DOCSLIB.ORG

Complete Dissertation

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Complete Dissertation VU Research Portal Eenheid in Verscheidenheid Kromdijk, P. 2017 document version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in VU Research Portal citation for published version (APA) Kromdijk, P. (2017). Eenheid in Verscheidenheid: Doorbraak in de Nederlandse Hervormde Kerk en de samenleving tijdens het interbellum. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. E-mail address: [email protected] Download date: 09. Oct. 2021 a de Tweede Wereldoorlog vonden pro- Kromdijk Peter Peter Kromdijk Ngressieve katholieken en protestanten dat niet het geloof leidend moest zijn bij een politieke keuze, maar dat men samen met Eenheid in sociaaldemocraten en vrijzinnig democraten één progressieve partij moest vormen. Waar komt deze Doorbraak vandaan? Vaak wordt vercheiden- gewezen op plannen voor een nieuwe samen- leving die tijdens de oorlog werden gemaakt. in verscheidenheidEenheid heid Peter Kromdijk laat echter zien dat de wortels hiervan in de jaren twintig liggen, in kringen Doorbraak in in en rondom de Nederlandse Hervormde Kerk. Jonge intellectuelen waren ontevreden over de verzuilde samenleving met haar ingekapselde de Nederlandse religie en onderlinge verdeeldheid. Zij streef- den naar een bezielde samenleving waarin de Hervormde Kerk kerk weer een publieke plaats zou innemen. Deze jongeren wilden bewust geen groep vor- en de samen- men, maar vlak vóór de Tweede Wereldoorlog bleek de tijd er rijp voor. Hun gedachtegoed kreeg na de oorlog vooral gestalte in de vor- leving tijdens ming van de PvdA, maar kende dus veel bre- dere wortels. het interbellum 9 789087 046293 Passage Reeks 45 Omslag.Kromdijk.def.indd 1 24-01-17 13:42 Eenheid in verscheidenheid 00 dissertatievoorwerk Kromdijk.indd 1 24-01-17 13:57 Dit boek is mede tot stand gekomen dankzij financiële steun van: Stichting Zonneweelde J.E. Jurriaanse Stichting Passage Reeks 45 Dit proefschrift heeft geen eigen isbn. Het isbn van de handelsuitgave is 978-90-8704-629-3. ©2017 Peter Kromdijk & Uitgeverij Verloren Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum www.verloren.nl Omslagontwerp: Frederike Bouten, Utrecht Typografie: Rombus, Hilversum Druk: Wilco, Amersfoort No part of this book may be reproduced in any form without written permission from the publisher. 00 dissertatievoorwerk Kromdijk.indd 2 24-01-17 13:57 vrije universiteit Eenheid in verscheidenheid Doorbraak in de Nederlandse Hervormde Kerk en de samenleving tijdens het interbellum academisch proefschrift ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. V. Subramaniam, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de Faculteit der Godgeleerdheid op vrijdag 24 maart 2017 om 11.45 uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Peter Kromdijk geboren te Vlaardingen 00 dissertatievoorwerk Kromdijk.indd 3 26-01-17 15:20 promotor: prof.dr. G. Harinck copromotoren: dr. C.L. van den Broeke prof.dr. H. Noordegraaf 00 dissertatievoorwerk Kromdijk.indd 4 24-01-17 13:57 Inhoud 1 Inleiding 7 1.1 Verzuiling en Doorbraak: omstreden en onduidelijk 11 1.2 De driehoeksverhouding van de doorbrekers 15 1.3 Periodisering 21 1.4 Werkwijze 23 1.5 Hoofdstukindeling 24 2 ‘Wat nu?’ Een pleidooi voor openheid en bescheidenheid 27 2.1 Kuypers boodschap: wat nu? 29 2.2 Jan Rudolph Slotemaker de Bruïne: ‘sociaal’ geen vies woord 31 2.3 De ncsv en Eltheto: de nieuwe leiders 35 2.4 Eenheid en verdeeldheid 38 2.5 Barthianisme en neocalvinisme: het standpunt bepalen 44 2.6 Openheid en bescheidenheid: R. Houwink en G.H. Slotemaker de Bruïne 46 2.7 Barthianen: een groep? De consequenties van persoonlijke verschillen 53 2.8 Conclusie 56 3 Eenheid in viervoud 59 3.1 Kuypers eenheid: souvereiniteit in eigen kring 61 3.2 Hoedemakers eenheid: ‘heel de kerk en heel het volk’ 65 3.3 Gunnings eenheid: de Una Sancta 69 3.4 Gunnings pleidooi voor openheid en bescheidenheid: de ontvangst van het Gunning-gedachtegoed door de volgende generatie 72 3.5 Van eenheid bij Gunning, Kuyper en Hoedemaker naar eenheid bij Barth 76 3.6 Conclusie 79 4 Doorbraak: publieke debat 81 4.1 Woord en Geest en Algemeen Weekblad 82 4.2 De kerk en de moderniserende samenleving (1925-1929) 86 4.3 Kerk en samenleving in zwaar weer (1930-1935) 92 4.4 De hervorming van de kerk en de samenleving (1935-1940) 100 4.5 Conclusie 105 Kromdijk_binnenwerk.indb 5 24-01-17 13:47 6 Inhoudsopgave 5 Doorbraak: Personen 107 5.1 Willem Banning en Jan Buskes jr.: Doorbraak als toenadering van christendom en socialisme 110 5.1.1 Willem Banning (1888-1971) 110 5.1.2 Johannes Jacob Buskes (1899-1980) 112 5.1.3 Banning en Buskes 116 5.1.4 Slot 121 5.2 Kornelis Heiko Miskotte en Jan Koopmans: Doorbraak als theologische kritiek op christelijke organisaties en verwerping van de antithese 123 5.2.1 Kornelis Heiko Miskotte (1894-1976) 123 5.2.2 Jan Koopmans (1905-1945) 127 5.2.3 Slot 132 5.3 Hendrik Kraemer, Gerardus van der Leeuw, Jo Eijkman en Philip Kohnstamm: Doorbraak als het vinden van eenheid en toenadering in kerk en samenleving 132 5.3.1 Hendrik Kraemer (1888-1965) 133 5.3.2 Gerardus van der Leeuw (1890-1950) 137 5.3.3 Johan Eijkman (1892-1945) 140 5.3.4 Philip Abraham Kohnstamm (1875-1951) 142 5.3.5 Slot 142 5.4 Doorbraak als religieus of christelijk ideaal voor de Nederlandse samenleving 146 5.5 Conclusie. Eerst de kerk, dan de samenleving 153 6 Conclusies 156 6.1 De onbekende voorgeschiedenis van de Doorbraak 156 6.2 De Doorbraak en de ncsv 157 6.3 De Doorbraak en de Nederlandse Hervormde Kerk 158 6.4 De theologie achter de Doorbraak 158 6.5 De Doorbraak als toenadering tussen christendom en socialisme 159 6.6 De ontwikkeling van de Doorbraak (1918-1940) 161 6.7 De vooroorlogse Doorbraak: een tussenstand 163 6.8 Verder onderzoek 165 Epiloog 167 Bijlagen 169 Bijlage I Abonnementenverloop Woord en Geest 169 Bijlage II Brief van Karl Barth aan Hromadka (in vertaling in Woord en Geest 7 oktober 1938) 169 Samenvatting 170 Summary 176 Bronnen en literatuur 179 Register op namen van personen 188 Kromdijk_binnenwerk.indb 6 24-01-17 13:47 1 Inleiding De Doorbraak op politiek en sociaal terrein – de ontmoeting van socialisme en christen- dom – heeft al verder iets, zo niet alles, te maken met deze Doorbraak op kerkelijk en theo- logisch gebied, hetgeen tegelijkertijd betekent, dat men zich in Nederland grandioos ver- gist, wanneer men de Doorbraak op politiek en sociaal terrein beschouwt als een tijdelijk en voorbijgaand verschijnsel, behorende tot de voorbije jaren van na de bezetting. J.J. Buskes (Hoera voor het leven,1959) Geen contact met je rooms-katholieke buren als je zelf protestant was; geen hu- welijk mogelijk tussen een christen en een socialist; de sociale druk om als christen te stemmen op een christelijke partij en een christelijke krant te lezen: er stonden schotjes, of zwaarder geformuleerd muren tussen de Nederlanders in het interbel- lum. Deze zaken behoren nu tot het verleden. De hoge scheidingsmuren lijken te zijn doorbroken, maar waarom en wanneer heeft die Doorbraak plaatsgevonden en wie waren de doorbrekers? Het is algemene kennis, de Doorbraak. Op de middelbare school en op televisie leren kinderen de Doorbraak kennen als een beweging die ontstond uit de bezet- tingstijd tijdens de Tweede Wereldoorlog.1 Tijdens de oorlog was een gevoel van nationale eensgezindheid ontstaan, en dit leidde tot de gedachte dat de vooroor- logse verhoudingen doorbroken moesten worden. Historici die spreken over de Doorbraak en daarmee over haar mislukking, denken intussen vooral, zo niet uit- sluitend, aan de oprichting in februari 1946 en de eerste jaren van de Partij van de Arbeid. Dat was de politieke partij die de idealen van de Doorbraak in zich droeg en had moeten verwerkelijken. Een eenzijdige nadruk op de politiek en op het zeteltal van een partij zou in- derdaad tot de conclusie kunnen leiden dat de Doorbraak mislukte na de Tweede Wereldoorlog. Het samengaan van christenen, enkele liberalen en een grote groep socialisten, en het inzicht dat de oude partijen niet de progressieve geest van de oorlog zouden hebben begrepen, had een grote hoeveelheid stemmen moeten op- leveren. De oude partijen verloren bij de Tweede-Kamerverkiezingen van mei 1946 echter nauwelijks stemmen en het verbond van partijen die de PvdA vorm- den trok slechts 28,3% van de stemmen: minder dan hun opgetelde totaal bij de laatste vooroorlogse verkiezingen.2 Een electorale mislukking dus. 1 Geschiedenis methode Werkplaats (Groningen: Noordhoff, 2012), themakaternvwo Hoofdstuk 3 Parlementaire democratie in Nederland (vanaf 1919), en http://www.npo.nl/aspecten-van-rechtsstaat- democratie/24-09-2009/TELEA_1050212 geraadpleegd op 15 december 2011. 2 P. Derckx (red.),Voor menselijkheid of tegen godsdienst. Humanisme in Nederland 1850-1960 (Hil- versum: Verloren, 1998), 161. Kromdijk_binnenwerk.indb 7 24-01-17 13:47 8 1 Inleiding Toch moet er verder worden gekeken dan deze mislukking van de Doorbraak.
Load more

Recommended publications
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism Inthe Netherlands
    University of Groningen Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Molendijk, Arie L. Published in: Contemporary European History DOI: 10.1017/S096077732000003X IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2020 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Molendijk, A. L. (2020). Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands. Contemporary European History, 29(2), 139-154. [096077732000003]. https://doi.org/10.1017/S096077732000003X Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 23-09-2021 Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • De Loden Bal Van Het Socialisme
    De loden bal van het socialisme Bart Tromp bron Bart Tromp, De loden bal van het socialisme. Bert Bakker, Amsterdam 2012 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/trom003lode01_01/colofon.php © 2018 dbnl / erven Bart Tromp 7 Inleiding De Cassandra van de Partij van de Arbeid Bart Tromp (1944-2007) werd lid van de Partij van de Arbeid uit boosheid over onrecht, een emotie die hij vaker met plezier in vele artikelen ten nutte zou maken. Hij werd lid onmiddellijk na de Nacht van Schmelzer in 1966, waarin de aanvoerder van de KVP het kabinet-Cals opblies. Bart Tromp was een scherpzinnig polemist, een kritische beschouwer van maatschappij en politiek, bovendien een onafhankelijk intellectueel van grote eruditie. Hij heeft zijn talenten voor een niet onaanzienlijk deel gewijd aan de sociaal-democratie. Dat was geen toeval, het was voor hem noodzaak. Dat blijkt ook uit wat Fred van Staden vertelt over een studiereis die hij met Bart maakte naar de Verenigde Staten. Reagan was net aangetreden als president. ‘Met diens magie van “good-morning America” slaagde hij erin de Amerikanen hun zelfvertrouwen terug te geven. Wie echter niet werd aangestoken door het virus van het Amerikaanse optimisme en de “can-do”-mentaliteit was Bart. (...) “Hoe langer ik hier ben, des te meer voel ik me sociaaldemocraat.”’1 Als lid van de Partij van de Arbeid heeft hij het werk in de partij niet geschuwd. Jarenlang was hij voorzitter van de afdeling Eindhoven, hij was lid van de Partijraad, lid van het Partijbestuur en lid van verschillende PvdA-commissies op lokaal en nationaal niveau.
    [Show full text]
  • DE DERDE DOORBRAAK? Een Historische Vergelijking Tussen De Politieke Vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 En LN/LPF
    DE DERDE DOORBRAAK? Een historische vergelijking tussen de politieke vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 en LN/LPF Kling, S.R. (Steven) RADBOUD UNIVERSITEIT Nijmegen 2 De derde doorbraak? Een historische vergelijking tussen de politieke vernieuwingsbewegingen NVB, D’66 en LN/LPF Steven Kling s4479785 15-08-2016 Masterscriptie Scriptiebegeleider: Jan Ramakers Master Politiek & Parlement Faculteit der Letteren Radboud Universiteit Nijmegen 3 4 Inhoudsopgave Inleiding 7 Methode 13 Hoofdstuk 1: de Nederlandse Volksbeweging (1945/1946) 21 Hoofdstuk 2: Democraten ’66 (1966/1967) 41 Hoofdstuk 3: Leefbaar Nederland en de Lijst Pim Fortuyn (2001/2002) 55 Conclusies 71 Literatuurlijst 75 5 6 Inleiding Nederlandse politici, journalisten en politiek-historische wetenschappers wisten haast niet wat hen overkwam toen aan het begin van het nieuwe millennium Pim Fortuyn de gevestigde politieke orde op haar grondvesten deed schudden. Fortuyn veranderde de verwachte premierstrijd tussen Hans Dijkstal (VVD) en Ad Melkert (PvdA) op radicale wijze door zichzelf met veel bombarie en een ongekend flamboyante en provocerende stijl te presenteren. Hierdoor veranderde het nationaal debat tijdens de verkiezingsstrijd in 2001/2002 ineens in een discours over ‘nieuwe’ en ‘oude’ politiek. De schok over de uitslag van de verkiezingen van 2002, met de binnenkomst van de LPF met 26 zetels en het dramatische zetelverlies van VVD en PvdA, was groot en haalde zelfs de internationale pers. Dit alles werd echter overschaduwd door de nog dieper choquerende moordaanslag op Fortuyn nog geen twee weken daarvoor. Over de opkomst van Fortuyn, met in eerste instantie Leefbaar Nederland en later de LPF, is sindsdien veel geschreven. Het doel is hierbij veelal geweest om dit, in Nederland uitzonderlijke fenomeen, politiek en historisch te doorgronden.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]
  • PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
    PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a preprint version which may differ from the publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/120154 Please be advised that this information was generated on 2021-09-23 and may be subject to change. Constructing a socialist constituency. The social-democratic language of politics in the Netherlands, c. 1890-1950 Harm Kaal, Radboud University Nijmegen Introduction In 1894 the Dutch equivalent of the Sozialdemokratische Partei Deutschlands was founded: the Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). The party’s foundation resulted from a debate within the Dutch socialist movement about its political strategy. Where the movement’s first leader, Ferdinand Domela Nieuwenhuis, disappointed after a short spell as member of Parliament in the 1880s, embraced anarchism, the ‘parliamentary socialists’ argued that political action was necessary in order to better the cause of the working class, although they still acknowledged the necessity and inevitability of a revolution.1 The SDAP first participated in parliamentary elections in 1897 and managed to claim two seats: one for a rural district in the north of the Netherlands, the heartland of the early socialist movement, and one in the industrial city of Enschede in the east. The following elections the SDAP managed to expand its electorate, claiming 18 seats in the 1913 elections. The party had its strongest turnout in the urban districts in the west of the country. The introduction of general male suffrage did not bring the SDAP the huge victory it had hoped for; in 1918 the SDAP emerged as the second biggest party in Parliament after the Roman Catholic party, a status they managed to uphold up until 1952 when they surpassed the Roman Catholics for the first time.
    [Show full text]
  • Dutch Communism in Transition the CPN, the National-Front Strategy and the Political Reconstruction of the Netherlands (1944-1948)
    Dutch communism in transition The CPN, the national-front strategy and the political reconstruction of the Netherlands (1944-1948) Tijn Sinke Master Thesis RMA Modern History, Universiteit Utrecht Supervisor: prof. dr. Ido de Haan 14 June 2015 Table of contents Introduction 1 Chapter 1: Communism, anticommunism and popular fronts, 1917-1941 8 Chapter 2: The Second World War and the national-front strategy 22 Chapter 3: Chances and limitations of cooperation attempts 42 Chapter 4: The solidification of the Dutch Cold War 71 Conclusion 95 Bibliography Image on front page: CPN-optocht vanaf Waterlooplein. Wagenaar en de Groot afgebeeld op verkiezingsborden (26 June 1948), http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:30051000704897 Introduction “Ik had de handen vrij, er viel nog zo ontzaglijk veel te doen. Steeds weer herhaalde ik voor mezelf en anderen: Wij hebben een enorme goodwill gekweekt, een groot deel van het volk heeft vertrouwen in ons gekregen – we mogen straks bij de bevrijding niet falen. De mantel der verantwoordelijkheid, die ons straks bij de bevrijding om de schouders zou vallen, leek mij zwaarder te dragen dan alle gevaren van het verzet.”1 This quote by Antoon Koejemans, prominent member of the Communistische Partij Nederland (CPN) and chief editor of its newspaper De Waarheid, exemplifies the mindset of Dutch communists at the end of the Second World War. They felt that the war and the role of the communists in the resistance against the German occupier had changed everything. They were sure that the future lay in the hands of the left-wing, and they were eager to accept the responsibility for reconstructing the Netherlands and decisively transform the country along progressive lines.
    [Show full text]
  • Uva-DARE (Digital Academic Repository)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930) Brolsma, M. Publication date 2015 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Brolsma, M. (2015). ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de Europese beschaving (1914-1930). General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:30 Sep 2021 Epiloog. De humanitaire beweging in de jaren dertig Vanaf 1932 zou Dirk Costers naam voor altijd verbonden zijn met die van Eduard du Perron (1899- 1940), de man die in de eerste jaargang van het door hem en Menno ter Braak geredigeerde Forum (1932-1935) genadeloos met De Stem-redacteur afrekende.
    [Show full text]
  • Register Van S&D (1939-2020)
    Register S & D Vetgedrukte cijfers verwijzen naar het editienummer van deze jaargang. Aa, Paul van der — Samen uit de crisis! – ¡ (Zie ook: Van den — Naar een realistisch activeringsbeleid van Bergh, Jurjen; Biemans, Mirthe; Hormes, kwetsbare groepen – Erik; Murawski, Sara; Oosterwijk, Rinse & Andriessen, Iris Kooistra, Sybren) — Institutioneel racisme in Nederland – Bokhorst, Meike Asante Amma — Den Haag Zuidwest heeft een lange adem nodig — Luisteren – – ¡ Asscher, Lodewijk — Toezien op de menselijke maat in de publieke — Om de zekerheid van het bestaan – dienstverlening – Becker, Frans Boomsma, Daniël — ‘Opdat wij onder onze voeten houden de vaste — Dansen met de sociaal – democraten – ¡¡ grond van dat, wat blijft’. Wiardi Beckman als Bos, Maarten van den verzetsman – (Zie ook: Becker, Tamara) — ‘U woont hier en heeft dus het recht om er iets Becker, Tamara van te vinden’ – ¡ — ‘Opdat wij onder onze voeten houden de vaste Bots, Rob grond van dat, wat blijft’. Wiardi Beckman als — Zet de belangenorganisaties uit het waterschap verzetsman – (Zie ook: Becker, Frans) – ¡ (Zie ook: Tönissen, Chris) Beer, Paul de Bussemaker, Jet — ‘Borstlap’ is pas het begin – ¡ — Van technocratie naar beleid met een hart – ¡ — Van winst en consumptie naar publieke Cicchi, Lorenzo diensten – (Zie ook: Keune, Maarten) — Europese solidariteit in tijden van een pande- — Geloofwaardige post – coronapolitiek? – mie – ¡¡ (Zie ook: Genschel, Philipp; Heme- — Van crisisbeleid naar crisisbestendig beleid rijck, Anton & Nasr, Mohamed) –
    [Show full text]
  • Het Sociaal-Democratisch Programma. De Beginselprogramma's Van SDB, SDAP En PVDA 1878-1977
    Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977 Bart Tromp bron Bart Tromp, Het sociaal-democratisch programma. De beginselprogramma's van SDB, SDAP en PVDA 1878-1977. Bert Bakker, Amsterdam 2002 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/trom003soci01_01/colofon.php © 2018 dbnl / erven Bart Tromp 11 Woord vooraf Dit boek heeft een lange voorgeschiedenis. In oktober 1977 schreef ik voor de Haagse Post een uitvoerige beschouwing over het ontwerpbeginselprogramma van de Partij van de Arbeid, dat bij het verschijnen van het weekblad op het zestiende ‘kongres’ van deze partij zou worden vastgesteld. De bespreking viel nogal kritisch uit, zoals enkele opstellers mij tijdens dat congres in niet mis te verstane bewoordingen lieten weten. Een aantal jaren later vormde deze bespreking het uitgangspunt voor mijn bijdrage aan een uiteindelijk nooit verschenen boek over de beginselprogramma's van Nederlandse politieke partijen. Die bijdrage werd daarna in 1985 in een studie van de Wiardi Beckman Stichting gepubliceerd. Daarin had ik onder andere het programma van 1977 vergeleken met zijn voorgangers, een exercitie die eigenlijk uitnodigde tot een uitvoeriger onderzoek. Deze kreeg in de jaren daarna stukje bij beetje gestalte - er was altijd wel een project dat dringender om afronding vroeg. Ook tot eigen verbazing is het karwei uiteindelijk geklaard. In deze studie wordt de ideologische ontwikkeling van de sociaal-democratische stroming in Nederland in kaart gebracht door de analyse van de opeenvolgende beginselprogramma's van de Sociaal-Demokratische Bond, de Sociaal Demokratische Arbeiderspartij en de Partij van de Arbeid en van de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen.
    [Show full text]
  • Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands
    Contemporary European History (2020), 29, 139–154 doi:10.1017/S096077732000003X ARTICLE Willem Banning and the Reform of Socialism in the Netherlands Arie L. Molendijk University of Groningen, Faculty of Theology and Religious Studies, Oude Boteringestraat 38, Groningen, 9712GK, The Netherlands [email protected] Abstract In 1947 the liberal Protestant minister Willem Banning drafted a new programme for the Labour Party, in which the party dropped the Marxist view of history and class struggle. New Labour in the Netherlands was envisioned as a party that strove for a democratic and just society. Banning’s role in reforming the Labour Party was part of his broader project of breaking down structures of socio-political segregation that had existed since the end of the nineteenth century. Banning argued that the Labour Party had to abandon its atheist ideology to open up to Protestants and Catholics. This article will examine Banning’sviewsandideals and show how he contributed to the transformation of Labour into a social democratic party and seek answer to the question: how could a liberal Protestant minister become the main ideologue of the Labour Party? Introduction A touching photograph shows Willem Banning being decorated by Prime Minister Willem Drees on the occasion of his sixty-firth birthday in February 1953. The demeanour of the two social democrats displays a degree of ambiguity: they both seem to be fully enjoying this special moment, while at the same time being sceptical of such honours. In his words of gratitude Banning said that his resistance had been over- come by his friends’ insistence that he should accept the distinction.1 The Dutch Labour Party could not have been what it was in the 1950s without the decisive input of Drees and Banning.
    [Show full text]