OMSLAGARTIKEL OMSLAGARTIKEL s e i v d a
a d v i e s Haagse landbouwkennis ebt langzaam weg
De landbouw mag zich op een behoorlijke politieke belangstelling ver- heugen. Iedereen lijkt er wel een mening over te hebben. Maar hoe is het werkelijk gesteld met de kennis van de landbouw bij onze Tweede Kamerleden en wat betekent dit voor de keuzes die gemaakt worden in het landbouwbeleid? V-focus vroeg (oud-)bestuurders en (oud-)politici wat ze van de Haagse landbouwkennis vinden, nu, tien jaar geleden en twintig jaar geleden. Daaruit blijkt dat de Haagse landbouwkennis lang- Frank de Vries zaamaan wegebt.
ot voor enkele decennia kende gekozen om haar vrouw-zijn, sterke persoon gepast om oud-collega’s en jongeren nu de iedereen in zijn directe omge lijkheid, strategische visie en met het gegeven maat te nemen.” Meijer weet wel dat met de ving, familie of kennissenkring dat ze zich, aldus partijgenoten, snel dossiers sterke afname van het aantal agrariërs er wel een boer. Dat is sterk ver eigen kan maken. Met het vertrek van een minder politieke interesse is voor landbouw T anderd anno 2013: tegenwoor minister en een Ministerie van Landbouw en onderwerpen in het Haagse. “Met name de dig komt het bij het gros van de mensen onze Productschappen eind van het jaar, VVD en het CDA zagen vroeger een groot slechts sporadisch voor dat ze ‘landbouw wordt de invloed van Kamerleden op de land kiezerspotentieel in landbouwkringen, maar kennissen’ hebben. Toch is de landbouw een bouw alleen maar groter. dat is nu niet meer zo.” Meijer herinnert zich grote drijvende kracht achter onze Neder nog goed dat politici in 2003 werden voorge landse economie; naast de primaire boeren Kennis is gezag dragen voor een landbouwopdracht als ze bedrijven beschikken we namelijk over een “In de tijd van mijn ministerschap op Land specifieke inhoudelijke kennis bezaten over sterke toeleverende en verwerkende indu bouw, was gezag opbouwen zonder een gron dat onderwerp. “Je moest vooral het land strie. De bijdrage van het agrocomplex aan de dige landbouwkennis onmogelijk”, zegt oud- bouwspel in het Brusselse goed kennen om
toegevoegde waarde en werkgelegenheid van politicus Gerrit Braks. Braks, nu 81 jaar, een positie te krijgen, maar met de afbouw Retera Geert Illustratie: onze nationale economie bedraagt respectie klinkt nog even helder en zorgvuldig formu van het melkquotum en landbouwsubsidies velijk 12,1 en 10,3 procent. Dit betekent per lerend als decennia terug. Hij was landbouw wordt die buitenlandse kennis ook minder saldo dat één boerenbedrijf zorgt voor een minister in de jaren tachtig van de vorige gevraagd.” Hoewel Meijer erkent dat het van vak van landbouwer aardig beheersten. Nu Tweede Kamer zitten. Ormel geeft de land gang van de landbouwkennis in de Kamer: inkomen van tien andere gezinnen. Met het eeuw en kreeg in zijn periode te maken met daag de dag soms schort aan goede inhoude ziet hij dat nog terug bij een enkeling, zoals bouwkennis over de afgelopen twintig jaar “Vroeger kwamen de landbouwwoordvoeders afnemende aantal boeren reist de vraag of de de mestproblematiek, dierenwelzijn en een lijke landbouwkennis in de Kamer, meent hij boerendochter Helma Lodders, varkens een 7 als rapportcijfer. voort uit de georganiseerde landbouw: ze wis Haagse politiek nog voldoende geïnteresseerd daling van het boereninkomen. “Ik geef de dat die kennis vroeger ook weleens ontbrak. houder Jaco Geurts en Sjoera Dikkers die in Omdat Tweede Kamerleden een brede maat ten waarover ze het hadden.” is in en daarmee kennis heeft van de primaire Haagse landbouwkennis van twintig jaar “Ik herinner me de tijd dat collega-Kamer Wageningen is opgeleid. Maar het gros heeft schappelijke verantwoordelijkheid hebben, Antoon Vermeer, voormalig voorzitter van de landbouw om de juiste beslissingen te nemen, terug een 8 als rapportcijfer en dat is maar leden aan me vroegen: ‘Theo, leg jij ons nou die achtergrond niet. “Ik zie dat velen geen snapt Jan Cees Vogelaar waarom de specifieke ZLTO, deelt de mening dat de vakinhoudelijke in het belang van de totale agri- en foodsector. een fractie lager geworden in 2003 met een eens uit hoe het zit met die ammoniak handen en voeten meer hebben in de land inhoudelijke kennis wat naar de achtergrond kennis van de Kamerleden wat afneemt. “Ik De Tweede Kamer moet immers een afspie 7.” Braks ziet vandaag de dag vooral land problematiek.’ Zo zat ik op een gegeven bouw, maar aan de andere kant zegt dat niks is geschoven. “Kamerleden hoeven natuurlijk bespeur wat minder inhoudelijke kennis dan geling zijn van de maatschappij en het is de bouwwoordvoerders die weliswaar wat min moment in een thuishuis hartje New York over de kennis op beleidsmatig terrein.” geen rasechte boeren te zijn, hoewel het wel vroeger, maar ach, met een gezond boeren vraag of er genoeg competente politici te der landbouwkennis hebben dan vroeger, aan collega’s uit te leggen wat het verschil is Vogelaar weet dat iedere beroepsgroep een voordeel is.” Wel ziet hij met lede ogen verstand kom je ook ver.” Vermeer vindt de rekruteren zijn met voldoende landbouw maar een veel ruimere blik hebben op andere tussen zuren en basen; een lesje scheikunde.” gediend is met zo veel mogelijk mensen van aan dat de landbouwinvloed, voorheen erg lichte afname van landbouwkennis door de kennis. Zo werd met het vertrek van staatsse maatschappelijke onderwerpen. ‘jouw’ groep in de Kamer. “Dat helpt om de groot in het Haagse, sterk tanende is. “Ik hoor jaren heen geen echt manco, hoewel het in cretaris van Landbouw Co Verdaas, door een Ook Theo Meijer is een ‘man van de inhoud’. Bredere kennis nodig onderwerpen tot in detail over het voetlicht te Sharon Dijksma nu roepen dat het mestbeleid zijn ogen wel invloed kan hebben gehad op vermeende declaratiefraude, een nieuwe weg Het oud-CDA-Tweede Kamerlid, tevens oud- “Rapportcijfers geef ik liever niet aan politici, krijgen.” Oud-Kamerlid en landbouwwoord moet worden aangescherpt, terwijl ik denk de sterke opkomst van de anti-veehouderij ingeslagen met de benoeming van Sharon voorzitter van de vaste Kamercommissie daar was ik vroeger zelf ook niet dol op. Maar voerder voor het CDA Henk-Jan Ormel beaamt dat dat lang niet op alle landbouwbedrijven groeperingen. Dijksma (PvdA) op deze post. Hoewel ze vol (2003) voor Milieubeheer en Landbouw, als je het echt wilt weten geef ik de land dit: “Hoe meer mensen je van je beroepsgroep moet. Maar niemand, ook LTO-mensen niet, gens insiders een allround politica is, had ze was van 1996 tot 2003 actief in de Tweede bouwkennis van twintig jaar geleden een 8 in de Kamer hebt, hoe beter.” Ormel vindt steken hun vinger op om de ‘kronkel’ van Primaire ondernemer bij aantreden geen enkele ervaring met welk Kamer. Hoewel Meijer een duidelijke en die van nu een 6.” Aan het woord is Jan wel dat de landbouw geen reden tot klagen Dijksma te weerleggen. Vermoedelijk omdat Janneke Snijder, voormalig VVD-Kamerlid en landbouwdossier dan ook. Kan dit wel voor mening zegt te hebben over de landbouw Cees Vogelaar, bestuurder en ondernemer. heeft: “Er zijn beroepsgroepen, zoals de toe ook in de boerengeledingen de specifieke landbouwwoordvoerder, weet dat er altijd een land waarin de landbouw zo’n sterke bij kennis vroeger en nu, wil hij daar geen rap Vogelaar vertelt dat twintig jaar geleden de ristenbranche, die niet direct vertegenwoor inhoudelijke kennis onvoldoende paraat is.” maar een handjevol ‘echte landbouwmensen’ drage levert aan de economie? Ze werd vooral portcijfer aan verbinden: “Ik vind het niet zo landbouwwoordvoerders in het Haagse het digd zijn, terwijl er nog steeds boeren in de Ook Gerrit Braks is ongerust over de teloor in de Tweede Kamer heeft gezeten. “Het is
4 V-focus december 2013 V-focus december 2013 5 OMSLAGARTIKEL a d v i e s
1993 – Gerrit Braks 2003 – Janneke 2013 – ger Snijder koopmans (lto) ‘Gezag opbouwen zonder land- bouwkennis was in mijn tijd ‘Dunne 7 als rapportcijfer voor de ‘Landbouwbeleid verdient een onmogelijk’ landbouwkennis nu’ dikke onvoldoende’ Foto: Rijksarchief Foto: Rijksarchief Foto: Rijksarchief
wel heel nuttig om over specifieke landbouw portcijfer en voor de huidige tijd een 7. “Wat “Het gaat weer wat beter met de landbouw kennis te beschikken om moties en beleid minder inhoudelijke kennis is zeker niet kennis in het Haagse, maar we zijn er nog goed te kunnen aanvliegen, en het is ook goed altijd negatief uit te leggen. Ik denk dat de lang niet.” voor het debat.” Snijder beaamt dat diepe landbouwsector nu het meest geholpen is inhoudelijke kennis van alle landbouwdos met een overheid die helpt om de producten Boer wat vergeten siers niet mogelijk is en ook niet nodig om je op de wereldmarkt af te zetten.” Politieke partijen hebben nog steeds landbouw werk als Kamerlid goed te kunnen doen. Wel Annie Schreijer-Pierik (CDA) claimt zelf het woordvoerders in hun midden en zij hebben vindt ze dat feeling hebben met de sector woord ‘keukentafelgesprek’ als het gaat om doorgaans enige tot soms een enorme binding heel nuttig is. Als ze een rapportcijfer moet boerderijbezoeken door politici en bestuur met de landbouw. Maar met het afnemen van geven, denkt ze dat de kennis twintig jaar ders. “In de tijd van Braks was ik onder andere het aantal boeren lijkt ook de interesse van geleden op een 7,5 zat en nu op een dunne 7. bestuurder bij de ABTB en vanuit boeren politieke partijen voor Kamerleden van ‘boe Ger Koopmans, die van 2002 tot 2012 organisaties vaak in het Haagse geweest. renkomaf’ weg te ebben. “Dat is eigenlijk zeer verwonderlijk als we zien dat Nederland het op een na grootste exportland ter wereld is ‘feeling met sector is nuttig’ van agrarische producten”, aldus oud-CDA- Kamerlid Ger Koopmans. “Onze enorm goede exportpositie vraagt niet alleen om een Kamerlid was voor het CDA en tegenwoordig Voor deze periode geef ik de Haagse land actief landbouwbeleid waarin ondernemers voorzitter is van de LTO-vakgroep Vleeskalver bouwkennis een dikke 7 als rapportcijfer.” optimaal gefaciliteerd worden om te preste houderij, is niet te spreken over met name Schreijer stapte in 1998 voor haar partij in de ren, maar ook om politieke beslissers die het het landbouwbeleid van nu. “Ik zeg niet dat Tweede Kamer, hoewel ze eigenlijk zo’n posi primaire landbouwvak in de genen hebben.” de kennis van de landbouw minder is gewor tie niet ambieerde. “Ik vond dat de Haagse Begin 2011 wees het kabinet negen topsecto den, maar ik weet wel dat het landbouwbeleid politiek nogal minachtend deed over ons ren aan, waaronder de topsector Agrofood. van nu een dikke onvoldoende verdient. We platteland en het niveau van denken over het De overheid wil zich hiermee actief inzetten missen steeds meer de mensen met ‘klei aan landbouwgezinsbedrijf bedroevend laag.” voor de verdere ontwikkeling en uitbouw van de laarzen’ in het Haagse. En dat kan het Schreijer ondervond ook totaal geen begrip de toeleverende en verwerkende bedrijven beleid nadelig beïnvloeden.” voor de gevolgen van de varkenspest in 1997. binnen het totale agrocomplex. Maar dat deze Lutz Jacobi, actief Kamerlid voor de PvdA, “Toen kreeg ik veel contacten met de pers en bedrijven hun bestaansrecht in hoge mate zegt van het soort mensen te zijn dat vindt politici en werd me regelmatig gevraagd hoe danken aan de primaire boerenbedrijven lijkt dat politici regelmatig bedrijven, en in het onze boerderij werkte. Zo ontstonden de keu te worden vergeten. Het grote belang dat de geval van de landbouw boerenbedrijven, kentafelgesprekken bij ons op de boerderij, overheid hecht aan de toeleverende en ver moeten bezoeken. Jacobi komt zelf van het juist om de landbouwkennis te verbeteren.” werkende industrie staat haaks op de inspan boerenbedrijf en weet als geen ander welke Voor het jaar 2003 geeft de oud-politica ningen voor boeren. Als we sec kijken naar ontwikkelingen de veebedrijven hebben slechts een 4 als cijfer voor de landbouwken de rapportcijfers die de ondervraagden geven doorgemaakt. Ze is goed gestemd over de nis. “Velen, ook beslissers, hadden absoluut voor de Haagse landbouwkennis vroeger en landbouwkennis in de Tweede Kamer en geen idee wat er echt aan de hand was in de nu, valt op dat velen die kennis zien verdam geeft voor twintig jaar geleden een 8 als rap landbouw.” Nu, in 2013, geeft ze een zesje. pen in de tijd.
6 V-focus december 2013