TEATRO STABILE Dl PARMA COMPAGNIA GIORGIO BARBERIO CORSETTI TEATRI UNITI

GIGI DALL’AGLIO/GIORGIO BARBERIO CORSETTI/MARIO MARTONE

L'Histoire du Soldat Pier Paolo Pasolini, Sergio Citti, Giulio Paradisi

21, 22 EN 23 MAART 96 th e a te r L'HISTOIRE DU SOLDAT

regie/scenografie uitvoerend producent Gigi Dall'Aglio Teatro Stabile di Parma Giorgio Barberio Corsetti artistiek directeur Mario Martone Walter Le Moli m u z ie k algemeen directeur Allessandro Nidi Paola Donatï lic h t produktiesecretariaat Pasquale Mari Liliana Orsi k o s tu u m s produktie assistentie/coördinatie Elena Mannini Cinzia de Felice assistentie kostuums persverantwoordelijke Piero Risani Anna Cremonini Barbara Guarducci v id e o Fabio laquone p ro d u k tie Teatro Stabile di Parma Teatro Stabile dell'Umbria s p e l ism . Ninetto Davoli Compagnia Giorgio Barbario Corsetti (Rome) Gigi Dall'Aglio Teatri Uniti (Napels) en Lorenzo Alessandri, Maurizio Bizzi, Paolo Bocelli, Giorgio Car- coproduktie minati, Cristina Cattellani, Laura Cleri, Marcello Colasurdo, Gino Festival d'Avignon Curcione, Alessandro Lanza, Walter Leonardi, Mariella Lo Sardo, deS ingel Gaetano Mosca, Anna Romano, Nicoletta Toschi Emilia Romagna Teatro (Modena)

s p re e k ta a l m u s ic i Italiaans (met Nederlandse en Franse boventiteling) Gabriele Raspanti, viool Samuele Marlieri, klarinet Stefano Medioli, piano

met steun van de Vlaamse Regering podiumregie Ugo Vecchiato geluidsregie Daniele Incudine v id e o re g ie Frederico Del Prete électricien Fabrizio Giometti machinisten Maurizio Bellezza Salvatore Grandi accesoirist Filippo lezzi duur van de voorstelling k le e d s te rs deel 1: 1u05 Maria Salvitti pauze R ossana Tagliati deel 2: 1 u20 'Ik vormde een probleem waarvoor geen oplossing

w as.'

Oscar Wilde, De profundis

'Ik hou zo ontzettend, zo wanhopig veel van het leven dat het niet goed kan aflopen; ik heb het over de fysieke kanten van het leven, de zon, het gras, jeugd, en het is een verslaving die erger is dan cocaïne, het kost me niets en het bestaat in einde­ loze voorraad, zonder grenzen: ik verslind, ik ver­ slind... hoe dat moet aflopen weet ik niet...'

Pier Paolo Pasolini, Lettere II / . V * '

Pier Paolo Pasolini, 1969 / foto: Jerry Bauer gens t aoii in dood " heor i d, rd e e tiz re o e th e "g d o o d zijn Pasolini ft e e h m e h s n e lg o V m is tis c h e b o o d s c h a p p e n d ie v e rw ijz e n n a a r zijn d o o d . . d o o d zijn r a a n ­ n e e h ijz lc a rw e t v e m ie d zit vol n e re p v p u a e h o c s d o o b asolini's P t e a h d c tis lfs is e m z e rd e e w e b li, r d.Zi na,enj i vnPsln i i ­ riu F uit Pasolini van d n rie v d g u je een , a in a ig Z . rd e vre u e o n nt l t e alst ih l t hebben gema­ a m e g n e b b e h de te r, a k a e n le te s n ku zich t de lis ra rin o a a m w e e d s s a p en im l e e de ctu it u lle te n in trijd ie s z e d te in g it e lite itw u vita e ig p o h n a w t e m zich t a d n ve le een van H et w a s ve rle id e lijk , m a a r g e v a a rlijk , in P asolini's d o o d een een d o o d asolini's P in , rlijk a a v e g r a a g m in , n ro lijk k e e id b rle e d ve s n a e w k et . k H n e e w rp g o rin w e e g iv u h had de d o o d ze e d k e le m tu c fa vallen. De h o m o b e w e g in g ha d in éé n klap ee n m a rte la a r, r, a la rte a m n ee klap n éé in d ha g in g e w e b o m o h De vallen. iets w a a rva n P asolini ze lf zo u h e b b e n g e g ru w e ld . P ost ost P . ld e w ru g e g n e b b e h u zo lf ze asolini P n rva a a w iets n ee t to it u d o o d zijn na e id e ro g Pasolini zij, n va k o o er t a W zoek d gesabot d. rd e te o b a s e g rd e w k e o rz e d n o m ythe . In zijn d o o d le ke n p ro v o c a te u r en s la c h to ffe r, te r, ffe n e to h m c a la s s ica g lo en e z r u u rie te a te c s o y v m ro p een in n e ke g le a n o rs d o e o p d en s n e zijn m In . ythe m c ritic u s w ild e n u itsch a ke le n , m a a r s u g g e re e rt w e l d a t he t t he t a d l e w rt e re e g g u s r a a m , n le ke a itsch u n e t k ild e w s re u p s ritic c film De Italiano. litto e d un Pasolini: , a n a rd io G Tullio ekacht n tlane ablshmentdi abi e te ia b ra e d ie d ­ t n te e is m u h d r lis o b o d ta s e rd e e iz n a Italiaanse rg t o e e h g t, in lo n p m te o h c c n kra ee re n va lijk n e p o t ie n het p ro ce s. A a n le id in g w a s d e v o o rs te llin g va n de film van van film de n van va g g in n llin e te p rs ro o e o h v e g d e de s a vro m w r o g a in ja it ilie id d m r le e fa n b a A m s. te p asolini's ce e P ro s p n in va het tië t e a n a e c V o v d van a l a de tiv s fe film t he p O th e sis va n 'o n b e k e n d e n ' n ie t m e e r aan. r e e m t ie n ' n e d n e k e b n 'o n va sis e th de n n o o it g e v o n d e n en de v o lg e n d e p ro c e s s e n h ie ld e n de de n e ld ie h r­ n e e w s ' s n e e c ro tig p h e lic d p n e e d lg e o v 'm de De en . n n e e d tig n h o v lic e p g e it o d o e n m n e de d n e k e b n o van ces. Zijn e e rs te re c h te r v e ro o rd e e ld e hem , m a a r s p ra k o o k k o o k ra p s r ­ a n a va m a , e hem ig e d a ld d e ld e e rd , w o g e ro in g e ig v r d e te h rd c asolini's P re lfve n te ze e uit g rs e te én e r e e ld Zijn e e d rw ces. n e a v h uit alleen hij eten: t w a te d n e d u o h e lg o v m o o rd o p de c o n tro ve rsië le d ich te r-cin e a st. Hij h e e ft altijd altijd ft e e h Hij st. a Een e r-cin ). te 2 2 ich 9 d (°1 le rsië ve Pasolini tro n o c de Paolo p o rd Pier o o m van n ffe tro e g n a a s a w p ro stitu é va n ze ve n tie n b e k e n d e e n ke le u re n la te r de de r te la n re u le ke n e e d n e k e lijk b te te k n in tie m n rm o e ve v r ze t e he k k n a stia va w O in é Italië ld stitu ve ro rd p n e te w rla n ve e d n e le e e g p o r t a a d ja n re tig o in h tw g a a d n a V k komen verkende woestijn t s e o w e d n e k r e v n e m o lk o v n e e n e b Ik D AUTEUR U E T U A E geprofeteerd en uiteindelijk met maximale expressiviteit dagoog en volksopvoeder; hij wou geen invloed uitoefe­ v e rto o n d .” nen, maar bleef tot op het einde, toen hij besefte als En omgekeerd zou Pasolini's leven en betekenis als kun­ Cassandra te hebben gefaald, doceren. Tot het genante stenaar vanuit zijn dood moeten worden verklaard. De toe gooide hij zich persoonlijk in de strijd. Hij kwam op dood zou immers het summum van mythe en epiek zijn. televisie vertellen hoezeer hij televisie haatte. Hij maakte Zodra het leven voltooid is, krijgt het zin. Tot op dat de filmtrilogie (Decameron, Canterbury Tales, Duizend en moment heeft het geen betekenis. De gewelddadige één nacht) die als een soort cultuurporno overal hoge dood, het offer verheft de mens tot held. De dichter wordt recettes haalde, en zwoer die weer af. maar gehoord als hij dood is. Pas dan zou hij 'leesbaar', Hij wou begrepen worden en vreesde tegelijk dat ieder ontcijferbaar zijn. begrip van hem een vervalsing zou zijn. De media hadden Twintig jaar later is het ogenblik misschien gekomen om van hem een agressieve provocateur gemaakt. Als mens deze dood tot zijn ware dimensie terug te brengen. Als was hij zachtaardig, op het gelatene af. Hij was een Carte­ homoseksueel leefde Pasolini gevaarlijk, en hij wist het. siaans intellectueel, in zijn analyses altijd op zoek naar Elke avond zocht hij het gevaar op en stelde er zich verheldering, vereenvoudiging. Maar de synthese met de gelaten én geobsedeerd aan bloot. Hij droeg geen wa­ mythe, waarvan hij als volbloed romanticus de troebel­ pens. Voor zover we weten, was hij niet gewelddadig. Hij heid nodig had, weigerde hij te maken. is hoogstwaarschijnlijk vermoord door een jongen van Genadeloos voor zichzelf wou hij voor alles bewustheid. zeventien. Wellicht waren er meer daders. "Ik ben een volkomen verkende woestijn; ik ben niet te Pasolini bleef tot het einde plannen maken. Zo lagen er redden. Ik ben een en al bewustheid”, noteert hij al in 1947 zeshonderd bladzijden klaar voor een roman, 'Petrolio', in zijn dagboek. die pas in 1992 verscheen en die zopas, onder de titel, Pasolini was vooral schrijver. Hij had een filologische 'Olie' door Meulenhoff op de markt werd gebracht. opleiding genoten en had veel belangstelling voor dialec­ Pasolini wou ook nog een film maken over Sint-Paulus en ten. Hij debuteerde als dichter in het Friulaans. Hij werkte misschien ook nog eentje over Sokrates. Is dat iemand die hard - met zelfverzekerheid en de nodige flair voor zelfpro- zijn dood 'plant'? Laat ons op onze hoede blijven voor de motie - aan een lange mars door de literaire instellingen. romantic agony die rond zijn dood wordt geweven. Laat Als kunstenaar 'contamineerde' hij al heel vroeg verschil­ ons, los van de juridische problematiek, de levende Pas­ lende stijlen, mengde het 'hogere' met het 'lagere'. Zo olini (her)ontdekken: de elegische poeta civile van 'Le gebruikte hij in de jaren vijftig de terzine van Dante in de ceneri di Gramsci' (De as van Gramsci), de hartstochte­ verzen van 'Le ceneri di Gramsci'. In zijn films deed hij lijke intellectueel van de 'Scritti Corsari' en de 'Lettere hetzelfde. In 'La Ricotta' (1963), een film over een film, Luterane' en de begenadigde cineast van 'Theorema', die stileerde hij de kruisiging van Christus als een schilderij in 1968 door een katholieke filmjury werd bekroond én van de maniërist Pontorma, terwijl hij de arme drommel voor diezelfde film een proces wegens 'obsceniteit' kreeg. die Jezus speelt, tijdens de opnamen laat sterven aan een Pasolini was een nareist met een sterk besef van histori­ indigestie van ricotta-kaas. In wezen is Pasolini dus al sche individualiteit. Hij woonde heel zijn leven bij zijn postmodern, maar zijn pastiches zijn nooit vrijblijvend: ze moeder en werd elke morgen, na een nachtelijke stroop­ worden gedragen door vertrouwdheid met de oude, hu­ tocht, wakker in een bed in haar huis. De vader was een manistische referentiekaders en blijven authentiek in hun afwezige en gehate vreemdeling. Het gedroomde Oedi­ krachtige primiviteit. puscomplex dus. Daarenboven was hij een geboren pe­ De gelukkigste jaren van zijn leven bracht Pasolini in Friuli door, de streek van zijn moeder. Na de oorlog werd hij er lid van de com m unistische partij. Zijn politieke activiteiten waren een doorn in het oog van het establishment. Deze burger had zijn klasse verraden. Een stok om hem te slaan - een zedenschandaal - was gauw gevonden. Pasolini verloor zijn baan als leraar en werd uit de partij gezet. Op zijn manier zou hij nochtans de partij trouw blijven, ook al geloofde hij er op het einde niet meer in. In Friuli was hij intussen een melaatse geworden. In de ochtend van 28 januari 1950 vluchtte hij met zijn moeder "als in een roman" naar Rome. Zijn vader bleef achter. Deze verdrijving uit het paradijs moet worden gerelati­ veerd. Wellicht ging Pasolini ook met een gevoel van opluchting uit het te klein geworden Casarsa weg. In Rome waren de eerste jaren hard. Toch maakte hij langzaam maar zeker naam als dichter, schreef verhalen en twee spraakmakende romans. Van nu afzouden zelf- uitdrukking in de kunst en zelfverwezenlijking in het leven elkaar overlappen. Hij bevrijdde zich van zijn decadent estheticisme en toonde de mensen zoals ze waren, en liet ze spreken in hun eigen taal. In Friuli had hij de mythe van de authenticiteit geprojec­ teerd in de contadini, de boeren, nu deed hij hetzelfde met het subproletariaat uit de Romeinse Borgate, de bidonvil- le-voorsteden. Het jaar 1960 is voor Pasolini een sleuteljaar. Hij begon zelf film s te maken. In de jaren vijftig was hij als scenarist bij de film betrokken geraakt. Hij had goed om zich heen geke­ ken. De zelfbewuste, hardwerkende Pasolini was de juiste man op de juiste plaats, op het juiste moment. Hij zocht en vond een groter publiek, wou een directer contact met de werkelijkheid en trachtte die te reproduceren: de cinema di poesia was geboren, een eigenzinnige, zelfs amateuris­ tische manier van film maken. De jaren zestig waren ook de jaren van het tegen de stroom oproeien. Pasolini had zich al tegen het neorealis­ me gekeerd. Nu keerde hij zich tegen de avantgarde (Gruppo 63), door wie hij op zijn beurt werd afgedaan als een nostalgisch reactionair en moralist. Hij keerde zich in 1968 ook tegen de studentenbeweging: hij was van een de Italiaanse geschiedenis: hij incarneert de groeipijnen andere generatie, verafschuwde lang haar en slordige van het schiereiland dat van een agrarische natie veran­ kleren en zag in de protesterende studenten alleen de derde in een industriële macht. bourgeois in wording. Hij verdedigde de politie, "de zonen Wie vandaag Pasolini's laatste pamfletten leest, de 'Lette­ van de armen". re Luterane', in 1 975 verschenen op de voorpagina van de Tegen het einde van het decennium werd duidelijk dat Corriere della Sera, wordt getroffen door het rabiate ka­ Pasolini in een im passe was geraakt. Hij had gevochten en rakter van dit gedateerde en actuele rekwisitoor dat onder verloren. De tolerantie waarvoor hij had gestreden, was meer de televisie en de leerplicht wou afschaffen. Toen alleen subtiele repressie gebleken. De welvaart bracht deze eigenzinnige lamentatie, deze hysterische litanie op geen bevrijding maar gelijkschakeling en conformisme: 2 november 1975 abrupt ophield, werd ze door niemand een universele 'verburgerlijking' die de arme zijn waardig­ overgenomen. heid en identiteit ontnam. Een afgevlakte eenheidstaal, De leegte die Pasolini's woedende analyse heeft gelaten, gedicteerd door de televisie, verving de glorie van het is nog niet gevuld, tenzij door de vrijblijvende beschouwin­ eigen, expressieve dialect. gen van de beroepsintellectueel. Pasolini is Eco gewor­ Zijn religieuze kijk op de werkelijkheid was door de merci- den. Où sont les clercs d'antan? ficazione (de reductie van alles tot koopwaar) en het consumismo (het blinde, gulzige consumeren) achter­ Luc Devoldere haald en uitgehold. De sexuele tolerantie was een leugen, Uit: Standaard der Letteren, 2 november 1995 de vrije liefde werd een verplichting, de mythe van het koppel een terreur. Natuurlijk verraadt de homoseksueel Pasolini zichzelf in zijn analyse: de vrije liefde nam de mogelijkheidsvoor- waarde weg voor zijn eigen seksualiteitsbeleving. De jon­ gens die vroeger hun seksualiteit zelf ontdekten en elkaar opvoedden, waren niet meer 'beschikbaar'. Pasolini werd oud en ontmoette op straat alleen nog "stenen monumen­ ten". Lichtelijk hysterisch had hij het over de "antropologi­ sche mutatie" van een generatie, zelfs over een "genocide”. Soms vraag ik me af wat ervan Pasolini zou zijn geworden als hij die avond aan Stazione Termini niet die prostitué had opgepikt in zijn Alfa Romeo. Hij zou nu 73 jaar zijn. Wat zou hij van Berlusconi hebben gezegd die met zijn televi­ siestations Italië innam, en van Andreotti die nu eindelijk het proces heeft waar Pasolini in 1975 al om schreeuwde? Maar Pasolini behoort tot de geschiedenis. Hij belichaamt in zwart-wit de crisis van de naoorlogse cultuur alsook de vraag naar de plaats die de humanistisch-literair gevorm ­ de intellectueel (.geboren voor de oorlog) in die cultuur inneemt. Zijn leven loopt parallel m eteen sleutelperiode in Twee bescheiden voorstellen om de crim inaliteit in Italië uit te roeien

De verschillende gevallen van criminaliteit die op een is maar een middel) het tijdperk van de vroomheid afge­ apolitieke manier de kroniek van onze kranten vullen en sloten en dat van het hedonisme ingeleid. In deze tijd zijn aan ons geweten knagen, berusten niet op een toeval. Het de jongeren tegelijkertijd verwaand en gefrustreerd door gaat duidelijk om extreme voorbeelden van een wijd de domheid en ook door de onbereikbaarheid van de verspreide en diepgewortelde misdadige manier van zijn: modellen die hen door de school en de televisie worden een massafenomeen. voorgehouden. 2e zullen onophoudelijk proberen hetzij agressief tot het delinquente toe te zijn hetzij passief te Welke twee bescheiden voorstellen doe ik om de criminali­ vervallen in het ongeluk (waardoor ze niet minder schul­ teit te elimineren ? Het zijn twee swiftiaanse voorstellen, niet dig zijn)(...) zonder ironie geformuleerd.

1) Onmiddellijk de leerplicht voor de middelbare school Pier Paolo Pasolini afschaffen. Corriere della sera, 18 oktober 1975 2) Onmiddellijk televisie afschaffen.

De leerkrachten en het personeel van de televisie moeten niet per sé opgegeten worden, zoals Swift het zou sugge­ reren: zij kunnen eenvoudigweg terecht bij de werklozen­ steun. De verplichte middelbare school staat in voor een initiatie in het leven van de kleinburgerij: er worden nutteloze, domme, verkeerde, moralistische zaken aangeleerd, zelfs in de beste gevallen (...). Vermits vandaag in Italië de middelbare school functio­ neert zoals ik haar beschreven heb, is het beter haar af te schaffen in afwachting van betere tijden, van een andere ontwikkeling. (Dit is de kern van de zaak). Aan televisie wil ik geen verdere woorden verspillen: wat ik over de leerplicht in de middelbare school heb gezegd moet oneindig keren vermenigvuldigd worden, want het gaat niet over onderwijs, maar over 'voorbeelden', 'model­ len', die door de televisie zonder enige discussie worden voorgesteld. En als dàt de modellen zijn, hoe kan men dan beweren dat de jeugd, die het meest blootgesteld en onbeschermd is, geen misdadige neigingen gaat verto­ nen, of zelfs misdadig wordt? Televisie heeft praktisch (ze foto: Maurizio Buscarino sept 1969 r e b m te p e s 2 Pier Paolo Pasolini, T ra n s u m a n a r e o rganizzar rganizzar o e r a n a m u s n ra T Pasolini, Paolo Pier an o lvn want es eks op de wer d ld re e w e d p o s k ie n u iets t t. n u a p e w itg u it o leven, o n t s k on a ra e n g va g e o n e g er j e i de norzt neem i bang ik m e e n zit, r o n e d in je ijl rw te h e t vlie g tu ig n a a r ee n v e rre b e s te m m in g . Ik krijg niet niet krijg Ik . g in m m te s e b rre e v n ee r a a n od, G ig ijn M tu ... g lift vlie e d t r e o h o v t k n a d e b nu ij m je ls A i ui egen min dubbeli ge vihei lef . e fd slie id e vrijh e ig n lzin e b b u d ijn m n e g te t is ru d in t a d d ie ik jo u b etaalde, w as, ik herhaal het, de reis va n he t leven. leven. t he n va reis de het, herhaal ik as, w etaalde, b u ik jo ie d In d ie d ro o m van drie, v ie r ja a r ge le d en h e b ik iets b esloten esloten b iets ik b e h en d le ge r a r ja ie v drie, van m o ro d ie d In Bedanktvoor lf. D ri i e wide e ild w je die reis De lift." e bent) d r in o o v t rlijk k te n s a e d n e e e z m "B rlie je ve r a te a t w h ic ts z (ie e g je r e d n o z e op het ond e v tekken, n e k k rtre ve te d n to s t n u p t e h p o je En in d e rd a a d , je m e rk t het, je v e rb e te rt je al s c h e rtse n d , , d n rtse e h c s al je rt te e rb e v je het, t rk e m je , d a a rd e d in En j j egd, e blksemsnele gr ge lach, e ig p p ra g lle e n s m e s lik b je t en t e o m slo , " d r je je g k te n ze h a e c g "D a g ij m ttin e je k b de t e e h m k e h t e h r e k a w e b e d ijl rw te st avond, n ezo, n e sit a de n ht, ch na e d je. s o lo van b , n e stilte k re de p s in r , e v zzo ro e re A e w in s n , e d n lk o v te t ra n a te w is r, G ke ze is l e e v o Z en h e t is g e e n in g e b e e ld e N in e tto die d e z e w o o rd e n h e e ft ft e e h n e rd o o w e z e d die tto e in . N n e e k ld e ro e p b s e e g itg in u n e e g is t e h ; en id e h lijk e rk e w e weet eel di oom deel t vn e d van t k a a itm u l e e d m o ro d ie d t a d d e o g l e he t e e w Je j dusaangedurd e bott gev n me e m en n ve e g te bloot je rfd . u n d e e g n vrag a te a s iets u d t e h je b e h twas d ri a ht ee:e len n oom m o ro d n ij?" e m e r in o o v alleen is re en e d leven: jij het Betaal van ? reis e e de m s e a m w et je H m e e n Pa, é "H i opend: n e p lo tig s g n a n e eewde e mete nderik l emmete,halt rrig lsta a h , tje e m m te , je ils p u h m a ra rlijk e e d d in n k e p n o ee e t g e lf m a h je e g d o n w e het re h n c s va te g o o h r te mi le, njj ende j ht na; a rn te ch a ij m e d n re jij en leeg, ij m t s a a n overwe o aak oken hebben... n e k ro p s e g k a va zo e w r e v ro a a w kzati de at, n tok ale, z el te ze e d alleen, k rtro e v en auto, e d in t a z Ik Oh, m ijn lie ve Nino, h e rin n e r jij je d ie d ro o m ...... m o ro d ie d je jij r e n rin e h Nino, ve lie ijn m Oh, D ACT R U TE C A E Het was ongeveer in 1972. In die periode draaide ik een naar voren kwam zoals ik ben, Ninetto, in de replieken en paar reclam espots met Giulio Paradisi, die al een tijdje een in de situaties die ze uitdachten. film m e t m e w ild e m a ke n . Hij d a c h t aan ee n ve rh a a l w a a rin Voor Pier Paolo was het thema van de televisie en haar Ninetto werd ondergedompeld in een compleet ander invloed op de maatschappij zeer belangrijk. Televisie was milieu, een intellectueel milieu. Op een avond, aan tafel voor hem een van de oorzaken van de verloedering waar met Pier Paolo en Laura Betti, kwamen we toevallig op het hij getuige van was. Zij was het instrument waarmee men onderwerp terug en het was eigenlijk Laura die de idee van de mensen, vooral van de jongeren een reeks sol­ had om hetthem a van 'L'Histoire du soldat'van Stravinsky daatjes maakte allen aan elkaar gelijk. Televisie viel voor te hernemen. Ik begreep onmiddellijk dat Pier Paolo de hem samen met macht, zij was het belangrijkste instru­ suggestie had opgevangen en kort daarna zette hij zich ment van de macht. Op een bepaald moment had hij ook aan het werk met Paradisi en m et Sergio Citti. gedacht dat de Duivel uit 'L'Histoire' ook zou kunnen In die jaren-'L'Histoire' is geschreven tussen '72 en '74-75 geïnterpreteerd worden door één van de Machtigen van - heerste er een klimaat van algemene verontrusting: Pier toen, een belangrijk christendemocraat ... Paolo voelde aan dat de wereld onontkoombaar aan het Ik wou toen heel graag de film maken, maar het was niet veranderen was, dat de mensen veranderden, en dat mogelijk. Daarom bleef het script vele jaren in mijn lade. maakte hem bitter. Hij slaagde er niet meer in om, zelfs Mijn ontmoeting met het theater kwam vele jaren later, in niet bij jongeren, bij kinderen de onschuld, de directheid te 1985, precies met het Teatro Stabile van Parma waarmee vinden, waar hij zo van hield. Het was een angstige perio­ we 'Uccellacci e uccellini' produceerden. Mijn verliefdheid, de voor hem: ik herinner me dat we precies de avond voor passie, emotie voor het theater zijn daar geboren, zodat ik zijn dood in een restaurantje zaten te eten en hij zei mij: enkele jaren later nog met hen heb gewerkt in 'Francesco "Ninetto, alles is hier aan het mislukken. De wereld, de delle creature' (1991). mensen, de jongeren, ze zijn nu allemaal veranderd. Ik Precies tijdens de replieken van deze produktie heb ik hen heb niet meer de kracht en de moed om hen in het dit script laten lezen, niet zozeer om hen een echt voorstel aangezicht te kijken.” Hij heeft dit toen zo gezegd en hij zei te doen, maar om een suggestie, een mening, enkele het met gebogen hoofd, naar de grond kijkend ... richtlijnen te geven. Het resultaat is dat wij vandaag hier Ondanks deze beschouwingen die hem in de war brach­ zijn, op het theaterpodium om 'L'Histoire du soldat' te ten en angst aanjoegen, was Pier Paolo tevreden over wat re p e te re n . hij aan het doen was, hij was tevreden over de films en Deze tekst die op mijn lijf is geschreven, voor het theater tevreden vooral over zijn werk 'Petrolio', dat hij als het brengen is zeer emotioneel. Het doet mij terugkeren in belangrijkste werk van zijn leven beschouwde. jaren, in gedachten, in herinneringen. Het is alsof ik kijk Hij had ook een zeker succes geoogst, voornamelijk met naar mijn leven dat zich voor mijn ogen afspeelt, niet de 'Trilogia della vita', maar hij onderging dit rustig, zonder zozeer omwille van de leeftijd of de vervlogen tijd, maar zich teveel te laten beïnvloeden. om dat dit verhaal ook het verhaal van mijn leven is. Ninetto Tijdens de periode van het schrijven van 'L'Histoire du is zoals de soldaat van het verhaal, vrolijk en verstrooid, soldat' heb ik nooit met hen gesproken en ik wist niet goed die zich gemakkelijk laat beïnvloeden door corruptie, wat zij aan het bekokstoven waren. Ik heb het script vooral als die schuilgaat achter een façade van woorden gelezen wanneer het reeds af was. Ook al was het voor mij als 'evolutie' of 'vooruitgang'. Ik herontdek, tenslotte, een geschreven, mijn tussenkomst was niet nodig omdat Pier situatie die aan mijn lijf kleeft, die op maat voor mij ge­ Paolo, Citti en ook Paradisi mij zo goed kenden dat ik eruit maakt en gecreëerd is. Acteur van de eeuwige jeugd

Ik weet dat ook ik betrokken ben bij het systeem dat in Als Pasolini nog leefde, zou hij in Marokko wonen, ver van deze tekst wordt beschreven: ik ben toevallig en al spe­ het verfoeide Italië. Nino Davoli is daar heilig van overtuigd. lend met Pier Paolo begonnen en de wereld van het "Hij dacht er in de jaren zeventig al aan te emigreren", spektakel is in mijn leven gekomen met al zijn magische, herinnert hij zich. "In Italië kon Pasolini schrijven en regis­ verwarrende en gevaarlijke aspecten. Ik geloot echter dat seren, maar hij vond het een onmogelijk land om te leven. het meest fundamentele is hoe men zich binnenin voelt, Hij zag er duivelse krachten aan het werk. en binnenin mijzelf weet ik dat ik me niet fundamenteel De duivel is almachtig in een theatervoorstelling waarin laat beïnvloeden, dat ik binnenin steeds Ninetto blijf. Nino Davoli de hoofdrol speelt, te weten: de Italiaans- Frans-Belgische coproduktie 'L'Histoire du Soldat', die Ninetto Davoli deze zom er in Avignon in première ging. Pasolini leverde er het idee voor. Even voor zijn dood in 1975 voltooide hij ook een deel van de tekst. Hij liet zich daarin kennen als onheilsprofeet en doemdenker. "Het lichtvoetige en komische in deze parabel komt van de andere auteurs, Sergio Citti en Giulio Paradisi. De ernst en ideologische bemerkingen zijn van Pasolini", zegt Davoli. “Ze hebben de toon van de pessimistische boodschap die ik van hem opving, toen we enkele uren voor zijn dood in een restaurant zaten te eten. Het gaat bergaf, Ninetto, zei hij. De wereld en de jonge mensen vandaag zijn veranderd. Ik h e b d e k ra c h t no ch d e m o e d o m ze in d e o g e n te kijken." In 'L'Histoire du Soldat' wordt de ontwrichtende greep van de televisie op de Italiaanse samenleving uitvoerig gehe­ keld- Pasolini laat de duivel een pakt sluiten met een onschuldige boerenjongen, om hem tot anchorman van de om roep te promoveren. Het loopt slecht m et hem af: de jongen verliest zijn muzikale gave. De reis door Italië die de tekst beschrijft, is ontluisterend. Bij elke etappe wordt de wereld een stukje irreëler. Davoli dankt de góden dat 'L'Histoire du Soldat' in het buitenland werd voltooid. "Het lijkt alsof ik hier met Pier Paolo door de stad loop, op één van onze vele reizen," zegt hij bij de ochtendkoffie, de dag na de première. Die première ontgoochelde, maar werd door de overgevlogen Italiaanse pers luid toegejuicht. Het gesprek gaat over theater en film, maar vooral over de afwezige auteur, cineast en vriend. "Als ik op het podium sta, herken ik in mijn replieken zijn vader, beschermer en beschermeling: de buitenwereld stem", zegt Davoli. "Voortdurend moet ik hier denken aan zag hen in steeds andere rollen. In zijn beschrijving van onze trips naar Marokko, Jemen, Kenia of Roemenië, toen hun reis naar Stockholm in oktober 1975 omschrijft bio­ we op zoek gingen naar geschikte locaties om te filmen. graaf Barth David Schwartz (Pasolini Requiem, Meulen- Dan was ik niet de acteur, m aar een vriend die samen met hoff, 1992) Ninetto als een huisvader die later zijn aan­ Pasolini bezig was met cinema. Het draaien van de film, spraak op roem zou ontkennen: dat Pasolini van hem had dat was een ander verhaal. Dat was een vak. M aar op onze gehouden. Als acteur van de eeuwige jeugd wordt Nino zoektochten naar juiste sferen of naar acteurs maakten Davoli, intussen 47, ook opgevoerd in L'Histoire du Soldat. we plezier. In Jemen las Pier Paolo elke avond voor uit Regisseur Giorgio Barberio Corsetti beschrijft hem als '1001 nacht', dat hij wou verfilmen. We lachten om de een arlecchino:"Voor het Italiaanse publiek is hij een m ythi­ verhalen, omdat ze niet voor de oortjes van minderjarigen sche figuur die nooit verandert. Hij heeft zijn onschuld en bestemd waren. Al voorlezend testte Pasolini uit welke spontaniteit behouden." In het stuk speelt de acteur ook teksten hij de mooiste en de meest fascinerende vond." zichzelf: de Ninetto uit de vroege jaren zeventig, die al even Giovanni 'Ninetto' Davoli was veertien en een typische geproefd heeft van de roem en van alle kanten gesollici­ ragazzi uit de Romeinse sloppenwijken, waar Pasolini teerd wordt voor publicitaire spotjes op televisie. Pasolini graag rondslenterde, toen hij m et zijn broer mee ging naar moet dat met lede ogen hebben aangezien. de filmset van La Ricotta. Het jongetje met de krullen en de Sergio Citti wou Nino Davoli in een film laten spelen, waarin guitige ogen werd de vaste compaan van Pasolini. Later, hij compleet uit zijn vertrouwde omgeving werd gerukt en vanaf 'Uccellacci e Uccellini' (1968), ontpopte hij zich ook in een intellectueel milieu terechtkwam. Pasolini pikte daar tot zijn favoriete acteur. "Dat was een belangrijk mom ent in op in en leverde zijn deel van het scenario af. Het is nooit tot mijn leven", beseft Davoli. "Daarvoor was film voor mij een film gekomen, wegens tijd- en geldgebrek. De tekst Laurel en Hardy. Ik hield er niet van, het was een wereld die bleef twintig jaar in de schuif liggen. Tot Davoli hem boven­ mij niet toebehoorde. Pasolini maakte een acteur van me." haalde en presenteerde aan hetTeatro Stabile in Parma. Zijn screentest bestond uit een klein rolletje in 'II vangelo Enkele jaren daarvoor had hij in dat theater als Sint- secondo Matteo', waarin hij opdook als herdersknaap. In Franciscus gespeeld in 'Francesco delle creature'. "De latere films speelde hij een boodschapper of, zoals in geest daarvan was voor een stuk Pasoliniaans", zegt hij. Oedipo Re, de engel die Tiresias en de blinde Oedipus "In alle film -en theaterrollen die ik na 1975 speelde, zat wel begeleidt door de straten. Davoli's optreden moet voor iets dat aan hem herinnerde. Ik speelde in Miles Gloriosus, Pasolini een hoge symboolwaarde en een archetypische dat vertaald was door Pasolini, we brachten ook een geladenheid hebben gehad. "De pre-Griekse barbaarse toneelversie van 'Uccellacci e Uccellini'." Ninetto", zoals hij hem in een brief omschreef, vertegen­ Uitnodigen om bij de twintigste verjaardag van Pasolini's woordigde voor Pasolini het volkse, het ongerepte, de overlijden deel te nemen aan herdenkingen, hommages eeuwige jeugd. Ninetto stond voor "jongens die niet vol­ of colloquia, sloeg Davoli af. Op voorstellen om een biogra­ wassen werden, voor wie het leven spel en plezier is". fie te schrijven zei hij neen. Hij schudt zijn krullebol met In elk deel van de beroemde 'Trilogia della Vita' van overtuiging. "Het verhaal van een vriendschap behoort mij Pasolini kreeg Davoli telkens een hoofdrol. M aar zijn naam toe, dat geef ik niet prijs. Ik ga ook geen bloemetje bren­ duikt op ongeveer hetzelfde moment ook op in gekwelde gen op het kerkhof. Pasolini is dood, m aar hij is nog bij me." sonnetten, die de auteur aan hem opdroeg, nadat Ninetto Geert Van Der Speeten beslist had te trouwen. Minnaars, een zoon tegenover een Uit: Standaard der Letteren, 2 november 1995 DE REGISSEURS

Tijdens een repetitie heb ik Ninetto Davoli een pij zien brengen ? De tekst leek de mogelijkheid van 'verdeling' te aantrekken. Ninetto in een pij: een déjà-vu die ook Ninetto suggereren omdat het picareske aspect van het gegeven bewust heeft doen glimlachen. De geschiedenis, het ver­ de toeschouwer in contact brengt met drie geografisch haal, de uitgesproken onschuld, de affectieve en antropo­ specifieke delen van Italië waarvan de culturele complexi­ logische betekenis van die glimlach doorkruisten de her­ teit steeds door Pasolini werd aangeduid als een element innering van mijn leven in het theater. Het ging niet alleen van bijzondere rijkdom. Bovenop deze drie plaatsen ko­ om een beeld, maar om een overeenkomst, een gevoels­ men drie onderscheiden situaties waar verschillende stij­ geladenheid, vergelijkbaar met het gevoel van verbazing len van drie verschillende regisseurs (en hun kerngroep en verwondering dat mij trof bij de eerste visie van 'Uc- van acteurs) die verschillen in plaats, in historische tijd en cellacci uccellini'. Op één of andere m anier heeft dit gevoel in structuur kunnen brengen die overeenkomen met het zich ontwikkeld tot een bewustzijn. Vanaf onze eerste wezen van het verhaal. theaterversie van deze film tot aan de laatste, twintig jaar Het is het verhaal van een initiatie- en kennisparcours dat later, met dezelfde Ninetto, doorheen de aanhoudende door de verteltraditie en het pessimisme van de rede directe en indirecte citaten van Pasolini in mijn werk en in droevig eindigt en dat wij allen die zich geëngageerd dat van mijn ondertussen vertrouwde collega's. Toen hebben voor deze theatrale onderneming, opnieuw aan Ninetto, tijdens ons laatste gezamenlijke project, weerom het doormaken zijn, gewapend met het optimisme van de gekleed in de franciscanerpij van broeder Ginepro, ons wil. Omwille van het bijzondere karakter van dit project, tijdens de voorgenerale het onuitgegeven filmscript van voelen wij ons vertolkers van een initiatieritus voor de 'L'Histoire du soldat' liet lezen, voelden wij allen de behoef­ vruchtbaarheid (althans dat hopen we). Maar onze be­ te om een theatrale daad te stellen die onze jarenlange trokkenheid bij de verhoudingen, het complexe karakter ethische en culturele schuld aan Pasolini zou proberen te van de inhoud en de culturele controle die we onophoude­ vereffenen. In een Italië dat Pasolini reeds aangevallen en lijk en wederzijds moeten uitvoeren, hebben van deze geteisterd zag door een burgerij zonder cultuur of liefde, theatrale onderneming een authenthiek kennisproces ge­ en dat ook wij vandaag met lede ogen aanschouwen als maakt. Naast de rijkdom van de ontmoeting met Giorgio verzwakt in lichaam en geest, voelen wij ons verplicht en Mario die ik alleen via hun werk kende, maar die ik nu stelling te nemen tegenover de vervallen 'cultuur van tevens ken doorheen uitgesproken affiniteiten, naast de spektakel en televisie'. Wij bevinden ons in feite reeds oude band van achting voor Ninetto, naast de ondertus­ middenin het nivelleringsproces dat Pasolini in zijn profe­ sen diepgewortelde symbiose met de muziek van Sandro tische visie verschillende keren gevreesd en beschreven en de confrontatie met een uitgelezen ploeg technici, heeft. Dat proces wekt alleen maar misdadige gevoelens geloof ik dat het geheel van de acteurs het grootste die gevoed worden door niet te bevredigen gemeen­ accent verdient. De groep werd gevormd vanuit drie ker­ schappelijke behoeften. Konden wij een beter antwoord nen m et een andere regionale afkomst, een andere cultu­ geven dan medeplichtig te zijn aan een andere realiteit, rele geschiedenis en theatrale vorming. De collectieve en met een andere geschiedenis en andere culturele ant­ individuele inspanning die zij leveren om zich voortdurend woorden, om juist in het theater (de plaats tot verheffing te meten, te recycleren, de confrontatie aan te gaan, van de reële wereld) deze kostbare vondst tot leven te geven het ware engagement weer van deze produktie. Mario definieert hen met een mooi beeld: 'landschappen Het opzet van deze voorstelling is, net als het script, een in beweging'. beetje schematisch en naïef, gepassioneerd en spottend Wat de behandeling van het eerste deel betreft, de reis tot en een uiting van affectie en liefde voor Pasolini, zoals Pier aan Rome, ben ik vertrokken van ervaringen die reeds Paolo zelf zijn affectie voor Ninetto vorm gaf door middel werden ontwikkeld bij andere gelegenheden met mijn van dit stuk. Een manifest, direct en eenvoudig, over ons collega-acteurs van het theater van Parma. Ons referen­ Italië. tiekader werd uitdrukkelijk geciteerd en was dat van een jonge Pasolini die reeds schreef vanuit een "toekomstige Waarom drie regisseurs ? herinnering" of van een Pasolini inmiddels getekend door Ik geloof dat op dit ogenblik het theater, ons theater, nood een wanhopig geheugen en vol gratie die ons toeliet de heeft aan een collectief gebaar. De dichters bepalen zeer pagina's van de reis met een tedere en lichte aanraking te sterk ons werk, dat niet te vereenzelvigen is met een doorlopen. Het elegische gevoel dat deze momenten 'beroep' of met een 'regie'. Dit werk bevat een persoonlijke doordringt, is hetzelfde dat Pasolini herkent op de gezich­ en onomkeerbare beheersing van de scenische schrif­ ten van het volk van de Po-vlakte. Als ik dan al de acteurs tuur en tevens een onderzoek en een reflectie die zich zie die nu op de scene bewegen alsof ze werden geraakt ontplooien en ontwikkelen van de ene voorstelling naar de door één en hetzelfde licht, als ik denk dat ze binnen an d ere . weinige minuten allemaal op een andere plaats zullen zijn Deze compacte stijl heeft het af en toe nodig besmet te met dezelfde krachtinspanning om het waar en het hoe te worden, nieuw leven te worden ingeblazen, wanneer een begrijpen, dan geloof ik dat hun "begrijpen in beweging", goede gelegenheid zich voordoet. Zo is voor mij het tegelijk met de aanwezigheid van Ninetto, het hoogste werken met Stephane Braunschweig geweest, zo is nu eerbetoon kan zijn aan de inhoud van dit verhaal. Hetzelf­ ook dit project met Gigi en Mario, vrienden en metgezellen de voornemen heeft de hand van de auteur geleid, op het op onze reis. ogenblik van de schriftuur waarin het theater reeds in Dit is een politiek gebaar, een manifest, omdat het m oge­ potentie aanwezig was, vooraleer script te worden, voor­ lijk is met drie te werken, omdat het mogelijk is dermate aleer zij literatuur werd. verschillende gezelschappen en ervaringen samen te ’brengen, omdat wij willen spreken doorheen de wereld van Pasolini over onze moeilijke tijden. Gigi DaN'Aglio 27 ju n i 1995 Wanneer men het script nu leest, heeft men de indruk dat Ninetto een reis naar de toekomst maakt. Van het reeds besmette en corrupte Italië van de jaren '70 naar het Italië van vandaag, dement en ontregeld, ongelooflijk verward, een Babel van ontspoorde regels. Televisie is de mengmachine van dit vervelend en onbe­ grijpelijk geraas, waarin alles aan elkaar gelijk wordt. Pasolini is voor ons de Engel van de Geschiedenis. Helder en passioneel komt hij ons tegemoet vanuit zijn tijd. Hij wijst ons de ruïnes van een verloren wereld en de wortels van de vernieling aan. Het centrale gedeelte waarmee ik mij heb bezig gehou- den, heb ik behandeld als een groteske visie, een beetje Het lot heeft op een merkwaardige manier gewild dat na zoals in 'Petrolio' of in de hel van de 'Divina Mimesis'. te hebben gewerkt met Franco Citti aan een regie van De rijk en beroemd geworden Ninetto is alleen, de wijk 'Oedipus Rex' van Stravinsky, ik vandaag met Ninetto werd weggeveegd, zijn bizarre familie is verdwenen. Hij zit Davoli werk aan 'L'Histoire du soldat' dat door Stravinsky vast in de gesloten wereld van monitors en camera's, wordt geïnspireerd. De engelbewaarder van het geheim omgeven door fans, burgers-uitbuiters en suf geworden van deze oorzakelijkheid is duidelijk Pier Paolo Pasolini. mensen. Zelfs de wereld die hij verloren heeft, wordt door 'Oedipus Rex' ontstond op de ruïnes van Gibellina (waar de televisie gebruikt en als publiciteit uitgezonden. De een festival wordt georganiseerd ter herinnering aan de Duivel verdwijnt, m aar zijn functie blijft: het lichaam en de stad die door een aardbeving werd verwoest). Het werd werkelijkheid zijn aangetast door de virus van het beeld. beschouwd als een 'installatie', een rituele plaats waar de tragedie van Oedipus zich oneindig cyclisch herhaalde. Franco Citti, Oedipus in Pasolini's film, kon deze lotsbe­ Giorgio Barberio Corsetti 26 juni 1995 stemming ook fysisch incarneren, door steeds zijn eigen gezicht als het masker van dit personage te gebruiken. Hij was het die voorstelde om deze 'Histoire du soldat' als toneelstuk te realiseren. - De soldaat heet 'Ninetto' waar­ door aan het personage de naam en het gezicht van de acteur wordt gegeven. - Ninetto zou op een handige manier kunnen geprobeerd hebben met dit script een film te draaien. Hij heeft daarentegen bewust gekozen voor het theater. Deze keuze lijkt mij een liefdesdaad voor Pasolini, en tegelijkertijd een wijs gebaar, precies van een oude wijsheid, die 'weet', zonder enige uitleg, hoezeer het theater de dood overwint, de eigen dood en die van de dichter. Om al deze redenen ben ik gelukkig maar ook bezorgd om met Ninetto te werken. Zal ik dit aanbod kunnen respecteren, het van misbruik, van culturele ont­ eigening, van citaat-effecten kunnen vrijwaren? Het ant­ woord kan alleen gevonden worden in de band die ons gedurende deze maanden zal samen houden. Ik hoop inderdaad dat de ervaring 'samen' zal gebeuren. Analoge redenen maken het voor mij tot een echte uitno­ diging om samen met andere regisseurs aan één en dezelfde voorstelling te werken. Zij die iets van mijn werk kennen, weten dat ik graag met andere artiesten samen­ werk. De regie interesseert mij minder als uitvoering van een individueel ontwerp dan als alchimistische, waarom niet magische intrige van de geheime banden die ge­ smeed worden tussen de personen tijdens het werk. Ik ken Giorgio Barberio Corsetti al zeer lang, als jonge man worden uitgevoerd, tot de oude landelijke traditie behoren was hij een meester voor mij, ondanks het geringe leef­ zoals de 'rekratskia', de jammerklachten van de Russi­ tijdsverschil. Wij hebben verschillende wegen gevolgd en sche vrouwen die Stravinsky heeft bestudeerd toen hij zijn h e t is m o o i o m e lk a a r nu te o n tm o e te n o m een deel van de kamertoneel creëerde.) weg samen af te leggen. Wat betreft televisie, of beter de zeer extreme kritiek Gigi DalI'Aglio ken ik amper, maar zijn regie van vanuit dit stuk op televisie, hoop ik niet opnieuw beledigd 'L'istruttoria' van Peter Weiss heeft een grote indruk bij mij te worden wegens mijn beslissing om deel te nemen aan nagelaten en ik hou van de grote collectieve spanning van de regie van deze tekst, zoals het geval was toen ik in Italië zijn groep, leder van ons heeft een kern van trouwe in een collectieve kortfilm een hoofd van de regering die acteurs meegebracht: we zullen allen samenwerken en eigenaar is van drie televisiestations als absurd aange­ zonder twijfel iets van onze zekerheden prijs moeten klaagd heb. Pasolini, laten we het nogmaals zeggen, is geven om open te staan voor de uitwisseling. We zullen een profeet van ons land geweest, en zijn radicale stand­ ons op ongekend terrein begeven en tegelijk op vele punten hebben een schandaal veroorzaakt dat klaarblij­ mogelijkheden stoten. kelijk nodig was om zo goed de hedendaagse Italiaanse Nogmaals zal ik mijn stad ontmoeten, die de laatste jaren toestand te kunnen begrijpen. reeds sterk aanwezig was in mijn werk. Het deel van Ideologische doornen ontbreken zeker niet in 'L'Histoire 'L'Histoire du soldat' dat mij toebehoort is inderdaad het du sol dat', maar men m oet zich prikken wil men de bloem laatste. Het speelt zich af in een droomwereld, een toneel- van zijn lichtheid kunnen plukken. Doorheen deze licht­ podium en tegelijkertijd een 'vuil pleintje' te Napels. Paso­ heid, in de lijst van het verhaal, dwingen Pasolini, Citti en lini sprak over Napels als een van de laatste reddings­ Paradisi ons om te spreken over een tragedie - die van een plaatsen: redding van de identiteit van een 'stam' waar het gehypnotiseerd en telegeleid volk-die we misschien nooit 'lichaam' nog in leven is, tegen de nivellering van een meer opnieuw tragisch kunnen voorstellen, omdat we moderne door het 'beeld' versufte maatschappij. Zoveel zozeer langzaam aan het wegzinken zijn. jaren na zijn intuïtief aanvoelen, levert Napels nog steeds Mario Martone dit gevecht, ook al wordt de cirkel rond deze 'stam' als 27 mei 1995 maar kleiner. Inmiddels weten wij het (eerst wist Pasolini het en ik als Napolitaan weet het zeer goed): de stad van de redding is alleen maar een droom. Maar eigenaardig genoeg kunnen wij deze plaats nog dromen binnen de realiteit, en misschien juist daarom kan deze droom red­ ding brengen. We moeten hem nu nog als dusdanig proberen te dromen (en de doden komen de levenden ter hulp, juist in de dromen ...), ook al is het niet mogelijk en niet rechtvaardig om de ogen te sluiten voor het leed van deze stad. Dromen, verbeelden, wensen, creëren zijn werkwoorden die te Napels voor een 'politieke' daad staan. (Wat Napels betreft, moet gezegd worden dat de 'a fron- na'-gezangen die tijdens het Napolitaanse deel zullen DE VOORSTELLING

DEEL 1 (regie DalI'Aglio)

Vanuit het Noorden. De reis. Bovenal ben jij zeer mooi, en je moet dit zijn. Misschien ... Maar hoe het onuitdrukbare uitdrukken ? Bestaan er niet in de conventionele betekenis. Je kan zelfs een beetje misschien woorden om het verband tussen die vlaggen tenger en zielig van gestalte zijn, je kan reeds in je gelaats­ en het katholicisme van de inwoners van San Giovanni uit trekken een teken zien datje met de jaren onvermijdelijk te drukken, of tussen de kleur van die berookte muren en een masker zal bezorgen. Maar je ogen moeten zwart zijn de haarwortels van een jongeling van Runcis ? ... Noch­ en schitteren, je mond een beetje dik, je gezicht voldoen­ tans bestaat er een verband, en het is ... de Liefde. de regelmatig, je haar kort in de nek en achter de oren, terwijl ik geen enkele moeite heb om je een grote kuif toe U dine 1948 Pier Paolo Pasolini, ibidem te staan, groot, hoog, krijgshaftig en misschien ook een beetje overdreven en grappig op het voorhoofd. Het zou me niet slecht bevallen als je ook een beetje sportief was, (...) De hoer is een koningin, haar troon en datje dus smalle heupen en stevige benen hebt (datje een ruïne, haar land een stuk lievelingssport voetbal zou zijn, zodat we samen een strontig weiland, haar scepter partijtje konden spelen). een roodgelakt handtasje: (...) (...) Dus, zo a ls ik jo u h e b g e k o z e n , h e b jij m ij g e k o z e n (...). Maar in de afval van de wereld, groeit Pier Paolo Pasolini, Lettere luterane een nieuwe wereld: nieuwe wetten worden geboren 6 maart 1975 waar geen wet meer is; er komt een nieuwe eer waar eer oneer is ... (...) De ontdekking van Emilia heeft me zodanig doordron­ Er groeit een macht, een adel, gen dat het me natuurlijk zou geleken hebben om er woest, op de hopen krotten, uitdrukking aan te geven als in een verschrikkelijk scherp­ op de onbegrensde plaatsen waar je denkt zinnige droom; ik had er een gelijkwaardige soort stijl voor. dat de stad ophoudt, en waar ze integendeel Wie inderdaad de stinkende hennepvlakte, zonder één terug begint, vijandig, herbegint boom, rond Ferrara bekijkt, of beter nog die vlakte met haar duizenden keren opnieuw, met bruggen ergerlijke vruchtbaarheid (...), kan niet anders dan daarin en labyrinten, werven en groeven de bijzondere sensualiteit van haar bewoners herkennen. achter stormen van wolkenkrabbers, Conventionele dingen, zoals de etruskische of gallische die volledige horizonten bedekken. (...) suggesties in hun gezichten, of de pascoliaanse ruwheid die verwijst naar de aarde zowel als naar die gezichten, Pier Paolo Pasolini, La religione del mio tempo 1 955-59 worden bezield door de snelle trein en de levendige dage­ raad; ze omstrengelen mekaar in een nieuw ritme (...) p a u z e Pier Paolo Pasolini, ibidem 6 januari 146 D E E L 2

Eerste bedrijf (regie Corsetti) Rome. Televisie.

(...) Het was echt niet moeilijk voor mij om te merken dat in werkelijkheid al die mensen, op hun levensweg als bediende, zelfstandige, arbeider, politieke parasiet, kleine intellectueel, dat zij in werkelijkheid als gekken achter een vlag liepen te hollen. Door middeleeuwse straatjes, of door de grote bureaucratische straten, liberty, of, tenslotte, door de nieuwe residentiële of volkse wijken, lieten ze zich in hun opwinding niet-zoals scheen - meeslepen door het orgasme van het verkeer of van hun plichten: ze liepen maar achter die vlag aan. In werkelijkheid ging het om een vod, die in de wind wapperde en zich stompzinnig oprol­ de. Maar zoals bij alle vlag gen, was er in het midden een weliswaar verkleurd symbool getekend. Ik keek nog eens en het duurde niet lang of ik bemerkte dat dat symbool uit niets anders bestond dan een stuk stront.

Pier Paolo Pasolini, Divina Mimesis 1965

(...) Tussen 1961 en 1975iser iets fundamenteels veran­ derd: er is een volkenmoord gebeurd. Een bevolking werd cultureel uitgeroeid. En het gaat juist om één van die culturele volkenmoorden die aan de fysische volken­ moorden van Hitler voorafgegaan zijn. Als ik een lange reis had gemaakt en na enkele jaren was teruggekeerd, zou ik rondgelopen hebben in de "grootse volkse metro­ pool" en de indruk gehad hebben dat al zijn inwoners uit de straten en pleinen gedeporteerd, uitgeroeid, vervan­ gen waren door verbleekte, wrede, ongelukkige fantas- m en. (...)

Pier Paolo Pasolini, Lettere luterane Il mio Accattone in TV dopo il genocidio (...) Als men vandaag de dag ook door de straten van de steden van het Westen wandelt, - maar ik wil vooral over Italië spreken - is men getroffen door de uniformiteit van de massa: ook hier ziet men geen enkel substantieel verschil meer tussen de voorbijgangers (voornamelijk jongeren) in hun manier van kleden, lopen, ernstig zijn, glimlachen, gesticuleren, in feite in de manier van gedra­ gen. En men kan dus zeggen (...) dat de tekens van de fysisch-mimische taal geen varianten meer heeft, dat het perfekt identiek is bij iedereen. (...) Het eerste oordeel van een dergelijke fysisch-mimische taal is inderdaad: "De Macht heeft gewild dat wij allen gelijk zijn”. (...)

Pier Paolo Pasolini, Scritti Corsari

Tweede bedrijf (regie Martone) Napels. De droom.

Tegenwoordig is de realiteit overal problematisch. In alle sociale en individuele realiteiten, die we rondom ons zien, valt op dat het centrale moment terug te vinden is in een conflict tussen een oude situatie en een nieuwe, tussen behoudsgezindheid en revolutie, enz., enz. In Napels is dit conflict echter afwezig, of van buitenaf opgedrongen. De meerderheid van de Napolitaanse bevolking leeft, buiten al die conflicten, in een soort van prehistorisch limbus waar zij zichzelf bewaart, waarschijnlijk tot zij uitgeput of uitgestorven zal zijn. Het lijkt mij dat de Napolitanen een beetje zijn zoals de stam van Bea, in Soedanees Afrika, die besloten heeft om de geschiedenis te weigeren. Deze weigering van de geschiedenis door de Napolitanen maakt dat zij een realiteit in zuivere vorm, een ontologi­ sche realiteit zijn.

Pier Paolo Pasolini Interview uit 1972 in Cinemasessanta, 87/88 (...) De voorstelling van Eros, gezien in een menselijke omgeving nauwelijks overtroffen door de geschiedenis, maar nog fysisch aanwezig (te Napels, in het Midden­ oosten) was iets dat mij persoonlijk als auteur en mens fascineerde. Nu is alles verwoest. (...) De ineenstorting van het heden impliceert ook de ineen­ storting van het verleden. Het leven is een hoop betekenis­ loze en ironische ruïnes.

Pier Paolo Pasolini, Lettere luterane Abiura dalla Trilogia della vita "knack" © DOETIETS VOORDE Gemeentekrediet Nationale Loterij -KUNST- Agfa <£> DeMorgen deSingel wordt betoelaagd door de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van de Provincie Antwerpen