ISSN 0117-4428

Tatlong Buwanang Lathalain ng Extension Services, Cavite State University, Indang, Cavite

TOMO XVII BILANG 3 HULYO - SETYEMBRE 2019 Produkto ng CvSU at Indang, binisita sa Agri-Eco Tourism Park Kasabay ng .pagpapasinaya sa Agri-Eco Tourism Park, binisita ng mga panauhing kasama sa pagdiriwang ng R&E Week 2019 ang pangunahing gusali kung saan naka-display ang iba’t ibang produkto ng CvSU at ng bayan ng Indang. Ilan sa mga produktong makikita ay ang mga sumusunod: kapeng Aguinaldo Blend; asukal mula sa kaong; kaong suka; honey mula sa stingless bees at ibang produkto mula sa honey; processed fruit juices; smoked-boneless bangus; Spanish style bangus; at marami pang iba. Samantala, hinabing tela, kaong Ang display ng mga produkto ng Indang sa Agri-Eco Tourism Park suka, cacao by-products, kalamay buna, kamatsileng tinapay, bukayo, at mga prutas at gulay naman ang ilan sa mga produkto ng Indang. Bukod sa mga produkto, marami ring bagong atraksyon ang matatagpuan sa nasabing park. Ang Agri-Eco Tourism Park ay nabuo sa pagtutulungan ng mga sumusunod na kolehiyo at opisina ng Unibersidad: College of Education; College of Mga Nilalaman Agriculture, Food, Environment and Natural Resources; College of Sundan sa p. 2 DA IV-A, CvSU, nagtulungan sa pagkakapehan ...... 2

ARDANS mobile app, pumasa sa mga R&E Week Trade Fair and Exhibit, isinagawa ...... 3

eksperto ng CvSU-Naic SAC-Imus, kumonsulta sa ES . . . . 3

Nakakuha ng pasadong 4.29 CAS, CCAT, wagi sa Extension na marka ang ARDANS mobile In-House Review 2019 ...... 4 application sa pagsusuri ng siyam SOA, inilunsad sa CvSU ...... 5 na gurong eksperto mula sa CvSU-Naic, nagsagawa ng pagsasanay sa fishery products ...... 6 CvSU-Naic Department of 3rd quarter na pulong ng mga EC, Information Technology (DIT). ginanap ...... 6

Sa isinagawang pre-testing Unang Naic Agri Trade Fair and Exhibit, idinaos ...... 6 sa nasabing teknolohiya noong CF4RM, bumisita sa CvSU-TDF . . . 7 Setyembre 3, “Sang-ayon” ang SPRINT, nagsagawa ng pagsasanay lumabas na sagot sa mga sa Magallanes ...... 7

Mga guro mula sa CvSU Naic DIT na lumahok sa pre- pahayag sa talatanungang binuo CAS, Cherry Mobile, namahagi ng testing ng ARDANS mobile app gamit pang-eskwela ...... 8 ng DIT na nangangahulugang maaari itong ipagamit o ibahagi bahagi ng proyektong Salin Impormasyon at Ersando, dumalo sa 3rd quarter CSO meeting ng DSWD ...... 8 sa ilang kagawaran sa nasabing Kaalaman sa Teknolohiya ng Kompyuter ES, nagsagawa ng monitoring at munisipalidad. (SIKTeK) sa ilalim ng Batangan 2.0 na ebalwasyon ...... 9

programang pang-ekstensyon ng Naic campus. Ang ARDANS: Mobile Pagtatayo ng FITS Center sa Gen. Trias, inilahad ...... 9 Application for Disaster Layunin ng proyektong maghatid ng ES, patuloy sa mga pagsasanay . . . 10 Preparedness in Naic, Cavite” ay mga teknolohiyang maaaring Sundan sa p. 7

HULYO - SETYEMBRE 2019 2 MGA BALITA DA IV-A at CvSU, nagtulungan sa pagkakapehan Nakipag-ugnayan sa CvSU Extension Services isinagawa sa Rizal, Batangas at Laguna mula Agosto 7 ang Department of Agriculture - CALABARZON (DA IV-A) hanggang 23. upang magsagawa ng pagsasanay sa produksyon at Ilan sa mga paksa na tinalakay ay ang mga teknolohiya sa pagkakapehan. sumusunod: kabuuang kaalaman sa industriya at produksyon Inimbitahang tagapagsalita si G. Rodrigo H. Diloy, ng kape; rehabilitasyon at pagpapabata ng kape; puno ng Farmers Training Center and Technology pagpapanatili ng magandang pamumunga; at pamamaraan Demonstration Farm (FTC-TDF), sa mga pagsasanay na upang maiwasan at mapuksa ang peste sa puno. Nagkaroon din ng benchmarking sa iba’t ibang sakahan tulad ng coffee plantation sa Brgy. Galalan, Pangil, Laguna at Mendoza’s Farm sa Brgy. Kayrilaw, Nasugbu, Batangas. Dumalo sa pagsasanay ang iba’t ibang organisasyon ng mga magsasaka, kababaihan, samahan ng mga senior citizen at nagmamay-ari ng pribadong sakahan. Kabilang sa kanila ang 37 na tagapakinig mula Brgy. Kutyo, Tanay, Rizal, 69 mula sa Brgy. Kayrilaw, Nasugbu, Batangas, 43 mula Pangil, Laguna, 40 mula Brgy. Alitagtag Taal, Batangas at 38 mula Brgy. Aga, San Jose, Batangas. Ang nasabing programa ay naging posible sa pangunguna ni Gng. Janice B. Fajardo, High Value Crops Development Program (HVCDP) staff mula Si G. Diloy habang tinuturuan ang mga kalahok sa DA IV-A. (PGCDucusin)

Produkto ng CvSU at Indang... mula sa p. 1

Economics, Management and Development Studies; College of Veterinary Medicine and Biomedical Sciences; Office of Business Affairs; Extension Services; Research Center; National Coffee Research, Development and Extension Center; Sugar Palm Research, Information and Trade Center; at Hostel Tropicana. Si Dr. Camilo A. Polinga, bise presidente para sa mga gawaing pang-akademiko, ang tumatayong chairperson ng nabanggit na proyekto. (BSAmparo)

Si Dr. Ruel Mojica at mga bisita habang naglilibot sa Agri-Eco Tourism Park (itaas) at mga bisita habang tumitingin sa mga naka-display na produkto (ibaba)

Ang display ng mga produkto ng CvSU sa Agri-Eco Tourism Park 3 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA R&E Week Trade Fair and Exhibit, isinagawa Isinagawa ang Trade Fair and Exhibit noong Setyembre 19 bilang bahagi ng pagdiriwang ng Research and Extension Week 2019. Nagwagi bilang Best Booth sa kategoryang pang-FITS centers ang FITS-Office of the Provincial Agriculturist-Cavite habang Best Booth naman sa kategoryang pangkolehiyo at kampus ang College of Agriculture, Food, Environment and Natural Resources. Pinangunahan nina Dr. Noel Catibog, OIC ng Technology Transfer and Promotion Division ng PCAARRD, Dr. Camilo A. Polinga at Dr. Ruel M. Mojica, mga bise-presidente, at Hon. Irene Bencito, kinatawan ni Gob. Juanito Victor C. Remulla, Jr., Ang FITS-OPA Cavite (kaliwa) at CAFENR (kanan) bilang mga ang pagbubukas ng nasabing eksibit. Best Booth sa eksibit Nilahukan ang gawain ng mga Farmers’ Cavite City at Naic, sabon mula sa dragonfruit, at iba pa. Bukod Information & Technology Services (FITS) Center sa mga nabanggit, lumahok din ang ibang yunit ng Unibersidad sa Cavite at mga kampus at kolehiyo ng CvSU na gaya ng Sugar Palm Research, Information and Trade (SPRINT) nagpakita ng mga teknolohiya at produkto tulad ng Center, National Coffee Research, Development and Extension mga sariwang gulay mula sa sakahan ng mga Center (NRDEC), at Gender and Development – Persons with Magsasaka Syentista, mga isdang prinoseso ng Disability (GAD- PWD). (LCMatel)

SAC-Imus, kumonsulta sa ES Sumadya sa opisina ng ng demo farm sa Amadeo, Sa nasabing konsultasyon, nabanggit ni G. Extension Services (ES) ang Cavite noong Hulyo 22. Kasama Tabon na kailangan rin nila ng tulong sa kinatawan ng Caritas Diocese rin sa itatayong demo farm ang pagsasagawa ng mga pagsasanay sa of Imus Foundation, Inc. - isang nursery bank kung saan pangkabuhayan (livelihood) at seguridad sa Social Action Commission ipakikita ang iba’t ibang modyul pagkain (food security). (SAC) sa pangunguna ni G. na maaaring matutunan ng Kaugnay ito ng kasalukuyang programang Jerel Tabon upang humingi ng komunidad at maaari nilang Sustaining Empowered and Resilient Communities tulong-teknikal para sa pagtatayo iangkop sa kanilang lugar. through Holistic Development (Searchdev) ng Caritas Diocese of Imus Foundation, Inc. - Social Action Commission at ng Catholic Bishops’ Conference of the Philippines - National Secretariat for Social Action sa limang piling komunidad sa Cavite na kinabibilangan ng Brgy. 10-B sa Cavite City, Bgy. San Rafael 3 sa Noveleta, Bgy B. Pulido sa GMA, Bgy San Jose sa Tagaytay City, at Bgy. Bucana sa Ternate.

Isinasaayos na ng ES ang iskedyul upang mabisita ang pagtatayuan ng demo farm at inihahanda na ang isang Memorandum of Understanding (MOU) para sa posibleng ugnayan Si G. Tabon habang kumokonsulta sa ES staff ng dalawang ahensya. (JFErsando) 4 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

CAS at CCAT, wagi sa Extension In-House Review 2019

Itinanghal na Best Extension isinasagawa bilang karagdagang Paper ang proyektong paraan upang masuri ang “Community Adoption and mga programa/proyektong Strengthening of the CvSU Bee pangkomunidad ng mga kolehiyo Program” nina Gng. Michele T. at kampus ng Unibersidad. Bono at G. Dickson N. Dimero ng Layunin din ng gawaing ito na College of Arts and Sciences bigyan ng pagkilala at parangal habang nakamit naman ni ang mga natatanging programa, Laarnie R. Manuel ng CCAT proyekto at maging mga gawaing Campus ang Best Extension pang-ekstensyon. Poster para sa proyektong Nagsilbing tagasuri ng mga “Community Impact Creation: proyekto sina Dr. Nelia C. Evidences from Gabay Cresino, dating direktor ng Pangkabuhayan Skills and Gender and Development ng Training Program”. CvSU, Prof. Juniel G. Lucidos, Ginanap ang in-house direktor ng Extension ng review ng Extension Services Romblon State University, at Si Dr. Novicio, mga extension coordinator at mga tagasuri sa Extension In-House Review 2019 noong Setyembre 18 bilang Gng. Antonieta J. Arceo, puno ng bahagi ng pagdiriwang ng Information Services Division ng Siyam na natapos na programa at Research and Extension Week Agricultural Training Institute proyektong pang-ekstensyon ang inilahad at ito 2019. Ang review ay taunang Central Office. ay ang sumusunod:

Titulo ng Proyekto Pangalan ng Tagapaglahad Community Impact Creation: Evidences from Gabay Laarnie R. Manuel Pangkabuhayan Skills and Training Program Rosario CCAT Campus

Establishment of Coconut Seedling Nursery at CvSU and Need- Hosea dL. Matel Based Scholarship Program for Children of Coconut Farmers Research Center

Seminar-Training on Meat Processing: Pork and Chicken Ham Ma. Cecile N. Basa Making College of Agriculture, Food, Environment and Natural Resources (CAFENR)

Technical Empowerment of Riverside Multi-Purpose Cooperative on Aitee Janelle R. Reterta Micro-Scale Processing of Surplus Sugarcane into High-Value By- College of Agriculture, Food, Environment and Products Natural Resources (CAFENR)

Phonological Awareness Program for Early Grade Students Maria Leonora D. Guerrero Ma. Lourdes D. Guerrero Naic Campus

Bidbid Longganisa and Milkfish Spread Food Technology Rhonalyn C. Papa Naic Campus

Information and Computer Technology (ICT) Transfer of Mr. Paw: An Sherrlyn M. Rasdas Interactive Android Application for Pawikan Hatchery and Naic Campus Conservation

Community Adoption and Strengthening of the CvSU Bee Program Michele T. Bono College of Arts and Sciences (CAS) Sundan sa p. 5 HULYO - SETYEMBRE 2019 5 MGA BALITA

(ESP) ng DA-ATI kasama ang Batangas State University SOA, inilunsad sa CvSU (BaTSU) - Lobo, University of Rizal System (URS) - Inilunsad sa Cavite State University (CvSU) ang Tanay, Laguna State Polytechnic University (LSPU) - School-on-the-Air o SOA on Livestock na may temang Siniloan, National Polytechnic University (NPU) – Mulanay, “ATIng Eskwelahan: Hayop na Pangkabuhayan” noong at Southern Luzon State University (SLSU). Agosto 19 sa SM Rolle Hall sa Indang. Samantala, ang programa noong Agosto 19 ay Sa pakikipagtulungan ng Department of Agriulture – dinaluhan ng 139 na estudyante ng Animal Science, mga Agricultural Training Institute (DA-ATI) Region IV-A sa mga guro mula sa College of Agriculture, Food, Environment unibersidad, layunin ng SOA na isagawa ang pag-aaral sa and Natural Resources (CAFENR), at mga tauhan ng pamamagitan ng radyo upang maabot ang mga magsasaka Extension Services (ES) na sina Gng. Lorna C. Matel at G. at mangingisda sa CALABARZON. Bahagi rin ng programa Joselito Ersando sa pangunguna nina Dr. Analita dM. ang paggamit ng Youtube Channel upang ibahagi ang Magsino, dekana ng CAFENR, at Dr. Lilibeth P. Novicio, tamang paraan ng produksyon at mga teknolohiya sa pag- direktor ng ES. Isinagawa din ang pre-test sa mga mag- aalaga ng hayop. Nakatakdang ipalabas ang programa aaral na lumahok sa pangunguna ni Dr. Rolando V. mula Setyembre hanggang Nobyembre 2019. Maningas, Information Officer III ng DA-ATI IV-A. Isa ang CvSU sa mga Extension Service Provider (LCMatel)

Sina Dr. Novicio at Dr. Magsino kasama ang mga dumalo sa paglulunsad ng SOA

CAS at CCAT, wagi sa Extension... mula sa p. 4 Samantala, ibinahagi rin ang ulat ng mga sumusunod na proyektong patuloy na isinasagawa ng mga kolehiyo at kampus:

TITULO NG PROYEKTO PANGALAN NG TAGAPAGLAHAD Statistical Tools for Action Researches of Teachers: Let’s START! Andrew J. Siducon College of Arts and Sciences MSMEs Manufacturing Productivity Extension Program Dina P. Bawag College of Engineering and Information Technology ICT Capability Enhancement Training (Level 1) Aries M. Gelera Rosario CCAT Campus Psychological Wellness Program (PWP) Christine Marie P. Bayhon Silang Campus Best of PinyaBuhay for 4KTM Business and Entrepreneurial Skills and Zarah Jane R. Centeno Training 4KTM (Kasaysayan, Kultura, Kabukiran, Kainan) Silang Campus REACH Project Brylle D. Samson Silang Campus Ang Kabataan ay Kayamanan Dapat Turuan Maria Criselda M. Vertudez Silang Campus Edukasyon, Kalusugan at Gabay Pangkabuhayan Para sa Syudad ng Diwata R. Parong Imus Imus Campus Iba na ang Handa (I.N.A.H) An Inclusive Community Based Disaster Susan G. Tan Risk Reduction Management Extension Project College of Criminal Justice (KBArandia) 6 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

CvSU-Naic, nagsagawa ng pagsasanay sa fishery products Nagsagawa ang Cavite State fish longganisa. Ibinahagi nina Prof. University (CvSU) - Naic ng pagsasanay Elsa B. Omipon at Prof. Armina B. tungkol sa paggawa ng mga Pugay, mga gurong eksperto sa produktong mula sa isda noong pagpoproseso ng isda mula sa Fisheries Setyembre 17. Katuwang ang and Marine Science Department (FMSD), Department of Agriculture (DA) - Naic ang mga kaalaman at kasanayan sa bilang sponsor, tinuruan ang 24 na pagpoproseso ng mga nasabing produkto. kalahok mula sa iba’t ibang Bukod sa pagtalakay, nagsagawa rin ng organisasyon ng mga mangingisda at aktwal na pagsasanay upang kanilang mga asawa kung paano maranasan ng mga kalahok ang Ang mga kalahok sa lecture at hands-on gumawa ng spicy dilis, fish lumpia at magproseso ng isda. (SMRasdas) training 3rd quarter na pulong ng mga EC, ginanap Ginanap ang ikatlong kwarter koordineytor para sa mga programa M. Mojica (ES); Gng. Charlotte B. na pulong ng Extension Services ng Extension; at ang matagumpay Carandang (CEIT); Gng. Mary Joyce E. (ES) kasama ang extension na Research and Extension Exhibit Talamante at G. Andrew J. Siducon coordinators mula sa iba’t ibang na idinaos kabahagi ang mga (CAS); Gng. Evelyn P. Grueso (CED); Dr. kampus at kolehiyo ng Unibersidad Farmers’ Information and Susan G. Tan (CCJ); Gng. Cecille N. noong Hulyo 30. Technology Services (FITS) Center Basa (CAFENR); G. Emmanuel Mago Sa nasabing pulong na mula sa iba’t ibang bayan ng Cavite, (CVMBS); G. Victor Piores (CSPEAR); G. pinangunahan ni Gng. Lorna C. at mga kampus, kolehiyo at yunit ng Sunny Ferrera (CON); Gng. Sherrlyn Matel, inilahad ang mga pagsasanay Unibersidad. Rasdas (Naic); Gng. Estelita Villa na kailangan para sa mga susunod Nagmungkahi rin ang mga (Gen.Trias); G. Ron Fortuna (Carmona); na programa ng ahensya kabilang kalahok kung paanong higit na Gng. Pamela Busog (Trece); Bb. Emeriza ang: Impact Assessment para sa mapaghuhusay ang mga serbisyong Caparaz (Cavite City); Gng. Janice programang nais bigyan ng ibinibigay sa mga Kabitenyo. Nealega (Bacoor); Gng. Aries Gelera ebalwasyon; ang nakaraang Kabilang sa mga dumalo sa pulong (Rosario); Gng. Cherub Encabo at Gng. Extension In-House Review; mga ang mga sumusunod: Gng. Ann Sapao (Imus); at Bb. Antonette Jean kaukulang ulat at proyekto ng mga Bernadette S. Amparo at Bb. Julita L. Magcamit (NCRDEC). (PGCDucusin) Unang Naic Agri Trade Fair and Exhibit, idinaos Idinaos ang unang Agri Trade Fair pagdiriwang, nagbigay ng mensahe pagkakataon upang maipakita rin ang and Exhibit sa Naic, Cavite sa sina Engr. Elma T. Valenzuela, mga produkto ng mga magsasaka at ng pangunguna ng Farmers’ Information and MAO at FITS Manager ng Naic, komunidad, magkaroon ng negosasyon Technology Services (FITS) Center at at Hon. Maximo F. Dagasdas, sa pagbibilihan, at makilala ang iba pang Municipal Agriculturist Office (MAO) mula puno ng Sangguniang Bayan mga processor. Setyembre 23 hanggang 24. Sa Committee on Agriculture and Ilan sa mga eksibitor ay ang San programang ginanap sa unang araw ng Fisheries. Samantala, sa Isidro Labrador Farmers Multi-Purpose mensahe ng panauhin na si Cooperative, Cavite State University-Naic, Gng. Lorna C. Matel, Deputy Samahan ng Industriya ng Paggugulay Consortium Director ng (SIPAG) –Naic, Magsasaka sa Bayan ng STAARRDEC at Techno Gabay Naic (MAGSABAYAN) Federation, Women Program (TGP) Focal Person- Integrated Business Entreprenuer Association Cavite, binigyang importansya (WIBEA), Bantay Dagat-Naic, at Palangue niya ang trade fair bilang isang Agrarian Reform Cooperative (PARC). paraan ng pagpapalaganap ng Dumalo din sa programa ang mga mga impormasyon at teknolohiya sa puno ng mga departamento at mga agrikultura, kapaligiran at iba pa. konsehal ng bayan ng Naic. Pagbubukas ng1st Naic Agri Trade Fair and Exhibit Dagdag pa niya, ito ay (ETValenzuela at LCMatel) 7 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

CF4RM, bumisita sa CvSU-TDF Bumisita ang Centro Filipino for Returning Migrants (CF4RM) sa Cavite State University Technology Demonstration Farm (CvSU-TDF) noong Hulyo 8 sa pangunguna ni Gng. Paulita Marina Astillero, officer-in-charge. Layunin ng kanilang pagbisita na mapag-aralan ang mga teknolohiyang isinasagawa sa TDF na maaari ring mapakinabangan sa kanilang lugar. Nagkaroon ng maikling pagpupulong ang grupo kasama sina Dr. Lilibeth P. Novicio, direktor ng Extension Services (ES) Center; Gng. Lorna. C. Matel, puno ng Techno Transfer; G. Joselito F. Ersando, puno ng Community Engagement & External Relations; at Gng. Bernadette S. Amparo, puno ng Training & Courseware. Si Dr. Novicio at grupo ng CF4RM na dumalo sa pulong Kasama sa pinag-usapan ang pagbibigay ng ES ng konsultasyong teknikal at pagtulong sa produksyon at Ang CF4RM ay kinilala rin na learning site for integrated pagpoproseso ng gulay sa kanilang lugar sa farming ng Department of Agriculture ̶ Agricultural Training Dasmariñas. Institute (DA-ATI) IV-A. (LCMatel) SPRINT, nagsagawa ng pagsasanay sa Magallanes

Nagsagawa ang Sugar Palm and Natural Resources Office Kabulusan sa Magallanes na isinagawa ng Research, Information and Trade (PENRO) ng Cavite na mga kalahok. (JLBHerrera). (SPRINT) Center ng pagsasanay nagtataguyod ng maayos at tungkol sa kaong sa munisipyo ng mahusay na pamamahala ng Magallanes, Cavite noong Hunyo 15. kapaligiran at likas na yaman. Pinamagatang “Kaong and its Uses”, Tinalakay ni G. Daeniel ang pagsasanay ay dinaluhan ng 67 Zarene P. Mojica, research katao mula sa Glory Philippines, assistant ng SPRINT, ang kumpanyang nakabase sa kahalagahan ng kaong at iba’t Philippines Economic Zone Authority ibang gamit nito. Nagkaroon din (PEZA), Rosario, Cavite na ng aktwal na pagtatanim ng 200 gumagawa ng currency handling puno ng kaong sa Brgy. Si G. Mojica habang ipinapaliwanag ang mga gamit ng machines, at Provincial Environment kaong

ARDANS mobile app... mula sa p. 1 mapakinabangan ng mga ahensya tungo sa higit na ikauunlad ng komunidad. Sa oras na maging ganap na handa na ang ARDANS mobile app, idudulog na maipagamit ito sa Department of Interior and Local Government (DILG) at Bureau of Fire Protection (BFP) ng Naic upang makatulong sa kahandaan ng mga mamamayan sa bagyo, lindol at iba pang sakuna. Mga guro mula sa CvSU Naic DIT na lumahok sa pre-testing ng ARDANS (SMRasdas) 8 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

CAS at Cherry Mobile, namahagi ng gamit pang-eskwela Namigay ng mga gamit pang- kasama ang mga tagapamahala ng Peñaflor-Anacay, operations manager, eskwela ang College of Arts and ekstensyon na sina Gng. Mary Joyce at Bb. Rednaxela Calderon, program Sciences (CAS) kasama ang E. Talamante, G. Andrew J. Siducon, officer. Kosmos Technomobile Inc. (Cherry at Gng. Merlie S. Nahilat, ang nasabing Naging tampok din sa programa Mobile) sa pamamagitan ng kanilang gawain. Dumalo rin bilang katuwang ang pagbisita ng alkalde ng bayan ng Maynard S. Ngu (MSN) Foundation ang mga kinatawan ng apat na Mendez na si Atty. Fredderick A. Vida sa Mendez noong Setyembre 10. departamento ng kolehiyo, kabilang habang malaki naman ang pasasalamat Biological Sciences, Languages Umabot sa 250 mag-aaral ang mga taga-CvSU kina Gng. Dalisay A. and Mass Communication, Physical mula sa Asis Elementary School Cubillo at Dr. Connie P. Dela Cruz, mga Sciences Social Sciences and (AES) at 224 mula sa Mendez , at punong-guro ng AES at MCS. Humanities Central School (MCS) ang nabigyan . Kinagiliwan din ang presentasyon ng ng bag, notebook at ballpen sa Malugod din ang naging mga mag-aaral na nagpamalas ng isinagawang programa. pagtanggap ng mga nabanggit na kanilang mga talento sa pagsayaw, pag Foundation Pinangunahan ni Dr. Bettina paaralan sa MSN na -awit at pagtugtog ng instrumento. pinamamahalaan nina Gng. Regine (AGBDesingaño) Joyce P. Ilagan, dekana ng CAS,

Mga guro ng CAS kasama ang mga kinatawan ng MSN Mga mag-aaral na tumanggap ng mga gamit

Ersando, dumalo sa 3rd quarter CSO meeting ng DSWD Bilang isa sa mga paaralang (SLSU), Laguna State Polytechnic Bukod sa CvSU, dumalo rin sa kasapi ng Civil Society Organization University (LSPU), Malayan Colleges, pulong ang iba pang kasapi gaya ng (CSO), dumalo si G. Joselito F. FAITH Colleges, IHelp-Rizal, PACAII- mga organisasyong panrelihiyon, Ersando, puno ng Community and Dasmariñas, CBAP-Bacoor, Bethsaida- institusyong pang-akademya, non- External Relations Division ng Quezon at BBE Dasalaka, hinggil sa government organizations (NGOs) at Extension Services (ES), sa ikatlong kanilang isinasagawang tulong at mga pribadong samahan. (JFErsando) kwarter na pulong sa pangunguna ng programa sa mga Department of Social Welfare and kasapi ng 4Ps sa Development (DSWD) na ginanap sa Gabay at Kaagapay University of Perpetual Help - Molino program nito. Campus noong Agosto 22. Nagkaroon din ng Iniulat ni Gng. Joan O. Cuya worksyap at ng DSWD ang kasalukuyang estado presentasyon ng ng implementasyon ng Pantawid awtput hinggil sa Pamilyang Pilipino Program (4Ps) iba pang tulong na para sa ikalawa at ikatlong kwarter. maaaring ibigay ng Nag-ulat din ang iba’t ibang CSO mga CSO sa mga gaya ng Southern Luzon State University kasapi ng 4Ps. Si Gng. Joan Cuya ng DSWD at mga kalahok sa pulong 9 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

ES, nagsagawa ng monitoring at ebalwasyon Nagsagawa ng monitoring at kanilang bukid bagkus ay ginagamit sa uling na galing sa Andok’s Chicken ebalwasyon ng mga proyektong paggawa ng banana chips. upang walang amoy ang kanyang pang-ekstensyon ang opisina ng Nakapagluluto na siya ng 10 kilo o higit kulungan. Ayon sa kanya, ang mga Extension Services (ES) sa pangunguna pa bawat linggo depende sa order ng durog na durog na mga uling ay ni Dr. Lilibeth P. Novicio, direktor ng namimili. nagagamit pa niyang pataba sa gulayan ES kasama sina Bb. Julita M. Mojica, Binisita rin nila ang dalawang at iba pang halaman. Bb. Antonette Jean L. Magcamit at magsasaka sa Tanza, Cavite na Dalawang taniman ng kape naman G. Rodrigo H. Diloy. Binisita nila dumalo sa seminar tungkol sa ang binisita nila sa General Mariano ang mga adopter ng mga teknolohiya produksyon ng organikong baboy Alvarez (GMA), Cavite. Una ay ang na itinuturo ng ES. noong 2018 sa pangunguna ng CvSU- Kanlungan ER-MA Ministry sa Brgy. Isa sa kanila si Gng. Presila ES at FITS Tanza. Pinapakain ni Gng. Kaimisas at taniman ni Gng. Merly Hernandez ng Pantihan II, Tina Arahan ng Brgy. Punta II ng mga Bendo sa Cabulusan. Layunin ng Maragondon, Cavite na nagsanay sobrang gulay at darak na mula sa pagbisita na malaman ang kalagayan sa pagpoproseso ng saging sa palay na inani sa kanilang bukid ang ng panamin na kape (seedlings) na pagtutulungan ng CvSU-ES at FITS mga alaga niyang native na baboy. ibinigay ng National Coffee Research, Maragondon noong Abril 4. Ang Development and Extension Center saging na saba na isa sa mga (NCRDEC). Ipinakita ni Gng. Bendo pangunahing sangkap sa paggawa kung paano niya nilalagyan ng bunot ng ng banana chips ay produkto sa niyog ang bawat puno ng kape upang kanilang bukid. Hindi na niya dinadala mapanatili ang tubig at huwag sa palengke ang saba mula sa magkaroon ng soil erosion. (JMMojica)

Si Gng. Tina Arahan ng Brgy. Punta II Tanza, Cavite

Samantala, pinapakain naman ni G. Nelson Morres (Brgy. Paradahan) ng kangkong at mga gulay mula sa palengke ang mga alaga niyang native Si Gng. Hernandez at ang kanyang banana na baboy. Ginagamit din niya bilang Puno ng kape sa taniman ni Gng. Bendo sa Brgy. chips higaan ng kanyang mga alaga ang Cabulusan na ginagamitan ng bunot ng niyog Pagtatayo ng FITS Center sa Gen. Trias, inilahad

Inilahad ni Gng. Lorna C. Matel Department of Agriculture - Agricultural Manager at Gng. Neri Marquez, City kay Mayor Antonio A. Ferrer noong Training Institute (DA-ATI) IV-A Agriculturist ng bayang nabanggit. Agosto 13 ang pagtatayo ng kaagapay ang CvSU bilang partner (LCMatel) Farmers’ Information and Technology agency kasama ang Office of the (FITS) Center sa Gen. Trias, Cavite . Provincial Government – Cavite. Si Isa sa bahagi ng Techno Gabay Gng. Matel ang kinikilalang Techno Program (TGP) ang FITS Center na Gabay Program focal person sa nagsisilbing one-stop-information-shop probinsya ng Cavite. (OSIS) kung saan matatagpuan ang Sa pakikipag-usap na isinagawa mga makabagong kaalaman tungkol ay naging positibo si Mayor Ferrer sa sa agrikultura para sa mga magsasaka, pagtatayo ng FITS center sa kanilang mangingisda, out-of-school youth lugar. Inaasahang mabubuksan ito (OSY), mag-aaral, negosyante at bago matapos ang taon. Sina Gng. Matel, Gng. Marquez, Gng. mga interesadong mamamayan. Kasama sa paglalahad sina Bb. Paglinawan at Mayor Ferrer sa ginanap na FITS Ang TGP ay isang gawain ng Edith Pagkalinawan - FITS OPA Establishment Orientation sa Gen. Trias HULYO - SETYEMBRE 2019 10 MGA BALITA

ES, patuloy sa mga pagsasanay

Patuloy na nagsasagawa ng iba’t ibang pagsasanay ipaabot ang kanilang pagtulong sa komunidad sa ang Extension Services katuwang ang mga Farmers’ pamamagitan ng kanilang karunungan. Information and Technology Services (FITS) Center at Upang maisakatuparan ang naturang layunin, 22 na mga tagapagsanay sa iba’t ibang larangan mula sa pagsasanay sa iba’t ibang munisipalidad at siyudad sa Unibersidad. Layunin ng pagkakaisang ito ang ibaba sa Cavite ang naisagawa sa nagdaang tatlong buwan. komunidad ang mga kaalaman at teknolohiya upang Umabot sa 822 ang nakiisa at dumalo sa naturang mga makatulong base sa kanilang pangangailangan. May mga pagsasanay na mula sa iba’t ibang organisasyon. Ang dalubhasang bukas-kamay na naging kaagapay ng mga ito ay ang sumusunod: unibersidad upang magturo ng kanilang mga kasanayan at

Lugar ng Bilang ng Yunit na Titulo ng Pagsasanay Petsa Tagapagsanay Pagsasanay Nagsanay Namahala Produksyon ng Gulay Hulyo 04 San Francisco II, Dr. Arnulfo C. Pascual 31 CvSU-ES at Dasmariñas Retired CvSU Professor FITS Dasmariñas

Integrated Diversified Hulyo 17 FITS OPA, Trece Prof. Michelle M. Razo 31 CvSU-ES at Organic Farming System Martirez City Farm Operation Manager/ FITS OPA Farm School Director/ OAP, Sanctuario Nature Farm

Farm Tourism Hulyo 17 International House I Gng. Josephine Costales 35 CvSU-ES at CvSU, Indang SciCAT

Pamamahala ng Sakahan Hulyo 18 International House I Gng. Gigi Morris 31 CvSU-ES at CvSU, Indang SciCAT

Bookeeping Hulyo 19 International House I Prof. Ma. Isolde R. 30 CvSU-ES at CvSU, Indang Sustrina SciCAT Faculty, CEMDS Prof. Dolores L. Aguilar Faculty, CEMDS Solid Waste Management Hulyo 20 International House I Prof. Noel A. Sedigo 35 CvSU-ES at CvSU, Indang Administrator, T3 SciCAT Faculty, CAFENR

Prof. Edgardo Gonzales Faculty, CAFENR Organikong Pag-aalaga ng Hulyo 24 Magallanes Gng. Agripina R. Ochoa 44 CvSU-ES at Baboy Magsasaka Siyentista, FITS FITS Magdalena, Laguna Magallanes

Gng. Marjo P. Mojica Agricultural Technician, Office of the Provincial Veterinarian Pagbuo ng Kapaki-pakinabang Hulyo 30 CvSU, Indang G. Kenneth E. Yaya 37 CvSU-ES na Information, Education Manager/ Graphic Artist and Communication (IEC) KAI Creative Studio print materials Sundan sa p. 11 11 HULYO - SETYEMBRE 2019 MGA BALITA

ES, patuloy sa mga ... mula sa p. 10 Lugar ng Bilang ng Yunit na Titulo ng Pagsasanay Petsa Tagapagsanay Pagsasanay Nagsanay Namahala Pagbuo ng Kapaki-pakinabang Hulyo 31 CvSU, Indang G. Kenneth E. Yaya 26 CvSU-ES na Information, Education Manager/ Graphic Artist and Communication (IEC) KAI Creative Studio video materials Pagsasanay sa Hulyo 31 Panungyan, Gng. Elvira B. Perlado 20 CvSU-ES at Pagpoproseso ng Prutas Mendez Home Management FITS Mendez Technician, CvSU Pagsasanay sa Pag-aalaga Agosto 6 Agro-Eco Tourism Prof. Dickson N. Dimero 26 CvSU-ES, ng Lukot “BEEyond the Conference Room Faculty, CAS-DBS CAS HIVE: Introduction to at FITS Beekeeping” Prof. Michelle T. Bono Alfonso Faculty, CAS- DBS Pagsasanay sa Pag-aalaga Agosto 7 Agro-Eco Tourism Prof. Dickson N. Dimero 30 CvSU-ES, ng Lukot “BEEyond the Conference Room Faculty, CAS-DBS CAS HIVE: Introduction to at FITS Beekeeping” Prof. Michelle T. Bono Alfonso Faculty, CAS- DBS Pagsasanay sa Agosto 6 Gen. Emilio Dr. Mariedel L. Autriz 30 CvSU-ES at Pamamahala ng Babuyan Aguinaldo (Bailen) Faculty Researcher FITS Bailen Pagsasanay sa Aquaponics Agosto 14 Bacoor City Engr. Eligio Borres, Jr. 65 CvSU-ES at Faculty, CEIT FITS Bacoor Pagsasanay sa Produksyon Agosto 22 Farmers and Dr. Arnulfo C. Pascual 36 CvSU-ES at ng Pinya Fishermen Hall, Retired CvSU Professor FITS OPA OPA, Trece Martirez City Pagsasanay sa Produksyon Agosto 27 Maragondon G. Geronimo E. Labao 19 CvSU-ES at at Pagpoproseso ng Kabute Mushroom Consultant, FITS GMA, Cavite Maragondon Pagsasanay sa Setyembre Gen. Emilio G. Rodrigo H. Diloy 35 CvSU-ES at Pagpaparami ng Halaman 11 Aguinaldo (Bailen) Agriculturist II, CvSU FITS Bailen Pagsasanay sa Produksyon Setyembre Langkaan, G. Geronimo E. Labao 37 CvSU-ES at ng Kabute 12 Dasmariñas City Mushroom Consultant, FITS GMA, Cavite Dasmariñas Seminar sa Food Safety Setyembre Basement Function Prof. Ruel P. Mojica 51 OVPEBA at and Sanitation 20 Hall, International Faculty, CED, CvSU CvSU-ES House 1 CvSU, Indang Prof. Ivan Derek Wycoco Faculty, CON, CvSU Prof. Noel A. Sedigo Administrator, T3 Faculty, CAFENR Pagsasanay sa Setyembre Food Processing Gng. Elvira B. Perlado 38 CvSU-ES at Pagpoproseso ng 25 Center, CvSU, Home Management mga FITS Dehydrated Fruits Indang Technician, CvSU Center Pagsasanay sa SNAP Setyembre Agri-Eco Tourism Engr. Eligio Borres, Jr. 38 CvSU-ES at Hydroponics 26 Park, Training Hall, Faculty, CEIT FITS OPA CvSU, Indang Oryentasyon/Seminar para Setyembre SM Rolle Hall, Prof. Ruel P. Mojica 157 OVPEBA at sa mga Magulang at 30 CvSU Indang Faculty,CED,CvSU CvSU-ES Guardians ng CvSU Dormitory Occupants Prof. Ariel Rivera Faculty, CAS, CvSU Naging posible ang bawat pagsasanay sa tulong-tulong na pagkilos ng mga tauhan ng ES, iba’t ibang departamento ng unibersidad at mga FITS Center. (RAAstudillo) Sundan sa p. 12 HULYO - SETYEMBRE 2019 12 MGA BALITA

ES, patuloy sa mga ... mula sa p. 11

Tagapamahalang Patnugot Lady Aileen A. Orsal

Katulong na Patnugot Melinda B. Eugenio

Mga Kontribyutor Lorna C. Matel Khay B. Arandia Julita M. Mojica Sherrlyn M. Rasdas Razelle A. Astudillo Paula Gie C. Ducusin Bernadette S. Amparo Joselito F. Ersando Elma T. Valenzuela Jhon Laurence B. Herrera Armi Grace B. Desingaño

Mga Editoryal Konsultant Dr. Ma. Fatima I. Cruzada Dr. Ruel M. Mojica Dr. Hernando D. Robles

Opisinang Pang- editoryal Knowledge Management Center 5th Flr. Ladislao Diwa Library and Museum Bldg. Cavite State University Indang, Cavite Ilang mga pagsasanay na isinagawa ng ES Telepono  (046) 4150212