DOCSLIB.ORG

PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/166010 Please be advised that this information was generated on 2018-07-07 and may be subject to change. Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Joris Gijsenbergh 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 ISBN: 978-94-028-0464-5 Omslag en lay-out: Tara Kinneging, Persoonlijk Proefschrift Printing: Ipskamp Printing Afbeelding op de omslag: Affiche ‘Geen van beiden’ van de vereniging Eenheid door Democratie, vervaardigd in 1939 door ontwerper Delmo. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam, plaatsingsnummer IISG BG E2/39. Eventuele rechthebbenden kunnen zich wenden tot de auteur van dit proefschrift. Copyright©: 2016 Joris Gijsenbergh Dit werk maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Omstreden democratie, dat gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 19 januari 2017 om 12.30 uur precies door Joris Gijsenbergh geboren op 22 maart 1983 te Groningen 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Promotoren: Prof. dr. R.A.M. Aerts Prof. dr. M.E. Monteiro Copromotor: Dr. W.P. van Meurs Manuscriptcommissie: Prof. dr. C.C. van Baalen (Centrum voor Parlementaire Geschiedenis) Prof. dr. B. de Graaf (Universiteit Utrecht) Prof. dr. H. te Velde (Universiteit Leiden) 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Inhoudsopgave Inleiding 9 Omstreden democratie en extremismebestrijding 9 Historiografie: van crisis naar creativiteit 16 Bronnenselectie 28 Repertoires van democratie 21 Structuur 32 Hoofdstuk 1. Kanalisering van de volksinvloed (1917-1920) 35 Inleiding 35 Uiteenlopende achtergronden van de revolutieangst 36 Restricties voor ordeverstorende Tweede Kamerleden 47 Balans 56 Uitbreiding van de volksinvloed 50 Hoofdstuk 2. Vertrouwen in de zelfredzaamheid van het representatieve stelsel (1920-1928) 59 Inleiding 59 Van angst naar afkeer 60 Milde behandeling van extremistische volksvertegenwoordigers 68 Onbeperkt kiesrecht 74 Het cordon sanitaire 72 Balans 82 Vrije toegang tot de volksvertegenwoordiging 77 Hoofdstuk 3. Bescherming en hervorming van de democratie (1928-1940) 85 Inleiding 85 Verschillende vijanden: ‘antidemocraten’ en ordeverstoorders 87 Redenen tot zorg: beïnvloedbare burgers en provocerende volksvertegenwoordigers 95 Balans 107 Buitenlandse voorbeelden: doemscenario of inspiratiebron? 101 Hoofdstuk 4. De bestrijding van extremistische volksvertegenwoordigers (1928-1940) 111 Inleiding 111 Tijdelijke schorsingen van onfatsoenlijke volksvertegenwoordigers 112 Permanente verwijdering van ‘beroepsopruiers’ 116 Preventieve uitsluiting van extremistische partijtjes en politieke delinquenten 122 Partijverboden 126 Balans 135 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Hoofdstuk 5. Versterking van het wettig gezag (1917-1940) 137 Inleiding 137 Begripsverschuiving van ‘het wettig gezag’ naar ‘Gezag’ 138 De wettigheid van de democratische gezagsorganen 142 Een sterke regering, maar geen ‘sterke man’ 146 Steun aan ‘het wettig gezag’ of bescherming van ‘de democratie’? 149 Balans 153 Hoofdstuk 6. Gezag in een gezonde democratie (1917-1940) 155 Inleiding 155 Volgzame burgers 156 Het ambtenarenverbod 161 Balans 172 Vrijwillige gezagshandhavers onder controle 167 Hoofdstuk 7. Vrijheid in verantwoordelijkheid (1917-1928) 175 Inleiding 175 Ordelijke straatpolitiek 182 Afkeer van buitenparlementaire ‘agitatie’ 177 Balans 191 Van censuur naar zelfcensuur 187 Hoofdstuk 8. Maatregelen tegen ‘misbruik’ van de vrijheid (1928-1940) 195 Inleiding 195 De bezwaren tegen ‘bandeloosheid’ 197 Geen politiek op straat 202 Politiek geweld: barbaars of staatsgevaarlijk? 207 Intensivering van de preventieve censuur op toneel, film en radio 212 Balans 222 Repressieve perscensuur 217 Conclusie 225 Dilemma’s rondom democratie 225 Creatieve crisis van de democratie 228 Strijd om de democratie 233 Meerwaarde van de repertoirebenadering 235 Lijst van afkortingen 243 Bronnen en literatuur 245 Summary 271 Dankwoord 283 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Inleiding Omstreden democratie en extremismebestrijding 1 Columbia Law Review De joodse staatsrechtgeleerde Karl Loewenstein vluchtte na Hitler’s machtsovername naar de Verenigde Staten. Daar constateerde hij in 1938 in het dat veel Europese democratieën worstelden met een dilemma. Hij signaleerde verheugd dat steeds meer landen zich wapenden tegen hun binnenlandse staatsvijanden. Zij ontnamen rechten aan ‘antidemocratische’ partijen, lasterlijke propagandisten, gewelddadige demonstranten, revolutionaire samenzweerders en wanordelijke volksvertegenwoordigers. Tegelijkertijd merkte Loewenstein op dat Europeanen zich afvroegen hoe hard de overheden mochten optreden. Zouden hun restrictieve maatregelen de democratische idealen beschermen of juist uithollen? Dat was een dilemma, want er bestond veel onenigheid over de betekenis van ‘democratie’. De tegenstanders van repressie noemden het ondemocratisch om het onhoudbaarrecht op representatie was geworden, en de vrijheidnu communisten van meningsuiting, en fascisten vergadering democratische en vereniging rechten te beperken. Loewenstein verweet deze critici echter dat hun democratieopvatting misbruikten om de democratie af te schaffen. Uit eigen ervaring wist hij dat een democratie ten onder kon gaan aan haar verdraagzaamheid. Daaruit concludeerde hij dat de democratie hervormd moest worden om in leven te blijven. Hij toonde dat het debat over de bestrijding van ‘antidemocraten’ gepaard ging met fundamentele discussies over de essentie van ‘democratie’: Democracy, fighting fire with fire, begins to become militant. Liberal democracy, style 1900, slowly gives way to ‘disciplined’ or even ‘authoritarian’ democracy of the postwar depression pattern. Critics of such trends may contend that the cure for which it is intended to serve, may easily become a disease which ultimately under the delusion that democracy is a stationary and unchangeable form of will destroy what2 is essential in democratic values. Such objectors are evidently government. Nederland was tijdens het interbellum een goed voorbeeld van een democratie waarin de bestrijding van het extremisme een groot twistpunt vormde. Ook deze staat kampte in de jaren twintig en dertig met tegenstanders van het bestaande democratische stelsel. Deze extreemlinkse- en -rechtse groeperingen waren wel Zeitschrift für Politik Karl Löwenstein. Transatlantischer 1. DenkerR. van Ooyen, der Politik ‘Ein moderner Klassiker der Verfassungstheorie: Karl Löwenstein. Eine Skizze’, 51:1 (2004) 68-86, aldaar 73; M. Lang, (Stuttgart 2007). Columbia Law Review 2. K. Loewenstein, ‘Legislative control of political extremism in European democracies. Part II’, 38:5 (1938) 725–774, aldaar 774. 9 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 INLEIDING kleiner dan in het buitenland. Daarom betwijfelden sommige politici en publicisten of strikt overheidsoptreden noodzakelijk was. De meeste gezagsdragers, politieke partijen, publicisten en anti-extremistische organisaties vonden het echter wel tijd voor actie. Zij wilden het extremisme indammen voordat het te laat zou zijn. Onderling waren zij echter verdeeld over de vraag hoever zij mochten gaan. Zij vroegen zich af of intolerante extremisten aanspraak konden maken op tolerantie. Verder overlegden zij met elkaar of de maatregelen tegen de extremistische bewegingen tevens andere bevolkingsgroepen mochten treffen. Veel commentatoren betoogden bijvoorbeeld dat de overheid het demonstratierecht van alle burgers moest beperken, zodat de extremisten niemand zouden kunnen ophitsen. Anderen noemden het juist onrechtvaardig om ook ‘onschuldige’ burgers dit grondrecht te ontnemen. 3Dergelijke vraagstukken hielden de gemoederen tijdens het interbellum flink bezig. De meningen raakten nog verder verdeeld omdat het begrip ‘democratie’ op meerdere manieren kon worden geïnterpreteerd. Iedereen was het erover eens dat extremisme bestrijding ‘democratisch’ moest verlopen, maar wat dat inhield was onderwerp van debat. Zo stond ter discussie welke democratische waarden, instituties en praktijken bescherming verdienden. Belangrijker nog was de vraag hoe ver een democratie mocht gaan om zichzelf te verdedigen. Concreet kwam daarbij ter sprake welke anti-extremistische maatregelen ‘democratisch’ of juist ‘ondemocratisch’ genoemd konden worden. Daarachter schuilde de fundamentele vraag of autoritair optreden in overeenstemming of juist in strijd was met de democratische kernwaarden. Deze kwesties veroorzaakten een conflict tussen groeperingen die allemaal beweerden dat zij als enigen wisten wat ‘democratie’ werkelijk betekende. Politici en publicisten claimden dit concept om hun houding tegenover het extremisme te legitimeren. Tegelijkertijd bestempelden zij de standpunten van hun tegenstanders als ‘ondemocratisch’, om hen te diskrediteren. Dat dwong de betrokkenen om hun eigen
Load more

Recommended publications
  • Gevallen Op Het Binnenhof
    CHARLOTTE BRAND Gevallen op het Binnenhof Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1918-1966 Boom – Amsterdam Gevallen op het Binnenhof Afgetreden ministers en staatssecretarissen 1918-1966 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus, volgens het besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op vrijdag 8 januari 2016 om 14.30 uur precies door Charlotte Josephina Maria Brand geboren op 4 februari 1982 te Roermond Inhoud Inleiding 11 hoofdstuk 1 Ministers Geslachtofferd door de kaMer 27 Een katholiek aan het roer 27 Invulling Oorlog en Marine baart zorgen 29 ‘Daar zien ze me nooit meer terug!’: minister van Marine Naudin ten Cate (1919) 31 Na aarzeling toch bewindsman 31 De kruisers als pijnpunt 35 Een fataal parlementair debuut 36 Ten val gebracht door zijn eigen staf: minister van Marine Bijleveld (1920) 40 Een burger op Marine 40 De kruisers zorgen opnieuw voor problemen 42 ‘Draaitol’ geslachtofferd 44 Napraten over de streek van Olivier 48 Begroting uitgekleed: minister van Oorlog Alting von Geusau (1920) 50 Slecht materieel en muitende soldaten 50 Bezuinigingen en hervormingen 51 Niemand blijft ‘voor zijn pleizier Minister van Oorlog’ 54 De begroting getorpedeerd 56 Gestrand in het zicht van het Poppenleger: minister van Oorlog en Marine Pop (1921) 59 ‘Men moet het aandurven van het defensie-departement te maken een politiek departement’ 59 Een nieuwe minister met ‘militaire snorrebaard’ 63 Naar een ‘poppenleger’? 64 De nieuwe Dienstplichtwet
    [Show full text]
  • In Oorlog Met Het Katholieke Compromis
    In oorlog met het katholieke compromis Katholieke studenten tijdens het interbellum en de verhouding tot de Doorbraak S.C.W. Beentjes S1259547 [email protected] Thesis History Track: Political Culture and National Identities 30 ECTS Dr. P.W. van Trigt 3 mei 2019 Omslagafbeelding: Jan Toorop, Kaftillustratie Annuarium der Roomsch Katholieke Studenten, 1927. 1 Inhoudsopgave Inleiding 4 Methodologie en bronnen 7 Historiografisch debat 10 1. De katholieke student: een nieuwe soort? 14 2. Het idealistisch apostolaat 28 3. Politiek van gelijkgestemden en andersdenkenden 48 4. Een katholieke actie voor Brabant 68 5. Kroon op de katholieke emancipatie 87 Epiloog 104 Conclusie 105 Literatuur en bronnen 108 2 3 Inleiding Op de voorpagina van Het Parool van 27 april 1946 stond, tussen artikelen over ‘bevrijdingssigaretten’ en schadevergoedingen voor Italië, een interview met Joan Willems (1909-1974). De katholieke Willems werd geïnterviewd over zijn keuze om samen met enkele andere katholieke jongeren zich aan te sluiten bij de pas opgerichte Partij van de Arbeid. Hij werd in de begeleidende tekst door de redactie van Het Parool gevierd als een van ‘de voorbereiders van de groote politieke doorbraak in het politieke leven’. Volgens de krant zou hij een jonge student zijn en voorzitter van de katholieke studentenvereniging in Amsterdam. In die hoedanigheid was hij zelfs vóór de bezetting al een groot bepleiter geweest van het doorbreken van de hokjesgeest onder studenten. Zo zou hij als eerste contact gelegd hebben tussen de verschillende studentencorpora.1 Twee dagen nadat het artikel was verschenen, ontving de hoofdredactie van het Parool een brief namens het bestuur van de Amsterdamse katholieke studentenvereniging Sanctus Thomas Aquinas.
    [Show full text]
  • Artikel Leidschrift
    ‘Fit to fight, not to vote?’ De curieuze geschiedenis van de kiesgerechtigde leeftijd in Nederland in internationaal perspectief, 1848-2017 Wim de Jong We will reduce the voting age to 16. At 16 you are eligible to pay tax, get married or even join the army. You deserve a vote.1 In juni 2017 verbaasde Labourleider Jeremy Corbyn de wereld door tegen alle eerdere verwachtingen in een overwinning te boeken in de snap election die Theresa May had uitgeroepen. Labour sloeg een flinke deuk in de conservatieve meerderheid, mede dankzij de vele jongeren die hun stem hadden uitgebracht. Waar commentatoren jongeren de schuld hadden gegeven van de Brexit, kwamen ze een jaar later wel in de benen voor het verkiezingsprogramma van Corbyn. De belofte om de kiesgerechtigde leeftijd naar zestien te brengen past helemaal in het op jongeren gerichte programma van Labour. In de campagne trok die belofte enige maar niet al teveel aandacht. May wees het idee direct van de hand.2 Van de vele aspecten van het democratische bestel, en de vele strijdpunten rond het kiesrecht, heeft dat van de kiesgerechtigde leeftijd tot nu toe weinig aandacht gehad. De geleidelijke verlaging van die leeftijd lijkt in de westerse wereld met weinig strijd gepaard te zijn gegaan. Historici hebben er dan ook geen overmatige aandacht aan besteed. Dit terwijl het een aspect is – evenals vergelijkbare institutionele elementen zoals de opkomstplicht – dat het zicht opent op fundamentele discussies binnen een zich ontwikkelende massademocratie. De problematiek van de kiesgerechtigde leeftijd houdt verband met de vraag wie wanneer gerechtigd is mee te beslissen over de gang van zaken.
    [Show full text]
  • In Gesprek Met Piet Hein Donner ‘Je Kunt Niet Blazen En Het Meel in De Mond Houden’
    Christen Democratische Verkenningen Zomer 2014 Allemaal even decentraal graag! Boom Tijdschriften Inhoud 7 Ter introductie Actualiteit 10 Dwars: Ton Rombouts en Marcel Wintels Het CDA heeft de weg omhoog weer gevonden 14 Stefan Gehrold & Olaf Wientzek Het CDA mag de lotsverbondenheid met Europa niet opgeven 18 Winand Quaedvlieg Welk nieuw hoofdstuk Europese geschiedenis wil het CDA mee gaan schrijven? 22 Dirk Gotink & Hans Janssens De diploma-unie 26 binnenhof buitenom: Jan Dirk Snel Ferm vanuit het Europees belang Allemaal even decentraal graag! 30 Peter Cuyvers, Albert Jan Kruiter & Maarten Neuteboom Subsidiariteit revisited: decentralisatie in christendemocratisch perspectief Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving 42 Martijn van der Steen De geboorte van de moderne verzorgingsstaat en de herontdekking van oude vormen 52 INTERMEZZO: Clémence Ross-van Dorp ‘Wmo in CDA nooit goed be- grepen’ Christen Democratische Verkenningen | Zomer 2014 inhoud 4 54 Jan Dirk Snel Samenwerken in zorg – een kleine geschiedenis 63 Leonard Geluk Leren we van ‘in het verleden behaalde resultaten…’? Paradoxen en knelpunten rond decentralisatie 70 Pieter Jan Dijkman & Maarten Neuteboom In gesprek met Piet Hein Donner ‘Je kunt niet blazen en het meel in de mond houden’ 79 Rik Peeters De poortwachterstaat als hoeder van de participatiesamenleving 87 Michiel Herweijer Decentralisatie en de zorg voor fijnschaligheid 94 INTERMEZZO: Jan de Vries ‘Het grote gevaar is het wensdenken’ 96 Geerten Boogaard & Job Cohen Wie kust de politiek wakker? Over de organisatie
    [Show full text]
  • Of Power and Influence
    OF POWER AND INFLUENCE HENRY DETERDING, ROYAL DUTCH SHELL’S UNOFFICIAL DIPLOMAT (1912-1922) TOM SCHOEN 6560334 UTRECHT UNIVERSITY MA THESIS: INTERNATIONAL RELATIONS IN HISTORICAL PERSPECTIVE 15/01/2020 Sir Henry Deterding1 1 Nationaal Archief, The Hague (hereafter NL-HaNa), ‘Photo Collection Henry Deterding’, catalogue number: 2.24.10.02, inventory number: 119-0210. (Date unknown) To Nicolaas Jacobus Snaas, the Schagen-Oil Man Abstract This thesis aims to analyse the role of Henry Deterding, the director-general of Royal Dutch Shell (RDS), as an unofficial ‘diplomat’ and non-state actor during two events in which the interests of RDS and that of the Dutch government collided. It tries to indicate as to what extent Deterding was able to exert power and influence vis-à-vis the Dutch government’s decision-makers in order to guard the business interests of the company. By analysing the contextual factors that led Deterding to decide to embark upon a campaign to influence the Dutch government’s decision-makers, and by focusing on the goals, modus operandi and interactions between Deterding and those decision-makers, this thesis provides answers to the raison d’être behind his corporate lobby and its effects. It provides insights as to why Deterding did this, how he operated and what effects it produced in relation to the decision- making process. The methodology of New Diplomatic History (NDH) has been absolutely vital in this respect. As NDH specifically aims to reveal, interpret and analyse the roles of private, non-state actors, this thesis has based its research on primary sources of private and business archives in particular, instead of traditionally studied government archives.
    [Show full text]
  • University of Florida Thesis Or Dissertation Formatting
    PATHS TO SUCCESS, PATHS TO FAILURE: HISTORICAL TRAJECTORIES TO DEMOCRATIC STABILITY By ADAM BILINSKI A DISSERTATION PRESENTED TO THE GRADUATE SCHOOL OF THE UNIVERSITY OF FLORIDA IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY UNIVERSITY OF FLORIDA 2015 1 © 2015 Adam Bilinski 2 ACKNOWLEDGMENTS Throughout the work on this project, I received enormous help from a number of people. The indispensable assistance was provided by my advisor Michael Bernhard, who encouraged me to work on the project since I arrived at the University of Florida. He gave me valuable and timely feedback, and his wide knowledge of the European political history and research methods proved irreplaceable in this regard. He is otherwise a warm, humble and an understanding person, a scholar who does not mind and even appreciates when a graduate student is critical toward his own ideas, which is a feature whose value cannot be overestimated. I received also valuable assistance from members of my dissertation committee: Benjamin Smith, Leonardo A. Villalon, Beth Rosenson and Chris Gibson. In particular, Ben Smith taught me in an accessible way about the foundational works in Political Science, which served as an inspiration to write this dissertation, while Chris Gibson offered very useful feedback on quantitative research methods. In addition, I received enormous help from two scholars at the University of Chicago, where this research project passed through an adolescent stage. Dan Slater, my advisor, and Alberto Simpser helped me transform my incoherent hypotheses developed in Poland into a readable master’s thesis, which I completed in 2007.
    [Show full text]
  • Onder Ministers: De Opkomst Van Ambtelijke En Ministeriële Cultuur in Nederland (1795-1919)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Onder ministers: de opkomst van ambtelijke en ministeriële cultuur in Nederland (1795-1919) Turpijn, J. Publication date 2011 Published in Van Torentje tot Trêveszaal: de geschiedenis van de noordzijde van het Binnenhof Link to publication Citation for published version (APA): Turpijn, J. (2011). Onder ministers: de opkomst van ambtelijke en ministeriële cultuur in Nederland (1795-1919). In H. te Velde, & D. Smit (Eds.), Van Torentje tot Trêveszaal: de geschiedenis van de noordzijde van het Binnenhof (pp. 185-207, 393-395, 434). De Nieuwe Haagsche. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:01 Oct 2021 Noten Voorwoord 13 Riding/Riding, The Houses of Parliament, 19, en [auteur?] verscheidene artikelen in dat boek.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/94448 Please be advised that this information was generated on 2017-12-06 and may be subject to change. if Λ·.Τ % m 1 '* 'IS 1 ( Erie Tanja Goede politiek De parlementaire cultuur van de Tweede Kamer, 1866-1940 Goede politiek Voor mijn grootmoeders Susanna Henriette Olthuis-Roodhuyzen Georgette Feuilletau de Bruyn Goede Politiek De parlementaire cultuur van de Tweede Kamer, 1866-1940 een wetenschappelijke proeve op het gebied van de Letteren Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het gezag van de rector magnificus prof. mr. S.C.J.J. Kortmann volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 20 januari 2011 om 15.30 precies door Erie Georgette Tanja geboren op 25 september 1981 te Heerlen Promotores: prof. dr. R.A.M. Aerts prof. dr. C.C. van Baaien Manuscriptcommissie: Prof. dr. P.J.A.N. Rietbergen Prof. dr. H.J. te Velde (Universiteit Leiden) Prof. dr. J.Th.J. van den Berg (Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht) Inhoud Inleiding 7 Goede politiek 8 Bronnen van parlementaire geschiedenis /ƒ Hoofdstuk 1 - Meer dan praten alleen: de Tweede Kamer als medewetgever en controleur 2_j Het takenpakket van Kamerleden 24 Samenwerking tussen Kamerleden j6 Het belang van collegialiteit 44 Balans: samenwerken in wetgeving en controle 47 Hoofdstuk
    [Show full text]
  • De VVD Visueel Voerman, Gerrit
    University of Groningen De VVD visueel Voerman, Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2008 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Voerman, G. (2008). De VVD visueel: Liberale affiches in de twintigste eeuw. Boom. https://www.uitgeverijboom.nl/boeken/geschiedenis/de_vvd_visueel_9789085065395/ Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license. More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne- amendment. Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 04-10-2021 de vvd visueel gerrit voerman Met medewerking van Lucas Osterholt de vvd visueel Liberale affiches in de twintigste eeuw boom amsterdam © 2008 Gerrit Voerman, Groningen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uit- zonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open- baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
    [Show full text]
  • Jelle Gaemers – Willem Drees. Daadkracht En Idealisme
    Jelle Gaemers – Willem Drees. Daadkracht en idealisme Bronvermelding en verantwoording van de citaten Hieronder vindt u, evenals in de gedrukte uitgave van het boek, per paragraaf de voornaamste bron waarop deze gebaseerd is, wat bijna altijd de vijfdelige biografie over Drees, in een enkel geval een andere publicatie betreft. De gedrukte uitgave bevat een verantwoording van de citaten of passages die niet in de biografie te vinden zijn. Om de geïnteresseerde lezer zoekwerk te besparen vindt u hieronder de bronnen van alle citaten. De literatuurlijst is uitgebreid met de aangehaalde publicaties. Gebruikte afkortingen AD Archief Drees D&S Drees en Soestdijk. De zaak-Hofmans (1948-1958) DRW De rode wethouder (1886-1940) e.v. en volgende GEB Gedreven en behoedzaam (1940-1948) HGA Haags Gemeentearchief HEK Handelingen van de Eerste Kamer HGG Handelingen van de Gemeenteraad van ‘s-Gravenhage HTK Handelingen van de Tweede Kamer IISG Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis NA Nationaal Archief PEC verslagen van de Parlementaire Enquête-commissie Regeringsbeleid 1940-1945 PES Premier en elder statesman (1948-1988) VJN Vier jaar nachtmerrie. De Indonesische kwestie (1945-1949) ZKN zuurkastnotulen 1 Inleiding 10. ‘Drees zou zich’: interview met Geert Wilders in De Telegraaf 6 september 2009. De familie Drees keerde zich ertegen dat haar naam ‘voor een verkeerd karretje gespannen’ werd (Trouw 24 oktober 2009). 10. ‘Dreesiaans’ zuinig: Trouw 14 november 2012. 10. Vijf journalistieke biografieën: Messer (1961), Jansen van Galen en Vuijsje (1980, herzien en uitgebreid in 1986), Van Wijnen (1984), Huis en Steenhorst (1985) en Van Nieuwenhuizen (2010). 12. ‘een gewoon gangetje’ e.v.: Gr. [Bart Gregorius], ‘Geschreven portretten: W.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • De Norm Tegen Vreemde Krijgsdienst
    De norm tegen vreemde krijgsdienst Nederlands regeringsbeleid tegenover vrijwilligers in de Boerenoorlog, de Eerste Wereldoorlog en de Spaanse Burgeroorlog Masterscriptie van Maurits Kok – 5493307 Begeleiding door prof. dr. Jan Hoffenaar Tweede lezing door prof. dr. Beatrice de Graaf Master Internationale Betrekkingen in Historisch Perspectief 15 ECTS 24 november 2016 Universiteit Utrecht Inhoud Inleiding ............................................................................................................... 2 1. Conformeren aan de norm .................................................................................. 8 Naar een nationaal leger ..................................................................................... 9 Norm tegen vreemde krijgsdienst ........................................................................10 Interactionisme .................................................................................................12 2. Stamverwante strijders in de Boerenoorlog (1899-1902) .......................................16 Stamverwantschap ............................................................................................16 Krugers Hollanders ............................................................................................18 Samen ten strijde ..............................................................................................20 Nederland neutraal ............................................................................................23 Kortstondig stateloos .........................................................................................25
    [Show full text]