In Oorlog Met Het Katholieke Compromis

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

In Oorlog Met Het Katholieke Compromis In oorlog met het katholieke compromis Katholieke studenten tijdens het interbellum en de verhouding tot de Doorbraak S.C.W. Beentjes S1259547 [email protected] Thesis History Track: Political Culture and National Identities 30 ECTS Dr. P.W. van Trigt 3 mei 2019 Omslagafbeelding: Jan Toorop, Kaftillustratie Annuarium der Roomsch Katholieke Studenten, 1927. 1 Inhoudsopgave Inleiding 4 Methodologie en bronnen 7 Historiografisch debat 10 1. De katholieke student: een nieuwe soort? 14 2. Het idealistisch apostolaat 28 3. Politiek van gelijkgestemden en andersdenkenden 48 4. Een katholieke actie voor Brabant 68 5. Kroon op de katholieke emancipatie 87 Epiloog 104 Conclusie 105 Literatuur en bronnen 108 2 3 Inleiding Op de voorpagina van Het Parool van 27 april 1946 stond, tussen artikelen over ‘bevrijdingssigaretten’ en schadevergoedingen voor Italië, een interview met Joan Willems (1909-1974). De katholieke Willems werd geïnterviewd over zijn keuze om samen met enkele andere katholieke jongeren zich aan te sluiten bij de pas opgerichte Partij van de Arbeid. Hij werd in de begeleidende tekst door de redactie van Het Parool gevierd als een van ‘de voorbereiders van de groote politieke doorbraak in het politieke leven’. Volgens de krant zou hij een jonge student zijn en voorzitter van de katholieke studentenvereniging in Amsterdam. In die hoedanigheid was hij zelfs vóór de bezetting al een groot bepleiter geweest van het doorbreken van de hokjesgeest onder studenten. Zo zou hij als eerste contact gelegd hebben tussen de verschillende studentencorpora.1 Twee dagen nadat het artikel was verschenen, ontving de hoofdredactie van het Parool een brief namens het bestuur van de Amsterdamse katholieke studentenvereniging Sanctus Thomas Aquinas. Zij wees de krant op enkele grove fouten. De 37-jarige Willems was bij het verschijnen van het krantenartikel uiteraard geen ‘jonge student’ meer. Hij was wel voorzitter van Thomas Aquinas geweest, maar reeds vijftien jaar eerder in 1931. Bovendien had hij in zijn tijd als voorzitter weinig blijk gegeven van afkeer van hokjesgeest. Daarnaast was uit het verenigingsarchief gebleken dat er vóór Willems al contact met andere studentencorpora bestond. Er bleef niets van het geschetste beeld van Willems over: ‘zijn daden, die hem bekendgemaakt hebben als Thomaspraeses, lagen op geheel ander terrein’.2 ‘Wij speelden met vuur’ zei Willems zelf over zijn studententijd, kort voor zijn overlijden in 1974.3 Daarmee doelde hij op zijn radicale politieke ideeën destijds. Het interview met Jan Bank waarin Willems dit bekende, staat anno 2019 nog steeds onder embargo. Het onwaarachtige Parool-artikel en het niet-openbare interview van Bank zijn illustratief voor de gevoeligheid van de vooroorlogse geschiedenis van katholieke PvdA’ers. Dit is mede het werk van Jan Rogier die in de jaren zestig artikelen voor Vrij Nederland schreef, waarin hij katholieke PvdA’ers van een bruin verleden betichtte. 4 De beeldvorming rondom de vooroorlogse activiteiten van katholieke PvdA’ers is sterk door deze verdenkingen van fascisme bepaald. Dat heeft de katholieke bijdrage aan de Doorbraak omstreden gemaakt. 1 ‘Democratie in den aanval’, Het Parool (27 april 1946). 2 Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), Archief Joan Willems, inv.nr. 208, Brief P.P. Landsman aan de hoofdredactie van Het Parool, 29 april 1946. 3 J. van den Eijnde, ‘’We hebben de jongeren niet gepakt, we hebben de ouderen niet gevonden’. Joan Willems en de Doorbraak’ in: L. Pirenne, Noordbrabants Historisch Jaarboek 9 (Meppel 1992) 80. 4 J. Rogier, Een zondagskind in de politiek (Nijmegen 1980) 148, 244-245. 4 De Doorbraak was een initiatief tot politieke vernieuwing aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het idee was om met een beweging van progressieve katholieken, protestanten, sociaaldemocraten en vrijzinnig democraten tot één politieke partij te komen: de Partij van de Arbeid. Zo zou de antithese en de starre confessionele partijpolitiek doorbroken worden.5 De Doorbraak-beweging is vaak vereenzelvigd met de zogenaamde ‘Geest van Gestel’. In Sint- Michielsgestel bevond zich een kleinseminarie, waar in mei 1942 vele vooraanstaande Nederlanders door de Duitsers gevangen werden gezet om te voorkomen dat zij een Nederlands verzet zouden opzetten. Onder hen bevonden zich notabelen, wiens leven zich voornamelijk in de eigen gemeenschap, gebaseerd op religieuze of politieke gezindte, afspeelde. Door unieke ontmoetingen tussen deze gijzelaars met verschillende achtergronden zou een sfeer van eensgezindheid zijn opgewekt, die later de Geest van Gestel werd genoemd. Er schuilt gevaar in het gelijk schakelen van de Geest van Gestel met de Doorbraak. In haar klassieke studie over het gijzelaarsberaad in Sint-Michielsgestel, wijst Madelon de Keizer erop dat de Gestelse discussie niet los kan worden gezien van de ideeën over volkseenheid die in de jaren dertig al bestonden.6 Dat er in de Hervormde Kerk al vóór de oorlog een roep om de Doorbraak was, is recentelijk door Peter Kromdijk aangetoond.7 Zijn onderzoek daagt uit om ook de vooroorlogse geschiedenis van de katholieke PvdA’s weer onder de loep te nemen. Mede door de stigmatiserende verdenkingen van fascisme, is de katholieke voorgeschiedenis van de Doorbraak nog niet scherp in kaart gebracht. Deze scriptie biedt een uitgelezen kans om voorbij de verdenkingen te kijken. De vooroorlogse roep om Doorbraak die in bepaalde hervormde kringen klonk, leek in de katholieke gemeenschap minder voor de hand te liggen. De toestand van beide kerkgenootschappen tijdens het interbellum verschilde aanzienlijk. Terwijl hervormden in de eerste helft van de twintigste eeuw al sterk met secularisering en geloofsafval kampten, beleefden de katholieken de hoogtij-jaren van wat later het ‘Rijke Roomse Leven’ zou gaan heten. 8 De eenheid van de katholieken in de Rooms-Katholieke Staatspartij, de politieke machtsfactor in het Rijke Roomse Leven, liet zich dan ook lastig rijmen met de Doorbraak. 5 H. Ruitenbeek, Het ontstaan van de Partij van de Arbeid (Amsterdam 1955) 13. 6 M. De Keizer, De gijzelaars van Sint-Michielsgestel. Een elite-beraad in oorlogstijd (Alphen aan den Rijn 1979) 175-176. 7 P. Kromdijk, Eenheid in verscheidenheid. Doorbraak in de Nederlandse Hervormde Kerk en de samenleving tijdens het interbellum (Hilversum 2016). 8 Ibidem, 172. 5 Toch is enige nuancering van het harmonieuze Rijke Roomse Leven op zijn plaats. Paul Luykx heeft erop gewezen dat er ook tijdens het interbellum al ‘andere katholieken’ waren, die de karakterisering van de katholieke gemeenschap als volgzame kudde tegenspreken. Volgens Luykx ging de eenheid in de katholieke gemeenschap gepaard met frictie en conflicten.9 Dit is ook terug te zien in de hoogoplopende spanningen onder katholieke studenten in de jaren twintig en dertig. Waar katholieke studenten zich in de negentiende eeuw naar de liberale universiteits- en studentencultuur schikten, kwam hier, grofweg tussen 1875 en 1925, verandering in. Met het ontstaan van katholieke studentenverenigingen eind negentiende eeuw en het oprichten van een katholieke universiteit in 1923, ontstond een intellectuele omgeving waarin katholieke studenten gevormd werden tot een katholieke elite. Hoewel deze toekomstige katholieke elite geacht werd de eenheid onder katholieken te bevorderen, groeiden er onder de studenten zelf gaandeweg verschillende opvattingen over wat het betekende om katholiek te zijn in de moderne tijd.10 De religieuze idealen die sommige katholieke studenten er tijdens het interbellum op nahielden, gingen gepaard met ongenoegen over de politieke status quo. Veel leden van deze groep idealistische studenten zijn betrokken geraakt bij de beweging voor politieke vernieuwing, die na de oorlog in organisaties als de Christofoor-groep, de Nederlandse Volksbeweging en de Partij van de Arbeid gestalte kreeg. Om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van idealistische studenten naar dragers van een politieke vernieuwingsbeweging, zal de onderzoeksvraag van deze scriptie als volgt luiden: Hoe en waarom zijn katholieke studenten die tijdens het interbellum tot katholieke elite gevormd werden, betrokken geraakt bij de beweging voor politieke vernieuwing die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in de Christofoor-groep, de Nederlandse Volksbeweging en de Partij van de Arbeid tot uiting kwam? De Doorbraak valt niet te begrijpen door alleen naar het kamp in Sint-Michielsgestel te kijken.11 Juist door naar de vorming van katholieke studenten te kijken, kan duidelijk worden hoe er vanuit het steriel-katholieke milieu van de jaren twintig en dertig pleidooien voor politieke vernieuwing of Doorbraak konden ontspringen. Dan blijkt dat de toetreding van katholieken tot de PvdA religieuze oorzaken heeft, die tot op heden onvoldoende onderkend zijn. 9 P. Luykx, Andere katholieken. Opstellen over Nederlandse katholieken in de twintigste eeuw (Nijmegen 2000). 10 M. Monteiro, Katholieke cultuur in kantelend perspectief (oratie Radboud Universiteit 2005) 5. 11 Kromdijk, Eenheid in verscheidenheid, 156-157. 6 Methodologie en bronnen Om te begrijpen hoe katholieke studenten ertoe kwamen zich in te zetten voor politieke vernieuwing, wil ik hun identiteit en daaruit voortvloeiende houding ten aanzien van de katholieke gemeenschap in kaart brengen. Identiteit geldt dan als het gedrag en de opvattingen van individuen, die voortkomen uit verbondenheid of vereenzelviging met een groep of gemeenschap. De identiteit van katholieke studenten werd voor een belangrijk deel gevormd in organisaties en verenigingen
Recommended publications
  • Artikel Leidschrift
    ‘Fit to fight, not to vote?’ De curieuze geschiedenis van de kiesgerechtigde leeftijd in Nederland in internationaal perspectief, 1848-2017 Wim de Jong We will reduce the voting age to 16. At 16 you are eligible to pay tax, get married or even join the army. You deserve a vote.1 In juni 2017 verbaasde Labourleider Jeremy Corbyn de wereld door tegen alle eerdere verwachtingen in een overwinning te boeken in de snap election die Theresa May had uitgeroepen. Labour sloeg een flinke deuk in de conservatieve meerderheid, mede dankzij de vele jongeren die hun stem hadden uitgebracht. Waar commentatoren jongeren de schuld hadden gegeven van de Brexit, kwamen ze een jaar later wel in de benen voor het verkiezingsprogramma van Corbyn. De belofte om de kiesgerechtigde leeftijd naar zestien te brengen past helemaal in het op jongeren gerichte programma van Labour. In de campagne trok die belofte enige maar niet al teveel aandacht. May wees het idee direct van de hand.2 Van de vele aspecten van het democratische bestel, en de vele strijdpunten rond het kiesrecht, heeft dat van de kiesgerechtigde leeftijd tot nu toe weinig aandacht gehad. De geleidelijke verlaging van die leeftijd lijkt in de westerse wereld met weinig strijd gepaard te zijn gegaan. Historici hebben er dan ook geen overmatige aandacht aan besteed. Dit terwijl het een aspect is – evenals vergelijkbare institutionele elementen zoals de opkomstplicht – dat het zicht opent op fundamentele discussies binnen een zich ontwikkelende massademocratie. De problematiek van de kiesgerechtigde leeftijd houdt verband met de vraag wie wanneer gerechtigd is mee te beslissen over de gang van zaken.
    [Show full text]
  • De VVD Visueel Voerman, Gerrit
    University of Groningen De VVD visueel Voerman, Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2008 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Voerman, G. (2008). De VVD visueel: Liberale affiches in de twintigste eeuw. Boom. https://www.uitgeverijboom.nl/boeken/geschiedenis/de_vvd_visueel_9789085065395/ Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license. More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne- amendment. Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 04-10-2021 de vvd visueel gerrit voerman Met medewerking van Lucas Osterholt de vvd visueel Liberale affiches in de twintigste eeuw boom amsterdam © 2008 Gerrit Voerman, Groningen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uit- zonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open- baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/166010 Please be advised that this information was generated on 2018-07-07 and may be subject to change. Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Joris Gijsenbergh 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 ISBN: 978-94-028-0464-5 Omslag en lay-out: Tara Kinneging, Persoonlijk Proefschrift Printing: Ipskamp Printing Afbeelding op de omslag: Affiche ‘Geen van beiden’ van de vereniging Eenheid door Democratie, vervaardigd in 1939 door ontwerper Delmo. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam, plaatsingsnummer IISG BG E2/39. Eventuele rechthebbenden kunnen zich wenden tot de auteur van dit proefschrift. Copyright©: 2016 Joris Gijsenbergh Dit werk maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Omstreden democratie, dat gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 19 januari 2017 om 12.30 uur precies door Joris Gijsenbergh geboren op 22 maart 1983 te Groningen 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Promotoren: Prof. dr. R.A.M. Aerts Prof. dr. M.E. Monteiro Copromotor: Dr. W.P.
    [Show full text]
  • University of Groningen Polder En Emigratie. Van Faassen, Marijke
    University of Groningen Polder en emigratie. van Faassen, Marijke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2014 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): van Faassen, M. (2014). Polder en emigratie. Het Nederlandse emigratiebestel in internationaal perspectief 1945-1967. [S.l.]: [S.n.]. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 12-11-2019 POLDER EN EMIGRATIE Deze publicatie is mede tot stand gekomen dankzij financiële steun van de Stichting Unger-Van Brero Fonds. Omslagillustratie Foto linksonder: Leden van het Emigratiebestuur tijdens een bezoek van de Australische immigratieautoriteiten in 1957. Zittend v.l.n.r.: J. van Campen (KCES), T. Cnossen (CEC); foto rechtsboven: Commissaris voor de emigratie B.W. Haveman en Secretary of the Commonwealth Department of Immigration T.H.E.
    [Show full text]
  • Personalization of Political Newspaper Coverage: a Longitudinal Study in the Dutch Context Since 1950
    Personalization of political newspaper coverage: a longitudinal study in the Dutch context since 1950 Ellis Aizenberg, Wouter van Atteveldt, Chantal van Son, Franz-Xaver Geiger VU University, Amsterdam This study analyses whether personalization in Dutch political newspaper coverage has increased since 1950. In spite of the assumption that personalization increased over time in The Netherlands, earlier studies on this phenomenon in the Dutch context led to a scattered image. Through automatic and manual content analyses and regression analyses this study shows that personalization did increase in The Netherlands during the last century, the changes toward that increase however, occurred earlier on than expected at first. This study also shows that the focus of reporting on politics is increasingly put on the politician as an individual, the coverage in which these politicians are mentioned however became more substantive and politically relevant. Keywords: Personalization, content analysis, political news coverage, individualization, privatization Introduction When personalization occurs a focus is put on politicians and party leaders as individuals. The context of the news coverage in which they are mentioned becomes more private as their love lives, upbringing, hobbies and characteristics of personal nature seem increasingly thoroughly discussed. An article published in 1984 in the Dutch newspaper De Telegraaf forms a good example here, where a horse race betting event, which is attended by several ministers accompanied by their wives and girlfriends is carefully discussed1. Nowadays personalization is a much-discussed phenomenon in the field of political communication. It can simply be seen as: ‘a process in which the political weight of the individual actor in the political process increases 1 Ererondje (17 juli 1984).
    [Show full text]
  • Europa Als Oplossing
    HOOFDSTUK 1 1945-1957: Europa als oplossing Jan Willem Brouwer en Johan van Merriënboer 1.1. HET PROEFREFERENDUM VAN BOLSWARD EN DELFT Op woensdag 17 december 1952 organiseerde de Nederlandse Raad der Eu- ropese Beweging proefreferenda in Delft en Bolsward in het kader van ‘de internationale campagne voor een Europees politiek gezag’. De twee steden vormden een nauwkeurige politieke en religieuze afspiegeling van de Ne- derlandse bevolking en konden volgens de organisatoren als maatstaf gel- den voor het hele land. De stemming was vooral een publiciteitsstunt om de Nederlandse burger aan het denken te zetten over Europese integratie. De federalisten van de Europese Beweging hoopten op een massabeweging die meer vaart in het integratieproces zou brengen. Twee maanden daarvoor was een Assemblée ad hoc, een speciale commissie van het parlement van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS, zie 1.4) in Straats- burg, begonnen met het formuleren van een ontwerpgrondwet voor een verenigd Europa. In juli 1950 hadden de West-Duitse stadjes Breisach en Castrop-Rauxel al de primeur met een vergelijkbare Europa-Abstimmung. Bij een opkomst van respectievelijk 87,5% en 73% stemden 95,6% en 95,7% voor het opruimen van economische en politieke grenzen en voor ‘den Zusammenschluss aller europäischen Völker zu einem Europäischen Bundesstaat.’ Kort voor het re- ferendum kregen de kiezers in Delft en Bolsward de volgende vraagstelling thuisgestuurd: Meent u, dat de Europese volkeren bepaalde gemeenschappelijke belan- gen voortaan gezamenlijk dienen te behartigen, en wenst u daartoe: een verenigd europa onder een europese overheid en met een democratische vertegenwoordiging te omschrijven in een europese grondwet? 23 1 | 1945-1957: EUROPA ALS OPLOSSING ∆ Ja ∆ Neen In de weken voorafgaand aan het referendum hadden vooraanstaande po- litici campagne gevoerd voor een ‘ja’.
    [Show full text]
  • Welfare Chauvinism a Critical History of the Universal Dutch Welfare State
    Welfare chauvinism A critical history of the universal Dutch welfare state Utrecht University Master Thesis - RMA Modern History Supervisor: Prof. Dr. Ido de Haan Second Assessor: Prof. Dr. Maarten Prak Willemijn van der Zwaard BA (3214168) January 15, 2014 Introduction ................................................................................................................................. 3 Migration and the welfare state: historical and current questions .................................................... 4 Welfare chauvinism ............................................................................................................................. 7 Chapter outline .................................................................................................................................... 8 I Welfare Chauvinism Motives, institutions and instruments ......................................................................................... 10 Public opinions about the welfare community: welfare chauvinism as discourse ........................... 12 Institutional framework: the sociopolitical context of welfare chauvinism ...................................... 16 Policy instruments: welfare chauvinism and political bureaucracy .................................................. 20 Welfare chauvinism in historical research ........................................................................................ 21 II The development of the Dutch welfare state (1945-1965): In- and exclusion in the postwar welfare community
    [Show full text]
  • Recht of Schade
    Recht of Schade Vrije Universiteit Recht of Schade Een geschiedenis van particuliere ziektekostenverzekeraars en hun positie in het Nederlandse zorgverzekeringsbestel, 1900-2006 ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. F.A. van der Duyn Schouten, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de Faculteit der Geneeskunde op dinsdag 10 september 2013 om 13.45 uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Robert Arnoldus Antoon Vonk geboren te Middelburg promotor: prof.dr. E.S. Houwaart copromotor: dr. K.P. Companje Woord vooraf ‘The White Rabbit put on his spectacles. ‘Where shall I begin, please your Majesty?’ he asked. ‘Begin at the beginning,’ the King said gravely, ‘and go on till you come to the end: then stop’. Lewis Caroll, Alice’s adventures in Wonderland Een zekere mate van monomanie is voor het schrijven van een proefschrift een absolute vereiste, maar het is voor de omgeving van de schrijver niet altijd prettig. Een woord van excuus is hier wel op zijn plaats. Ik zal mijn leven beteren… Dat gezegd hebbende, wil ik natuurlijk ook mijn dank uit- spreken. In de vier jaar dat ik aan dit proefschrift heb gewerkt, heb ik on- noembaar veel steun gehad aan de mensen om mij heen. In de eerste plaats, wil ik me hier richten tot het bestuur van de Stichting Historie Ziekenfondswezen. Zonder de financiële steun van de Stichting HiZ had het onderzoek, waarvan dit proefschrift een resultaat is, niet hebben kunnen plaatsvinden.
    [Show full text]
  • Complete Dissertation
    VU Research Portal Recht of Schade Vonk, R.A.A. 2013 document version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in VU Research Portal citation for published version (APA) Vonk, R. A. A. (2013). Recht of Schade: Een geschiedenis van particuliere ziektekostenverzekeraars en hun positie in het Nederlandse zorgverzekeringsbestel 1900-2006. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. E-mail address: [email protected] Download date: 25. Sep. 2021 Recht of Schade Vrije Universiteit Recht of Schade Een geschiedenis van particuliere ziektekostenverzekeraars en hun positie in het Nederlandse zorgverzekeringsbestel, 1900-2006 ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. F.A. van der Duyn Schouten, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de Faculteit der Geneeskunde op dinsdag 10 september 2013 om 13.45 uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Robert Arnoldus Antoon Vonk geboren te Middelburg promotor: prof.dr.
    [Show full text]
  • Which Principles, Doctor?
    Which Principles, Doctor? The early crystallization of clinical research ethics in the Netherlands, 1947-1955 Noortje Jacobs Student: Noortje Jacobs Supervisor: Prof.dr Frank Huisman Date: 01-08-2012 RMA-Thesis Historical and Comparative Studies of the Sciences and the Humanities Descartes Centre, Utrecht University The image on the front cover is a segment of the painting Roadmap by the young Dutch artist Fransje Pansters. The painting conveys the journey of finding one's way and establishing meaningful boundaries, while taken-for-granted categorizations disappear. When she is asked whether Roadmap, with its portrayal of human legs attached to a mouse's romp, also reflects upon the ontological relationship between humans and animals, Pansters answers: “It is in the eye of the beholder which images come floating to the surface of Roadmap. It could be that the human mouse is the theme you see as central to the painting, but that is only ever your individual point of view”. For more work of Fransje Pansters, visit: www.fransjepansters.com. Which Principles, Doctor? Table of Contents Preface p. 7 Introduction p. 11 Chapter 1. From Principle to Problem: Perspective and Methodology p. 22 An essentialist approach to the history of medical ethics p. 24 Adam's fig leaf – a social history perspective p. 27 A third way of remembering: from principle to problem p. 30 The culture of public problems: concept clarification p. 33 Chapter 2. A Good Code for Barbarians: Nuremberg and the Netherlands p. 39 The rationale behind the Nazi experiments p. 40 Framing the problem: the limiting indictment of the Doctor's Trial p.
    [Show full text]
  • Streven En Strategie
    STREVEN EN STRATEGIE De ontwikkeling van het begrip volkspartij in de VVD in de periode 1942-1982 Tom Leijte, september 2017 STREVEN EN STRATEGIE De ontwikkeling van het begrip volkspartij in de VVD in de periode 1942-1982 Eindscriptie master Geschiedenis Begeleider: prof. dr. H. te Velde Tweede lezer: dr. A.P. van Veldhuizen Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit Leiden Tom Leijte, september 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3 Voorwoord .............................................................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................................... 6 1. Volkspartij voor Vrijheid en Doorbraak (1942-1963) ........................................................................ 12 1.1 Oud en de PvdA, een ongelukkig huwelijk .................................................................................. 12 1.2 Vestiging van een volkspartij ...................................................................................................... 17 1.3 De volkspartij in strategie ........................................................................................................... 24 1.4 Liberale doorbraak .....................................................................................................................
    [Show full text]
  • POLDER EN EMIGRATIE Deze Publicatie Is Mede Tot Stand Gekomen Dankzij Financiële Steun Van De Stichting Unger-Van Brero Fonds
    POLDER EN EMIGRATIE Deze publicatie is mede tot stand gekomen dankzij financiële steun van de Stichting Unger-Van Brero Fonds. Omslagillustratie Foto linksonder: Leden van het Emigratiebestuur tijdens een bezoek van de Australische immigratieautoriteiten in 1957. Zittend v.l.n.r.: J. van Campen (KCES), T. Cnossen (CEC); foto rechtsboven: Commissaris voor de emigratie B.W. Haveman en Secretary of the Commonwealth Department of Immigration T.H.E. Heyes. Achterste rij linksonder v.l.n.r.: E. Kuylman (AEC), A. Warnaar (CEC). De foto is o.m. gepubliceerd in De Emigrant. Officieel orgaan van de Katholieke Centrale Emigratie Stichting 21 no. 3 (mei/juni 1972). Foto midden: Nederlanders op weg naar Australië 1952 [Beeldbank Nationaal Archief Den Haag, inv.nr. 063-1346]. isbn: 978-90-367-7176-4 (printed version) isbn: 978-90-367-7175-7 (electronic version) nur 680 Omslagontwerp en zetwerk Frans Aussems grafisch ontwerp, Haren Gedrukt door Gildeprint drukkerijen, Enschede Proefschrift Polder en Emigratie. Het Nederlandse emigratiebestel in internationaal perspectief 1945-1967 en Onderzoeksgids Emigratie 1945-1967 (http://resources.huygens. knaw.nl) geschreven en samengesteld door Marijke van Faassen © Marijke van Faassen, Huygens ING, Den Haag 2014 Postbus 90754, 2509 LT Den Haag e-mail [email protected] internet www.huygens.knaw.nl Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever, without prior written permission from the publisher. POLDER EN EMIGRATIE Het Nederlandse emigratiebestel in internationaal perspectief 1945-1967 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de rector magnificus prof.
    [Show full text]