DOCSLIB.ORG

Het Sociaal-Democratisch Programma. De Beginselprogramma's Van SDB, SDAP En PVDA 1878-1977

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Het Sociaal-Democratisch Programma. De Beginselprogramma's Van SDB, SDAP En PVDA 1878-1977 Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 Bart Tromp bron Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977. Bert Bakker, Amsterdam 2002 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/trom003soci01_01/colofon.php © 2018 dbnl / erven Bart Tromp 11 Woord vooraf Dit boek heeft een lange voorgeschiedenis. In oktober 1977 schreef ik voor de Haagse Post een uitvoerige beschouwing over het ontwerpbeginselprogramma van de Partij van de Arbeid, dat bij het verschijnen van het weekblad op het zestiende ‘kongres’ van deze partij zou worden vastgesteld. De bespreking viel nogal kritisch uit, zoals enkele opstellers mij tijdens dat congres in niet mis te verstane bewoordingen lieten weten. Een aantal jaren later vormde deze bespreking het uitgangspunt voor mijn bijdrage aan een uiteindelijk nooit verschenen boek over de beginselprogramma's van Nederlandse politieke partijen. Die bijdrage werd daarna in 1985 in een studie van de Wiardi Beckman Stichting gepubliceerd. Daarin had ik onder andere het programma van 1977 vergeleken met zijn voorgangers, een exercitie die eigenlijk uitnodigde tot een uitvoeriger onderzoek. Deze kreeg in de jaren daarna stukje bij beetje gestalte - er was altijd wel een project dat dringender om afronding vroeg. Ook tot eigen verbazing is het karwei uiteindelijk geklaard. In deze studie wordt de ideologische ontwikkeling van de sociaal-democratische stroming in Nederland in kaart gebracht door de analyse van de opeenvolgende beginselprogramma's van de Sociaal-Demokratische Bond, de Sociaal Demokratische Arbeiderspartij en de Partij van de Arbeid en van de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen. Een overzichtsstudie als deze bouwt voort op veel reeds eerder verricht onderzoek. In de natuurwetenschappen is het normaal dat in zo'n geval volstaan wordt met verwijzing naar zulk onderzoek. In de sociale en historische wetenschappen hanteert men echter impliciet de norm dat ook dan opnieuw primaire bronnen geraadpleegd dienen te worden, niettegenstaande het feit dat dit eerder door anderen is gedaan. Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 12 In deze studie heb ik de volgende richtlijn gevolgd: bij alles wat rechtstreeks betrekking heeft op de beginselprogramma's en hun totstandkoming, zijn de beschikbare primaire bronnen geraadpleegd. Waar dat is gebeurd dankzij het werk van eerdere onderzoekers, wordt naast de bron ook naar hun desbetreffende publicatie verwezen. Bij andere gedeelten is gebruikgemaakt van secundaire publicaties, waarbij echter zoveel mogelijk naar de primaire bron is doorverwezen. De opeenvolgende programma's zijn op gelijke wijze geanalyseerd, maar verschillen toch in de uitwerking van de analyse, vooral als gevolg van het verschil in beschikbaarheid en omvang van gegevens over hun totstandkoming. Eerdere versies van de afzonderlijke hoofdstukken zijn gelezen en van commentaar voorzien door dr. J. Perry, dr. M.H.J. Buiting, dr. P.J. Knegtmans, dr. C.H. Wiedijk, prof. dr. J.Th.M. Bank, drs. P. Frencken, prof. dr. M. van Rossem en drs. P. Kalma. Ik ben hen allen daarvoor zeer erkentelijk, evenals Willemien Brattinga, die de hele tekst kritisch heeft nagelopen. Vanzelfsprekend blijven mogelijk gebleven fouten, inhoudelijk zowel als grammaticaal, voor mijn rekening. Van de vele anderen die op een of andere wijze behulpzaam zijn geweest bij het schrijven van deze studie noem ik de medewerksters van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis; Joke Ruaris, vele jaren het institutioneel geheugen en geweten van de PvdA, die indertijd als enige het archief van het beginselprogramma 1977 wist te vinden, drs. Richard 't Hart, die allerlei intellectuele en organisatorische handen spandiensten heeft willen verrichten in de tijd dat hij aan de Wiardi Beckman Stichting was verbonden, en dr. Rod Aya, die op korte termijn bereid was een samenvatting in het Engels te schrijven. Daarnaast gaat mijn dank uit naar prof. dr. J.Th.J. van den Berg en prof. dr. H. Daalder, die als promotores optraden bij de proefschriftversie van dit boek, voor hun steun, kritiek, en vertrouwen in de goede afloop, en naar dr. Ruud Koole, voor zijn kritisch commentaar als referent. De tekst van dit boek is identiek met die van de gelijknamige, op 9 oktober 2002 aan de Universiteit van Leiden verdedigde dissertatie, afgezien van de Epiloog. Daarin wordt beschreven hoe het debat over het beginselprogramma zich vanaf 1977 in de PvdA zich tot op de dag van vandaag heeft voortgezet. Bart Tromp, 's-Gravenhage, 16 juli 2002 Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 13 I Partij, program en ideologie 1.1 Inleiding en probleemstelling In deze studie worden de opeenvolgende beginselprogramma's1 van de Sociaal-Democratische Bond (SDB), de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) en de Partij van de Arbeid (PvdA) onderzocht en met elkaar vergeleken, en wel in twee opzichten. In de eerste plaats door na te gaan op welke wijze zij tot stand zijn gekomen. In de tweede plaats door hun inhoud te analyseren en vervolgens ook de verschuivingen in de inhoud van deze programma's door de tijd heen te bezien. Dit project is gebaseerd op de stelling dat de ideologische identiteit van een politieke partij het scherpst tot uiting komt in de beginselprogramma's die deze partij vaststelt, en dat dientengevolge een studie van opeenvolgende beginselprogramma's de beste manier is om veranderingen in die identiteit in kaart te brengen. Deze stelling dient natuurlijk aannemelijk gemaakt te worden alvorens het daarop gebaseerde onderzoek te beginnen. Pas na het onderzoek kan overigens definitief vastgesteld worden of zij in dit geval inderdaad opgaat; dit gebeurt in hoofdstuk tien. In paragraaf 1.3 bespreek ik eerst de kwestie van wat onder de identiteit van een politieke stroming kan worden verstaan. Vervolgens ga ik in op de verschillende mogelijkheden om zo'n identiteit vast te stellen. Uitkomst van dit beraad is de keuze voor de vergelijking van beginselprogramma's van drie opeenvolgende politieke partijen, de SDB, de SDAP en de PvdA, als representanten van de sociaal-democratische stroming in Nederland. Er is sprake van voldoende continuïteit tussen deze drie partijen om ze als zodanig te beschouwen, terwijl het inderdaad aannemelijk is dat de plaats van het beginselprogramma in de partijen door de tijd heen ongeveer dezelfde is gebleven. Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 14 In paragraaf 1.4 komt dan ter sprake wat de beste manier is om een dergelijk onderzoek uit te voeren. Hierbij wordt allereerst het onderscheid tussen contextuele en tekstuele analyse besproken, omdat hier een algemeen vraagstuk ligt ten aanzien van het onderzoek en de interpretatie van politieke teksten. Het vervolgens kiezen voor een contextuele benadering levert echter niet onmiddellijk een eigen onderzoeksopzet op. Deze wordt in het vervolg van de paragraaf uiteengezet. Grof gesteld komt deze hierop neer: Allereerst teken ik op, hoe het program tot stand kwam; wat de (politieke) aanleiding(en) was (waren) om aan de opstelling ervan te beginnen; welke controversen binnen de partij erbij aan de orde kwamen; welke politieke problemen in het algemeen een rol speelden; hoe de feitelijke besluitvorming zijn beslag kreeg en tot de tekst leidde die uiteindelijk is vastgesteld. Kortom: welke factoren kunnen verklaren dat het desbetreffende programma eruit ziet zoals het eruit ziet. Het is niet mijn pretentie hierbij volledig te zijn; dat is ook onmogelijk. Het gaat erom de meest saillante en gewichtige factoren zichtbaar te maken. Hier toont zich het contextuele uitgangspunt dat een tekst alleen maar begrepen kan worden als men de context kent waarin deze ontstaan en geschreven is. Het tweede deel van de analyse bestaat eruit de tekst van het programma zelf te onderzoeken. Dat houdt allereerst in wat men een systematische annotatie zou kunnen noemen. Teneinde de onderlinge vergelijkbaarheid van de opeenvolgende programma's te vergemakkelijken, worden deze annotaties ingedeeld in een algemeen schema. Een dergelijk algemeen schema lijkt problematisch, gezien het contextueel-historische uitgangspunt van deze studie. Zo'n schema suggereert immers een kader en criteria te bieden die door de tijd heen geldig blijven. Het gevaar dreigt zo dat een idealtypisch model van een sociaal-democratische politieke partij wordt voorgeschreven aan de historische verschijningsvormen ervan. Het besef van dit gevaar maakt het echter mogelijk er in tendens aan te ontkomen; een zekere structurering ten dienste van de onderlinge vergelijkbaarheid van programma's is echter onmisbaar. De karakterisering van ieder programma in termen van dit schema leidt daarnaast tot een commentaar waarin de verschillen en overeen- Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 15 komsten met het voorgaande programma worden vastgesteld en besproken. In het laatste hoofdstuk wordt eerst nagegaan of de vooronderstellingen over aard en betekenis van beginselprogramma's juist zijn geweest. Vervolgens wordt de ontwikkeling van de beginselprogramma's door de tijd heen in kaart gebracht en daarmee de continuïteit dan wel discontinuïteit welke zich dan aftekent. 1.2 Politieke partijen en ideologieën Oorsprong van het begrip ‘politieke partij’ De beroemdste definitie van een politieke
Load more

Recommended publications
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/166010 Please be advised that this information was generated on 2018-07-07 and may be subject to change. Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Joris Gijsenbergh 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 ISBN: 978-94-028-0464-5 Omslag en lay-out: Tara Kinneging, Persoonlijk Proefschrift Printing: Ipskamp Printing Afbeelding op de omslag: Affiche ‘Geen van beiden’ van de vereniging Eenheid door Democratie, vervaardigd in 1939 door ontwerper Delmo. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam, plaatsingsnummer IISG BG E2/39. Eventuele rechthebbenden kunnen zich wenden tot de auteur van dit proefschrift. Copyright©: 2016 Joris Gijsenbergh Dit werk maakt deel uit van het onderzoeksprogramma Omstreden democratie, dat gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Democratie en gezag Extremismebestrijding in Nederland, 1917-1940 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 19 januari 2017 om 12.30 uur precies door Joris Gijsenbergh geboren op 22 maart 1983 te Groningen 507178-L-sub01-bw-Gijsenbergh Processed on: 19-12-2016 Promotoren: Prof. dr. R.A.M. Aerts Prof. dr. M.E. Monteiro Copromotor: Dr. W.P.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism Inthe Netherlands
    University of Groningen Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Molendijk, Arie L. Published in: Contemporary European History DOI: 10.1017/S096077732000003X IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2020 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Molendijk, A. L. (2020). Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands. Contemporary European History, 29(2), 139-154. [096077732000003]. https://doi.org/10.1017/S096077732000003X Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 23-09-2021 Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • De Loden Bal Van Het Socialisme
    De loden bal van het socialisme Bart Tromp bron Bart Tromp, De loden bal van het socialisme. Bert Bakker, Amsterdam 2012 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/trom003lode01_01/colofon.php © 2018 dbnl / erven Bart Tromp 7 Inleiding De Cassandra van de Partij van de Arbeid Bart Tromp (1944-2007) werd lid van de Partij van de Arbeid uit boosheid over onrecht, een emotie die hij vaker met plezier in vele artikelen ten nutte zou maken. Hij werd lid onmiddellijk na de Nacht van Schmelzer in 1966, waarin de aanvoerder van de KVP het kabinet-Cals opblies. Bart Tromp was een scherpzinnig polemist, een kritische beschouwer van maatschappij en politiek, bovendien een onafhankelijk intellectueel van grote eruditie. Hij heeft zijn talenten voor een niet onaanzienlijk deel gewijd aan de sociaal-democratie. Dat was geen toeval, het was voor hem noodzaak. Dat blijkt ook uit wat Fred van Staden vertelt over een studiereis die hij met Bart maakte naar de Verenigde Staten. Reagan was net aangetreden als president. ‘Met diens magie van “good-morning America” slaagde hij erin de Amerikanen hun zelfvertrouwen terug te geven. Wie echter niet werd aangestoken door het virus van het Amerikaanse optimisme en de “can-do”-mentaliteit was Bart. (...) “Hoe langer ik hier ben, des te meer voel ik me sociaaldemocraat.”’1 Als lid van de Partij van de Arbeid heeft hij het werk in de partij niet geschuwd. Jarenlang was hij voorzitter van de afdeling Eindhoven, hij was lid van de Partijraad, lid van het Partijbestuur en lid van verschillende PvdA-commissies op lokaal en nationaal niveau.
    [Show full text]
  • Lijst Friese Maffia
    Nummer Voornaam Naam Geboortedatum Sterfdatum Geboorteplaats Sterfplaats Partij 1 Hans Willem baron van Aylva van Waardenburg en Neerijnen 8-9-1751 - 29-12-1827 Den Haag Den Haag 2 Tinco Martinus Lycklama à Nijeholt 4-10-1766 - 5-9-1844 Leeuwarden Oldeboorn 3 Schelto Hessel Roorda van Eysinga 11-10-1780 - 28-8-1829 Langweer Langweer 4 Hector Van Sminia 5-12-1763 - 31-10-1816 Leeuwarden Leeuwarden 5 Willem Hendrik baron van Sytzama 14-2-1763 - 5-4-1848 Driesum Kollum 6 Johan Sicco Tjalling Camstra baron thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg 25-5-1769 - 7-3- 1829 Rinsumageest Hichtum 7 Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen 24-7-1774 - 14-7-1844 Leeuwarden Joure 8 Leonardus De Wendt 17-8-1757 - 19-6-1834 Leeuwarden Leeuwarden 9 Jan Albert Willinge 21-6-1760 - 31-1-1839 Oldeberkoop Oldeberkoop 10 Bernard Walraad Van Welderen Rengers 29-3-1777 - 23-9-1823 Sneek Leeuwarden 11 Antoon Anne Van Andringa de Kempenaer 3-12-1777 - 13-6-1825 Leeuwarden Den Haag 12 Gerrit Ferdinand baron van Asbeck tot Berge en Munsterhausen 30-9-1764 - 4-4-1836 Wirdum Leeuwarden 13 Gijsbert Fontein Verschuir 13-10-1764 - 2-1-1838 Franeker Alkmaar 14 Carel Aemilius Els baron Collot d'Escury 26-5-1779 - 27-1-1828 Rotterdam Leeuwarden 15 Adriaan Gilles Camper 31-3-1759 - 5-2-1820 Amsterdam Den Haag 16 Frank Julius Johan Van Scheltinga 28-11-1749 - 7-4-1831 Kollum Leeuwarden 17 Daam Fockema 6-6-1771 - 31-7-1855 Dokkum Leeuwarden 18 Willem Hendrik baron van Heemstra 18-10-1779 - 30-12-1826 Oenkerk Leeuwarden 19 Ambrosius Ayzo Van Boelens 19-3-1766 - 30-11-1843 Hardegarijp
    [Show full text]
  • In Tijden Van Crisis
    Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2009 In tijden van crisis Boom Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2009 In tijden van crisis Jaarboek Parlementaire Geschiedenis In van crisis Redactie: C.C. van Baaien W. Breedveld M.H.C.H. Leenders J.C.F.J. van M erriënboer J.J.M. Ramakers J.J.B. Turpijn Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, Nijmegen Boom - Amsterdam Foto omslag: Martijn Beekman, Den Haag Omslag en binnenwerk: Boekhorst Design, Culemborg © 2009 Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, Nijmegen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestem­ ming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher. isbn 978 90 8506 806 8 nur 680,697 www.uitgeverijboom.nl Inhoud Lijst van afkortingen 7 Ten geleide 11 Artikelen 13 Uri Rosenthal, Crises en parlementaire bemoeienis. Hoe de regering regeert, het heft in 15 handen houdt en de Kamer het nakijken geeft Hardy Beekelaar, Uitvinding en herijking. Crises in het Nederlandse politieke bestel 27 tussen 1795 en 1848 Herman Langeveld, Grotendeels buitenspel. Het Nederlandse parlement en de crisis 37 van de jaren dertig van de twintigste eeuw Ruud Koole, Le culte de 1’incompétence! Antipolitiek, populisme en de kritiek op het 47 Nederlandse parlementaire stelsel Peter van Griensven, De zure appel in tijden van economische crisis 59 Jan Ramakers en Jouke Turpijn, De Crisiscanon 73 Bert van den Braak, Geen zelfreflectie, maar zelfbewustzijn.
    [Show full text]
  • Zwei Schwestern in Europa. Die Deutsche Und Niederländische Sozialdemokratie Zur Zeit Der Teilung Deutschlands 1945-1990
    Niederlande-Studien Zwei Schwestern in Europa. Die deutsche und niederländische Sozialdemokratie zur Zeit der Teilung Deutschlands 1945-1990 Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophischen Fakultät der Westfälischen Wilhelms-Universität zu Münster (Westf.) vorgelegt von Marc Drögemöller M.A. aus Hamm 2005 Tag der mündlichen Prüfung: 22. Juli 2005 Dekan: Prof. Dr. Wichard Woyke Referent: Prof. Dr. Friso Wielenga, Zentrum für Niederlande-Studien Korreferent: Prof. Dr. Reinhard Meyers, Institut für Politikwissenschaften INHALTSVERZEICHNIS 1. EINLEITUNG 1.1 ERKENNTNISINTERESSE UND FRAGESTELLUNG 1 1.2 FORSCHUNGSSTAND 11 1.3 AUFBAU DER ARBEIT 15 2. PROLOG: DIE SPD ALS VORBILD? DEUTSCHE UND NIEDERLÄNDISCHE SOZIALDEMOKRATEN SEIT 1894 18 3. TEIL I: NEUANFANG IM KALTEN KRIEG: DEUTSCHE UND NIEDERLÄNDISCHE SOZIALDEMOKRATEN NACH UNTERDRÜCKUNG UND VERFOLGUNG (1945-1949) 3.1 EINLEITUNG WIEDERBELEBUNG UND VERÄNDERUNG: PVDA UND SPD FORMIEREN SICH NEU 34 3.2 EIN PARTEIENVERHÄLTNIS VOR DER SCHNELLEN REGENERATION? 3.2.1 MEHR VERNUNFT ALS VERTRAUEN: NIEDERLÄNDISCHER PRAGMATISMUS IM UMGANG MIT DER DEUTSCHEN SCHWESTER 43 3.2.2 DIE RÜCKKEHR DER SPD IN DIE INTERNATIONALE GEMEINSCHAFT SOZIALDEMOKRATISCHER PARTEIEN 56 3.3 SOZIALDEMOKRATIE, INTERNATIONALE BEZIEHUNGEN UND DIE ZUKUNFT DEUTSCHLANDS 3.3.1 AUßENPOLITISCHE STANDORTBESTIMMUNG UNTER DEN VORZEICHEN DES KALTEN KRIEGES 65 3.3.2 REAKTIONEN AUF MARSHALLPLAN, BRÜSSELER PAKT UND BERLIN-BLOCKADE 72 3.4 SCHLUSSBETRACHTUNG 79 4. TEIL II: OST-WEST-KONFLIKT UND DEUTSCHE FRAGE: PVDA UND SPD
    [Show full text]
  • Klassenkampf Und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital Und Staat in Den Niederlanden Und Der Schweiz, 1914-1950 Adrian Zimmermann
    Unicentre CH-1015 Lausanne http://serval.unil.ch Year : 2012 Klassenkampf und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital und Staat in den Niederlanden und der Schweiz, 1914-1950 Adrian Zimmermann Adrian Zimmermann, 2012, Klassenkampf und Klassenkompromiss. Arbeit, Kapital und Staat in den Niederlanden und der Schweiz, 1914-1950 Originally published at : Thesis, University of Lausanne Posted at the University of Lausanne Open Archive. http://serval.unil.ch Droits d’auteur L'Université de Lausanne attire expressément l'attention des utilisateurs sur le fait que tous les documents publiés dans l'Archive SERVAL sont protégés par le droit d'auteur, conformément à la loi fédérale sur le droit d'auteur et les droits voisins (LDA). A ce titre, il est indispensable d'obtenir le consentement préalable de l'auteur et/ou de l’éditeur avant toute utilisation d'une oeuvre ou d'une partie d'une oeuvre ne relevant pas d'une utilisation à des fins personnelles au sens de la LDA (art. 19, al. 1 lettre a). A défaut, tout contrevenant s'expose aux sanctions prévues par cette loi. Nous déclinons toute responsabilité en la matière. Copyright The University of Lausanne expressly draws the attention of users to the fact that all documents published in the SERVAL Archive are protected by copyright in accordance with federal law on cop- yright and similar rights (LDA). Accordingly it is indispensable to obtain prior consent from the au- thor and/or publisher before any use of a work or part of a work for purposes other than personal use within the meaning of LDA (art. 19, para.
    [Show full text]
  • Download PDF Van Tekst
    Met en tegen de tijd Een tocht door de twintigste eeuw Marinus van der Goes van Naters bron Marinus van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd. Een tocht door de twintigste eeuw. Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam 1980 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/goes005mete01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / erven Marinus van der Goes van Naters 5 Aan de ‘A.’ uit dit boek - die er veel te weinig in voorkomt. Marinus van der Goes van Naters, Met en tegen de tijd 9 [Inleiding] ‘Wat een geluk om in je leven te kunnen meewerken aan het ontstaan van iets!’ P. Teilhard de Chardin (brief van 8 dec. 1933 ) *9 In Nederland zijn autobiografieën schaarser dan in Engeland en als ze er zijn, zit er een luchtje aan van zelfverdediging voor één bepaalde levensperiode. Ook voor biografieën waar een tijdperk wordt bekeken aan de hand van een persoonsbeschrijving moet je niet bij óns zijn; kijk eerder naar Frankrijk. Dit boek wil autobiografie en biografie tegelijk zijn. Dat vereist wel een stevig stuk objectivering. Ik heb ‘het levenslicht aanschouwd’ precies na de eeuwwisseling... maar dat is ook het geval met twintig miljoen andere mensen die nog in leven zijn - waaronder een vijftigduizend Nederlanders van nú. Dat ik mijn geval het beschrijven waard vind, heeft niet te maken met de zeldzaam gelukkige omstandigheden waarin ik geleefd heb, maar wel met het feit dat ik het herontwaken van een stad - Nijmegen -, van een land - Nederland -, en van een werelddeel - Europa - nogal bewust heb kunnen meemaken als politicus met een wetenschappelijke achtergrond, terwijl ik als volksvertegenwoordiger rechtstreeks in dat proces heb kunnen meespelen: in Nederland bijna dertig jaar; in Europa achttien jaar.
    [Show full text]
  • DE DERDE DOORBRAAK? Een Historische Vergelijking Tussen De Politieke Vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 En LN/LPF
    DE DERDE DOORBRAAK? Een historische vergelijking tussen de politieke vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 en LN/LPF Kling, S.R. (Steven) RADBOUD UNIVERSITEIT Nijmegen 2 De derde doorbraak? Een historische vergelijking tussen de politieke vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 en LN/LPF Steven Kling s4479785 15-08-2016 Masterscriptie Scriptiebegeleider: Jan Ramakers Master Politiek & Parlement Faculteit der Letteren Radboud Universiteit Nijmegen 3 4 Inhoudsopgave Inleiding 7 Methode 13 Hoofdstuk 1: de Nederlandse Volksbeweging (1945/1946) 21 Hoofdstuk 2: Democraten ’66 (1966/1967) 41 Hoofdstuk 3: Leefbaar Nederland en de Lijst Pim Fortuyn (2001/2002) 55 Conclusies 71 Literatuurlijst 75 5 6 Inleiding Nederlandse politici, journalisten en politiek-historische wetenschappers wisten haast niet wat hen overkwam toen aan het begin van het nieuwe millennium Pim Fortuyn de gevestigde politieke orde op haar grondvesten deed schudden. Fortuyn veranderde de verwachte premierstrijd tussen Hans Dijkstal (VVD) en Ad Melkert (PvdA) op radicale wijze door zichzelf met veel bombarie en een ongekend flamboyante en provocerende stijl te presenteren. Hierdoor veranderde het nationaal debat tijdens de verkiezingsstrijd in 2001/2002 ineens in een discours over ‘nieuwe’ en ‘oude’ politiek. De schok over de uitslag van de verkiezingen van 2002, met de binnenkomst van de LPF met 26 zetels en het dramatische zetelverlies van VVD en PvdA, was groot en haalde zelfs de internationale pers. Dit alles werd echter overschaduwd door de nog dieper choquerende moordaanslag op Fortuyn nog geen twee weken daarvoor. Over de opkomst van Fortuyn, met in eerste instantie Leefbaar Nederland en later de LPF, is sindsdien veel geschreven. Het doel is hierbij veelal geweest om dit, in Nederland uitzonderlijke fenomeen, politiek en historisch te doorgronden.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]