dikin. Ew serihildana ku , ji li ser ewçen çiyayen Cü di, Gabar, Here­ ledan, girlin Cı ten~ezari dıtine. Beyi du­ şala 1925'e ve heya 1930'yi, bi reberiya kol, Kala Meme Cı di zindane ndagirkeran dili üxemkari, beyı rawestan xebitiye ü /'i lhsan Nüri Paşa bil ı nd dibü. Di navbera van de, mina şer an li ber xwe didin. re çe derneketiye. salan de, Çar Lehengln Kurd, Her çend iro kaleki he - ku her Li dumahike em dixwazin bibejine te sali dısan ye ki dilehengiyanetewi de, benimüne ku ye ji, bi hiş, ji can ü dil, bi ne. nivisara "Çar leheng" di ware rezimani awayeki bemenend ü nimune, ji piştgiri lro di tekoşina rizaariya netewa Kurdis­ ü hevalbendiya de, ji bili lıin awarteyen giring weke doza serxwebün ü aza­ tan e ya hemdemi de Jl, gelek leheng Cı ger­ orjinala diya gele Kurdistane xwe erkdar dibine. xwe hatiye hiştin. Me ji bili nasen heja Cı jehali derketin e. Naven xwe renivise Cı pe ve desıkariye ka le nekiriye. Nivisareka wl ya bi nave 'Çar Le­ bi xwin u xweydana xwe, li ser zinaren Vokabuler her weke xwe ma ye. hang'' beri ve bı hel! salan, mina çiyayen bilind kolane Cı li ser diwaren zin­ pirtükeka biçCık hatiye çapkirin. Le mi­ danan tari nivisine. Her wisan di diroka xabin bi dorfırehi belav nebüye. gele me de büne nemir. Lehengen weke REWŞEN

Peşkeş e ji bo kurden ku dixwazin di riya LEHENG 1 pişta wan. Hespen tirkan ne ew çend serxwebüne da xebata çekdaribikin ... beza bun, kurd bi hesani digihane u ew Şam-1984 Di sala 1929'e da şere Agiri hedi hedi di ser pişta hespan da tanin xwar. sae· berve xurtbune diçu. Şervanen kurd li tek nebori qada şer ji cendeken tirkan her ali welat beren X'fle didan Agiri u li hate dagirtin, gelek hesp Otifig bexwedi Çend Gotin dora serdare şoreşe lhsan Nuri xwe di­ mabun. dan hev. Hinge ji bo parasıina sinere Gava alayiya duduyan giha qada şer çiye u gaziyen bi lez siwari diviyabun u ji Ferzende u siwaren wi peva kes pi çiye da heps hindik mabun. Serdar neditin. Beri ku leşker li ber xwe binerin Heya demeki pirr nizik, xwendayen me lhsan Nuri, Ferzende di gel şest siwari Ferzende ajote ser wan, wek bazen ku kurdan weke bav Cı kalen xwe di gel zi­ şande nav eşiren Serhedan, ku sedak dikevin nav refe qulingan, her ew di ser man Cı diroka gele xwe bendewar ne· hesp peyda bike, sere her gunde dewle­ pişta hespan da tanin xwar. Her weki dibün. Le di van çend salan paşin da, mend hespek an dudu je dixwestin. Ci· desten tirkan giredayi be bes deng ji tif· hin xorten bi rümet çav dane xwendin Cı vandina hespan ne kirek e ku ji nivisina zimane xwe. Bawer ingen kurdan dihatin. Ji lewra şer dom im ku ev hukumete bihata veşartin. Zuka haya tevger destpeka hişyarbüne ye, ku ki­ nekir, alayiya duduyan ji revi u pişta xwe hikumete je bu. Serdariya leşkere tirk ye reke hole dile her kurdeki birbir Cı dan kurdan. Ji ber ku hespen kurdan gel­ rohilat parez geş dike. du alayi siwari şandin peşiya Fer· westiyabOn u ji hal ketibOn geleki li pe zende. Her du alayi ne duri hev beri dijmin neçun u li qada şer vegerin. Pirr· Ev her çar büyeren ku di dür ve dabun erdima ku te da hesp dihatin ci­ tiri du sed u penci kuşti ji leşkere n tirkan pirtükeke da didim çape, beri hejde sa­ vandin. Li peş geliye Zilan alayiyek ji hebu, ji kurdan se kes birindar lan min ji kovara ÇIYA. bubun u ra şandibCı Cı wan raste ferzende hat , le nexwest bi birina wan sivik bu. Heke teda hatibün belavkırin. lro ji daxwaza gotin u tena xwe şere wi bike, ji ber ku dizanin nivisina buyereke hele hesan be ji baw· min van büyeren ku beri çil-penci sali, Ferzende ki ye. Ji lewra hin birayan me yen kurd duredur li pe çu erkirina we hineki dijwar e, le ev bu, ya pe rabCine Cı li heya ala yi ya din ji xwe peş neyaran bi çi meraniye digehine ser. Le ku we roje qewimi. Pişti şer qediya Fer­ şer kirine Cı Ferzende bi xurtiya dilen xwe çawa çaven dijmin bira ve yeke dibir u nedixwest zende hesp u tifingen kuştiyan civandin herdu şikandine Cı sere gelen xwe bilind kırine alayiyan li ser xwe bigehine hev. u bere xwe da hela Agiri. Pişti vi şeri bi ji nü va bidim ber çaven xorten kurd, da Be dudili hespen ku civandibun spartin çar pe ne roj an her du alayiyen tirk nedik­ bizanin rümet, marani Cı gelparazi çawa deh siwaran, bi penci siwari direji alayiya arin siwaren xwe yen pij u belavbuyi bi· bCıye Cı me iro çi dive bikin. tirk kir. Şer bi awaki biruskin destpekir. qehinin ser hev. Şervanen kurd be ku tifinge biteqınin li Pişti hatina ser hev u xisara xwe Divet em ji bira nekin, ky birayan pe me yen dizanin bave Efrasiyab ajotin ser niveka nasine, fedi kirin, ku Ferzende bi penci Tirkiye, Iraq, lrane da alayiya dijmin. be seri danin, doza gele xwe bi xurti ji Deve tifingen wan be mi­ siwari ew hele şerpeze kirine, koman­ ne-yaren sitemkar dikin, ew ji celebek net digihan qefsinga neyar, wek colek dane her du alayiyan raporek derewin guren lehengi ye. Le dil dixwast ku merxasen dev bi xwin bikeve nav keriyek şandin serdariya leşker ra, ku eşiren Ge· me kurdan bi hesani gewriya xwe neda­ pez. Tirkan ev celeb şer neditibun, ned­ liye Zilan tevda allkariya Ferzende ki­ na desten ıkarin neyaran. Çeliri di zindanan singa xwe ji deve tifingen kurd bi­ rine, ji lewra hinde leşker halin kuştin. Li da bi babaviwww.arsivakurdi.org bene kuştin, bila di sere parezin. Şehsiwaren kurd tifing dest bi ser ve rapore bu, ku hikumeta tirk heşte çiyan, di nav lat Cı zinaren welet da, ney­ dest berra pesira neyar didan. Leşkeren aren xwe ~und li Geliye Zilan, tevi kal u piran, jin bikujin Cı bene kuştin. Oence tirk wek peliken daran di ser pişta hes­ gel Cı u zarokan, da şewitandin. E wserdestiya qencixwaze niştiman ew in, ku di pan da dihatin xware. Sistek nebori ney­ riya serxwebCıne Ferzende bu sedema şewitandina heşte Cı parasıina mafe gel ar dest da, bi comerdi dimirin. Sed xwezi ji ber hev berdan u her yek bi gunden kurdan. bi allki da revin. dilen wan şeran. Meraniya Ferzende ne tene ev buye, Hele keysa dijmin ketibu Ferzende u di gelek şeran da meraniyen hele kirine, digel siwaren xwe yen merxas da ser le zanina me di vi wari geleki teng e.

REWŞEN Rüpel 16 Hejimar 6- Zivistan 1991 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan

Seyit- di Agiri ye mezin (1930) ihsan Nuri di wi erdi da cih girtibü bi- Dema ku hikümete zani ku bere Yek je, şereki SOriye ye, re tirkan çepera wi li ser tehteki nasin. derxe. Şer se mehan dam kir. Ji ber xan G 37 siwaren wi ber bi da du geliyan peva Niziki du sed gulleyen tapan berdane, tevdira ku Partiya Xoybün [Serxwebün- di çiyaye Merdine da ji Ferzende di RJ dani bü neçü şerı, şoreş bi hesani nin e, beri hatina wan bi se roj an firqeyek çeper bi ser-hevda hilwe~i. kemin da birindar bu. Hevalen wi hate vemirandin. lhsan Nuri tevi Fer- leşker zü şand di wan geliyan da rane xwe panzde ji çepera hilweşi bi dürxin, zende ji kuntaren [\giri derketin, xwe dan in. Geliyek ji wan bi direjiya xwestin hineki tevi tepe n heya hineki vehese, le bave Efrasiyab spartin dewleta lrane. Hinge di nava kilometran e, du hezar leşker daxwaza wan ne welet da kesen merxas cih cih tiling ji we firqe te da bi cih kirin. Geliye din qima xwe bi lavayi G neh hezar get: desten xwe ne avetibün G seri ji zor- direjiya penci kilometri ye, ani G nda hatina Gava rom [tirk] bizane, ku terineki bazen tirk ra danenin li Serhedan ji Sey- leşker te da bi cih kirin G li be ji beri ber- Heseni du gavan ji çepera xwe bi şün de idxan G Elican her yeki panzde-bist si- Seyitxan rawestin. Rejeke ra serdesti biza- war dabün dar xwe G şere dijmin dikiri n. bange Seyitxan tevi siware xwe gihabü çüye, de ve yeke ji xwe ne h xwe bi mirine tinim, le ne bi Ji van her du cameran di kijan erdi da sere geliye direj, ku beri se roj an nin. Ez qima geli di her du ve yeka han. keysa Leşkere tirk biketa wan wek hezar leşker li ser direjiya heya evar .------~ aliyen re da tawi kelabün, te da Di cihe xwe da ma, danibün. Di sere geli da bü G şer sekini. Rehma xwede le kemin Kurdistane ( ) ,----...... ~ deh siwaren tikan çavderiya ha- bit, ew ji peşengen !):'~ Dema rOberi bO, ku direjiya umre xwe rev ne- 1 )/ " ~ tina wan dikirin. hev bün kurdan mecala şer nasi. J \ j \ ·· neda wan, her de~ siwar dn ki- ( Q 0 ) ~ C> rin G çek je standin. Le nedi­ MIN SEYIDXAN ÇAWA NASi zanin ku ev siwar çavdaren in. Heye ku di meha ~ulane sala kemineke mezin Dawiya da keminek hele 1926'e, ez gihabum zindana diroka cihane Amede. Hinge ew zindan ji mezin neketibe peşiya şervanin began, axan G merxasan ) ( evqas hindik. Beri rehilat şer şexan, du aliyan gulle dagirti bü. Her roj girti birr bi birr \ l ) dest pekir, ji her ser wan da di- dibirin mehkema istiklale. Mah- '----- ) J weki zipike bi rojan dam ~//1 barin. Şervan en kurd weki kema tu kesi pirrtiri du direji gulleyen nedi kir. Girtiyen biçuna me h- -::J~ guren dev bi xwin nedikari an ji hi- 1 )! ' kemine dikirin G leşker keme an bi derve dibün, bigirin. Çiqas li kim didane, kem caran, beguneh ~ , \) xwe li ber wan ma girti ji mehkeme \' ~ ~ · peş xwe gulleyen leşker diditin berdidan. De hineken vedigerin, xelke zindane di- .,."\ l bi erişe ew direvandin, ô diditin. Geli direj, ( ~ ( Q p ) ' din li peş xwe çün hembere dergeh da bizanin, a D bü. Ji re derke- ki bi darve dibe Gke hikim dane. saranser kemin bü, je peva reya We roje ez ji tevi kesen ku ji ( } tin ji ne mikün biçuna tinebü. mehkeme vegerin da xerteki Q ~ (, ~ ~ ku hesp te da )? , ( 1! (\ ~~ Seyitxan ji nedixwest hespan ji direj G rügeş,derbasi hundur bü, bil ind- ji çavdaran je pirsi: \ J ) \ ) tirkan re bihele Gderkeve yekı bi re bilind - Seyitxan! Çend sal hikim \} \ cihen çiye. Hele şer ezmen, paşe dane te? Wi bi tinaz le vegerand ( 1 bü G gıha nive ~ ~ ~ dageri hedi hedi bG evar, her Gget: bü. Bi vi - Gera bave wan, min yanzde ~ . şer G kuştin Gledan rejave bi saeteke ji wan kuştin,, wan deh sal dane -""" awayi pişti _j gihan dawiya geli. Li wir deh- min. Peyayekl wan belaş çü. .______penzde etemobilen zirxkiri li Hele min Seyidxan dit, careke Gava çav bi din keys neket min, ku bibinim. Kesen birüske ledidan ° derbazi aliyen din benda wan rawestiya bün. dibün. • zindane n tir- Hikümeta tirk geleki bi wan ra westi şervanen kurd ketin be şer reviyan. hiki m dane züka dişandin Heya we hinge ji siwaren Seyidxan kan heya ji bo girtiyen nuh cih di je pis- de hebe. Piştı em du salan di bü. Alayik leşker berdabü pey wan, le tene du kes birindar bübün. Yek zindane ye din biraziye zindanen tirkan de man G bi qanüna we alayiye nedikari şere wan bike, ne ii mame wl Silernan axa, welate xwe, çawan bere peşiya kiren wan bigire. Bi vi awayi di wi Mistefa bu. Her du ji di nav neyaran efiwe vegerin wan. ketiye tekeşine nizanim. Le navbera wilayeten Erzerom, Muş G da mabün, ku de vegerin ser çela Seyidxan 1 u penc siware gava bere xwe da SOriye ez hinge li Bitlise da diçun dihatin. Sala 931 'e Pişti Seyidxan di gel sih bum. Pirrtiri her kesi di gel he- Elican di şereki da hat kuştin Ggiha reh- mayi ji geli derketin u gihane deşta Hesiçe ji tihna Gji valen wi bendewar bOm G bOyeren wi ma xwede, siwaren wi ii gihane Seyitx- Merdine, geleki westiyabün, Direjiya sezde sae- şeri baş nasin. We gave çawan ji min an. Ji ber ku deste hikümete nedigiha birçina ji hal ketibün. wele dinivisim. Dive ev ~ervaniyan, xelken gunden wan tan bi neh hezar leşkeren dijmin ra ra hatiye gotin, Çawan wele bi leheng her weki heja bu, di direka ardimana di ber kiren şervaniya va şerkirin ne hesani bü. www.arsivakurdi.orgxwes- gengazi ji we kemine filitibü nediket sere tekeşina gele kurd da xwedi ci h be. dieşandin. Ji ber ve yeke Seyitxan tibO derbasi SOriye bibe. wan. Di sere deşta Merdine da gihane Tirkan li ser riya guhbelan (casus) ber gundeki. Xwestin herin nav gund LEHENG ll bihistibün ku bere wan li Suriye ye. Ji ave vexin, le nedizanin ku atamabilen xwe alayiyek siwari her li pey wan bü, zirxkiri çüne wi gundi. Dema gihan ber Sala 1930, Hikümeta tirk 120 000 tevi ku nedikari xwe li wan tevgeren wan d b'1 r • h wan dikir. gun ' çeqreqa ıngen espan ra tifin­ leşker şandibün ser Çiyaye Agiri ji bo bi­ dikir Ghikümet serwexti rewşa gek li gund teqiya berrika we li eniya karin riça şoreşa kurdan ku bi deste

Rüpel 17 REWŞEN Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

Seyitxan ket O pe çO rehma xwede. Ji ber ku şev bO kesen di nav gund da kuştina Seyitxan nedltibOn. Siwaran cen­ deke lehenge kurd birin, di nav we axa welet a paqij da veşartin O bere xwe dane sinere Suriye. Gava hatin ez li Hesiçe bOm, min bi çave xwe dit, pirra­ niya şervanen kurd tifingek Ohi nan ji du tifıng ji en leşkeren tirk en kuşti bi xwe ra anibOn. Gava Salih Paşa sereka erkana leşkere tirk destpeka şer bihist, we roje bi balafire ji Anqere çO Amede (D~arbe­ kire) O roja din çO Merdine u xwe gihande qada şer. Ew bawer bO, ku cen­ deke hemi şervanen kurd li ber xwe bibine, le wele derneket, tene je ra hat gotin: " Birindarek ket dest te me, di gel du leşkeran me şand Merdine." Se ro­ jan leşkeren firqe li cendeken kurdan di­ gerin, le yek je neditin. Salih Paşa ge­ leki xeyidi, hemi zabiten firqe dan Diwan-i Herb (mahkeme leşkeri) . Ji van zabitan y.t< revi Suriye, dema min bihist li Hesiçe ye, ez çOme nik wl. Min dixwest jimara kuştiyen tirkan binas­ im. Gava min je pirsi bi ruyeki şermi gote min: "Ji xeyni birindaran nod leşker hatine kuştin. Ji kurdan tene Seyitxan hatibO kuştin". Biraziye Seyitxan Mistefa dema birindar bO, berrik di gepe da leketibO. Bi baye berrike ra gej bObO oji ser pişta hesp ketibO xware. Hole girtina wl ji tirkan ra hesan bObO. Pişti şer ji wan bi dOr ket, desten wi giredan O li hespe wl, siwar kirin, xistin peşiya dO leşkeran şandin Mardine. Bi re va hedi hedi hiş dihatin sere wl. Mistefa qenc di­ zanin ku li peş wl ji kuştine peva tiştik nine. .Beri bigehen Merdine, bi xurti zengO li newqa hesp da O revl. Her du leşkeren di gel wl çend berrik bera wl dan, le çiva re ket navbera wl oleşker, zOka ji berrikan hate parastin. Heya her du leşkeran xwe gihandin sere çive Mis­ tefa ji wan va nediyar bO. Pişti mecaleke direj rev~a. rawesti, hin kurden rewi desten wı vekirin. Hole hat SOriye Ogiha hevale xwe. Vecar em ve9erin ser birindare din, Silernan axa. Birına wi di bin çiçike raste da leketibO o di bin piye raste da bi derketibO. Birina wl hişk Odijwar bO, le ne ya mirine bO. Dema leket O di ser pişta hesp da hate xware, hevalan ca­ reke din ew siwar kirin, vecar di bin wl da li hesp xistin, disa hate xware. Gori gotina wl geleki dieşiya Oji xwe behevi bOqO Ogote hevalan: Eşa min dijwar e. Ez ji birina xwe be hevi me. Newww.arsivakurdi.org heja ye hOn ji bo min xwe bidin kOştin. Ev e tifinga min di gel xwe bibin Omin bihelin. Gava heval di-binin, ku bi we eşe ew de nikaribe xwe li ser pişta hesp bigire, li ser daxwaza wi tifinga wi birin Oew hiş­ tin. Silernan axa got: "Pişti hevalan ez

REWŞEN Rüpel 18 Kovara Yekitiya Rewşenbireın Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

hiştim OçOn, bi dO-se saetan, eşa birina - Wey li ser çavan. Evare ez de pez li birrin de h salan jiya. min sist bO. Roj diçO ava, dine tari bi­ peş gund mexelkim, bi lez O bez herim hiştim OçO, bi du-se saetan, eşa birina gunde wi o haydari hale te bikim. Sibe LEHENG lll min sist bO. Roj diçO ava, dine tari disa be me vir, ku ci he te raveyi wi bikim. bibOya, min de bikariya ji qada şer bi Sibetire, disa şivan tevi pez hate wir. Pişti şoreşa Şex Seide rehmeti, pelen durketama Oxwe ve~arta" Hin nan O xwarin ji di gel xwe anibO O şoreşin bi xurti ji her ali welet radibOn. Silernan axa ji wı erdi ra ne bi-yani gote Silernan axa: Eger di navbera wan pelan da nasi O bO. Ji xwe wi bere Seyitxan dabO ser - Bi şev ez çOm gunde wi, min camer yekiti hebOyana hikumeta tirkan tucaran riya geliye direj. dit, ben rojave de were vir, da je ra ci he nedikari xwe li ber wan pelan bigire O Di şere cihane ye welat azad dibO. Ji peşin da, dema xelke wan pelen şoreşin Serhede mihacir bOn, yeka xurt li çiyaye hlnge Silernan axa ha­ SasOne di bin sereka­ tibO çiyaye Mer-dine, li tiya malbata Eliye nik xwedi-gundeki bObO YOnis da leşkeren tirk xulam. Nizika çar-penç bezar kiribO. Hinge salan li wi gundi mabO. xelken SasOne ku Ew çiya O gunden do­ gund berdabOn O rali geli baş dinasin. derketibOn sere çiyan, Gava dine tari bO ji Di hundiren xaniyen qada şer bi rohilat da xwe da çaline binerdi çe-meki biçOk diherike, kola bOn O pirtalen xwe gi-hande wi çemi O xwe te da veşartibOn. ter av vexwar. Her du Dema rojeke hewceyi aliyen çem daren bihi tişteki bibOna di bin ye gurr bObOn, gava şeve da dadiketin leşker bihata dikari xwe gund, tişten bixwesta­ berda nav ava çem O na di çale da derdixis­ sere xwe di nav tilayen tin, careke din dave bihiye da ve-şere. We çale digirtin O vedi­ şeve ma li ber çem, gerin çiye. Ev yeka sibetire leşkeren tirk ha­ han ji hemi xelken tibOn li qada şer Odcra­ çiye ra tişteki nas bO . liyen we li kuşti O bi­ Herçi leşkeren tirk rındaran digeriyan. De­ nedikari derkevin çiye. ma çav bi leşkeran ket, Çiqas digehan her weki xistibO sere kuntaren çiye şelpene xwe exist nav tilayen pir xurt O mezin ji dara bihiye. Hele hate desten şer-vanen kurd parastin. diditin. Ji lewra ew li Pişti leşker çOn, ji nav nav eşiren dora çiye ave derket O cilen xwe doş dibOn O carearan guvaştin, ziha kirin O reya xwe bi gunden wergirtin. Du rojen diji vala ji dixistin. Gava leşker dihatin li wi erdi kesek li we erdime doş dibOn. Silernan axa biditina be ku bizanin ji wek roja peşin xwe ki ye kOda diçe berdida nav ave O sere dikuştin. Demsal payiz xwe di nav tilayen dare bO. Li sere çiyan ser­ bihiye da vedişart. Di maye hestiyen şer­ we nave da çar rojan vanan dihingavt. Be be xwarin mabOn. Ji ber merş O mitel mirovan germa havine kurm ji nema dikari xwe li ber ketibOn birina wi. Roja we sermaye hişk big­ pencan leşker nehat wi ire. Nemaze siban erdi, dora nivro şivaneki beri berbanQe ji ber pez ani wir. te nişandim. Demadi ne tari dibe we te li sermaye dirane n mirov dirikrikın. Silernan axa çO cem, nan di gel şive n Sibeke zO, beri berbange, di kuntaren hebO, je ra kodek şir dot Ozike wi ter kir. bergire siwarke bibe. çiye da, li nav gundeki ji wan 9unden Paşe pirsa www.arsivakurdi.orgxwediye gunde ku te da xu­ We roje serevare bergir ani hat. berdayi, deng bi bi tifinge ket , le ji hev lami kıribO ji şiven kir. Şiven gote: Dema şev tari bO Silernan axa siwar kir qut nedibOn. Şerevani geleki eceb -"Ew mirov heye O rewşa wi çak e. bir. mabOn O bi meraq ji hev dipirsin: "Ma "Hinge Silernan axa gote şiven: Pişti du rojan anin Hesiçe, tevi we gele ev bebaven tirk şere ke dikin? " - Bira tu rewşa min dibini, ma dikari birine wek şereki dimeşe. Hinge ez li Din e ro ni bO, paşe hedi hedi ro hilat, hin xwe bigehini xwediye gund Obejiye, xu­ wira bOm, du rojan min O Ekrem bege den9e tifingan bi xurti dihat. Kesi nedi­ lame te Silernan birindar e, bila were xizmeta wi dikir. Pişti je ra du emeliyat zanı Oşt Ojedera vi şeri çi ye. Ro bilind min bigehine ci heki? çekiri n Oşeş parsa ji her du aliyen singe bO, xwe gihande singa ezmen, pirr neçO

REWŞEN Rüpel 19 Kovara YekTtiya RewşenbTrlın Weıatparezlın Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

denge topan ji hat. Xuya bO leşkere tirk peş wan kurdeki merxas e. Pişti rohilat ji deh sale heya sed sale hikim dikirin bi topan li gund didan. GOnd i vala bO, bi du saetan alayiya din ji gihabO gund O Odişandin zindanen rcı.avaye Tırkiye, da ma ~elo hi nde berrik Ogulle berra ke di­ di gel we topen hawin ji hebOn. Dema li wan cihan bimirin. Erdimen ku te da dan. ditin ku Ramezen gelek leşkeren wan şoreş bObO, di nava deste Tırkan de bO. Ev pirs li ser zimane hemi şer-vanan kuştin O birindar kirin O dest dani­ Bi hazaran kurd wek pez Odewar ser je digeri~a. HinQii tiştek hate bira Mihemet ne,vecar bi topan li xeni dan. Ji ber ku dikirin. Bi sedan gund tevi zav O zeç axa ku re Eliye YOnis. Ma gele nebe ku ji cihe xeni nizim bO,j i du gullan peve li dişewitandin. Ji bo çavtirsandina gele bo anina hin pirtal kesek çObe gund O diware xeni neketin. Le şerebnalen gul­ kurd çi kira sitemkar diviyabe bedilovani reste leşkere tırk hatibe? W egave ji bi­ leyeki ji wan birinek di rane Ramezen da dikirin. Herçi erdimen ku şoreş negi­ raye xwe Evdirehman ra got: vekir. Tevi ku hestiye ling ne şikiyabO ji, habOye serek, risipi, merxas surgOn [di­ - Biniher! Ka ki ji xelke me çOye pişti birin sar bO, nema lehenge me dik­ hajotın 1 net~ dikinn Oji bo civandina ti­ gund? Heke kesek çObe teqez niha di arı li ser linge xwe bi hesani bimeşe. Le vingan cih cih mifrezeyen leşker dişan­ tengiye da ye, dive em di gaziye de biçin we birine ew ji desthilanin nexist. Darek din gundan, ku tifingen di dest kurdan de Oji nav lepen leşker biderxin. da bin çenge xwe O li ser lingeki, wek bicivinin. - Pişti Evdirehmen axa ji hi n xelke wi şere birindar, di nava xeni da li ber Adil Beg ji bagzadeyen ku ji mejva gundi pirsi, zani ku Remezane bi tena kunçeperan diçO dihat O her nav di xwe dewlemendiya xwe wenda kiribO Obi ru­ xwe, ji bona anina hin pirtal,nive şeve dida. Nivro dageriyabO, ku Mihemede meta bav O kalen xwe girtibO. Tevi bi­ daketiye gund Ohin venegeriye. Eliye YOnis tevi malbat O eşira xwe di raye xwe di ~undeki bi cih bObO,tekiliya Remezan ne peyayii ku ji bo anina gaziya Ramezen çOn. Hamiyan nedix­ xwe ji tiştekı netani.Tene wi diviyabO pirtalen xwe alikari ji kesi bixwasta. Pir westin ku wi şiiri di nav lepen dijmin da hewceyi keseki nebe O ava rOye xwe li caran bi tena xwe diçO gund O di bin bihelin. Gaziye xwe gihande gund, şe­ ber lingen nemerdan nerijine.Tevi birayii şeve da vadigeri çiye. Le "her car bext ji reki pir xurt O giran di navbera her du xwe, dema ditin gele wan di şoreşe da mirovan ra nabe yar." Ve care dest ji Re­ alayiyen tirk O şervanen sasOni da bO. bindest bO hikOmeta tirk çekan dicivine O mezan kir Oleşkeren tirk bardane pisira Şer du saetan dom nekir, ku leşkeren mifreza leşker gihaye niziki gunde wan, wi Oket nava şereki giran. tirk ji gund biderketin O revi revi beren her du biran tifingen xwe derxistin danin Remezan nive şeve daketibO gund. xwe dan Hezoye. Hin~e kesen di Qaziya paş dere male, çi gava ku mifreze big­ Di hundire xeni da çal vekir O herçi pir­ Ramezen çObOn berı dan xaniye Re­ ehe gunde wan, be gotin her du tifingan talen diviyabO li ber şewla miftike derxis­ mezen. Dora xani ji cendekan tiji bO, beri bidin mifreze. tin, paşe deve çale wek bere dada O hi­ her tişti tifing Ofişeken leşkeren miri ci­ We sibe Adil Beg beri birayii xwe ji nek zibil ji bi ser reşand, xwest şO-na vandin O paşe çOn nava xeni O Rame­ xewe hişyar bO, cilen xwe wergirtin O deve çale ne diyar be. Piştiye xwe zane birindar birin çiye. çavneriya hatina mifreze kir. Pir neçO pekani O hilda pişta xwe, da deri ku bi­ Min ji Evdirehman axa kure Eliye peşiya mifreze derket, si siwari Ozabitek derkeve. Li ber deri du leş-keren tirk li YOnis pirsa kuşt~en dor xaniye Re­ bOn. Adil Bege birayii xwe hişyar kir O peş-bere xwe ditin. Xuya bO ew ji ha­ mezen kir, ev bersıv da min: xwe berda peşiya siwaran da ku sere tibOn di nava gund da li tiştna bigerin. - Dema em gihane xaniye Remezen hespen wan bigire. Heya birayii Adil Be ku Remezan keyse bide wan O · her weki keriyek pez li dora xani mexel Bege giha ber deri, wi rahişte sere dever O ew da erde.Ye mayi xwe avet be. hespe zabit Obi ruyeki geş gote: "Fermo pişt taldeyeki Owi ji berra Remezan da, - Ma gele we cendeken dcrali mala peyabe! Em di xizmeta te da ne." Le za­ le berrika wi vala çO. Ji ber ve yeka han Ramezen jimartin? bite tirk mecala tiştski neda her du biray­ Remezan bi şOnda vegeri xeni, piştiye - Di navbera kuşti O birindaran da an, bii ku tişteki beje tajanga xwe hilani xwe dani Oxwe ji bo şer pek ani. Be gu­ hefte leşker bO n. O dani nav çaven Adil Bege O be dilc­ man du leşker bi tena xwe ne dihatin - Ma birina Ramezen çawa bO? vani daweşande. Dema Adil Be~e ev gund, de hevalen wan ji hebOna. A rast - Bist roj di ser vi şerı ra neborin, ku bebavi ji zabit dit, be parastina rumeta ji ew her du ne be heval bOn, ew ji careke din di nava şerevanan da xuya xwe ya şikesti tiştek nehat bire, gote bi­ alayiayek piyade bOn. Ala~i~ek din ji de bO, le ve care di reza lehengan da radiw­ raye xwe, ku gihabO ber d~ri: "Law tu sibetire bihata, heya erışeke bidin esti. nabini ev bebav çi dike? Edi mirin ji gunden di kuntaren çiye da. Rehma xwede li Evdirehman axa be, mayine pir xweştir e. Lexe wi bitevizin e." Li ser dengen tifingan leşkeren alay­ ku bOyera merxasiya Remezane Xerzo ji Bi denge Adil bege re, biraye wi tifing ji iye hemi çOn çarmederi xaniye Re­ min re got Owenda nebO. pişta deri hilda Oda pesira zabit Owi ji mezen girtin Ojereki xurt dest pekir. Re­ Herçiya ez ji Evdirehman axa hin ser pişta hespe ani xware. Adil bege ji mezen nemardı nekir, beri ku dunya roni bOm, ne tene ev nivisan bO. BOyeren şeşderba zabite keti kişand O berda bibe, xwe gihande ser cendeke leş-kere şere SasOne ji beri sed sali heya mala leşkeren dcraliyen xwe. Bire ji bi her ber­ miri, tifinQ Ofişeken wi hilgirtin birin hun­ Eliye YOnis jı çiye derketine u hatine ikek leşkareki diavete erde. Gava dure xanı. Paşe çarmedere xeni ji aliye SOriye,t ev ji min ra ~otibO O min nivisi. leşkeran ditin ku mirin ji desten wan di­ hundur va kunen biçOk di diwer da veki­ Nizika sesed rOpel bu,l e mixabin ku ew bare, be ku dest bibine çeken xwe revin. rin heya ew bikare xwe ji erişen leşkeran nivisan ket deste hikimete O hele westa Le Adil bege dev ji wan berneda. Tevli bipareze. Pişti dunya baş ronik bO, se­ min a du se mehan vala çO. birayii xwe li hespen yen kuşti suwar rhenge alayiye fermana erişii da. Ji ber bOn O dan ser pişta wan. Her du bira ku kese li pe~beri wan peyaki bi tene LEHENG IV weke teyren dubiran direji mifreza revok bO, eriş gelekıwww.arsivakurdi.org xurt çebObO O beperwa kirin. We roje 23 kes ji leşkeran kııştin. dajotin ser xeni. Remezan ji oona Sala 1925'e şoreşa Şex Seid şikest Hesp Otifingen wan hanine male. Evare erişeke hele pekhati bO. Çiqas ku Orehmeti tevi 48 havalan bi dar ve bO n. zaro O pertalen xwe li hespen leşkeran leşkeran xwe digihandine dora xeni ji Serekeşir, şoreşvan, tekoşer, merxas bi par kirin Obere xwe dane Kotole, sinere ber berriken Ramezen nedifilitin O hezaran diketin zindanen Xarpet ODiyar­ lrane. Dema hinek bixwazin rOmeta xwe deverO di nav xwina xwe da vedigevizin. bekire. Ev girti gulbe bi 9ulbe [grub bi pirezin, du mer ne hindik in, dikarin ge­ Dema bi dehan cendek li dorli xeni grub 1pişk Opişk] dibirin peş dadgeha ls­ lek tiştan bikin. Pişti ve kira han, gelo ketin, eriş sist bO O zanin ku peyayii li tiklale. Ev kes an diahtin darvekirin, an ji ma ne heja ye, ku em nave Adil bege ji

REWŞEN Rüpel 20 Kovara Yekitiya RewşenbirEm Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

2(0J~1( 71'E1( /\ (j~L~1( 2(0J~g{ tJJig{

Kurteçirok (Novel) Dr. Kurdo H us~ n

ger beri nezlkl deh salan, ji xweşikbOna we ter nedibO. Uza xwe li got ku hebO nebO, jineke bere xwe dabO Daraye Dihokl bihataya pirsin ser qOma nerm a sOret ramirandibO O aramiya qate jor. Wilo ji nerlnen wl bi [[!] "Gelo çi tişt hew di bin stOna şOşa Koka-Kola di dest de, we Fhema li pelikan giredayl man ta ku keçek, ji wl re, ezmen de, ji wl nexweştir he­ Dara diniherl O dikeniya, bi keneke di valahiya devere de xuya bO. Keçe ye?", wl de di cih de vegerandibaya, be bedeng. Dara garsone çayxane ji bir çaven xwe garandin Owe masa Dara hil­ ku ew pir zimane xwe di deve xwe de nekiribO O dizanlbO ku ew de nezlkl wl bijart Oli peşiya wl rOnişt. We jl pritOkek ji bigerlne: "Ew bewelatmabOn e, ew ji we­ bibe da ji wl biprise ew çi dixwaze vex­ çenteya xwe ya destan derexist Opiştl ku lat dOrxistine e. "Le ji de h salan Ovir ve, we. Ji ber vi tiştl, ew ber bi jor ve çO Oli we du se caran li Dara ni hM, awiren xwe Daraye Dihoklli Parise bi cih bibO. Eger nezlkl pencereya pir fire h ciyek ji xwe re di slnga pirtOka xwe de çikandin. di we roje de Onemaze di serma we roja hilbijart. Weke her care, wl pirtOk O Nale-nala daran O care-cara ba hatin han de, hem ew pirsa han ji wl bi hataya nivlsen xwe danln ber xwe. Pirtukek ve­ birrln o. nema edi gihane hundire çay• kirin, wl de beguman, bersiva xwe bi kir Oxwest bixwlne, le, dile wi ji bini ve xane. U Dara nema xwe bi tenha sere awayekl di ne bidaya. nediçO xwendine. Dile wl ji derd Okulan xwe dlt. Bi çend niherlnan, wl di navbera We roje, bayeki xurt li ser cadeyen giran bO Oji ber vi tiştl jl, tıp Orez li ber xwe Okeçe de, ew çe nd bihust plvandin Parise dikire vlze-vlz Owl, mina carOdek çaven wl dllan dikirin Odibun weke ger­ Obi kefxweşiyek diyar, di dile xwe de, ji pehn O naye xuyabOn cade O baxçeyen gerlkan. Her tlpeke bere xwe dida aliy­ xwe re got: "Baş e, pir baş e! We dika­ bajer ji kesan vala dikiri n. Wilo jl, Daraye ekl. Dara pirtOka xwe girt O bi rıbO li hezar ciyen din bimaya, we dikari­ Dihokl perglnl pir kem kesan hat dema xemplniyeke mezin, awiren xwe li ser bO li paş stOnekl rOniştibaya, ma stOn ji wl bere xwe da çayxana ku her dem wl çiqilen daren rOt garandin. Baye xurt ve çayxane kem in? We dikarlbO F li di nav dlwaren we de kul Oderden dile şaxen bepel, bi hers, li hev dixistin Otevll qate jer bi maya. Le ew helkişiya Oli hev­ xwe diherandin. ku pencereyen çayxane hemO girtlbOn, beri min rOnişt. Baş e, pir baş e!" Hundire çayxane, wek bajer vala bO O nale-nala daran O care-cara baye digi­ Dara peşl bi dizı Opaşe eşkere, niherl Dara bere xwe da qata jore. Beri ku ew han guhen Dara. Ezman taritir dibO O Odi nava xwe de berdomand: "Eger dile bi pel ikan www.arsivakurdi.orgbiçOya jore, wl weke her care li ewren reş 1avis dabOn dO hev Odixwes­ we nexwestibaya, ewe li mala xwe bi­ Uza temaşa kir. Liza her dem dev bi ken tin kellyek beri keliyeke xwe ji baren xwe maya, ma di roj ek weke ve roja han, ku bO O dinanen we yen sipl di nav leven azad bikin. Xwede je nestendibe, kiji mala xwe der­ we yen sor o dagirtı de diçirisln. Dara xwe di nav pele n xeman de win­ dikeve?" Çayxane vala bO O Dara li hevberf Uza da kiribO dema wl bawer kir ku dengen Keç, behawe bi ser Uza ve diçO Ovf rawestiya Obi kefa dile xwe wl nerlnen peyine sivik ji jer ve hatin. Li ber guhen tiştl dihlşt ku Dara behtir di nav xwe de xwe li ser rO Ocane we gerandin. Ew ji wl, gav biçOk Osivik bOn Owi ji xwe re bikele. Por, peşanl, ebrOh, mijang, çav,

REWŞEN Rüpel 21 Kovara Yekitiya l~ewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

lev, çeng, rQhinarik, hemQ yen Liza bun. wan hatibQn rezkirin, kişand. Ji bo şeve, dit O li we meze kir. E wkeç ... ew çe nd Le we keçe kincen zivistane bi ser bejna jinen kurd nane welat u hemQ xwarinen bedew Qdilbir bO ku di xewnen şevan de xwe ya zirav de dakiribQn Qwe dihişt ku kurdi çekiribQn. Wan seniyen birince, ji peyda nedibQ. Le aneha, ew li hevberi ti~t li ber çaven Dara di sere wi de, kQfte, tirşike, pelen rezan Q pelen leha­ wı runişti bO Qxwe ji qazi Q naziyan, di behawe tev li hev bibin. nan Q mast Qxeyar, li ser masan raxis­ nav pelen pirtuka xwe de winda dikir. Ji Di wan salen dawiye de, Dara her tioon. Rody kufteyek rada deve xwe Q nişke ve Q weke ku we bizanibaya ku dem li ser welet dihizirand Q difikiri. Ew paşe, deste xwe direji şuşeyek bira kir Q Dara cegere xwe danibQ hev , we sere bi pir tişten din ji xerik QmijQI dibQ. Yek ji ew bi ser xwe ve kir. Rody dixwest tişteki xwe bilind kir. Dara gotinen xwe amede wan tiştan pirsa tenhayiye bO. Dara di­ bibeje Qwi nehişt ku Daraye Dihoki pir li dikirin. xwast zencira tenhayiye bişkine, bi dost­ heviya wi bimine. -" Ez hevidar im ku te aciz nakim. Bi­ hevaltiya çend dosten ewrQpi Q bi saya - Biner xorto, tu nO ji welet hatiyi Q buhure eger min te nerehet kir, bibu­ jineke xweşik Q zana. Dara di kesaniya hena tu çav~irti yi. Bi rasti, ez ji te re hure! Min dit ku tu bi tenha xwe bQyi Q frensiyan de dixwast ji xwe re pişteke bibejim, awiren te behna min teng dikin. min xwest bi te re hi neki bihaxivim." xurt, sitareke mezin biditaya. Wi dixwest Le ne xem e. Ez dizanim tu ji rojeke Dara rawestiya Qxwest şuna gotinen bawer bi kiraya ku e~ er çareyek ji bo jiya­ weri guhertin. xwe li ser ruye keça firensi bibine. RQye na wi ya tevlihev u tarQmar peyda bi­ Dara denge xwe nekir QRody rahişt keçe weke xwe ma Q Dara naskir ku li baya, ew de bi saya ewrQpiyan peyda kQfteyeke din. Pişti ku wi ew bi zora we çO. Le wi dabO nave Q nema bibQya. Di tenhayiya şeven oohawe direj behntengi cut Q daqurtand Q beyi ku dikaribQ paşQber vegeriyaba Q berdo­ de, di dijwariya sermaya tenhayiye de, haya wi pir ji Dara hebuya domand: mand: wi dixwest di kesaniya jinen ewrQpi de - Mirov gerek weke lastike be Qli gor "- Ez xwe bi te didim naskirin. Nave keştiya biserketin Qazadiye biditaya. baye serdernan here. Bawer bike ku min Dara ye, Daraye Dihoki. Weke ku Keç ji Dara re ne pir xerib bQ QDara ji eger tu bixwazi ciye xwe di nava gele nave min ni şan dide, ez ji bajare Dihoke xwe re got ku ew li ci ye ki rasti we hatibQ ewrQpi de bibini, gerek tu weke lastike me. Ez kurd im ji Kurdistana BaşQr im Q o gelek caran ditibO. Le li ke dere? bi. Keçen ve dere ji xorten nerm, yen ez ji çe nd salan ve ye li Parise me." Kengi? Çawa? Wi nikaribQ bersiven weke lastike nerm hez dikin. Keç, weke ku ew li heviya van getinan wan pirsan bidaya. Ji devila ku ew bi we Rody di nav leven xwe de hineki ke­ baya Q weke ku we ji mej ve gotinen re biaxive, xwe neziki we bike, perda niya Q li keça ku weke sewiyan be wi xwe di sere xwe de amede kiribana, we bedenQiye bidirrine, ew hineki ji bir kir Q mabQ niheri: nehişt ku Dara gotinen xwe direjtir bike Q gotin u serpehatiya xorteki kurd anin Mirov gerek bizanibe çawa xwe neziki bi behntengi gote: bira xwe. Beguman gelek caran gotin Q ewrQpiyan bike. "- Bes e, Dara, bes e... Ev cara sedi serpehatiya Avdilqadir bi bira xwe ve Haya Rody nema ji Dara hebu Qew di ye ku tu stirana xwe ya kevn he ma ji min anibQn. ber xwe de diaxivi. Wi çend qurten li dQv re dibeji. Ma tu nikarı li ser tişteki din bi­ Di şeveke ji şev Q ahengen kurdan hev li şQşeya biraye xist Q şQşeya vala haxivi?" de, li bajare Parise Dara rasti Avdilqadir avete ser maseye. Paşe li Dara vegeriya Dara nizanibQ çi bigotaya. Wi nerinen hat. Dara ne ji mej ve gihabQ Parise. Av­ Qji bir kir li ser çi dihaxivi. Ew bi kef di­ xwe birin derveyi çayxane, nava şax Q dilqadir, ji ber gelek tiştan bala wi kişand xuya. Diyar bO ku wi ciye xwe di nava ji­ çiqilen daren ku nizanibQn çawa xwe ji Q gelek caran pişti we şeve ew yana Parise de peyda kiribQ Q nedixwest hovitiya baye har biparezin. Care-cara hevududitin hate bıra wi. Xort bala Dara ku ew ci ji deste wi biçQya. Pişti ku ew ba Q nale-nala daran careke din gihan kişand, ne tene ji ber ku wi renge pore wilo li ser nerinen xwe axivi, çQ kete nav guhen wi. Dema keçe dit ku ew bedeng xwe bi dermanan zer kiribQ, le ji ber tev­ hevalen xwe Q bere xwe da diskoteka ma, we qerten xwe kirin Q denge we gera xwe, dan Q standinen xwe, çeken "dilangeha" heri mezin di bajer de. Beri tevli dengen ku ji derve dihatin tekel bO: xwe Qji ber wan kesen ku wi ew li dora ku ew di nav gume-guma Parise de ji "- Bi bej e, Daraye Dihoki... Kani şar O xwe civandibQn... We roje ji, li derve ber çavan biketa, Dara hat bira wi, li paş şapiken te? Kanı xencera te ya zivin a sar bO Q kurdan xwe gihandioon hev Q xwe neri Q bi dengeki hineki bilind got: ku te sere xwe pe bilind di kir?" her yeki dixwest aloziyen jiyana li der­ "Lastike ji bir meke ha!". Dara bedeng Pişti van gotinan, we wele berdo­ veyi welat ji bir bikira. Rojen geş, rojen mabQ Q nema dizanibQ wi di we şeva mand: şahiyan bi bira xwe bihaniya. Wilo ji, han de çi dikir. Ew di ciye xwe de weke "- Bibeje, Daraye Dihoki? Tu we çi ji eger di nerinen jin Q meran· de xemgini ~ejan ma, ta ku hevalekı bi deste wi girt xwe re biki keys da ku tu xwe neziki min nedihat vaşartin. Kefa Avdilqadir li cih u ew ber bi ~ovende ve kişand. biki? Da ku tu biheli dile min bi te bO, her ku ew diliviya ew kef ji wi Govend u demen govendan ji mej ve bişewite? Perçen Kurdistane? Şoreşa diweşiya Q dibariya. Keçeke hQrik xwe ji cihana Daraye Dihoki dQrketibQn. We Şex Seid? Ki dizane? Belki miriyen ba­ xistibQ bin çengan Qhema we deste xwe roje, di we çayxane de, ew rQnişti bO Q jare Helebçe? " dixist bin çaketa wi, te digot qey qafali bi gotinen Rody-Avdilqadir xweş dihatin Dara bi xemginiyeke diyar nerinen ser de hatibQ. Daradi we şeve de pir tişt bira wi. Te digot ew u Rody di şeva çQyi xwe li ser çiqilen ku dikirin hawar geran­ bi çaven sere xwe ditin Q bi guhen xwe de pergini hev bQbOn. Gotinen Rody hel­ din Qpaşe, sere xwe xiste ber xwe. We bihistin, wi naskir ku xort, bi guhe­ bet reyine fireh li ber wi vedikririn Qji ber roje, wi dixwest li ser tenhayiya xwe, randina renge pore xwe nerazi bO wi vi tiştı, ew dihatine bira wi Q bi gaziya bexwedika sermaya ku xwe berdabQ nave xwe li guherandibQ Qwi ew ji Avdil­ dile wi dihatin. Wan çareyen heja li ber nava hestiyen wi bihaxive. Wi dixwest li qadir kiribu Rody. wi pahn dikiri n Obeyi ku haya wi ji wi he­ ser derden xwe yen pir, derden giredayi Tevli ku Rody nedida xuyakirin ku baya, Dara li neynika li ser diwer neri O bi bajare ajotine (nefiye) bihaxiviya. Le haya wi ji nerinanwww.arsivakurdi.org hebQ, xweş dizanibQ zimane wi, di deve wi de bQbQ weke tex­ deste xwe di ser poren xwe yen reş re çi li hawirdora wi dibuhuri. DizanibQ ku bir. Eger wi bi ya Rody kiribaya, wi de ji teki Q ew nediliviya. Qerfen keçe, zi­ Dara zuq li wi meze dikir. Wi bistikeke mej ve poren xwe zer kiribaya. Di neyni­ mane wi di korta deve wi de puç kıribun. dev ji keça ku xwe bi wi ve dizeliqand ka li ser diwer, poren wi her dem reş Keça ciwan li saeta bezine deste xwe berda Q xwe neziki Dara kir. Wi deste bOn. Tevli ku, di wan salen dawiye de, niheri Qweke ku dile we hineki henik bi­ xwe dani ser mile wi Q ew bi nermi ber çend tayen sipi ketibune. bara, denge xwe daxist. bi masen ku xwarin Q vexwarin li ser Dara careke din keça li hevberi xwe -Tu dizani Dara, ez kurden li Ewrupa

REWŞEN Rüpel 22 Hejimar 6- Zivistan 1991 Kovara Yekitiya Rewşenbir€m Welatparezen Kurdistan

_,ı';<:;' /' ~------~~----/

\~

xweş nas dikim. Çawa ku hevale te dihat xuyakirin. Le denge we xweş digi­ xwehen xwe, birayen xwe, dost Ohogiren Rody bawer dike ku ew keçan nasdike ... ha guhe wi. "Em e careka dine hevudu xwe kir. Wı pir beriya darek gulen sor ku Beşek ji we bi nave welate parişan di­ biblnin. Ji bir meke ku em ji kesen nerm, wl bi deste xwe di hewşa male de xwaze ter bixwe. Beşek dixwaze dile wek lastlke nerm hez dikin." çandibQ kir. keçen behiş bi xwe bişewitlne. Beşek F Dara pelen pirtuka xwe dan hev O bi Wilo jl, eger beri deh salan ji Daraye xwe dihaveje deve gure har O bawer pelikan ve daket. Li jer, li ciye xwe, Uza Dihoki bihataya pirsin: dike ku ew e bi saya ewrupiyan welet riz­ xwe careka dine li ser quma nerm rami­ "Gelo çi tişt hew di bin stOna asmen gar bike." randibu. We kincen xwe yen zivistane ji de ji wl nexweştir heye", wl de di cl de Keçe çaven xwe ji çaven Dara derxis­ xwe kiribun O laşe xwe dida ber tava ro­ vegerandibaya, beyl ku ew pir zimane tin li derve nerı O paşe, bi dengekl bi zor kek xweş. Ew her O her dikeniya O şuşa xwe di deve xwe de bigerlne: "Ew digihişt guhen Dara, we berdomand: Koka-Kola'ye her di deste we de bu. bewelatmabun e, ew ji welat durxistin e" "- U beşek, ji beçariye, din dibe, yan Dema Dara derket, baye xurt xwe li bigotaya. Le ji de h salan Ovir ve, eger di ber bi dinbOne ve diçe." cane wl peçand. Wı li hawirdora xwe we roje de O nemaze di sermaya we roja We careka din li saeta xwe nihM O nihM, li bajare sar o li daren baxçe li han de, hem ew pirsa han ji wl bihataya xwest rabaya. Dixuya bu ku ew nikarlbu hevberl çayxane nihM O bi dur ket. kirin, we beguman, bersiva xwe bi behtir bimaya. Dema we dlt ku deng ji Rody O ~elek xorten hemwelatiyen wl, li awayekl din bidaya. Dara dernakeve,www.arsivakurdi.org ~ot: ber çaven wl geh dibun weke guran, Dara, di we sermaye de, li wl bajarl, - Ma xweşikbuna rO O la~e min ne qllen xwe di canen hev de diçikandin, weke sehekl koti, weke se heki be xwedl heja ne ku tu ji bo wan her tiştı ji bir bikl? geh dibun weke pislngan O di nav di­ buji ber ku tu kesl ew pirs ji wl nekir, wl Hetta nave xwe O nave bajare Dihoke jl, waren Parlsa behawe mezin O tavlihev Ftu bersiv neda. ji bir bikl? de xwe vedişartin! U derve, pir sar bu O We roje, bayeki xurt li ser cadeyen Bi wan gotinan, ew rabu ser xwe Owe di we blstike de, Dara pir beriya ruye Parise dikir vlze-vlz O wl mina carudek xwest di nav leven xwe de bikeniya, sere d~a xwe O desten bave xwe yen ku pehn Onaye xuyabun cade Obaxçeyen xwe xwar kir O nema ruye we ji Dara ve kefxweşl ji wan dibariyan kir. Wi beriya bajer ji kesan vala dikiri n... •

Rüpel 23 REWŞEN Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivlstan 1991

-.ı zad bi dengeki nizim pirsi."Yade, r------l ı ml bavo de kenge vegere?" Te digot ı belku ne dixwest keseki din xeyn ji dayka / VEGERA wi ve pirse bibihise. Naze kir ku we denge MAL ŞahinA B. Sorekli i kure xwe ne bihist, leniheri O got: •zo qe­ L------~ deha xwe vala ke, ji bo ez ji te re disan feta wi rojeka nexweş ketibO Odi nava du He sar bO, le yeki dizanibO ku zivistan tijlkim. ZO, zO, hina çay sar ne bOye. • se rojan miribO. Mirina şüya wi şahiya dile edi mala xwe hedi hadi bar dike. Se hefte Azad dest ne avet qedehe One ji li dayka we ji bi xwe re kiribO axa QOre Onema edi Oçar roj mabOn ku Newroz xwe bigehine xwe niheri. Beri çend salan, dema ew he keseki ken li ser leven wi dıtibü. hole. Şerko, mere .Naze di şeva reş de mindaleki biçOk bO, wi se çar qedeh çay li Ji zaroyen Mam Reşid tene Bihar he neziki li gund dikir. lroj ew bi tene xwe bO. ser xwarina taşte vedixwarin, le bele çaya Mlar bO. Ew en din hemi xudan kulfet bün Du hevalen wi li gundeki din mabün Owan iroj weke ava dilopan soravin bO, ne bi Oiroj li şOnen din diman. Neha bükeka wi e ber rohilat disan li şOneke hevüdu lama xwe lama çaye bO O ne ji şeraniya tev zaroke xwe tev wi O Bihare li gund biditana. Bare Şerko ne sivik bO. Xeyn ji xwe. Weke rojen kevin şekire kapikrin ji di rOniştibOn. Çimku kure wi Seyid ji weke Klaşnikofe; du derax O maleka gullan li tase de tune bO. Ji bo mirov teke deve xwe mere Naze peşmerge bO. pişta wi bün, çar bombeyen destan, her çaye li dO bi ser xwe a ve ke. • Vade , Mam Reşid satila xwe tiji kir, ew li şOne dudu di tOrikeki de, bi qayişa wi bavo de da hatibOn kenge vegere?" Disan Azad ji hişt a hebeki ber bi we de çü. Li ser kevi­ giredan. Li ser mileki wi ji türeki mezin dayika xwe pirsi, ya ku ji dest ne hat der reki reş rünişt, turike tilüne ji oorika xwe hebO, ye ku di hindir xwe de şekir, çayi, careke din guhen xwe di derheqe pirsa derexist Odes! pe kir cigareke bipeçe. Kel­ şüşak done gaze !işten din, ku. lawe xwe de kerr bihele; a ji rabü ser xwe, ber eboxa ji satila ave radibü bi kini bala wi qaçaxçiyan hatibOn kirin, dihewandin. lroj bi Azad ve meşiya, li ber wi danişt, her du kişand ser xwe, le düre herdu çaven wi xa­ kure Mam Reşid ji hin titün O hOr-müren desten xwe li dora wi gerandin, ew niyen gund bo xwe kirin amade. Hale bira din ji bo malbala xwe tev Şerko hembez kir şandibOn. a bi dengeki pirr nizim di wı ku çawa wi O Resul Mamend, xezüre Ev bübün neziki penc mehan, ku guMn wi çepe de Şerko ye got: "Azad, min ji Naze, beri salne pirr xaniyen xwe di hundir O jina xwe he penc deqe ji çaven en din bira bavo kiriye, weke te; yan belku he zike se heftan de, yek li kaleka ye din dür, bi hev re derbas ne kiribün. Dile wi di­ Mhtir. Ew e were inşallah hefta li peş. Ger lekirin. Beyi ku bixwaze, stüye wi ber bi kir gupe-gup Ogaven wi bi lez peşve diha­ na, meha te ew de were. Teye bira te ew hela merzele gund liviya a çaven wi tin avetin. Desten wi yen hişk O sar e bi çawa şeveka tev hevaleki xwe ji nişka ve tekeşiyan ku gora Resul di nav yen din de bedena Naze ye nerm O şerin germ ket hundir? Na, te nedit ew çawa ket hun­ bi cih bikin. Düye cigare 9iran giran di her­ bibüna. Wey hawar! Wi çiqas beriya Naze dir. Le te dil çawa wi tu ji xew rakiri O du bevilen wi re derdiket u xwe di nav baye OAzad kiribü! türiken "Şekir Oxurmeyen Azad, ez şekir axurman kirin desten te. Ewe sar de wenda dikir. Tama cigare ji her dem e beri ya ji mal derkevim di van rojandedi bidime•. Di dile san were, ez dizanim." behtir tal bO di deve wi de Oli kafa wi nedi­ xwe de di9ot. Düre ew demeke Hejimara lexistina dile kin di hun­ Azad bi bersiva hat. Le careke hatibü vexistin O diviya bO dir derd u xeman de wenda bO. Kenge dayka wi re rabü jor O baş hat bira wi, were kişandin. Di dile xwe de Mam Reşid li aşili de vegere van dorhelan? Kenge çawa bave wi ew di küraniya şeve de cara peçandina we poşman bübü, çimku wi piri azadi de tekevin şuna zordariye? Dengen bere ji xew rakir. Berf we deme he tune caran biryar dabu, ku edi li xurini cigare segen gund ŞEırko disan hişyar kirin. bO. Dawiya payize bO, li derve vize viza be nekişine. Mam Reşid kutek din li cigare Kişandina cigarake din O ewe bO. Ew seeta we bigehişta şeve weke xewneke xist, ew di bin lingeki xwe de vemirand, mala xwe O ji bo xwe texe bine lihefe şMn dihat bira wi. Hundire a xaniye wan ji rabü ser xwe, satila ave bi deste raste rakir bedana xwe O ya Naze bike yek, O düye cigaran tiji bübü. Mirovek zexim, di de­ Ohadi hadi ber bi mal meşiya. evina dilan de wenda bibe. Ewe düre bançe li pişte, lifing li peş ser a dawiya Her der ve siM 9ewr-sipi xuya dikir, done gaze berde papore, ava çaye bide doşega wi rüniştibü Obave wi ji ew kiribü xeyn ji malan. Seren kaşen li derdora ser. Cıgareyeke gindori bipeçe, guh bide hemMza xwe, radimüsa O türiken gund ji mij xuya ne dikirin. Xeyn ji denge ser denge armüxanan Naze Oji we re bipeyive. Dema didan wi. DO rohilat, dema ew seQeki tu dengen din nedihatin guhan. Le wan ter ji xew rabO, şor kirin, ewe deng li Azad ke, wi ji şeva çOne tene, bihna dOye direj nekir. Denge segeki bO, ye duduyan O di hembeza xwe cixaran de bide rünişkandin a di hundir de mabO. Dayika wi sisiyan Oçaran ... Mam Reşid sa til dan i Oli ramOse. turiken Disan ramuse O careke din ... şekir Oxurman veşartibün. Dive bO dora xwe meze kir. Tiştek nedihat xuya ki­ Düre ewe ku ew haya türiken naylon yen tiji şekir O keseki negihine hatina bavike rin, ku mirov biooje, ew e bikaribe bibe se­ xurme bide wi... yaşeva buhiri. Naze, dayka wi, tenbeli wi dema ewte-ewta kOçiken gund. He Mam Tirseke kiribü. sivik ji nişka ve kete dile Şerko, Reşid di ve girike de mijül bObO, dema ye ku bi den~eki nizim ji xwe pirsi: "Kura Azad M di hemMza Naze de bO, dema denge balefiran ji dur ve kete guhen wi. Wı­ lawo, ka xanı?" Wi baş dizanibO, ku wi re diya we hat bira wi. Zarokiya diya we ji san, ew tegehişt çima deng bi segan şaş ne kiriye. Wi Osegen gund hev nas ki­ weke Azad derbas bObO. Kalke Naze, ketiye; disan dest avete satile ew rakir a ribun O kOçike Mam Reşid bi wi Meme, di navbera salan 1946 48'e re a de meşa xwe domand. Hatina denge balefiran dimeşiya, hema xwe davete ber lingen wi, tene se caran di niven şevan de hatibüye di van rojan de ne tişteki eceb bO. Denge ji weke ku dixwaze haya wi bikişine ser mal O dOre şeveka li ser sinor hatibüye ezmen her ku çü betir bO. "Tu caran tişteki. Tirs herku çü Mhtir bO O tamaren kuştin. Çaven Naze nedikaribün edi evçend neziki li gunde me nekirine." Di Şerko sist kirin. Bi careke ve wi dil, çawa hesliran paşve vegerinin, yen ku dest pe dile xwe de digot Mam Reşid, dema ku tirsa neha daye ser tirsa ji kirin li ser rOye Azad mirine. Rojeka bibarin. Kur O de gurminiyeke weke denge ewreke meha derbas nedibü, ooyi dilen xwe bi giri honik kirin. ku ew a mirine li nisane hate guhan, pirr direj ne kir gur­ çaven hev neniherin. Le çi caran tirsa mi­ Mam Reşid ji bire av dikişand. Ve siM miniyeke din, icar ji Mleke gund hat Oerd rine tamaren wi wisan sist nedikirin. Ew dune pirr sar bO. Baye şeva borin berf li di bin lingen wi de hejanct, satil ve re ji dest edi ter bübü we rewşe. Dema ew ser erde hişk Oluht kiribu. Her roj keça wi gehişt www.arsivakurdi.orgxist. Gurminiya çaran Mam Reşid li ser dara ku bave wi di roja bOyina wi de Sihar diçü ave, lebele iroj Mam Reşid zü ji qOne xist, ye ku ber xwe da, ji bo rabe ser çikandibü, tene koman kevir a xweliye li xew rabübü, niveja sibe kiribü OhatibO ser xwe, O dil çawa zaniye wi ye Resul di bire ave a şuna xaniye wi Oye Mam Re ş idi xuya diki­ ji ber qiza xwe ve bikişine. Rojen hundir düyeki gewr O reş de wenda bOne. ri n. Mam Reşid hemi li vi gundi derbas bO­ Her du çoken wi ketin ber O sist bün. Ja­ bün. Di wan de yen Pişta xwe da dare O kir ku bigiri, le ne xewş ji Oyen reş ji he­ neke zirav xwe berda kuraniya dile wi, ew li dikaribü. Jan girr bün. Le tev hemi kemasiyan ji, ew ji jiya­ a a şewat a qehra di dile ser zik kete xware O rOye wi di komika wi de, nedixwestin xwe texine hindir na xwe razi bO. Ta beri saleke, dema kul- berfe de wenda bO. hesliran ji bo werin der. O

REWŞEN Rüpel 24 Hejmar 6- Zivistan 1991 Kovara Yekltiya Rewşenblr€m Welatparezen Kurdistan

A A A MELLAYE CIZIRI

Mire evin a dildariye

Şerefxane Kurd

de, bi e guman e, dema ku mirov rupe­ şehid, di nava rezen şehiden Kurdistane Di şoreşa me ya hemdemi bo len dlroke birupellne, we li gelek de cih digirim. Dersim dikeve bin, le dehan hene yen ku fişeka dawiye ji Cı bi mejiye xwe ve teqandi­ B kesen paye bilind Cı nirxdar rast hema we Kurd Cı Kurdistan her bijin. W e xwe hlştine nekevine nava were. Ev di direjiya dlroka me de mina ciwanen Kurdistane heyf u toleye hi linin. ne. Tene da ku birindar ew lepen ku bi lekeyen rastiyeke xwe şanl dike Cı derdikeve Bimre zordarl Cı daglrkerl, bila bimrin desten dijmin, nebin diliyen hale. Oehremanen gelerl, yen ku ji bo nemerd Cı sitemkar... " xwine sor bune. Ji bo ku pak dikirinCı parastina rumet, namus, el, xak u nav u Her weha Şex Seide Pirani ye kal Cı şer, rewane xwe bi vi awahi denge xwe, destanen berxwedane li ri h sipi. Şexe ku di keliya dawiye ji jiyana be mirin kaça xwe bardikirin. ku sere hember doliwgeriya biyanl u dagirkeren xwe de li hembere dagirkeran qeriya Cı Bele, bi we qehremaniya ciwa­ hoveber bi xwlna xwe nivlsandine gelek got: "Ez geleki serbilind im, ku ji bo mirov nikare bilindiya we hilgire, navbera in. Bi rastl mirov nikare wan leheng u dozeke matdar li ber kendira daleqandi­ nen me yen ku temene wan di ji wan weha cegermendan bijmere u yeko yeko bine ne me. Ev ji bo min rCımet Cı şerefeke salen 20-25 sali de gelek ya sor Cı ziman. Heya ku em wan u lehengiya ku mezin e. We ji pe re zarok u neviyen me şehid k etine. W an bi xwina xwe renga afirandine derinin ronahiye, em be gav seriye xwe li ber we netewinin. We zelal, gul Cı gulilken Kurdistane dileri Cı dimlnin ku pirtukan li ser wan binivlsin. bizanibin ku bav Cı kalen wan xwesipari rengi kirine. Ma gelo, ji ve li vir Ji bill ve yeke mirov nikare bi hesani li nepejirandin, li ber dijmin negeriyan Cı gernasiye bilindtir hene?! Edi we re dihelim. ser wan binivlse. Ji ber ku her yek ji seri netewandin ... " bersiva pirse bidin, ez ji de, wan bi sere xwe destaneke qehrema­ Di ve dabare de nimune gelek in. Di dermafe ve werin Cı merxaziye diroknas u rojhilatzanen biyani niye bCıye. Ji lew em dibejin, ne hewceye Niha jl ev qehremaniya ku bi rasti be gelek ya qehre­ em li ser wan yeko yeko birawestin. Ma nişe yexwe şani mirov d ike. Ma wesiyet gotine ku "diroka Kudistane mirov dikare li vir bej e, " gelo, ev rCıpela dikare Kela Dimdime u nameya nemira me ye mezin M. H. manan e" Lewra Cı leheng berxwedana Biradost, a ku hlma Şahe DURMUŞ, dema got: "Li ser gora min diroka me ya netewi qahreman Ev rastiyeke, tu hes nikare Farisi Ebbaswww.arsivakurdi.org leqand Cı bi mehan mina binivisin ev deyndare Kurdistane ye ... " afirandine. be jl egitan li ber xwe da bine ziman?! Gelo, Gelo ev ne nimCıneyeke diroki ye?! Inkar bike Cı beje na! Heyabi dijmin ji mirine mirov dikare bi ve hesaniye Seyid Riza, Jiyana xwe gorl Kurdistane d ike u hi n bi gotiye u dibeje ku, gele Kurd Kurd ye ku li ber kendira daleqandine bi ser ve jl dibeje ez deydar im! NimCı­ natirse, nizane mirin çiye. Kese serbilindi got: neyen weha, netenedi dlroka Kurdista­ mirine ji xwe direvine u ditirsine. di ware " Ez mereki 75 sali me. Vaye dibim ne de, le di diroka cihane de jl kem in. Bele, çawa ku diroka me

ROpel25 REWŞEN Kovara Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan Hejmar 6- Zivistan 1991

merani, egidi O cengaweriye de keseen bilind Cı nirxdar deranine hole, her weha di ware torevani Cı wejeye de ji, pir kesen ku di diroka cihane de kem weki wan nimune hene afirandiye. W eki ku te zanin, piraniya van torevan Cı wejevanan, di dema feodalizme de afirine. Ango, dema ku feodalizm li Kurdistane hina di ciwaniya xwe d ebu. Lewre em dibinin ku klasiken me di bin bandoriya ola Islami de nivisaren xwe peşkeşkirine. Ji ber ku feodalizma doliwger, a ku Kurdistan xistibu bin destlati Cı karbidestiya xwe xwedane wi edeolojiya Islami bu. Dema ku em pevek Cı gotinen biyani Cı bi teybeti yen Erebi (ji qurane) di berhemen wan de dibinin, dive em bizanibin ku ji ber we sederne te. Em li vir dikarin bejin ku toreya me, tevi wan gotinen biyani, ku be dixwaza dil tede cih girtine payeke bilind digire. Kelepora ku bavpiren me heya roja hiro Cı bi direjiya sedan salan jimere hiştine, li aliyekitoreye, li aliyeki berxwedan e Cı li aliye din ji nokeri Cı xiniziye. Bele, nokeri Cı xinizi ji di diroke de kelepor maye. Gel o, ma we neviyen Idrise Bed lisi şopa Eli Teremaxi, Mella Ünise Erteqini, ku, Mellaye Ciziri di navbera salen wi neşplnin! Mellaye Erwase" 1407-1481 'an de jiyaye. Ango di sed­ Ez guman dikim, me piçeki di ve Ji van hozanen klasik hinek hene sal O çerxa 1 5'an de. Nave wi Şex debare de direj kir. em niha vegerin şer tene Kurdnasan di lekolinen xwe de çel Ehmed e. Nave bave wi Şex Muhem­ eniya tore Cı wejeya Kurdl. Bawer im Cı qala wan kirine Cı hew. Hina berhem Cı med e. Ji Cizlra Botan e. Ev Cizira vekirina rupelen jiyana torevanen me nivlsanren wan nehatine weşandin O Botan, a ku gelek keşen mezin Cı serge­ yen klasik pewisti Cı divetiyeke. Dive belavkirin. Ji bill van kesan ji gelek vaz afirandiye, Mire evine ji, Mellaye mirov wan bide bide nasdan Cı çendi ji zanyaren me wenda Cı heya niha veşarti Cizirl aniye rCıye gerdune". Le dlsa ji dest were berhem Cı jinameya wan bine mane. Sed mixabin, ve nave wan maye. Elaeddin Elsiçadi dibeje ku, mejuya ziman. Min xwest li gora pekanin Cı Em werin ser mlre evin Cı dildariye jiyana wi di tariye de ye. derfeteen xwe, hineki li ser torevane Mellaye Ciziri. Da ku em li gora derfeten Dr.Biec Şergo, di pirtaka xwe ya bi klasik, mire evin Cı dildariye, xwedan Cı xwe jiyana wl ya niximandi derinin ber sernivisa "El Qediye El Kurdi ye" de, bi mamostaye Dibistana Sor,li Cizira Bo­ çavan Cı helbesten wl ji xwendavanan re dermafe jiyana wl weha dibeje: tan, Mellaye Ciziri bisekinim. Çendi ku ji bixwinin. Bi rasti mina gelek hozanva­ Mellaye Ciziri, nave wi Şex Ehmed e. dest min were, helbesten wi veresi m Cı ji nen me yen klasik, mejuya jiyana Mel­ Ji şeniye Botan e. Di sala 1160'1 de, li xwendavanen heja re binim ziman. laye Ciziri ji ne eş kere ye. Her lekelinvan şare Cizira Botan koça xwe barkiriye. Di Mir Celadet Bedirxan, bi imzeya He­ a rojhilatneseki li gora ku bihistiye, ware evin Cı dildariye de helbesten wi rekol Azizan, di Kovara Haware de, mejuya jiyana wl dan iye. Em dikari n li jer gelek in ... " weha torevanen me yen klasik li gora bi dermafe ve yeke hinde nimuneyan Mamostaye mezin, M.Emin Zeki, di jiyan Cı temene wan di nivise: "Eli Heriri, binin ziman. pirtuka xwe ya bi nave "Mejuya Kurd a Mellaye Ciziri, Feqiye Teyran, Axaye Mamosta Hejar di pirtuka xwe ya bi Kurdistan" de, weha dinivlse Cı dibeje: Bedari, Ehmede Xani,Salime Beyazidi, sernivisa "Diwana Arife Rebbanei Şex "Nave wl Şex Ehmed e, di sed sala Şerfxan, Mirad Xan, Siyapuş, Axayok, Ehmede Cizirl, Meşhure bi Mellaye Vl'an a Koçi de jiyaye. Di dema destla­ Mewlanda Xalid, Mella Yehyaye Mizuri, Ciziri'' de dibeje: tiya lmadeddin, fermandare MCısile de" Mella www.arsivakurdi.org Xelile Serti, Şex Evdilgadire Ge­ "Nave wi Şex Ehmed e, ji şeniye Rojhilatnase Rusi ye bi nav Cı deng, lanı, Heci Fetahe Hezroyi, Şex Mi­ Cizira Botan e" Li ciheki din mamosta Alexender Jaba, di pirtuka xwe ya bi hemede Hadi, Şex Evdilrehmane Taxe, Hejar ji diroknas Cı niviskaren Kurd Cı nave Hikayeten Kurdi de derbare Mel­ Nail, Şex Riza, Hecl Oadire Koyi, Şex yen biyani gelek nimuneyan tine ziman: laye Ciziri de weha dibeje: NCıredine Birifki, Evdilrehmane Axtepi, "Mamosta Elaeddin Elsiccadi di bej e "Mella ji şeniye Cizira Botan e.

REWŞEN RCıpel26 Hejmar 6- Zivistan 1991 Kovara Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan

Di dema imadeddlne Zengl de jiyaye Botane de jiyaye. peyda nebune. (540-556 Koçi, 11 46-11 66 Zayini)" Raste, Feqiye Teyran jl pesna dilbera Cı gotiye: Miftl ye Şare Oamişlo (Kurdistana Mellaye Ciziri Cı evina dil: xwe daye Başure Rojava), Şex Ehmed Kure Mi­ memede Zivingl, di peşgotina Eleqid El Wekl ku te dizanin di gulistana evin­ Ey dilbera gerden zeri Cewherl Fl Şerh Dlwan Mella El Cizlrl dariye de, di hozan Cı helbesten evlndarl Wey nazika dem qemeri de weha tlne ziman: Cı Xezeli, giyani (ruhi) Cı eşqe de, Mellaye Qamet ji m uma feneri "Nave wl Şex Ehmed e. Bi nave Cizlri bi xwe dibistaneke. Bi sedan Weran ez im malim xerab Mellaye Cizlrl navdar e, ew jl ji ber ku ji salan çendl ev dibistana çuye dewle­ Cizlre ye. Gelek helbesten wl bi şaneva­ mendtir bCıye. Nehatiye hilweşandin, Bele, Feqiye Teyran jl dibistaneke. diroke na Nlşanllmzekirlne. Ev jl te we watwye dem Cı dewranan nekribuye weran bike Wl jl nav Cı berhemen xwe dizike disa ku ew ji tlrkevane evin Cı dildariye re Cı hilweşine. de koland ine, ev naye inkar ki ri n. Le tu kes! mina nlşan bu ye. Ji lew re nav li xwe kiriye Ev e dibistana evin Cı dildariye Mel­ jl mirov dikare beje ku, ne­ Nişani, ev ji aliyeki ve. Le ji he la din ve, laye Ciziri! Ji wan salen dur Cı direj Cı vir Mellaye Cizirl pesna dilbera xwe wl guhdar dibe ku Nlşanl ji şanika li ser dema wl ve buye mamostaye evine, buye mamo­ daye. Li jer em li van maliken hatibe. Ji ber ku li gora te gotin şanikek li staye yen ku dixwazin di ware evine bikin, gelo, ka di dermafe çelengiya ser dema wl hebCıye. Di gel ek helbesten de binivlsin. Gulistan e, her kese ku dilbera xwe de çi dibeje: xwe de çela we şanike kiriye ... " xwestiye li ser evine binale guleke Li cihekl din dlsa didomine Cı xwe jekiriye Cı bi we behna evine ser­ Sef sef me din Hindi u Zeng di bej e: xweş buye. Gelek hozanvanen mezin, en Cengizi hat Temfire leng "Li gora diyaloga helbestl ya di nav­ mina Ehmede Xani, Xarise Bitlis!, Xefwan reşandin dil xedeng bera wl Cı Feqe Teyran de, xuya dibe ku Pertew Bege HekarL Cı heya tu digi­ Teşbihi tiren Xan Şeref ew d ide ma Feqe Teyran de bCıye ( 104 1 hejl Osman Sebri, Cegerxwln Cı Oedrl­ herdu Z). Piştllekollneke em tedighejin ku ew can, bandorl Cı hlkariya Mellaye Cizirl Mellaye Ciziri dixwaze bi van di dawiya Nehsidl de hatiye dinyaOe Cı di ware evine de li wan tevan çebu ye. malikan, dema ku bejn Cı balan dihejlne bibeje? Em heya piştl Hezarl jiyaye. Guman heye ku Mirov nikare ve rastiye veşere. Kljan bine ziman. Gel o, çi dixwaze ew heya 1050.K jiya be ... " Di dermafe hozanvana dibe bila bibe, dema ku bi hev re van malikan veresin ka Mella çi veşartina laşewl deZivinglweha dibeje: mirov helbesten wi yen evini dixwine, be dibeje: "Gora Mellaye Cizlrlli başure Dibistana guman e we behna helbesten Mellaye "Dema ku dllbera Mellaye Cizlri radi­ Sor e. Mellaye Cizlrl bi xwe mellaye ve Cizirl je werin. be semaye Cı nazik nazik bejna xwe Dibistane bu. Ev Dibistan ji li başure Li gora ku Şex Zivingi tlne zi­ dihejine, keziyen we weha ji mirov ve Sura Cizlra Botan e... " man, sedema ku hlşt Mella bi ber baye xuya di bin: "Me dlt leşkeren H indi Cı yen Em bi hev re li vir bixwinin ka Prof. evinekeve ev e: "Mellaye Ciziri evindare Zincl (Keziyen dil bere) rez bi rez Cı lek bi Oanate Kurdo çi dibeje: Selma keça hakime Hesen Kefa bu. lek xwe ji bo cenge ama dikirin. Herwe­ " Mellaye Cizlrl di sedsala Xi'an de Dema ku çaven wl li bejn Cı bala we ha leşkeren Cengiz xan jl hat, da ku jiya ye. Ew şaire mlre Cizlra Botan diketin, hiş belav dibun Cı bi ber pela erlşe bi be ser arteşa T emure leng. lmadeddln buye. Wl jl di sedsala Xi'an evine diket..." Li cihekl din jl hinek Tevayl wan leşkerendi qaha cenge de, de mirltiya Botane kiriye ... Wezlre Nadiri dibejin ku ew evindare keça mlreki xedeng Cı tlrkevan bi xef avetine dil. dinivlse ku Mellaye Cizlrlli sala 11 O1 'an Cizlre bu. Nave ve keçe li gora ku Mina tlren Şerefxan xwe lidile min di­ qada hatiye dunyaye, Cı li sala 1169'an çCıye Mellaye Cizlrl dihelbesteke xwe de tlne girtin Cı dihatin" Ruye dilbere dilovaniya xwe. Bi fikra min ev gotina ziman, Sitiya Bisk Kesk bu. Gora we li cengeye. Bisk Cı keziyen dilberte ml­ nezika rastiye ye. Mellaye Cizlrl di nlva yamac (hember) qesra we bu. Mella her na erlşa wan leşkeran xwe dihejlne. sedsala Xf'an de jiya ya ... " roj diçu pişta xwe dida berkelka gore Cı Ji nişkeve ji ew tirekevanen ku di şer­ de Di dermafe zanistl Cı şarezayiya wl de, helbesten evindariye dixwendin. de bi kartenedi dile Mellaye Cizlrl Wezire Nadir! weha dinivise: ledikevin ... " Ji ve nimuneye ve xuya dibe ku " Mellaye Cizirl, miroveki gel ek xwende­ Mire evine Cı pesna dilbere: xwe de war bu ye, şareza Cı zana buye. Pispore Mellaye Cizlri di pesna dilbera bi edebiyeta Erebl Cı Farisi bCıye. Wl li Bi şeweyekl wejevanl ya afirandi­ mirovekl pispor bCıye. Baş dizani Bagdade xwendibu. Nivlsaren niviska­ yar, ku mejiye mirov nikare hilgire, were biaxife Cı şox Cı şengiya we bine www.arsivakurdi.orgşemali, çelengl Cı ziman. Di w are to revani Cı wejevaniye de, ren Ereb, Faris en Dinnasiye, Filosofiye, Mellayi Cizfrl pesna beje be Sternasi Cı Tebletnasiye xwendibun ... " nazikiya dilbera xwe dide. Dema ku ev afirandineke, mirov dikare Em dikarin bigihejin dawiya van ni­ guliyen hunandl,bisk Cı keziyen we di­ nlşeye. çelengiya dilbera muneyan Cı encameke je derinin ku, pesinine, tlne ber çavan ku hlna li ser Li ciheki din, dlsa Mellaye Cizlrl di dema lmadeddln mire ruye gerdune mina we keçen nazenin xwe weha tlne ziman:

ROpel27 REWŞEN Kovara Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan Hejmar 6- Zivistan 1991

Zulf çune ser n ura zelal zulfen herlrl, peve girenedin. Heke hCın W an Cı Espehan buhaye çelengl Cı şema­ Cerak were baye şernal guhnedin ve pend Cı şslreta min, we hCın liya te didin. Her kes dixwaze li ser Biskan ji ser dernan vernal mina "Melle" dil Cı heslre wl dili bin. çavan buhaye we şernaliye bide. Vaye ji Zulfan ji ser cote sed Guhbiderin, ey evlndar! Ez ve şlrete li Espehan xerac tene, tene ji bo ku te we dikim, ji bo ku hCın jiyaneke xweş biblnin. Gelo, ma ev çaven belek, eb­ "Zulfan xwe bi ser nCıra zelal de bijin ... " rCıyen xelekln en mina çelengiya periyen berdane (li vir nCır rCıye dilbere ye), ew buhuşte, ke serxweş nakin? Vaye jiyan Cı rCıye rewşenl, ji min ve xuya nabe. Ey temene min ji min standin, tu di min de baye başCır, careke were Cı wan bisken nehlştin ... mina şeve, ji ser deman vemal. Da ku ez Mellaye Cizlrl, nikare dijminen xwe ji biblnim wan demen henarln. Careke blra bike. Li vir bi şeweyekl wejeyl ya were, wan zulfan hi lde, da ku ez di bini m xurt erlşl wan dike Cı dibeje: wan cote şeran {li vir her d Cı çavin-li gora şex zivingl)". Dijmin ji can talan bitin Li ser rewşa kesen evindar Cı aşiq, Ew xwe hero nalan bitin Mellaye Cizlrl weha tlne ziman Cı di­ Melak u dil kalan bitin beje: Le betu ret xedari çerx

Xelko li min kin şirete Bele, bila dijmin talan bibe, bila bi Ew dilbera zerin kemer xwe binale. Bi la cerg Cı hinav bi bin kalan Min di di hale xuflete şCır Cı tlran, bila kell bi kell rastl ledana Hat der ji buce wek qemer şCıran were. Bi la şCır wan hinavan bibire, ew şCıre çerxa xedar. Hat der ji burc u penceran Melle bi dilbera xwe re diaxife, da ku Dil girt u da ber xençeran wl ji evlna xwe rizgar bike. Sere xwe Ev renge hale dilheran hildide Cı dibeje: Lew aşiqan xun bun ceger Bes aşiqan mehcur biki Qelb u ceger min bune xwin Şubhe Melle rencur biki Lewre ku nu derbun birin Qelbe şikesti h ur biki Ey can, were halem bibin Şuna birinan kur biki W er ruh ji qalib bete der... Şema meji pir nur biki Bi zehre xwe meirnur biki Le hema Zivingl di pirtCıka xwe de Niv kaseya ferfur biki dibeje ku, "ev maliken han ne yen Feyde li dilda fur biki Mellaye Cizlrl ne. Ji ber ku helbesten Li cihekl din jl weha pesna dilbera Deme j' renge kafur biki Cizlrl ne weha wate sivikin. Cizlrl hel­ xwe dide Cı dibeje: Dalan ji xalan dur biki besten xwe mina girekan dihCıne. Çawa Pe aleme meqhur biki be jl di dawiya helbeste de, mina her Tenha ne Kurdistan didin Weqte seher ku bade te. helbesten Mellaye Cizlrl, nave "Mele" Şiraz u Yeng u Wan didin hatiye nivlsandin: Her yek li ser çehvan didin Di encama ve kurte-lekollne de em Ji Espehan tetin xerac dikarin bejin ku, we ev dibistana di hola Zahir dibejim pendi gir torevanl de nemir bimlne. We Mellaye Da dil nedi zalfa herir Çehven belek, qewsen helek Cizlrl bibe mlre evin Cı dildariye. Şubhe "Melle" dibi esir Çerx u felek, xalib melek Guhdere qewle muiteber Fi hubbihe umri delek Çavkaniyen gotare: Welhubbu yecri fi ucac Peyva "Melle" di ve helbeste de 1- Kovara Hawar (Mir Geladet Bedirxan) didiriklne (lspatdike) ku helbest ya Mel­ Şahid hezar reng xemilin 2- Dlwana Arife Rebbanl, Şex Ehmede Cizlrl, laye Cizlriye. Le hema bi şeweyekl Reqs u sema pe kemilin MeşhOre bi Mellaye Cizlrl (Hejar) hesan Cı www.arsivakurdi.orgsivik nivlsandiye. 3- MejOya Wejeya Kurdl (Eiaeddln Elsiccadl) iro Mella em sed hilin 4- Elqediye El Kurdiye (Dr. Blec Şergo) Olsa di ve helbeste de pend Cı şlretan Saqi werin cama zucac 5- MejOya Kurd O Kurdistan (M. Emin Zeki) dide kesen evlndar, debeje: "Ez eşkere 6- El Eqid El Cewherf (Şex Ehmede kure ji we re dibejim, da ku hCın di peşeroje Mella di xwaze di van malikan de Mihemede Zivingl) de poşman nebin. Dile xwe nesiparin beje ku, ne tene Kurdistan, Şlraz, Yeng, 7- Tarlxa Edebiyeta Kurdl (Prof. Oanate Kurda)

REWŞEN ROpel28 Hejmar 6- Zivistan 1991 Kovara Vekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan Kahraman re Hevpeyvinek bi Seroke Komela Maten Miravan - Şaxe Nisebine, Dr. Cemal

''Zinıane ziknıaki bi zagonan naye çareserkirin. Dax-waza gele Kurd fi ve zagone ji hevfidin cuda ne... ''

pi~J~~~1~-~.1~~1·jij~~~~~~~y~~~~~~~+i •·••····~~o.~tr~~·•··~~~~~~"•···~r~i~jJ1.••·~~) .. ••·tpiij~ro~7·••··•· v~~ ~j liw~~~ 'f ~~r 11~*~ ıs~y@r~ ~ ~~~~~(i rı~pe~.Eı~ lj.i~rt)R~ ~t>~J;;ll\l'~•r. ~ır~Y~~ (ş~~~L Ni$~1:lto~) p,;; e~m~t ~fltAman l"e ç.kil'~ . ·\ #i ~~~ ~~~~v~ at:~~ ı~ oAskirio~ ır~t \f~i ~~~~is~•~k 9~r~ll ı• ~~~ ~q~-~ ~~~~~ y' ~m~~i 9i#i,.. A.tŞ~•ri9~ .kjril\, M~,t:>~ vvt Pii~~· .ii'; Y!;lkiiir ~·§~~ ~9rt.t•llYıt~•~~~r~~ q~~~~ş~'itcı~·~~·ri Şf I<.!Jtdi$tatt~k~ s~riiji<:W~ Q$t$~ R*ril1~ivv~ M~ J..atif ~~~lti'"~ ~~p~v~ ~~~writ#;~J ~~~şj~ (

wergirtin, em bi miroveki me poliseki deyne ber. Rewşen: W ek e ku te zanin, Komara Biryaren ku hatine Tirk di sala 1938'an de zagonek (qanO­ xwe je bi şik in, di bin de listokan dibinin. di Em bere ji di mala xwe de, li kolanan, nek) çekir. Bi ve zagone ji zimane Kurdi Ji ber ku gava mirov li diroke dinere, tim bi di dan Cı standine de bi zimane xwe hate qedexekirin. Li gori ku te xuyani di d emen ketina tengasiyan de, tim Cı bi vi Kurdi diaxifin. Ez mina doxtoreki, bi van demen dawiye de hewldanek heye, tiliyeke hingiv dane deven hinan Cı Heyf Cı mixa­ nexweşen xwe re bi Kurdi qisedikim, tu ji sistkirin O hilweşandina ve zagone. awahi deng dane qutkirin. wilo kes nikare peşiya van tiştan bigire. Weke Komeleyeke ku bi mafe mirova­ bin, ev biryar ji ji ber sedemen pir bi ve hiye ve giredayiye, nerina we li ser van hatine wergirtin. Ji lew re em zagone bi Wilo dixwazin bidin xuyani ku, bi bOyeran çiye? biryare kefxweş nebCın. Em ve xereke bi me dileki geş hembez nakin. hilweşandina ve zagone dikin. Ev ne rast e, mafe meye. Dr. Cemal Kahraman: Ev biryara ku sala Tirkiye wergirtiye, heke ne ji ber ketina Rewşen: Komara Tirk, di Weke Heke mirov ji aliyeki din ve li ve pi­ we be, ne ji ber ketina politika we be, bi 1983'an de zagonek dani bO. dernan rse binere. Mirov dikare beje ku, zi­ xwe ji ne politikek be tişteki baş e. ku Dr. l Beşikçi dibeje, di wan çare• de zilm O zordari li ser Kurdan xurt bU. mane zikmaki bi zagonan naye kiri­ serkirin. Zagona ku di sala 1983'an Le ev tera we nake, gereke Tirkiye Le ira, weke ku beri niha min qal de hatibCı derxistin bi xwe ji ne di cih gaven ku guhertinen mezin bi xwe re bO, dixwazin we zagone hilweşinin. sedema ve gavaveti­ de bu. Ji ber ku zimane zikmaki qedexe­ bine, Cı ye peşverCıtir baveje. Weke Di nerina we de dikir. Di ve roje de ji tişte ne di cih de nimCıne, gereke zagonen 141, 142 Cı ne çi bO? te rast kirin. 146 bi tevayi werin hilweşandin. Gelo, digihe­ ki naxwaze demoqrasi li Tirkiye pek Dr. Cemal Kahraman: Mirov www.arsivakurdi.orgje baweriyeke ku, li Ewropa ev tişt bi Rewşen: Hilweşandina zagoneke were! geleki bine ziman. şaşiti hatiye tegihiştin. Heya sala wilo, dikare xwestina Le ve Ango, pişti hilweşandina ve zagone gele Heke mirov bi awaheki din beje, 1983'an zagoneke weha tunebCı. Kurd dikare xwestina mezintir O cure bi rakirina qedexeyan ji ser zirnaneki hin­ deme em bi Kurdi diaxifin, bi awaheki ni kare her cure bike? dik e, tere nake. din mirov bibeje, dewleta Tirk

ROpel29 REWŞEN Kovara Yekltiya Rewşenblren Welatparezen Kurdistan Hejmar 6- Zivistan 1991

Dr. Cemal Kahraman: Wekl ku min mafEm miravan hinek berpirsiyar, ji par­ beri ni ha daxuyanl kirl jl, em bi hilweşan­ tiyen politiki ji hinek endamen Parle­ dina ve zagone kefxweş nebOne. Yen ku mento hatibOne mentlqe. Piştl gereke kefxweş dibin, ew in en ku ev zagon dltina xwe bi vi awahl dane şanl kirin. hilweşandine. Ew j1 ji ber ku wan ev şaşltiya kirine. Heke nehatiba rakirin jl Li mentiqe şerek heye, le ev şer ji we her dem li nava çaven wanketa. Ji hela Komara Tirk ve nehatiye xuya kirin. ber ve yeke, em kefxweş nebune. Şereki wilo heye ku, ne di renge tu şeran de ye. Ji ber ku di şeran de exlaq O Ji hela kurdan ve jl, ev ne guhartineke toren şer hene. Le ev şere ku li başOre mezin e ku, gel bikaribe sOdeke (fede­ Tirkiye (Kurdistan) dibe, ne exlaqe we O yeke) je bibine. Ev ji wan re (Dewleta ne jl toren we hen e. Maf tune, dadgehen Tirk) pir mezin e, ji ber ku her roj li mafdari tunene. Şer bi hinde hezan ve civaten demoqrat mina şimaqeke li Ew­ hatiye giredan, şere hezen taybetl (üzel ro pa O li der doren din li nava çaven Tim) ye, ku kes nizane cih O dewlete diket berpirsiyariya wan kudere.

Li vir, em dikarin bejin ku, daxwazen Di navçeya me de şereki wilo heye. gele Kurd di ber çavan re nehatiye Ev tişten ku ez tlnim ziman, ne ez tene derbas kirin. dibejim. Le bele, her kes dibeje. Beri niha Partiya Yekltiya Sosyallstan a Daxwazen gele Kurd ew in ku, çanda Tirkiye hatibO vir. Wan jl bi vi awahl qise xwe bizimane xwe hln bibin, di dibista­ kirin Cı axaftinen wan di BBC hatin nan de bi zimane xwe bixwlnin, weke weşandin. Ango li herema me şer beri her gelan azadiya xwe bi xwe hilbijere. alaziya Xellce hebu Cı hln jl heye. Bi vi awahi jl kultura xwe bi peşxe. meyan re hevpeyvin çekirin, her weha me di raporen xwe de jl nivisln. Rewşen: Em bi nave Kovara Rewşen: Li navçeye rewş çawaye, bi Rewşen, geleki we ji bo ve hevpeyvine taybeli di ve dema şer de. HDn mina Di navçeya me de, şer ne ji niha ve spas dikin. Komeleyeke çawa www.arsivakurdi.orgle dinerin? heye. Le hema şere ku heye bi rengeki ferml nehatiye diyar kirin. Ev şer beri Dr. Cemal Kahraman: Ez jl we zor Dr. Cemal Kahraman: Me bere jl ev alaziya Xellce hebO. spas dikim, bawerim ku eze mina pirs bi awaheki dorfireh vekiribOn. Li ser endamekl Komela Mafen Miravan her bOyeren ku dibin me bi hinek rojna- Beri ni ha bi demeke kurt, ji rekxistina delameten (wezifeyen) xwe pek binim.

REWŞEN Rupel30 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejlmar 6 - Zivistan 1991

~ ~ [ KARWAN u ŞER

WENDOXE ERJEYAYEY 1( oje rojan ra keyende koçera kode ri ra. Ma di laje to mao vijiya, ma ra Qerejdaxiya beno. Xeyma ci tenya be­ pers kerd, va "Şima çiçire vinderde?" na. Lajende ci be no, laje şi no seyd. Şi­ Ma va, şereno Yew ziwani di biyayi~e rayda ma ser o, ma ay diya­ no cae lektan (lehç:an) ni~ani petey wiyeno, dereye di karwane vin­ ra vinderde. Maye newetane şM ra (zenginey) O xoriyey ay ziwani derdo, şino karwani het. ra-vere. Lajeki va, ·o ye kati ye? Ma yo. Na mesela nebena sebeb O Lajek karwani ra pers keno, vano, şer musna lajeki. Laieki şemşere xu cTyabiyayT~ey ziwande ma ye ·~i~a çiçire vinderde?" Karwan vano, ant, şi şe ri ser. Lajek u şMya xu kOwa ~erin. ki wayire ge/ek diyalektan "Ş9reno ma verni di, ma ay ra vin­ piya. Lajeki şemşere da şer ro, şer bi O jargonan o. Heqe yewi çini yo derde." Karwan vano, "Ma ye neweta ne dirbetin. ŞM pence eşt a lajeki, a lajeki ki na petey ziwande ma ye tariXi şM ra şire." nekewt, kewt a prende lajeki. Prene la­ ser o. spekulasyon ya zi bazir­ Lajek vano, "şer o kati ye?" Karwan jeki dirriya. Lajeki şemşerna da şeriro, goney biko. Aye ki no ware di şM musneno lajeki. Lajek karwani re şer kişt. Mare va, "Ravere, mi şer kar kenT O zirar dan/ yewey kişt." vano, "Şima dO ri kewe." Ma kerd ravere, lajeki ziwande ma. wa bizani ki ye ye w da bermiro. Ma bebexteyda kor miyan di yi. Ge­ Lajeki peşe xu pişt xu mera, bazi xu lajeki ra va, "Tiye qande çiçi ber­ weşanay. lo qey k e ~eni weziyete ziwande Şemşere xu ant, kerd xu de­ mene?" Lajeki va, "Şeri pe şe mi dirrna. ma. weziyetde tarix O ha/o ki ma sta, şi şM ser. Şer werişt pay. Şer O Ez newatana şira keye." Ma ci ra va, eyro tede yi biaqetni. Eke hetani lajekıya xu kOwa piya. Lajeki şemşere "Ti çiçire newetane şire keye? " Lajeki eyro ziwane ma neomewo wer­ da şM ro, şer kerd dirbetin. ŞM pence va, "ŞM peşe mi dirrna, ez ay ra te re hewenayi~ se. yew sebeb zi da lajeki ro, a gande lajeki nekewt, newatana ş ira keye. Pi mi do vajo, "Ke ayo ki ziwane ma wayire zat kewt a prende lajeki. Prene lajeki dirr­ peşe to dirrna?" "Ez vaja şM dirrna diya/ektan O jargonan o. Çaxo ki na. Lajeki fina şemşere şeri ro, şer se, o do mi bikşo, do vajo, "seni şM kolonya/istane tirko. dest bi pla­ kişt. Karwani re va, "Bere, ravere, mi peş to dirrna?" Ay ra ez bermena. Ma nane asimi/asyone kerd o wa~t şer kişt". Laleki da bermiro. qande coya to ra reca bikere, ti lajeki ziwane ma heweni. raşte petey Karwanı lajeki ra pers kerd, va, "et kere." O qileweydey ziwande ma "Tiye omey. No semed ra zi. planane çiçire bermene? • Wexta karwani a qisa perde lajeki ra )Tni sere xo negirowt o puç bi. Lajeki va, "Şeri prene mi dirrna, e­ va se, pe re lajeki da xu sere ro, va, "Ey Çunki reyey ziwande ma zat xori zan ay ra bermena." Karwan maht wax, ey wax! No laje mi niye." di bi. Ziwane ma. wayire zat mend lajeki re. Karwani va, "To şer Karwan maht mend, va "Çiçire?" Pe­ diyalektan O jargonan bi. Gani kişt. Wa qe prene to bidirrno" Va, "Her re lajeki va, ·o laje mi biya e se, şeri yini ne diya/ektf yew bi yew kes neşeno şeri bikşo." Lajeki va, neşa e prene ci bidirrne." Va, "Şer asimile bikardini O werte re "Prene mi teva niye, ez newetana şira heywanen o. Seni prene lajde mi dirri­ bihewenayni. No kar zi asan keye." Karwani pers kerd, va, "Ti çiçire neno? Ey zanaye, o do prene ci bidirr­ nebi. Eke petey diyalektande newetane şire keye?" no se, çiçire şino şe ri ser? " ma ra nebini se. beno ki hetani Lajeki va, "Ez şira keye se, pi mi Karwani va, "Kişta maya no girwe­ nika di~mene ma resaybi he- peşe mi . defande xo. Ziwane ma. biya­ dirrate bivino se, o do vajo, pe­ yeno gird o. Her kes neşeno şM bik­ şe to ke dirrna? Eza l yi~e mayo zat erjaye wo. Gani vaja, "Şere dirr­ şo. Lajeki şer kişt. Tiye qahryene. Ma ma wayirey heme çide xo ne na, o do mi bikşo." ne qahrde to re maht manene." erjiyayo biki. Parsey diyalek­ Karwan vinderd, pera va, "Ney mare Pere lajeki karwani re va, "Heta nika tande ziwande ma. gani neba hewli kerd," va, "Ma ne lajeki bere mi çend şeri kişte, şeran neşa mi re zir­ menfeete kesan. caya. ya zi perde ci het. Ma perde ney ra reca are bikere." Va, ·o laje min o se, şer sewbina çiyo. Na mesela ser o bikere, wateva lajeki re nevajo." neşeno prene ci bidirrno." yew nişno cembazey biko. Herçi Karwani lajek girot O berd perde ci Karwani va, "Ti do qisOre lajeki ef rayire cembazey padaye wo. het. Lajek rişt kişta keyi, karwan şi kiş­ kere?" Ma. om arande xo ne verenan di ta meymanan.Pero şi, perde lajekı des­ Pere lajeki va, "Oande xatirde şima tayn behsi ziwani O diyalektande tan, kewti dOri ziwande ew pay vinderdi. Pere mi ef kerd." xo kerd bi. Ma ku eyro lajeki karwani ra pers ra pey zi. na parsi ser o vinderf. kerd, va, "Xeyr o Lajek ame, lewe na perde xu desta. şi ma?" E~kera ya ki hetani nika ware di Pere lajeki va, "Mi ti daye xatirde ne ~inasnayi~de diyalektan di zat çi Karwani va, "Ma qande recae ame karwanı." Pere lajeki recay karwani neamewo nu~ti~. Nezonayiş be­ to het. qebOI kerd, lajek ef kerd. O hesab o. Labele sebebe no Pere lajeki va, "Serr O çimande mi apeymendişwww.arsivakurdi.org O nezonayişi pa­ ser," va, "Vaje recay xu." bestey hali welatde ma Kurd­ Karwani va, "Ma ame to ra, laje to *** istani yo. Ma bawer keni. ki reca kere." heme heway ra halbiyayi~e na Pere lajeki va, "Vaje!" mesela pabestey - Na aslaniki kitebde Oskar Manni ra: azadbiyayi~e Karwani va, "Ma ray ra şiye, de­ Mun­ ~ar O welatde ma wo. darten der Zaze, Kurdisch-Persische Forschun­ reyen di şere ma verni di peyda bi. Ma gen/Berlin, 1932 Redaktion: Karl Hadank. REWŞEN newetard şM ra ravere. Ma tersay şe-

REWŞEN Rüpei 31 Hejimar 6- Zivlstan 1991 Kovara Yekitiya Rewşenbirltn Welatparezltn Kurdistan

beroni merga pira xo ra tewer biki. """ """ - Ez ku hette to biki ez, vergi va Cı sere raye di nCıştro sema ki beroni AHMEY TEMI U biro. Faqet beron bi hers, hette yi ra şi. U we ji nCıştro Cı berma. """ """ Heşji ama. LA C E V1 Ar~kerdox: Marüf V. - Ti seme çi bermene, verg? - Ez bermena seme ki ICıye berme- na. Hekki bi çine bi merdimeki bi. -Ma ti çi ri bermena ICıye? Name yi Ahmey Temi bi. Hat hey TUTO VTJNAYE - Ez bermena sema ki arweş ber- lace yi bivi. Namey yini : Şok, Tes, meno. Rem, Sal, Zek, Bayir ü Hen bi. - Ma ti sema çi bermene, arweş? Rojeki rojane Hame ra, Tes şino de­ - Ez bermena sema ki tut bermeno. wari di. Deware xu beno çardaxi. - Ma ti çiri bermene, tuto? Qay deware yi şino kono mane fa­ - Ez bermena sema ki ez neşkena piste sillye Avde Derweşi, Avde Derweşi Hekki bi çine bi pireki, hiri çi ya beroni merga pira xo ra veji, ke vono: bivi. Laceki, beroneki Cı mergeki. -pist - Mi kire to ke ciniya bayi to, lace Beron, we waşteni teniya şo tewer - Ez ku hette to biki, ez va heşi Cı qutiki, ez bi to berzi bine lingane xu biko mergi, Cı lace ya, we şivone ber­ kati raye sema ki beroni biro. Faqet ku were to biwo e ku bü to xelasbiko. oni bi, heni we neçini tewer. Raste ji beroni sere rayi di lingen xo şa erd Cı ame Tes vono şirp wer bi kiye remeno, rehet nebi, ü hekki beroni mone mer­ qiloçen xo ke berz, hette heşi ra deware xu ji wardiwerdene Cı keno gi di xo şa erd (rawesta). O' wext piri ü heş ca di nCıştro Cı berma. Dije ji qerin wer bi kiye remeno Cı çakete xu lace xo ra va, ki we ço beroni mone am e. ji keno xwe viriya. Beçaket Cı larsige mergi ra vejo. Kekki tut i tewer mone - Ti çiri bermena, heşe pers ke. yi ji lingene yi kone. Ba~i yi von o : mergi, beroni, linge xo şa erd ü - Ez bermena sema ki verg berme- - Ho ça dewar? Zane yi negerno. qiloç8n xo da tuti ro, heni tut nüştro Cı no. Bikerü lal. dest bi bermayi ke. - Ma ti çiri bermene, ver~o? - Ero ho ça dewar de vaji! Tes ler­ Rast ji ze veri, arveşeki bi lengayiş - Ez bermena sema ki luye berme- zeno ü vono: ame. na. - Wille hali ü valo neyino. Mehe­ - Tu çiri bermene, tuto? Arweşi - Ma sevo to, ti çi ri bermena, ICıye? meye Avde Derweşi negge mi çine Cı pers ke. - Ez bermena seme ki arweş ber- pera werde mi dima. - Ez bermena seme ki ez neşkena meno. Ahmey Temi va: beroni mergo pira xo ra tewer biki. - Ma ti çiri bermene, arweşo? - Şoke mi, Tese mi, Zeke mi Tuti va. - Ez bermena sema ki tut bermeno. virzeni, şeni yi bikoni, bikoyini va - Ez ku hette to biki ez, vere xo da - Ma ti sema çi, çiri, tuto? guni ji ci ü feke yi berzo Cı yi awa ser­ ceey heni arweş kot raye sema ku - Ez bermena sema ki ez neşkena dini ro cineni Cı vejeni. Mı boyni ku­ beroni biro. Faqet beron sere rayedi beroni mone merga pira xo ra tewer tare Avde Derweşi beynini! Tes linge xo şa erd, veniya arveşi di u uja biki. bineki vineno vono Reme Heme Siqi di arveş ji berma u sere çeyiri di - Ez wazena şima hemini bermeyiş F di ki yi negge mi çine, yi hese xu nüştro. ra xelas biki dije va Cı kat cae şi xo neke wekobin yev uja bi yo ne? LCıy ji ami. sere boça beroni naro Cı iymini gina - Mehme Heke Berxi ji uja bi, yi - Ti sema çi bermene? Yi va: beroni ra. Beron ze merdimi bileri Cı hese xu neke. Şima mi beynini pirze - Ez bermena seme ki tut berme- bileri. o roj ra pe hindi qet neşi mone Heke Berxi beynini, kutare Avde no. mergi. • Swedki ra tadayox: Marul Y. Derweşi ü Topale Heme Siqi boynin i. - Ti sema çi bermene, tuto ? Ez şima ra vona "virzeni ü vere xu - Ez bermena, sema ki ez neşkena Ferhengok L____ _j bideni Oeyme Ziyara Xeywo. • Cini ya beroni mergo pira xo ra veji, tutı va. ~-~ yi va: - Ez hette to biki, ICıy va Cı hen i koti Kurdi • zazaki 1 Kurdi - kunnanci - Ero ti lacone mi kiştayiş done! raye sema ki beroni biro. Faqet Arweş, hergoş Keroşk, kerguh linga yini neşina! Ahmey Temi sema yi ji hol neşi. Beron qiloko hol Wille Bermayiş Girin va: da yi ro jı Cı we ca di nuştro ü berma. Beron Baran - Eni qebraxon mi mone şarT di re­ Verg ji ame. Dije JOji zil kerde wa şeyre diyara dewi di - Ti sema çi bermena, ICıye? Hers, heş Hirç Ro vi çend tifingon biteqine ü ver bi kiye bi­ - Ez bermena sema ki arweş ber- LOy www.arsivakurdi.orgNOştro ROnişt reme, ku sat şorü dewa esrine ü ya meno. Rayir Re corini ku perse ez o waji lacone mi - Ti sema çi bermene, arweş ? Tewer Derve Mehwmeye Avde - Ez bermena sema ki tut berme- Tut Zaro pera werdo Verg Gur Derweşi dima. no. We Wi - Ma ti çiri bermene, tuto? Waştiş Xwestin • Min na es toniki hezey vatişd& yfNI Xosoriji (yfNI - Ez bermena seme ki neşkena Xu Xwe dewa u~ ya) nuşta

REWŞEN RUpel 32 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

ZekJı ycw kfyne :ne :tO ... tir(t ti ra reyra ardl)i şari 'Kf[(ft :to /Jiveşruı 'fıcway ma yerıo ,>ima?

Çdoşima 'l'l.ste yeıd wcrtcy pa.,;; tey ~P

'ıt 'a.,;; tay fıc 6trıt do!( 'Lmliazey tepa ne ra eumlyayrıt ctfe jay TUCJJgJU.,UU rirıdo reym 'K_ita/Jan ra qisey K_m{irıt mirdlmarı ra wliiruırı ra? . ? ui[i(an ra çı zarw. koyarı ra 'D ima teyran ra ı ~{iri lii. fıe mc ç i ra fies ı1 fıcş tay ı{i di (alidi zafiman ra di pey adiri şt mrw 'dort(cr' Ze(a yew (eyne/(a Zcf(a tir(f ti ra yew kfyrıc/(a şare 'Kf[kf tir({ ti ra varıf Ze(tye 'fıcway ma şare '1\f((ft a ':te6eri doruı

www.arsivakurdi.org ye w a! tirkJ tı ra şare 'l(tlk.J J. Espar 'fıeway ma - 1990 Stokholm

REWŞEN Rüpel 33 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

Xwendevanen heja Di Tekoşina Şoreşgeri De Huner O Weje Ji ve hejmare ü pe ve, em e li kovara REWŞENe, ve­ koli ne k bi nave: Di Tekoşina Şoreşgeri De Huner O Weje, peş­ debune, zanyarl u teknike, pasideyen keşi we bikin. Ev xebat; pir­ xwe berdewam dikin. Dema em neha sen weke di domana diroki Huner di damana direki de rewşa gelek civakan bihenine peşiya de huner, di civaka dTI­ çawen xwe, eme biblnine, ku hunera dariye, feodaliye ü sermay­ Di hemu domanen dlroka miravaye­ ç~rxa antiki hin li ser piyan e u gelek edariye de huner ü weje liye de, huner u weje, ji bo berdewam­ cıvak, gelek li paş ve merhele Fmane. rohni dike. Di domanen şo­ kirina jiyana civakl u peşvebirina jiya­ Mirov, di demen cenge de, di de­ reşen civaki de, li civaka men xelaye (birçibune) de u di hemu Kurdistani leyistoken siste- na civaki, bOne pirsen xebate yen ku dagirkeran li ser hunera mirov nekarine xwe ji wan dur bigirin. demen ku civak, ji gelek aliyan ve dike­ ı urdiştane eşkere dike. Ji berhemen kevin en ku ji civaken vin nava afetan de ji, dlsan hewla xwe ye ııone ü huner, di dlroki mane, bi hesani tete famkirin, ku dane xebaten huner u wejeye. Ev şoreşa Kurdistane de huner di seri de buyera hilberine, li keleka rasti gelek baş tete zanin. Ev hem u ü weje ü pirsen hwd en li ser xebaten pewlstirln, ji bo civakl, di nav hoyen nebaş, nekarlne xebaten huneri vi" babeti, şirove ü rohni kar u xebaten pewistirin de huner ci­ bi tixup bikin, li beNajiya ve, di wan de­ d ike. heki giring u fireh wergirtiye. Miroven ji man de ku civak rasti pirs u keşen ge­ Ev nivis, we bi şeweyeke damana şikeft u hewingan, li ser dl­ lek mezin bOne, tete dltin, ku miravan rezenivisi (seriel) were be­ waren şikeftan gelek wene çekirine; ev bi awayeki dijwartir bere xwe dane xe­ ıavkirin. VekoiTn, li ser, bi weneyen ku ji aliye miravan hatine baten hunerl. Ji vir F em tederdixinin, çaveki şoreşgeri niherina li ku xebaten huneri u xwesteken di vi wejeye' bi perspektifan di­ çekirin, di nav xebaten huneri yen kevntir u peşemintir de cih digirin. Ev bari de, taybetiyek dadihenine ho le, ku de xuyakirin. Weke dihete di xwerustiya miravan de heye. Huner zanin, di peşveçüna Teko­ weneyen dewra şikeftan, ku heya neha şina Rizgariya Netewa Kur­ parastı mane, ji bo huner u wejaya jiya­ u jiyan di her dema dlroke de ketine distane de, huner ü weje, na mirovi mina nlmuneyen huner u nava hevdu u hevdu tekuz kirine. Lew­ ciheki pewist dadigirin. Be­ wejeya peşemin dihene pejirandin. Mi­ ma pewlstiyeka hunere heye, ku mirov guman, li tenişta peşve­ rov, di bin hoyen jiyana kevintirin de ji, tu caran, nikarin xwe je dur bixin. Em çüna gelemperi li weıate giraniyeke dane xebaten huneri u xwe dikarin ve yeke wisan şirove bikin: me, xebat ü te koşina ji bo jidill bi hunere ve mijul kirine. Di hemu _Hun~r, berhema şixulandina xey­ huner ü wejeye J'i, de xurttir demen dlroke de u di bin hemu hoyan a!~n m!rovan e , da ku rastiyen jiyana bibe ü weje ü huner ji de de mirov ,li gora damana peşveçuna dııwar u zehmet çetir bi hen e debarkirin dewlemendtir bibin. Le, ji u mirov jiyane ji xwe re hesantir bikin. bo destpeke ü danina bin­ xwe u li gora derfeten xwe , xebateke geheke, em bawer in, ev h uneri, ne tişteki xeml ü tantaziye bun, ~nku mirov, li hembere hoyen dijwar lekoiTn gelek agahdariyen behtir xwe nola faktareki danine hole, en xwerustiye u hoyen jiyana civaki, bi kapasite ü bi süd da­ ~u pewestiyeka jiyani di xwe de hildigi­ daku şehtine (kirize) birawestinin, jiy­ dihene hole. Vekolin ji rex­ rın. ane bi naveroktir, rindtir u xweştir bi­ neyan ü ji nirxandinen cür• Beguman, ew damana ku huner u kin, beren xwe dane buyeren huneri u becür re vekiriye. ıewma hunermend di civake de risteki bi hunere afirandine. Ji ber ve yeke daxwaza me ev e, ku pasldetir leyistine, ew doman e, ku ci­ huner, biqasi afirlbuna civake kevn e u hemü xwendevanen me, vaken çini derketine hole, ku ji bo xe­ xwediye dlrokekl ye. ü afiribuna ci­ pişti ku nivis dawi bi be, rex­ baten huneri oohtir derfet hatine vake F hebeki hunerl ye. Çetir be go­ ne ü ditinen xwe bigehi­ lin, her deme rasti u xeyal ketine nava nine me ü bi vi awayi aiT­ peşkeşkirin u hoyen ve yeke afirine. Di kariya me bikin. Em hevidar ze~anen romayiyan, misriyan u yew­ hevdu. Xeyal her deme hunere xwedl in, ku ev xebat, de bersiven nanıyan de , anku di zemane bajaNa­ k!r!ye. Ji bo ji holerakirina yan Fnerm­ valahiya di vi bari de bide ü niya wan a kevn de, xebaten hunere kırına zehmetiyen rastiniye u jiyane, hindeki daxwazen pedivi bi peş ve çune u mezin bOne. Ji bill her deme xeyal hatiye bikaranln. Çi ne cih werine. Em bang li rewşa wan a paşmayl, herçend di sed­ daxwaz u dijwariyen rastiniye? Bi ge­ xwendevanen xwe, rew­ salen dlroke yen kevn de ji aliyen zan­ lemperl bingehen rastiniya xweriste u şenbiren Kurdistane yen yari (ilmi) u tekniki ve, ev bajaNanl civake ne. Ji bo li allkl danina dijwa­ weıatparez ü endamen peşve neçubun ji, huneren wan ~elekl riyen van en giran u sext, huner buye YRWKe, dikin, ku bi dTtin, bi p~ş V~ ç_ubun~ Awayen wej~yı yen tevgera berz u balakirina miravan u bi­ bir ü baweriyen xwe yen lindtirkirina rumeta mirovayetiye. Le aza, ve xebate peşdetir bi­ peşemın en mına wene, endız (hey­ www.arsivakurdi.orgkel), muzik u yen din domanen diroke rasti, ji aliye hunere ji paşveruti heye, bin ü berfirehtir bikin. He­ viya me ev e, ku banga me yen dawi de, ji bo kar u xebaten ku di­ an ji hunera paşveru F heye, hunera bersiven xwe bigire ü em bi hatine peşvebirin, herdeme mina xale­ konzervatif (muhafazakar) ji heye, le xebateka heja peş ve he­ ka hilplşkine hatine nirxandin u pejiran­ bele, ev tene li gora hinde damanan rin. din. Peşveçünen ku di bare huner D wis~n ~· ~unera ku peş~eçune bi bin­ REWŞEN wejeye de xwe diyar kirin, pişti bi heza­ gehı pektıne, van taybetıyen ku me li ran salan, li gora peşveçuna perwer- jore gotine, di xwe de hildigire. Hemu

REWŞEN Rüpel 34 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991 berhemen hunerl, navglnen (haceten) Huner Oweje , her weha his Ohiz­ Di qurnen peşemin de huner, tevli hesanltirkirina jiyane OpeşveçOne ne. ren (ramanen) miravan dihenine zi­ şaxen perwerdekirine Ozanyariye yen Ji ve nirxandin oşirovekirina li jore, em men. Bi renga berzimananlna his O din.bi hev re hebO Ogava şaxen zan­ diblnin, ku pesldeyen hunere yen li ser hiz re mirovan, bi renge azineka ji bo vi yarl O pe!Vferdekirine ji hevdu cuda xebaten civake yen din de Opewistiya karl, huner o weje, berpirsiyariya pe­ bO n, huner jl di nava xwe de şa~ bi_şax hun ere, bi zelall dihenine zimen Oxwe wistiyeka taybiyetl F dikin. Ji ·vı all F cuda bO O her awaye şaxeke jl dlsan rohnl dikin. Pewendiyen hunere ji pewistiyeka huner Owejeye heye. His di .nava xwe de. bO. pişk O bir. Em nezlk ve di seri de bi şaxen perwer­ o oizren, ku Q_i axiftineka ji reze, bi diblnin, ku ji vi all ve peşveçOna debOne re hene, bi zanyariye re, bi nivlsek.e yan jl bi riya şerokirineka hurıere, li s.er bingeha peşveçOna zan­ teknlke re Obi xebaten civakl yen din zanyarl neyene fahmkirin an jl her wi­ yarl Oteknlke xwe .daye peş. Di de ma re hene. Hinde cudahlyen bingehln san mirov nekariba wan bide fahmkirin- me de wene, muzlk, helbest O hemO hene ku hunere ji şaxen huneri buyera perwer- ,------yen din di nava debOne. dür digi- xwe de şax bi rin. Ev jl ev e; hu- şax, şewe bi şe­ ner, ji bo denge we cuda bOne. xwe li mirovan Ev rewş diY,a( bike O pesldeyen dike, ku ji allkl xwe serdestl mir- huner di qada avan bike, rewşa xwe de O bi qa­ his Oxeyalan der­ nOnen xwe ber dixlne enlya peş bi peşveçOn O o dadihene peşl­ kOrbOneke ve ya mirovan. Me­ diçe O xwe ji jiye miravan Ona­ perwerdebOnş. venden hlsen mir­ kevnar (klaslkl) avan di bin hemO dur dik~. Ji aliye hoyan de, ne di din ve jl, bireka­ rewşeka eynl miravan perwer­ merhele de vekirl de dike, da ku di ne li hembere vi bari de bibin hlse (senslbllite­ pisporen hunere ye) o pasldeyen O hunermenden derveyl. Ji bona hilbijartl (bijar­ ku his O hizr xwe te). pesldeyan re ve­ Teybatiya pe­ kir! bikin, li ser wlsttirin, ku hu­ riya armanceka nere ji şaxen diyar pesldeyen zanyarl O per­ xwe belav bikin O werdekirinen din ji bo meyleke xwe cihe digire ev e, amede bikin, ew ku huner rasti­ tişten ku perwer­ niyen jiyane yen debOn nikarin pek weke civakl O bihenin, huner O ·cc _____2__j konevanl, nikare weje pekdihenin. Gava di bOyera per­ dane, em diblnin, ku bi hesani bi be­ bi plvanen ber­ werdebOne de navgln O azineyen rherı:ıen hunerl yen weke wene (resim), çavl (konkret) O bi dest tene girtin, cuda dihene bikaranln, di hunere de bi muzlk, helbest Ohwd dihene fahmkirin bine zimen; li şuna ve, bi riya hlsan, riyen nedlrekt O nerastOrast, bang li an ji mirov dikare ı,yan bide fahmkirin­ slmbolan O awayen dijberln peş­ zanistl Onavenden hlsen miravan tete dane. Ev rewş datlne hole, ku huner niyaran dide ber çaven mirovan O bi kirin, ku bi navgln Oazineyen din nika­ xwediyŞ taybetiyeke mina zirnaneki van plvanan bi hesani xwe bi mirovan rine bikevin bine hlkarl O posldeyan. duwemln e, ji bo danastandina di nava dide naskirin an F mirov we bi hesani Her çendl direjahiya ôıroke de huner O miravan de O hevdu fahmkirina mira­ diblnin O nas dikin. Em ji matematlke perwerdekirina wejeyl O haceten per­ van. Her bi vi rengi hatiye ditin, ku mi­ bigirin heya tenduristl (tib) Oramyariye werdekirine ketine di nava rewşeka rov her deme ve ji xwe re kirine dax­ (politik), derfet heye ku mirov bikaribin navhevdu de ıi. di bingeha xwe de hu­ waz O divetiy~k. Her çendl tişteki rastlniyeka diyar bi terimen (gotinen) şaxen zanyarl binine zimen. Le her ner Oweje www.arsivakurdi.org bi perwerdebOne re ne eynl ı,yişa_n ne ra.stlniyeke ~u bi q_anOnen ne. Le di encame de huner Oweje, xiz­ fiziki hatiye lspatkirin jl, ji aliye en­ weha awaye ve, bi muzlke, bi wene o meta perwerdebOne dikin, xizmeta camen karvanl ev tete ve maneye. helbestan Fber zirnan an ine, heye. wan armancan dikin ku perwerdebOn Huner Oweje, ew bOyer in, ku his Ora­ Tene yek cudahiya taybetl heye; huner dixwaze xwe bi~ihlne wan. Carinan man bi simbol (remz), dimen Oxeyalan xwediye plvanen xwe yen teybetl O em diblnin, ku buyera perwerdebOne, hatine xemilandin O bi gotin O gale­ xwediye awaye xwe ya dengkirine ye. bi espiriya hunere bikar tete, bi atmos­ galan mirov wan di nava xwe de bi kar Her weha binirxbOna hostayiya di tera hunere tete bikaranln. dihenin. huner O hunermendiye de, nişani me

REWŞEN Rüpel 35 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejlmar 6 - ZMstan 1991

dide, ku ev pivan ji terimen zanyari O guzariya berjewenden neteweyeki, ge­ Orewş, xwe hilimandiye hunera civaka tekniki yen din cuda ne. Le bill ve ji, leki an ji çineki dikin. Pir eşkere ye ku dildariye ji. Ji barhemen hu neri yen ku delarneta armancen tene xwestin dike. ve roje em ji armancen konevani yen xwe gihandine niha ji, ditin Onasina ve Cudahiya navbera fotografeke O we­ bilindtir bigrin heya ji bo veristina pirs­ yeke bi derfet e . neyeka bi dest hati çekirin, cudahiya di gireken rojeni yen xwerOtir, ji bo pe­ Di dema dewleta Misri ya dildar de, nav helbesteki Oniviseka pexşani (ne­ side li mirovan were kirin, piveken hu­ firewnan xwe xweda nişan dane. sir) de, disan cudahiya di navbera neri dihene bikaranin. NimOne; firotin Hinde piramid Osfenksen gelek mezin peyvina normal O deng O müzik de, an nasdana daringiyeka (materyal) dane çekirin, ku nOneriya hima wan O pivanen hunere şçıni dikin. yekta O xwerOtir ji, e.m dibinin, ku nemirina wan dikin. Di we deme de Bi gelemperi wisan tete. ditin, ku huner tete peşkeşkirin. U ji bo van xeb­ haydariyen xwerOstiye (astronomiye) huner xebatek e, ku bi sere xwe O di atan, huner Ohunermend dihene bikar­ mina "kehanetan" dihatin pejirandin. nava pivanen xwe de tete bikarhanin. anin, ji wan sud tete standin. Be­ Le di van berhemen huneri de, derfet Le di gel ve, ji aliye taybetiyeka es­ guman, ne xebateka bi sere xwe ye, ku heye, ku mirov hinde haydariyen tetik! li ser berhem Oxebaten mirovan mirov bi riya xebaten huneri liv O bi­ xwerOstiye O astronomiye ji bibine. Li en din, pesideyen xwe li wan dike. E­ zaven mirovan tevdigerine. kaleka mezinahi Obalabuna pirarniden ger çetir were gotin, dibe ku xebatek Di vir de rista hunere bi tixOb e. misri, taybatiyen di van de yen hemO an ji berhemek bi sere xwe tene, ne Huner te ne bi ser xwe, nikare pirs, keş aliyen din ve ji, heya were gotin bi xebateki hu neri be. Le ev dikare taybe­ Opergalen mezin biverisine. Le huner­ naverok Onirx in. tiyeka yen dijwar di xweruste Ocivake veristine hesantir dike. Di gelek mezel Obiran di piramidan de, ji bo ku rawestinin, jiyane bi nava­ Di seri de hemO elen hene, hemO de, mirov dikare bibine, ku firewnan roktir, rindtir O baştir bikin, beren xwe birdoz, da ku xwe bi civake bidine peji­ gelek haziri O amadekari ji xwe re ki­ dane bOyeren huneri... Ev gotin ve randin O xwe serdest bikin, sud ji rine, ku ji bo jiyana wan a pişti jiyana pirse xweş rohni dike O diverisine. Ji hunere ji bo xwe wergirtine. Di hemO di ve dine de hewce o pedivi ne. Li bo nimOne gava mirov spore yan olan de hene, bi awayeki hozani O keleka amedikirina gelek tişten şexsi, jimnastike li bera destUra den~e pi­ muziki te xwendin O hatine nivisin. Di tişten ji bo xwe, her weha bedenen pikan (tOtikan) an ji işareten ve nole ole musulmani de ji ev wisan e. xwe ji dane mumyakirin, da ku ditina bike, nabe ku mirov xoşxaneyeka re­ Nivisina awaye ayeten Qurane hel­ wan a fiziki domeneka direj awaye veçOne yan stiraneke, bi dengen ve besti ye . .De ma tene xwendin, xwediye xwe bipareze Oberdewam bike .Ev ji nole bi awayeki sazendi ya berçavi bi miqamekl taybeti ne. Her weha ne tete wateya (maneya) bi şeweyeke kar bihene, nabe weke ku ev bi awa­ tişteki ji ber xwe ye, ku ban~a melayan berzimananina bemiriniya xwe. Her yeke monotoni Odi rewşa xwe de tete bi miqameki muziki tete bihısin. Di van weha, sfensken hene, bi sedan car ji bikarhanin. Gava mirov dixebitin ü hin­ hem Orastiyan de, aliye hu neri graniye­ piveken bedena mirovan en normal de berheman derdixinine hele ji bi ka mezin datine hele. We.ke tete zanin, mezintir hatine çekirin. Ev ji tene ji bo tempoyeka eşkere Obi bizaven bedeni Yen mewlewi li ber muzlkeka bi nave we armance ye, ku di civaka dildariye yen li gora kari, renginiyeke tevli xe­ "sema" xwe dizivirinin. Di vir de, mirov de mezinahiya firewnan bete zimen. Ji bate dikin. Ev rasti bi hesani dikare dikare li ser baxive, ka ma girani di bili ve armance, çi armanceka din ji bo were ditin. Li hembere zori dijwariyen deste hunere de ye yan ji di deste ayi­ ev çend mezinçekirina wan nine. Di sext O hişk, xebata mirovan ji xwe di­ nan de ye? Rasti bersiva ve pirse, ne seri de pirarniden Misre, gelek wene, gehine dimeneke huneri. hasan e Omirov dikare li ser ve yeke bi endiz ü grafiken ku ji we deme mane, Gava perçeyeka muzike, helbestek direjahi bide Obistine. behtir ji jiyana ku di we deme de hebO, an ji baweriyek bi şeweyeka his i ber bi jiyana firewnan a pişti mirine dihenine zirnan dibe, pesideyen xwe li pisi­ Di civaka dildariyi de huner zirnan an ji remzeka ji bo ve rastiye kolojiya, sistema hers O qasen miro­ dadihenine hele . van dike. Ev rasti xweş tete zanin. Ca­ Tqybetiya zelaltir a sazOmana civa­ TiştnebOn Obehejayiya diliyan Oba­ ri na mirov, di bin hoyen normal de nik­ ka dildariye ev e; dil (kole) di katego­ weriya ku qralen civaka dildariye xwe­ arin debara eş o tivancan bikin, le bi riya haceten hilberine de ne O ev mi­ dan bOn, di ve deme de birdoza çina pesideyen hunere dikarin debara van roven dil, ji her babet mafen jiyane serbets bü. Ev birdoz, li gelek here­ bikin, li kaleka ve ji, xweş tete zanin ku bepar hatine hiştin. Xwedanen diliyan, men cihane yen din de ji, xwe hiliman­ bi dilxweşi ve yeke ji xwe re dikine ar­ tevli kuştine xwediye her cure teser­ diye berhemen huneri. Li Mezopotam­ manc Oxwe pe gire ji didin. rufe ne li ser van miroven dildar. Di ci­ yaye, di weneyen di keviran de hatine Tevli her derdoren çini O ramyari­ vaka de miroven dildar, mina hi2eke kolan, bi bask Oçeng hatine şanikirin. yan, ku pesideyen hunere yen li ser ci­ hatine pejirandin, li hembere ve jı qi­ Ev ji dixwazin bibejin, ku ev qral, di as­ vaka O jiyana ramyari xweş dinasin, rale civaka dildariye xwe mina xwedan manan de difirin O digerin. Her weha, hemü baweriyen birdozi Gdeoloji) ji, ji Oyezdanan dane nişandan. Desthilat­ ali-yen wan hene, ku ji hima mirovan bo serkeftina xwe heya derfet hebe ve dar ü qralen we deme, xwe mina gelek jortir in. Cihe ku kavilen be­ faktere bi kar dihenin Ogelek him dane xwedanan dane şanikirin O xwestine rhemen NemrOd li wir hatine ditin, bi­ ve yeke. Çiwww.arsivakurdi.org xebateka huneri nine, ku bidin pejirandin, ku ew sixlet ü taybe­ lindahiya ci hi, ji wir ditina hem Oderdo­ di xwe de berpirsyariya berjewenden tiyen xwedanan en mina qudretdare ran ü serdestiya cihi ji aliye li raseri baweriyeka filozofi, birdozeka O çi• her tişti , hima be dawı ü jiyana derdore, bi me didine nasin, ku ev cih neke ya diyar, venaşere ü hilnagire. Di bemirin li ba wan hene ü ew xwediyen ji bo giradana tekili ü pewendiyan bi hemü xebaten huneri de, di hemü van sixletan in. Li kaleka ve ji qralan, di asmanan re, ciheki bi derfet ü destür bOyeren huneri de, ger bi zelali O her deliv ü keyseke de belengazi, be e. Ev cih ji, bi ve hela xwe, taybatiyen direkt neye ditin ji, ji aliye encamen neçari ü hejariya diliyan O be himi O qralan en xwedani dihene zimen . karvan i, mirov dikare bibine, ku ev kar- tengasiya diliyan anine zimen. Ev rasti Diliyen ku di civaka dildariye de

REWŞEN Rüpel 36 6- Zivlstan 1991 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejlmar

dane pijirandin; "meziyet" ü mezina­ kedxwari ü pikeliyen dijwartir hema pirsen beşdar (şirTki) kirine nave­ rastl hiya beyi axiftin her deme bi bedenge ü jiyaneka bi eş ü kovan roka xebata xwe. Naveroka çirok ü dibün guhdarkirine di sere mirovan de tete miroven din en ku di ve ci­ çirçirokan bi ~irani yan padişah ü mir dikişandin ü sistkirin. Her weha ew baweriya ku vaka de li diji sisteme seri hildidan ü in. Keça mir u axan ü dewlemendiyen bi gelarnpari em we yen diravi ü sermayedari ne, yan ji dibeje di dawiye de we mirov bigihin xwe dilivandin, di seriyan de dibinin, ku beriyen xwe yen ji bo civa­ lawiken serikeçel ü hejar ü belengaz in bextxweşi ü dilovaniye, ku nave "çerxa le bi "gotinen mezinan" dikin ü ji bo tete siskirin. Bi ve riye, li himbere ka komunal a kevnare dijwar ü tehl, li hilimandine hunere. Li wan fidakar in. Di dawiya "iteat" ü hemü eş ü kelemen zerin" le dabün, tivanc ü kulen bedebar, ji mir­ ba hozanvan ü helbastvanen yewnani giradana bi çavkori de lawiken keçel ü himbere ovan tete xwestin ku divet gelek bi he­ ev rewş gelek tete dTtin. Hu­ hejar hem digihin keçen axan ü miran yen kevn, bin, de di dawiye de bigihine ar­ nera civaka dildariye, di ware xanema­ ü hem ji digihin "refaheke" (xweşiyeke) dar manc ü mebesten xwe. de ji, bi şeweyeka lehatT ji aliye xwedi-marı ve. Di hemu hu­ riye (mimari) bi bircan ü xwe xiiimandiye rastiniyen civake. Ev neren devki ü niviski de, tete gotin, ku Ew baweriya giradana qesran ü baweriya ku dibeje derfeten jT hesani tete dTtin. Çekirin ü di civaka feodali de hejarT ü bemaliya büyer bi civake, barhemen "lutüf" ü avakirina xaniyan, mirov dikare bibeje, girsen gel we rojeka ji ber xwe ve ji jiyana (girti­ hole rabe ü lewma divet mirov bi hedar "merhemeta" padişahan in, ji hala hu­ ku dijbihin avahiyen bendixanan civaka fe­ bona ku revin ü bazdana ü aram (sabir) bin. Di hunera feodali nermenden qesr ü qonaxen gehan). Ji bikaranin. diliyan we-re rawestandin ü derteta de ev rasti bi dijwari tete bikaranin ü bi odal geleki caran dihene Xwendiyen huner ü hunermendan xwerek-xistinkirina wan neyete hiştin, ser de ji ev, mina jehatibün ü "kari­ rewşa heyi şMn şanT dikin, dibejin ku de hinde kulek ü pence­ neke" mezin tete şanikirin. Kesen di xani-yan barhemeki reyen ye hesini hatine çekirin, ku dijbi­ hunere ü hunermenden navdar bi gi­ hemü eş ü kulen girsen gel hewastandine. Ev rani di bin fermana çinen serdest en ci­ xwedanı ne ü bi ve riye, mirov dihene hin qulen piçük bo di kulek ü pencere, di civaka dildariye de vaka feodali de ne ü bi girani mina azmünkirin (imtihankirin). Weke ku pirtuken oli de hatiye nivisin, huner­ mo hra xwe li şeweya xanimaniya civa­ memüren padişahan ü mehvanen pa­ ji her wan tiştan ü baweriyan di­ . dişahan en dewlemend (zengin) in. mend ka dil-dariye xistine Bi vi awayi Li kaleka endiz (heykel) ü weneyen Girsen gel, di cihana xeyalan ü xew­ kin haceten hunera xwe. biranine, diliyan his ü ra­ nan de digihin rizgari ü xelasiya xwe. pesn ü forta hikimdaren sistema heyi tiraşi yen nola "mari­ manen xwe bi girani di seramikan, Di hunera civaka feodali de, nav­ dikin ü rezkirina pesne ji feteke" dipejirinin . Hemü büyer ü mi­ çomelekan ' vazo ü di huneren din en üden~e kesan, navdariya kesani rev, ji derdoren bijarte dihene hilbijar­ destT de an ine zimen. Ev tişten ku ji bo (şexsı) ber bi asmanan vetete bilindki­ ü qralan divetiyen roji ji dihatin bikaranin, büne rin ü geleki mezin tete şanikirin. Le ev tin. Pesn ü forta padişahan re ü navingen his ü ramanan dil ü ben­ kes ji bi bingehi ew kes in, ku xwe li dayin, di hunere de no la serpehatineke ev jT xwe gihandiye dan. Lewma jT em di berhemen ku ji ve ber çinen serdest en demane di­ peşve dikeve ü rewşa ekoleke. Nimüne, helbestvanen deme mane de dibinin, ku ev tişt, çeminin, seriyen xwe dadihenin, rez ü "diwane" yen di seraya osmaniyan de, behtir ji tişten berdestiyen rojeni, tay­ hurmeta wan digirin, ji wan re "iteate" çarınen (beyten) helbesten xwe betTyen berhemen huneri di xwe de hil­ dikin, bi hedar in ü hıma meji ü lojika hinde digirin ve rastiye dihenine ser zimen. (mantiqa) xwe hiçek dihesibinin. ji bo pesna xwede, peyxember ü pa­ Di civaka komunal a kevnare de, hu­ Li kaleka ve rastiye ji, qehremaniya dişahan dayine, veqetandine. Ev rewş, bo bi sedan sal bibü tişteki hoyi ü re tişten nola neçire, hey­ kesani bi dijwari xwe hilimandiye hune­ ner ji xwe ji wanen neçire ü xwedanen xwerüstiye ra civaka feodali. Di kesbüna wan qeh­ prensibi. Ola ku birdoza serdest bü, ve naveroken hunere dida bi kar aniye... Ev büyer, mina serpe­ remanan de, ku li pişt heft çiyan cinaw­ gelek aliyan n. hatineke di civaka dildariye de ji ireki heft-seri kuştine ü ji bo keça paşkaşkiri Ji aliye din ve, di hunera gel de, berdewam kiriye . padişahi derman anine, hisen feda­ cudatir heye. Bedewi ü Direka gele Kurdistane ya ronaktir yibüne yen mirovan tete peşvebirin ü rewşeka geleki ciwaniyen xwewruste, evin, dürwelati ü peşketitir, dikeve domanen civaka germkirin. Hunermenden di kelehen ü xurbet haceten bingehin in. Eş ü ko­ dildariye. Gele kurdistane di direka padişahan de ü bircan de, çiroken ve vanen ku ji hoyen jiyane dihene, di xwe de peşemin di demana dildariye nole çakirine ü gotine, qehremanen kilaman de hatine zimen. Ji de xebaten xwe yen hunerT, bi awa­ van ~irokan ji, tu caran beren xwe na­ stran ü heviye behtir, behevTtT heye. Ji ber ku yeki ronak ü peşketi, peş ve biriye ü din çınen xwe yen serdest ü li diji wan abori ü civaki yen heyi domandiye. Di wan dernan de, ku gele ranabin. Bi mafdari şanTkirina pikoliya di bin hoyen di seri de avahiya civaki ya feodal di malbate de ji, bi wejeya mezi­ de, heviyeka rizgariye nayete ditin ü kurdistane, ü "Feleka urartuyan ü awahiya civaki ya dagirk­ nahi ü piçükatT tete serdestkirin. Bi­ nine. Çarenivis (qeder) ari ü vegitina biyaniyen din, ku binke­ rayen piçük di malbate de, kirina her Xayin" dihene tewanbarkirin. Serpir­ siyara kul ü keleman, berpirsiyareki tibün paşe nehilweşandiye ü wan para­ tişte ku di malbate de hatine gotin ü bi­ hozanan, stran ü tişten stiye, tete ditin ku gele Kurdistane di karanina wan, mina tişteki geleki bi nenas e. Tevli xemilandine, eş-hevi ü hijmekariyen ware hunere de jehatibün ü serkef­ meji, mina tişteki gelekı piroz dihene gel, di motifen ber ü mehfüran de tinen mezin şan i kiriye. şanikirin. Di çirokan de, di piraniya www.arsivakurdi.orgdihene neqişandin. Remz, simbol ü çirokan de, kesen ku li ser bingeha DI Clvaka FeodaliyO De Huner logik ü meji, li ser bingeha rastiniyen tişten dijbehine, büne bi der hilimandi­ zanyari ji xwe re digihin biryareke, her na xeyalan ü xewnan. Nimüne; çiya• giradana bi deme zerar ü xesar dikin; kesen ku di yen bilind büne simbela azadiye. Şer Serhemen direki yen ku him ü xurtbüne ... dihenine ser zirnan ü gotine de ü bavan dikin di enceme de büye re mza begen feodal re Hunera gel a ku di civaka feodali arı ve dixistin bin pesi­ her deme digihin mirade xwe. Bi ve civake, ji vi de protestoya li diji nizama heyi deyen xwe, bi awayen devki ü niviski riye, terze jiyana feodal bi mirovan

REWŞEN Rüpel 37 Kovara Yek'itiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

dihi'ıne zimen, ji bo veristina proble­ bo helbesten wejeyi (rıteraturi,edebi). dest pe kir ku bi riya wejeY.i'ı şere civa­ man riya rizgariye Oçareyan şanT na­ Di musulmaniye de, ji ber ku senempe­ ka kevin bike O şeweya ıiyaneka nuh ke. Tene serihildanek an raperineke. restiye (pOtperestiye) di henine ser zi­ dahi'ına peşya mirovan. NMna li Ji ber ku ji pe~i ve hatiye pejirandin, ku men, hinde şaxen hune~i qedex~ ne. bOyaran O miravan bi ditina cihani ya her tişt ji aliye Xwede dihene diyar O Her weha, li ba endezekl candarl tete burjuwazi, ji hi'ıla hunermandan di pilankirin O jiyan ji nola çareniviseke maneya perestiya seneman. hunere de hat bikaranin, ku ev huner­ xwe şan i dike, deri Odergehen heviye Jiyana qiralan, di direjahiya teviya mend di hunera xwe de pesna civaka ji disan li ezma­ civaka feodali de, bOye naveroka kapitalist didan. Di ve deme de, ew nan in. Ditin one­ piveken mater­ rina çarenivisiye yalist en stCır O baweriya ji bo bCıyeran O mira­ nayene guhartina van li gora xwe hoyen jiyana heyi nirxandine O§Ona di hunere de, ji ve "xurafeyan" u pi­ clhane bi'ıh-tir, ji veken osmani bo "cihana pişti yen din girtine. mirine" xewnan Beri her tişti, pir­ ava dikin. Taybe­ sa afirandina ter­ tiyeka ku di hune­ ze miravan o jiy­ ra gel de tete bi­ ane li peşiya kapi­ lindkirin O li ser talizme hebCı, ku rOmetiya we tete divetiya civaka rawestln ji, bO­ kapitalist ji bo yara "ewliyabCı­ wan mezin bu. Bi ne" ye. Em dibi­ lihevhatineka di nin, ku ew qehre­ nava hilberina manen ku behtirin (produksiyona) xizmeta civake kapitalist O parki­ kirine, behtirin eş rine de, hilberina

O cefa kişandine _'''"'*···-.~ .. -J kapitalist O terze Ofidekariyen me­ '-*··~;.si jiyane ye nuh ku zin şanT kirine, ke­ divibCı hilberine ji tine naveroka de­ nuh ve bijine Cı stanan. Ev qehre­ peşve bibe, baw- man ji nişke ve ji eriya felsefi Cı ber çaven mira­ çande (kultur), van hunda dibin Cı beri di dibistanen li we "alema be­ burjuwazi de, bi mirin" ge, beyi ku riya huner Cı we­ xwe nlşani mira­ jeya burjuwazi, van bikin, jiyana hunermend mira­ xwe berdewam van hinkirine Cı dikin. Di ola filehi wan rastiyan bi de, demi'ın ku der miravan dane te­ (kilise) xwediye gihiştandin. Di desthilatdari (Qto­ navbera kapitaliz­ riteye) bCın, lsa, me o feodalizme Meryem Ohewari de, dengeke dij­ bCıne naveroka war ç_ebCıye, ku bi weneyan. Di bO­ giranı ji aliye bur­ yara rizgarbCına ji juwazi hatiye dilitiye de, rista destpekirin. Ev olen xwediye yek '------'-----'-'-----'--'-----'-'-----'-'-----'_.._'f__.._'f_=!"!"!'! -~~ bCıyer bi dijwari xwedani ~eleki xwe hilimandiye mezin. Di ve damane de ol Cı der, li hunere. Şahi Cı bCıyeren neçire yen huner owejeye Cı di ware huner de ji peşiya qralan e. Mina li ba herv tişti, padişahan Cı cengen mezin .bOne. de­ teko-şineka dijwar xwe şanT kiriye. Mi­ ti~te ku mohrawww.arsivakurdi.org xwe li hunere ji xisti, stan. Ev tişt di hunera weneyl de jl ge­ rev dikare bibeje, ku tekaşina di ware dısan ol bi xwe ye. Di ola musulmani lek tete ditin. huner Owejeye de, ji şeren di navbera de ji, di ve deme de pesna cengen herdu sisternan de, şere pewist-tirin e. peyxemberan, jiyana wan O mezina­ Di Civaka Sennayedarly6 De Em dibinin, ku feodalizm Cı kapi­ hiya wan tete kirin. Ji ber ku di musul­ Huner OW6je talizm behtir ji waren ali, felsefi Cı maniye de wene gelek hindik hatine rezani, di terze jiyane de odi çande de çekirin O endiz ji hunereka qedexe Pişti ku ji hembeza civaka feodali ji hevdu xweş cuda dibin. Burjuwazi, ji bOn, "qeside" bOne bCıyeren peşemin ji kapitalizm derketi O pe ve, burjuwazi bo li ser piyan hiştine sistema xwe ya

REWŞEN Rüpel 38 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejlmar 6 - Zlvistan 1991

abori, neçar ma, ku ahengeke bide mi­ dibe. Ev kirin Obaweriyeka wisan e ku din fahm bike Obehtiriya veristina wan rovi ku endame civake ye Oteviya jiya­ gelek caran burjuwazı bi kar dihene. çetir binase, em dibinin ku bi hilpiş­ na civaki (sosyal), daku li hilberine Oli Çendin civaka kapitalist peş ve dihere, kineka seranser li bervajiya huner O hilberina ji nuh ve bihene, yan ji hevdu li gora ve ji, awayen çandi di nav xwe wejeya burjuwazi, xebatek dihete kirin, tf~kuz bikin. PeşveçOna di wa-re zan­ de şax bi şax cihe dibin Oekolen nuh ji bo perçakirina yekitiya baweri ü biza­ yari, tekniki Ohaceten kominikasyona ava dikin. Ev rewş, her çend weke ku viya mirovan. Di civake de, encax bi girsen miravan de, ve yeke himdar di­ huner di nav pivanen xwe de peşve buyer Omiroven ji milyon i yeki,rastiyen kin divetiyek o him ji ve yeke bi gen­ .di çe tete ditin ji, di rastiye de ne wisan civaki O direki dihene şirovekirin. Li gaz (imkan) dikin, ji ber ku di dawiya e. Ji bili çepereka li peşiya afirandina şuna hima girseyi Oxebaten afirandina hilberina civaki de şeniyeka bOyi na­ piveken civaki, ne tiştek din e. Miroven peşveçune yen mirovan, bOyeren tesa­ vendi (merkezi) derdikevi hole. Di de­ ku ji ber pirsgireken çini O civaki gi­ dufi, Mviyen rizgariya şexsi O bawe­ ma derbasbOna kapitalizme Oli şOnde­ habOn hevdu, bi ve riye dikevin nav riyen her weki din, bi miravan didine hiştina kapitalizme de, bi riya huner O baweri, his O meylen ji hev cuda. Ew pejirandin. Di bin nave peşvebirina hu­ wejeye, mirov Obi tevayi ji avahiya ci­ rewş, di waren felsefi ü rexistini de, ner ü wejeye, hinde şeweyen huner O vaki, li gora şeweye jiyana nuh dihene perçakirina civat O çine ji xwe re ar­ wejeye ku naveroka wan fantezi ye di­ hinkirin; le hinde li welatan V· behtir ji manc ü hedef digire. Her çend were hane peşvebirin, da ku li şuna rastme­ xebata konevani, huner Oweje dihene ditin ku di niyete de tişteke wele nebe zinbun Obeşveçuna mirovan, jiyaneke bikaranin. Beguman, hinde sedemen ji, ji aliyen ancamen karvaniye, rewş şexsi xwe serdest bike, da ku mirov ve yeke hene. Xebat O rekxistineya seranser weke diyardanan me bere pewendi O hizren xwe bi tişten vala O konevani ya serrast, ji aliye gelek goti ye. pirsen tali biwestinin Oli ser pirsen bin­ rejiman hatiye qedexekirin an ji, ji ge­ Bi peşveçOna navginen (haceten) gehin xwe kur nekin O xwe rast mijOI lek aliyan ve hatiye bitixObkirin. Di perwerdekirine, di civata sermayeda­ nekin. Bi nerin Obi baweriyeka hunere rewşen wisan de girtina sud ji avan­ riye de, pewendi O kominikasyona ya bi ve nole, ew aliyen weke paş­ tayen taybeti yen huner o wejeye, girsen gel, zanyari, teknik O xebata verOti, bejehatibOni, şexsi, egoisti, pewistiyeka geleki mezin e. Em dibin huneri, ji aliye tundbün Osixletiye de, ji xwespari Obebali Obedehni yen ku ji ku, çin O gelen ku xebaten wan a aliye kvalite de behtir dibin. Dema em xwe di cir O rawişta miravan de hene, konevani dibin hoyen pikoliya giran a civaka kapitalist ü civaka feodal da­ dihene peşvebirin. Ev karin, çalaki, konevani de dihene rawestandin, car ji henin cem hevdu, em dibinin ku di civ­ jehatibOn, jiri Osixleten mezin Obilind caran weke ku xebateka konevani be ata kapitalist de, derteta avakirina yek­ en miravan dihene korkirin Orawestan­ huner o wejeye dikin kare xwe ye destiyeke li ser huner Ohunermendan, din. peşemin; her weha, peşemin gava di çarçiveka teng de, bi seraya Di wan dernan de, ku proleterya bi tekoşinen çini dijwar dibin O pirsgi­ istibdadiye ve dihatine giredan. Disan baweri O livbaziya xwe, ji bo xwe ne reken konevani yen mezin derdikevine di civaka feodaliye de, huner owejeya himeki bingehin be, pirsen ku pe­ hole, buhayetiyeka mezin didine xe­ geli, bi tevayi ne di bine kontrola burju­ wendiyen hilberina kapitalist dadihe­ baten huner Owejeye. Le ev ji rastiyek wazi de ye. Lewra nikare were be­ nin pe~iya mirovan, dibine naveroka e, ku huner Okonevani ne yek tişt in. posidehiştin, meiOI ü sistkirin. Burju­ huner u wejeye. Le di van dernan de, Di ve pirse de Mao ZedOng wisan wazi pir nikare vi tişti bibe seri Obi ser weke ku di konevaniye de dibe, derfet dibeje: "... Divet ku em rista weje O bixe. Sansur O qedexeyen li ser hu­ nine ku mirov kehniya pirsan ya rast O hunere geleki mezin şani nekin, le em nere, tene heya tixObeke, yan ji heya awayen veristine di huner Owejeye de van biçuk ji nebinin. Weje O huner bireka dikarin vi tişti pekbihenin. ji bibine. Pirsen heyin O encamen ku sere xwe li ber konevaniye dadihenin, Dema awaye jiyana feodaliye de O ev pirsgirek diafirinin, bi awayeke stOr le her wisan ji bi awayeki mezin ji dema ku ev awaye jiyane bi terz O li peşiya çavan dihene raxistin. Bi ter­ pesideyen xwe li konevaniye dikin. cOreyeki konzervatifi li ber xwe da, zeki berdewami glikari (şikayet) hene Weje Ohunera şoreşgeri, perçeyek in huner o wejeya burjuwazi, hinge xwe­ O nerazibun tete eşkerekirin. Le riyen ji dimenen gelemperi yen şoreşe Otu diye taybetiyeke peşverO bO n. Hinge di rizgariya ji ve rewşe, nayene ditin. caran bihene bikaranin ... • Tışte ku li çarçiva baweriya burjuwazi de, pesna Ew hunera ku di demana feodali de vir tete gotin ev e: Di bin gelek hoyan zanyari ü teknike dihate dayin. Le ev bi tevayi di deran Oserayan de hatibO de, huner o weje pewendiyen xwe bi tene ji bo hejandina wan bingehen kilitkirin, di demana kevnari Oderketi­ xebaten civaki yen din re hene ü xwe­ besedem en ku baweriya feodali pişta na kapitalizme de, bi tevgera rone­ diye pewistiyeka mezin in ü di pe­ xwe dabO wan, wisan bO. Pişti demeka sansi peşve ketiye. Bi destpeke dema­ wendiyan de ji rista weje Ohunere xwe diyar, em dibinin ku bi awayeki tu nd O na ronesanse, em dibinin ku huner zexmtir Omezintir dike. dorfireh domanek destpekir, ku xeba­ bere xwe dide jiyana civaka nuh. Ji ve Di demana peşveçOna civaka kapi­ ten kesane (şexsi, individuel) bO xeba­ deme pe ve, edi ne giringiyeka şert e, talist de, em dibinin, ku risten cOrbecOr teka bingehın. Da ku burjuwazi kesan ku hunerek mecbure wan miroven ku ji bo huner owejeye hatine peşkeş ki­ ji civake bibire, bi riya huner owejeye, di civake de di rewşeka serdest de ne, rin. Civaka kapnalist bi riya her awaye hikme his, baweri O waren tekiliya bike naveroka xwe. Ew mirove ku li ba hunere, ji trajedi heya komedi, civaka şexsan dike; heyaderfet heye dixebite çine n serdest en civaka feodal çi nirxe­ kevn li erdewww.arsivakurdi.org dixe Oreş dike. Ji aliki ve ku dor Odunya şexsan teng bike O ka wan nebO, edi dikarin haceten hil­ ji, di demen mezibuna pirsgireken ci­ tixOban li peşiya wan dahene. Le bele berine yen burjuwaziya kapitalist bi kar vaki O abori de, burjuwazi dixwaze em dizanin ev ji rastiyek e, ku tevli binin. Ji ber ve yeke ji, me ji perwer­ kehniya keşen heyi O riya veristina kapitalizme cihana miravan ji mezintir debOne bigirin heya rewşa çandi O keşan cuda şani bike yan ji rastiyan büye. rewşa giyani (ruhi), mirov bi her tişten veşere. Lewma ji li ser his, raman O Mirov çendin çetir wan pirsgireken ji xwe ve, dibine pewestiyek Oqimetek ji tekiliyen miravan leyistokan bireve hela civaka kapitalistiye hatiye afiran- bo civake. BOyeren eviniya serdesten

REWŞEN Rüpel 39 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatpar~zen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

feodalan, şeren xanedanan O civa­ jiyane de hem Odawxaz, hevT oberiyen xwe huner e. Naverok bi tevayT hatiye nokan serayan, li gora hoyen jiyana xwe bi~erin. Tevrı berhem karin Oqeh­ şOştin. NimOne; di rojen me de, bi hez­ kapitalist ed1 tev çTroken kevnare O remanen civaka nuh, nirxen biryari yen aran awayen mOzTka rojavayT (xerbT) xeyaiT ne, çirçTroken xewnT ne. PiştT ku burjuwazT Ji. bi riya huner Owejeye bi hene. Le mirov dikare bibeje, ku ev zanyarT O teknik di hilberTne de bOn civake dihene pejirandin. mOzTk, behtir his O ramanan mirovT, xwediye risteka mezin O serrast, bOn PiştT ku kapijaiTzm xwe gihande ka­ bang li hTsen heywanT dike O bireka ji jiyana mirovan, her weha bOn rektereke (taybetiyeke) paşverO, ew pesldeyen xwe li ser van hIsan serdest naveroka huner O wejeye jT. Bi vT nebaşT Oneqenciyen ku ve sisteme afi­ dike. Tişte ku burjuwazT dixaze tene ev awayT, huner Oweje jT, h9d1-hed1 ji as­ randine,bOne naveroka huner Owejeya e: Divet mirov di direjihiya roje de li ser manan xwe daxistin erde. şoreş~erT. Li hembere ve, burjuwazı jT makinan bi prT bixebite, mirove ku li Hunera burjuwazT, beri her tiştT, tevrı destpekir, ku tixOben hunere bi tixOb ser makinan wisan xebitT jT heya evarT terze jiyana feodaiT O hebOnen biryari bike O hunere bixe nava rewşeke, ku dema razane dive di nava keftOiefe de y€ın civaka feodal!, van qehremanen her kesek nekaribe xwe pe mijOI bike. be, da ku teviya enerjiya xwe di riya wan domana feodaiTzme ku feodalizm BurjuwazT ve yeke dike, da ku şanT vala de biqedTne Obi vı awahT, tu ca­ wan gelek bilind kiribO O jehatibOnen bike, ku hunera gel a şoreşgerT gelek ran zernan peyda neke, ku xwe bi pis­ wan qehremanan li erde dixe, henek O besixlet o kaiTteya; li şuna ve wan gireken çTnT yen bingehTn mijOI bike vivanoken xwe li wan dike Owan dike pTveken teniki zirav ku hunermend yan li ser wan bihoşe O bihizire. Di haceten komediyan. NimOne; romana peşvedibin bingeh digere, da ku bide rojen me de, ku bi hezaran problemen Don KTşot, ku di dema feodaiT de ha­ pejirandin, hunermendT O huner "me­ mirovayetiye hene, tiştekT gelek dide tibO nivTsTn, ehmeqTya şovalyeyen ziyeten" wisan ne, ku bi hesanT mirov bizdandine ye, ku proletarya, zemane çerxa navTn dadihene hole. Qehre­ nikarin xwe bigehTnine. xwe ye vala di cihan sema Oşahiye de mane ve romane, di kesbuna xwe de Ew gotina vala, ku dibeje "huner ji derbas bike. Le burjuwazT, di ve bare dide xweyakirin, ku qOrebOna feodaiT O bo hunere ye", lewma tete gotin, da ku de baş biserketiye. Di bin tirejan rena­ pTveken qehremaniya feodal!, ew rastT birawestTnin, ku huner tişten baş bide hiyen renga-reng de, denge ku bi de­ ne, ku linge wan li erde nakeve O civake. Li gora ve baweriye awa (form) han haceten muzlke derdixTnin, mina avTnen pOç O derbasbOyT ne. Be­ her tişt e ,le naverok ne tiştik e. Le balyozeka dadikeve ser mejiye mira­ guman, keseki wisan, ne ew kes e ku baweriya hunera şorişgerT bervajiye ve van. Di rewşeka wilo de, ji bin ı ve der­ ji bo burjuwazT, pediviyek Ohewceyek bawerTye ye. fet nTne, ku mirov bikaribe bi serTyekT be. Kese ku burjuwaziya kapitalist dix­ Hunera şoreşgerT beri her tiştT ev e: benexweşT bihizirTne O bikaribe ras­ waze wl bilind bike O bi nirx Oqiymet Hunere ji bOyereka kefxweşTye (zew­ tiyen jiyane şTrove bike. Bi riya televiz­ şanT bike ew kese, ku zanyarT O qe), şahiye OevTna şexsT derdixTne Obi yonan, ve rewşe, kişandine heya hun­ teknTke dinase, ku dizane haceten hil­ naverokeka herT dewlemend dixe­ diren malan p. Mirov, her roje rastT berTne bi kar bine O kareki sazend1 O miiTne, da ku civake perwerde bike. deng O qelebalixen behejimar dibin. bi nTzam e. Le bele ji bo feodaiTzme ev Gava hun er tene ji aliye "awaye" bi de­ Mejiyen miravan TnsTyatTfa xwe hunda tişt ji bini ne pedivT bO. Tişte ku ji bo stan ve were girtin, civake besedem dike. Lewma jT mirov, dikeve rewşeka senyoran (begen çerxa feodaliya ew­ mijOI dike. Hinge jT, dibe mijOiiyeka ge­ gelek pasif de Oxwe nalivTnin. PiştT ku rOpT) pewTst bO, ev bO, ku sert (pale, lek vala O pOç. NimOne; di helbesteka ev tişt dibin OposTyen xwe jT li mirov ni­ cotyar O rencberen gundan ku teviT (hozaneke) de ew taybatiyen formT yen kare zO bi zO xwe ji van rizgar bike O erd dihatine kirTn Ofirotane) dizeviyan mina pTvekT, katiye O her wekT din, rewşeka wisan bi hesanT nikari bete de xweş bixebite Ogiradayiye senyere çend bi hostayT hatibin avakirin p, heke rawestandin. xwe be. Lewma naskirina zanyariyen ji bo veristina pirsgireken domane re Welaten rojava gelek caran ban­ erTnT (pozTtTfT) ji aliye serfT ve ne tiştekT şanT neke O ne xwediye naverokeka geşiyeke dikin O dibejin, "kT naxwaze baş bO, çetir bO ku "cahilekT" kor wisan be, çi buhatiyeka we helbeste jT tiştekT bibTne, bila li televizyoyana xwe bimTne. nin e. binere ... " Ev gotin xwediye wate Hunera burjuwazT, teviT pewenôı O Ev şerhkirin OşTrovekirina me, ji bo (mane) Onaverokeka kOr Omezin e. dubendiyen jiyana nuh, naveroka xwe hemO awayen hunere wisan e. Çend PiştT xurtbOna sinema Otelevizyon e, ji bire n ve sisteme digire. Mafdariya jiy­ huner O hunermend, pesldeyen xwe wejeya (ITteratura) nivTskT Fpewistiya ana nuh O çanda nuh, xwe di mejiye yen pozitTfT li domana konevanT O xwe hindekT hunda kir. Le peşemın, mirovan de cih dike. Bi ve riye, gava diroki bikin, ku civak Oçin je derbas bi­ piştT ku ev navgTn (hacet) jT ketine jiyana kevn Onirxen biryari yen civaka bin, ewçend jT bi nirx Obuha ne. desten monopolen kapitalist ev karin kevn ji ho le radibin, mirov, bi teybati di Di rojen me de kapijaiTzm, bill ne­ hikme xwe li ser hunere O hunermen­ şexsiyeta bOyeren wejeya burjuwazT qenciye O xirabiye nema tiştekT dia­ dan avabikin. Niha heya merheleke de, dixebitin ku ciM xwe di civake de firTne. HemO barhemen kapitalizme li gelek mezin hatiye rawestandin, ku mi­ bistTnin. Ew bOyeren evine, ku bere bi ser riyeka wisan xwe didine peş. Ev rov bikaribin, ware tekiiT OmijOiiya xwe taybetT kare prens, prensasan Oserd­ taybetiya kapitalizme, xwe hilimandiye bi azadi hilbijirTnin. Li şOna pirsen ku esten feodaiT bOn, qehremanTya ku hunere jT. Çend tekoşTna çTnT ya prole­ serrast ji miravan re bin~ehTn in, pirsen tene bo wan hebO Oew bOyeren Omi­ terya mezintir Obilintir bOye, evçend jT gelek tarı xwe bi cih kirıne. Li şOna ku www.arsivakurdi.orgmirov xwe bi pirsgireken xwe mijOI bi­ roven ku ware tekiliyen civake bOn, ed1 burjuwazT neçar maye, ku bixeMe di civaka nuh de, miroven ji biran din jT baweriya mirovan bi mirovan biyan kin, ketine nava rewşekT, ku xwe bi dikin naveroka xwe. şanT bike O da ku mirov OOı nekaribe fanteziyan bi prT mijOI bikin. BurjuwazT bi riya huner Owejeye, di berheman biafirTne, neçar maye ku ge­ civake de enjekte (şirinqe) dike, ku ew lek bere xwe bide hunere O hunere jiyana daniye peşiya civake ji her arı ve bixe bin zext O pTkoliya xwe. Di Ji BerMaye bes e obaşe odivet mirov, tene di ve rewşeka wisan de, huner tene bi nave

REWŞEN Rüpel 40 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

M. Bozan

Dema dibeji Mardin, beri her tişti keleha we ya weke eyloyeki baskvekiri, dihete bıra mirovi. Ev keleh bi ne­ zike du hezar (2000) metre­ yan ji serpilka (seviya) behre bilind e. Li gori dihete gotin, keleh nave xwe ji keça imparatore Roma, Maria gir­ liye. Li gor gotina şeniya li hereme, dibejin ku keça imparator rasti nexweşiyeke bederman hatiye ü li ve dere, li kelehe, li ve nexweşiya xwe baş buye. We deme, Mardin gündeki biçüçik bü• FotoKoÇEr ye ü gund li ser ve kelehe büye. Serbana kelehe rast e de maye. Piri caran hatiye karibin ji ereban pareka bis­ jere nimandi: u gündeki mezin dikare le bi kavil. ü dagirkirin. Mardin ji tinin, xwe kirine ereb ü na­ Merdin li başura roavaya cih bibe. Mardin demeke di­ van lmparatoriyen li jor ni­ van ereban li xwe kirine. Ter Kurdistane dikeve. Başura rej li ser ve kelehe rrıaye ü mandi re ciheki stratejik bü• nekiriye ku ev car reh u ko­ Merdine bi beriye ve digihe düre, daketiye xware. lro ba­ ye. Ev rewş pişti van hezan kan xwe bi nitşen ereban ve tixüba dagirkeren dewleta jar bi temami li dor ü singa ji her berdewam kiriye. Di giredane. Hin ji wan bOne Süriye. Bajaren me yen ve kelehe daniye u bine ba­ belavbüna ola islamayete de 'seyyid', hin ji wan bOne eb­ Qamişlo u Amüd li tenişt in. jar, bi çend giren mezin, di­ veca ereban Mardin kavil ü basi ... Hin ji wan bu ne Bex­ Beri, li we hele ji heya çiyaye gihe beriye, beriya Merdine. weran kirine. Le beri ku e­ dadi ü hin ji wan bOne Ebduleziz berdewam dike. Hema-hema hemü pence­ reb werine ve dere vala­ Hicazi... Hetta bOne haşimi Nexwe ciye ku beri le dawi reyen xaniyen vi bajari li be­ hiyeke çebüye ü suryan u nifşa pexemberi ji ... tet, tixübe Kurdistan§ le diyar riye, li Gireser (Qiziltepe), li ermenan ve valayiye bi kar Li dunyaye, çend kem cih dibe. Bajar li rojava digihe Amüd ü Dirbesiye ü li gun­ hanine. We deme li Merdine hene ku li wir erda rast ü bajaroken Ruhaya u disan li den behejimar en derdora pişekdari (senaat) u bazir­ çiya di zike hevüdu de ne. rojava, ber bi bakur de baja­ gani (ticaret) pir peş-de xwe vedibin. Bi şev lampe ü Yek ji van ciyan ji bajare roken Diyarbekire li tenişt çirayen gund ü bajaren hela büye. Bi hatina ereban ü ol­ Merdine bi xwe ye. Çiyayen hene. Li pişta Merdine, li ba­ başura Kurdistan§, hala Roj­ guherina kurdan re, suryan ü Merdine ku je re pişta Mer­ kur, disan tixüben bajaroken avaya Naverasta Kurdistan§ ermen qels ü jar ketine u di dine tete gotin ü berri, li rex Diyarbekire hene. Li bakur ü ü yen vi ali, di nava hevdu civaka nuh de desthilatda­ hevdu ne. Havinan, dema ber bi rohilat de tixüben ba­ de xuya ne. Havinan di van riyen xwe winda kirine. Her ku baye Mnik rüye bajare jare Serte dest pe dikin. Di penceran re mirov 'behreke çend kurd ji, bi alikariya ola Merdine miz dide, berri ku başüra rohilate de Mardin li kesk' dibine. Lewra dan ü islama, büne xwedihez, le hema bi Merdine ve ye, ji tixüben bajaren Zaxo u Di­ zaden beriye şin dikin ... disan ji ber assimilasyona germa dikelije. Zivistanan, hoke vedibe. Ev ro la cogafik Mardinwww.arsivakurdi.org bajareki pir kevn e ereban rizgar nebüne. Ne disan dema Mardin di bine ü stratelikiya Merdine mezin­ direki ye. Bere medan, hürri ereban bi tene, ji ber nezani berfe de sipi dike, ber­ tir ü girıngtir dike. Ji ber ve - mitanni babili ü aşü-ran, bi ü ji ber hijmekariya ji bo kul­ ri zippi-zuwa ye an ji barane yeke Gerilayen ARGKe di dore li ve dere desthilatdari tura islami, kurdan ji xwe bi le kiriye, di nava qur u heriye manavrayen xwe yen leşkeri kirine. Pişti medan Mardin, xwe asimile kirine. Sereken de ye. de, bi girani li ser Merdine di navbera makedoniyan, er­ el ü eşiren hin kurdan bi dax­ Merdin bi bajaroken xwe radiwestin. men, rom, sasani ü partan waziyen xwe ü ji bona ku bi- digihe bajarok u bajaren li Bilindahiya pişta Merdine,

REWŞEN Rüpel 41 Kovara Yekitiya Rewşenbirlm WelatparE:ızen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

li hevberi çiyayen bi nav O ve. Bilind e le daristanen we bikaribe je baş sOd Okelk bi­ ve dere diwana xwe danine. deng behtir ne bilind e. Le kem in. Çiyayôn Mazi: Ji gire O Kurdistans bi temami Welate eposa Mem O Zin, çend çiyayen xwedi xatir li Merdine dest pe dikin o di bixe nava lepen xwe yen ge­ Cizir Botan e. Hozanvan O Merdine d' hene. Ji vana bakura Gireser O Derike re mar O baş bi perçiqine, ediben klasiki yen kevin we­ Çiyaye Cidi heri bi nav O derbas dibin O xwe di­ pewist bO ku van tiştan ji pek ke fe_çıiye TEYRAN, Melaye deng e Oli hala Cizire (Cizira gehinine Çiyaye Qereje. Bi werine. Mardin ji weke ba­ CIZIRI ji ve navçeye ne. Na­ Botan ) dikeve. Ev çiya di pirani giriken tazi ne. Hew li jaren din ji vi tişti sOd wergirt. ve Cizira Botan a kevn Bazi· berxwedan O seri-hiidana hala Çinare daristan hene. Renga berriye hate guherin. bad~bOye. gele Kurdistane de roleke Mardin hetani salan 1940- Hema li her dere çandini DERIK: Ne pir kevn e. giring Omezin leyistiye O 1950'ye de, bi ekonomiyeke dest pe kir Oji nişke ve baja­ Gelek caran ji hala bi­ hina ji berdewam e ve rola girti u temami bi feodali ji­ roken Merdine, yen ku li ber­ zansiyan, ecem O tirkan ve xwe bi serbilindi dileyize. yaye. Her çend ku erda riye bO n, bi mezinbOna x.we ji hatiye kavilkirin. Ev der ji ji Çiya pir kevn e Otete gotin Merdine ji çandiniye re lihev­ Merdine derbas bOn. lro li bona miran kurdan wareki ku gemiya Nuh peyxemberi hati bO ji, ji ber beaviye O ji Giresore bi tene behejimar giranbuha bOye. Erda we 1 xwe li vi çiyayi dan iye. ber ku makinen kapitalizme Mardini hene ku ji bajer bi 367 Km' e. Şeniye we, ji 44 Pişti COdi mirov dikare çel hej neketibOne Kurdistane, xwe daketine. 000 miravan pekdihet. Obahsa Çiyayl! Qerej bike. çandini bexer bO. Her dem Hetani ve derenge, ji sedi KERCEWS: Ciheki bilind Ev çiya behtir li hala Diyarbe­ per~eyek erd vala dima. 90, şeni li gundan dijiya Oji e. Li pişta Merdine cih gir­ kire dikeve, le beşeka we li Piştı sala 1950 de traktor, vi nodi ji, ji sedi 70 li çiyan tiye. Gercews hetani ve der­ Merdine ji dimine. Serbana çinkutok (biçer) Omakineyen bO n. Ji sedi 1O par ku li enge ji gundeki Midyade bO. we rast e O geleki henik e. çandiniye weke din, hatine bajer Obajarokan bO. Le Tro Ji Gercewse behtir nave He· Dora we daristan Otaht in. Ji Merdine. Hinge rejima tirk a para gundiyan daketiye ji senkeym bi deng e. Li ve de­ bona neçire ji ciheki destne­ dagirker bi temami li ve dere sedi hefte O nehan. Ji sedi re şop o bermayen bi ne­ keti ye. Neçirvan dikarin ji bi cih bO. Hetani salan 50 pare ~u ndiyan li beriye, bi zikaye 4 000 sali kevin hen e. hemO babaten sewal O hey­ 1940-1950'yi de, şeniye çandiniye ve giradayi ne. Ev şop Oberma, pirani şikeft wanan li ve dere bibinin. Merdine bi awaye eşayiriye Yen mayin ji, xwedi pez O O hevingen kevn O kevnare Çiyaye Qereje volqaneki bi hevdu ve giradayi bO. Ev dewaran Obeerd in. ne, ku li der dora çe me Dicle kevn e o ji mejve ye ku ve­ hetani ve dawiye ji berde­ Li Merdine bi temami 660 cihwarbOyi ne. Le mixabin miriye. Li jor me çela berrin wam kiriye O hedi hadi 000 mirov dijin. Erde Mer­ ev ciha giranbuha bi projeya O çiyan kiribO O me di~ot şikestiye. Ji ber beaviye erd dine 12.879 Km' (Kilometer dagirkeran a bi nave Guney­ Mardin ciyeki ji wan kem bi pirani neçandi diman O Çarçik) e. Hejimara kesen bi dogu Anadolu Projesi-GAPe, ciyan e ku erda rast Oçiya le hew ciMn bi av ji çandiniye xwendin O nivisine zanin, ji de binav bibe. di zike hevdu de ne. Mirov re vedibOn. Ji ber ve yeke sedi 35 e. Weke ku tete Gercews 1 378 km' e O45 dikare vi tişti heri baş li gel, di ware abori de, girani­ ditin bajar geleki berfireh e. 000 mirov le dijin. • Çiyaye Qerej O beriya li ber ya xwe danibO ser xwe-di­ Yanzdeh bajaroken Merdine HEZEX: Beri çebOna lsa we ji bibine. Hetani ku ev kirina pez Odewaran. Rez hene. Evana Giresor, DMk, di sala 331 'e de ava bOye. Di ketiye stran O pahizokan ji. O bostan ji riyeke din bO. Ev Ciyayl! Mazi, N~bin, Cizir, Mezra Botan (Mezopotamya) Wele tete gotin: aboriya girti li ser jiyana ci­ Silopi, Mldyad, Gercos, Mah­ de guzergaheke giring bO. vaki ji peside O tesir kiribO. sert{!, Stewre cı Hezex in. Ev der ji li bakur digihi'ı ba­ " Berika Môrdinl! Beriki Gel bi pirani li gundan dijiya Navenda Merdine nav­ jare Serte. Erde we 1 224 rast e Oqebile bi qebile, eş ir bi Sjir çeya heri mezintir e. Neziki Km2 e O 38 000 mirov le Pozô Çiyayl! Reşi şewiti bOn. Dem dema sereken 80.000 mirov li navçeya dijin. • DI ser de xCız e." eşiran O axayan bO. Her tişt Merdine dijin. Navçeya Mer­ GIRESOR: Di nava baja­ li gor daxwaziyen wan pek dine ji sumeran O vjr de ro­ roken Merdine de ye mezin­ Çiyayen din, bi dere ev in: dihatin. Iski direki leyistiye. lro ji, ke­ tirin e. Erde we 1 403 Km' e Çiyaye Mewalô: Li bakura Mardin bajareki biçOk bO. leha we roleki mezin dile­ O 75 000 mirov le dijin. Di Midyad O Kercewse dikeve. Sedemek ji biçOkbOna we re yize. Li ser keleha Radara ware çandiniye de pir lipeş e. Çiyaki tOj e Oli dora we da­ ev bO ku pozisyona we ya NATOye heye ku hevberi Gireser ji ciheki kevn e. Ser­ ristanen berfireh Opahn he­ cografiki li ber berfirehbOna Sovyete O Rohilata Navin mayen kevnare le hatine ne. Çiye~ Bagokö: Ji ba­ we astengek bO. Hatina a­ hatiye danin. Sala havina ditin. Li aliye rojava digihe şOra roavaya Hezexe (idil) boriya bajer bi xwe li ser piş­ 1986'9 de, Partizanen He­ bajare Ruhaya (Weranşar) o dest pe dike O di bakura ta QUndan bO. Li bajar pişek­ zen Rizgariya Kurdistan­ li başOr ji li Dirbesi O erde Nisebıne re derbas dibe odi­ darı Obazirgani li peş bun O HRKe, gelek roket avetin ve AmOde vedibe. gihe Çiyayen Omeriyan. We­ ev ji di desten ereb O sOri­ radare Obeşeke mezin je ka­ ÇIYAYE MAZi 1 ŞERMIX: ke di bakura revaya Hezexe, yanan de bOn. Gundiyan bi vii kirin. Erde we 869 Km' e O 27 di ser Karboran re xwe di­ derefeten ji bona jiyana wan Neha ji em bajaroken ooo mirov le dijin. Çiyaye gehine Çiyayl!www.arsivakurdi.org Mazi. Bilind pewist bO n digirtin. Merdine binasin: Mazi hetani dereng gundeki e, le kemavi ye. Çiyayl!n Pişti sala 1950 Ove de, li CIZiR: Erda we 460 000 biçOk bO. Nave xwe ji Çiya­ Omeriyan: Di navbera Meh­ Kurdistane hin bendav çe• Km' e O45.000 mirov le dijin. ye Mazi girtiye. Li jor, lı ba­ serte, Mardin Obendeva (ba­ bOn. Şebekeya re hate da­ Ciheki pir kevn e. Di ware kur digihe Amede (Çinar) Oli raj) Çax-Çaxe de cih digirin. nin O makine ketine welat. çanda kurdi de xwedi roleka rojava ji digiha Ruhaye. Di Dora we daristan O rez in. Evana hemO ne ji bona ~el geleki dewlemend e. Li Ci­ erde Çiyaye Mazi de, Gola Çiyayen Eynkaft!: Li başO­ bOn. Ev karaktere kapitalız­ zira Botan "Birca Belek" bi Gule şunewareki bi nav O ra roavaya Kercewse dike- me ye. Ji bana ku kapitalizm nav Odeng e. Miran Botan li deng e Oli ser gelek stran O

REWŞEN Rüpel 42 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejirnar 6 - Zivistan 1991

dTiok hene. heja oşoreşger en kurd u ji Na-vin, 'Vegera Welat' dest $ikestüne, Ahmet KURT, NISEBIN: Erde we 1 177 gelen navçeye, xwe gihan­ pe kir, di ve reveçOna nuh Selman DOG-RU, Mehmet Km' e u 65 000 miroy le dijTn. dibOn Partiya Karkeran u de Mardin roleke mezin KURT, Zulfü TURK şehTd ke­ Tete gotin ku beri lsa, sala xebaten heja dikirin. Le mi­ leyist u ji qerilla re bu pireke tibun. 2270'yT de ji hala krala xabTn rejTma tirk provakas­ dest-peki u pirgiring. Ji sala - Disan di we provakas­ sumeran bi nave Şulgiye lll yonen xwe yen qirej Ogem­ 1984 u vif de, Mardin ji bo yone de nezTki çil welatparez hatiye berfirehkirin. NisebTn mar li ve dere jT pTian O gerilla bü ciM ceng ü ber­ şehid ke!in. u QamTşlo di nava hevdu de prove kir. Hezen reformist xwedane. 15'ye Tebaxe 25 lion 1980: Mahmud ne. • u feodal-komplokar, li hev­ posideyeki baş kiribO ü GUDEN, Mehmed SINCAR, MAHSERTE: Erde we berT PKKe, gelek eniyen Mardin jT je para xwe wergir­ Mehmed ESEN, DawOd 443 Km' e u 20 000 mirov le erişi danin pe. tibü. Mirov dikare bi hesani TAŞKIN şehTd bOn. dijTn. Cihek geleki kevin e. Herama MerdTne bi yek­ bibeje ku ji sala 1987'9 Ovir 29 Çiriya Yekem 1980: Vekolin nTşan didin ku şop u carT bO keleheke b.erxweda­ de, Mardin bO helina ber­ Zeki PALABIYIK, DavOd bermayen sumer u aşuran le na welatparezi u ev statuya xwedan ü serihildane. Ge­ ULUÇ, ldrTs AKTAŞ, Hasan hene. xwe heya iro her bi xurti di­ rilla ü gel di nava hevdu de ERTAŞ, ismail DAMAR O STEWRE: Erde we 1049 pareze. bOne yek perçe. Berxwe­ Bozan ALAN şehTd ketin. Km' e u 38 000 mirov le dijTn. Pişti hatina cuntaya dane bi her awayi dest bi Di navbera salen1980 - Di ware diroki de ji şune­ 12'ye ilone jT, xelke bi gelek komkirina berhemen xwe ki- 82: Alaadin GUMUŞ, Umer waren herT kevintirTn e u he­ AKTAŞ O Abdürrehman ma hema li hemu bajar­ ÇEÇEN di zindanan de ha­ vanTyen mezopotamT rast ha­ tine şehidkirin. DO re Ferhat tiye. Stewr jT ji aliyek ve di­ KURTAY ji bi çar hevalen gehe Diyarbekre (Bismil u xwe yen berxwedankar Odil­ Çinare). soz re, kete nav karwane SILOPIYA: Beri ye u we­ şehiden nemir en zindanan. ke Giresore di ware çan• Ne bi tene li Kurdistane, diniye de bi deng e. Erde we li derveyT welat jT, li Filistine jT 807 Km' e u 31 000 mirov le şehadet hebOn. Weke Şerıt dijTn. Nave we hetanT sala ARAS ü ŞehabeddTn KURT 1960'1, Gire Kamo bu u de­ bi neh hevalen xwe re bi meke direj bi CizTre ve fişeken siyonTstan hatine giredayT mabO. şehTdkirin. MIDYAD: Mirov dikare Çiriya Duwem 1984: Zi­ bibeje ku di nava bajaroken yaeddTn OZER şehTd ket. MerdTne de herT bi nav O Adar 1985: Hüseyin AL­ deng e. Di ware bermayen TlNTAŞ şehid bu .. kevin de dewlemend e. Bi GOian 1987: M.EmTn piranT gele suryan li vir dijTn. ASLAN, Nihat ÇERi O Em dikarin dermafe ve dere AbdOimecTd TOKYAY şehTd de, çel u kada hinek ber­ ketin. mayen kevn O cihan giring Ev şehTden li jor nimandi bikin. Ji vana du tişt hene ku ne hemO şehTden ji dorhela yek je bermayen daran e. Di bajare MerdTne ne. Pişti dTroka kevnare de nave we Ferhad KURTAY 1987'e ji pir şoreşger şehid AnastiapapoiTs bOye. Di bOn O ketin hembeza xaka navbera Mardin O MiserbTne ten~ezarT u zordariye jT, qad­ riye. Edi gel bi xwe, di niştiman. Erde wan pir bibe de cih digire. Ya dine jT royen xwe yen berxwedankar cenga geli de, roleki mill­ O agire ku wan pexistiye Derzaferan e ku dereki pir nedane desten dijmin. Jihev­ tanT dileyize. Bi rasti li tOcar venemire. kevn Opir mezin e. Temene ketin OperçebOnen hezen sist NisebTn u CizTre mina li Fi­ Bajaren me yen weke we 1500 sal heye. Navenda O reformist u liberal, li ser listine Tntifada çebOn O li Merdine welatparez O doz­ dini ya suryan ev der e. xelke tesir u posTdeyeke der doren xwe posideyeke niştioıan, her dihere behtir di­ Mardin di ware serT­ biçük jT nekirin. Her dem jT li mezin hi~tin. Ev tete ser bin. lro hem u bajar u gunden hildanen netewiyen kurd de gel Partiya xwe ü ji paşeroje ve wateye (mane) ku paş­ Kurdistans li ber heviya hati­ jT cihekT giring girtiye. Mer­ bi hevi bOn. Di ve deme de eroj ji rOdanan rabOn Ose­ na roja azadiye ne. Rindi O dTne pirT caran di ber xwe pir şoreşger di heps ü zinda­ rThildanen nuh re avis e. ciwaniya wan a cografTki, li daye Onehiştiye dagTrker hil­ nan de hatine şehTtkirin. Di Di van rezen dawTn de F heviya ew rindi O ciwaniya ma xwe www.arsivakurdi.orgle vede. nava wan şehiden zindanan em dixwazin biranina çend azadiya van bajaren me ne. NezTkT sala 1980, çaxa de, ji ve herama berxwedan­ şehiden Kurdistans bikin. Van bajaren me yen delal O ku Partiya Karkeren Kurdi­ kar ü şoreşger, Ferhat KUR­ Ew şehTden ku ji MerdTne heja, li benda azadiye edi stan-PKKe, li hemu deren TAY jT hebO ku di riya serx­ serT hilanTne u di berxwe­ stuxwariye napejirTnin. Ber­ welat geş dibO, bi tav­ webOne Kurdistans de şehit dan u cenga serxwebun u xwedankar ü serihilder in. giradana nOjen (modern) li bO Oji bo gele kurd bO remz azadiya welate kurdan de Mardin di direka tekoşTna MerdTne jT bi hez bO. Ji ve Osimboleke azadiye .. bOne bemirin ... serxwebüne de ewçek bi herama diroki pir miroven Dema ji qada Rohilata Li berxwedana sere xwe ye. •

REWŞEN Rüpel 43 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991 r------, MtHEMED şExo

KEWEKI"

MIŞEXT u" ST EM BAR

Beşir Batani

L------~

EW Ki YE? kureli (awaz, govend Ostranen folklori) li Bexdade mavane wi bOm Owi gote ji ne dizani. min; Bejinzirav bO Odirejiya wi behtir ~ du • Divet em piştgiriya hunermendet metran bO. Renga wi genimi bO. çav• HATINAWiBO kurd bikeyn heta ku hOnere me dewle­ jar bO. Baş nedidit Oberçavk bi kar di­ BAŞÜRA KURDISTAN E mentir Orengintir bibit. • hani. Her dem cilen nO u ~iranbuha li Opaşe got: xwe dikirin. Ew hez ji muzıka rohilati Li destpeka sala 1973, heja Mi­ "Heger hOn behtir stiranet wi bo me dikir. Dengbeje wi ye yekem M. Ebdil­ hemed Şexo, bi dizi ve hate Kurdista­ hinerin, erne disan şad bibin OhemO ji wehab - Misri - bO. Ew xudan kesna­ na Iraq~ Odema gehişte gunde Bezihe bo parastin Obelavkirina hOnere kurdi. meyeka huneri ya pil Oradeya yekem - Zaxo, lsa Suwar i zani ku mavane wi Pişti heyveke ez zivirime KerkOke O bO, ji Lubnane wergirtibO. Dengbeje hunermend bO. Wı ji wi ra xwe çemand xwestina kek Sadiq i ji roj bi roj gehişte mezin Wedii El-Safi ji hez ji wi dikir O Obi xweşhatina wi kir. Kak Mihemed heja M. Şexo yi. bi xweşhatina wi ji kiribO. Kurdeki serbi Şexo demeka kurt li we dere ma Cı Hunermend M. Şexo geh li mala xwe bO Okurditi reka wi bO. paşe çO gunde Newpirdane - Gelale li babe min an xizmen me stiran tomar Miroveki sitembar bO. Ji ber hinde devera Soran. Li wedere babe min dit dikirin O li çar aliyen Kurdistane belav mina koçeranwww.arsivakurdi.org bO. Her demani nebO li Obabe min sojek daye wi ku ji wi re dibOn. çi ciheki. Zimanşirin, jir Ojehati Obi rO­ stranan tomar bikit O bişinite ji bo za­ met bO. Hunermendeki dengrast Oxu­ neye kurd Kek Sadiq Sahadin i O bi EZ Ü EW dandainan bO. TenbOra wi ji xweş bO. alikariya wi, de li radyoya Bexdade - Kemasiyen wi ji ev bOn, ku dosten Pişka Kurdi stran de bihene weşandin. Rojeka kek M. Şexo li Silernaniye wi yen hunermend nebOn. Hez ji xwen­ Baba min çar stran ji wi ra tomar kirin O bO O ji we dere hate mala me li Ker­ dina kureli nedikir Omixabin e, folklora gehiştine deste kek Sadiq i. Hinge ez kOke O b9 cara yeke kO em hevdO dibinin ... U di cih da min gote wi:

REWŞEN Rüpel 44 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivlstan 1991

"Pismam min par guhdariya hev­ peyvina te ji Radyowa Urdine kir. Bi rastT stiranen te xweş bun u naveroka program e ji baş bu." M. Şexo gote "Sipas! Ew ne ji Rad­ yowa Urdine bu, le bela ya Libnane bu." Mevan u dost çi kurd, çi aşuri an turkman, her roj lek bi lek dihatine mala me. Denge muzike bilind bu u goved coş u xoş bu. Hinge min kase­ tek ji wl ra tomar kir u hunerhez li mala her dosteki guhdariya wl dikiri n u pirsa wi ji dikiri n. Çi cihek em le bun, li were dibu cejn u şahi, xwarin u vexwarin, çirok u henekan, stiran u govend... Rojeke, min kemana xwe derani u min ji wl ra parçeka muzik leda bi nave "Çemi Rezan." Heja M. Şexo ecebmayi ma Cı dema ku ew dikenit, an gewza wT tet, bej na wl ya direjzirav hem u dilivit u di­ hejit u li destpeke ji xweşiya neşiya di gel min we parça muzike lebidit Cı got: "Eze parçeke lebidim ger bi min ra lebidi tu hunermend T. Paşe parçeka tirkiji min re leda u min gote wl: "Pis­ mam a ku te ledaye, "lorke" bu u tirkan dewlimentir kirine. Hinge wl zani ku ez folklora kurdi ji dayka xwe u xizmen xwe ter bume u ji nifşa (eTI) nu ji kurden Botan en derbider hşr ez bi tine pute (Thtimam) pe didim. U wl got: "Ez hevidar im ku kurden Botan za­ rav, çand Cı cilen xwe biparezin, le mi­ xabin e ku piren wan ne mane u min botaniyek ne ditiye ku botaniyeke re­ Şexo yi ji bo strana nu xwe westan­ Ll ZINDANE BÜ sen (esiT) weke mala we! Ji derde si­ dibu. teme roj bi roj naminin u winda dibin. Dema ku Mihrecana Bexdade hew Eger bixwazi paşnave xwe ye piroz bi­ ÇÜNA Wi YA BO BEXDADI~ bu, kak M. Şexo bedeng bu u me ne parezi divet bingeha te folklora Botani zani ka çi li wi hatiye? Ne li Bexdade u be u cil en te jT ş al u şapik bin.· Heja M. Şexo demeka direj li Kerku­ li Kurdistane. Pişti demeka direj, me Di cih da min ji wl ra stira u bersiva ke ma. Li ser xwestina wl, min ew zani ku ew ziviri Suriye u li were kete wl da: şande Bexdade nik hevalan heya ku li zindana reş u li bin JEldane bO. Bedir xan paşa lo/o Radyo u Televizyone bistirit. Stern li berdewam e... De ma ku reji­ Lawe hejdesali Min zani ku dengbeje me be pare ma lraqe sala 197 4'e de otonemi ji ne­ Egid ugernas i lo/o ye. Min alikariya wi kir. Gava min heqe da gele kurd, rewşa Kurdistane sext reke daye wl, min ji xwe ra got; xwezi Rezdar udefa/ i bu ObO cengeka mezin. Nezi 200,000 ez bspare bama le ne ew! kurd şehid bOn. Yek milyon kurd mane Dema ku hunermende me gehişte HUNERA bem al Obehtir ji 100,000 kurd, aşOrT O Wi armanca xwe, berpirsiyaren Radyowe turkman jT ketne zindanan. Ez jT di cih bi xweşhatina wl kirin u harikariya wi jT da çOme ber bi çiyayen Kurdistane. Weki wl got ku strana wi nu ye u ki ri n. Havina 1974'e babemın pirsa M. Şexo bingeha we ji devera Cizira Kur Erne r Wı heft stiran li Radyowe tomar kirin yi kir Onameyek bi harikariya hevalan i (Botan,Tor, Merdin) u Badinan e, wi­ u niziki penc stiran bo Televizyona ji wl ra şand ku bete Kurdistane. Ew li san helbest ji... Careke gote min: Kerkuke. Hinge nave M. Şexo yi li de­ destpeka sala 1975'e hate Kurdistane "Ez nikarim stirana folklori xweştir ji www.arsivakurdi.orgvera soran jT baş belav bO Ogelek hez Ohinge nuçeka nexweş hebO ku şoreş kurden Botan bejim. Çi Miryemxan an ji wl kirin. divet bete rawestandin! M. A. Ciziri, H. Ciziri, Remezan Ciziri, Li Mihrecana (festival) kurdi ya ji bo Wı ji xema kire giri... Me xwe da Seid Axa Ciziri u Almasxan! hun ere li Baxdade -197 4'e da- huner­ dest leşkeren iraqi. Ew li pişta me bun, Edi ez e çima bejim? Baştir e ger mend M. şexo jT weki mevaneki heja leşkşren cezayiri li ser sinere bOn O ez kareki peşkeş bikim ku hunerhez ji pişikdar bu. Hunera wl cihe şaneziye yen lrani jT li pişta wan bOn. Se arteşen min razi bibin. bu ... dijminan li dora me bO n. Li gor texmina Hema ji ber hinde hunermend M.

REWŞEN Rüpel 45 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

hevalan, nezTkT yek milyon leşkerE'ın xebat li ser xaka welat e. Rewşa min bejin bila bejini Ew ji rastiye dür in. dijminan li were hebCın Cı xwe arnade rewşa kurden darbider Cı stember e. Naneki Cı pTvaz di gel ava sar Cı li Maha­ kiribCın ji bo dijT kurd Cı Kurdistane. M. Rewşa wan jT rewşa min e, ez ji mirine bada xopan ez bi cThane nadime. We­ Şexo yT got: "Leşkeren dijminan çeken Cı ji kuştine natirsim. Ez mirovekT hu­ san bi xweşiya zikreşan jT! • xwe en mezin nışa me didine heya ku nerrmend im Cı tembCıra min xameya em ji wan bitirsin. • (qelem) min e." Bi rastT demeka reş bCı, Geleka sext Paşe wi navnTşana hotela xwe da bCı Cı cihe mixabine ye ku ji kurden öı min ku se kasetan ji wl ra tomar bikim r------, ra demeka geş bCı! Cı piştT mirina wl belav bikim ... Bi şeve ez çCıme nik Cı mevan li were KU ŞTI NA iSA SW AR gelek bCın. Yek ji wan Mela Mihemed Neye bCı. Rojeke ez Cı M. Şexo li Xane (PTran Di we şeve da, M. Şexo ji dil Cı cane Jl M. ŞEXO YT RA şehre) bCın Cı li xwaringehek me şTva xwe distira Cı beri ku ew kasetek ji min xwe dixwar. t-JCıçeyeka nexweş gehişte ra tomar bikit du SAWAK (sixuren far­ me ku Kek lsa Swar bi deste hevale is) hatine oda wl Cı şeva me tŞkdan. min Kurdo SeyTd EbCış i hate kuştin. Van du sixuren sawake, kurd ji Urm iye Cano, Cano ... Me xwarina xwe nexwar Cı me reka bCın. M.M. Neye bi dizi ve gote min " xwe girt Cı em çCıne mala Barzaniyan ji bes e 1 • Ev kaset heya niha jT li nik Teji bo me min maye. bo pirskirine... • 'Tım bi ıfi[paf;j ıiistira DTtra roje min helbestek li ser lsa Ji bo jiyan Swar Tberhev kir Cı min tine bendek ji HATINA Wi YA MEHABADE Ji bo fıiviye M. Şexo yT ra xwend Cı min nekarT Li :ıcweşi ı1 ne:ıcweşiyan hernCı bixwTnim Cı tev ji ber rendiken wl: Rojeke ew hate nik min Cı di cih da xema me revand. Bi rastT dTtina wl heja 'Biraninel(_a ronafii Bezihe reka ye. Kasetek Cı nTv ji min ra stira Cı paşe Ter bi awaz ı1 bi fwzan çCm Cı hatina me bu wl dest bi çTroken kurt kirin, yek li dCıv 'Va te ji me ra fı.~tiye Zaxoka ciwan yek ... 'Tıji ye b' evfn ı1 viyan Bi rastT çTroken wl xweş bCın Cı her cihe seyrana me bCı Cano, cano ... min ne dizanT ku çTrokbej jT bCı. Kefa wl Heyf Cı mixabin li Mehabade gelek dihat Cı digot: "Cilen şehid bu lawe Xabur kurdT, zimane kurdT, radyoya kurdT ... " Cano, Cano Ewçi dost Le, cihi'ı mixabine ye ku teypa min Cı çi hevale jiyana me bu hate dizin Cı kaseta wl ji teda bCı. Bi Ji !ewra me tu parasti rastT min dizanT ew diz ki bCın? Ji ber M. Şexo got: "Ez nema muzlke ku ne du-se caran, le li her cihekT we­ %er ıiem {i fı.~ ı1 ıfi[ ı1 can lexim, ji ber ku delaltirTn kes, lehen~­ late Ecemistane, pirtCık, kaset, name Cı 'Di si11Jfta wefati aa tirin peşmerge Cı jTrtirTn mirov şehıd nivTsaren me, yan li hotele yan ji li Ç i {' berf ı1 baran bCıye. Kurdo Seyid Eboş jT gehişte dij­ male winda dibCın! Ç i {' ba ı1 bafwzan minT Cı li Bexdade bCı milyoner... Hinge Li gor texmTna min ji em li bin çave çi {' ronafı.iya roje behna M. Şexo yT geleka teng bCı Cı Sawak'e bCın. Em ji aliye wan ve gelek %eyv usteran got: "Ez e ji derde kurden xiniz Cı eaş caran hatine girtin jT. Careke tenbCıra Tu mayi ı1 ıii mini bipeqim! Çawan şoterekT wekT kurdoye wl jT ji wl standin. %ey /(g,we 'l(Jı.rıiistan pere-perest seroke xwe dikuje Cı pere Cano, Cano şoreşe jT didize Cı ... ?!" JiNA Wi YA SEXT Di we roje da M. Şexo diçite ordT­ geha Rebete Cı ez li xane diminim. Bi kurti; M. şexo di jTna xwe de çi Paşe ez mala xwe dibime Mehabade ... xweşiyek ne ditiye Cı her tam ji neki­ *** riye. JTna wl hernCı tal bCı. Zindan Cı EZ 0 TEMO 0 M. ŞEXO li'ıdan, bekesT Cı derbederT, ne kar Cı ne pe re... Stema ku hatiye sere wi, her Li reketa 1 4 1975, ez ji Mehabade nayete salixdan. Dema ku wi zani ez çCıme Nexede Cı li were min kek de biçime EwrCıpaye, min ji wl xwest ku Cana: Naznave M. Şexo yT ye lzzeddTn Temo öıt Cı em bi hev ra çCıne kasetek öı tomar bik~. Wi gotina xwe Cı tene min ji wi ra digot. nizTki mala Barzani. Me li were M. ya dumahTke ji min re pe~T got: • Be­ Şexo öıt Cı wi dixwest di Qel kek HebTb şTro, babe te mala min weran kiriye Cı Jeder Mihemed www.arsivakurdi.orgKerimT baxim u va ye pişk­ te dive werantir biki? Na, em ne ser­ eka kurt ji gotina wl ya ku min li kovara best in. Ma tu nabini leşker polis 9 1 Ji deve Şadiq BEHADDiN, Sebri BOTANi "MuzTk Cı Hunere" belav kiri, careka öı Sawak her roj sere me gej dikin?" U üM. ŞEXO gotina wi belav dikime. 2 Kovara Muzik ü Huner min gote wl: 3 Fred och Kerlek "Ez naxwazim ji welate xwe bi dür "Cano, bi rasti ahengen te cihe dilx­ 4 Rübaren Sorav kevim, li ve dere odi gel kurden derbi­ weşT Cı dilgeşiya hernCıyan bCın. Serke­ der li Kurdistana lrane birninim Cı bim­ tin Cı saxiya te tine daxwaza her kur­ rim. Ez ji Kurdistane narevim, çimku deki reben e ku li bin top Cı firekan bCı .• L------~

REWŞEN Rüpel 46 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

Kurtebahsek Jiyana Dosteki Gel Xaçatftr ABOVYAN

lx 1açatur Abovyan di 15 ya çiriya ~ekem sala 1809'e de, li ser diroka civaka kurdan jl dinirxine. gunde Kanakere (5 km ber bi bakura Erivane 1 neha di nava Abovyan di sala 1848'e de, di rupela peşin de, di çend hejmar­ herema paytexte Ermenistane de dimlne) ji dlya xwe buye. We­ en rojnameya Katkas li Tillise bi sernivlsa nave Kurd nlvlsan din­ late Abovyan Ermenistan weke Kurdistana we çaxe di bin nire i'ı:islne. Dlsan di ve rojnameye de, nlvlseka dlroknaslye bi nave xanedana Faris Cı Osmaniyan de dipelçixl. Zilm Cı zordestlyeke Ezidi tete çap kirin. zor Cı giran, li ser kurd Cı bi taybeli jl, li ser ermenen- ji ber ku lileh bun - du car hebun. Civaka ermenan, di tari Cı taristaneke de bu. Abovyan li nav civaka kurdan Dibistan, xwandin Cı nivlsin kem bun. Abovyan li ser daxwaza bave xwe, peşl dest bi dibistane dike. Abovyan ji bo wan arırandinen xwe, du hefte di nav qabileyen Di sala 1924'e de, li Tillise xwendegeha Nerslsiyan de rastl er­ kurdan de digere. Ew dermale vi tiştl de wilo dinivlse: 'Par na menlzp.niye, welatpareziye tet. Li vir dest bi nivısara helbestan perar, min li gora daxwaziya li cl, ya Kol]lbenkendorfe, her çend dike. Urisl Cı Iransizi jl ler dibe. sar Cı sermaCı seqem Cı roja cejna bOyina lsa bu jl, min ji hela dem Di sala 1928'e de, Qava Abovyan xwendegehe diqedlne, bi Cı zemani ooxem Cı bexembarl, ji ser kise xwe, dest bi selera xwe dilinen welatperwer Cı peşveru tete Eşmeyazine, li ser çlyaye Ara­ ya ber bi kurden ezidl kir. Ez du hefte di nava wan de mam. Min rate. Li vir miroven paşveruyen olperest li hevberl ronahldariye Cı xelate giranbuha, li pir Cı jinan parve kir. Mina ku ez ji hem u Mlan welatperweriye radiwestin, ji Abovyan re neyartiye di kin. Li pey wl baweriya wan wergirtibum Cı her bi vi cureyl min li hindava hernCı dikevin. Wı biryar dabu ku ji bo welat biji Cı bi mine. Di sala 1929'e tiştan, bal Cı tema wan kişande ser xwe. de, bi prolesore zanlngeha Dorpate, Frldrlks Parrol re, li ne­ Min dermale lerheng Cı toreya civaka kurdi de, dermale di­ hiyeyen Ermenistane yek bi yek digere. Bi allkarlya Parrol re, sala levlndariya wan, dermale helbesta wan de, ji du mehan behtir xe­ 1930'ye de, li zanlngeha Darpote de, des! bi xwandine dike. Zi­ bat kir. Min şev Cı roj dinivisi. Lewra min bi rojan darfeta kar nebCı. mane almani li wir hln dibe. Min nivisareke geleki berfıreh Okur nivlsi. Min di nav ve nivisara Di mejuya 1837'e de, li bajare Tillise li dibistaneke dibe dersdar xwe de, merema xwe ya ji bo zaniyariya bi rumet, serheng Cı Cı li ve dere navendeke kerhatl, le bi awayekl neresml, ji bo xeba­ piştlvane heja, şOngire padişahe mirovan diyar kir. Min ve nivisare ta rewşenblrl Cı xwendina civakl, vedike. bi almani nivisiye. Gelek gilı Cı pesinden dermale we de bihistine. Di dawiya salen 30'i Cı di destpeka sala 40'i de, alirandina xwe Di demeke kurt de, çi ji desten min hat, min ji ber girt Oarnade kir. ya bi nav u nişan Birina Ermenistane dinivise. Le bele neha xwede zane, li we dera Almanya yan ji Tillise ew Di nive salen 40'i de, di nava kurden Ermenistane de digere, dirize.' (Abovyan afırandin, cilt Te, rüpela 194- 195) bir Cı baweriyanwww.arsivakurdi.org berhev dike Cı afırandina xwe ya bi nave Kurd - Ji Abovyan re tene ne ev car buye ku di nava kurdan de geri­ Ezdi dinivise. Di 2'ye meha nisane sala 1848'e de, Abovyan sioo yaya Oew rasthatina wl Cı kurdan a cara peşin bOye. Beri hinge wi zu ji mal derdikeve Cı edi venagere. kurd nas kiribu Okurdi baş zanibuye. Weke Qanate Kurdo gotlye; Bi ser Cı bini winda dibe. Heya roja iro ji nehaiiye zelalkirin ku Abovyan zimane kurdi rind zanibuye. Gelşa avahiya vi zimanl, ka çi bi sere Abovyan hatiye. reziman Olerhenge wi ve mijOI bCıye. Stranen kurdi bi vi zimane Abovyan wejeyeke dewlemend li pey xwe hiştiye. Her çendi ji li almani dide hozanvane alman F. Bodensted. F.Bodensted van ser problemen Ermenistane bi kuri munaqeşe dike, her wisan, sıranan di pirtOka xwe ya se beşi de 'Hezar Cı yek rojen li rohilate weke diroknas Cı rewşenbirek demokrat, li Rohilata Navin de, li de" de çap dike.

REWŞEN Rüpel 47 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

ÇEND STIRAN Ü DİLOKEN X. ABOVYAN EN BERHEVKIRİ BI KURDİ

KEŞ/ş- POLO ŞER- PADIŞE DUNYA TEREWILA

-Tekoşini- Kilama ezdiaye meranie derheqa -Tekoşini, merani, egidi- Şerı3 miqabili tirka ü serekeşire kurda - Şex Oasim da - 1

Li Radovane karl min dive, Tu wexta bi temami neçira nakuji, Hespa Mirze - axa hir e -hir e Çawa dijmin divine - ew dike hurmin Keşiş Polo li Şex Qasime kire gazi Ew wi beçari dihevişine, e ku ji ber wi direve Got : "Min eskere te gişt qeland, sere wan tirand " XOb-Xan xOt şereki usa bO, Ew li şera digerya, ew li qezyae digerya Ewi rast li orta çave dijmin dinheri Ber Radovane ra çem dikişe, Çaxe he nizedile wira nekiribO Eskere Şex Qasim xwe da nave Tirk xwe dileline mina bOme kor Mirze - axa u Keşiş Poloe egal Ber dijmine xwe, ew bi kireti Ofesal Le kirin gazi: "Me hezar syare Ew nahevişine ne ruha, ne ji qismi jin We dane ber van rima " Ew zare hewla daykecta difetisiee Kevotk li wira dinya Terewila, Dikine qewe-qew bi per Obaske xweye nazik Li Radovane baxe tiryan e Kevotik befitya cucke xwe hiz dike Eskere Şex Qasime kete wira, Pe nikul risq dike devke cOcika. Keşiş Polo le kire gazi : Xanim hema kevotkeke usa bO "Sere we boy me sere pivazan e " Ewe por OgOiie direj dixemilandin Niha ew bOye neçira tirkeki Xan şere giranda hate kuşlin Delane we hejir e Sekav cinyaza li wir bin dike Şure Miçoy zincir kiriye, Ew kefa şeve li QOristana daline Miço kire gazi: "Xwede şade ye Le xOna teze retı, canya can dihevişine Merxase min, bire min Tu cara wir dihar nabe, li ku emir Oevinti hene Paşae tirk beyani e barbarasa Ew tene xOne tir dike, çawa teyre har Rime me şikestine Kure min, bala xwe bide Çeqmeqe qirme me şihistine Sere bave xwe yi xOne da gevezbOyi Şura bigrine xwe Tirk, lawino, dilketi ji te stend U pişte va netere me xweykin Nehilet li wi, ki du dile evin ji hev diqetine Ne hile! zor Ozorbera, kijan ji zeiOiie avhesra fe m nake Mezel merya tu cara paşda venegerine, Miço rakine piya Le Meleki Tawis nifire me dibhe -1 Pe şure Misiri e wi ruhdarkin Weki saw bikeve ser katir Xwe me ra negihine"

(1) Eva şiera, kilama nava para cilda Abovyane heyştaye nivisarnasie de bi tercima zimane alman i hatiye ciwarkirine, kijan, hilbet, Abovyan kiriye. Ewi bi kilama kurdiye mayin ra eva tercima ji bi xeber-xeber ulmdare almarıi nas­ kiri, kurdzan Moris Vagner ra şandye, kijani xebata xweye • Seferberbi lrane u welate kurda'- da ew daye çapkirine (li Leypsige s. 1852-a). (1) Ezdi ve yeke ji derheqa wi şe re eyan da gili Sed heyf, weki teksila ve kilarneye kurdi ne ma ye. Le bi tercim e ji, çiqasi ji dikin. Ew Ş8x-Qasim bona ruhdarkirina surmane em dicedinin, nikarin cimle, xebere weye kurdi tam usa bidin dasekinandine, xwe, peşya şer elam dike, weki eger defa heware O çawa ku ew bere, hana Abovyan da hebune, hatine gotine. Bona teksta we bor'ya şerxin. zel lev nakeve, ji originale, ji ya kurdi, ku hebuye, geleki dur nekeve, me ji Wi çaxi hemO kela, sOr Obedene ezdya we xwe alie xwe da ew xeber tercimeyi kurdi kiriye. Ve kilama da kurd zulmkari u nemerdya paşa tirk line ber çava, e ku bi beri xwe bihedimin,www.arsivakurdi.org imbere nane wan we batmişbin, nemami u deste zere jina kurde bi mer dive, mera kijane bi zulmkara ra di­ gazi Onorina wiye ewlin ra gişke bikevin ser çoka O keve şer u xedar birindar dive. Paşa tirk şeqal ji xiravtir e. tişte mayin. Ew kirina wi duri fikirdarya kurde, e ku tu wexta nemerdya usa nake. Va Wexta gili te ser ve qale, her ezdik bi kubari bir kilama, tıefitya, kurda ezdi sewirandine. Ew ji cimla paşin te kivşe, kijane da tine nave serekeşire ezdya Mirze - axa Okeşişe er­ nave Maleki Taus te dayine, kijani ew çawa peximbere xwe dihevinin. Kurda menya Pogos, kijani ra ew divejin Keşış-Polo. ser ayina di ne, Mehmedie we tu cara bi vi taheri bi qenci nave Meleki Taus Hema nave wi ji li ve kilame kirine. hilneda. (Wezire Eşe)

REWŞEN Rüpel 48 Kovma Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

MIÇOE ŞEX TSAE MiçanQii sex şex isae syare çiçeka d~l gevez e Ve sive li !:raf ve meydane Miçoye şex lsae birindar e Ax xüna sor .ber saqe sapokaraça dibeze Miçoye şex lsae kire gazi gol: 'Geli lawike Anqosya! - Merani, egidi- De hün lexin, min ve sive jekiriye Sere şeşsid mele romiaye ber miraz e Ne beri e, ne baran e Ne mij e, ne dümane Ne erde, ne ezman e Hewar e, bavo hewar e Sere ezdiya ü van romiyan e [tirkan e - R] biraya hewar e Ax, gidino, Çiyaye Delane b\;lr çave min büye mij dürnan e Daye hewar e, hewar e Ser xweş kiriye Miçoye Şex lsaye, biçüke heft biran e Ne beri e, ne baran e Ax, gidino, şere Delane şereki je girane Ne mij e, ne dürnan e Xwede meri, Xwede va ayarı. e Ne erd e, ne ezman e Şer xweş kiriye Miçoye şex lsae çüke hevt.biran e Sere ezdya van romyan e Xwede meri Xwede va eyan e, Miçoe şex lsaeve sive Ax gidino, çiyae Delane ber çave min büye mij dürnan e Kuşliye 300 mele romiyaye xwey kiteb e, xwey quran e Şer xwe§ kiriye Miçoye şex lsae, çüke heft biran e Miçoye şex lsae xwede hişt Hewar e, bavo hewar e Rişi-~ür. '!le~ala pol~ je ~a b_ün~ b~n ü pişti Biraya hewar e, De ve sıve şureke Mıçoye şex lsae dane, orta meydana Daye hewar e, hewar e Büye minani mareki nivkuşti, wee, wee Ne beri e, ne baran e Ne mij e, ne dürnan e Ne erde, ne ezman e Hewar e, bavo hewar e Şere ezdiya ü van romiyan e Biraya hewar e Ax, gidino, çiyaye Delane ber çave min büye mij dürnan e Daye hewar e, hewar e Şer xweş kiriye Miçoye şex isaye, çüke hevt biran e Ne beri e, ne baran e Delana ie.witi diniherim we gezpezke Ne mij e, ne dürnan e Miçoye ~X lsaye se denga kire gazi, gol: 'Zade, xainga Ne erde ne, ne ezman e bire xwe kiriQi, rabe menegya bire xwe meheske Şere ezdiya ü van romiyan e Miçoye şex lsaye kire gazi, gol: 'Geli lawike Anqosya! Ax, gidino: Çiyaye Delane b\;lr çave min büye mij dürnan e De hün lexin, min ve sive jekiriye sere çarsid Şer xweş kiriye Miçoye şex lsae, çüke heft biran e mele romıyan e serbikesek e Hewar e, bavo heware Weze Delane diniherim kevire şin e Biraya hewar e Keseki xera xudan lunine Daye hewar e, hewar e Careke daxe Keşiş Polo ra Ne beri e, ne baran e fle: Keşiş Polo, malik li te xirav be, ocaxe te kor be Ne mij e, ne dürnan e lşev se roj e ü se şev e mawizera deste Miçonge Şex isae da Ne erde, ne ezman e Şere ezdya van romiyan e Ax, gidino, çiyaye Delane ber çave min büye mij dümane Li erafe meydana ingiri ye ne diteqe, ne dike deng e Şer xweş kiriye Miçoye şex isae, çüke hevt biran e K~şiş Polo kire_ gazi, QO!: 'Geli ezdya! Sere xwe re~mişotkin Ax, ~idino, weze Delana xopan diniherim we kimkor e Ke bere xwe dıde şere Delane, ber çave wi dibe miıdüman e' Viisıva kafır Beşo bin Miçoye şex isae da nür e - nür e Xwede meri xwede va eyan e, vesive Miçoye Şex isae Kuşliye pensid mere romiya ye serbipor e Hewar e, bavo hewar e, Birao hewar e Daye hewar e, hewar e Hewar e, bavo hewar e Ne beri e, ne baran e Biraya hewar e Ne mij e, ne dürnan e Daye hewar e, hewar e Ne erde, ne ezman e Ne beri e, ne baran e Sere ezdya ü van romiyan e Ne mij e, ne dürnan e Ax, gidino, Çiyaye Delane b\;lr çave min büye mij dümane Ne erde, ne ezman e Şer xweş kiriye Miçoye şex lsae, çüke hevt biran e Sere ezdya ü van romiyan e. Ax gidino, çiyaye Delane ber çave min büye mij dürnan e Ax birano, weze Delane diniherim, w~ bi war e Şer xweş kiriye Miçoye sex isae, 9üke heft biran e De gerı ezdya, hüne xwekin li xwedekin Ax, gidino, weze Delana kavil diniherim we bi hiz e Hune sere Ezdide xweyi sor kin MiçanQii sex isae syare çiçeka del gevez e Hüne şemse xwekin Ve sive li ı:rafe ve meydana Miçoye şex isae birindar e Hüne ocaxe şexa üpira kin Ax xüna sor ber saqe sapokaraça dibeze Hüne pişta Miçoye Şex isae bidine darek-dara çinare ye Miçoye şex isae kire gazi, gol: • Gerı lawike Anqosya! Hüne şüre heşin, bidine deste li raste ye De hün lexin, min ve sive jekiriye Mertala pola bidine desiii li çepe ye Sere şeşsid mele romiya ye ber miraz e Bira eskere romq re~ be derbaz be, çav Miçoye şex lsae keve, je bikşine tirse ü xofe ye Bira ooje,'M~oye şex isae xweş e, rObare li dine ye' Hewar e, bavo hewar e Helani hesire ezdixane derbaz dive ji ave ye Birayo hewar e Hewar e, bavo hewar e... Daye hewar e, hewar e Ne beri www.arsivakurdi.orge, ne baran e Ne mij e, ne duman e Ne erde, ne ezman e Sere ezdya ü van romiyan e Ax gidino çiaye Delane ber çave min buye mij dürnan e Ser xweş kiriye Mi~ye şex lsae, çuke hel! biran e Ax, gidino,weze Delana kavil dinherim we bi hiz e Dumahik di he jimara peşin de

REWŞEN Rüpel 49 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

Hey bajare min Evdilla Goran S. Batani Se rta pir ciwan Hey mala mine Be şew geşt ü guzari xatirat her wek şi ney şewba ~ir pir ciwan renga te ye Behişta cihan Le rohi pir teessurma eka sehrey xefek berpa Ehmed XANI denge te ye APO li ser cerıge te ye Eley behreki qül ü meng e dinyay pir le bedangi Xwina sor a germ Beserya heja-hej erje eninim sozi ahengil Cizir Cı Şengala mine Herdem li dilan Nave te xweş e Heta ser rüy zewi çin çin newiwe perdeyi tari Soza dil peymane te ye Pe wer kim gulan Le xoyşim diyar niye weney dilopi eşki bedari ... Xwina min dermane te ye Min çav li fermane te ye Dilim wa gej eda gerdawi yeis ü naumediy reş lro NEWROZ e Meger to bey te imdamdim Gelawejey sitarey geş! Tu cejn Cı sersala mine Muzik Cı dilan Di gel xweşiye Meger to, ey Gelawej! Ey bizey lewi sehergahan! Çyaye Cudi bej na te ye Denge tifengan Meger to bisreweni qulpi eşi qelbi besamani Xemla NEWROZ cejna te ye Le çawi to we pirşinge egate rohi bedbextim Dilsotiye ditna te ye Nazö Goyani Eka mesti teselli ta şewi duwayi seri sextim Renga te ser ala mine Ji Serta Botan Desa ey şasitare! Ey Gelaweji geş ü taban Me dil evindare te ye Ke helhali be egricet bişo çawi şewi gityan!. .. Ji mejve xwindare te ye Peşmerge guhdare te ye Rewşa te pergala mine

Ez bang Cı haware te me ŞOJ('LŞ.9L iftf'E 'EM :Ji9LTI'J{ Xiçek ji nigare te me Hişyar Cı xemxware te me lehiya Serxwebune Hey xaç Cı hilala mine Em hatin, hatin, hatin Ji derya Wane hatin Behr e Kurdistan Weke Dicle Cı Ferat in O" nalewitit bi deve seyi " Bi rezani em hatin Ew ~eni meydan ... Dibe pak demaradibe leyi Dersim i, Agiri ne Kurmanc Cı Sorani ne Binerin! Va kom dibine Leheng ji dil keli ne Dilopen barane Fidekar in em hatin Bibhizin! Tekez de bine RObare xap Cı pilan Lehi ı· Kurdistane Ji berbange em rabun Her je diçit xwın Cı zer B' ramana APO şabun Jer sitama be pivan Li diji kedxwar Cı neyaran Sewi dikin qere - qer Em rabun, rabun, rabun Be derman Cı cil Cı nan L'EJ{f Rojek birsi, yek nivter Bi Egidi b' nav Cı deng Birina derde giran Ev lehiya agir Cı pet Bi Xeyriye weke fişeng Hem u kirin şoreşger Ji kaniyen xwin Cı xuhdan Bi hevalen pir leheng Agre vina serbesti Sax dikit birina welet Em rabOne dikne ceng Ketye dile jin Cı mer Bi ramusan, bi ramasan Yan azadi yan mirin Cenga me pir giran e Dinya buye xebatger Ev lehiya coşi rengin Cihan tev de dizane J' bo qelene azadi Ji xebata oo rawestan Neyar li ber erzan e Her divetin xwin Cı zer Ronahiya gele xemgin Ere mixtar bizane Karwan diçit ber bi jor Ji ramusan, ji ramasan Vanagere ber bi jer Bo welat tim dinalin Pe ş da diçit gav bi gav Ev lehiya bir Cı bawer www.arsivakurdi.orgRext li pişt in li kar in Li pey renasan diler Ji volkana partizanan Arteş in tev de ar in Tengav buye koladar Heviya jaran her Cı her Neyaran pe disojin Pire lawaz Cı newer Ci ramusan, ci ramasan Şengadara wi rizi Ruvi idi nabit şer Siyabendö Şişirı Kabani

REWŞEN Rüpel 50 Kovara Yek1tiya Rewşenb1ren Welatparezen Kurdistan Hejimar6-Zivistan 1991

%T.Ş5l 5IZ5l'D IyE Sere xwe qet natewinim Ma/e me ser erd ü bin erd Berxwedan kare min e Tevde ta/an kirin e

Karkar Cı gundi şi yar bu n Ser çiyan jindar dibim ez Şerm e ku idi bibejim Xwendekar hatine meydan Rim li ser mi/e min e Wefat ne dozamin e Ala serxwebun rakiri n Şoreş geş bu li Kurdistan Şer dikim bi şür ü mertal Herim li Parise rünim Beg Cı noker tev revin Şal ıJ şapik li min e Xwe bavejim dijmina Ci h nemaye ji bo wan Bi dengeki bilind gazi kir Qet di şer de neşikestim Otonamiye bixwazim Bijin kurd Cı Kurdistan! Medya nişana min e Be jim ev besi min e

Karker, cotyar, xwendevan Şerkire şıJr ıJ rima me Deng ıJ hawara Helebça Reka şoreşe digirin Gurz ıJ mertale min e Hin li ber guhe min e Her dem diçin bi raman Wan berxwedan nas kirin Se side salan di şer de Ezjiwexeweş~arbıJm Min dijmin şikandine idi ev roja min e Daketin sere çiyan Heviyen gel geş kirin Me tevan hevi ye ew Millete bin deste aşıJr Ez nema ti car dixapim Kurdistan rizgarkirin Min tev rizgar kirine APO seroke min e

Ev meşa azadiye Agire newroze va ye Va diç im ş ere geri! a Me can daye ser desti Hin li ber çave min e PKK partiya min e Bi rumeti ketin re Li ser reka serbesti Ser çiyan ez vedixinim Tekoşin nuh bü bi carek Cejn ıJ sersala min e SerxwebıJn doza min e Maıne Hevlndl Atina Dawet ıJ di/an dikim ez Va ye ERNK ava ye Heji govenda min e Ev yekitiya min e

Xwediye helbest ıJ ziman im ARGK daketiye şer Kum ıJ kolaze min e Li her dere denge min e

Le tene dijmin bixapa Bagok, Agiri ü Botan :MILL'ETE 1\J.l1('D I% Em di xew ra kirin e Gabar li pişta min e

Di sere me de dixwendin Ew keç ü xorten di şer de Şüş dibıJ mejiye min e Xemla welate min e Millete kurd im Ziman e bav ü kalane min e Diroka bav ü kale min Xum - xuma BKC li cıJdi Tev de şewitandine Ew serihi/dana min e Xweş li diroke min e Zerdeşt, ew kale min e sw bıJye xwediye dirok Cenga parfizane kurd U nav ü nişana min e Hasta ye APE min e Kawa 'ye Medya ava kir Xwediye diroka min e Mozobotamiya mini nuh Şewqa ku da ye cihane www.arsivakurdi.orgEv Kurdistana min e Tirejen roja min e Orta Die/eye ü Ferad Hawir dar diz ü kaleşa Rizgariya karkeren cihan Mezopotamiya a min e Tev li hev par kirine ira armanca min e

Ji dema hovitiye ye Ç iyaye me tev qelaştine Şer li ser sere min e Re ji xwe 'r vekirine Keserxwin 21 · 3-1990 QAMiŞLO

REWŞEN Rüpel 51 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

Ş'E.DM51Q5t (j'EO(j'1(5t~'Y5tyE

Cerkez~ Reş Gul Ososin xeyiri ne Nakin qibin kew Obilbil min vegeriya Ogiriya Edi "nastiren" çem Okani Qza Naliline baye din Qza min vegeriya Ogiriya Keçen kurda cer helanin -Ez edi naçime mektebe Edi naçine ser kaniye Ez edi naçime mektebe Xorte kurda kiMI najon Dayik petiyed naven Dersdar qet fişteki nizane Dersdar qet fişteki nizane Kurdistane mij duman e Min xwest ser xerite bibini m Reş, mişotin çiya, banT Min xwest ser xerite bibinim XOna gevez je dikişe Deşt Ozozan digirin Le we got- "Kurdistan tuneye!" Roma xayin di san li vir Le we gol- "Kurdistan tuneyef" ŞOre kevan hildaye Hev berdaye heyayed kurda Qza min vegeriya Ogiriya Weran dike tev pe da Qza min vegeriya Ogiriya Bes e j' we re tirke devxOn! Bes e xOna kurda birejin Pak bizanibin nav we xwine HOne le bixeniqin

Bes e weran cehşed ne yar Pişta dijmin negirın Karlene Çaçanr De bir binin kime tirka Kirned gured dev be da Tirk xayin e be abOr e Bawer nekin sozed wan Çin, mida la we de baven Netin qOied wan tirkan Dest bidne hev gele kurda Ez qurbana we şera Paşkeşi kovara REWŞENe dikim Wan neyara baven dehle De dest ve bini n azadiye REWŞENa min, gula min Çerkeze Reş REWŞENa min bina min Kurd time ji merxas bOye ŞOr Omertale hildaye REWŞENa min sebr~ min NifOs Oşemedena mın Ji bo azadi Orastiye Miroveki helbestvan, welatparez, dil­ Bi merxasi şer kiriye soz ku her dem li ser eviniya welat e. REWŞENa m!n, stera min. Ew 'dixwaze li ser rewşa gele xwe bi REWŞENa mın şemsa mın Kurd time ji dilsax bOye nivis Oxebat bi dilgermi rohni bike. Rewş Orebera min Xwediye keda xwe bOye Di sala 1955'e, li E~meyazine - Re­ Nexş Onigara mala min Xwede şeed ev yek diye wşne, ji dayika xwe buye. S?la 1977'_e Le çima wa dizere li lnstituya X. ABOV~ AN ~ lı Re~a~e_, Bin Obexça te REWŞENe beşe Pedagologiya gıhandıye dawıye u Naz girtiye Kurdistane Na we altke rastiye dine dOre di sala 1980'yi de xwendina xwe BOye komekdar, qewet Ozal Kurdistane azad be bi serkeftini biriye seri. Boyi xebatkar, boyi her cotkar Çi ya ObanT we bixemilin Sala 1980'e pirtOkeka wi li ser zanis­ Guled geveze vebin tiye bi zimane ermeni hatiye w~şanqin: REWŞENa min, de perv~de! Jı sala 1967'e Ope ve, helbesten wı dı Ez bawer im _pele kurd ~i çiyawww.arsivakurdi.org Obaniya Tuşa~ ~ıde weşanen Komara Ermenistane de, U bikeve ser - govendıye Ew roj edi nezik e weke yen bi nave Buhara Teze belav Hijmekar ke Tu ve dine Hev re rabin dest bidin hev bOne. Hev re bi tifaq Oyekbin. Çerkeze Reş heya ve roje bi Kar~n~ Çaçani vehunana helbestan ve mijOI O geleki Ka~n6 Çaçani hezkiriye gel e.

REWŞEN Rüpel 52 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 - Zivistan 1991

A A A A

Pirtükeka !smail BEŞIKÇI ya bi n~v~ A A A • TUNCELI KANUNU VE DERSIM JENOSIDI 1 QANÜNA TÜNCELIYE U JENOSIDA DERSIME

Niv1sevane zanistdar, doktora sosyo­ QanOne, pişti ku sedem O pedivitiya logiy~ o ji dost~n h.eri b! nirx en g~l~ QanOne tete eşkerekirin, li ser ve kurd ısmail BEŞIKÇI, be rı sala 1980 yı, bOyere awaye xwenişandana dilinen pirtOkeka arnade dike. Ji ber hinde universiteyen tirk~ profesoren tirk~ filo­ sedemen ku nivisevan bi xwe, je geleki zof Onivisevanen tirk~çepe tirki Oawa­ diqehere, ev pirtOka wi ç~p nqbe 9 ye bidestgirtin, tegehin O nirxandina pirtOk ji meydana winda dıbe! ısmaıl wan a li ser Ve QanOne, hatiye rexne­ BEŞiKÇi: "Ge/ek aşkere ye ku ev jibo kirin. nivfsevan derbek mezin e. Tiştekf wele ye ku bi/ma nivfsevan teng dike, wl Di ve navbere de ji, karguzeriyen qet­ liami, en li Kurdistane Obi taybeli ji en li diletisine Oriya kar li ber çaven wl reş Dersime, bi alikariya jeder Cı binyaden dike." dibeje, di peşgotina ve pirtOka xwe ya teze çapbuyi de. Bi berdewami cihereng dihene rşxistin li peş çavan." dibeje: "Ev vekolinek bO ku diviya çap dibeje lsmail BEŞIKÇI di peşgotina ve berhema xwe ya derengçapbOyi de. bibOya. PirtOk di rewş O hoyen sa/en Nivisevan, di berhema xwe de, weke 1976 o 77'e de hatibO nivisin. Ke­ di her berhemeka xwe ya din de kiriye, masiyeka mezin bO ku di merc Ohoyen hemO diyardan Oiddiayen xwe, bi cih, we deme de pirtOk nehate ç apkirin. bi nav, bi nişan, bi hejimar, bi jeder O Ev vekolina deste we, ne niviseka ji binyadeke ve giredide. Ji bo nimOne; li nO ve hatiye amadekirin. Ji tebini O ser ve QanOne di meclisa tirki de çi Pirtuka Tunceli Kanunu (7935) perçenivisen hatiye gotin, ke çi gotiye, hemO, yek bi ku di sa/en 1976 O 7!'e ve Dersim Jenosidi de hatibOn nivisin, ji ber wan hatwe yek derxistiye meydana Oniv1siye. Ji bo wergirtin. " her xal Orewşeke ji, di paşiya pirtüke de welö hov siyaseta wan a heri bingehin "Derhatina qanOna TOneeliye (19- ditin O diyardanan xwe yen rasyonel O bCı. Şewitandin Cı kavilkirina gund Cı 35) O bikarhanina ve qanOne, ji hela rast rez kirine. Di beşeke de, li ser awa­ ye bikarhanin Okirinen ve QanOna qir­ daristanan, kuştın yan p talankirina nişandana dimensiyonen dagirkeriya kirini O hovane radiweste O ev QanOn, heywanan, jehrikirina av Cı çernan tirk, ji hela nişandana werina mey­ qanOneka çawa ye, ji xwendevanan re heleka din a vö siyaseta qirkirine bCı." danxwendine li hevberi millete kurd O şirove dike. Serniviseke beşe pencem a Bedengmayina profesor, nivisevan girsen kedkaren kurd ve, bOyer O qe­ pirtOke, wele rez kiriye: "Jenosidi meş­ u rewşenb1ren Tirkiye li ber ve wimandineka geleki qirkirina mşzin, babeta.her] _9. giring e. Li hela rulaştmcJ bir araç olarak Tunceli ka­ berfireh rexneyen ısmail BEŞIKÇI dine giring e, were vekolin Ozanine, ku nunu" dibeje. Anku: OnOna TOnce!iy&, ye. Unı­ bikarhanina ve qanOne li ser miravan çi versiteyen tirki, ji parastina mat u navgfneka meşrOkirina Jenosfc/8 ye ... berjewenden mirovatiye behtir, xwed1 paside O pekiriyek hiştiye O miravan Li ser ve yeke ka.da birşnin diyar­ o hewildan u karvaniyeka xweşerin­ ve qanOne çawa nas kirine. Vekoli­ danan M. Nuri DERSIMI dike. Li çi Ji nişandana li ber Şefö Mezin - Mistefa neka li ser ve babete, ji Mla nişandan O ciye O bi çi awaY.,i jenoşıden hovane Kemal bun. Li ve dere naven rew­ eşkerekirina li derveyi zanistiye mayina çebOne, M. Nuri DERSIMI li du pirtOken şenblr O nivlsevanen tirk en heri nas­ universiteyen tirki ve, profesoren tirki xwe yen bi naven Biraninim Min O Di kiri derbas dibin. Weke naven Prof. Direka Kurdistal'lA D~ Dörsim. bj ve, nivisevanen tirki Obi kurti j~ ji Mla Dr. Faruk Erem, Ord. prof. Dr. Hıfzı nişandan O eşkerekirina valabOna fikra berfirehi kad Oçel dike. ısmail BEŞIKÇI Veldet Velidedeoglu ... di bine serniviseke bi nave "Nuri tirki ve, ji spartek O fenomenan Di beşeka dine de nivlsevan behs O Dersimi'niı anı lan nı ~rulayan resmi dOrmayina wan ve, ji Mla nişandan O ruberkirina dema bikarhanina qanCına yayınlar" de, bi spartek u belgeyen dizi eşkerekirina çendin lipeşbOna wan a li TCınceliyö O di we deme de te~ili O en dewleta tirk, li rastbOn O liçihbunq giredanen Tirk~e bi derve re şırove ware derb li damana zanistiye xistine diyardan Obiraninen M. Nuri DERSIMI dike. Di vi beşı de, peşveçun teki­ ve, berohnibOna wan Oli ber ideolojiya dibeste, teyid dike. Li ser kirinen o liyen li hererne .o li teyayi cihan~ şir~­ resmi xweşerinkirina wan nişandane jenoside wele dinivise: " BCıye~n ku bl ve, geleki giring e. Awaye tegehin O ve dike. Her wısan dı çapemenıya tır­ pirani di vö jenosidö de diqewimin ev ki de pesindanen ji Almanya Nazi re bidestgirtina qanOna TOneeliye Okirinen tiştön hovane bCın: Jin, keç Cı xort, zaro eşkere dike u hevQiredan.a ~ir~i.ri~e~ ve qanOne, ji Mla "Ç ep"e tirki Obizava Cı ka~ tev de dikiril şikeft Cı hevingan Cı deme digi_re ~e~t. Lı ~e,r ve qırkırı~e. !ı wi ya "Sosyalist"iye ve ji, heri hindik wan bi saxi dişewltandin. Gazön jeh~ U www.arsivakurdi.orghundir ditın u bıdestgırtına çepe tırk u şerm Ofediyeke mezin e. şikeftan werdikirin Cı ~n ku J ber vA bizava wl ya sosyalist Oli derve ji dltin QanOna TOneeliye Okirinen ve qanO­ gazö direviyan derdiketin der, U u bidestgirtina lnternasyonala lll ne, sparteka pencemin a ji diroka gulebaranA rast dihatin. Se~ zaro Cı KOMMINTERNe, li ser ve qirkirine biçCık!n kurd jödlkirn Cı şOr ~re CumhOriyete ye, ku me ji bo legerin O rexne Omehkum dike. o nirxandine hilbijartiye. Di ve legerine diçlkandln. şer di zi

REWŞEN Rüpel 53 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar6-Zivistan 1991

HEMIN ( 1921 - 1986) Mehabad Kurefi J Geli kurd wek her geleki tiri ser rOyi em zemine pan Oberine xawen, zor le hener­ an a zanayan a kelepiyawani heja Onaw­ dare ke btmete meşxelle penawi ronak kir­ dinewey regay rasteqiney jiyan a xebati kurd OKurdistan. Her weha le hernan kat da arney kurd zor dewlemendi le ray telklor a edebı milli a pendi peşinan a kultur a dab Oneriti new kome19ay kurdewari. Hel­ bete le her kat O satek da çend zanay­ eki pateberiz lenew milletek da heldekewin a debne repi şandderi ew gele a momi roşinkerewey jiyani kernel. Ewaney ke te­ meni jiyaniyan terxan kirduwe a deken le penawi xizmetkirdini rolekani niştiman da, ewa nawyan hergizawhergiz be zindOyi demennewe a qet lebir naçnewe a le lape­ rey mejOy gel Onetewe da denOsrenewe. Yeke lew henere nemiraney gelekeman ke hemişe bo kurd O kurdistan desOta O deqiça mamostay payebariz O heja (Hemin) bO. Lere da demewe keme basi jiyani (Hemin) i nemir bikem: Mamosta Hem in le sali 1921 z le gundi La çin le roj­ helali Kurdistan hatete cihanewe. Nawi bawiki Hernin (Seyit Heseni Ş€xulislami Mukri) bO, ke le torey Mela Cami Çori bO 300 sal lewepeş hatete Sablax (Mehabad) a binemaleyeki gewrey lew melbende pek­ H emin henawe. Dayiki Hernin nawi (Zeyneb) e a kiçi şexi Burhan bO ke esta binemaleyeki gewrey mukiryan in. Le sereta da Hernin Niştiman (Organi Komeley JK) da bilawki­ Demokrat- KDP da be endami şanazi hel­ le xizmet mamosta Seid nakam tM eltOba rayewe, sernOseri em govareş mamosta bijerdira Okongire naznawi şairi Milli. O xiwendin bOwe, inca nardirawe bo qu­ Zebihi bO. Duway ewey ke endamani ko­ Pebexşi, mamosta Hernin le kati piri a tabxaney Seadet le Sablax Olewe teri zi­ meley JK destiyan kird be damezrandini kenefti Onedari abOriş da neywist zirnan mani tarsi bOwe Oçiwar kilasi xiwenduwe. Hizbi Demekrali Kurdistan - KOP le sali O edebi kurdi le Kurdistan! dagikiraw da Duway erne çOwete Xaneqa Oçiwar salişi 1945 a her le ser binaxey rekxirawi kome­ bitewtet O desti kird be bilawkirdinewey lewe be xiwendin beserbirdOwe Oher wek ley JK, alugerek pek hat lem bOwareda. govari Sirwe, be guman em govare xiz­ xoy delet: Ew çiwar sale xoştirin salekani Qazi Mihemmed be peşeway hizib hel­ meteki çak deka! be edeb OkelepOri Nete­ jiyani min in. Mela Ehmedi Fewzi ya Me­ bijerdira a Hemin'iş bo yekem car leberdem wekeman. lay Silarnani ke zanayeki Kurdistanı başar xelik honrawey xiwendewe. Paş damezrani Heneri nawdari kurd Hernin le 17 4 bO zor karl le Hernin kirdOwe O boye komari Kurdistan le Mehabad (1946), 1986 dili pir le evin Oxoşewisti bo Kurd­ Hernin debejet: Deoo bilarn min deskirdi Hernin roleki zor çaki gera le karl nOsin O istan le ledan kewit a Qiyani paki xoy si­ Fewzim. Ew heliweşandimewe O tekihel­ çapemeni O bilawkirdinewe da, bo nimOne pard be xaki razawey nıştiman. Le şin O şelam a serleniwe diristikirdimewe ! le rojname Ogovarekani Kurdistan OHaw­ pirsey Hernin da nek her le Kurdistan bel­ Hernin her le hereti laweti da kararneyi ari kurd Ohawari ni ştirnan OGirOgali minda­ ku le EwrOpaş korr OkobOnewe sazkiran O tewawi le edebi tarsi a kurdi da peyda kir­ lan a helale da honrawe a witari bilawkirdo­ bas Oxiwas bilawkiranewe. Be rasti mer­ duwe oboxeşi honrawey becoşi danawe a tewe. Bedaxewe komari Mehabad teniya gi Hernin ziyaneki mezin bO bo geli kurdi zor le diwane şierekani şairani kilasiki 11 mangi xayand Opaşan be yarmeti impir­ qareman, belarn Hernin nemirdOwe O na­ kurdi xiwendotewe, wek: Mewlewi, Heriq, yalizmi Emrika O Beritan-iya şay gorr be mira Hemin! Hezar silaw le giyani paki Mehwi, Edeb, Nali, Kurdi, Salim, Haci Qa­ gorr tuwani em komare sawaye lenaw bi­ Hem in! diri Koyi O Wefayi. Her weha kitebekani batO geli kurd tOşi pere-şani bi kat. Helbel e Eskendername O Emir Erselan O Şiroye O em karesate bo geli kurd OHernin gele ce­ Basek Derbarey HOseni kurdi peydakirdOwe O xiwendote­ rigbirr Odiltezen bO. Hernin tOşi rawedOnan Honrawekani Hernin we. Oazar Ozahmetiyekani jiyan hat. Duway Bari nalebariwww.arsivakurdi.org ramiyari Kurdistani Rojhe­ çend sal rOy kirde Kurdistan! BaşOr O bo Beguman ke Hernin yekek le şaire here lali ewkat zor karlgeri hebCıwe le ser jiyani maweyek lewe gir-sayewe. berizekani kurdi serdemi erne ye. Belarn Hemin. Kata komeley JK (Komeley Jiya­ Duway şoreşi gelani Eran, Hernin iş newey Kurdistan) damezra, ewa Hernin şieri Hernin her le seretewa le çiwarçewey paş saleha derbederi gerawe bo baweşı edib OnOseran derçOwe, lenaw kernelani bOwe yeke le andarnani ew kerneleye O Kurdistan Obe didari xaw Oxezan Okes O weke be xoy delet: Endameti komeley JK xeliki Kurdistan da bilawbotewe O her le kar Odost Obiraderan şad bowe. Le Meha­ seretasewe le dili hemO kurdeki dilsoz O goraneki seyiribeser min da hana. Yekem bad ta cengi se mange berpirsiyari rojna­ honrawey Hernin le jimare dOy govari niştimanperwer karlger bOwe Oewani be­ rney Kurdistan bO. Le kongirey çiwari Hizbi rew xebat le penawi rizgari geli kurd da

REWŞEN Rüpel 54 Kovara YekTtiya RewşenbTren weıatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

zanist OberewpeşeweçOn Odele: handawe. Hernin le seretawe şairi gel e O Le şerim Cı şureyi mirdim ~er be şairi geliş maw~tewe. Sih sal ziya­ Ke axa abruy birdim Koy/eti bawi nemawe tır e hezaran xebatkerı kurd pekewe legel Cebun Cı qels Cı /asar e Kiji kurdi xoşewist Hemini şair hawar deken: Emin deylem Cı be bak im Rapere heste le xew Gerçi tuşi renceroyi Cı Be xom min çon bi/em kurd im Axir çi wexti xewtine hesret Cı derd im emin, Emin deylem Cı be bak im Oet le de st e wçerxe siple nabezim Derke bişkene, peçe bidirene merd im emin! . Mirovi. r~ncder O zehmetkeş, ca çi co­ Rake medrese Min le zincir Cı tenaf Cı tıyar ya kırakar ya hejar Okasibkari kurd be Çari derdi kurdewari dar Cı bend bakim niye lay Hernin gele xoşewist bOne le Areq O Xiwendin her xiwendin e Letlet im ken, bimkujin, Tın da delet : ' hesta de/em kurdim emin! Min cCıtiyar im, min cutiyar im Hemininemir zor kat le honrawekani da Min /ege/ hetaw hawkar im basi derdi teniyayi O dOrewelati O derbe­ ekat, be taybeli le qeside direj Obe­ K~key Fellah honer O nOseri BaşOri Min be areq Cı e wbe tin deri nawbangekey ke nawi Naley Cudayi ye Kurdıstan le rojnarney Hawkari çapi Bexda Baskimin Cı tişki ewi deıeı: le ser Hernin denOse: Hernin Mikuryani Ger cutiyar areq nereje Derdi duri ... derdi dtiri kuştim i ~ai ri. kurdperwer Omirovwist Ociwani pe­ Daniştuy naw koşik Cı qela e lem şaire hel­ Derdi wişyari Cı seburi kuştim i rı st u awareman, yekek Dam an riştuwe binaxey jin kewtuwaney em serdememan ke wek bil­ Bijew destenin le zewi bileki xoşxiwen be ser liqi berizi huneri Yadi yaran Cı wilatim roj Cı şew Ger hetaw tişk naweje şieri kurdiye Obestey besoz beser awat O Ley herarn kirdim qerar Cı xurd Cı xew nan i ge la ge la? hıway duwaroji kurd O xebat O ciwani O Dexon awareyi dexiwene. Eger birwanine-serce­ O xebat le penawi welat Her weha debeje: mi şiere siyasiyekani, ebinin gewheri biwa Berxwedan r~gayeki dOr O direj e, hewraz O nişewi be serkewtini kurd le dO tiwey hem Obeyte­ Kurdewari, ey wilate ciwanekem! şikidtişi legel daye, bel­ kana edrewşetewe tenanel lew beyleş da: tedaye_O ~rkewtin am Hernın nebez u kolneder e Ohengaw Rolekem! Xezanekem! Bawanekem! denet ta tirepki rizgarbOn. Ta be dasi ew pa/e bekarey kurdi He~ çende Hernin tOşi sexti Ohejari O Dirik Cı dali serere gişti nediwen degrim. bOwe OIaberdem Min perwerdey bin seberi eşkewtim derq u azar~k~ni roj9ar dagırkeran u sıyasetı çepelaney ewan diji Ge/ek caran le çalawi reş kewtim NOseri nasraw Mihemmedi Mela Kerim gelekeman le Kurdistan hergizaw hergiz le debaçeyek da, ke bo kilebi Naley Cu­ Hatime dere, hedam neda, nesrewtim koli nedawe O le ser dawa rewakey xoy dayi Hemini nOsiwe, delet: Le naw ewane Derrom berew aso, berew asoy run sOrtir bOwe: da ke f!1in pexşaniş Oşieriş enOsim Omin Derrom derrom, ta tiropki rizgarbtin Demgire, her du core berhemekeyanim xiwen­ em ma le girtuxane riq esturtir im herkat tiji bOwe le evin Oxo­ dotewe, le ereb da Nezar Oebbani O le Dili Hernin Lemdeda, niştiman O le çi kat O demek da kl!_rd. da ~emin... Paşan dele: Miniş - sewişti em ma le ser dawa rewakem surtir im Hernın. - ı m wek e~e O bigre ziyaiiriş xaki welati le bir neçotewe: Demkuje, min boyeş ~oşewe. ~ererray şaıryettekey, begij celladekem da demewe ım xoşewe çunke remzi meseleyeke ke Le şayi da le wexti helperina emma be y~ke le piroztirin maselekani em çerxey Le xoşi da le kati pekenina Kurd im Cı natwemewe, natwemewe ezanım: Mesley xebat le penawi azadi Le korri matem Cı giyan Cı şina niştiman O serberizi hawilat O rezlegirtini Emin ey niştiman tom her lebire Heroe Le Berilemekani Hernin hemO ew malaney ademizad da ke eger Le kiwestane demi rawşikare yakekiyani le zewitbikre wa ezanim Le mezraye ke xom helkird le kare 1 - Tarik OROn 1 Honrawe, 1974 b~şeki gewrey mirovayetiyekey peşel­ Le cejiwane ke deguşim memki yare 2 - Hewari Xali, Pexşan kırawe. Emaney serewe ray çend kesek 3 - Naley Cudayi 1 Honrawe Bexda Emin ey niştiman tom her le bir e bOn derbarey Hemin. 1979 Eger mirov birwanete honrawekani He­ 4 - Paşerok 1 Kurdistan i Rohelat Hernin hemişe rolekani geli kurd han­ min Ole mana Omebestekaniyan tebi-gat, • ~ - Tuhtc. El - ~uzeferiye 1 Komele Bey­ daw~ .bo xebat Otekaşan diji dagirkeran O ewa zorbey zoryan terzan kirawin bo Iekı Faikları kurdı 1 Kokirdinewe Oskar- debeıe: piştgi~ikijrdini xebati geli çewsawey kurd man, Berlin, 1905 ' Meweste, xot meginxene, metirse man u azadi xaki Kurdistan. Hernin zor Peşeki Osaxkirdinewe Ohenanewe ser car le honrawekani da basi zorlekirawi ne­ Le fişalCı le buxtan Cı le derngo renOsi kurdi: Hemin, çapkirawekani Kori tewey kurd deka!. Le Duwaroji ROnak da Desa xot he/k e, re bibrre be gurci Zaniyari Kurd de le: Birro peş be wiçan, le bixurre boja 6- Wergerani Çiroki ODESAy yonani bo ser zimani kurdi. Be guman haneri xi­ Lemej bCı heqqi kurd de xura be firo Jjn Oxo~ewisti l~y Hernin pil e Opaye­ walexoş. bO Hernin gel~ berhemi tirişi le Lemej bCı kurd bu deykird şin Cı roro yekı taybetıyan hebuwe, belarn lewan ziya­ paş becemawe, belarn erne hemaman ıe­ Le meydani şeqeni dijmini da tir Oxoştir azadi bOwe : ber derst da ne bO. Ser serdari kurdi bCı weku go Be/e sexte, yekcar sext e www.arsivakurdi.orgBe/am le jin xoşewisttir Teb1n1: Hernin eger çi lenew malbateki xi­ Bo em nO~ine sOd lem serçawaney xi- wapedaw ~asra_:.v. da perwerde bOwe, o. warewe wer9ırawe: DCıri le jin, namiradi belarn zor rıqı le çını dewlemend O axa O 1 - Tarik u rOn, Hernin 1974 begekan e. Le honrawey benawbangi xoy Le/ay min etoy azadi 2 - Naley cudayi, Hernin 1979 da Deylem oBebakim, dele: 3 -Vadi Hemin, Swed 1987 Ewi axa be bekar e Her weha zor car le honrawekani da 4 - GovariSirwe,jimarekani 22 O5- 1336 Dizi Cı regirtini kar e keçi kurdi handawe bo xiwendin OferbOni

REWŞEN Rüpeı 55 Kovara Yekitiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991 [~N_a_v_e_n_~_ış_e_~_____ M.Ş_evhat~J

Gava em bi zimane x:Ne ye şerin gotinen kurdi yen pişekdar~e. pevajok, rojev, minak, cotmeh u bi kurdi dipeyivin, mixabin e, em piri gotinen biyani bi kar tat. Ji ve ji hwd. caran, piri tiştan bi şaşi bi lev dikin. bivetir, li şuna gotinen kurdi yen Di ware terminologiya pişekdariye Eger yek ji van tişten şaş ku bi bingehin, resen u kevin, goti-nen bi de ji, hinde gotin bi kar dihenin ku berdewami di devan de bigere, edi mantiqeka basit bihev-dugiredayi weke gotin rast e, le bela di ware geleki dijwar e ku were serrastkirin u di nav gel de di~ere. Mixabin e ku wateye (mana) de çewt. .. ew gotin her bi şaşi li zirnan cihe ev şaşi ne tene di ware gotinen Nimuneyek ji tevliheviyan ku iro bi x:Ne digire. pişekiye de ye. Her wisan ev şaşi berfirehi belav e; tevliheviya li ser Ev cure şaşi, di ware naven pişeki di hemu waren terminologiya kar u cihe niviskar (katib) u nivise­ yen di zimane me de ji geleki zimane me de tete ditin. Çend vanan (edib) e... Kar u fonksiyona berfireh e. Ji bo nimune li şuna nimune ev in u ji bini nerast u çe in; xwendekar u xwendevan ...

PAŞPIRTIKEN NAVEN PlŞEKT: ... vanl ... wan, ... karl ... ker, ... bej, ... baz, ... pejl ... pij, ... ger/ ... gerl ... girl ... gir, ... keş 1 ... keş, ... dar 1 ... der, ... nas, ... guhez, ... birrin 1 ... birrin, .. .tiroş, ... çeker 1 ... çekrox, ... war 1 ... wer

Wanegir Na ve n Pişeki yen ji teker Ji lekera Kirin: Canbaz (verb) a Divet: Cambaz Denggir Regir ... van, ... wan ... kar, ... ker Cengbaz Dilbaz Ji lekera Kişandin: Dargavan X ebatkar Serbaz Bi lurvan Cotkar Şerbaz ... keş, ... keş Aş van Xwendekar (Telebe) Helbestvan Niviskar Ji lekera Hozanvan Dirunkar Pahtin: Wenekeş Nivisvan Bestekar Govendkeş Deholvan ~ike ncekar ... pej, .. .pij Nexşekeş Stranvan erkar Go ş kar Neçirvan Nanpej Ji lekera Daşten - lo ri Cengkar Kelekvan Nanpij (kurdiya başOr): TenbOrvan Şerker Kulorpej ... dar, .. der Masivan Karker Kulorkpej Cerdevan Peyvker Berivan Dezgehclar Ji lekeren Gerand in, Şervan Ji lekera Gotin: Peyvclar Gavan girtin: Serfermandar Ş ivan ... ger, .. ger, .. gir, .. gir ... bej Kujdar Torevan Çavder Zir evan Rojnameger Fermanoor Rojnemevan Stranbej Dadger (Hakim) Nuçevan Geranibej Şanoger Tolikvan Dengbej Sanger Cengvan Çirokbej Hesinger Ji lekera Nasin: Fikevan Serpehatibej Zeringer ... nas Nerevan Dilekbej Meyger Keştivan www.arsivakurdi.orgTeraqbej Şoreşger Diroknas Golikvan Werger Zimanas Selvan Werger Civatnas Bexçevan Ji leke ra Bezin, Çapger Mafnas Pal evan bazda n: Dad gir Rohilatnas Xwendevan Mas i gir kurdnas Pa van ... baz Rexnegir Torenas

REWŞEN RGpel 56 Kovara Yek1tiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6- Zivistan 1991

Ji lekera Guhostin: bi zayenda me: Makinist Kamereman ... guhez Çekroxa radyo Genderme Çekroxa tv Çekroxa mobilya Noven pişekiyen ji zimo­ Nuçegutıez Çekroxa otomobil nen lotini hoti 1 lebele Weneguhez Çekroxa motor rOberen won en kurcfı li ci:

Şofer : Ajo Ji lekeren Birrin, Hostes : Kevani 1 kebani birin: Naven peşekiyen Doktor : Bijlşk ( ? ) ... birr, ... bir cihereng - bi kurdT Record : Dengglr (Teyp)

Serbirr Pal e Noven pişekeyen hem ji Rebirr Cinan zimonen lotini Q hem Ji, ji Porbirr (Berber/Portiraş) Karbidest zimone kurcfı pekhoti : Namebir Pispor Rewşenb1r Şareza Kasadar Serok Arşivkar Sersing Sertip Na ve n pişekiyen hem ji zimane Ji lekera Firotin : Gewende erebi ü Mamhostela hem ji, ji zimane kurdi pekhati: ... firoş Hostayela diwar Hostaye/a xani Tehsildar Sixur Weznedar "Zembll" firoş Arezümend Di kandar Nanfıroş Darteraş Hiylebaz Mewfıroş Serhing Teqlebaz Meyfıreş Xwende Zehmetdar Cilfiroş Soldirü Esrarke ş Cerfıroş Simsar Zembilfıreş Gulfiroş Hemşire Mastfiroş Çend nimune ji bo peşekiyen Bazirgan Şlrfıreş bi tevayi erebi ku ketiye zimane Hunermend kurdl Efser r Ji lekera Çekirin: ı Serbaz imam, necaz Reber muezzln, muneccim l ... çekrox j Fermanber xeyat, nator, tuccar, katTI Yawer Xwendela Plşekl : senaat 1 meslek Çekrex Plşekdar: xwedl senaat Filmçekrex Plşekdari: Senaat Noven pişekiyen Çekroxe/a radyo, Tv, mobilya Ji zimonen lotini/ewrupi hoti: Qhwd. Teb1ni: Di ware Pişeki/ Pişekdari­ Pilot ye de, ji bo xweşnaskirina pl­ bi zayenda ne: Garson şekdariya li welat legerineke kar­ e. Min naven Dansoz van! u li cih pewist Çekroxe www.arsivakurdi.orgradyo van pişekiyan li gor derefete Berber Çekroxe tv legeriyaye Q civandiye. Piraniya Polis van naven plşekiye min ji kovara Çekroxe mobilya Banker Çekroxe otomobil HAWARe wergirtine. Bi rast! Operatar eku bibejim HA WAR di vi Çekroxe motor pewist Filozof wari de jT jedereke beta ye.

REWŞEN R0pe157 Kovara Yekıtiya Rewşenbiren Welatparezen Kurdistan Hejimar 6 Zivistan 1991 [ Ferhengok

Amanc: hedef Erk: wezlfe Le: emma, feqet Şirove: tabir, tasvir AzmOn: imtihan EjnO: çok Lehi: ava pir u here k Şano: teater Ala: elam, beyreq Erclnasi: cografya Şanoger: hunermende t. Afırandin: derxistin, intac Encam: netice Aşti: selameti, barış Ewç: bilindtirin cih, lotke Maliştin: pakkirin MejO: dirok, tarix Taybeti: xasseten Aşit: çıg Mep: beyin Tekoşin: mucadele Aşifı: weke aşit, Çıg gibi Tebini: not Amade: hazir ~rclim: mintiqa Menend: nimune, tay Eriş: taaruz Tibab: yekün Nemaze: taybeti Tevel: tevlihev NOner: delege Tip: herf Beş: pişk, qisim Tekuz: kamil Berz: bil ind Ferheng: ziman, kultur Nir: giraniya li usti Feris: egid Nirx: qiymet Tut'tuto: zaro Beşdar: şirig Find: mum Nirxandin: degerlendirme Teyisin: biriqin Boşa hi: bereket Ferişteh: melaiket Nivisevan: edib, yazar Binyad: bingeh uşt: sedem Bend: paragraf Niviskar: katib, sekreter Begav: Mecbur Giring: muhim Nivisar: nivis, meqale Giranbuha: bi qiymet NimOne: menend, ta Vekorın: lekolin Bemame: program Vebir: qati Becir: beehlaq Girav: cezire, ada Niştiman: welat Gewende: muzisyen Neçir: seyd Vijnaye: bijarte Bişkov: qumçe Goşkar: soldiru Neçirvan: seyidvan Vekuştin: qurbankirin Bemenend: beemsal Vexwandin: dawet, Bersiv: cewab GirobOn: texir Nifş: generatian Goristan: qebristan Nevi: torin ezimandin Veman: bemirin Cewl: cot Gilgil: genime Şam e, misir Gefdayin: tehdid Ol: din Vaca: ters Cihereng: muxtelif Vepnandin: hayatdan Cihderk: mexrec Canbaz: ak ro bat Peyman: ehid Cambaz: sextekar Helbest şiir PirtOk: kiteb Hozan: şiir Pewist: gerek, pedivi Wene: resim Co: kanal Weje: tore, edebiyat Civak: içtima Helbestvan: şair Pişk: qisim Hozanvan: şair Peşniyar: teklif Werz: demsal Huner: pişe, senaat Paşpirtik: son ek War: cih Hunennend: pişekdar, Pişe: senaat Çap: tebi' Xwendevan: okuyucu Çapxane: metbea senaatkar Penaber: muhacir Hestir: qantir Pewendi: eleqet Xwendewar: okuyucu Çel: behs Xwendekar: tel ebe Çapemeni: press, basin Heştir: deve Peyv: gotin Hesir: firmesk Perwerde: terbiye Xebat: kar, iş Hevok: ri st, cum le Hevpeyvin: axef, Raman: bir, fikir Dildari: aşiqbun Yekine 1yeke: birim Dildari: esirbun çavpeketin Rexne: neqd, eleştiri Hasan: rehet Reziman: gramatik Yadigar: xatira Doman: merhele Yem: tur Delamet: erk, wezife Hevrişim: ipek Rojname: gazete Herem: navçe, mintiqa Rexistin: tanzim, orgut Yekser: derhal Doz: dawa Reber: lider Yeksan: yek Dad: edalet Hizir: fikir Dilovan: bi rehm Him: bingeh Rewşen: rohni Rewşenbir: birrohni, Zanistdar: ilimdar Dadgeh: mehkeme Kavil: tehribbuyi aydin Zirek: aqil Delindez:www.arsivakurdi.org merasim Zerrebin: belor keleh: sur, qele Direk: tarix Zanisti: ilim Damezrandin: tesiskirin KOj: açı Spartek: bingeh, pişt Zerandin: çewsandin Sennaye: kapital Zayend: genus, cinsiyet Sennayedar: kapitalist Ziya: hut Eni (heni): cephe Leheng: qehreman Zanistgeh: universite Leker: verb, fiil SazOman: nizarn

REWŞEN RGpel 58 Kovara Yekitiya Rewşe nbir en Welatparezen Kurdistan Hejmar 4 - Sal 1990

Bi raparina Kawa, bi berxwedana MazlUm u bi serihildanen geli yen hemdemi, em Newroza we piroz dikin.

GirtTgeha Ceyhane Mehmet Tanboğa, Ramazan Ödemiş , irfan Güler, Şeyho Tabucu, Mehdi Tanrıkulu, Zülfikar Tak, Hatip Akbaş, Hıdır Akteke, Ali Doğanay, Fevzi Yetkin, Süleyman Günyeli, Alaaddin Akçay, Muhlis Bakay, A. Sarnet Tektaş, Mehmet Candemir, ibrahim Kasakulu, Mehmet Çiftkuş, Remzi Avcı, Sıddık Korkmaz, Hasan Bildirici, Cuma Kuyukan, Hasan Karakuş, Abdullah Paydaş, Hüseyin Makal, Mehmet Soğan, Aziz Bilgiç, Haşim Benek, Salih Ağaç, A. Kadir Atım, A. Rahman Sevgat, Osman Yıldırım, Ali Yaverkaya, Yılmaz Uzun, Ali Kılıç, Mehmet Değer

www.arsivakurdi.org www.arsivakurdi.org