U-Jarrge Iierno Tussen Jibe Raie Ifi Ai

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

U-Jarrge Iierno Tussen Jibe Raie Ifi Ai A po I u-Jarrge iierno tussen Jibe raIe Ifi_ Ai - 4 its )NING EN P.G.C. van Schie (red.) ItS De 100-jarige verhouding tussen liberalen en socialisten in Nederland Kok Agora, Kampen Prof. mr. B.M. Teldersstichting Voorwoord, H. Langman 7 Ten geleide, P.G.C. van Schie 9 Iedereen liberaal? De paarse coalitie als gevo (te grote) succes van de so G.A. van der List 13 De liefde komt maar van é De verhouding tussen liber Joh. S. Wijne 32 De liberale kijk op het ver N Over de kloof tussen LSP P.G.C. van Schie 52 Verliefd, verloofd ... en d De VDB-koers ten opzicht P.G.C. van Schie 69 Om de vrijzinnig—democral De verhouding tussen libei G. Voerman 83 'Verbreekt de rode boeien. Het antisocialisme van de © 1995 Kok Agora, Kampen B.F.M. Otten 97 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in Polarisatie als ideologisch enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, De nieuwe antithese VVD opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. J.M.M.J. Clerx en R.J.J. Omslag Rob Lucas Rode vlammen en blauw I VVD-positionering tegeno ISBN 90 391 0637 1 P.G.C. van Schie 127 INHOUD Voorwoord, H. Langman 7 Ten geleide, F.C.C. van Schie 9 Iedereen liberaal? De paarse coalitie als gevolg van het failliet van het socialisme en het (te grote) succes van de sociaal-democratie, G.A. van der List 13 De liefde komt maar van één kant. De verhouding tussen liberalen en socialisten in de periode 1894-1918, Joh. S. Wijne 32 De liberale kijk op het verfietsen van de SDAP Over de kloof tussen LSP en SDAP in het interbellum, P.G.C. van Schie 52 Verliefd, verloofd ... en dan ervandoor. De VDB-koers ten opzichte van de SDAP in het interbellum, F.C.C. van Schie 69 Om de vrijzinnig—democratische erfenis. De verhouding tussen liberalen en socialisten in de jaren 1945-1952, G. Voerman 83 'Verbreekt de rode boeien.' Het antisocialisme van de VVD in de jaren 1952-1959, B.F.M. Otten 97 ave mag worden verveelvoudigd, estand, of openbaar gemaakt, in Polarisatie als ideologisch surrogaat. h, mechanisch, door fotokopieën, De nieuwe antithese VVD-PvdA, 1959-1971, nder voorafgaande schriftelijke J.M.M.J. Clerr en R.J.J. Stevens 115 Rode vlammen en blauw bluswater. VVD-positionering tegenover de PvdA tussen 1971 en 1982, P. G. C. van Schie 127 5 Paars licht. VOORWOORD De verhouding tussen VVD en PvdA, 1982-1994, F.H. Becker 148 Het gelijk der ketters, Het boek Tussen polarisa1 H.J.L. Vonhoff 166 geeft een historische achtei ding tussen de beide poler Hoe liep de weg naar paars?, democraten in Nederland, F. Bolkestein 174 de totstandkoming van het p Uyl, die de mogelijkheid va Noten 181 in de bundel Illusie of mons op de barrière van de 'grote Lijst van illustraties 198 VVD en PvdA'. Lezing v maken in hoeverre die versi Auteurs 200 en wat voor 'bagage' VVD kabinet-Kok te kunnen stal Met dit boek gooit de pr( pelijk bureau ten behoeve grote gat dat de geschiedsc altijd vormt. De afgelopen als De geschiedschrijving VerenigD, Van Thorbecke verwoed gewerkt aan het di worden verzet aleer deze achterstand die bestaat op d is ingehaald. Het voor u 1i8 onze kennis van de geschi' sociaal-democratie. Tussen polarisatie en pa tussen 1991 en 1994 in het initiatief van P.G.C. van Teldersstichting, is na de reeks uit te bouwen tot ee liberalen en socialisten in] artikelen zijn, variërend v geschikt te maken voor Tus bijdragen speciaal voor d samenwerking tussen de T is naar onze mening een geworden. Het Curatoriun uitspreken aan het bestuu bereidheid de in Liberaal 1 I'ISII) A!LSISTI1W 82-l994, Het boek Tussen polarisatie en paars, dat u zojuist hebt opengeslagen, geeft een historische achtergrond van 'paars': het gaat in op de verhou- ding tussen de beide polen blauw en rood, tussen liberalen en sociaal- democraten in Nederland, gedurende de afgelopen eeuw. Tien jaar voor de totstandkoming van het paarse kabinet wees toenmalig PvdA-leider Den Uyl, die de mogelijkheid van een PvdA-VVD-coalitie niet wilde uitsluiten, in de bundel Illusie of monsterverbond (Dieren en Amsterdam, 1984) nog op de barrière van de 'grote historische en ideologische verschillen tussen VVD en PvdA'. Lezing van Tussen polarisatie en paars zal duidelijk maken in hoeverre die verschillen in het verleden onoverbrugbaar waren, en wat voor 'bagage' VVD en PvdA hebben moeten achterlaten om in het kabinet-Kok te kunnen stappen. Met dit boek gooit de prof.mr. B. M. Teldersstichting, het wetenschap- pelijk bureau ten behoeve van de VVD, een nieuwe schep kennis in het grote gat dat de geschiedschrijving van het Nederlandse liberalisme nog altijd vormt. De afgelopen jaren heeft de Teldersstichting met publikaties als De geschiedschrijving van het politieke liberalisme, 40 jaar Vrij en VerenigD, Van Thorbecke tot Telders en Kopstukken van de VVD al verwoed gewerkt aan het dichten van dit gat. Er zal nog veel werk moeten worden verzet aleer deze leemte is gevuld, of voordat zelfs maar de achterstand die bestaat op de geschiedschrijving van de sociaal-democratie is ingehaald. Het voor u liggende boek vormt een belangrijke bijdrage tot onze kennis van de geschiedenis van het Nederlandse liberalisme èn de sociaal-democratie. Tussen polarisatie en paars is voortgevloeid uit een reeks artikelen die tussen 1991 en 1994 in het tijdschrift Liberaal Reveil zijn verschenen. Op initiatief van P.G.C. van Schie, wetenschappelijk medewerker van de Teldersstichting, is na de vorming van het paarse kabinet besloten deze reeks uit te bouwen tot een boek over de 100-jarige verhouding tussen liberalen en socialisten in Nederland. De in Liberaal Reveil verschenen artikelen zijn, variërend van enigszins tot aanzienlijk, aangepast om ze geschikt te maken voor Tussen polarisatie en paars. Daarnaast zijn enkele bijdragen speciaal voor dit boek geschreven. Het resultaat van deze samenwerking tussen de Teldersstichting en de Stichting Liberaal Reveil, is naar onze mening een aantrekkelijk, boeiend en vlot leesbaar boek geworden. Het Curatorium van de Teldersstichting wil graag zijn dank uitspreken aan het bestuur van de Stichting Liberaal Reveil voor de bereidheid de in Liberaal Reveil verschenen artikelen voor overname en wi bewerking ter beschikking te stellen. TEN GELEIDE Tevens dankt het Curatorium de redacteur en de overige auteurs voor de door hen verrichte inspanningen, en mevrouw E. Bottinga-Lindhout voor de administratieve en technische ondersteuning die zij heeft verleend. Na de totstandkoming van d Het Curatorium van de Prof.Mr. B.M. Teldersstichting en VVD zich duidelijk te Mr.drs. H. Langman Inderdaad viel op dat mom 'paars' was aan een kab grotendeels kon onderschr 'nationaal kabinet zonder kleur van het (voorgenome nog is in ieder geval de sai begrippen hoogst ongewoor denken dat toenmalig vakl bezig is de verzorgingssta Volgens fraaie politicol PvdA en VVD tot de omm worden geformuleerd in co tussen de zich coaliserenc prioriteiten van de deelnerr komen. Vlak na de verkie in de politicologie nog m ideologisch te ver van elka 'Het lijkt (nog) een brug dergelijke theorieën niet a omdat theorieën - met eer ruimte laten voor specifiel voor verschillen in de (stei van landen, en voor de rc PvdA uit de verkiezingen kig was blijven vasthoude te onderzoeken, of als Bol een kabinet met de Pvd waarschijnlijk anders gel( bovengenoemde coalitieth PvdA en VVD sloten voorafgaande Kamerverkic van de oude blokkade le formaliteit. Twee jaar V( Bolkestein: 'Het CDA is die sinds de Tweede Were] 8 TEN GELEIDE eur en de overige auteurs voor nevrouw E. Bottinga-Lindhout rsteuning die zij heeft verleend. Na de totstandkoming van de paarse coalitie haastten voorlieden van PvdA 'eldersstichting en VVD zich duidelijk te maken dat het om 'een gewoon kabinet' ging. Inderdaad viel op dat moment moeilijk aan te geven wat er nu zo typisch 'paars' was aan een kabinet met een regeerprogram dat het CDA grotendeels kon onderschrijven. Het kabinet-Kok werd dan ook wel een 'nationaal kabinet zonder het CDA' genoemd. Maar ook als de paarse kleur van het (voorgenomen) beleid niet goed uit de verf zou komen, dan nog is in ieder geval de samenstelling van het kabinet voor Nederlandse begrippen hoogst ongewoon. Wie had bijvoorbeeld tien jaar eerder kunnen denken dat toenmalig vakbondsleider Wim Kok nu samen met liberalen bezig is de verzorgingsstaat drastisch te herzien? Volgens fraaie politicologische theorieën behoorde een coalitie met PvdA en VVD tot de onmogelijkheden. Zo schrijven de 'spelregels' die worden geformuleerd in coalitietheorieën voordat de ideologische afstand tussen de zich coaliserende partijen niet te groot mag zijn en dat de prioriteiten van de deelnemende partijen sterk met elkaar overeen moeten komen. Vlak na de verkiezingen van mei 1994 betoogde een hoogleraar in de politicologie nog met deze regels in de hand dat PvdA en VVD ideologisch te ver van elkaar verwijderd zijn om te kunnen samenwerken: 'Het lijkt (nog) een brug te ver ...'1. De werkelijkheid blijkt zich van dergelijke theorieën niet altijd veel aan te trekken. Vreemd is dat niet, omdat theorieën - met een pretentie van algemene geldigheid - weinig ruimte laten voor specifieke omstandigheden die zich kunnen voordoen, voor verschillen in de (sterk door de historie bepaalde) politieke cultuur van landen, en voor de rol van het toeval. Als het CDA net boven de PvdA uit de verkiezingen was gekomen, als Van Mierlo niet zo hardnek- kig was blijven vasthouden aan zijn weigering andere opties dan 'paars' te onderzoeken, of als Bolkestein de (electorale) gok van deelname aan een kabinet met de PvdA niet had durven nemen, waren de zaken waarschijnlijk anders gelopen (misschien zelfs volgens de regels van bovengenoemde coalitietheorieën).
Recommended publications
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/166010 Please be advised that this information was generated on 2018-07-07 and may be subject to change. Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Joris Gijsenbergh 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 ISBN: 978-94-028-0464-5 Omslag en lay-out: Tara Kinneging, Persoonlijk Proefschrift Printing: Ipskamp Printing Afbeelding op de omslag: Affiche ‘Geen van beiden’ van de vereniging Eenheid door Democratie, vervaardigd in 1939 door ontwerper Delmo. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam, plaatsingsnummer IISG BG E2/39. Eventuele rechthebbenden kunnen zich wenden tot de auteur van dit proefschrift. Copyright©: 2016 Joris Gijsenbergh Dit werk maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Omstreden democratie, dat gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 19 januari 2017 om 12.30 uur precies door Joris Gijsenbergh geboren op 22 maart 1983 te Groningen 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Promotoren: Prof. dr. R.A.M. Aerts Prof. dr. M.E. Monteiro Copromotor: Dr. W.P.
    [Show full text]
  • Lijst Friese Maffia
    Nummer Voornaam Naam Geboortedatum Sterfdatum Geboorteplaats Sterfplaats Partij 1 Hans Willem baron van Aylva van Waardenburg en Neerijnen 8-9-1751 - 29-12-1827 Den Haag Den Haag 2 Tinco Martinus Lycklama à Nijeholt 4-10-1766 - 5-9-1844 Leeuwarden Oldeboorn 3 Schelto Hessel Roorda van Eysinga 11-10-1780 - 28-8-1829 Langweer Langweer 4 Hector Van Sminia 5-12-1763 - 31-10-1816 Leeuwarden Leeuwarden 5 Willem Hendrik baron van Sytzama 14-2-1763 - 5-4-1848 Driesum Kollum 6 Johan Sicco Tjalling Camstra baron thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg 25-5-1769 - 7-3- 1829 Rinsumageest Hichtum 7 Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen 24-7-1774 - 14-7-1844 Leeuwarden Joure 8 Leonardus De Wendt 17-8-1757 - 19-6-1834 Leeuwarden Leeuwarden 9 Jan Albert Willinge 21-6-1760 - 31-1-1839 Oldeberkoop Oldeberkoop 10 Bernard Walraad Van Welderen Rengers 29-3-1777 - 23-9-1823 Sneek Leeuwarden 11 Antoon Anne Van Andringa de Kempenaer 3-12-1777 - 13-6-1825 Leeuwarden Den Haag 12 Gerrit Ferdinand baron van Asbeck tot Berge en Munsterhausen 30-9-1764 - 4-4-1836 Wirdum Leeuwarden 13 Gijsbert Fontein Verschuir 13-10-1764 - 2-1-1838 Franeker Alkmaar 14 Carel Aemilius Els baron Collot d'Escury 26-5-1779 - 27-1-1828 Rotterdam Leeuwarden 15 Adriaan Gilles Camper 31-3-1759 - 5-2-1820 Amsterdam Den Haag 16 Frank Julius Johan Van Scheltinga 28-11-1749 - 7-4-1831 Kollum Leeuwarden 17 Daam Fockema 6-6-1771 - 31-7-1855 Dokkum Leeuwarden 18 Willem Hendrik baron van Heemstra 18-10-1779 - 30-12-1826 Oenkerk Leeuwarden 19 Ambrosius Ayzo Van Boelens 19-3-1766 - 30-11-1843 Hardegarijp
    [Show full text]
  • In Tijden Van Crisis
    Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2009 In tijden van crisis Boom Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2009 In tijden van crisis Jaarboek Parlementaire Geschiedenis In van crisis Redactie: C.C. van Baaien W. Breedveld M.H.C.H. Leenders J.C.F.J. van M erriënboer J.J.M. Ramakers J.J.B. Turpijn Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, Nijmegen Boom - Amsterdam Foto omslag: Martijn Beekman, Den Haag Omslag en binnenwerk: Boekhorst Design, Culemborg © 2009 Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, Nijmegen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestem­ ming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher. isbn 978 90 8506 806 8 nur 680,697 www.uitgeverijboom.nl Inhoud Lijst van afkortingen 7 Ten geleide 11 Artikelen 13 Uri Rosenthal, Crises en parlementaire bemoeienis. Hoe de regering regeert, het heft in 15 handen houdt en de Kamer het nakijken geeft Hardy Beekelaar, Uitvinding en herijking. Crises in het Nederlandse politieke bestel 27 tussen 1795 en 1848 Herman Langeveld, Grotendeels buitenspel. Het Nederlandse parlement en de crisis 37 van de jaren dertig van de twintigste eeuw Ruud Koole, Le culte de 1’incompétence! Antipolitiek, populisme en de kritiek op het 47 Nederlandse parlementaire stelsel Peter van Griensven, De zure appel in tijden van economische crisis 59 Jan Ramakers en Jouke Turpijn, De Crisiscanon 73 Bert van den Braak, Geen zelfreflectie, maar zelfbewustzijn.
    [Show full text]
  • Zwei Schwestern in Europa. Die Deutsche Und Niederländische Sozialdemokratie Zur Zeit Der Teilung Deutschlands 1945-1990
    Niederlande-Studien Zwei Schwestern in Europa. Die deutsche und niederländische Sozialdemokratie zur Zeit der Teilung Deutschlands 1945-1990 Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophischen Fakultät der Westfälischen Wilhelms-Universität zu Münster (Westf.) vorgelegt von Marc Drögemöller M.A. aus Hamm 2005 Tag der mündlichen Prüfung: 22. Juli 2005 Dekan: Prof. Dr. Wichard Woyke Referent: Prof. Dr. Friso Wielenga, Zentrum für Niederlande-Studien Korreferent: Prof. Dr. Reinhard Meyers, Institut für Politikwissenschaften INHALTSVERZEICHNIS 1. EINLEITUNG 1.1 ERKENNTNISINTERESSE UND FRAGESTELLUNG 1 1.2 FORSCHUNGSSTAND 11 1.3 AUFBAU DER ARBEIT 15 2. PROLOG: DIE SPD ALS VORBILD? DEUTSCHE UND NIEDERLÄNDISCHE SOZIALDEMOKRATEN SEIT 1894 18 3. TEIL I: NEUANFANG IM KALTEN KRIEG: DEUTSCHE UND NIEDERLÄNDISCHE SOZIALDEMOKRATEN NACH UNTERDRÜCKUNG UND VERFOLGUNG (1945-1949) 3.1 EINLEITUNG WIEDERBELEBUNG UND VERÄNDERUNG: PVDA UND SPD FORMIEREN SICH NEU 34 3.2 EIN PARTEIENVERHÄLTNIS VOR DER SCHNELLEN REGENERATION? 3.2.1 MEHR VERNUNFT ALS VERTRAUEN: NIEDERLÄNDISCHER PRAGMATISMUS IM UMGANG MIT DER DEUTSCHEN SCHWESTER 43 3.2.2 DIE RÜCKKEHR DER SPD IN DIE INTERNATIONALE GEMEINSCHAFT SOZIALDEMOKRATISCHER PARTEIEN 56 3.3 SOZIALDEMOKRATIE, INTERNATIONALE BEZIEHUNGEN UND DIE ZUKUNFT DEUTSCHLANDS 3.3.1 AUßENPOLITISCHE STANDORTBESTIMMUNG UNTER DEN VORZEICHEN DES KALTEN KRIEGES 65 3.3.2 REAKTIONEN AUF MARSHALLPLAN, BRÜSSELER PAKT UND BERLIN-BLOCKADE 72 3.4 SCHLUSSBETRACHTUNG 79 4. TEIL II: OST-WEST-KONFLIKT UND DEUTSCHE FRAGE: PVDA UND SPD
    [Show full text]
  • Klassenkampf Und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital Und Staat in Den Niederlanden Und Der Schweiz, 1914-1950 Adrian Zimmermann
    Unicentre CH-1015 Lausanne http://serval.unil.ch Year : 2012 Klassenkampf und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital und Staat in den Niederlanden und der Schweiz, 1914-1950 Adrian Zimmermann Adrian Zimmermann, 2012, Klassenkampf und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital und Staat in den Niederlanden und der Schweiz, 1914-1950 Originally published at : Thesis, University of Lausanne Posted at the University of Lausanne Open Archive. http://serval.unil.ch Droits d’auteur L'Université de Lausanne attire expressément l'attention des utilisateurs sur le fait que tous les documents publiés dans l'Archive SERVAL sont protégés par le droit d'auteur, conformément à la loi fédérale sur le droit d'auteur et les droits voisins (LDA). A ce titre, il est indispensable d'obtenir le consentement préalable de l'auteur et/ou de l’éditeur avant toute utilisation d'une oeuvre ou d'une partie d'une oeuvre ne relevant pas d'une utilisation à des fins personnelles au sens de la LDA (art. 19, al. 1 lettre a). A défaut, tout contrevenant s'expose aux sanctions prévues par cette loi. Nous déclinons toute responsabilité en la matière. Copyright The University of Lausanne expressly draws the attention of users to the fact that all documents published in the SERVAL Archive are protected by copyright in accordance with federal law on cop- yright and similar rights (LDA). Accordingly it is indispensable to obtain prior consent from the au- thor and/or publisher before any use of a work or part of a work for purposes other than personal use within the meaning of LDA (art. 19, para.
    [Show full text]
  • Download PDF Van Tekst
    Met en tegen de tijd Een tocht door de twintigste eeuw Marinus van der Goes van Naters bron Marinus van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd. Een tocht door de twintigste eeuw. Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam 1980 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/goes005mete01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / erven Marinus van der Goes van Naters 5 Aan de ‘A.’ uit dit boek - die er veel te weinig in voorkomt. Marinus van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd 9 [Inleiding] ‘Wat een geluk om in je leven te kunnen meewerken aan het ontstaan van iets!’ P. Teilhard de Chardin (brief van 8 dec. 1933 ) *9 In Nederland zijn autobiografieën schaarser dan in Engeland en als ze er zijn, zit er een luchtje aan van zelfverdediging voor één bepaalde levensperiode. Ook voor biografieën waar een tijdperk wordt bekeken aan de hand van een persoonsbeschrijving moet je niet bij óns zijn; kijk eerder naar Frankrijk. Dit boek wil autobiografie en biografie tegelijk zijn. Dat vereist wel een stevig stuk objectivering. Ik heb ‘het levenslicht aanschouwd’ precies na de eeuwwisseling... maar dat is ook het geval met twintig miljoen andere mensen die nog in leven zijn - waaronder een vijftigduizend Nederlanders van nú. Dat ik mijn geval het beschrijven waard vind, heeft niet te maken met de zeldzaam gelukkige omstandigheden waarin ik geleefd heb, maar wel met het feit dat ik het herontwaken van een stad - Nijmegen -, van een land - Nederland -, en van een werelddeel - Europa - nogal bewust heb kunnen meemaken als politicus met een wetenschappelijke achtergrond, terwijl ik als volksvertegenwoordiger rechtstreeks in dat proces heb kunnen meespelen: in Nederland bijna dertig jaar; in Europa achttien jaar.
    [Show full text]
  • Huijsen-Nederland En Het Verhaal Van Oranje(01)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nederland en het verhaal van Oranje Huijsen, J. Publication date 2012 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Huijsen, J. (2012). Nederland en het verhaal van Oranje. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:02 Oct 2021 nederland en het verhaal van oranje Nederland en het verhaal van Oranje academisch proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof. dr. D.C. van den Boom ten overstaan van een door het college voor promoties ingestelde commissie, in het openbaar te verdedigen in de Aula der Universiteit op vrijdag 20 april 2012, om 11 uur door Jacobus Huijsen geboren te ’s Gravenhage.
    [Show full text]
  • Hitler in De Kamer ‘Hitler’ in De Handelingen: 1933-2013
    UNIVERSITEIT LEIDEN Hitler in de Kamer ‘Hitler’ in de Handelingen: 1933-2013 Masterscriptie PCNI/Politiek Debat Inleverdatum: 16 april 2013 Student: Klaas Westrik Studentnummer: s0545015 Adres: Herengracht 34a 2312 LD te Leiden Email: [email protected] Scriptiebegeleider: Prof. Dr. Henk te Velde Tweede lezer: Prof. Dr. Ton van Haaften Inhoudsopgave Inleiding ..................................................................................................................................... 3 Hitler en de Tweede Wereldoorlog ........................................................................................ 4 De Hitlervergelijking .............................................................................................................. 6 Het onderzoek ........................................................................................................................ 7 Hoofdstuk 1 .............................................................................................................................. 10 Proloog: Vooroorlogse referenties ....................................................................................... 10 De rol van de voorzitter .................................................................................................... 10 Hitler en het communisme ............................................................................................... 14 Hoofdstuk 2 Buitenland ........................................................................................................... 17 Koude Oorlog
    [Show full text]
  • Uva-DARE (Digital Academic Repository)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930) Brolsma, M. Publication date 2015 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Brolsma, M. (2015). ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930). General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:30 Sep 2021 Epiloog. De humanitaire beweging in de jaren dertig Vanaf 1932 zou Dirk Costers naam voor altijd verbonden zijn met die van Eduard du Perron (1899- 1940), de man die in de eerste jaargang van het door hem en Menno ter Braak geredigeerde Forum (1932-1935) genadeloos met De Stem-redacteur afrekende.
    [Show full text]
  • Nederlandse Intellectuelen, De Eerste Wereldoorlog En De Crisis Van De Europese Beschaving (1914-1930)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930) Brolsma, M. Publication date 2015 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Brolsma, M. (2015). ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930). General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:03 Oct 2021 2. Het religieus-socialisme en de politisering van de humanitaire beweging Begin 1915 publiceerde Pieter Jelles Troelstra de brochure De wereldoorlog en de sociaaldemokratie. De leider van de SDAP hoopte hiermee de onvrede binnen de eigen partijgelederen weg te nemen over steun voor de mobilisatiekredieten en de ‘godsvrede’ met de burgerlijke partijen.
    [Show full text]
  • Archief Johan Willem Albarda (1877-) 1899-1957 (-1976)1899-1957
    Archief Johan Willem Albarda (1877-) 1899-1957 (-1976)1899-1957 Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Cruquiusweg 31 1019 AT Amsterdam Nederland hdl:10622/ARCH00146 © IISG Amsterdam 2021 Archief Johan Willem Albarda (1877-) 1899-1957 (-1976)1899-1957 Inhoudsopgave Archief Johan Willem Albarda.......................................................................................................... 3 Archiefvorming....................................................................................................................................3 Inhoud en structuur............................................................................................................................3 Raadpleging en gebruik.....................................................................................................................4 PLAATSINGSLIJST.......................................................................................................................... 4 AANVULLING 1993.................................................................................................................... 5 Aanvulling 2000...........................................................................................................................6 Aanvulling 2004...........................................................................................................................7 Aanvulling 2005...........................................................................................................................8 Eerste aanvulling
    [Show full text]