Anno 15 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 1 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Marzo 2017 Stati Uniti e Svizera Un capo dei ribelli Sulle Alpi Albanesi Albanesi a Nuova York Intervista del “Progresso” con Shaban Bey Gotsha (Goca) omando che il primo giornale della “idea nazionale”. L’Albania agli italiano delle colonie nord- albanesi! Noi vogliamo l’indipendenza della Damericane parli della lotta che noi terra dei nostri padri! Noi vogliamo sottrarci con Ugo Ojetti figli di Albania combattiamo pel trionfo all’odioso giogo del turco! (segue a pagina 3) di Olimpia Gargano

“Se da Scutari traversate il Drino verso la Mirdizia o sul ponte veneziano di La questione dei Coronei Metzi passate il Chiri e vi internate con qualche dozzina d’ore di cavallo sotto l’ospitalità, cioè la tutela di qualche indigeno ben noto, verso le gole e le forre degli altri confluenti del Drino come la Sala, il Suraj, la Valbona, riconoscete l’albanese leggendario a prima vista”. Con queste parole, nell’estate del 1901 Ugo Ojetti raccontava l’Albania ai lettori del Corriere della Sera. A neanche trent’anni, Ojetti era già famoso come autore di romanzi e critico d’arte. Il suo primo libro di viaggio, L’America vittoriosa (1899), raccontava le sue impressioni dagli Stati Uniti. Il secondo fu appunto L’Albania, pubblicato nel 1902. Nell’estate del 1901 attraversò il Fig. 1. Montanaro di Clementi Fig. 2. Montanara di Clementi uella dei Coronei è una delle dalla nefandezza della politica partitica, paese da sud a nord, per raccogliere Qquestioni sulla quale si è poco di- si sono appropinquati alla delicata tema- notizie e impressioni di prima mano Sulle Alpi Albanesi, e conteneva Ad aprire la galleria di ritratti battuto e dove una poco autoritaria ed tica e fra costoro è mio impegno vinco- per una serie di articoli che furono 20 ritratti di donne e uomini vestiti c’erano questi due montanari di insicura storiografia si è avviticchiata. lante assunto, volontariamente, ricordare pubblicati in quegli stessi mesi. Alla nei loro costumi tradizionali. Ogni Kelmendi (che Ojetti, come molti In pochi, per la maggior parte non cat- la maestosa figura intellettuale dell’Arbe- fine dell’anno, il suo reportage fu personaggio era individuato da una scrittori italiani di quegli anni, chiama tedratici partoriti o addirittura abortiti resh Vittorio Elmo. pubblicato nel mensile illustrato del didascalia che ne indicava l’area di “Clementi”). (segue a pagina 4) Corriere: il testo aveva come titolo appartenenza. (segue a pagina 10) Gjuha e shkrimit Jeta urbane dhe arsimimi në La persecuzione dei martiri Linear B është Gjuha Shqipëri gjatë pushtimit italian resistenza e santità di Visar Zhiti e l’unico paese ateista al mondo.Lo Pellazge-Shqipe Nga Dorian Koçi dico sin d’ora, che questa non fu opera Drejtor i Muzeut Historik Kombëtar … l’attacco per la distruzione dei degli albnaesi, ma del diavolo, che Nga Luftulla&Liljana Peza templi della fede iniziò il sei febbraio creò un klima di odio e persecuzione jatë kohës që po piqeshin kushtet Kështu në datën 28 shtator të vitit 1913, mille novecento sessanta sette, mezzo dal primo giorno quando si installò la Ventris dhe Kaduik japin këtë skemë të për shpalljen e pavarësisë së Herbert Gering, diplomati britanik që Shqipërisë, dy nga gjashtë Fuqitë sherbeu nga vitet 1911-1915, si konsull i secolo or sono, nell’inverno della dittatura come un proseguo alternativo paraqitjes së tingujve bazë të Linearit B (fig. G dittatura più grande nel paese più alla Seconda Guerra mondiale, che 22) . Nga interpretimet e dhëna prej tyre e Mëdha të kë kohës, Italia dhe Austro- ambasadës britanike në Romë raportonte Hungaria ishin përkrahëse të çështjes qendrës si më poshtë: Kam nderin t’ju piccolo di tutto l’impero comunista. calpestava valori e colpiva i loro rezulton se disa shenjave ju është dhënë L’Albania così si proclamò il primo kuptim tjetër nga ai i përmendur më sipër nga shqiptare. Të dyja fuqitë mbanin këtë raportoj se, në përgjigje të kërkesës sime portatori. (segue a pagina 12) abecetë fenikase dhe qëndrim, sepse synonin të kontrollonin këtë pasdite, ministri i punëve të jashtme, Detin Adriatik, porta e madhe e tyre i cili është kthyer në Romë pas pushimeve pellazge, nga të cilët tregtare në Lindjen e Afërt. Këto territore, verore, më informoi se janë të sakta ka rrjedhur alfabeti në fakt prej mëse një gjysëm shekulli ishin raportimet e shtypit se ministria e jashtme grek. Germën “A” e zona të ekspansionit të tyre ekonomik. italiane ka inkurajuar Banca Commerciale Scoperto anno di nascita del poeta paraqesin si germën Në të njëjtën kohë Austro-Hungaria dhe Italiana, që të dërgojë një komision me “E”, germën “Th” e Italia, kundërshtonin daljen e Serbisë në inxhinierë dhe ekspertë financiarë në albanese sangiorgese Giulio Variboba paraqesin për “K”, Adriatik, pasi shikonin në këtë rast një Shqipëri për të egzaminuar burimet e germë “T “për “R”, plotësim të ambicies së Pansllavizmit në vendit, me synim për të vlerësuar se çfarë Di Cosmo Ludone sangiorgese “Jul Variboba”, nonché germën “W” si “Z” etj. rajon. Ndonëse Austro-Hungaria ishte përqindje do të merret prej financuesve autore di decine di pubblicazioni, il Kështu të gjitha germat një hap përpara në aspektin politik dhe italianë në krijimin eventual të Bankës së La ricerca dello scrittore – giornalista Cavaliere dell’Ordine al Merito della e paraqitura nga këta kulturor, dukej se Italia po i kushtonte Shtetit Shqiptar. Cosmo Laudone, arbereshe di San autorë nuk kanë bazë një rëndësi të veçantë aspektit ekonomik. (Vijon në faqen 7) Repubblica Italiana, Cosmo Laudone, ha shkencore dhe nuk i Giorgio Albanese in provincia di rintracciato importanti fonti documentali përgjigjen në të vërtetë Në këtë numër do të lexoni: Cosenza, non finisce mai di stupire. presso archivi pubblici e privati sulla gjuhës së lashtë të Presidente emerito della pro loco comunità di appartenenza. (segue a pagina 13) përdorur në shkrimin “Thesari Arkeologjik i Torovicës (1984)” Ilirët e dikurshëm Lineari B. Ata janë të Austrisë së sotme Dhimitër Kamarda Jeta urbane dhe nxjerrë nga rrasat argjilore, por interpretimi i tyre dhe afrimi me gjuhën greke janë vetëm arsimimi në Shqipëri gjatë pushtimit italian Gjuha e shkrimit Un patriota albanese hipotetike. Shumica e shenja të përdorura si Linear B është Gjuha Pellazge-Shqipe Rrënjët Ilire në Saksonin rrokje janë të pakuptueshme dhe kështu fjalët di Oreste Parise chiave per rappresentare i personaggi e Ulët të Gjermanisë Mbi druidët, druidizmin dhe kuptimin e renditura prej tyre mendohen se janë të calabresi considerati eroi dell’epopea tilla, por nuk janë në fakt. Kështu që asnjë e emrit “druid” Antishqiptarizmi si profesion fitimprurës asce a San Demetrio Corone nel unitaria. Egli nasce a San Demetrio fjalë të gjuhës greke nuk është dhënë nga Tirana ose kryeqyteti me histori të fallsifikuar KRENARI 1812 da una famiglia carbonara. Corone, un paese albanese della provincia deshifrimi i bërë nga Ventris dhe Kaduik. Fin dalla nascita respirò aria di Cosenza il 27 dicembre 1812, da una SHQIPTARE Shekspiri, njohës i mirë i historisë shqiptare N (Vijon në faqen 11) libertaria. Domenico Mauro è una figura famiglia carbonara. (segue a pagina 4)

cmyk Antichità Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 2 “Thesari Arkeologjik i Torovicës (1984)” Nga Paulin Z. Zefi

bulimi me i madh arkeologjik ne hapesiren Shqiptare i cili i perket Zepokes se bronzit(2100-1200 p.k.), eshte gjetja e nje thesari prej 120-sopata prej bronzi, ku shumica prej tyre jane kryesisht me permasa te vogla, te tipit ”Kelt” dhe ndersa te tjerat jane me permasa me te medha te tipit ”Dalmato - Adriatike” te njohura edhe si tipi ”Shqiptaro - Dalmat”… Ky thesar kaq i pasur u zbulua ndermjet fshatrave Balldre dhe Torovice,prane rruges automobilistike Lezhe - Shkoder, ne kilometrin e 13-te Iliret e dikurshëm të Austrisë së sotme dhe objektet ne fjale ishin fshehur duke i depozituar me shume kujdes brenda nje Nga Fahri Xharra Gjakovë i cili i kërkon dhe studjon shkrimet e kohes në grope te vogel ne jug - perendim te malit te Plöckengebiet dhe i gjenë shkrimet e vjetra antike Kakarriqit, prane kenetes se Torovices… jo është harta gjeografike dhe politike e të etruskëve dhe venetëve. Këto të gjetura në vendin Arkeologu i njohur ”Frano Prendi” i Austrisë së sotme. Aty i kemi miqt tanë ilir të Norikëve, ai i spjegon që kanë mbetur nga cili e ka publikuar i pari kete zbulim te Kaustriak të cilët që shumë e shumë kohë shtegtimet tregetare te Venetëve dhe Etruskeve në rastesishem me titull; ”Nje depo sepatash na mbështesin. Na e mundësuan Shqipërinë e Noricum. Sa impozante! Të gjithë duke folur në gjuhe parahistorike nga Torovica e Lezhes Vlores,1912, na njohen pavarësinë e Kosovës dhe te njejtë të kohes; shqipja arkaike. (Iliria, 2,1984, fq. 19-45)” e percakton kohë pas kohe japin shenja që janë me ne. Por tema Nëse e shikoni hartën e mësipërme të shtrirjes si”Thesari me i madh parahistorik qe eshte që dua ta trajtoj sot, falë besnikërisë dhe saktësisë së fiseve ilire para 2500 vitesh në tokat e sotit të zbuluar deri me sot ne vendin tone”… historike që studjuesit austriak e shkruajnë, është koha Austrisë, aty e vëreni edhe një qytet të kohës së lashtë Lidhur me origjinen dhe tipologjine e e viteve 500 para Kr. Nga bibliotekat austriake mund ilire, Gurina! Rreth Gurinës janë gjetur shumë gjurmë ketyre objekteve kaq te vecanta, fillimisht të arrihet në një vërtetësi të u hodhen mendime te ndryshme por së kaluares sonë që shkruhet prania e nje ekzemplari te rralle sic ishte me shumë pedantëri mu nje sopate bronzi e tipit”Italik”, sherbeu për kohet të cilat fqinjët per saktesimin e datimit te sopatave te tanë i “rrokullisen” për tjera per te cilat u arrit ne definicionin nevojat e tyre spekuluese se ata i perkasin, periudhes se bronzit te dhe mohuese të një gjiganti vone(1500-1200 p.k.), fazes tranzitore historik si ç’ishte Iliria dhe te kalimit nga epoka e bronzit ne ate te para ilirët. hekurit (1200-1100 p.k.), por qe mundet Austriakëve iu intersonte te ishin fshehur ne kete lokalitet pergjate në këtë studim që po e gjysmes se II-te te shek.X-te p.k…Teknika komentoj, se kush ishin e larte e punimit te tyre si ne derdhje pararomakët e këtyre anëve ashtu dhe ne perdorimin e nje bronzi me (Bevölkerung im heutigen cilesi shume te larte ishte realizuar vetem Kärnten Raum ); pra kush fale nje zejtarie mjaft te perparuar… Sipas jetonte krahinen Kernten të Kryetarit te Akademise se Shkencave jugut të Austrisë në kufi me te Shqiperise Prof.Dr.Muzafer Korkuti; Slloveninë. Shikoni aty ishin ”Zbulimi ne territorin e vendit tone i disa Ilirët dhe Keltet por edhe sopatave te tipit ”Iliro-Adriatik (Shqiptaro Venetet e Etrsuket të sillen - Dalmate)” te cilat nuk kane sherbyer andej pari. Në shkollat fillore vetem si vegla pune apo arme lufte por të krahinës austriake Kernten mësohet; “Das erste arkeologjike që e vërtetojnë lashtësin ilire në ato anë… edhe si njesi per shkembim (monedha), perben perparuar ne fund te kohes se bronzit dhe fillimin große Volk in Kärnten waren die Illyrer.” I themi edhe ne, sot vendeve të caktuara, i quajmë nje tregues i cili shpreh nje forme me te larte te e epokes se hekurit dhe njekohesisht presupozojne Pra populli i parë i këtyre anëve ishin Iliret. Por Gurina apo jo? Shkrimi i sotit është thjeshtë informtiv realizimit te shkembimeve, qe erdhi si nevoje fazen para’ardhese te sistemit monetar edhe per studimet vazhdojnë. dhe do të pasohet me studime e austriakëve për të objektive e intensifikimit te tregtise e sidomos te krahinen e Lezhes”… Realisht,sopata te tilla jane Autori thotë, te kthehemi prapa vetëm 150 vjet ( parët tanë. Bota ka shenime për ne, ka dokumente tregetise me vende me te largeta”… Arkeologu i bere te njohura edhe nga disa gjetje te tjera por ne studimi është i vitit 2000 ) , e ta shikojmë raportin për ne, për të parët tanë dhe vazhdimësinë tonë njohur ”Koco Zheku” tek libri i tij ”Lisi ne shekuj” nje numer shume me te vogel, te cilat jane zbuluar vjetor të vitit 1850 që botohej në Klagenfurt, pellazge - ilire - shqiptare. shkruan se; ”Keto objekte tregojne per nje shkalle ne Shqiperine e veriut si ne”Shiroke, Melgushe, vëllimi i parë des “Handbuchs der Geschichte des Rreth vitit 400 p.e.r. keltët e pushtuan këtë teritor kulturore te ngritur, per nje zhvillim ekonomik te Pentar, Gradiskije (Shkoder) dhe Borje(Kukes)”,ne Herzogthumes Kärnten” von Baron Gottlieb Freiherr dhe i shtyen ilirët në zonat alpine, gjersa vetë u Malin e Zi;”Gornja Sijela - Boan, von Ankershofen; pra Doracaku historik i Kerntenit vendosën në lugina. Kjo ishte dyndja e parë e keltëve. Krtole - Kotor, Petrovac na nga Baroni Gottlieb Baron Ankershofen dhe mësojmë Fisi kelt që u vendos në këtë krahinë quhej Tauriskë, Moru(Petrovac prane detit), shumë gjëra për fiset që jetonin këndejpari, pra para ndërsa Romakët i thërrisnin Norikë, simbas emrit Spic&Skadarsko Jezero (Liqeni romakëve. Koha e hekurit, kultura e Halshtatit, që të qytetit kryesor Noreja si kryeqendra e tyre. Pasë i Shkodres)”, ne Kroaci ose përshkruhet si kulturë materiale Kelte , në studimet pushtimit keltë norikumi ishte bër pjesa më jugore Dalmacia jugore; ”Gornje - Sitno, e Baronit tregohet se ilirët ishin popullatë para-kelte e popullsive Kelte veriore e cila shërbeu edhe më prane qytetiti te Splitit” dhe ne e këtyre anëve dhe e Alpeve lindore. Në vitin 1857, vonë gjatë Epokës së hekurit si pikë fillim i sulmeve Bosnje - Hercegovine; ”Debelo vjen historiani i njohur gjerman Theodor Momsen mbi gadishullin Apenin. Hulumtimet arkeologjike, Brdo”… Ne vitin-2002, gjate veçanërisht në varrezat e Hallstat, ka fazave te trajnimit ne projektin e treguar se ka pasur një qytetërim të perbashket ndermjet ”Universita fuqishëm në kët zonën, por qytetërimi degli Studi di Firenze dhe U.SH. Hallstat ishte një manifestim kulturor Luigj Gurakuqi” me titull para pushtimeve kelt dhe të afërt me ”Gestione dell’Informazione e ilirët e cila ka ngjashmëri sidomos në Laboratorio di Archeologia” i metalurgji pra po flasim për periudhën udhehequr nga Prof.Stefania gjatë shekullit 7pal.k. Fuscagni, une pata fatin qe gjate Mirëpo popullësia mbeti ilire punimeve ne laborator, te prekja në përqindjen më të madhe, siç e me duart e mia nje ekzemplar dëshmon edhe Apiani: Këta njerëz te mahnitshem nga sopatat (ilirët) dhe gjithashtu panonët, retët, prej bronzi te tipit ”Shqiptaro - norikët, mysianët e Evropës, dhe fise Dalmate” dhe ishte me te vertete tjera kufitare që banojnë në anën e dicka emocionuese nderkohe djathtë të Danubit, romakët i dallonin qe shijon nje objekt te tille njërin nga tjetri në të njëjtën mënyrë mbi 3000-vjecar, i punuar kaq siç i dallonin njërin nga tjetri fiset e mjeshterisht nga Para’ardhesit ndryshme helene, dhe quanin secilin tane Pellazg ne pragun e krijimit me emrin e tyre të veçantë, por ata e te ”Etnosit Ilir”, por fatkeqesisht konsideronin tërë Ilirinë si të përfshirë keto ekzemplare qe i perkasin nën një emërtim të zakonshëm… taksa ”Thesarit parahistorik prej e të gjithë popujve nga burimi i lumit 120-sopatash te mrekullueshme Danub e deri në Detin e Zi quhej “taksa prej bronzi” qe u zbuluan ne ilire”. Që nga viti 170 norikët gëzonin fshatin ”Torovice te Lezhes”; statusin “hospitum publicum”, që do gjithcka eshte konservuar ne të thotë miq dhe aleatë të Romës. Në Tirane, Durres apo Shkoder mes të viteve 41 dhe 54 p.e.r. Noriku dhe ne Lezhe nuk ndodhet përfundoi si provincë romake. asgje!!!… pagina 3 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Un capo dei ribelli Një udhëheqes i rebelëve Albanesi a Nuova York Shqiptarë në New York Intervista del “Progresso” con Shaban Bey Gotsha (Goca) Intervista e “Progresi” me Shaban Bey Gotsha (Goca) omando che il primo giornale italiano delle combattendo le tirannie. Gli Albanesi para gazetë Italiane qe i këtij të fundit. Pastaj në Itali idea e nacionalizmit colonie nord-americane parli della lotta che amano l’Italia e sono grati ai suoi përket kolonive të Amerikës Shqiptar nuk ka përënduar, dhe u ka dhënë Dnoi figli di Albania combattiamo pel trionfo figli e vi accerto che il primo albero E së veriut flet për luftën që njerzve tanë shumë prova simpatie, të cilat nuk della “idea nazionale”. L’Albania agli albanesi! Noi della libertà che sarà piantato su ne bijtë e Shqiperisë bejmë për mendojmë që të lidhim me idenë e pushtimit. vogliamo l’indipendenza della terra dei nostri padri! suolo albanese libero, sarà dedicato triumfimin e “Fesë Nazionale”. Duhet të jemi të lirë, si dhe Italianët, edhe pse Noi vogliamo sottrarci all’odioso giogo del turco! all’Italia. L’Italia principalmente deve Shqipëria e shqipëtarëve! Ne duam për këte duhet të luftojmë tiranët dhe sunduesit. Con queste parole, dette con voce ferma, alta, saperci aiutare. L’Albania libera sarà panvanrësinë tokën e të parëve Shqipëtarët e duan Italinë dhe ja kanë për mentre lo sguardo dell’interlocutore aveva lampi per essa un paese d’esportazione, di tanë! Ne duam të nënjanohemi nga falenderim bijve të këtij vëndi. Ju garantoj që e di fierezza e le labbra avevano come un tremito commercio, di industria, da cui trarrà loja e urrejtjes Turke! Me këto fjalë, para pemë e lirisë që do të mbillet në Shqipëri do d’ira mal repressa, cominciò a parlarci Shaban Bey benefici grandi. L’Albania libera, të thëna me zë të vendosur, të lartë, ti dedikohet Italisë. Në fillim Italia duhet të dijë Gotsha, il giovane capo dei ribelli Albanesi, ramingo all’Italia sarà grata del suo sviluppo. ndërsa vështrimi i folësit lëshonte si të na ndihmojë. Shqipëria e lirë do jetë për atë pel mondo, venuto in America per continuare l’opera Noi saremo che garantiremo all’Italia dritë krenarie, dhe buzët kishin një një vënd importacioni dhe tregëtie të lirë nga e cila di propaganda audace, ch’egli da un decennio sta il dominio dell’Adriatico, noi dridhje të dufit të fshehur, filloi të do fitojë të mira materiale. Shqipëria e lirë do tja svolgendo col proposito di redimere da ogni servaggio fiaccheremo l’Austria che cospira al fliste Shaban Bej Gotsha, kapua i ketë për faleminderit Italisë zhvillimin e saj. Ne il popolo suo. suo danno. ri i rebelëve Shqiptarë, që mbas do i qendrojmë dhe garantojmë Italisë sundimin e Shaban Bey Gotsha, nato in Albania da ricca shëtitjeve nëpër botë, erdhi në Adriatikut, dhe do i jemi gjthashtu në krah Austrisë. famiglia, nel 1873, da giovanetto si consacrò alla Ma al vostro movimento Amerikë për të vazhduar luftën e tij - Në lëvizjen tuaj, nuk shkelen ndjenjat e causa della libertà “skypetara”. Attivo propagandista non si appongono i sentimenti propagandistike, që vazhdon prej besimeve të ndryshme fetare në të cilat është ed organizzatore, diede subito all’occhio delle delle diverse religioni in cui si frazionano gli dhjetë vitesh, e ka për qëllim të shpëtojë nga çdo e ndarë Shqipëria? autorità turche che opprimono la gente albanese con Albanesi? lloj vartisie popullin e tij. - Feja e Shqipëtarëve? Po feja e Shqipëtarëve inenarrabili sevizie, compiendo gli abusi più iniqui - La religione degli Albanesi? Ma la religione degli Shaban Bej Gotsha, lindi në Shqiperi nga një është mëmëdheu, toka mëmë është gjthshka. e brutali. Albanesi è la patria. La patria è tutto: patria vol dire familje e pasur në 1873. Që në rini u shqua për (Atdhe) Mëmëdhe do të thotë e shkuara dhe e Un giorno fu visto Shaban Bey Gotsha a capo di passato e vuol dire avvenire. Si nasce in seno ad çështjen e lirisë “Skypetara”. ardhmja. Lindim në gjoksin e një feje vetëm për një ottomila ribelli, di fronte a parecchi battaglioni di una religione per caso; ma la patria è sempre una, Si propagandist dhe organizator aktiv, ra shpejt në rastësi, ndërsa mëmëdheu mbetet gjithnjë i vetëm, truppe mandate da Sultano di Costantinopoli. Nello e noi che sentiamo di non “averla” questa patria sy të autoriteteve Turke, që shtypnin Shqipëtarët ne dhe kur e ndjejmë që nuk e kemi këtë “Atdhe” scontro fu ferito con due palle di fucile e con diversi se non nel cuore soltanto, poiché la vera ci viene abuzime që nuk përshkruhen, nëpermjet dhe akteve por në zemër e kemi të fshehur dhe Atdheu i colpi di “yatagan”. I compagni riuscirono a porlo negata e giace sotto la tirannia, noi soli sappiamo nga më brutalet. Në ditë Shaban Bej Gotsha u pa në vërtetë na është mohuar dhe vuan nën tirani, in salvo. Il governo ottomano impose sul suo capo quanto dolore ci stringe il cuore, allorché passando krye të tetë mijë rebelave, përpara shumë bataljone vetëm ne e dimë sa dhimbje na shtrëngon zemrën. una taglia di settemila lire sterline, e confiscò i beni per l’Italia, per la Francia, per la Grecia, venendo dhe trupa të dërguara nga Sulltani i Kostandinopolit. Atëhere kur duke kaluar në për Itali, në Francë, posseduti dal rivoluzionario. in America, pensiamo che queste nazioni furono Në betejë ai u plagos me dy plumba pushke dhe në Greqi, për të ardhur në Amerikë, mendojmë L’energico agitatore d’allora raddoppia l’intensità liberate per la forza di popolo, cosi come potremmo disa të shtëna me “Satagan”. Shokët e tij të idealit, se këto shtete janë çliruar nga forca e popullit të dei suoi sforzi. Il suo apostolato pel mondo comincia. liberare la nostra! Non e il Turco che ci opprime, è arritëm ta shpëtonim ndërsa qeveria Turke vari tyre, siç mund të bëjmë edhe ne për mëmëdheun Non è possibile, ora, combattere? La forza vince il l’Europa che della nostra oppressione è responsabile, një çmim për kokën e tij prej shtatë mijë sterlina, tonë. Nuk eshtë vetëm Turqia që na shtyp, është diritto? Ebbene, egli si contenterà, nel periodo della poiché permette l’esistenza del governo turco che dhe gjithashtu konfiskoj të gjithë të mirat materiale Evropa që me qetësinë e saj mban përgjegjësi sepse fremente attesa, di mantener vivida nei cuori dei offende ogni sentimento di civiltà. Noi vogliamo të patriotit. Ky patriot i flaktë atehere dyfishoj lejon ekzistencën e qeverisë Turke që ofendon çdo suoi conterranei la fede nell’avvenire della patria. combattere, e le nazioni civili, quelle che trassero intensitetin e forcave të tij. Duke xhiruar botën filloi ndjenjë qytetërimi. Ne na duhet të luftojmë ndërsa L’Albania deve essere degli Albanesi; e siccome origine dai “ diritti dell’uomo” dovrebbero esserci besimi i tij. Nuk është e mundur, ora për të luftuar? vëndet civile që kanë nxierë mësim nga “të drejtat nessun popolo può essere libero se non lo s’istruisce, alleate. Noi combattiamo il governo turco,perché A është forca që fiton mbi të drejtën? e njeriut” duhet të jenë aleatë me ne. Ne luftojmë egli domanda ai popoli stranieri, agli Albanesi sparsi esso è la negazione d’ogni onestà e d’ogni bene. Noi Dhe kështu ai kënaqet që në periudhën e qeverinë Turke sepse ajo eshtë mohimi i çdo të per tutto il mondo, le simpatie e i mezzi per favorire costruiamo le nostre case, e il turco ce le depreda, pritjes që fermentohej mbante gjallë në zemrat e drejtë dhe të mirë. Ne ndërtojmë shtëpitë tona dhe con la scuola l’azione di propaganda che in una non noi mettiamo in serbo i nostri risparmi, e il turco ce bashkëatdhetarëve të tij besimin në të ardhmen e Turku na i shëmb, ne vëmë menjanë kursimet tona lontana dimane deve tradursi in rivoluzione fatta con li ruba; noi raccogliamo munizioni e fucili, e il turco mëmëdheut. Shqipëria duhet të jetë e Shqipëtarëve: dhe Turku na i vjedh. Ne mbledhim pushkë dhe le sciabole ed i fucili. Prima però le scuole: che il ci toglie le munizioni. Quanto ai fucili, quelli non dhe meqënëse që asnjë popull nuk mund të jetë i lirë municione, dhe Turku na mbledh municionet. Përsa popolo albanese abbia coscienza del suo diritto, della ce li tocca perdio! Con quelli noi daremo l’Albania pa u arësimuar, ai pyet popujt e huaj dhe Shqiptarët i përket pushkëve, për zotin nuk na i prek. Me këto sua storia, e ne tragga ragione per crearsi l’avvenire. agli Albanesi: poiché le libertà non si acquistano e shpërndarë nëpër botë se cilat mund të jenë mjetet ne do përgjgjemi: Shqipëria e Shqipëtarëve, sepse E mio scopo – ci diceva Shaban Bey Gotsha – di giuocando al “baccarat” o al “poker” ma tirando col dhe simpatitë për të favorizuar arësimin në aksion liria nuk eshte duke lozur “baccarat” dhe “poker”, organizzare in tutti i paesi che attraverso comitati che fucile. Il Sultano di Turchia non legge giornali, né dhe propagandë, dhe në një kohë jo shumë të largët por duke shtënë me pushkë. Sulltani i Turqisë nuk promuovano l’azione per l’indipendenza albanese. s’interessa di ciò che si dice di lui in tutto il mondo: e gjithë kjo të përkthehet në revolucion me pushkë lexon gazetat dhe nuk interesohet se çfare thonë për In quest’America sono riuscito ad avere l’appoggio di il Sultano di Turchia non ode che i colpi di cannone dhe shpata. të në të gjithë botën. Sulltani i Turqisë nuk mban persone influenti americane per la istituzione di una e non avverte che le sciabole che si posano sulle sue Në plan të parë, shkollat: që populli Shqiptar të vesh tjetër veç të shtënat e topave dhe zhumën e scuola nazionale albanese; quella scuola che l’autorità spalle! kishte njohuri për të drejtat e tij, për historinë e tij, shpatave që pushojnë në shpatullat e tij. turca e il patriarca russo ostacolano in tutti i mondi, dhe të nxirte konkluzione për të ardhmen. poiché il pensiero che l’Albanese si educhi turba i loro Pure, si dice che lo spirito religioso vi tenga Qëllimi im – thoshte Shaban Bej Gotsha – Thuhet në xhiro se shpirti i besimit fetar ju sonni. Occorre però che anche gli Albanesi emigrati divisi? të organizojme te gjitha vëndet dhe nëpërmjet mban të ndarë? in questa contrada – tanto quelli originari d’Albania, - Non e vero. Gli Albanesi sono di fede cattolica, komiteteve të zhvillojmë aksionet për pavarësinë - Nuk eshtë e vërtetë. Shqiptarët janë të besimit quanto quelli provenienti dalla Itali – aiutino la loro ortodosso – cristiana e maomettana, sta bene; ma e Shqipërisë. Në Amerikë kam arritur të kem katolik, ortodoks, kristianë dhe myslymanë, mirë... causa nazionale con spirito devoto e gagliardo. Io li so l’anima loro si unifica, come dissi, nella religione più mbeshtetjen e personave me influenxë për por shpirti i tyre është një, siç e kam thënë, besimi capaci di miracoli e so pure che conservano nel cuore viva della patria. Oggi domandano a voi: - Chi siete? ndertimin e një shkolle Shqipëtare: këtë shkolle që fetar është mëmëdheu. Sot ju pyes unë juve: Kush la religione della patria antica. E voi potete rispondere: - Italiano. Si domanda ad un autoritetet Turke dhe patriarka Ruso e pengojnë në Jeni? Dhe ju mund të përgjigjeni Jam Italian. Pyetet americano: - Chi sei? Ed egli risponde: - Son cittadino çdo mënyre, sespse vetëm mendimi që Shqipëtari një amerikan: Kush Je? Dhe ai përgjigjet Jam Quanti Albanesi si trovano negli Stati Uniti? americano. E noi? Noi non abbiamo patria, noi siamo të shkollohet dhe të edukohet shqetëson gjumin Amerikan. Ndërsa ne? Ne nuk kemi atdhe. Ne jemi - Circa dodicimila saranno quelli di Albania, tra le “scarpe rotte” dimenticate da tutta l’Europa; noi e tyre. Duhet që edhe Shqipëtarët e emigruar në “Kepucët e grisura” të haruara nga e gjithë Evropa; maomettani e cristiani, risiedenti particolarmente a siamo la razza che non ha figura giuridica tra i popoli, këto rajone: si ata që kanë origjinë nga Shqipëria ne jemi raca që nuk ka një figurë juridike në popull, Boston, Jamestown e Saint Louis, Mo. L’immigrazione contro le quale si appuntano anzi tutte le insidie di dhe ata që vijnë nga Italia të ndihmoen midis tyre jemi ata kundër të cilëve drejtohen të gjitha lakmitë di essi continua sempre. Ultimamente da Scutari ne nazioni avide di perpetuare la nostra oppressione. E për çështjen e përbashkët me shpirt devotshmërie. e vëndeve të pangopura të shtojnë presionin e tyre sono partiti quattromila. Di Albanesi d’Italia se ne ben triste, è ben triste tutto ciò nel ventesimo secolo! I njoh atyre kapacitetin për të ruajtur në zemër dhe trishtimin, vetëm e gjithë kjo që ndodh në contano ventimila nelle diverse colonie: quattromila dashurinë dhe fenë antike te mëmëdheut. shekullin e 20-të. in Nuova York e Brooklyn; un notevole nucleo a New - Sperate, sperate! Orleans. - Certo. Perdurando l’attuale stato di cose tratti ad Sa Shqiptarë gjënden në SH.B.A.? Shpresoni, shpresoni! impugnare le armi dalla nostra disperazione, come - Rreth dymbëdhjetmije janë Shqiptarë, Po. Duke parë insistencën e gjëndjes jemi gati të La vostra lotta si basa assolutamente volete che non ci solleviamo? Presto tutta l’Albania myslymanë dhe kristianë, rezidentë në Boston, rrëmbejmë armët prej dëshpërimit, se jo si mund të sulla vostra indipendenza? Per adesso non insorgerà. Noi ci sentiamo maturi per un governo Jamestown dhe Sant Luis, Mo. Emigrazioni vazhdon. shpëtojmë? Shumë shpejt Shqipëria do të rilindë. converrebbe al vostro popolo un assetto autonomo … Kohët e fundit nga Shkodra janë nisur katërmijë. Ne ndihemi të pjekur për një qeveri të pavarur... migliore delle cose balcaniche, l’adattamento Albanezë të Italisë numërohen 20mijë, në qytete të Po mendoni për atë që do të vendosë në per esempio sotto altro dominio che non fosse Si pensa già a colui che assumerà la corona ndryshme: katërmijë në New York dhe Brooklyn, kokë kurorën e princit Gjergj-Kastrioti quello turco? del principe Giorgio Castriota Scanderbeg? dhe shumë në New Olrleans. Skenderbeg? - No. L’Albania dev’essere nostra: ci sentiamo - Gli albanesi daranno la loro corona a quel loro - Shqiptarët do kurorëzojnë atë vëlla të tyre që capaci di governar da noi le cose nostre. L’Albania fratello che prenderà le armi prima degli altri e saprà Lufta juaj bazohet më shumë në panvarsinë do të rrëmbejë i pari armët dhe do dije të udheqë non dev’essere né del Greco, né del Bulgaro, né condurre il suo popolo alla liberazione. tuaj? Tani për tani nuk do ishtë më e udhës, popullin e tij drejt lirisë. dell’Austriaco, come non dev’essere del Turco. Noi - Siete pronti per l’insurrezione? që për të mirën e Ballkanit të zgjidhej sundimi siamo un popolo oppresso che anela alla libertà e - L’Albanese è sempre pronto ad impugnare il suo i një fuqie tjetër që mjafton të mos ishte ai - Jeni gati për këtë ndryshim? domanda a tutti i popoli civili redenti a libertà un fucile. Gli dite: “andiamo a combattere” ed egli lascia Turk? - Shqiptari është gjthnjë gati të rrëmbejë pushkën. uguale trattamento. Noi per questa libertà intendiamo come si trova la sua casa per affrontare il turco. Agli - Jo! Shqipëria duhet të jetë e jona: ne jemi në I thoni: shkojmë në luftë, dhe ai lë shtëpinë e tij combattere, e non sapremmo assoggettarci ad altra Albanesi ora non occorrono che armi e denaro per gjëndje ti qeverisim vetë gjerat tona. Shqipëria nuk ashtu siç është dhe niset për tu ndeshur me turkun. dominazione, quando quella ottomana dovesse finire. comprare il grano occorrente a mantenere le schiere duhet të jetë as Greke, as Bullgare, as Austriake, Shqiptarëve sot ju duhen vetëm armë dhe të holla ribelli. Attivi comitati lavorano al’estero per la loro siç nuk duhet të jetë as Turke. Ne jemi një popull për të blerë çfare u duhet që të mbajnë gati zjarrin e Nemmeno alla dominazione italiana? patria; ivi tutti ritorneranno il giorno in cui la nostra i shtypur që kërkon liri dhe kërkon si gjithë popujt rebelimit. Komitete mjaft aktivë punojnë në emigrim - Ecco. Io non credo che i governanti ed il popolo contrada sarà sorrisa dal sole della libertà. Questo civile dhe të lirë trajtim të barabartë. Ne për lirinë për vëndin e tyre. Dhe një ditë të bukur të gjithë do d’Italia mirino ad una vera e propria dominazione sole non potrà non sorgere anche per noi! Gli Albanesi tonë kemi ndërmënd të luftojmë, dhe jo të durojmë të kthehen dhe vëndi do të ketë buzëqeshjen e lirisë. sull’Albania. I tempi non permettono omai che un liberarono la Grecia, il nostro Mehemet Ali Pascia shtypjen e një sunduesi të ri, dhe sidomos ajo Turke Dielli nuk të mos lindë edhe për ne Shqipëtarët! governo vada a insediarsi in una terra appartenente liberò l’Egitto, Marco Bozzari è nostro, l’Albanese duhet të zhduket. Ne çliruam Greqinë, Mehmet Ali Pashai ynë çliroi ad un altro popolo, senza la volontà di questo. anche oggi in Turchia è il migliore elemento che si - As sundimi i Italisë? Egjyptin, Marko Boçari, është një personalitet nga Eppoi l’Italia, ove idea nazionale albanese non è conosca; gli Albanesi d’Italia, voi lo sapete, si fanno - Unë këtu nuk besoj që qeveritarët dhe populli më të mirët që njhet edhe sot në Turqi, Shqipëtarët mai tramontata, ha dato alla gente nostra tante e grande onore in America. Italian kanë ndër mënd me të vërtetë pushtimin e Italisë, ju e dini, janë nderi dhe respekti në tante prove di simpatia, che non sapremmo come - E vero. e Shqipërisë. Tashmë koha nuk lejon më që i Amerikë. potrebbe conciliarle con idee di conquiste. Dobbiamo - E specialmente dagli Albanesi italiani sparsi përkasim qe një qeveri të vije dhe të pushtoj tokat - E vërtetë. essere liberi come gl’italiani stessi sepperlo esserlo (Vijon në faqen 10) që i përkasin një populli tjetër, pa dëshirën e (Vijon në faqen 10) Archeologia Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 4 La questione dei Coronei uella dei Coronei è una delle questioni sulla quale si è poco dibattuto e dove una Qpoco autoritaria ed insicura storiografia si è avviticchiata. In pochi, per la maggior parte non cattedratici partoriti o addirittura abortiti dalla nefandezza della politica partitica, si sono appropinquati alla delicata tematica e fra costoro è mio impegno vincolante assunto, volontariamente, ricordare la maestosa figura intellettuale dell’Arberesh Vittorio Elmo. Egli è stato uno di quei pochi che hanno avuto l’intuizione, come scrive Costantino Marco, più significativa della ricerca relativamente al ruolo e all’apporto dell’emigrazione coronea e greco- albanese. Vittorio Elmo, nato Un patriota albanese a Vaccarizzo Albanese nel 1924, la sua era una delle famiglie più rappresentative di quel paese, di Oreste Parise compì gli studì classici nel Collegio San Adriano e giovanissimo si trasferì a Roma per intraprendere asce a San Demetrio Corone nel 1812 da quelli universitari. Di formazione giuridico sociale, una famiglia carbonara. Fin dalla nascita suo diletto erano gli studi storici. Fra i suoi languiva sotto il dominio di Solimano, Carlo V… degli autoctoni, loro che, provenienti da lidi ameni Nrespirò aria libertaria. scritti più importanti vanno ricordati: “ Le idee spedì a quei lidi l’anno 1532, una ben guarnita flotta di civiltà indiscussa, portarono lo sfarzo del rito Domenico Mauro è una figura chiave per dell’Illuminismo nel pensiero degli Italo Albanesi navale sotto il comando del Grande Ammiraglio religioso, i segni postumi ma ancora vivissimi rappresentare i personaggi calabresi considerati eroi dell’epopea unitaria. Egli nasce a San nel XVIII secolo”; “Pasquale Scura Ministro Andrea Doria, cui i coronei non tardavano a spedire dell’ellenismo ed una lingua arricchita di preziosità. dei nascosti messaggi per sollecitare la sua venuta, Allorquando approdarono sui lidi italiani, gli Demetrio Corone, un paese albanese della Arberesh”; “ Proprietà e possesso nella società provincia di Cosenza il 27 dicembre 1812, da contadina arberesh“; Le grandi anime della piccola per informarlo dello stato interno della città… Il Arvanidhi, divenuti nei secoli profondamente diversi una famiglia carbonara. Il padre Angelo era un patria arberesh.” Dei Coronei ( Vittorio Elmo). Doria valendosi delle segnalate notizie, si diede dagli altri albanesi operarono verso i consanguinei membro della carboneria che aveva fatto parte di I flussi migratori che convogliarono tanta gente a battere Corone per tre giorni…Allora i paesani Arbresh , una sorta di agnizione volgendo lo sguardo una delle più attive cellule dei casali di Cosenza. albanese, originatisi in epoche diverse, trovarono apparvero senza maschera…e con festose grida verso la terra ove nacquero e vissero, trassero la Fin dalla culla il piccolo Domenico aveva respirato foce in Italia, Grecia, Spagna, Dalmazia, Croazia, acclamarono la sovranità di Carlo V… Il rimbombo convinzione che il loro peregrinare sarebbe valso l’aria libertaria e antiborbonica, e l’aspirazione Bosnia, Serbia, Bulgaria, Romania, Turchia, del cannone degli imperiali risvegliò i popoli vicini, a travasare il loro più ricco patrimonio culturale su paterna di vedere finalmente nel regno un governo Egitto e Bosforo. Può, quindi, dirsi che l’elemento e portò loro lo spavento… Zadare, uno dei generali quello più povero dei loro consanguinei arberesh, costituzionale. L’organizzazione carbonara traeva albanese travalica i limiti dell’Albania geopolitica e turchi, venne il dì seguente con 700 cavalieri per al fine di rigenerarlo. Con questo spirito e con la sua origine nelle logge massoniche che si erano forma, non senza una certa compattezza, i più ampi dare soccorso ai suoi sbigottiti soldati. Gli spagnoli questa convinzione si riversarono nelle comunità diffuse in Calabria per opera del proselitismo confini dell’Albania etnografica. La gente albanese e i coronei gli andarono contro… furono costretti arberesh confondendosi e in più circostanze operato da Antonio Jerocades e dal famoso grecista in Italia ha conferito esistenza ad una miriade di ad arrendersi al Doria. In questa segnalata vittoria, sovrapponendosi alle popolazioni preesistenti. Pasquale Baffi, nativo di Santa Sofia d’Epiro che comunità che, complessivamente considerate, i coronei, che si erano distinti con il loro ardire, S’accompagnò a questa moltitudine evoluta e aveva dato un contributo importante a diffondere costituiscono solo una esigua parte, pur significativa, accompagnarono l’Ammiraglio e gli spagnoli con laboriosa un clero più colto a quello che si era unito l’idea massonica tra gli arbëresh. della diaspora albanese in Europa. Un’altra parte, infinite acclamazioni… Queste furono le prime ai primi profughi trasmigrati nel secolo precedente. Un comune punto di contatto tra i liberali consistente e ugualmente significativa, insiste nei significazioni di fedeltà e di coraggio, che questo La formazione culturale di questo clero fornisce il era il collegio di Sant’Adriano dove molte degli territori della Grecia. La vasta diaspora albanese, popolo diede a Carlo V…>>. parametro per comprendere il grado di evoluzione intellettuali arbëresh e calabresi si trovavano Anche la Spagna di Carlo V tentò, con alterne degli Arvanidhi. Formazione culturale nata dal ad essere compagni di studi o si identificavano fermatasi in Grecia sin dalla fine del 1200, venne nell’influente gruppo degli ex alunni, che aveva alimentata costantemente fino a costituire in vicende, di arginare la progressiva espansione costante parallelismo tra classicità greca e classicità acquisito una grande influenza nel Regno, per epoca contemporanea una cospicua parte della ottomana, e la resa di Corone segnò una delle latina e sviluppata fino all’acquisizione di una le posizioni di prestigio che essi riuscivano popolazione greca. Scrive A. Galante in “l’Albania”, vicende più gloriose degli anni 30 del XVI secolo visione moderna impressa dagli influssi ricevuti dai a raggiungere nel governo o nella gerarchia Roma 1901 pag. 43: “Esistono colonie albanesi che videro rifulgere il valore dei greco albanesi. continui contatti con i veneziani. Questo clero più ecclesiastica. Tutti e tre i fratelli Mauro, nell Locride, in Boezia, vicino Tebe, nell’Attica Continua ancora il Rodotà: << Partì il Doria, colto si sovrappose a quello preesistente assumendo Domenico, Vincenzo e Alessandro frequentarono e fin presso l’Acropoli di Atene. Colonie albanesi e confidò il governo della città a D. Girolamo il ruolo della guida spirituale della comunità. La sua il Collegio, dove si respirava una aria intellettuale costituiscono l’intera popolazione della parte Mendoza. Solimano giurò di voler prendere di loro funzione, però, non si limitò alla mera tutela degli aperta alle più moderne teorie letterarie e sociali. settentrionale di Andras e dell’Eubea meridionale aspra vendetta. Pose in piedi una poderosa armata, interessi religiosi, dei quali naturalmente s’investì, Nella sua biblioteca erano custoditi e potevano ( Negroponte), nonché delle isole di Spetzia e la spinse a rioccupare la città perduta. Il Mendoza ma penetrò molto in profondità affermando il rito essere liberamente consultati tutti i testi dei dell’Hindra al sud della Morea tra i golfi di Egina e vedendosi di stretto assedio spedì a D. Poetro di greco tra le comunità arberesh esperimentando principali pensatori europei che contribuiva Nenflia. Ne esistono nella Megaride. Predominano Toledo Vicerè di Napoli un messaggio, implorando, esercizi liturgici più compiuti e rispondenti alla una coscienza aperta agli ideali di giustizia e di sulla popolazione greca dell’isola di Paros Salamis pronto soccorso… Carlo V affrettò un’altra armata comprensione dei fedeli. Assunse anche la piena libertà, diffondendo i valori del romanticismo ( Cicladi). Formano nella Morea o Peloponneso navale sotto la direzione del medesimo Doria… che rappresentatività di ogni singolo membro delle nazionalistico e liberale. la massa principale degli abitanti dell’Argolide, postosi in ordine di battaglia… e il Mendoza coi comunità, distinguendosi, tra l’altro, nelle azioni Lasciato il collegio, nel 1831 lo troviamo nel della Corinzia, e della Sicionia. Se ne incontrano cittadini incalzandola dall’altro… e posero questa di tutela e di rivendica di diritti, intentate nei Seminario diocesano di Rossano, dove fu mandato nell’Arcadia, nella Laconia, nella Messenia e in rotta… Il Gran Sultano, che non avea posto in confronti dei feudatari laici ed ecclesiastici. Questi a studiare filosofia in un clima completamente diverso, ottuso e bigotto, dove come lui stesso nell’Elide. In altre parole gli albanesi costituiscono oblìo il disegno d’oltraggiare i paesani vi ritornò sacerdoti, come capi spirituali, furono per molto pieno di sdegno. Carlo V sensibile al volontario tempo i naturali depositari e custodi dei valori delle scriveva si respirava un clima pesante “ligio al circa la settima parte della popolazione di tutta la trono e al clero”, un conservatorismo opprimente Grecia.” L’elemento albanese, se in origine ( fine ossequio dei nobili coronei che si erano impegnati comunità, infondendoli fra le proprie genti. Tutto che non riusciva a sopportare. Convinse il padre a 1200) travalicò in gruppi sparuti i confini della a favore della R. Corona, fece sottrarre in tempo questo fermento rigeneratore, manifestatosi già con mandarlo a Napoli, dove frequentò corsi di lettere Grecia, seguendo spontaneamente itinerari su opportune molte famiglie dal furore di quelli, e l’arrivo dei primi Coronei, ebbe lento ma graduale e legge all’Università che accettava senza alcuna terraferma che lo condussero a delineare la vasta trasportarle a sue spese sopra dugento bastimenti sviluppo allorquando, dopo qualche anno, finì la formalità gli studenti provenienti dal collegio italo- diaspora, in epoca immediatamente successiva e fino ai lidi del reame di Napoli. Molte si diffusero in loro emigrazione politica e si delineò una lunga e greco calabrese. Nella capitale borbonica vi era alla metà del ‘400, con moto irruento, seguitò la sua diverse province. Altre amarono il soggiorno nella continua emigrazione economica di altrettanta gente una folta colonia di calabresi, che venivano tenuti emigrazione incoraggiato dai veneziani su naviglio Capitale del Regno… Tutti erano annualmente proveniente da altre regioni della Grecia, conclusasi d’occhio dalla polizia poiché considerati pericolosi della Serenissima. Venezia, infatti, con le sue tante sostenuti coll’assegnamento di 5000 ducati loro dopo la metà del XVI secoli, sotto Filippo II. Quanto per lo spirito ribelle e le idee rivoluzionarie basi sulle isole del Mediterraneo orientale, in piena generosamente somministrati dall’Erario… altre sopra non deve far presumere che gli Arvanidhi che predicavano, e il giovane arbëresh destava espansione economica, rafforzava il suo ruolo di famiglie passarono nella Calabria Citeriore. Carlo V avessero posseduto ricchezze in Grecia, o che molte preoccupazioni per quelle che venivano potenza internazionale svolgendo la sua opera in attestato di sua gratitudine verso la costante fedeltà ricchezze avrebbero potuto procurarci trasmigrando considerate delle eccentricità pericolose. Aveva, mediatrice tra l’oriente e l’occidente e, nel contempo, dei coronei… spedì diploma il 18 luglio del 1534 in in Italia. Essi avevano attinto in Grecia da una infatti, raccolto attorno a sé dei giovani, attratti rafforzando la sua presenza nei porti della Grecia cui rendendo pubblica testimonianza dell’ardente tradizione compiuta gli elementi per una cultura dalla fama della sua intelligenza ed erudizione, e la sua influenza protettrice nell’entroterra greco. zelo li esime dai tributi e contribuzioni comuni agli di base, non posseduta dal clero che era emigrato cui impartiva gratuitamente lezioni di letteratura, Muovendo dalla metà del ‘400, la pressione altri sudditi… La Real Camera della Sommaria nel direttamente dall’Albania, ma pur sempre una un’attività proibita senza autorizzazione da parte turca si dimostrò più risoluta, e Venezia perse cui Archivio è registrato il diploma… lo ha più volte cultura posseduta da uomini del loro tempo, formatisi del governo, perché considerata sovversiva per confermato a supplica delle parti interessate>>. nelle proprie comunità in terra di Grecia e che la possibilità di diffondere idee pericolose per progressivamente i territori protetti e le basi che l’ordine costituito, cui si aggiungeva il vizio di per lunghi secoli costituirono i punti nevralgici dei La venuta di tanta gente d’origine albanese in Italia, affievolirono col tempo il loro travaglio rigeneratore scrivere articoli sui giornali locali. Una miscela suoi domini nell’Europa orientale. Caddero Corone, questa volta proveniente dalla Grecia, significò la nelle sempre povere comunità di approdo. esplosiva per un giovane calabrese. Modone nella Morea, L’Eubea fino al crollo della rigenerazione delle tante comunità arberesh che da Storicamente deve sostenersi che il grado di cultura Lo misero sotto osservazione, spiandone prestigiosa base di Cipro. Pietro Pompilio Rodotà, tempo ormai stremate volgevano al pieno declino. del clero arberesh venne elevandosi in tempi ogni movimento, e segregandolo in prigione per nella sua maestosa opera “ Dell’Origine, progresso Questa nuova e numerosissima gente, infatti, recenti, e per alcuni fu un grado di cultura robusto, indagini, e fu liberato perché a suo carico non e stato presente del Rito Greco in Italia”: << si sovrappose a quella già da tempo insediata, rafforzatosi nel corso del lungo confronto, spesso emersero fatti di particolare rilievo, tenuto però Corone è nobilissima città del Peloponneso, la mutando il volto di tante comunità arberesh. aspro, con il clero di rito latino. Del resto, l’ordine sotto costante osservazione. Domenico Mauro però quale fin dall’anno 1204 datasi spontaneamente I primi Albanesi venuti in Italia, stremati dalle feudale laico ed ecclesiastico che lo ebbe ospite, non li lascio condizionare e continuò la sua attività a’ veneziani riposava tranquillamente sotto il loro ostilità del regime feudale del XV secolo, ormai anche se via via più temperato rispetto all’asprezza di pubblicista fondando nel 1840 addirittura un placido e saggio Governo. Qui vennero a cercare al limite di ogni sopportazione, poterono ricevere che lo informava prima, espresse pur sempre periodico ”Il Viaggiatore”, dove scriveva articoli asilo, ed a stabilire la loro mansione, come in un linfa vitale dai loro antichi fratelli Arvanidhi. l’intenzione di soggiogarlo, anche perché diverso considerata sediziosi e antigovernativi. Fu subito porto sicuro molte famiglie dell’Albania nella I Coronei giunsero in Italia ospitati e protetti dalle per matrice etnica, per cultura, ma soprattutto accusato di attività antigovernativa aggravata dalla comune desolazione della Provincia, amando di navi della flotta imperiale di Carlo V, trovando perché portatore di un estraneo rito religioso. sua frequentazione con ambienti liberali con i quali serbar colla religione la vita, e persuase d’essere migliore accoglienza dal più temperato clima feudale I Coronei, in sostanza, si differenziarono dagli manteneva frequenti rapporti e scambiava una fitta trattate da un Principe cattolico co’ sentimenti di del XVI secolo. Essi poterono evitare gli estenuanti altri Albanesi che formarono i primi insediamenti, corrispondenza; fu condannato e rinchiuso nel tenerezza e di stima. Non furono vane o lusinghiere percorsi sui lunghi ed impervi sentieri che avevano per la più moderna visione della vita che consentì carcere di S. Maria Apparente nel 1843. Durante condotto i primi Albanesi ad individuare i siti dove loro un grado di esistenza relativamente più elevato. il suo soggiorno in carcere cercò di mantenere i le loro mire, fino a quando Bajazzette II posto il rapporti con la sua famiglia e gli ambienti liberali, piede vittorioso in quella città l’anno 1468, non finalmente insediarsi. I Coronei, dunque, non Non è vero che in Italia immigrarono solo Albanesi informandosi costantemente sugli avvenimenti ispiegò nelle fortezze gli stendardi trionfanti della conobbero del tutto le dure condizioni dei primi provenienti dalla Toskeria ed altri provenienti dalla cosentini, dove era prevista una rivolta prevista luna ottomana… Mentre l’afflitta città di Corone profughi… Soprattutto non avvertirono il dileggio (Continua a pagina 6) (Continua a pagina 21) pagina 5 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Nga Fatbardha Demi “TEK ZOTI PASH VeNDIN TIM” - Dhimitër Kamarda esimi dhe Atdheu, ka qënë zanafilla e lëvizjes më të fuqishme ideore dhe kulturore e elitës gjuhës shqipe dhe përmendoret e saj në periudhën shtojmë edhe të frëngjishtes e gjermanishtes». Bshqipetare të shekullit 17-19, që në historinë parahistorike (1899), të panjohura edhe sot nga Në shekullin e 18 etërit arbëresh si P.Parrino botërore njihet me emrin e përgjithshëm RILINDJE. lexuesit shqip-folës. e sidomos Nikoll Keta (“Tesoro di notizie su de’ Ajo që e bashkonte lëvizjen shqipetare me atë Studiuesit e huaj si Niebhur, Gioberti gjuhëtarët Macedoni”1777), duke shfrytëzuar të dhënat europiane ishte fakti se: e njohur Max-Müller, Schleicher, Curtins, Benlow historike mbi fiset e lashta shqipetare dhe maqedonase -Frymëzuesit dhe veprimtarët e saj, kanë qenë nga dhe Graziadio Isaia Ascoli (1829-1907) pohon At të shumë autorëve, të lashtë dhe modern, hebrej, rradha e figurave të shquara intelektuale. Dhimitër Kamarda qe kishin shkruar për origjinën egjiptian, grekë, latinë, italianë, francezë, metodë që - Synimi për të zbuluar dhe mbledhur pasurinë e popullit dhe gjuhes së shqipetarëve «por, asnjeri Eqerem Çabej do ta quante “moderne dhe globale, e traditës (folklorike-besimtare) dhe historike të prej tyre nuk e trajtoi me thellesi, punë që në të e cila edhe sot është thellësisht e drejtë”, aritën në Kombit shqipetar, e cila do të dëshmonte karakterin vërtetë ishte bërë më përpara, sidomos për sa i përfundimin se gjuha maqedone e lashtë dhe ajo e ndryshëm etnik me popujt e tjerë dhe origjinën e përket emrave nga Z.Krispi dheV.Dorsa. Të huajt që shqipe, i përkisnin trungut gjuhësor “feniko-pellazg”. lashtë. merreshin me temën shqipëtare, e kuptonin rëndësin Duke ndjekur gjurmët e At V.Dorsës i cili pohonte se - Përkushtimi ndaj çështjes kombëtare. e madhe të njohurive që studiuesit arbëresh kishin gjuha shqipe ishte “e thjeshtë, shprehëse, imituese mbi gjuhën, historinë dhe traditat e tyre. Kjo i shtynte dhe poetike, cilësi që nevoiten për të vërtetuar Por, kjo lëvizje kulturore në fillim, dhe çlirimtare t’iu bënin thirrje “që në ndihmë të shkencës, ata origjinën e saj të lashtë” dhe të At Z.Krispit :”Se më vonë (shk19-20), tek shqiptaro-arbërit kishte duhet të afroheshin për të zhvilluar një bashkbisedim tingujt, në gjuhën shqipe, duke qënë të shumtë dhe të shumë dallime nga lëvizja europiane, si për shkaqet të hapur mbi natyrën e gjuhës së tyre”. (Pr Domenico papërcaktuar, na qartësojnë natyrën origjinale të saj, e lindjes, ashtu edhe rrugën e ndjekur dhe autorët Comparetti «Notizie ed osservazioni in proposito degli siç është pa dyshim, vetë gjuha që Zoti i dha njëriut kryesor të saj. Një prej këtyre Studii Critici del Pr. Ascoli (estratto dalla Revista të parë”, Dh.Kamarda i kushtoi nje rëndesi të veçantë dallimeve ka qenë fakti, se zuri fill Italiana n. 126, 134,140, 1863) vetë formimi të fjalëve të saj. në shk17 në «shtëpinë e Zotit» në Pisa1865). Gjuha shqipe, vëren autori, është e varfër me fjalë gjirin e eruditëve kishtar, jashtë Gjuhtarët arbëresh me veprat të përbëra (nga bashkimi i dy fjalë me kuptim të plotë truallit të saj natyror, e pafinancuar e tyre të shkruara në gjermanisht, si dhe më parashtesa e mbrapashtesa -shën im) me dmth vullnetare dhe shkaku, ishte frëngjisht dhe italisht, dhanë të cilat është e pasur greqishtja dhe gjermanishtja . i natyrës fetare. Siç dihet mbas ndihmesën e tyre gjuhtarëve të huaj Në gjuhën shqipe, si emrat edhe foljet ndodhen me vdekjes së Skëndërbeut (1467) dhe në përcaktimin e gjuhës shqipe si Marin Barletit (1450-1513) se gjuha shqipe rridhte shumicë në gjëndjen e rrënjëve të pastra. Këto fjalë/ pushtimit Osman, së bashku me pjesë e familjes indo-europianë. nga latinishtja, Gjergj Guxeta mendonte se ajo rrënja (të përbëra vetëm nga dy/tre gërma si : ha, familjet shqipetare, u larguan drejt Pra “Shkolla Albanologjike” e duhet të ishte një përzjerje e latinishtes dhe gjuhës pi, ri, shi, re, vë, di, pa/me pa, mal, gur, lis, etj- Gadishullit italik edhe përfaqsuesit arbëreshve, jo si një Institucion së vjetër maqedonase. Ndërkohë bashkëpuntori i tij shën im) janë trashëguar nga gjuha-mëmë. Kamarda e besimit të krishter lindor të arsimor, por si një veprimtari e P. Parrino, mbronte idenë se gjuha shqipe, sidomos e pëcaktonte si një formë zanafilore e krijimit të shqipetarëve. Përveç vështirsive që bashkuar e një elite autodidakte, ajo e arbëreshve të Italisë, ishte e njejtë me gjuhën fjalëve, si tek çdo gjuhë tjetër, por e mbetur deri më gjetën në tokën e Papatit katolik kishte kohë që e kishte nisur maqedone (të lashtë-shën im). Por që të gjithë sot tek shqip-folësit nga «mungesa e kulturës», ku për pranimin dhe ushtrimin e rrugëtimin e saj. Në rradhët e kësaj mohonin ndonjë afërsi apo lidhje me gjuhen greke. nenkuptonte mungesen e arsimimit dhe shkrimit të riteve të besimit të tyre ortodoks shkolle rënditen shumë eruditë Në vijim të bindjes së albanologëve nismëtarë librave. Studiuesi arbëresh do të mbetej i habitur, bizantin, një problem i madh priftërinj arbër të shekullit 17-19, G.Guxetës, P.M.Parrinos, edhe V.Dorsa pohon sikur të shikonte se edhe pas tre shekujve, në kohën shpirtëror ishte trajtimi i tyre, si Nilo Katalano (1637-1694), Josif se Shqipetarët çfaqen qartësisht me një origjinë, e internetit, ne fjalorin e shqipetareve fjalët/rrënja si etni dhe besimtar të Kishës Nikollë Brankati (1675 – 1741),Gjergj përkatësi dhe lidhje shpirtërore të përbashkët duke para-historike janë në përdorim të pandryshuara, Greke. U pa e domosdoshme të Guxeta (Giorgio Guzzetta 1682– formuar kështu një familje, ku gjuha e zakonet, i dhe padyshim ky fakt ka shpjegimin e vet. Intuita prej dëshmohej në «atdheun e dytë» 1756), Pal M. Parrino (Paolo Maria dallojnë qartësisht nga grekët. Pra rruga e vetme për të shkencëtari, e shtynte të parashikonte se në formën karakteristikat etnike dhe Historia Parrino 1710 – 1765), Jul Variboba dëshmuar lashtësinë e gjuhës shqipe dhe rrjedhimisht një rrokëshe të fjaleve «fshihet» kyçi i lashtësisë se e vërtetë e Kombit shqipetar. At (1727 – 1788). Nikolla Keta (1741 – e Kombit që e fliste atë, mbetej të vërtetohej lidhja apo gjuhës shqipe dhe «studimi i tyre kërkon një vëmëndje Nikoll Keta ju mësonte nxënësve 1803), Ëngjëll Mashi (1758 – 1821), trashëgimia e saj me gjuhën e maqedonëve të lashtë. të veçantë». Koha tregoi se kishte të drejtë. të tij se: «Studimi i historisë së Mikel Skutari (1762 – 1830), Zef Por siç dihet, nga kjo gjuhë nuk ka mbetur ndonjë Njohësi i veprës së Dh.Kamardës, francezi Eduard paraardhësve, buronte nga një Krispi (1781-1859), Vinçenco Dorsa dokument i shkruar me maqedonishten e Aleksandrit Shnaider (Pellazget dhe pasardhesit e tyre) mbasi bëri kureshtje e ligjshme vetjake, (1823-1885), Zef Skiroi (1865 – të Madh. Lindi kështu nevoja të krahasohej gjuha një përllogaritje të fjalëve-rrënja, pohon se «gjuha si kërkesë e vetë natyrës 1927)etj. shqipe me një gjuhë tjetër të lashtë, nga e cila kishin shqipe ka 785 të tilla, që e tejkalon tepër shumën e njerëzore, meqënëse ky veprim Në këtë shkrim, do të trajtoj disa mbritur vepra të shkruara. Me qënëse në rrethet fjalëve rrënja të të gjithë gjuhëve të tjera, të vdekura ishte shprehje e vullnetit dhe teza të rëndësishme, gjuhësore dhe filologjike europiane të shk 18-19, greqishtja mbahej dhe të gjalla. Dhe ky numër nuk është përfundimtar dashurisë Hyjnore». historikë, të dy veprave të At Dhimitër më e lashtë se latinishtja, priftërinjt eruditë arbëresh, (…) Me 75 tinguj zanore, dhe 31 bashtingllore të Siç pohon studiuesi Matteo Kamardës (1821-1882), «Saggio di si zotërues të saj dhe profesorë të kësaj gjuhe në forta dhe 785 fjalë-rrënja, një gjuhë mund të arrijë Mandala, At Gjergj Guxeta grammatologia comparata sulla lingua shkollat fetare dhe Univërsitetet e kohës, ju futën në një shkallë përsosmërije të paparë». Përfaqsuesi i dhe veçanrisht bashkëpuntori albanese», (Livorno 1864) ; «Appendice punës për krahasimin leksikor dhe gramatikor të madh i “Shkollës Albanologjike arbëreshe” Jeronim i tij, At Pal M. Parrino e al saggio di grammatologia comparata shqipes me të. Sipas Dh.Kamardës, gjatë krahasimit De Rada (1814 – 1903), do të shprehej : “Gjuha kuptuan se për të treguar sulla lingua albanese»,(Livorno, 1866) u vërejt se «shqipja përmban shumë elemente nga më Shqipe, në analizë të fundit është ajo Gjuhë e Parë dallimin midis besimeve të etnisë greke dhe asaj duke ju bashkangjitur edhe mendimet e të lashtat e të folurës greke, të cilave ne as nuk ua (Lingua Primeva) ose Mëmë (Muttersprache) ose së arbërore (shqipetare), do të ishte më e frytshme të pararendësve, bashkohësve të tij dhe studiuesve të më dimë shqiptimin e vërtetë (…) dhe kjo më shtyn të paku e afërmja e saj e ngushtë e më përfaqësuese, nga rindërtohej identiteti historik, kulturor dhe besimtar i vonshëm, të cilat (tezat) janë vënë në dyshim apo nuk pranoj, lidhjen e shqipes me sanskritishten, te pohuar copëzimi i së cilës, si Ai (Zoti-shën im) në Sakrificën e shqipetarëve, se sa ajo e debateve shtërpe teologjike. janë shtruar fare nga Albanologjia e shk21. Gjuhëtari nga Franz Bopp». Madhe Kozmogonike të një Qënie Hyjnore, të gjitha Të dëshmohej origjina dmth se shqipetarët formojnë gjerman Gustav Meyer (1850-1900) shkruante Pothuaj 30 vjet para Kamardës, Z.Krispi i habitur, gjuhët e tjera erdhën e u ndërtuan mënjanë”. një etni autoktone që zë një trevë të caktuar («Etymologische Wòrterbuch der albanesischen kish pohuar se «duke gjurmuar origjinën e gjuhës Kamarda na sjell edhe mendimet e figuravë të ballkanike, duke zhvilluar nje qytetrim dhe kulturë Sprache» Strassburg, 1891) se, emri i Dh.Kamardës, greke, është një gjë e bukur të shohësh se si ajo shquara europiane, që janë shprehur mbi lashtësinë të vetën, si besimtare dhe shoqërore, që flisnin një meriton të kujtohet dhe të vlersohet në historinë e të kthen, në pjesën e saj më të madhe, tek gjuha e gjuhës sonë si Theodor Stier i cili pohon se kohën gjuhë të ndryshme nga ajo e popujve fqinj, me të shkencës (gjuhësisë historike) sepse «për herë të shqipe» duke hedhur i pari idenë se ajo «mbase e origjinës së gjuhës shqipe, duhët ta vendosim, në cilët nuk i bashkonte asnjë tipar i përbashkët (…) Për parë» në veprën e tij (Saggio di Grammatologia …) është më e lashtë se greqishtja dhe në thelb, gjuha periudhën kur nuk flitej as greqishtja, qoftë moderne këtë qëllim, përveç filozofisë dhe teollogjisë duhej të është bërë «një trajtim i plotë krahasues i gjuhës me të cilën flitej në shekujt para Homerit» (Malte- apo antike, as latinishtja, as ndonjë nga të folurat që përfshihesh edhe historia (…) Vetëm në këtë mënyrë shqipe». Brun libr.199,f243)( 12) Kjo tezë do të trajtohet në njohim sot apo që janë zhdukur. Ndërsa figura më bëhej e mundur të hidheshin poshtë shpifjet «dhe I shpreh mirnjohjen time Bibliotekës së ShBA, fund të shk19 nga Sami Frashëri : “Ka shumë fjalë që e rëndësishme e Rilindjes italiane Vincenzo Gioberti të korrigjohej gabimi i madh popullor që i njësonte e cila e ruante librin e gjuhëtarit të famshëm vërtetojnë se format e tyre shqipe janë bazë, ndërsa (1801 –1852) në librin e tij «Primato» (Bruselles1844, Shqipetarët me Grekët». Kjo ishte edhe arësyja, arbëresh, «Saggio di Grammatologia comparata format në gjuhët e vjetra greke e latine janë derivate T.II p.133), këmbëngul se gjuha shqipe, përmban shkruante At V.Dorsa, që më detyroi t’i rikthehem sulla lingua Albanese» (ribotim i vitit 1923) në të tyre. Kjo tregon se gjuha shqipe është më e vjetër gjurmë të gjuhëve që kanë qarkulluar në Greqi para të famshmes Lashtësi, (…) për ta ndarë historinë e koleksionin e veprave të rëndësishme të kulturës se greqishtja ose latinishtja e moçme dhe se populli pushtimeve deukaliane dmth para se të formohej grekëve, nga historia e popujve (….) që nga autorët botërore dhe me ndërmjetsinë e librarisë Amazon në shqiptar është shumë i vjetër. (13) At Dh. Kamarda popullsia e emërtuar Ellenike. e lashtë përcaktohen Pellazgë, Epirotë, Maqedonëe Itali, u bë e mundur ta kisha në dorë. Vepra tjetër pohon se « shumë fjalë shqipe, përputhen me ato të Sot, studimet mbi origjinën dhe lashtësinë e gjuhës nganjëherë Ilirë dhe nga autorët modernë, Kombi «Apendice…»(1866), që në fakt është një shtesë e së gjuhës së lashtë të grekëve » duke shtuar se ato « shqipe e kanë tejkaluar shumë nivelin e studimeve Shqipetar. parës, është shfrytëzuar nga Interneti. janë unaza,(te ndërmjetme lidhëse-shën im)midis europiane. Studiuesi Petro Zhei, duke shfrytëzuar Do të përqëndrohem tek përfaqsuesit e ritit gjuhës së lashtë aziatike (sanskritishtes) me gjuhën e ligjet e fizikës moderne, shkrimet fetare, fondin ortodoks bizantin, (pa mohuar kontributin edhe të Teza e parë: Sa është mosha re hellene, asaj gjuhe të humbur, nga buroi gjuha e dialektor e historik të fjalëve shqipe, duke i krahasuar etërve të besimeve të tjera) për faktin se puna e tyre e gjuhës shqipe? klasikëve grekë e mbritur tek ne, përmes librave të ato me fjalorin e sanskritishtes, hebraishtes dhe shkencore formoi SHKOLLEN E PARË të studimeve tyre të pavdekshëm». të gjuhëve moderne, vërteton se fjalët shqipe kanë Albanologjike, pothuaj në të njejtën kohë me ato Siç na dëshmon Herodoti, mbreti Psametiku Duket sikur këto përfundime hedhin poshtë natyrë simbolike dhe mitike, tipare të gjuhës se europiane. Përpjekjet e Gj.Guxetës, P.M.Parrinit, (Egjipt) për të njohur se kush popull është më i studimet e gjuhëtarëve nismëtar, që u shprehën krijuar nga njeriu i parë. Ai sjell shembuj të shumtë V.Dorsës dhe Xh.Krispit, në krahasimin e gjuhës vjetri, vendosi të mësojë se cilën fjalë të parë do ta për dallimin rrënjësor midis këtyre dy popujve se si rrënjët e gjuhës shqipe zbërthejnë kuptimin e shqipe me greqishten, latinishten dhe gjuhët e tjera shqiptonin dy fëmijët e ritur nga dy gra që ju ishte kufitarë ballkanikë të shekullit 19. Por duhet të rrënjëve të sanskritishtes, gje që nuk e ben dot ajo të lashta, ishin disa dhjetvjeçar më të hershme së prerë gjuha. Cilit popull do t’i përkiste fjala, ay do kemi parasysh, se si lëndë studimi, nga gjuhëtarët u vetë për fjalët e saj dhe të gjuhës shqipe. Kjo dëshmon ato të gjermanit Franz Bopp (1791-1867) («Das të pranohej si më i lashti. Ky tregim duhet të ketë mor fjalori i greqishtes së lashtë i shkruesve të parë se shqipja e lashtë ka qene gjuha MËMË e gjuhëve te Albanesische in seinen Verwandschaftlichen qenë një prove e vërtetë historike, sepse na ka ardhur dhe, siç shprehej francezi Robert De Angely, “Po të «vdekura» dhe me kalimin e kohës, prej burimit të saj Beziechungen», 1855) themeluesit të gjuhësisë deri në kohët tona fjala e parë që shqiptuan fëmijët mos kishin qënë shkronjat e njejta (të «greqishtes së rrodhen gjuhet e tjera. Kjo, vëren P.Zhei, shpjegon krahasuese nga lindi edhe shkenca e gjuhësisë. «bek», që e kishin dëgjur nga udhëtarët e një karvani lashtë» dhe asaj të shk19-shën. im), pashmangërisht edhe faktin se:«Në gjuhën shqipë ndeshen gllosa të të Duhet theksuar se studiuesit e huaj për t’u njohur të ndalur pranë banesës së tyre. Nga kërkimet e do të ishte deklaruar se gjëndemi para dy gjuhëve gjitha gjuhëve të botës, gjë që, krahas cilësish të tjëra me gjuhën shqipe, rruga e parë që shkelën ishte njerzve të mbretit midis gjuhëve të asaj kohe, doli të ndryshme” (15) Mjafton të shkruajmë një listë të spikatura, e bën shqipen një gjuhë SIMBOLIKE». ajo drejt «burimit» arbëresh në Itali, ku u njohën se në folurën e fiseve frigjiane kjo fjalë përcaktonte të vogël fjalësh shqipe, greke dhe hellene të lashta Për sa më sipër, gjuha shqipe/arbërishte është i me shkrimet mbi folklorin dhe traditat zakonore, të bukën. Pamvarsisht vendimit të shpallur nga mbreti, dhe nga krahasimi i tyre i drejtpërdrejt, vërtetohet vetmi monument “i gjallë” para-historik europian mbledhura nga etërit fetar dhe intelektualët. Kështu na intereson fakti se këtë fjalë e ruan edhe sot, vetëm se shqipja është krejtësisht e njejtë me greqishten (i pa vlersuar akoma nga UNESCO për faj të psh monografia e parë për gjuhën shqipe e Conrad gjuha shqipe: «buk». Pra shumë kohë para Herodotit, homerike, gjë që nuk ndodh me greqishten e re, do institucioneve Albanologjike) që dëshmon se si njeriu Malte-Brun (1775 – 1826) tek Gjeografia Universale lashtësia e popujve shikohej në vartësi të lashtësisë së të shkruante më vonë studiuesi i miteve pellazge, i parë, duke ndjekur tingujt e botës qe e rrethonte (L.119) ka te përfshirë studimin e priftit Angelo gjuhës që flisnin. Deri sa gjuha shqipe do të merrte arvanitasi Aristidh Kola. dhe duke besuar në forcat e mbinatyrshme, nisi të Masci, «Mbi origjinën dhe zakonet e Shqipetarëve» denjësisht, në shekullin e 19, kurorën e GJUHËS SË Merita e Kamardës në studimin e gjuhës shqipe shprehej. Gjurmët e kësaj gjuhe të njeriut primitiv, që shtypur në Napoli më 1807. (4)Gjithashtu, shumtë PARË, «Shkollës albanologjike arbëreshe» ju desh ishte edhe fakti se shfrytëzoi arritjet e shkencës i ra kryq e tërthorë një hapëire jashtzakonisht të gjerë studiues janë mbështetur tek veprat e De Radës si: një rrugë e gjatë kërkimesh, sa gjuhësore aq edhe së porsa-lindur në Europë, Fonologjisë (Studimi të Europës, Afrikës dhe Azisë, gjuha shqipe i ruan Hyjni pellazge (1840), Identiteti i pellazgëve me historike, folklorike dhe fetare. i tingujve të gjuhës). Duke përdorur metodën edhe sot, të shprehura në të gjithë treguesit e saj: në shqiptarët (1846), Lashtësia e kombit shqiptar dhe Pothuaj një shekull para se Kamarda t’i futej kësaj krahasuese me gjuhët europiane, ai pohon se gjuha pasurinë e fondit themelor të fjalëve, strukturën e tyre afri e tij me helenët dhe latinët (1864), Pellazgët dhe pune, ishin rrahur mendime të ndryshme për zbulimin shqipe është shumë e pasur në tinguj dhe «përmban dhe sistemin gramatikor. helenët (1885), Konferenca mbi lashtësinë e gjuhës e lashtësisë dhe origjinës së gjuhës shqipe. Nisur nga jo vetëm të gjithë tingujt e greqishtes dhe latinishtes, shqipe (1893), Pellazgo-shqiptarët (1897), Tiparet e pohimi i autorit të parë të Historisë së Skëndërbeut, siç shqiptohen sot në Greqi dhe Itali, por do të (Vijon numrin e ardhshëm) Mitologia Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 6 Tipografia e Leshit (Lissos) dhe historia e tij Nga Dr. Tahsin Jonusi Drini drejtimin e tij. Kete lume e quajn Praschniker- Schober, duke u mbeshtetur tek Diodori, Anaps. Prej eshi u themelua prej Dionisit I, tiranit te ketyre te dy pikave mund te pranohet e para; e dyta Siraguses me 365/4 para Krishtit per shkaqe duhet me u refuzuar. Ketu kane gabuar Praschniker- Lstrategjike. Ky i sherbente atij si nje pik- Schober, pse nje lum i quajtur Anapos nuk ka shkuar mbeshtetje ne te kryemit e veprimeve te tija ne kure pran Leshit. Prej pranimit te nje fakti te tille Shqipnin e veriut dhe n’Adriatik. Ai ndertoi aty nje rrjedh gabimi se gjoja Diodori ne pershkrimin e tij skele lufte dhe rrethoi qytetin me nje mur te trashe. ka pase zbukuruar Leshin me Gjimnaze dhe Tempuj. Prej Leshit mund te ndifmojshin anijet sirakuzane Keta i perkasin me te vertete Sirakuzes. Me te drejte ishujt e bregdetit te Dalmatise. Vendi I fortifikuar e kundershton A. Wilhelm mendimin e Praschniker- permblidhte qytetin e sotshem dhe malin mbi te cilin Schober dhe thot se keta ia kane dhene gabimisht qendron keshtjella e ndertuar prej Sulltan Selimit fundin e kapitullit te XIII-te Diodori XV, te gjithe (1512-1520). Kjo mbahet prej Hahn-it dhe Ippen- Leshit, kurse kjo gje nuk eshte me vend. it per Akrolissin e vjeter. Germadhat e pame prej A. Wilhelm e zgjidh kete çeshtje, duke vertetuar vizituesve ne kohet e shkuara gjenden brenda qytetit se pjesa e fundit, te tekstit te Diodori, nuk i perket e te sotshem dhe mbi malin e keshtjelles. Keto jane gjithe Leshit, por edhe Sirakuzes. Ketu, pra, qendron pjese te mbetura te fortifikimeve, Ippen thot ne vepren gabimi dhe ky ishte shkaku, qe Leshi zbukurohesh e tij se indentiteti i Akrolossit me keshtjellen e sotme me gjimnaze dhe tempuj. Lumi Anapos, te cilin eshte konstatuar me siguri prej Hahn-it. Ai e ve Leshin Praschniker-Schober e vene prane Leshit, buron te vitit 213 para Krishtit ne pazarin e sotshem, por mbas Huelsen afer Akrai-t te vjeter(Palazolo) ne rreze shton se duhet te jete shtrire edhe ne fushe, pse aty te malit lauro ne jugelindje te Siçilise dhe derdhet gjeti pjese te nje muri shume te trashe, i cili rrethonte mbas nje rrjedhjeje prej 15 kilometrash ne stele e qytetin dhe lagesh prej drinit. Hahn-i mendon edhe se Siraguzes. Leshi duhet te kete qendruar mbi trullin e mbushur Me e mbrojte teorin e rrjedhjes se lumit Anapos Zbulimet tronditëse për qytetërimin Ilir prej lumit dhe zhdukjen e mureve e shpjegon ai ne prane Leshit, eshte sikur te pranosh mendimin se M. menyre qe derdhja e lumit ka naltesuar faqen e tokes, Antonius mundi te bjere ne vitin 48 para Krishtit anije anë kaluar disa muaj nga lajmi i në antikitet. Ajo që është habitëse në varreza u ky eshte i mendimit se dy muret qe dilnin prej Akrolissit te quajtura Pontones ne stele e Leshit, nuk eshte me jashtëzakonshëm i arkeologëve kroat se gjetën përveç qeramikës, edhe armë prej hekuri (Keshtjelles) zgjateshin deri ne Drin. Ippen, i cili gjeti vend, mbasi buza e detit te Shqiperise eshte e ceket Khistoria Ilire do të rishkruhet dhe me këtë dhe stoli prej bronzi, argjendi, qelqi dhe qelibari, pjese te mureve ne veri dhe veri-perendim, e refuzon dhe per kete shkak mund te pranojme se buze-deti i edhe historia e Ballkanit dhe Europës. Më së miri te gjitha keto qe tregojne pavaresi dhe parazhvillim mendimin e Hahn-it, porse pohon, sikurse u-tha me Leshit nuk ishte i volitshem per anije te typi tjeter. Pra këtë zbulim për ilirët e ka vlerësuar Nju Jork Times, nga qyteterimi helenistik. larte, se gjeti pjese te trasha te murit te qytetit, te cilat ky duhet te ket qene shkaku qe Antonius ka perdor duke iu referuar zbulimit të arkeologëve kroat, Varrezat e këtij lloji nuk kanë qenë të njohura, qendrojne ne buze te Drinit. Shkaku qe ky e hedh anije te ketilla. Dhe prej kesaj rrjedh qe Polybi nuk shkruan: “Paraardhësit tanë i njohim për gjuajtjen kurse sa i përket organizimit, dimensioneve poshte mendimin e Hahn-it, eshte pse ky i fundit bie bene fjale per ndonje lum pran Leshit. Heshtjen e e mamuthëve, por zbulimet e fundit në ishullin dhe përmbajtjes paraqesin një gjetje të re në ne kundershtim me Polibin. ketij kerkon Hahn-i, per me zgjidh teorin e Anopos-it, Korçul, na dëshmojnë se njerëzit kanë ditur ta studimet historike të banorëve ilirë për kohën Kuptohet edhe prej me e shpjeguar ne menyren përpunojnë qeramikën që nga koha e akullit”. Dhe para Krishtit, thuhet ne deklarimet e arkeologçve Strabon-it se Akrolissi dhe se Filipi i V-te i Maqedonise këta njerëz që kanë ditur të bëjnë shumë më shumë kroat. Arkeologu, Dinko Radiç, kryesues i Leshi nuk jane te bashkuar e ka sulmue Leshin, tue se sa gjuetinë kanë pasur kulturë, zhvillim teknike, ekspeditës arkeologjike, kishte deklaruar se prej ndonje muri. marshuar prej juges, keshtu dhe që kanë ditur shumë më shumë se sa ndoshta ndjehen të privilegjuar që në një vend të vetëm Pse eshte distanca mjaft e qe lumi, i cili shkonte ne veri po hamendësojmë edhe tani ne, dhe arkeologe mund të shfaqet tërë historia e panjohur njerëzore. madhe? te qytetit nuk ishte nevoja te kroat e amerikan, dhe se librat qe kemi mund Në ishullin Korçula janë zbuluar dëshmi të jetës Kundershtimi ndermjet permendesh, mbassi ushtria të jenë te shkretë, për nga mësimet e gabuara, njerëzore, që nga epoka e gurit deri në epokën e Hahn-it dhe Ippen-it Maqedonase nuk duhesh te të historisë dhe arkeologjisë së deritanishme. bronztë. “Mendohet se zbulimet në Kopilç, do ta qendron ne piken qe Hahn-i kalonte mbi te. Arkeologët kroatë kur e bën publik zbulimin e ndryshojnë mënyrën se si ne e shohim historinë e di se keto dy vende jane Burimet historike na tyre, thane se keto gjetje e ndryshojne kuptimin e në këto hapësira. Ilirët, shpesh i perceptojmë si te ndara, porse mban per rrefejne se Leshi eshte historisë së përgjithshme botërore. margjinalë, veçanërisht në raport me kolonët Akrolissos malin mbi te rindertuar dy here: nje Zbulimet në ishullin e Korçullçs, në lokalitetin grekë. Megjithatë, kërkimet tona kanë treguar se cilin qendron keshtjella e rindertim eshte bere prej Kopil kanë gjetur një nekropol ilir, në të cilën roli i ilirëve në këto hapësira ka qenë më i madh sotsheme dhe per kete shkak Jul Qesarit, kur ky qytet I janë gjetur copëza qeramike, të cilat datojnë sesa është menduar dhe paraqitur deri tani”, thotë i mendon muret te zgjatura perkiste ketij prej vitit 59 ndërmjet viteve 17.500 deri 15.000 para Radiç. Menjëherë pas këtyre rezultateve interesim deri ne Drin. Ky pranim para Krishtit. Ky na refen se Krishtit, raportonin mediat kroate në vjeshtën për këto zbulime arkeologjike kanë treguar edhe e shtrengon ate me e kerkue Leshin mbi trullin e e kishte fortifikuar Leshin per konventin e qytetareve e shkuar, duke prezantuar punën kulmore të arkeologë të njohur botërorë, prej të cilëve edhe mbushur prej lumit. Ippen-i, perkundrazi, mbahet ne Romane, te cilet ja u kishe dhene ate. Per rindertimin hulumtimeve katër vjeçare. Paradoksalisht me profesori Preston Miracle nga Universiteti i lajmet e Polybit dhe te Strabonit dhe le menjane keshtu e dyte marrim vesh prej Qiriakut t’Ankones, i cili ka bindjet dhe librat historik dhe arkeologjik, ky Kembrixhit, i cili u është bashkangjitur arkeologëve mendimin e Hahn-it. Ippen eshte i mendimit se pjeset vizituar Leshin me 1436. Ky pa aty mure te medhenj zbulim e përafron kohën dhe kulturën ilire dhe kroatë në punën e tyre katërvjeçare, raportonin e mbetura te mureve qe ka pare i perkasin Leshit, te ndrequr po me te tille gure dhe te zbukuruar me njerëzore, me moshën e piramidave të Bonjës, që mediat. porse mban, sikurse Hahn-i, keshtjellen Turke per arqitekture te ndryshme. Ne pikpamjen ekonomike arkeologu Samiragiç, pretendon se i ka zbuluar, Por, ajo që është tronditëse, dhe dëshpëruese Akrolossin e vjeter. Ketu qendron gabimi se pari prej Leshi ka pase luajt nje rol te madh ne kohen e vjeter dhe janë rreth 20 mijë vjet të vjetra, e më shumë. për shqiptarët, ne që besojmë dhe tashmë Hahn-it dhe se dyti prej Ippen-it. Prej pershkrimeve te pse ka pase qene qendra e nje rruge tregetare me Pra, kufiri i kulturës ilire dhe asaj ballkanike dhe po e argumenton veç arkeologjisë, historisë, reja, qe jane bere mbi Leshin eshte me i rendesishmi shume rendesi, e cila shkonte per mes Mirdites, europiane, eshtë zhvendosur për më shumë se 10 antropologjisë edhe gjenetika, se ne jemi pasardhës ai i Praschniker-Schober. Keta udhetuan me 1916 Kosoves deri ne Rumani. mijë vjet apo rreth 15 mijë vjet para shfaqjes së të ilirëve, historianët dhe arkeologët shqiptarë, ne Shqiperi dhe bene studime Topografike dhe Leshi ka pase qene lidhe me Shkodren dhe me asaj te hershme, dhe me shume se 15 mije vjet vazhdojnë të heshtin, dhe të tregohen indiferent Arkeologjike ne Lesh dhe ne rrethin e tij, sikurse Durresin. Mbas Patsch-it Chaussee-ja romane eshte para asaj që njihet si qytetërimi helenik, dhe që për zbulimet e bëra, që jo vetëm pra ndryshojnë Hahn-i dhe Ippen-i, por me ndryshimin e madh se keta ndertuar ne nje trase te perparshme. Ippen-i barazon Europa e quan, themel të qytetërimit të saj dhe atij pikëpamjet për zhvillimin dhe civilizimin ilir, por njerez te deges, Arkeologe, per kete shkak munden te rrugen e vjeter me ate qe kane ndreq turqit. Kete botëror madje, duke e vlerësuar si më superiorin edhe atë europian dhe botëror. perfitojne me shume se çdo vezhgues tjeter. mendim nuk e pranojne Praschniker-Schomber. Ata Dhe me te vertete keta ia arriten qellimit te plote: jane me te drejte te medndimit se rruga e vjeter duhet gjeten Akrolossin. Ky pra nuk eshte keshtjella te kete shkuar prej Leshit gjat rezes se maleve per e ndertuar prej turqeve, pra, nuk qendron mbi ne Pedhane mbasandej permbi lumin e Matit deri ne La questione dei Coronei malin e keshtjelles se larte-permendur, por mbi Laç. Shkaku i ketij mendimi eshte se çdo vije tjeter (Continua a pagina 4) universalmente visibile da un diploma, avrebbe malin e Shelbuemit, i cili eshte shume me i larte me te shumten e vjetit nuk eshte e mundur me u Grecia, poiché è comprovato che immigrarono assunto anche effetti sostanziali a seguito della se sa Keshtjella. Mbi kete gjeten Praschniker- perdore, pse ajo duhet te shkoje neper moçale. anche Gheghi in larga misura. E’ vero, invece, contestuale assegnazione di un mantenimento dal Schober pjese te mbetura te nje fortese, e menyra Fluss eshte i mendimit se te qenunit e Leshit si che gli Arvanidhi venuti in Italia con la loro Regio Erario napoletano di 5000 ducati annui, te njesojshme te ndertimit dhe njekohshmeria e te nje qytet grek nuk ka vazhdue per nje kohe te gjate, origine toska e con le preziosità lessicali acquisite oltre all’esonero dal pagamento di tributi e cilave me germadhat e Leshit eshte pa dyshim. Nuk mund te pranojme se e ka lene vet Dionisi I. ma vone in Grecia, influenzarono tutte le comunità tasse comunali agli altri sudditi. La ricerca delle eshte e mundur me e pranue mendimin e Hahn-it i perkiste Leshi mbreterise se Ardiervet dhe u mbajt arberesh imponendo a queste il loro lessico. Solo testimonianze dei privilegi concessi ai profughi dhe te Ippen-it, qe keshtjella e soteshme te kete qene prej tyre si qyteti me ne jug dhe ne vitin 228 para da tanto può trarre fondamento l’affermazione di fece trascurare la ricerca attinente l’attuazione Akrolissis i vjeter, pse vazhdimi i pa-prer i mureve Krishtit, kur u-ba paqja ndermjet Romes dhe Ilirise, quanti sostengono che il lessico degli Arberesh è dei provvedimenti adottati. Se è vero che tali fortifikues prej keshtjlles deri ne Drin eshte nje e cila i dha fund luftes ndermjet ketyre vendeve. Ne comune a tutte le comunità e che nella costruzione privilegi e benefici in favore dei profughi furono fakt kunder ketij mendimi dhe dhe se do te binin vitin 213 para Krishtit pushtohet Leshi prej Filipit linguistica che si compie in Albania potrà effettivamente concessi, è altrettanto vero che ne kundershtim me burimet historike, mbasi vendi V te Maqedonise per kete na refen Polybi. Mbas innestarsi il lessico tutto Tosko degli Arberesh. Si tali elargizioni rimasero prevalentemente senza i zbrazet ndermjet Akrolissit dhe Leshit nuk do te lajmeve qe na jep ky ia mbrrine Filipi ne krye te dy è propensi ad affermare che, dopo l’arrivo degli attuazione, a cagione dell’estrema povertà ed ishte. Per kete shkak u shtrengua Hahn-i me kerkue diteve nepermjet lumit te quajtur Ardaxanus Mati, ku Arvanidhi in Italia, anche l’esame glottologico più ignoranza che contraddistingueva gli Albanesi Leshin ne nje vend tjeter, pran buzes se detit. Ky ngre dhe çadrat. attento non potrebbe pervenire ad esiti certi circa in quel tempo. Dai bastimenti di Carlo V mendim eshte i gabueshem pse kjo pjese toke eshte Paraschniker-Schober jane me te drejte te l’originaria appartenenza ghega e toska dei primi approdarono in terra italiana tanti Greci e molti fituar detit prej Drinit, pra asht nje gje e re. mendimit, se Filipi vjen prej jug-lindjes, pse ai asht insediamenti della diaspora. Con gli Arvanidhi, Greco-Albanesi di Corone. Ma mentre i primi Me te gjeturit e Akrolossit mbi malin e Shelbuemit nisur prej Maqedonise. Ky duhet te marshoje neper infatti, si modificò la fonetica e parte rilevante , abitualmente dediti ai traffici mercantili nella dhe barazimin e germadhave te Leshit me Lissos mes te nahise se lumit Mat ne jugelindje te tij, dhe della struttura morfologica delle originarie loro città, si fermarono a Napoli ed in altri mund te kuptohet teksti i Polybit, i cili bene fjale qafat per mes te cilave kalon ai nuk jane ato te Krujes, parlate e si arricchì soprattutto il lessico. vicini centri urbani, , godendo anche di tutti i mbi rrethimin e ketij qyteti prej Filipit te V-te te por ato, qe gjenden ndermjet Shena Prrendes dhe La tematica attinente al ruolo assunto e svolto privilegi per loro statuiti, i secondi, invece, Maqedonise. Livi dhe Polybi nuk permendin ndonje Skurajt. Tue dale prej pjeses malesore bie Mati afer dai coronei e dall’altra tanta gente venuta dediti abitualmente all’esercizio di attività lume prane Leshit, porse muri i ballit te veriut, i cili Pedhanes ne fushe; prane ketij vendi duhet te kete successivamente dalla Grecia, nell’ambito agricole svolte nell’immediato entroterra di qendron ne buzen e Drinit ka per kusht, edhe ne qendruar Filipi, pse prej kendej mundesh me pa ai delle comunità arberesh, non ebbe uniforme Corone, preferirono congiungersi con gli antichi kohen e vjeter, mbrojtjen prej nje uji; dhe, pse Drini Leshin, pozicioni i te cilit i mbrujtun aq shume prej consanguinei, raggiungendoli nelle comunità ka pase ne kohen e vjeter nje drejtim tjeter marrin natyre se bashku me fortifikimet i lane atij nje vrage considerazione da parte anche di molta avveduta Praschniker-Schober dy mundesi para sysh: te madhe. Filipi u tremb kur pa se Akroliss-i kishte ed autorevole storiografia che si limitò a porre arberesh disseminate nelle tante province 1) Se deti ka pase formue nje gji ndermjet qytetit nje pozicion strategjik aq te forte; e humbi shpresen in risalto piuttosto la munificenza di Carlo V napoletane ed in Sicilia. Costoro, nell’isolamento dhe kodres, e cila qendron perkundrejt ketij te fundit. per ta pushtuar ate dhe i ve syrin Leshit. che conferì diploma attestante l’indiscussa in cui vissero per secoli, , forse ignorarono del 2) Se lumi, i cili permblidhte ujrat e zadrimes se Marre nga revista Kombi e vitit 1938 drejtor Ali Kuçi fedeltà dimostrata alla Corte di Spagna dai tutto i provvedimenti adottati in loro favore, di juges, ka pa formue nje skele perpara se te nderoje (vazhdon ne numrin e ardhshem) profughi coronei. Tale attestazione formale, resa cui certamente pochi ebbero a goderne. pagina 7 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Jeta urbane dhe arsimimi në Shqipëri gjatë pushtimit italian Nga Dorian Koçi rrugëve kryesore të qytetit. U montuan tubacione të ujit të Drejtor i Muzeut Historik Kombëtar pijshëm, si dhe ujrave të zeza. Mullinjtë e blojës me motor edhe preset hidraulike (Vijon nga faqja 1) të vajit, të vetmet njësi industrial të trashëguar në vitet Markezi i San Xhulianos tha se përveç këtij janë formuar e mëparshme, u vunë në shërbim të luftës. Në shpinë të edhe disa komisione të tjera, ngaqë nevojitet shumë godinës së bashkisë u ndërtuan edhe një sërë magazinash informacion lidhur me pasuritë natyrore, me gjendjen dhe furrash. Për qëllimet e saj komanda italiane e bujqësisë dhe mjetet e zhvillimit të vendit, në tërësi. ndërtoi edhe një ofiçinë mekanike. Ata ndërtuan edhe Me sa kuptova, komisioni i organizuar nga Banca një fabrike tullash dhe një punishte lëkurësh. Shoqëria Commerciale do të nisej dje nga Italia dhe besoj se do të italiane “SIMSA”, me qendër në Romë, bleu minierën nisë investigimin e vet në Shqipërinë e Jugut.(1-Valentina e Selenicës së Vlorës kundrejt një shpërblimi prej 1 700 Duka, Dokumenta Britanike për Shqipërinë dhe 000 liretash.(8-Valentina Duka, Qytetet e Shqipërisë shqiptarët, Toena, Tiranë, 2012, fq. 111). Dokumenti i në vitet 1912-1924, Toena, Tiranë, 1997, fq. 159). mësipërm tregon se Italia po investonte në Shqipëri dhe Gjithashtu u ndërtua edhe një fermë bujqësore. së shpejti do të dominonte në ekonominë e brishtë dhe të Autoritetet italiane i kushtuan shumë rëndësi edhe prapambetur shqiptare. Italianët e shikonin në të njëjtën sistemit urbanistik të qyteteve të tjera në Shqipërinë e kohë, Shqipërinë, si një pikë nevralgjike e interesave Jugut. Në qytetin e Gjirokastrës u restaurua godina e politike dhe synimeve hegjemoniste të tyre në Adriatik prefekturës. Restaurime u bënë edhe në ndërtesat ku e Ballkan. Shpërthimi i Luftës së Parë Botërore dhe u vendosën ambulanca, jetimorja, bashkia dhe policia e qëndrimi i dyzuar i Italisë për t’u rreshtuar në njërin apo qytetit. U ndërtua një shesh i madh në qëndër të qytetit, tjetrin krah, do t’i jepej fund me afrimin dhe plotësimin u ndërtuan banesa për akomodimin e oficerëve italianë, si e interesave të saj strategjike. Periudha nga 1914-1915, dhe magazina për sistemimin e mallrave të ndryshëm. Ata karakterizohet nga tratativa të shumta të të dyja palëve, kryen edhe një sërë punimesh për të ndërtuar ujësjellsin e si të Bllokut Qëndror ashtu edhe të Antantës, ku secila Sopotit, i cili do t’i siguronte Gjirokastrës ujë të pijshëm. Në dëshironte ta tërhiqte Italinë mbas vetes. Ndërkohë Sarandë u ndërtua një magazinë ushqimore, e cila lidhej edhe pse Vjena kishte interesa gjeostragjike, kryesisht në larguan nga këto vise, morën me vete shumicën e mirqënien gjithnjë më të madhe të vendit tuaj.(5-Eqerem me portin me anë e një dekovili, që shpejtonte ngarkim- Shqipërinë Veriore, ajo i njihte Italisë sovranitetin ndaj regjistrave, shkresat dhe të hollat e arkës publike. bej Vlora, Kujtime 1885-1925, IDK, fq. 432). Ai ju shkarkimin në të. Gjithashtu u ndërtuan edhe godinat e Vlorës dhe ishullit të Sazanit. Kjo njohje interesi strategjik Gjatë administrimit të tyre, italianët, bënë edhe një bënte thirje shqiptarëve të mernin armët dhe të kujtonin nënprefekturës dhe bashkisë së qytetit të Leskovikut, si ndaj Italisë, ndodhte për arsye se Austro-Hungaria, që organizim të ri të bashkive. Ata i kushtuan vëmendje të traditat e lidhjeve të dy brigjeve të Adriatikut gjatë dhe u sistemuan jë sërë rrugësh në qytetin e Delvinës kishte në zotërim ende popullsi italiane në perandorinë e veçantë shtimit të të ardhurave të tyre financiare, duke Perandorisë Romake, ku dhe u kujtonte shqiptarëve se dhe Tepelenës.(9-Valentina Duka, Qytetet e Shqipërisë vet dhe ndihej e kërcënuar nga jugu. vendosur rregulla të forta në drejtimin e mbledhjes veç një det i ndante me Italinë. Në proklamatë ritheksohej në vitet 1912-1924, Toena, Tiranë, 1997, fq. 60). Pjesa Vendosja e Italisë në një rol të privilegjuar bëri që ajo së taksave, si dhe duke kontrolluar rigorozisht hyrjet sërish miqësia me Italinë dhe se Shqipëria do të kishte më e madhe e këtyre ndërtimeve u bë duke shfrytëzuar të luante dhe ta kishte si në patronazh Shqipërinë dhe dhe daljet në arkën bashkiake. Në këto kushte bilanci mbrojtjen e Italisë për t’i garantuar pavarësinë. Mirëpo fondet e prefekturave dhe të bashkive. Edhe ekonomia e çështjen shqiptare. Përfshirja e saj deri në vitin 1914, buxhetor i bashkive u rrit mjaft. gjatë kësaj kohe kemi edhe një notë kundër proklamatës qyteteve u vu në shërbim të luftës. U bë edhe projektimi i kishte qenë nëpërmjet diplomacisë tepër aktive dhe Kështu p.sh. buxheti i bashkisë së Gjirokastrës nga për protektoratin italian në Shqipëri. Establishmenti një tipografie, e cila do të lidhej me një shkollë artizanale, mbështetjes së grupimeve të patriotëve shqiptarë që 40 000 lireta që ishte në vitin 1917, u rit në 402 000 ushtarako-politik i Italisë nuk mund të binte dakord me çka nuk u arrit të realizohej. Komanda italiane rëndësi përfaqësonin dhe interesat italiane. Mirëpo, pas ngjarjeve lireta në vitin 1918; i Sarandës nga 74 000 lireta në 85 lëshimin e Vlorës dhe kujdestarinë ndaj shtetit të cunguar i kushtoi edhe edhe marrëdhënieve tregëtare, brenda të vrullshme të rebelimit të Shqipërisë së Mesme, largimit 000 lireta; i Përmetit nga 24 376 lireta në 46 000 lireta. shqiptar. zonës së pushtimit. Kjo për arsyen edhe sepse Italia i të Princ Vidit nga Shqipëria më 1914, si dhe aktivizimit Një pjesë e mirë e këtyre të ardhurave, u përdorën për Gjithësesi, pavarësisht kundërshtimeve në aspektin shikonte këto marrëdhënie edhe si mjet të rëndësishëm të ambicieve serbo-greke, Italia e pa të udhës që të ishte punëra të ndryshme publike, një pjesë e të cilave janë politik të pavarësisë së Shqipërisë, autoritet italiane për të për të forcuar pushtetin e vet politik dhe ekonomik. Skela e pranishme edhe me trupat e saj në territoret shqiptare, në funksion edhe sot si godina administrative. Lehtësimi fituar prestigj dhe influencë në sytë e popullsisë vendase, kryesore ku realizoheshin këto, ishte Vlora. Gjatë vitit që i konsideronte si vitale për interesat e saj strategjike në nga pushtimi i ashpër grek i Shqipërisë së Jugut si dhe i kushtuan kujdes të madh, si sistemit urbanistik, ashtu 1917 kemi një rritje të madhe të importit, sidomos miellit Ballkan. Për të dërguar forcat e saj në bregdetin shqiptar, investimet publike që filluan, e rritën ndjeshëm imazhin edhe riparimit të infrastrukturës. Në fushën e arsimit, ata dhe misrit, për shkak të nevojave të mëdha që kishte në to ajo u kap pas rrezikut që Shqipërisë i kanosej nga forcat e e Italisë në sytë e popullsisë shqiptare, por ky imazh do mbyllën shkollat fillore greke dhe në vend të tyre hapën ushtria pushtuese dhe tregu vendas. Në vitet 1917-1918 ashtuquajtura “vorio-epirote”, të formuara kryesisht prej të dëmtohej rëndë dhe gati në mënyrë të pariparueshme shkolla fillore në gjuhën shqipe dhe italiane. U hapën kemi edhe rritjen e eksportit. Ritja e vlerave gjatë këtyre ushtrisë së rregullt greke si dhe të burgosurve ordinerë pas denoncimit dhe marrjes vesh nga opinioni publik në kurse për arsimtarë shqipëtarë si në Gjirokastër edhe viteve shpjegohet me blerjen prej palës italiane të sasive grekë të amnistuar nga qeveria greke. Rreziku në fakt nëntor 1917, i Traktatit të Fshehtë të Londrës. Traktati i në Vlorë, si dhe u sollën nga Italia mjete mësimore dhe të mëdha të leshit të përpunuar e të vajit të ullirit.Për hir kishte qenë i madh pasi rebelimi jugor i kishte shërbyer si Londrës u nënshkrua më 26 prill 1915, nga përfaqësuesit një sërë librash shkollorë. Gjatë kësaj periudhe u hapën të interesave të tyre ekonomike dhe strategjike, pushtuesit thikë në shpinë qeverisë së Princ Vidit, por në të njëjtën e Britanisë së Madhe, të Francës dhe të Rusisë në njërën spitale, u ngritën ferma, iu kushtua vemendje punëve italianë, ashtu si ata francezë dhe Austro-hungarezë, bënë kohë, propaganda italiane e hiperbolizoi në momentin anë dhe të Italisë në anën tjetër. Përfundimi i kësaj publike dhe u inkurajua prodhimi bujqësor. Të gjitha eksplorime për naftën dhe qymyrgurin në zonën e tyre të kur vendosi të ndërhynte në Shqipëri. Deklarata e marrëveshjeje ishte të kënaqte lakmitë italiane dhe ta investimet italiane ishin të rëndësishme, por ato në fushën pushtimit. Për këtë qëllim italianët kryen edhe një sërë thirrjes: “Kush prekte Vlorën, prekte Italinë!”, në fakt e rreshtonte atë përkrah Antantës. Shqipërisë, ashtu si e arsimit fituan një rëndësi më të madhe kulturore duke punimesh për hapjen e rrugëve të ndryshme. nxorri zbuluar ambicien e vërtetë italiane, sesa qëllimet dhe më parë në Konferencën e Ambasadorëve, sërish pasur parasysh gjendjen e shtetit të ri kombëtar, shqiptar. Hapat e para për ndërtimin e një rrjeti rrugor u hodhën humitare që shpalli në ndërhyrjen e vet në Shqipëri. i cënoheshin territore dhe shteti i gjymtuar shqiptar Lufta e parë botërore e gjeti të brishtë edhe arsimin që në fillim të pushtimit. Për nevojat e tyre ushtarake Në 25 dhjetor 1914, kur në Shqipëri vijonte konflikti vendosej nën tutelën italiane për t’u përfaqësuar në shqiptar. Trevat shqiptare u ndanë në katër zona pushtimi ushtritë pushtuese austriake, italiane e frënge ndërtuan i brendshëm i armatosur ndërmjet forcave esatiste dhe komunitetin ndërkombëtar. Traktati i Londrës i vitit 1915 ku secili nga këto shtete pushtuese imponuan mënyrën e me shpejtësi rreth 1 000 km rrugë të improvizuara. Pjesa kryengritësve të Shqipërisë së Mesme, Italia pushtoi ka hyrë në histori si një ndër aktet kryesore të diplomacisë tyre për përhapjen e arsimit. Shumë intelektualë shqiptarë më e madhe e tyre (rreth 650 km) u ndërtuan nga ushtria Vlorën, duke zbarkuar në fillim me forcat e marinës së fshehtë. Ai është në të njëjtën kohë një ndër aktet u ngritën me kërkesat e tyre për të pasur një arsim të austriake, ndërsa rreth 200 milje u ndërtuan nga ushtria luftarake dhe pas tri ditësh me forca tokësore. Për shkak ndërkombëtare më tipike të periudhës së imperializmit unifikuar kombëtar. Ndër të tjera ata këmbëngulën që italiane. Me rrugët që u ndërtuan nga ushtria italiane u të gjendjes së rëndë, që po kalonte vendi, forcat atdhetare në përgjithësi. Nga arsenali i diplomacisë zor se ka dalë gjuha shqipe të bëhej gjuhë zyrtare dhe të përdorej edhe lidh Vlora me Gjirokastrën, me Përmetin, me Delvinën shqiptare nuk bënë ndonjë qëndresë të armatosur. Në një akt tjetër si ky, që ta karakterizojë më mirë thelbin e në shkolla si dhe të organizohej rrjeti i shkollave shqipe. dhe me Sarandën. Ushtritë franceze që kishin pushtuar kushtet e vështira të brendshme të vendit, reagoi vetëm politikës së Fuqive të Mëdha ashtu dhe metodat e saj. Në të njëjtën kohë kërkohej hapja e kurseve të shpejta për qarkun e Korçës, ndërtuan vetëm rrugë me karakter pushteti lokal në Vlorë dhe disa nga paria e atjeshme. Duhet theksuar se në gjithë këtë traktat asgjë tjetër nuk pregatitjen e mësuesve, ngritjen e shkollave profesionale vendor. (10-Akademia e Shkencave, Histori e Popullit Prefekti i Vlorës, Osman Haxhiu dhe zv/kryetari i e nxjerr aq qartë natyrën e vërtetë të imperializmit, të me synim që të kalohet nga puna e thjeshtë e dorës në Shqiptar Vëllimi II, Toena, Tiranë, 2002, fq. 106). bashkisë Ali Asllani i paraqiti konsullit italian në Vlorë politikës së tij sidomos ndaj vendeve të vogla, sesa ajo artizanat, të hapeshin konvikte ku të strehohen sidomos Përveç këtyre, ushtritë austriake e italiane, gjithmonë për një protestë me shkrim kundër pushtimit të Shqipërisë. pjesë, që bën fjalë për Shqipërinë e fatin e saj.(4-Arben nxënësit e aftë që vinin nga zonat e largëta. Gjithashtu, të interesat e tyre ushtarake, ndërtuan gjatë Luftës së Parë Me hezitimin e Greqisë, për të marrë pjesë në një nga Puto, Çështja Shqiptare në aktet Ndërkombëtare të dërgoheshin nxënës për studime të mesme dhe të larta Botërore një rrjet dekovili, me një gjatësi prej 350 km. aleancat e Luftës së Parë Botërore, forcat italiane e periudhës së Imperializmit, vëll.II, 8 Nëntori, fq.151). në shkolla të ndryshme në Evropë. Dekovili i ndërtuar nga ushtria italiane pati karakter zgjeruan rrezen e zbarkimit të tyre, duke përfshirë Nenet që i referohen direkt Shqipërisë ishin nenet 6 dhe Në zonën e pushtimit Italian u mbyllën shkollat në vendor dhe ndryshonte nga ai ndërtuar nga Austro- pothuajse gjithë Shqipërinë e Jugut. 7. Neni 6 i kushtohej kërkesës kryesore të Italisë, së cilës gjuhën Greke dhe u hapën shkolla fillore në gjuhën Hungaria, i cili lidhte qytetet më të rëndësishme. Ky sistem Zona e pushtimit italian, gjatë Luftës së Parë Botërore i përgjigjet duke parashikuar “sovranitetin e plotë italian shqipe , në të cilat dominonin mësues Italianë dhe rrugor ishte shumë i dobët dhe nuk i lidhte të gjitha krahinat përfshinte krahinat përreth Vlorës, Gjirokastrës, Sarandës, mbi Vlorën, mbi ishullin e Sazanit dhe mbi një territor të mësimi i italishtes filloi të zinte vendin e parë. U hapën e Shqipërisë. Qytetet e Shqipërisë Veriore nuk lidheshin Përmetit, Kolonjës e Tepelenës, të cilat përbënin një gjerë sa të siguronte mbrojtjen e atyre pikave”. Zotërimi kurse të shkurtra për arsimtar shqiptar si në: Gjirokastër me ato rë Shqipërisë Jugore dhe të dyja këto pjesë ishin të zonë me rëndësi strategjike për Italinë. Qytetet që bënin i këtij hiterlandi të gjerë ishte kryeura, që diplomacia dhe Vlorë, ku morën pjesë 135 veta dhe u sollën nga shkëputura nga viset e Shqipërisë Juglindore. Qeveria italiane pjesë në zonën e pushtimit italian ishin kryesisht qytete të italiane kish synuar prej kohësh në Shqipëri. Në nenin 7 Italia mjete mësimore dhe libra shkollorë.(6-Valentina projektoi edhe ndërtimin e një hekurudhe transballkanike, e vogla, përveç Gjirokastrës e cila numëronte rreth 11.000 bëhej një ndarje e “plaçkës”, ku përfshihej edhe coptimi i Duka, Historia e Shqipërisë 1912-2000, kristalina-KH, cila do të fillonte në Bari e do të përfundonte në Stamboll. banorë, popullsia e qyteteve të tjera nuk ishte më shumë ri i Shqipërisë. Tani Italisë me këtë formulim i jepej për të Tiranë, 2007, Fq. 96). Ndërkaq, qeveria italiane në Puna për ndërtimin e kësaj hekurudhe njohu vetëm fillimet e se 5 mijë secili. Administrimi i qyteteve dhe zonave rreth përfaqësuar një shtet shqiptar në marrëdhëniet me jashtë. qarkun e Vlorës dhe të Gjirokastrës krijoi një administratë saj, sepse rrjedha e ngjarjeve të mëvonshme e detyroi Italinë tyre ishte me dorë të hekurt, përsa i përket marrjes së Mirëpo ngjarjet evoluan në terren më shumë sesa mund ushtarake, që drejtohej nga specialistë italianë. Në këtë t’i pezullonte punimet. vendimeve administrative, por shumë më efektiv se ai i të mendohej. Administrimi i territoreve të Shqipërisë së zonë shkoi duke u rritur numri i shkollave. Çdo shkollë Edhe pas mbarimit të Luftës së Parë Botërorë Italia mëparshëm osman, përsa i përket krijimit të një kulture Jugut, që kishte qenë dhe trualli ku nacionalizmi shqiptar kishte mësues shqiptar dhe mësues-ushtarë italianë. vazhdonte të ishte prezente në Shqipëri, sidomos në zonën administrative, që do të vendosej në themelet e shtetit kishte operuar më tepër dhe pjesa më e urbanizuar e Mësimi i gjuhës italiane ishte i detyrueshëm. Për aftësimin e Vlorës, të cilën vazhdonte ta kishte nën administrim. shqitar pas viteve 20’. Shqipërisë, me qytete të spikatura si Korça, Berati dhe e mësuesve shqiptarë në Vlorë u organizuan kurse të Gjatë fundit të vitit 1919 dhe fillimit të vitit 1920 patriotët Që në fillim të vendosjes të forcave italiane në Vlorë, Gjirokastra, rezultoi të ishte jo i lehtë për autoritetet shkurtra, ndërsa në vitin 1917 u dërguan edhe 25 vetë, shqiptarë menduan të mbanin një kongres të madh dhe komanda e tyre mori menjëherë masa me karakter italiane dhe për më tepër pavarësia e Shqipërisë e ku ndoqën një kurs 3 mujor pedagogjik. Shkollat punonin në këto momente të vështira Lushnja ishte qyteti më administrativ. Në Vlorë, ata vendosën pranë Prefekturës panegociushme nga qarqet patriotike nacionaliste. Ky sipas programit të shkollave italiane.(7-Historia e arsimit strategjik dhe që i plotësonte kushtet, pasi ai ishte një dy këshilltarë, njërin për çështjen e përgjithshme politike, presion për të ardhmen e Shqipërisë ishte arsyeja, që i dhe mendimit pedagogjik shqiptar, fq. 330). qytet në qendër të vendit, ku delegatët do ta kishin shumë tjetrin për çështjet financiare. Kjo masë administrative detyroi italianët që gradualisht, të ndryshonin mendim Në vitin shkollor 1917-1918, në Gjirokastër u më të lehtë për të ardhur e për të marë pjesë në Kongres. e nxirte në plan të dytë Prefektin e Vlorës, Osman dhe metodë për përqasjen e tyre ndaj çështjes shqiptare hap edhe një shkollë qytetëse me profil tregëtar, në të Mbajtja e Kongresit të Lushnjes ndeshi në kundërshtimin Haxhiun. Pushtuesit cënuan rëndë edhe kompetencat e edhe pa u publikuar teksti i plotë i traktatit në gazetën cilën të gjitha mësimet të bëheshin në italisht. U bënë e qeveritarëve të Durrësit dhe të pushtuesve Italianë, por organeve të zgjedhura, siç ishte bashkia. Tani këshilltari ruse “Izvetia” në nëntor 1917. përpjekje për të çelur edhe shkolla me profil artizanal e më në fund ai arriti të mbahej duke marrë vendime shumë italian pranë kryetarit të bashkisë diktonte gjithçka dhe Në 3 qershor 1917, italianët shpallën proklamatën bujqësor, por këto ngelën të parealizuara. Të udhëhequr të rëndësishme për të ardhmen e Shqipërisë. Vendimet e asnjë nëpunës shqiptar nuk kishte të drejtë të vepronte pa e tyre në Gjirokastër ku shqiptarëve u jepeshin disa të nga interesat e veta ushtarake, politike dhe ekonomike tij ngjallën jehonë të madhe në qarqet patriotike shqiptare urdhërat e italianëve. Italianët vunë dorë edhe mbi gjyqet drejta. italianët u kushtuan rëndësi të madhe qytetit të Vlorës dhe u pershendetën ngado. Aty u arrit një bashkim politik e doganën e qytetit. Administrata e doganës u mbush me Gjithë popullit shqiptar! Sot më 3 qershor 1917, në dhe zonës përreth tij. Në këtë qytet ata ndërtuan çdo gjë i një aleance të të gjitha shtresave e grupimev politike, e nënpunës italianë, të cilët shtinë në dorë bashkë me të ditën e përvjetorit të lirive kushtetuese italiane, ne, gjeneral që duhej nevojave të frontit. Në radhë të parë ata bënë cila i dha shpejt frytet e saj. Rezultati i parë i Kongresit ardhurat e saj, edhe rreth 100 000 fr.ar, të depozitës kolonel Xhiacinto Ferrero, komandati i korparmatës XV, një sërë punimesh drenazhimi në periferi të qytetit dhe të Lushjës ishte organizimi dhe mbështetja e Luftës së doganore(.3-Valentina Duka, Qytetet e Shqipërisë në vitet me urdhër të qeverisë së mbretit Viktor Emanuelit III, ngritën institucionin italian të post-telegrafës. Gjithashtu Vlorës që garantoi tërësinë territoriale të Shqipërisë të 1912-1924, Toena, Tiranë, 1997, fq. 57) shpallim solemnisht unitetin dhe pavarësinë e gjithë me shpenzimet e prefekturësë së Vlorës ngritën spitalin njohur ndërkombëtarisht në 1913. Lufta e Vlorës i dha Ata e shkëputën Vlorën nga pikpamja administrative shqipërisë nën egjidën dhe mbrojtjen e Mbretërisë së civil të qytetit me kapacitet 50-60 shtretër. Komanda fund pushtimit italian në Shqipëri dhe kohezionin e duhur prej pjesës tjetër të vendit. Administrata e re ushtarake, Italisë. Shqipëtarë! Me këtë akt ju, shqiptarë do të keni për nevojat e ushtrisë bllokoi gjithë lokalet me pronësi të brendshëm shqiptarëve për të marrë fatet evendit e cilia u vendos në Shqipëri, e filloi jetën mbi një institucione të lira, milici gjyqe, shkolla të drejtuara shtetërore. Italia ndërtoi edhe disa pallate e barka për të në duart e veta. Kjo tendencë në mendimin patriotik truall të zbrazët nga pikëpamja financiare dhe e nga qytetarë shqiptar; do të mund t’i administroni vetë sistemuar ushtarët. Në të njëjtën kohë italianët montuan shqiptar do të mbizotëronte si ide gjatë gjithë rrugëtimit të dokumentacionit, sepse funksionarët grekë kur u pasuritë tuaja, në të mirën tuaj profesionale dhe për edhe një central elektrik për ndriçimin e limanit dhe të mëvonshëm shtetformues shqiptar. Cultura Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 8 Në vend të një falenderimi për Pultin dhe pultjanët Rreth librit të Dr. Mark Palnikaj: “Një vështrim historik rreth dioqezës së Pultit” Nga Nikollë LOKA dhe Napoli nuk ishin hapur për trevën e Pultit nga të konsiderueshme, jetë fetare dhe ekonomike të asnjë studiues, ai me shpenzimet e veta, që prej zhvilluar, që pësoi regres nën pushtimin osman, a shumë mënyra për ta dashur vendlindjen tre vitesh është angazhuar në grumbullimin e një sa për nje periudhë kohe, në të gjithë Pultin kishin dhe të gjithë njerëzit në përditshmërinë e dokumentacioni të pasur. Marku ka punuar me mbetur vetëm dy priftërinj. Ndoshta kjo gjendje Kjetës apo në momente të caktuara reflektimi javë në arkivat e lartpërmendura dhe tani zotëron me dy priftërinj, pa Ipeshkëv dhe me jetë fetare ata i rikthehen asaj për mbështetja. Vendlindja në arkivin e tij, që e ka vënë dhe në shërbim të të paralizuar ka vazhduar për shumë kohë, deri jeton brenda njeriut. Disa e duan pa mundur t’ia studiuesve të tjerë të njohur, një pasuri të madhe sa fuqitë europiane filluan t’i diktonin Perandorisë shprehin dashurinë me ndihmë konkrete, ndërsa të arkivore. Krahas kësaj, Palnikaj, nga pozitat e Osmane respektimin e të drejtave të popullsisë së tjerët lënë gjurmë ndër breza. Sidoqoftë, vendlindja studiuesit që zotëron dokumentacion me vlerë të krishterë. ka nevojë për të gjitha llojet e dashurive, që nga veçantë historike, ka nisur bashkëpunimin shkencor Palnikaj sjell për herë të parë në historinë kishtare lidhja emocionale me të e deri te përkushtimi me me disa personalitete të shquara të botës akademike një listë të klerikëve që kanë shërbyer në dioqezë devocion ndaj saj. Studiuesi i njohur Dr. Mark si Noel Malkolm, Aleksandër Meksi, Robert për një periudhë të gjatë kohe. Ai shfrytëzoi dhjetra Palnikaj ka zgjedhuur një mënyrë origjinale për Elisie, Odette Marquet, Zymer Neziri, Mark Tirta, relacione për periudhën nga viti 1628 dhe deri në ta dashur vendin e lindjes, duke ia zbuluar disa Lush Gjergji, Ndoc Papleka, Ardian Marashi, Nezir vitin 2005. Aty ku ka qenë e mundur, ai sjell të pjesë të së kaluarës që të tjerët nuk i kanë parë, për Bata, etj. Falë punës së tij, të paraqitur në këtë dhëna për klerikët e përmendur si kombësia, vendi shkaqe dhe rrethana nga më të ndryshmet. libër, Pulti del vend me histori, traditë, jetë, kulturë i lindjes, viti i shugurimit, funksionet në hierarkinë Prej disa vitesh Mark Palnikaj është angazhuar dhe qytetërim. kishtare, viti i vdekjes dhe për ata që ishin në fushën e studimeve për vendlindjen. Palnikaj u Marku vendos në bazë të studimeve të tij martirizuar edhe të dhëna rreth mënyrës së vrasjes është kushtuar studimeve shumëvjeçare në fushën e dokumentacionin kishtar dhe merret me atë pjesë së tyre. Në atë listë mund të gjendet se cilët nga historisë, etnologjisë, folklorit, mesa duket një pasion të Pultit që përbënte Ipeshkëvinë e tij. Vetë kisha këta klerikë ka qenë me kombësi shqiptare dhe për i hershëm i tij. Ai ka krijuar vit pas viti një bibliotekë katolike ka shërbyer si institucion me funksione të një pjesë prej tyre, nisur nga mbiemrat, dhe trevën Cleri Ordine, Lib.III, De Clericornum & Monacorum të pasur me botime në shqip dhe në gjuhë të huaj, shumëfishta për banorët. Relacionet kishtare kanë nga vinin. Për dyzet vitet e para, nga viti 1628 dhe Congregationibus, Venetiis MDC CXXX; Loernzo me studime themelore akademike për t’u patur zili dhënë një pasqyrë të hollësishme të jetës në male deri në vitin 1668 kemi klerikë të huaj, shumica Tachella, Le antiche sede episcopali latine, greche nga autoritete të larta shkencore. Duke u marrë dhe janë pasuri e madhe historike për shumë fusha dërmuese e të cilëve qenë misionarë. Nga viti 1668 e bulgare dell Albania antica e della Macedonia; për një kohë të gjatë me lexime dhe hulumtime të dijes. dhe deri rreth viteve 1900, kemi françeskanë të Enciklopedia Cattolica, Robracher, Historia e të karakterit historik etnologjik e folklorik, ai ka Palnikaj ka evidentuar me dokumente masakrat huaj dhe vendës pothuajse në numër të barabartë kishës; Francesco Carrara, Diocese di Spalato un formuar kulturën e nevojëshme për të ndërmarrë e kryera nga turqit ndaj popullsisë dhe klerikëve dhe pas vitit 1900 me shumicë dërmuese shqiptarë tempo Salonitana di Spalato MDCCCXLIV; Ivan studime në fushën e historisë dhe etnologjisë, ku katolikë, duke dhënë prova se edhe në vitet e fundit deri në vitin 1967. Me ringjalljen e veprimtarisë së Kukuljaevic, Sakcinski Codex Diplomaticus Regni është paraqitur me dinjitet me botime librash, të sundimit të tyre, turqit janë sjellë ndaj shqiptarëve kishave pas vitit 1990 edhe në dioqezën e Pultit Croatiae, Slavoniae et Dalmatiae, që janë burimet artikush shkencorë, kumtesa, shkrime të karakerit si pushtues. Popullsia e Pultit është vrarë, pjekur e erdhën misionarë të huaj. themelore të referencës për studimet e historisë së publicistiko-shkencorë, etj. djegur, por nuk e ka pushuar luftën kundër të gjithë Libri sjell kontribute të rëndësishme dhe në dioqezave. Në monografinë për Beqir Ndoun, njërin ndër llojeve të pushtuesve. studimin e jetës materiale dhe shpirtërore, duke Libri i studiuesit, Dr. Mark Palnikaj vjen në radhën drejtuesit e rëndësishëm të Luftës Nacionalçlirimtare Autori paraqet dokumente për genocidin serb përshkruar kushtet e banimit dhe të jetesës, e botimeev që studiues të ndryshëm po bëjnë për në Malsinë e Gjakovës, ai ia ka dalë me sukses të dhe malazez ndaj shqiptarëve, duke na kujtuar se marrëdhëniet brenda familjes, në vëllazëri, historinë e dioqezave katolike në vend. Me prurjet pasqyrojë sipas kritereve shkencore perëndimore as katolikët shqiptarë nuk u kursyen në aktet e tyre fis, fshat apo më gjërë. Në gjendjen në të cilën e reja dokumentare, Marku bën një përshkrim të Luftën Nacionalçlirimtare, të shpërfytyruar nga kriminale. Për serbët dhe malazezët, myslimanët ndodheshin,pultjanët u ishin ekspozuar plotësisht thellë dhe të saktë të realiteteve historike në vend. trajtime diletante nën ndikimin e interesave politike dhe katolikët shqiptarë ishin njësoj armiq. Malësitë kapriçove të natyrës. Banorët e fshatrave kishin Koncepte të tilla si: “Mbijetesa nën pushtim”, apo klanore. katolike kanë bërë të njëjtën rezistencë ndaj tyre si problem em rrugët, se një shkëmb i pakalueshëm, ‘veprimtaria misionare”, “konvertimi”, “vëllazërimi Në librin për bajraktarin e Mërturit, Tunxh dhe popullsia myslimane. një mal i lartë dhe i pakapërcyeshëm, reshjet e ndërfetar”, “lufta kundër pushtuesit” fitojnë Miftarin, Palnikaj sjell përmes dokumenteve, të Ka të dhëna të rëndësishme për vendbanimet zgjatura, etj. bllokonin vendkalimet e shkurtëra dhe referenca të reja. Falë dokumenteve të paarqitura vërtetat tronditëse që kanë shoqëruar jetën në ato e dioqezës së Pultit. Të 36 vendbanimet e zgjasnin rrugët. Në verë kur shterronin përrenjtë, në këtë libër, me fakte të reja që u shtohen male deri një shekull më parë. Ndërsa në një botim evidentuara prej autorit jepen në ndryshimin e tyre banorët ndërtonin ura të përkohshme, që i përlante dokumenteve të mëparshëm, Pulti paraqitet si trevë me titullin domethënës “A mund t’i përmirësojmë në kohë, përmes shumë relacioneve kishtare, që ujë në vjeshtë. Përpjekjet për ta disiplinuar natyrën qëndrese dhe vatër atdhetarizmi. Treva që dikur traditat”, Marku i sheh normat e vjetra zakonore të sjellin shumë të dhëna me kërkesa që përsëriten që mos t’u shkaktonte dëme kanë vazhduar deri në quhej Pult është e vendosur gjeografikisht midis Nikajve në një këndvështrim të ri, si vlerë që mund nga njëri relacion te tjetri për numrin e banorëve mes të shekullit të kaluar, madje dhe më vonë. Dr. dy ultësirave: Nënshkodrës dhe Kosovës dhe sipas të mbijetojnë dhe të përdoren vetëm po të çlirohen dhe shtëpive, si dhe të dhëna të tjera. Palnikaj sjell në këtë libër dokumente që përdoren rasteve ka dhënë e marrë herë me njërën e herë nga ato teprime që nuk u qëndrojnë kushteve të reja Për herë të parë në këtë libër bëhet evidentimi për herë të parë nga historiografia shqiptare, që me tjetrën, në simbiozën e përjetshme të fushës me ekonomike dhe realiteteve të reja shoqërore. i të gjitha kishave të dioqezës së Pultit. Janë 93 falë punës së tij mund të citohen në studime të malin. Gjeografia i ka përcaktuar kësaj treve një Autori Palnikaj është studiues me prodhimtari të kisha,që kanë shërbyer në një periudhë të caktuar tjera. Kërkimet e tij në Vatikan, Grotoferrata, mision, historia i ka caktuar një detyrë, që Pulti të gjërë, referues në konferenca shkencore kombëtare kohe, ku vetëm dy prej tyre, kisha e Shën Gjonit Napoli, Arkivin e Shtetit dhe Bibliotekën e Etërve mbetet përjetësisht një kala natyrore e shqiptarizmit dhe ndërkombëtare në Tiranë, Prishtinë, Shkup; afër Gegëhysenit dhe kisha e Shën Mëhillit të Salcës Françeskanë në Shkodër kanë plotësuar një nevojë që rrezaton qëndresë, frymon shqip me njerëzit lektor në shumicën e universiteteve shqiptare, si kanë ardhur deri në ditët e sotme. Mbijetesë në fije që ka patur historiografia jonë e studimeve kishtare fisnikë që mbajën mbiemrat identitarë: Krasniqi, dhe autor i shkrimeve shkencore në periodikë apo të perit. Përmenden dhe 23 famulli, ku në disa prej për dokumente të reja. Ndërsa nga librat e përdorur Gashi, Berisha, Bytyqi, Nika, Curri, Shala, etj. në gazeta të përditëshme. tyre kishte shumë kisha, si në Gegëhysen 5, nga të prej tij janë Iliricum Sacrum, Annuario Pontificio Vepra është shërbim i mirë ndaj të vërtetës historike Duke parë se dokumentacioni për Pultin në cilat katër ishin funksionale, në Rajë 9 kisha, etj. 2015; Conradus Eubel, Hierarkia Catholica, volumi dhe një homazh ndaj përpjekjeve mbinjerëzore të arkivat tona nuk ishte shfrytëzuar plotësisht, Numri i madh i famullive dhe kishave në të gjithë I – IV; Ludovico Thomasino, Ecclesiae Disciplina, kësaj treve për mbijetesë dhe ruajtje të identitetit ndërsa arkivat kishtare në Romë, Grotoferrata dioqezën e Pultit tregon për praninë e një popullsie Lib. 1-De Primo Cleri Ordine, Lib. 2-De Secundo të vet. Një e njohur e rastit - Miq që i takojmë dhe i humbasim udhëtimeve Nga Albana M. Lifschin -Edhe afër, - tha ajo, dhe në një moment më “Albana, come to Delhi, and stay with me. I will Delhit. Kolegët e respektojnë Mohinin si një botuese hutoi. look after you”. Madje më thosh se mund të vija energjike e pasionante e mrekullisë së përjavshme të akonisht nuk i mbajmë mend bashkudhëtarët -Sepse ne kemi një grua të madhe të përbashkët bashkë me tim bir, vetëm duhet të evitoja dy muajt Delhit,(revista dilte çdo të premte) si një personalitet e rastit në avione. Megjithatë, në 35 udhëtime që ka kombësinë tuaj, por shtetësinë tonë, Mother e verës kur ajo priste miq nga Evropa. Shkonte i fuqishëm në fushën e saj, e njohur brenda dhe Zgjatë dy dekadave në Evropë e në atdhe, në Tereza,- tha ajo. U hap një temë interesante për të edhe më tej, duke më dhënë adresën e Indramit, jashtë Indisë. Për 40 vjet rrjesht pasuria e larmia kujtesën time më ka mbetur një grua nga India. dyja. I thashë se gjithnjë më kishte habitur fakti që në Mahhattan, në 4-th avenue. Ajo do të më e temave,ideve, ishte reflektim i udhëtimeve të Avioni ynë ndodhej ende në runway në aeroportin e NENE Tereza, kujdesej për leprozët dhe sëmundja informonte për vendet e bukura që ka India. Për saj brenda e jashtë Indisë duke njohur botën Munihut. Ajo lëshoi çantën e saj në karrigen pranë nuk e kishte afektuar atë. një moment Mohini m’u duk sikur qe shqiptare. me atdheun e saj. Ajo vizitoi Britaninë e Madhe, meje, por nuk u ul. Lëvizte nëpërmes radhëve -E liga ka frikë nga shejtorët, -tha ajo me një ton Ne ishim kaq mikpritës dhe entuziastë për miqtë. Francën, Italinë, Egjyptin, Meksikën, Japoninë, me një sy hulumtus. Me të parë stjuardesën filloi afirmues. Atë kohë Nënë Tereza nuk ishte bërë E ruajtja atë kartolinë dhe adresën e saj. E vendosa Indonezinë, Singaporin, Australinë, Zelandën e bisedën me të. Qe nje e folur e shpejtë e me një ton ende shejt, madje as nuk ishte folur për shenjtërinë brenda folderit tim tek xhepi me germën M”. Sot, Re, Rusinë, Kinën, Taivanin, Vietnamin, Israelin, të pakënaqur. Insistonte të ndërronte vend sepse e saj, por mënyra se si e tha Mohini, mua mu duk pas dy dekadash e sjell puna që unë e lexoj sërish. Turqinë, etj. Pena dhe vepra saj u bë e njohur në kishte nevojë për dy karrige bashkë. se ajo ishte pikërisht ashtu. Një shejt. Udhëtimi i Kur mbarova, provova një ndjenjë boshllëku. Si e shumë e shumë vende. Për kontributin e saj të - Kam bërë udhëtim të gjatë që nga India, gjatë na miqësoi. Kur zbritëm në aeroportin Kenedi kisha harruar kaq vite? jashtëzakoshëm në fushën e gazetarisë turistike,në zonjushe, dhe kam edhe 10 orë udhëtim deri shkëmbyem adresat dhe kur po ndaheshim tek më -Pol, i thashë tim shoqi,- duke mbajtur në dorë 2011 Mohini Bazaz u nderua me “Lifetime në NYC. Për kë i keni rezervuar ato dy vendet zgjati dorën, u kujtua për diçka. Hoqi unazën e kartolinën-letër të Mohinit, po sikur të bëjmë një Achievement Award” për revistën e saj, më në fund? Pse të mos shkoj unë aty? Apo keni saj nga gishti dhe ma zgjati mua. Ishte një unazë udhëtim në Indi? I tregova si isha njohur me të popullorja, për qytetarët e Delhit, që nga viti 1969”. preferenca për njerëzit? Këtu jemi të gjithë me gurë të gjelbër rubini. Kjo qe fare e papritur. dhe i zgjata letrën. Duke llogaritur vitet mendova që Mohini tani duhet të barabartë. U ul në vend e indinjuar. Me Ajo u përpoq të ma vendoste unazën në gishtin -Nuk jam e sigurtë nëse do ta njoh pas kaq të ishte në pension. Kishte moshën e nënës sime. insistimin e saj në fillim m’u duk si grindavece, përkatës,por gishtërinjtë e Mohinit ishin më të hollë kohësh, fola si me vete duke u ndjerë fajtore U gëzova kur gjeta një adresë të gazetës së saj në fb por pastaj e guximshme. Më tregoi se ishte se të mitë dhe rrethi i unazës përfundoi në gishtin për këtë heshtje të gjatë. A nuk humbasim kur dhe dërgova një mesazh. Ditët kalonin dhe kur po gazetare nga India. Po shkonte në NYC për një e vogël. heshtim? E kërkova në internet gazetën e saj “Delhi më mbushej mendja se duhej të qe ndonjë adresë konferencë kolegësh. Ishte fillimi i viteve ‘90. Muaj e vite kaluan dhe Diary”për të marrë informacion për të dhe mësova që nuk përdorej, më erdhi një përgjigje e shkurtër.” -Unë kam udhëtuar shumë, në shumë vende, në unë isha zhytur në rutinën e punës së përditshme se bashkëudhëtarja ime Mohini Bazaz paska qenë Hi Albana, Regret to tell you that Mohini has left të gjitha kontinentet, spjegoi. Pastaj më pyeti se për mbijetesë në Nju Jorkun e madh, ku ishte e kryeredaktore e gazetës që nga viti 1948. Gërmova the earth for a heavenly abode and we don’t have nga c’vend isha. vështirë të gjeje kohë edhe për një kafe me miqtë edhe më, dhe mësova që emri i gazetares Mohin her with us any more”. Mohini s’ishte më. Kolegët, -Nuk besoj që të keni ardhur në vendin për shkak të distancave të mëdha dhe mungesës së Bazaz është sinonim për revistën “Delhi Diary”. Kur lexuesit që e admironin dhe revista qe ajo krijoi, e tim. Më duket se në fillim të viteve ‘90, të gjithë kohës. Për Krishtlindje hodha një kartolinë urimi thua “Mohini Bazaz” nënkupton “Delhi Diary” dhe humbën zonjen e madhe Mohini Bazas, në 28 korrik përgjigjeshim njëlloj, me një farë ngurimi. Nuk na në kutinë e postës që kishim buzë rrugës. Mohini e kundërta. Revista është krijesa e saj. Fillimisht 2016. Isha 6 muaj e vonuar. Udhëtimet e rastit besohej se të huajt e njihnin atdheun tonë. Kaq më ktheu përgjigje menjëherë. Më shkruante për si k/redaktore (1948)dhe më pas si pronare e mund të na njohin me njerëz të jashtëzakonshëm. dekada të mbyllur ndaj botës. Ajo u kthye e tëra udhëtimet që kishte bërë, për takimet me miq saj, (1969) ajo i dha revistës një portret të ri, të Janë mundësira të papritura për të hapur horizonte nga unë dhe priti. e kolegë në Evropë, për planet e ardhshme të larmishëm, shumëngjyrësh duke e shëndruar në të reja në jetë. Është rutina e përditshme që i le ato -Unë jam nga Albania. Tani vonë kemi filluar të udhëtimeve ku përfshihej edhe NYC, ku banonte enciklopedi për vendasit dhe sidomos për të huajt të përtej kujtesës dhe kur kujtohemi ne, është tepër udhëtojmë nëpër botë. Dhe... jemi larg me Indinë. një mikesha e saj. Letrën e mbyllte me ftesën : cilët vizitonin Indinë duke u frymëzuar nga Ditari i vonë. pagina 9 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Antichità Zbulimi i një ‘Fitorja si e Pirros’ dhe qyteti i ndërtuar me urdhër të Pirros mbishkrimi mbi Nga Gezim Llojdia një pllakë yteti që ndërtoi Pirro gjendet disi km më shtufi në Gnathia sipër ndoshta 7 km nga fshati Saraqinisht. QAntigoneja është një ballkon ku në prerin nga Etnor Canaj tënd qëndron lugina e Drinos përballë qytetit të Gjirokastrës. Fokusi përfshinë një pamje jë tjetër fakt i rëndësishëm është zbulimi i një magjepse. Rrënojat këtu qëndrojnë kohës prej mbishkrimi mbi një pllakë shtufi, gjendur në fund të shekullit të 3-të dhe në fillim të shekullit të Nnjë varr mesap (datuar si i shek. IV-III. p.Kr.) në 2-të, kur mori formën e një qytet shteti dhe u kthye Gnathia (Egnazia, Puglia), me emrin e një Βυλλίόνων, në një nga vendbanimet më të rëndësishme të «ΔΑΙΗΟΝΣ ΠΛΑΤΟRRIHI BOΛΛIHI». Antroponimi antikitetit. Qyteti shtrihet në një kurriz të gjatë e të Πλάτωρ është tipik i popullatave ilire dhe pjesa e tretë e emrit, pikërisht BOΛΛIHI, mund të sugjerojnë faktin se sheshtë të kodrës së Jermës rreth 600- 700 metra familje të popullsisë së Bylinevë mund të kenë emigruar mbi nivelin e detit, në afërsi të fshatit Saraqinishtë, nga atdheu i tyre dhe të jenë vendosur në Gnathia. përballë pamjeve të bukura të Gjirokastrës. Në lidhje me identifikimin e sitit arkeologjik, emrin e Sipërfaqja e përgjithshme e qytetit brenda dhe tij, kronologjinë dhe problematikën që paraqitet në lidhje jashtë mureve është rreth 90 hektarë. si me të dhënat arkeologjike dhe ato historike, këtu do Shëtitje në hapësirat e pamata të qytetit me marrë si referencë mbishkrimin e Bylisit, përkatësisht emrin e Mbretëreshës Antigona. Lojra sportive ne atë të Marcus Valerius Lollianus, sikurse bënë edhe disa lëndinat plot lule. Ushqim i shijshëm nen hijet e udhëtarë dhe studiues në të kaluarën të cilët kërkuan të lisave shekullore. Ujë i pastër dhe i freskët nga zgjidhnin enigmën e Astacias së lashtë. Siç është sjell burimet me ujë kristal te Antigonese. Shëtitje me në këtë punim, studjuesi i parë që identifikoi Klosin me kuaj dhe biçikleta. Futboll dhe volejboll. Birra dhe Nikaian e lashtë ishte epigrafisti francez Louis Robert, pije freskuese, qofte dhe shishqebap zgare, djathë që duke u mbështetur në tekstin e Oroposit (Σώστρατος dhe veze fshati. Kjo është një ditë pikniku në qytetin ... Βυλλίων άπο Νικαίας) mbështeti tezën se qyteti i e Pirros. Antigoneja në pranverë shtrohet në një origjinës (Nikaia) i djaloshit fitues së garës ishte i njëjti qilim masiv të gjelbër. Autobusët, automobilat qytet sjell në vepren e S. Bizantinit. e tjerë qëndrojnë më sipër ngase ledhet janë të Por çfarë lidhje ekziston midis emrave të Astacia dhe mbushura me rrënoja. Pllajat mërzejnë në diell të mbikëqyrur skenën e tragjedisë.Plutarku në Antigonean nga ku u identifikua dhe emrin Nikaia? i bëjnë, hije trupit të vet. Përpara se të lini pas jetë paralele tregon për shumë zyrtare të Pirros, Në veprën «Dionisiaka» Nonno i Panopolit i qytetit historik për herë të parë. Pirroja i vuri flet për një nimfë, me emrin Nikaia. Ajo është korijet e gjelbëruara, vështrimin e fundit e hedhe një gjeneral i cili udhëhoqi ushtarët i veshur me emrin qytetit Antigonea – sipas emrit të gruas së tij njëra prej një grupi nimfash të cilat quheshin nga qyteti i Pirros. Kështu më ka ndodhur kur isha përkrenare të veçantë, të stolisur nga dy brirë të parë, vajza e një familje fisnike maqedonase të Αστακιδες dhe që jetonin në liqenin Astacide në Bitini: në Antigone. Më ftoi Engjell Serjani se ,Lushi, unë, dhish. Në rininë e tij, e dëbuan nga shtëpia, Pirro Berenikës dhe Fillipit. Më vonë Berenika u martua «Ενθα τις άγκυλότοξος, έρημάδι σύννομος ΰλη, Bashkimi,Marini e ndonjë tjetër për herë të parë në kishte shkuar për të kërkuar pasurinë e tij në me Ptolemeun, mbretin e Egjiptit dhe pasardhës i παρθένος Άστακίδεσσιν όμότροφος ήνθεε Νύμθαις Shqipëri bëmë të vizitueshme parqet arkeologjike, ushtrinë helene Pas disa teste ndalet, Dhimitër I Aleksandrit të Madh, në oborrin e të cilëve Pirro καλλιφυής Νίκαια, λαγωβόλος Άρτεμις άλλη, ... «D. 15, një traditë që vijon edhe sot, me pak njerëz dhe i Maqedonisë (një nga pasardhësit e Aleksandrit) u njoh me Antigonenë. Përveç gruas se tij, Pirroja 169-17465 vullnet kthyem këto qendra arkeologjike nga e kishte dërguar në Egjipt në gjykatën e Ptolemies nderoi edhe vjehrrën –Berenikën duke i vënë Sipas mitologjisë kjo nimfë e ujit, e cili jetonte në qendra të harruara nga kohët dhe njerëzia e këtij si një peng, një pozicion që i dha atij mundësi emrin e saj një qyteti të Epirit. Kur Pirro ishte liqenin Astacide, i dha emrin qytetit të Nikaia në Bitini, vendi në destinacione turistike të preferuara. interesante. Hyri në zemërgjerësi të mirë të 17 vjeç, sipas Plutarkut, historian i lashtë, një sikurse sillet në një pasazh të Memnonit: Nëse sot flasim për arkeologji shqiptarët kuptojnë sundimtarit të Egjiptit, Ptolemeu I, Pirro ka kryengritje e përmbysi atë si mbret dhe ai u vendos «Αΰτη δέ ή πόλις ή Νίκαια τήν μέν κλήσιν άγει parqet e Butrinit, Apolonisë, Bylysit, Amanti, pasur privilegjin të martohet me Antigonën, vajzën nën kujdestarinë e Mbretit Dhimitër i Maqedonisë. άπό ναίδος νύμφης, όνομα λαχούσης τήν Νίκαιαν, Oriku, Finiq. Kjo përvojë që lindi për herë në parë e shtratit të parë të mbretëreshës së Egjiptit. Më vonë dërgua në oborrin e Ptolemeut. “Duke έργον δέ γέγονε Νικαέων τών μετά Άλξάνδρου μέν në SHBA, u muarr si një mësim ku sot turizmi Në vitin 297 p.e.s komandanti u kthye në Epir qenë se Pirro ishte i shumë i aftë të bënte për συστρατευσάντων, μετά δέ τόν έχείνου θάνατον arkeologjik kulturor është i preferuari turistëve me nusen e tij të re dhe me kurorë pas vdekjes së vete njerëzit e fortë dhe i urrente frikacakët, dhe κατά ζήτησιν πατρίδος ταύτην τε κτιςάντων καί të huaj. Duke folur për Lushin dua të them se saj Cubase Gino Neoptolemus, ku është përfolur meqenëse ishte shumë i sjellshëm dhe i urtë në συνοικισαμένων. « Lushi gjatë kohës që qëndroi drejtorë ka ndërmarr se ai ishte helmuar. Për të cilën një brez tragjike jetë, sipas shkrimeve të Plutarkut, ai u zgjodh midis Pra, në rastin tonë, nuk është për tu përjashtuar ekspedita dhe e ka zbukuruar qytetin e Pirros me që shoqëroi Pirron gjatë gjithë ekzistencës së saj shumë princërve të tjerë të martohej me Antigonën. teza sipas së cilës qyteti kishte dy emra, atë të një sërë projektesh. Ndiqni ritmin e kësaj dite. Në të trazuar, princesha egjiptiane vdiq vetëm dy Kjo martesë i dha Pirros një emër shumë të mirë Nikaia dhe Atacia. Raste të ngjashme mund të përmbajte shfaqet e qetësuar,e zakonshme, gati e përmendim atë të qytetit fqinj të Apollonisë, i quajtur vjet më vonë. Pirro ka kërkuar për të përjetësuar dhe e bëri shumë të njohur. Me ndihmën e gruas edhe Gylakion prej kolonëve korinthas, sikurse rëndomtë, mirëpo brendia e saj është plot thesare. emrin saj e cila është drejtuar nga qyteti që ishte së tij të mirë, Pirroja ia doli të mblidhte para, të edhe rasti i Δυρράχιον, quajtur edhe Επίδαμνος. Thesarët e kësaj bote, nuk fshihen në brendi të duke u përgatitur për ta gjetur: Antigonenë. Ajo ngrinte ushtrinë dhe të kthehej drejt Epirit për te Përveç kësaj duhet shtuar që emri Nikaia/Astacia mund tokës, por rrojnë në thellësitë e shpirtrave. Kapjen ishte planifikuar të ndërtohej shtatëqind metra rimarrë fronin mbretëror. Antigonea, qyteti i dytë të ishte i justifikuar, pasi Klosi është i rrethuar nga uji. e fillit,që bëri Lushi, bënë për ti paraprirë poezisë, lartësi, në zemër të luginës së lumit Drino (rrugë i provincës Epiriote të Kaonisë, pas Foinikes, si Përveç lumit Aoos (Vjosa) në perëndim, në fakt në jug delli i pashfaqur ende, nuk dihej rruga, që do të strategjike në mes të Epirit dhe Ilirisë), ulur në nga përmasat edhe nga rëndësia, kontrollonte gjendet lumi Povla, dhe në lindje përroi i Marushës. ecte, traga dhe fush - pamja që do të përshkonte, një vend të bukur panoramike mbi kodrat që tani të famshmen Via Egnatia që lidhte Dyrrachium Banorët e lashtë, ka mundësi që ti kenë dhënë këtë emër gjurmët nuk shiheshin qartazi,por brendia e dominojnë qytetin e hipnotizuar Gjirokastrën, (Durrësin), Apolloninë dhe Orikumin, me malësitë qytetit të tyre, në nder të kësaj nimfe të ujrave. Nuk është shpirtit pluskonte lëvizje sizmike. Lushi dhe 5 thotë autori italian. e Janinës dhe Epirit Jugor. Për shkak të pozitës së për t›u përjashtuar, në këtë pikë, që rruga e ndërtuar nga shtetarë të tjerë e kthyen Antigonen në një qendër Antigonea është simbol i pranisë së udhëheqësit rëndësishme gjeografike, në një kodër dominuese Marcus Valerius Lollianus të çonte në Klos dhe se Astacia arkeologjike të vizitueshme. Duhet vlerësuar edhe më të famshme në Shqipëri,dhe është gjithashtu te quajtur Jerma, në mes të luginës së Drinos, e lashtë të ishte pikërisht qyteti i Nikaias. Këto të dhëna kontributi i tyre, leximi i të cilës është paraprirë vendi më i rëndësishëm arkeologjik sot. Antigonea u bë e njohur si përfaqësuese e kulmit mund të forcojnë më tej tezën e Robert në identifikimin e nga puna dhe idetë për të ndriçuar një qytetërim të Plani urban respekton traditën e qyteteve fqinje të zhvillimit ekonomik. Qyteti ishte i rrethuar nga Nikaias, por, në të njëjtën kohë, ato na vendosin përballë humbur. Pikërisht fryma e këtij njeriu plot ide. Era me blloqe drejtkëndëshe me përmasa 51 x 102 mure solide rreth 4,000 m gjatësi, që mbronin disa pyetjesh dhe problemesh të tjera. Sipas studiuesve nuk e rrëzoi në përruan e thellë. E zgjoi atë ëndërr m përshkuar,nga lindja në perëndim nga një rrugë qytetin nga të gjitha anët, veçanërisht në pjesën dhe arkeologëve shqiptarë dhe të huaj, qyteti i Nikaia-s të fshehur, shpirti i lartësuar për të bërë punesa e madhe, që shtrihet për 900 metra. Planifikimi jugore dhe perëndimore ku rreziku ishte më i u shkatërrua në vitin 167 p. Kr, nga Lucio Emilio Paolo të mbara. Prandaj ndikimi i Lushit nuk shfaqet urban është studiuar teorikisht, duke krijuar madh për shkak të terrenit. Muret fortifikuese Macedonicus, pasi qyteti zgjodhi për të marrë anën e rastësor, i beftë, por është përcaktues është një tre rrethe: Akropoli i cili gjithashtu ka vendosur dhe ato të shumicës së shtëpive të zbuluara mbretit Perse të Maqedonisë. Në mbështetje të kësaj teze, lloj skalitje siç bënë me gurin skulptori, pikërisht shtabin ushtarak, një hapësirë ​​e gjallë e përbërë deri tani, janë bërë me blloqe të madhësive të ata sjellin faktin se të vetmet monedha të kësaj periudhe, në saj të forcës,që i dha fryma e tyre, Antigoneja të zbuluara gjatë gërmimeve, janë ato republikane epirote nga agora dhe një shtesë .Fillimisht i lirë në pritje mesme e të mëdha guri gëlqeror, të marra nga si dhe ato të mbretit Perse të Maqedonisë. sot është qendër e vizitueshme. Ata që kthehen të ardhjes së qytetarëve të rinj nga vendi. Qendra gurorja e malit të Lunxhërisë. Askund tjetër si në Megjithatë Papajani, gjatë gërmimeve në Klos, gjeti prej andej, qoftë nga Antigoneja, Amantia, Oriku, u bë një nga më të populluar të rajonit, si një pikë Antigone, krahasimisht me shume qytete të tjera reperte të periudhës romake, si për sa i përket monedhave Bylisi sepse Apolonia apo Butrinti kishin qenë referimi për biznesin dhe zejtari të cilësisë. të fortifikuara në maja malesh, tipike për qytetet e (57 copë) ashtu edhe fragmente qeramike edhe pse në sasi destinacione turistike jo shumë të njohura,por -Antigonea, shkruan Sandro Caranzano, nuk lashta të zbuluar në Shqiperisë së sotme, arkeologë më të vogël në krahasim me ato të periudhave të tjera. sigurisht kishin qenë janë koshientë të tregojnë se ishte padyshim i vetmi qytet i madh. Si dhe ka kanë mundësi të studiojnë zhvillimin urbanistik Sipas mendimit tim, teza mbi bazën që qyteti u braktis kanë parë një qytet magj, i kur mjegulla e bardhë ndërtuar në mendjet e tij, Butrintin dhe Finiqin, dhe arkitekturor. Kjo sepse Antigonea dallohet pas vitit 167 p. Kr., në një farë kuptimi, mund të jetë si një napë e ka përpirë të gjithën dhe mbretesha mbretëria zgjatet më në jug, në, ku kishte Ambracia nga qytetet e tjera të lashta për planin e saj urban kontradiktore me pretendimin e Robert. Teksti i Oropos Antigona ende fle në kujtesën e qytetit. Po Pirro dhe Passaron (qyteti ku mbretërit u betuan për të tipit hipodamik, katërkëndësh dhe të rregullt, në fakt është datuar si i shek.I p. Kr., kështu që ne duhet ku është? besnikëri ndaj ligjeve dhe ishin të vendosur) i ngjashëm me shumë qytete helene të Greqisë. të supozojmë se në periudhën e cila shkon prej vitit 100 Molossi gjithashtu ka dominuar me orakullin Për herë të parë në qytetet e lashta në Evropë p. Kr., e deri në vitin 1 p. Kr., qyteti vazhdoi të banohej Pirro, mbreti i Epirit. e famshme Sanctum e Dodonës, ku priftërinjtë, elementet urbane dhe arkitektonike të zbuluara, dhe kishte një jetë publike si dhe private që zhvillohej sipas një tradite të lashtë, kanë emetuar përgjigjet japin një ide të planifikimit te qytetit, duke treguar normalisht. Dëshmi e kësaj është fakti që qyteti dërgoi një Gjithkush e di emrin e Pirros, proverbial me interpretimin e fëshfërimën e gjetheve se Antigonea është ndërtuar me një urdhër, dhe atlet të ri të vetin për të marrë pjesë në lojërat Olimpike në për vlerën e fitoreve të kryera, por edhe për në erë të një lisi të shenjtë të Zeusit. Aleatët nuk është zhvilluar më ndër vite. Në vitin 198 para Oropos të Atikës.» finalitetin e fitoreve të shumta në fushë, shkruan italian të Pirros dhe romakët vetë mbetën jo Krishtit, ushtria romake mposhti ushtrinë e Filipit autori italian Sandro Caranzano. Pirro i përkiste shumë të habitur nga ushtria imponuese me te V-të, mbretit të Maqedonisë afër Antigonesë. fisit të Molosëve, ( ndarjet rreth shekullit të udhëheqës epirotë,madje nga rrufet e fitoreve të Ashtu siç raportohet nga gjeografi Strabo, në vitin katërt para Krishtit në Epir, thotë autoriitalian). tij, por edhe imponimi tërheqës, e cila frymëzoi 167 para Krishtit, Antigonea dhe 70 qytete te Molossi i njohur në origjinën Trojës prejardhja të famshme shprehje duke thënë “fitore e Pirros”. tjera të Epirit u shkatërruan nga ushtria e Emilius un’ori, duke sjellë lindjen e postipite të tyre AK. Prej vitit 2011 gërmimet në Antigone i kryen një Paullus (Pal Emili), i cili mori hak për dëmet e Molossus, bashkimi i Neoptolemus (birit të Akilit) ekspeditë e Institutit Arkeologjik me udhëheqës shkaktuara Italisë nga Lufta e Pirros. Zhvillimet e dhe Andromaka (e veja e Hektorit). Sipas traditës, prof. Dr Dhimitër Condi. Historia e qytetit. mëtejshme të qytetit dëshmohen vetëm nga mbetjet pas një seri aventurave, të dy kishin vendosur Gërmimet e para janë bërë nga arkeologu grek e gjetura të kishës, në dyshemenë e së cilës ka një rezidencën në qytetin e Butrintit (në jug të Evangeliades Demitrios në vitin 1913, por ishte mozaik të Shën Kristoforit dhe një emblemë greke Shqipërisë). Ky version i mitit, nuk është vulosur arkeologu i njohur shqiptar Dhimosten Budina i që dëshmon ekzistencën e qytetit ne periudhën tjetërkund, u zhvillua ndoshta në një tavolinë cili, në vitet 1970 dhe 1980, zbuloi planin e qytetit paleo – kristiane. Kjo kishë ishte ndoshta godina në epokën klasike si shtysë nga sundimtarët, të dhe gjithashtu emrin e tij. Një seri prej monedhash e fundit e ndërtuar në rrënojat e Antigonesë së cilët tregonin istoria është marrë nga Euripidi bronzi të gjetura gjatë këtyre gërmimeve ishin lashtë dhe që u shkatërrua gjatë sulmeve sllave në nell’Andromaca dhe kështu, dramaturgu i njohur përdorur ndoshta për të votuar në asamblenë shekullin e 6-të të erës sonë. ishte i ftuar në qytetin Mollosisë e Passaron për e qytetit. Ato ishin stampuar me mbishkrimin (Vijon në faqen 18) Cultura Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 10 Sulle Alpi Albanesi con Ugo Ojetti1

Il I° luglio 1901 lo scrittore e giornalista Ugo Ojetti (Roma, 1871 - Firenze 1946) partì da Brindisi diretto a Prevesa, prima tappa del suo reportage albanese come inviato del Corriere della Sera. Da quel viaggio nacque uno dei più bei libri italiani sull’Albania. Il volume esce ora in una nuova edizione annotata e commentata (Ugo Ojetti, L’Albania, a cura di Olimpia Gargano, Ledizioni, Milano, 2017), completo della cartina originale “La grande Albania”. Per l’occasione, riportiamo qui di seguito un estratto del reportage che diede origine al libro: pubblicato su La Lettura, rivista mensile del Corriere della Sera, era accompagnato da bellissime illustrazioni di costumi albanesi di cui offriamo per la prima volta una selezione ai nostri lettori.

(Continua da pagina 1) La narrazione si fa sempre più appassionata man mano che si sale verso il nord: per Ugo Ojetti, come del resto per molti scrittori europei prima di lui, il cuore della tradizione albanese si trovava su per le montagne, da Scutari in poi. Ojetti rimase affascinato dagli antichi costumi albanesi, che fino a quel momento conosceva soltanto attraverso i libri, in primo luogo dai versi di Byron, che se n’era innamorato al punto da farsene confezionare un paio da esibire nelle occasioni più importanti. Ecco come descrive l’aspetto e la giornata tipica di uno dei Fig. 3. Montanaro di Schlachi Montanara di Busciati Contadina ortodosa di Vroca montanari incontrati lungo il suo percorso. “Magro, alto, nervoso, taciturno, coi baffi lunghi biondicci, senza barba, coi capelli rasi fin dietro le orecchie sotto la calotta bianca o rossa, con le brache di cotone o i pantaloni di panno bianco larghi fino al ginocchio, attillati sul polpaccio e aperti alla messicana sulla caviglia, col giustacuore nero o rosso, col farsetto largo a scapolare fatto ora di panno nero o rosso, ora di pelle di pecora o di capra nera col vello in fuori, con la cartucciera alla cintola dai bossoli d’ottone lucenti e sopra la cartucciera lo « scigliachi » per il revolver e per il coltello, egli non fa un passo senza il suo fucile; e, se ara, se lo appende sulle spalle a bandoliera, e se bada alle pecore o alle vacche che pascolano, si siede tenendoselo sulle ginocchia o si sdraia per terra ponendoselo sotto la testa come un sicuro guanciale. Non lo lascia che alle porte di Scutari, per un recente regolamento di polizia che è stato accettato solo dopo il parere favorevole e unanime dei vecchiardi di tutte le Bandiere della Montagna, — e anche perché gli stessi montanari hanno capito che con tutti quei fucili in spalla e con tutte le vendette da compiere il bazar del mercoledì a Scutari, dove essi raccolgono tutto il loro commercio, diventava più spesso un convegno per massacrarsi con lealtà che un mercato per vender grano, pelli, tabacco o cavalli.” Tra le fonti su cui Ojetti si era documentato Contadini della pianura del Drino Mirdita Donna Mirdita c’era sicuramente la preziosa monografia di Arturo Galanti*, un libro che per ricchezza d’informazioni bandiere o bairacht. Dalla bandiera dei Clementi paese o dal villaggio più numeroso. Ogni bairacht Non sappiamo se i loro cammini s’incrociarono; oltre che per la sua ampia bibliografia è un punto più vicini al confine montenegrino, scendendo giù é comandata da un bairachtar che assistito dal quel che è certo è che ognuno dei due contribuì a di riferimento nell’albanistica di lingua italiana. per la riva orientale del lago di Scutari verso sud, consiglio dei vecchiardi o anziani delle famiglie fare luce su un tesoro di antiche tradizioni nel cuore Così, munito delle conoscenze necessarie per si incontrano di montagna in montagna gli Hotti, maggiorenti tutela gl’interessi della tribù, nomina dell’Europa, un piccolo universo fuori dal Tempo e districarsi nella complessa topografia amministrativa gli Screli, i Castrati, i Rioli, i Busciati i Pulati, i in caso di guerra un capo militare per un tempo dalla Storia, rimasto intatto per secoli a due passi dell’Alta Albania, Ugo Ojetti disegnava sotto gli Posripa, gli Slachi e, ritornando verso l’interno e uno scopo determinato, amministra la giustizia dalle rive del mare Adriatico. lungo il Drino, nel versante nord i Dusmani, i secondo la legge della Montagna o Lek Ducadgin e occhi dei lettori italiani di oltre cento anni fa 1 Le citazioni e le immagini riportate in questo articolo quello straordinario sistema di governo con cui si Nicài, i Marturi, i Grasnici, gli Hasi, nel versante sorveglia 1’esecuzione delle sentenze”. sono estratte dal reportage di Ugo Ojetti Sulle Alpi Albanesi, reggevano intere popolazioni di antica discendenza. sud i Mirditi, i Ducadgini, i Taci, — per dir solo Ugo Ojetti era arrivato in Albania nello stesso anno in La Lettura. Rivista mensile del Corriere della Sera, Anno Ad accompagnare le immagini c’era l’elenco dei di quelli compresi nel vilajét scutarino. Le tribù in cui vi mise piede per la prima volta la pittrice, I, n. 11, Novembre 1901. relativi bajrak, le collettività locali riunite sotto la più numerose, ad esempio quella dei Mirditi che etnologa e scrittrice Mary Edith Durham, che con * Arturo Galanti, L’Albania. Notizie geografiche, stessa bandiera. comprende venti o trentamila persone, si dividono i suoi libri segnò una svolta nella conoscenza della etnografiche e storiche, Roma, Società Editrice Dante “I malliesi o montanari si dividono in tribù e in in più bandiere che spesso prendono nome dal cultura dell’Alta Albania. Alighieri, 1901 Un capo dei ribelli Albanesi a Nuova York Një udhëheqes i rebelëve Shqiptarë në New York (Vijon nga faqja 3) A questo punto fini la parte essenziale della intervista, (Vijon nga faqja 3) ka lindur i lirë dhe krenar, kështu duhet të jetojë, per il mondo che noi aspettiamo i più forti aiuti. Noi - Në menyrë të veçantë nga Shqipëtarët e Italisë dhe ai di të jetojë. siamo in pochi all’estero, poiché il crudele destino a cui assistette un altro milite della sacra causa albanese: Pietro Scaglione da Piana dei Greci, che in Italia è stato tra të shperndarë nëpër botë, që ne presim më shumë esige che la moltitudine resti a soffrire nelle proprie Në këtë pikë mbaron pjesa më e rendësishme e intervistës i più attivi propagandisti e che in America continuerà l’opera ndihmë. Ne jemi pak jashtë vëndit, sepse edhe montagne, pronta ognora a difendere l’integrità del fati krudel, bën që të preferojnë të fshihen nëpër në të cilën merte pjesë edhe një tjeter militant i çështjes sua difficile quanto nobilissima. suo territorio. Aiutando la causa albanese, l’ “idea male, gati për të mbrojtur integritetin e teritorit të Shqiptare: Pietro Skalione nga “Piana Dei Greci” që në Itali nazionale” gli italiani non soltanto faranno una bene Shaban Bey Gotsha ha lasciato in noi profonda impressione. tyre duke ndihmuar çështjen Shqipëtare në “Idenë ka qënë nga propagandistët më aktivë dhe që në Amerikë do alla terra dei loro avi, ma eviteranno che sull’altro E tale l’accento con cui questo apostolo perora la causa del vazhdojë veprën e tij të shquar. lato dell’Adriatico, rimpetto a Brindisi, possa nacionale”. Italia jo vetëm bën një të mirë në tokën suo popolo, è tale l’indomita energia che pervade il di lui e të parëve, por eviton që nga ana tjeter e Adriatikut, Shaban Bej Gotsha ka lënë mes nesh një mbresë shumë sventolare un giorno la bandiera austriaca. Non spirito, è tale la fiducia che egli ripone nell’avvenire della të thellë. Eshtë aq i fortë theksi që ky apostoll përshkruan basta la oppressione della propria patria; si deve p.sh. në Brindizi të valëvitet një ditë flamurin sua Albania, che noi non possiamo davvero – confermando Austriak. Nuk mjafton vëtëm vëndi i sunduar, por çështien e popullit të tij, është i tillë besimi që ai vë në të anche far correre rischio, lasciando libero passo al ardhmen e Shqipërisë, që ne me të vërtetë nuk mund të mos nemico secolare, a quella che si largamente concesse voti nostri antichi – non augurare la liberazione e i sorrisi duhet të rezikojmë dhe ti lëmë kalim të lirë armikut della civiltà ad una terra che produce figli siffatti. Shaban konfermojnë votën tonë, dhe të mos urojmë liri dhe gëzim e concede ospitalità all’Albanese? shekullor, që as për së largu njeh dhe lejon hyrje të ne një tokë që nxier bij të tillë. Shaban Bej Gotsha duket Bey Gotsha sembra un eroe di altri tempi. Innanzi a lui si shqipëtarëve? si një hero i kohëve të shkuara. Kur flitet për të, mendojmë Che cosa dovrebbero fare gli Albanesi in pensa a tutta la falange di agitatori che trassero dal servaggio për të gjithë ata patriotë që nxorën nga ërrësira Italinë America? la nostra Italia; si immaginano gli sforzi ch’essi facevano Çfarë duhet të bejnë Shqiptarët në Amerikë? tonë: Imagjinojmë sakrificat që ata kanë berë duke rrahur - Essi dovrebbero organizzarsi in fascio e intendersi ramingando in esilio e invocando la libertà nazionale. - Ata duhet të organizohen, dhe të intensifikojnë tej e mbanë nepër emigracion në emër të lirisë kombetare. per intensificare la propaganda nazionale, raccogliere Innanzi a Shaban Bey Gotsha si sente il malessere di propagandën kombëtare, të mbledhin të holla dhe Përpara Shaban Bej Gotsha ndihet me keqardhje fatkeqsia armi e quattrini per soccorrere i moti insurrezionali; appartenere ad una epoca priva d’ogni fede e d’ogni ideale. armë për të ndihmuar rilindjen e përgjithsme. që ai i përket një epoke e cila privohet nga çdo lloj besimi dhe tener viva in questa libera terra l’agitazione per la Quanti bagliori nello sguardo del giovane Albanese che sogna Duhet mbajtur gjallë në këtë tokë të lirë shpirtin për ideali. Sa dritë në vështrimin e të riut Shqiptar që ëndëron santa causa della indipendenza patria, in modo che kauzën e shenjtë të lirisë së mëmëdheut, në mënyre për mëmëdheun e tij lindje e një aurore në liri! Fitorja dhe l’America e l’Europa si commuovano al grido di dolore per la patria sua un’aurora di liberazione! La vittoria, la vittoria soltanto, coroni questo gran sogno! që Amerika dhe Evropa të mallëngjehen nga thirrja vetëm fitorja mund të kurorëzojë këtë endër të madhe! che viene dall’Albania. Bisogna far sapere al mondo (Nga “Il Progresso Italo – Amerikan). New York, 11 Maj 1907. - (Da “Il progresso” italo americano) New York, 11 maggio e dhimbshme që vjen nga Shqipëria. Duhet ti bëjmë che il popolo Albanese non è morto: come visse libero të ditur botës që populli Shqiptar nuk ka vdekur: siç (Perktheu: Ana Bisholla) e glorioso, tale “deve” vivere e “saprà” vivere. 1907. pagina 11 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Antichità Gjuha e shkrimit Linear B është Gjuha Pellazge-Shqipe (Vijon nga faqja 1) edhe me një shkrim tjetër më të ri, siç është shkrimi në Që shkrimi i përdorur në rrasat e Linearit B janë Rrasën e Lemnit, të cilat përkojnë plotësisht mjaft qartë, në gjuhën pellazgo-shqipe vërtetohet nga analiza e që përbëjnë të njëjtën shprehje dhe të shkruar në të mëposhtme. njëjtën gjuhë, gjuhën pellazge por në kohë të ndryshme. Shkrimi i quajtur Lineari B ruhet në mbishkrimet Gjuha pellazge nga rrjedh gjuha shqipe, është gjuha me të njëjtin emër, shkrim i përdorur në Kretë para e vjetër e përdorur në Ujdhesën e Kretës dhe në të shekullit të 14 p.e.r. Shkrimi është i vizatuar në gjithë vendin e quajtur Pellazgjia, Siujdhesa e Ballkanit disa rrasa argjilore të pjekura, i gjetur në pallatet dhe ujdhesat e Detit Mesdhe, Azinë e Vogël dhe Afrika e Knosit në Kretës dhe në Pylli, pranë Mikenës e Veriut, gjatë periudhës së bronzit, gjatë mijëvjeçarit në veri të Peloponezit. Quhet gjuha e Mikenës, të dytë p.e.r. Pas kësaj bëhet fjalë për periudhën, që sepse në vendgjetjen Pylli pranë Mikenës janë në histori quhet nga disa dijetarë periudha e pushtimit gjetur për herë të parë këto rrasa me mbishkrime dorian, për qenien e së cilës ka dyshime të forta, që të çuditshme, por që në vetvete përbëjnë thesar të përkon me kohën gjatë periudhës së fundit të bronzit madh gjuhësor për kulturën europiane. fillimit të periudhës së hekurit. Dorët në vetvete nuk Në rrasën nr. 7671 e paraqitur në fig. 23, kemi kanë bërë asnjë pushtim /invazion/, sepse kanë qenë shenja mjaft të vjetra dhe të pa kuptueshme, por pjesë e vetë komunitetit të atij vendi. Dorët kanë qenë disa prej këtyre shenjave, duken mjaft qartë se njëri nga fiset më të shquara pellazge dhe përmenden ngjajnë me germat e përdorura në abecen pellazge nga Homeri në Kretë si dhe janë shquar si lundërtarët dhe latine, që rrjedh prej saj. të shkëlqyer dhe ndërtues të mëdhenj. Sipas të dhënave Të tilla janë germat: të fundit, ata janë shquar gjatë fundit të mijëvjeçarit të dytë dhe fillimit të mijëvjeçarit të parë për ndërtimin e mjaft kolonive gjatë bregut të Detit Mesdhe dhe të mjaft kalave nëpër Ballkan si p.sh. kalaja e Dorzit në Fig. 24-Rrasa e Lemnit, gjetur në vitin 1886 në Ujdhesën e Lemnit në detin Egje. Pezë, një kala tjetër në afërsi të Librazhdit, që mban Fig. 24- View of the Lemnian Stela po të njëjtin emër. Të tilla janë germat: ose = Z, = I, = A, = Th, ose = ?. Zbulimi i shprehjes pellazge/shqipe IZAIZ ← = → Germa të abecedarit pellazg janë të përmendura edhe nga N. Vlora si dhe nga J. G. Han. Shkrimi në rrasën e Lemnit: ZIAZI = Zi asht Zi në njërën prej rrasave të shkrimit të Germa të abecedarit pellazg janë të përmendura Linearit B është me rëndësi të madhe për shkencën në edhe nga N. Vlora si dhe nga J. G. Han. përgjithësi dhe për gjuhësinë tonë në veçanti. Me këtë njoftim vërtetohet me saktësi se në shkrimin Linear B të ZI ASHT ZI kohës së bronzit ndodhet shprehja e shkruar e gjuhës pellazge/shqipe dhe për rrjedhojë gjuha e përdorur nëMARAZ /hidhërim/ I rajonin e Egjeut gjatë kohës së bronzit ka qenë gjuha MADH Drejtimi i leximit ← pellazge/shqipe. Ky përfundim← nuk është arritur në bazë → të hipotezave të mundshme, por në bazë të gjetjes së shprehjes së saktë pellazge/shqipe në njërën nga rrasat Duke krahasuar të dy këto shkrimee ZI tëMikenës. ASHTvjetra: NjëkohësishtZI shkrimin gjatëLinear kësaj B analize me atë del tëe qartërrasës së Lemnit, vejmë re afërsi në mjaft drejtime. Rreshti i parë iMARAZ shkruarse rrasat /hidhërim/ në e RrasënLinearit I Be tëLemnit Mikenës është përbëjnë shkruar dokument nga e djathtë në të majtë. mjaft të rëndësishëm për lashtësinë e shkruar të gjuhës Shkrimi i Rasës së Lemnit, duke qenë më i pellazge/shqipe,ri,MADH është shumë rrjedhimisht më i qartë në gjuhët për tuevropiane. kuptuar. Kjo Shprehja e njëjtën: I Z Drejtimi i leximit ← A I Z ← = → ZIAZI← është shkruar në rreshtinpërkon e→ nësipërm histori tëme Rrasës periudhën së e Lemnit, bronzit, përafërsisht po ashtu si dhe në Rrasën e Linearit B, të dhënë më sipër. Në Rrasën e nëLinearit shekujt 16-12B, po p.e.s. të lexojmë Nga ana ngatjetër ezbulimi djathta i faktit, në të majtë rreshtin e Fig. 22- Tingujt në shkrimin linear B,Duke sipas krahasuarVentris dhe Kaduik të dy këto shkrimesipërm të të vjetra: germave,ZI shkrimin ASHT vëmë Linear ZI re B se me germat atë të rrasës e para sesë Lemnit, shkrimijanë të ivejmë pakuptueshme,Linearit re B është në porgjuhën në mëgjysmën të vjetër e dytë të rreshtit të Fig. 22-Sounds of the linearafërsi B script, në aftermjaft Ventris drejtime. and Cadwick Rreshti i parë i shkruarMARAZ në Rrasën /hidhërim/ e Lemnit është I shkruar nga eevropiane djathtë në pellazgo/shqipe, të majtë. vërteton se edhe Qytetërimi Shkrimi i Rasës së Lemnit, duke qenësipërm më i ri ,qartë është lexojmëshumë më germat:i qartë për I tuZ kuptuar.A I Z ←, Shprehja i fjalëMikenës, eqë njëjtën: nëpjellë transkriptimin I eZ të cilit ishte shkrimie sotëm Lineari të shqipes B, i do të shkruheshin: Fig. 23 - Rrasa e shkrimit Linear B nga Mikena A I Z ← = → ZIAZI është shkruar →në rreshtin Z I A Ze sipërm I = MADHZI të ashtRrasës ZI. së Lemnit, po ashtu si përketdhe në gjithashtu Rrasën e popullit pellazg. Fig. 23 - The tablet with linear B skript from Mikenae majtas, por në këtë rast shprehja e përmendur është Kështu rruga e gjatë e shkrimit të gjuhës shqipe, në Drejtimi i leximit shkruar← nga e djathtaLinearit në të majtë. B, të Tëdhënë← transkriptuar më sipër. Në Rrasën e LinearitGermat B, po “I” të→ lexojmëdhe “A” nga të e Rrasës djathta nësë të Mikenësmajtë rreshtin kanë e shtesa të vogla si pika dhe vijëza të vogla, në sipërm të germave, vëmë re se germat e para janë të pakuptueshme, por në gjysmën e dytëbazë të të rreshtit dokumenteve të që zotërojmë sot, do të përmblidhej në gjuhën e sotme shqipe kjo shprehja e vjetër do Dukekrahasim krahasuar me germattë dy këtonë Rrasënshkrime etë Lemnit, vjetra: që janë më të thjeshta dhe më të afërta me germat e sotme të Le të analizojmë me kujdes tani njërën nga sipërm qartë lexojmë germat: I Z A I Z ←, fjalë që në transkriptimin e sotëm të shqipes nëdo zinxhirintë shkruheshin: e gjatë, ku hallkat kryesore janë: rrasat prej balte të pjekur dhe kopjen e saj të të lexohej: shkrimin Linear B me atë të rrasës së Lemnit, vejmë Duke krahasuar të dy këto shkrime të vjetra:→ Z I A shkrimin Z I = ZI asht Linear ZI. B me atëshqipes. të rrasës Këto së ndryshime,Lemnit, vejmë sigurisht re rrjedhin nga→ shkrimifakti, qënë tëkulturën dy shkrimet pellazge janëVinçë-Turdas shkruar në me diferencë kohore transkriptuar poshtë, të cilat ndodhen në Muzeun I Z A I Z ( ←) = (→ ) Z I A Z I = ZI asht re afërsi në mjaft drejtime. Rreshti i parë i shkruar afërsi në mjaft drejtime. Rreshti i parë i shkruar në RrasënGermat e “I” Lemnit dhe “A” është të Rrasës shkruarprej së Mikenësdisa nga shekujsh e kanëdjathtë shtesa njëra në të të voglanga majtë. tjetra, si pika pordhe vijëzamegjithatëBallkanin të vogla, janë Qendror në fare gjatë të kuptueshmemijëvjeçarit 6 p.e.s.për ne(Peza sot. & Arkeologjik të Athinës me nr. 7671. Që në ZI. Kjo shprehje kuptohet shumë qartë nga gjuha në Rrasën e Lemnit është shkruar nga e djathtë në Peza, 2011, 2012), vështrimin e parë, Shkrimivëmë re se i RasësgermatFig. sëe përdorura 23Lemnit,-Rrasa eduke shkrimitshqipe, qenë përbën Linear më i rinjëB, ngaështë krahasimpjesë M ikena shumëtë mevajeve germat më përi nëqartë njëRrasën përtë e tuLemnit,të kuptuar.majtë. që Shkrimi janëGerma Shprehja më i Rasëstë të thjeshta përbashkëtae së njëjtën: Lemnit, dhe më Iduke tëZ midis afërta qenë dyme më germatrrasave: e sotme rrasës të më të vjetër të shkrimit të Linearit B (rreth shekullit shqipes. Këto ndryshime, sigurisht rrjedhin nga fakti, që të dy shkrimet janë shkruar me diferencë→ shkrimi kohore Lineari A i Kretës para shekullit 16 p.e.s. janë mjaft të vjetraA dheI Z ←jo të= saktaFig.→ ZIAZI 23si -Thegermat është tablet e shkruar withvdekur linear nënë familjerreshtinB skript dhe fromMikenaee sotsipërm do të tëthuhej: Rrasës ZI sëASHT Lemnit, i ri,14 poështë p.e.r.) ashtu shumë dhesi mëdhe asaj i qartënë m Rrasën ëpër të ture kuptuar. tëe Rrasës Shprehja së Lemnit (ende (shekujti pa deshifruar), 9-8 p.e.r.) janë Z, A, I, TH, Y (me një ndarëse të sotme. Por këto germa i përkasin abeces pellazge. ZI ose ZI dhe ZI. prej disa shekujsh njëra nga tjetra,e pornjëjtën:shkurtër megjithatë I Z vertikale A janëI Z fare← në= të →kuptueshmepjesën ZIAZI e ështësipërme). për shkruarne sot. Pjesa më e madhe e germave të përdorura në rrasën e Linearit B janë Linearit B, të dhënë më sipër. Në Rrasën e Linearit B,Germa po të të lexojmë përbashkëta nga midis e djathta dy rrasave: në të rrasësmajtë më rreshtin të vjetër tëe shkrimit të Linearit B→ (rreth shkrimi shekullit i Linearit B, shekujt 16-12 p.e.s. (L. & L. Kjo abece, sipas disa studiuesve N. Vlora (2004), Për ta bërë më të qartë leximin e kësaj pjese në rreshtin e sipërm të Rrasës së Lemnit, po ashtu si Peza, 2007, 2009), Le tësipërm analizojmë të germave, me kujdes vëmë tani njërënre setë germatrrasës nga rrasat së e mëpara prej sipërme janëbalte14 p.e.r.) të tëdhe pakuptueshme,pjekur dhe më asaj tëdhe mbesueshëm ëkopjen të re portë eRrasës saj në tëgjysmëntani së Lemnit për tanie (shekujt dytë të panjohuratë 9 -rreshtit8 p.e.r.) janëtëpër Z,ne, A, sepse I, TH, mëY (me tepër një ndarësekanë pam të jes e shkrimit vizatimor. Katapano (1984), Peza & Peza (2011, 2012), S. dhe në Rrasën e Linearit B, të dhënë më sipër. Në → shkrimi në rrasën e Lemnit, shekulli 9-8 p.e.s., transkriptuar poshtë, të cilat ndodhen në Muzeun Arkeologjik shkurtërtë Athinës vertikale me nr. në 7671 pjesën. Që e sipërme). në Pjesa Pormë e shkrimi madhe e germavei mësipërm të përdorura i fjalëve në rrasënpellazge e Linearit dhe shqipe B janë I Z A I Z ← = → Z I A Z I = në gjuhën e sotme Hushi (2010) etj. ështësipërm më qartëe vjetra lexojmë e njohur germat:dhe e interpretimin I Z A I Z ←, e saj,fjalë që që japin në transkriptiminne në këtë shkrim e sotëm Rrasën të shqipese Linearit doB, potë tëshkruheshin: lexojmë nga e djathta në të autorë të ndryshëm vështrimin e parë, vëmë re se germat e përdoruradhe që janë është mjaft shkruar të tanivjetra në për gjuhëndhe tani jotë panjohuratëpellazge sakta si(Peza për germat ne, sepse e më tepër kanë pamjes e shkrimit vizatimor. përdorur në Europë.→ Është Z I A po Z ai I stil = iZI germave, asht ZI. që majtëshqipe rreshtin ZI e ASHTsipërm të ZI, germave, vërteton vëmë që re gjuhase germat e shkruar→ poemat në Linearin epike të HomeritB është “Iliada” gjuha viti pellazge/shqipe. 750 p.e.s. Ky shkrim kemi ndeshursotme. Poredhe këto në shkrimin germaGermat ie përkasin kulturës “I” pellazgedheabece “A”s pellazge. të& RrasësPeza Kjo2009, së abece, Mikenës le të sipas bëjmë kanë disa Porkrahasimin studiuesveshtesa shkrimi të ie mësipërm vogla saj N. meVlora si ipika efjalëve parapërbën dhe janëpellazge vijëza rastintë pakuptueshme, dhe tëtjetër shqipevogla, të I provuZnëpor A nëI Z argjysmën ← të = shkruar→ eZ dytëI A Ztë I (L. gjuhës= nëPeza gjuhën 2006), pellazge/shqipe. e sotme Vinçë-Turdas,(2004), tëKatapano përmendur (1984) më parë., Peza & Peza (2011,një 2012),rrasë tjetër S. Hushi me mbishkrime shqipe(2010) ZI etj. ASHT tashmë është ZI, tëmë vërteton njohura e vjetra që gjuhaetë njohur rreshtit e shkruar të sipërm në Linearin qartë lexojmë B është germat: gjuha Ipellazge/shqipe. Z A I Z Ky shkrim krahasim me germat në Rrasën e Lemnit, që janë më të thjeshta dhe më të afërta me Gjuhagermat e e përdorur sotme të në Qytetërimin e Mikenës→ poema epikegjatë e periudhësHomerit “Odhisea” së bronzit, viti 700 që p.e.s. është zbuluar në veri të Një dhepjesë e epërdorur germave në të Europë.përdorura Është në këtë po rrasëai stil i nëgermave, gjuhën qëpellazge, kemi nde përbënporshur me rastin edhemoshë tjetër në më shkrimin të tëprovu re, ar tëe tëkulturës shkruar←, fjalë të që gjuhës në transkriptimin pellazge/shqipe. e sotëm të shqipes do të (L. Peza 2006), shekujve 9-8 dhe për rrjedhojë mjaft më e qartë Peloponezit, përbën rastin e veçantë për nga vjetërsia e shkrimit të gjuhës pellazge/shqipe ndeshur deri më të Linearitpellazge B, për Vinçë shqipes.ne -janëTurdas, të Këto pakuptueshme të përmendurndryshime, dhe më sigurisht parë. rrjedhin nga fakti, Gjuhaqë të ed përdorury shkrimet në Qytetërimin janëshkruheshin: shkruar e Mikenës →me Z diferencëI Agjatë Z I periudhës= ZI kohore asht sëZI. bronzit, që është zbuluar→ mbishkrimi në veri të Dipylon i Athinës i vitit 740 p.e.s. kanë më shumë pamjenprej disa e germave shekujsh vizatimore, njëra ngaku tjetra,(fig. 23). por megjithatëPeloponezit, janë fare përbën të kuptueshme rastin e veçantë përGermatsot. për ne Ësnga sot. “I”htë vjetërsia dhehera “A” e shkrimitparë, të Rrasës që të ngagjuhëssë Mikenës shkrimi pellazge/shqipe kanë Linear (Peza ndeshurB vërtetohen& Peza deri 2012), më fjalë të një gjuhe të lashtë dhe kjo është gjuha Një pjesë e germave të përdorura në këtëRrasa rrasë e gurittë Linearit e paraqitur B, për mëne janëposhtë, të pakuptueshme e cila një shenjë shpreh një fjalë oseGerma rrokje. tëPor përbashkëta disa janë midis dy rrasave:sot. rrasës Është mëhera të e parë,vjetër që tënga shkrimit shkrimishtesapellazge/shqipe Linear të të Linearitvogla B vërtetohensi pika B dhe (rreth(Peza fjalëvijëza shekullit 2009).të të një vogla, gjuhe Ky në tëështëkrahasim lashtë zbulim dhe kjo→ mjaft ështëmbishkrimi gjuha i rëndësishëm i Korinthit shekulli shkencor, 8 p.e.s. arritur (Peza &gjatë studimit me po ato dhegerma kanë dhe më po ajoshumë shprehje, pamjen që janëe germave përdorur vizatimore, quhet në ku shkencë një shenjë Rrasapellazge/shqipe shpreh e Lemnit, një fjalë (Peza është ose 2009). gjetur rrokje Ky . ështëmePor germat zbulim në mjaftRrasën i rëndësishëm e Lemnit, që shkencor,janë më të arriturthjeshta gjatë studimit me 1 vëmendjen më të madhe të rrasave argjilore,Peza në 2012), të cilat është ruajtur ky shkrim i vjetër evropian. Gjuha edhe nëdisa një janë shkrim po14 tjetër,ato p.e.r.) germa mjaft dhe dhe të qartëasaj po ajo nëm ëshprehje,gjuhën të re të nëRrasësqë Ujdhesënjanë sëpërdorur Lemnit e Lemnit, edhevëmendjen (shekujt në në një hyrje 9mëshkrim-8 të tëp.e.r.) madhe Ngushticës tjetër, janë të mjaftrrasave Z, A,dhetë argjilore, qartë I,më TH, të afërta nëY të(me mecila njëgermatt është ndarëse ruajture sotme tëky të shkrimshqipes. i vjetërKëto evropian. Gjuha pellazge e përdorur dhe e shprehur në këtë shkrim,→ mjaft është rrasa plotësishtvarresh gjetur e vërtetuar,në Durrës, Apoloni,si nga leximi në te i shprehjes pellazge,në gjuhënpor mjaft pellazge,shkurtër të më vonshëm por vertikale mjaft se aitë në imë Linearit pjesën vonshëm esë sipërme). seDardaneleve, ai i Linearit Pjesa në B më pellazgeDetintë Mikenës. e madheEgje. e përdorur KyNë e germave ishull,anën dhe e tjetërsiç shprehur tëe të përdorura rrasësndryshime, në këtë shkrim, nësigurisht rrasën është rrjedhin e plotësisht Linearit nga e Bvërtetuar,fakti, janë që sitë ngady leximiButrint, në teItali i shprehjes etj. të shekujve 4 p.e.s. dhe fillimit të erës B të Mikenës.së dheut Nëështë tanianën paraqitur për tjetër tani të një tërrasës panjohuraluftëtar së dheutpellazg për përmendne,i veshur sepse meHerodoti, më fustanellën tepër fillimishtpellazgo kanë karakteristike -pam shqipeka qenëjes I Zebanuar Ashkrimit pellazgo I Z nga← = vizatimor.- ilire→shkrimet Zpellazgo- I A Zjanë I ashtu- shkruarshqipe edhe me Iduke Z diferencë A e Ikrahasuar Z ←kohore = shkrimin → prej Z disa I eA kësaj Zsë I reashtushp (N.rehje Vlora edhe edhe 1984-1992), duke me e krahasuar shkrimin e kësaj shprehje edhe me pellazgët, që i kanë dhënë edhe emrin ishulli është shqiptare.paraqitur një luftëtar Porpellazg shkrimi i veshur i mësipërm me i fjalëve pellazgenjë shkrimdhe shqipe tjetër më I Z të A ri, Isiç Z është← shekujsh= shkrimi një→ Zshkrim Injëra në A Rrasën Z nga tjetërI = tjetra, enë Lemnit, më gjuhën por të megjithatë tëri, cilate siç sotme përkojnëështë janë shkrimifare plotësisht të në →mjaft Rrasën Mozaiku qartë, e i që Lemnit,Mesaplikut, të Vlorë, cilat shekujt përkojnë 6 (I. Mati plotësisht & mjaft qartë, që fustanellën karakteristike pellazgo-ilire-shqiptare. Lemni, i cili më vonëpërbëjnë me pushtimi të njëjtën grek shprehje u quajt dhe tëkuptueshme shkruar në përtë njëjtën ne sot. gjuhë, gjuhën pellazge por në kohëN. Stilo,të ndryshme. 2005 etj.), Në fragmentinshqipe ZI ASHTe marrë ZI,nga vërteton rrasa e mësipërme Lemnos.që gjuha Rrasa e shkrimitshkruar e gurtë tënë meLinearit Linearin mbishkrimin B Blexojmë: është pellazg gjuha pellazge/shqipe.përbëjnë të njëjtën Ky shprehje shkrim dhe të shkruar në të njëjtën gjuhë, gjuhën pellazge por në kohë të ndryshme. Në fragmentin e marrë nga rrasa e mësipërme e Gjuha pellazge nga rrjedh gjuhaGerma shqipe, të përbashkëta është gjuha midis e vjetërdy rrasave: e përdorur rrasës nëmë Ujdhesën të → e Formula Kretës dhee Pagëzimit, në nga viti 1462 dhe vazhdon është gjetur në fshatin Kamin në ujdhesën e Gjuha pellazge nga rrjedh gjuha shqipe, është gjuha e vjetër e përdorur në Ujdhesën e Kretës dhe në shkrimit të Linearitpërbën B lexojmë: rastin tjetër të provuar të shkruar të gjuhëstë gjithë pellazge/shqipe. vendin e quajtur Pellazgjia,vjetër Siujdhesa të shkrimit e Ballkanittë Linearit dheB (rreth ujdhesat shekullit e Detit 14 p.e.r.) Mesdhe, më Azinë tej deri e Vogël në ditët dhe e sotme. Lineari B, PELLAGJISHT TRANSKRIPTIMILemnit nga pjesëtarë të Shkollës ArkeologjikeSHQIP dhe asaj më të re të Rrasës së Lemnit (shekujt 9-8 Gjuha e përdorur në Qytetërimin e MikenësAfrika e gjatë Veriut, periudhës gjatë periudhës së bronzit, së bronzit,të gjithë që gjatë është vendin mijëvjeçarit zbuluar e quajtur nëtë dytë veri Pellazgjia,p.e.r. të Pas kësaj Siujdhesa bëhet fjalëPor efillimet përBallkanit e zhvillimit dhe të ujdhesat gjuhës pellazge-shqipe e Detit Mesdhe, janë Azinë e Vogël dhe Lineari B, PELLAGJISHT Franceze të Athinës në vitit 1886 dhe është p.e.r.) janë Z, A, I, TH, Y (me një ndarëse të shkurtër periudhën, që në histori quhet nga disaAfrika dijetarë e Veriut, periudha gjatë e pushtimit periudhës dorian, së për bronzit, qenien e qysh gjatësë cilës gjatë mijëvjeçarit ka periudhës dyshime së gurittë dytë të lashtë,p.e.r. gurlashtit. Pas kësaj Kështu bëhet fjalë për Peloponezit, përbën rastin e veçantëvendosur përnë ngaMuzeun vjetërsia Historik e shkrimit të Athinës. të gjuhës Të vertikalepellazge/shqipe në pjesën e ndeshursipërme). deriPjesa më më e madhe e të forta, që përkon me kohën gjatë periudhës së fundit të bronzit fillimit të periudhës së hekurit.që del qartë Dorët se në gjuha shqipe është gjuha më e vjetër sot. Është hera e parë, që nga dhënatshkrimi për Linear te janë Bbotuar vërtetohen po këtë vitfjalë në tëbuletinin një gjuhe germave tëperiudhën, lashtë të përdorura dhe që kjo në në ështëhistori rrasën gjuha e quhet Linearit nga B janë disa tani dijetarë periudha e pushtimit dorian, për qenien e së cilës ka dyshime I Z A I Z vetvete nuk kanë bërëZi asnjëasht Zipushtim /invazion/, sepse kanë qenë pjesë e vetë komunitetitevropiane të atij vendi. e folur Dorët dhe e shkruar para të gjitha gjuhëve të pellazge/shqipe (Peza 2009). eKy kësaj është shkolle. zbulim Sipas mjaft arkeologëve i rëndësishëm mendohet, shkencor, përtë arriturtani forta, të panjohuragjatë që përkon studimit për mene, me kohënsepse më gjatë tepër periudhës kanë tjera. së Më fundit pas zhvillohen të bronzit gjuhët fillimit e tjera europiane,të periudhës të cilat së hekurit. Dorët në që gdhendja në gurkanë e tekstit qenë njëritë vajeve nga fiset i përket më të shquarapamjes pellazge e shkrimit dhe vizatimor. përmenden nga Homeri në Kretë si dhe janë shquar si vëmendjen më të madhe të rrasave argjilore, nëlundërtarët të cilat është të shkëlqyer ruajtur dhe ky ndërtues shkrimve të tvete imë vjetërdhenj. nuk evropian. Sipas kanë të bërë dhënave Gjuha asnjë të fundit,pushtim ata janë/invazion/, shquarnë një gjatë farësepse funditmase kanë gjatë të qenëformimit pjesë të tyre, e vetëjanë ndikuar komunitetit nga të atij vendi. Dorët shekujve 9-8 p.e.r., dhe jo shekujve 6-7 p.e.s., Porkanë shkrimi qenë i mësipërmnjëri nga i fjalëve fiset pellazgemë të shquara dhe shqipe pellazge gjuha pellazge. dhe përmenden nga Homeri në Kretë si dhe janë shquar si pellazge e përdorur dhe e shprehursiç jepet në në këtë disa shkrim, studimemijëvjeçarit ështësi N. tëVloraplotësisht dytë 2004. dhe fillimit e Kjovërtetuar, tëI mijëvjeçarit Z A Isi Z ←nga = të→leximi parë Z I A për Znë Indërtimin = te në i gjuhënshprehjes e mjaft e sotme kolonive shqipe gjatë bregut të Detit DrejtimiDrejtimi ii leximitleximit ← ← Mesdhe dhe të mjaft kalave→ nëpër Ballkanlundërtarët si p.sh. tëkalaja shkëlqyer e Dorzit dhenë Pezë, ndërtues një kala të tjetër mëdhenj. nëDy afërsi librat Sipas të më të të vjetër, dhënave dy veprat të fundit, letrare më ata të janëvjetra shquar gjatë fundit të pellazgo-shqipe I Z A I Z ←është = → dokumentuar Z I A Z I ashtu nga punimet edhe duke arkeologjike e krahasuar në shkriminZI ASHT ZI, e vërteton kësaj shpqë gjuharehje e shkruar edhe menë Linearin B europiane që kanë arritur në ditët tona janë: Iliada dhe Librazhdit, që mban po të njëjtin emër. një shkrim tjetër më të ri, siç këtëështë rajon. shkrimi në Rrasën e Lemnit, të cilat përkojnëështëmijëvjeçarit gjuha plotësisht pellazge/shqipe. të mjaftdytë dhe qartë,Ky shkrimfillimit që përbën të mijëvjeçarit rastin Odhisea të parëtë Homerit, për ndërtimin që përfaqësojnë e mjaft tregime kolonive gojore, që gjatë bregut të Detit TRANSKRIPTIMI Zbulimi i shprehjes pellazge/shqipe IZAIZ ← = → ZIAZI = Zi asht Zi në njërën prej rrasave të Mbishkrimi i Lemnit është shkruar me abecen tjetërMesdhe të provuar dhe të tëshkruar mjaft të kalavegjuhës pellazge/shqipe. nëpër Ballkan sikanë p.sh. kaluar kalaja nga një e Dorzitbrez tek në tjetri, Pezë, të formuluara një kala metjetër në afërsi të përbëjnëI Z A I Z të njëjtën shprehje dhe të shkruar në tëshkrimit njëjtën të gjuhë,Linearit gjuhënB është pellazgeme rëndësi por të madhe në kohë për shkencën të ndryshme. në përgjithësi dhe për gjuhësinë tonë në pellazge dhe sot pranohet se është shkruar në Gjuha e përdorur në Qytetërimin e Mikenës gjatë shkrim gjatë shekullit të 8-7 p.e.r. Fillimisht këto vepra u ← Gjuha pellazge nga rrjedgjuhënh gjuha pellazge, shqipe, pra veçanti.në është shqipen Me gjuha e këtë vjetër. enjoftim vjetër Fillimisht vërtetohet e përdorur periudhës meLibrazhdit, saktësinë Ujdhesënsë sebronzit, nëqë shkrimin mban eqë Kretës është po Linear të zbuluardhe njëjtin B tënë kohësnë emër. veri së bronzittë ndodhet shprehja Zbulimi i shprehjes pellazge/shqipeshkruan IZAIZ në gjuhën ← = pellazge → ZIAZI e nivelit = tëZi Rrasës asht së Zi Lemnit. në njërën prej rrasave të të gjithë vendin e quajtur Pellazgjia,dijetarët Siujdhesaprovuan zbërthimine eshkruar Ballkanit e e gjuhës këtij dhe mbishkrimipellazge/shqipe ujdhesat e Peloponezit,Detit dhe për Mesdhe, rrjedhojë përbën Azinë gjuha rastin ee përdorur veçantëVogël përnëdhe rajoninnga vjetërsia e Egjeut Kjo gjatë ishte kohës gjuha së e vetme në Ballkan dhe në rajonin e SHQIP me ndihmën e gjuhësbronzit greke, ka qenëlatine gjuha dhe pellazge/s perse, hqipe.e shkrimit Ky përfundim të të gjuhës Linearit nuk pellazge/shqipe është B ështëarritur nëmendeshur bazë rëndësi të derihipotezave të madhe të mundshme, për shkencën në përgjithësi dhe për gjuhësinë tonë në AfrikaZi asht e Zi Veriut, gjatë periudhës së bronzit, gjatë mijëvjeçarit të dytë p.e.r. Pas kësaj bëhet fjalë për Egjeut gjatë kësaj kohe. Më pas, rreth shekullit të 4 por dështuan. J. Thomopulo,por në bazë tëZ. gjetjes Majani së shprehjes dhe më sëveçanti. saktësot. Është pellazge/shqipe Me hera këtë e parë, njoftim në që njërën nga vërtetohet shkrimi nga rrasat Linear eme Mikenës. Bsaktësi p.e.r., Njëkohësisht se ato në u transkriptuanshkrimin Linear në greqishten B të ekohës vjetër. së bronzit ndodhet shprehja periudhën,→ që në histori quhetN. nga Vlora disa me dijetarë ndihmën periudha e gjuhës e shqipepushtimit bënë dorian, të për qenien e së cilës ka dyshime gjatë kësaj analize del e qartë se rrasatvërtetohene shkruar e Linearit fjalë e B tëgjuhës tënjë Mikenës gjuhe pellazge/shqipe të përbëjnë lashtë dhe dokument kjo dhe është mjaftpër rrjedhojëtë rëndësishëm gjuha për e përdorur në rajonin e Egjeut gjatë kohës së të forta, që përkon me kohën mundurgjatë periudhës zbërthimin së lashtësinëe fundit plotë tëtë e këtijshkruarbronzit mbishkrimi, të fillimit gjuhës pellazge/shqipe, të gjuhaperiudhës pellazge/shqipe sërrjedhimisht hekurit. (Peza nëDorët 2009). gjuhët në Ky evropiane. është zbulim Kjo përkonPër në herë histori të parë me botuar në gaz. Republika, dt. 2 dhjetor Sidoqoftë nga e gjithëvetvete kjo rrasënuk kanëmjaft interesantebërë asnjë pushtimqë vërtetuan /invazion/, praninëperiudhën sepse e gjuhës kanë e bronzit, shqipe qenë përafërsisht pjesënë këtë e vetë nëmjaft shekujtbronzit komunitetit i rëndësishëm 16 ka-12 qenë p.e.s. të shkencor, atij gjuhaNga vendi. ana pellazge/s arriturtjetër Dorët zbulimigjatë hqipe. studimit i faktit, Ky se përfundim2007 shkrimi i Linearit nuk është B arritur në bazë të hipotezave të mundshme, dhe e kuptueshmekanë kemi qenë zgjedhur njëri nga shprehjen, fiset më tëmbishkrim. shquara pellazge dhe përmenden nga Homerimepor nëvëmendjen Kretënë bazë simë tëdhe të gjetjes madhejanë shquarsëtë rrasaveshprehjes si argjilore, së saktë në pellazge/shqipe(Pjese nga libri “DRITË në njërën E RE MBI nga PELLAZGËT rrasat e Mikenës.DHE Njëkohësisht e përbërë nga germat I Z A I Z ← (lexoje Transkriptimin e saktë dhe të plotë të shkrimit të të cilatgjatë është kësaj ruajtur analize ky shkrim del i evjetër qartë evropian. se rrasat Gjuha e LinearitGJUHËN B E të TYRE”) Mikenës përbëjnë dokument mjaft të rëndësishëm për mbrapsh), në transkriptiminlundërtarët e sotëmtë shkëlqyer → Z I A dhe Z ndërtuesRrasës së tëLemnit mëdhenj. e kemi Sipas dhënë të më dhënave sipër bashkë të fundit, pellazge ata janëe përdorur shquar dhe gjatë e shprehur fundit në të këtë shkrim, I, e cila ndodhet nëmijëvjeçarit pjesën e sipërme të dytë të rrasës, dhe fillimitnë me të shpjegimet mijëvjeçarit tona, të por parë këtu për poshtë ndërtimin po japim e mjaft është kolonivelashtësinë plotësisht gjatë ee shkruar vërtetuar, bregut të tësi gjuhës Detitnga leximi pellazge/shqipe, në te i 1 Ujdhesërrjedhimisht apo ishull nëjanë gjuhëttë dyja fjalë evropiane. të gjuhës shqipe Kjo me përkon në histori me të majtë të lexuesit.Mesdhe I gjithë shkrimidhe të ështëmjaft shkruar kalave nëpërvetëm Ballkandy rreshtat si p.sh.e sipër kalaja të këtij e Dorzitmbishkrimi në Pezë, të shprehjes njëperiudhënkala pellazgo-shqipe tjetër e bronzit,në afërsi I Z përafërsishtA të I Z ← = → nëZ I shekujtA Z I origjinëpellazge, 16-12 p.e.s. fjala Nga Ishull= ana ishtjetër + uj, zbulimi ka hyrë në i faktit,shumë se shkrimi i Linearit B gjuhë perëndimore si isle (island), isola, ile, isla, me mënyrën bustrofedikeLibrazhdit, sa djathta që mban ashtu po edhe të njëjtin mahnitshëm, emër. që ka arritur në ditët tona. ashtu edhe duke e krahasuar shkrimin e kësaj shprehje Zbulimi i shprehjes pellazge/shqipe IZAIZ ← = → ZIAZI = Zi asht Zi në njërën prej rrasave të shkrimit të Linearit B është me rëndësi të madhe për shkencën në përgjithësi dhe për gjuhësinë tonë në veçanti. Me këtë njoftim vërtetohet me saktësi se në shkrimin Linear B të kohës së bronzit ndodhet shprehja e shkruar e gjuhës pellazge/shqipe dhe për rrjedhojë gjuha e përdorur në rajonin e Egjeut gjatë kohës së bronzit ka qenë gjuha pellazge/shqipe. Ky përfundim nuk është arritur në bazë të hipotezave të mundshme, por në bazë të gjetjes së shprehjes së saktë pellazge/shqipe në njërën nga rrasat e Mikenës. Njëkohësisht gjatë kësaj analize del e qartë se rrasat e Linearit B të Mikenës përbëjnë dokument mjaft të rëndësishëm për lashtësinë e shkruar të gjuhës pellazge/shqipe, rrjedhimisht në gjuhët evropiane. Kjo përkon në histori me periudhën e bronzit, përafërsisht në shekujt 16-12 p.e.s. Nga ana tjetër zbulimi i faktit, se shkrimi i Linearit B Religione Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 12 Persekutimi i martirëve…, La persecuzione dei qëndresë dhe shenjtërì martiri resistenza e santità Nga Visar Zhiti Aty ishte dhe një meshtar i heshtur, që pastronte di Visar Zhiti come la protagonista del mio romanzo pubblicato tryezat e mencës së burgut dhe kur mundej, jepte anche in italiano con il titolo “Il visionario alato e …sulmi për shkatërrimin e tempujve të fesë nisi në ndonjë copë bukë fshehurazi, sidomos të rinjve, që … l’attacco per la distruzione dei templi della fede la donna proibita” e mi hanno detto che ora lei è 6 shkurt 1967, gjysmë shekulli më parë, në dimrin e kishin uri më shumë. Kishte bërë 17 vjet burg dhe iniziò il sei febbraio mille novecento sessanta sette, emigrata in Italia. diktaturës më të madhe në vendin më të vogël në të do të pësonte akoma dënime të tjera. Ishte Dom mezzo secolo or sono, nell’inverno della dittatura In prigione, dove lavoravamo come schiavi nelle gjithë perandorinë komuniste. Ernest Simoni Troshani, që vitin e shkuar Papa più grande nel paese più piccolo di tutto l’impero miniere primitive, trovavo il tempo di incontrare Shqipëria kështu u shpall vendi i parë dhe i vetëm Françesku e shpalli kardinal. comunista. preti carcerati, Zef e Kolec, con i quali studiavo ateist në botë… Në burg, mes tmerrit flisnim dhe për tmerret që L’Albania così si proclamò il primo e l’unico di nascosto l’italiano, per quanto era possibile, E them qysh në krye, kjo nuk ishte vepër e kishin kaluar para nesh, së pari për t’i dhënë forcë paese ateista al mondo. e parlavamo dei santi, sempre di nascosto. Di shqiptarëve, por e djallit, që krijoi një klimë urrejtje e kurajo vetes, pastaj dhe për të mos harruar. Lo dico sin d’ora, che questa non fu opera degli nascosto si celebravano le festività religiose e dhe persekutimi që ditën e parë kur u instalua E nisën me Dom Lazër Shantoja, s’ishin bërë as albnaesi, ma del diavolo, che creò un klima di odio qualche battesimo, che se si fosse venuto a sapere, diktatura si vazhdim ndryshe i Luftës II Botërore, që 100 ditë që fitimtarët kishin marrë pushtetin dhe e persecuzione dal primo giorno quando si installò correvano il rischio della fucilazione. rrënonte vlera e godiste mbartësit e tyre. e pushkatuan. Esperantisti i parë shqiptar, autor la dittatura come un proseguo alternativo alla Lì vi era anche un sacerdote silenzioso, che shkrimesh të shumta, përkthyes i Gëtes, Shilerit, Seconda Guerra mondiale, che calpestava valori e puliva i tavoli della mensa dei carcerati e quando ëminia e brezit tim kishte mbaruar kur sapo Leopardit, etj. Në fakt pushkatuan gjysmën e tij, se colpiva i loro portatori. poteva, dava qualche pezzo di pane di nascosto, kishte nisur, kur na çuan në rresht për të parë gjysmën e trupit ia kishin sharruar gjatë torturave. specialmente ai giovani che avevano più fame. Fse si më të mëdhenjtë, me hov revolucionar, Atë Anton Harapi, sociolog dhe autor romanesh, così siamo cresciuti nell’odio, nella lotta di Aveva già subito 17 anni di galera e li sarebbero te detyruar e të mashtruasr, iu vërsulën kishave filozof, etj. Kur po e çonin në pushkatim, teksa ai classe, con il respiro del diavolo. ancora inflitte altre pene. Era Don Ernest Simoni dhe xhamive dhe i prishën të gjitha. Disa i kujdesej që zhguni të mos i bëhej me baltë, oficeri E L’infanzia della mia generazione era già Troshani, che a Novembre ultimo scorso Papa shndërruan në magazina ushtrie, në pallate sporti, i tha, se baltë do të bëhesh dhe ti, kot e ruan… finita quando era ancora al suo inizio, quando ci Franceso lo creò cardinale. kinema, kur dhe kinematë tona, me të mbaruar Dua të jem i pastër siç isha gjatë gjithë jetës, u portarono in fila per farci vedere come i più grandi, In galera, in mezzo all’orrore parlavamo Lufta II Botërore, u përdorën përgjigj… con ìmpeto rivoluzionario, obbligati degli orrori subiti dai nostri për gjyqe politike, dënonin At Gjon Shllaku, duke con inganno, si avventarono predecessori, in primis per dare kundështarë ideologjikë dhe pushkatuar atë, na dukej se contro le chiese e le moschee e le forza e coraggio a noi stessi, e poi klerikët e ditur. vranë dhe tre universitetet e abbatterono tutte. Alcune vennero per non dimenticare. Kam parë se si dogjën tij, ku qe lauruar, në Holandë, trasformate in magazzini militari, Incominciarono con Don Lazër Biblat, Kuranet, grumbujt Belgjikë e Francë. in palestre sportive, in cinema, Shantoja, non erano passati e ikonave. Unë fsheha disa Vëllezërit Aleksandër allorquando anche i nostri cinema, nemmeno 100 giorni da quando ikona nga kisha që u prish Sirdani e Marin Sirdani, alla fine della Seconda Guerra i vincitori avevano preso il potere, në rrethinë. Më thirrën ne pasi i torturuan, i shëtitën Mondiale, venivano adoperati per e lo fucilarono. Il primo cultore drejtori, më thanë t’i dorëzoj. të copërluar për të tmerruar i processi politici, per condannare albanese dell’esperanto, autore di Kujtoj oborrin e shkollës, një njerëzit. gli oppositori dell’ideologia e i molti scritti, traduttore di Goethe, pastruese i çau me sopatë ato Vranë dramturgun Dom chierici istruiti. Schiller, Leopardi, ecc… In realtà, ikona, bëri në vandak me dru Ndre Zadeja… e mua më Ho visto bruciare le Bibbie, fucilarono solo una metà del suo për sobën e mësuesve. vjen turp të them: etj, etj, i Corani, cumuli di icone. Io corpo, avendo segato l’altra metà Shqipëria ka qenë shumë sepse janë jetë njerëzore, janë ho nascosto alcune icone della durante le torture. e pasur me ikona mesjetare. vepra, janë emra martirësh që chiesa distrutta nei dintorni. Padre Anton Harapi, sociologo E kuqja e Onufrit është ndriçojnë në terr… Venni convocato dalla direzione e autore di romanzi, filosofo, ecc. famshme në botë. Sot në Ndërkaq pushkatuan dhe e mi imposero di consegnarle. E Quando lo stavano conducendo muzeun e ikonave në qytetin klerikë të feve të tjera, një ricordo che nel cortile della scuola, alla fucilazione e si preoccupava të Korçes, është dhe një poet bektashian, Baba Ali un’addetta alle pulizie distruggeva che la tonaca non s’infangasse, Krisht gjithë vrima-vrima, jo Tomori. quelle icone con un’accetta, ne l’ufficiale gli disse che si sarebbe se është brejtur nga koha, Edha ata që vdiqën nëpër faceva un fascio di legna per la infangato anche lui, inutile por janë vrima plumbash, të burgje, zëre se pësuan stufa degli insegnanti. preoccuparsene… Voglio essere shpjegon ciceroni. Regjimi e pushkatime të ngadalta, të L’Albania era ricca di icone pulito come sono stato per tutta la kishte dhënë që të përdorej përditëshme. medievali. Il rosso di Onufri è vita, gli rispose… si tabelë qitjeje në stërvitjet Dua të kujtoj priftin celebre nel mondo. Oggi nel Padre Gjon Shllaku… Quando ushtarake. emblematik, shkrimatrin Museo delle icone a Korça, c’è lo fucilarono, sembrava che Diktatura, që dënonte dhe Ndoc Nikaj, që mori mësime anche un’immagine di Cristo tutta fucilassero insieme tre università, ikonat, mendoni si i ka dënuar në dy shkolla, në atë të buchi e non perché rosa dal tempo, dove si era laureato, in Olanda, in besimtarët. Po klerikët vetë? frsançeskanëve e të jezuitëve ma perché perforata dai proiettili. Belgio e in Francia. Kujtoj që gjyshi im lutej në vendlindje në Shkodër. Il regime l’aveva data come I fratelli Aleksandër Sirdani e shpesh në errësirë gjatë Qysh i ri nisi të shkruajë tirassegno per le esercitazioni Marin Sirdani, dopo averli torturati mbrëmjeve, kurse nëna ime letërsi fetare, shkencore, militari. li portavano in giro stritolati per shante Stalinin si të ishte historike e politike e libra La dittatura, che condannava le terrorizzare le gente. furxhiu i lagjes që ia kishte djegur bukën. shkollorë. Ai është autori i romanit të parë icone, pensate come ha condannato Uccisero il drammaturgo Don Gjyshi i një shoku tim ishte prift ortokoks e nuk shqiptar. Historia e letërsisë shqipe në diktaturë i credenti. E i chierici? Ndre Zadeja… lejohej më që të ishe prift e kishte dalë urdhëri pranonte si të tillë një roman të tij patriotik, në fakt Ricordo che mio nonno pregava E mi vergogno di dire ecc., ecc., t’i hiqnin mjekrrat, s’lejoheshin për askënd se para tij është një tjetër roman, i shkruar po prej tij, spesso nell’oscurità della notte, perché si tratta di vite di uomini, mund të maskoheshin agjentë të imperializmit dhe I lënë në dorëshkrim, si shumë romane të tjerë të mentre mia madre malediceva Stalin come fosse il si tratta di opere, si tratta di nomi di martiri che revizionizmit. Gjyshi i shokut tim nuk doli më nga tij. “Marcja” titullohet, mbaruar në vitin 1889, por fornaio di zona che le aveva bruciato il pane. risplendono tra le tenebre… shtëpia e tij, u vetburgos e nuk e hoqi mjekrrën. nuk e përmëndnin, ishte dënuar me heshtje, sepse Ricordo che il nonno di un mio amico era un E intanto fucilarono anche chierici di altre Shkonim në oborrin e shtëpisë së tij për ta parë, ka subjekt fetar, ku gërshetohen bota reale me atë prete ortodosso, quando non era più permesso religioni, un poeta bektashi, Baba Ali Tomori. sa e gjatë i ishte bërë, se gjë tjetër nuk kishim, as hyjnore, me personazhe biblike, Abrahami, Sara, essere prete, ed era venuto l’ordine di tagliarsi Anche la morte in prigione di altri detenuti, per ekspozita. Davidi, Marcjan që e varrosin të gjallë se donte la barba; nessuno poteva portare la barba, vi si quanto non di fronte a un plotone di esecuzione, Më pas unë munda të shkoj student në një qytet Krishtin, personazh është dhe papa me origjinë potevano mascherare agenti dell’imperialismo non è stata che una fucilazioni lenta, giornaliera. më të madh, në Shkodër, me kulturë veneciane, shqiptare, Klementi XI, etj. e del revisionismo. Il nonno del mio amico non Voglio ricordare il sacerdote emblematico, lo me tradita të forta kombëtare e katolike, nga Dhe ky “Balzak shqiptar”, At Ndoc Nikaj, uscì più di casa, si autocondannò al carcere e scrittore Ndoc Nikaj, che aveva studiato in due kishin dalë poetë dhe heronj, ndërkaq tashmë të burgoset në vitin 1946 me akuzën se donte të non si tolse la barba. Andavamo nel cortile della scuole, dai francescani e dai gesuiti in patria, a asgjësuara, por kujtoj ndonjë pedagog që na thoshte përmbyste me dhunë pushtetin e komunistëve. sua casa per vederlo, per vedere quanto fosse Scutari. Fin da giovane si era dedicato a scrivere me mburrje se në ato auditore ishin bërë gjyqe të Dhe ishte 82 vjeç kur e arrestuan. Mbas 5 vjetësh diventata lunga la sua barba, perché non avevamo opere di letteratura religiosa, scientifica, storica hapura e ishin dënuar priftërinj reaksionarë. vdes në burg. divagazioni alternative né esposizioni. e politica, nonché testi scolastici. È l’autore del Do të dënoheshin katolikët e mëdhenj, nga ata Tjetër fat pati kardinali i parë shqiptar, Mikel In seguito, da studente, ebbi la possibilità, non primo romanzo albanese. La storia della letteratura që kishin studiuar në Itali e Europë, përkthyesit Koliqi, ndërkohë dhe muzikant i shquar. E kaloi data a tutti, di trasferirmi in una città più grande, albanese nel periodo dittatoriale riconosceva come e Homerit dhe të Dantes, po dhe poetit kombëtar gjithë jetën burgjeve dhe internimeve, 45 vjet në a Scutari, città dalla cultura veneziana, dalle forti tale un suo romanzo patriottico; in realtà c’è un shqiptar, Padre Gjergj Fishta, françeskan, “Homeri baltë. Në fshatin ku punonte si rob, në qendër, tradizioni nazionali e cattoliche. Proprio da questa altro romanzo prima di questo, scritto sempre da i fundit në Ballkan, i propozuar nga amerikanët për në një pemë ishte vënë një altoparlant që natë e tradizione cattolica, poi annientata, nacquero poeti lui, lasciato manoscritto, come altri suoi romanzi. çmimin Nobel, do t’i dënohej vepra e gjithë, së ditë transmetonte propapagandën e çmendur të ed eroi. Eppure ricordo che qualche cosiddetto S’intitola “Marcja”, terminato nel 1889, ma non pari iu ndalua e burgosëshe po të flisje për to dhe partisë në pushtet, por të dielave paradite, një Zot professore ci diceva con orgoglio che in quelle veniva ricordato, condannato al silenzio, perché meqënëse autori nuk jetonte më, varrin brenda në e di se pse, transmetonte një orë muzikë klasike, aule si erano tenute sessioni giudiziarie aperte al di argomento religioso, intrecciato di vita reale e kishë ia prishën dhe eshtrat ia futën në një thes Bah, Mozart, Bethoven, Verdi dhe ai, prift Koliqi, pubblico, che avevano condannato preti reazionari. vita celeste, di personaggi biblici, Abramo, Sara, dhe ia hodhën në lumin Drin. e kishin parë tek dilte i vetëm, edhe në dimër, mes Si sarebbero condannati grandi cattolici, David, Marcja sepolta viva perché amava Cristo; Në kohën kur isha student, kujtoj prapë që shiut për të dëgjuar paksa muzikë klasike. Dhe persone che avevano studiato in Italia e in Europa, tra i personaggi anche un papa di origine albanese, u dënua me burg një vajzë shumë e bukur, mërmëriste lutje Zotit… traduttori di Omero e di Dante, ma anche poeti Clemente XI, ecc… gjimnaziste, se mbante një kryq në qafë e besonte Dhe nga lutjet tona, besoj, ra perandoria nazionali albanesi, il francescano Padre Gjergj E questo “Balzac Albanese”, Padre Ndoc Nikaj, në Krisht. Më vonë atë vajzë do ta bëja personazhin komuniste ra. Nga nga qendresa jonë, nga Fishta “L’ultimo Omero dei Balcani”, candidato viene imprigionato nell’anno 1946, con l’accusa kryesor të romanit tim, i botuar dhe në italisht “Il përpjekjet tona me martirët në krye. dagli Americani al Premio Nobel, la cui opera che voleva abbattere con violenza il potere dei visionario alato e la donna proibita” e më kanë Ishte Papa Gjon Pali II, ai që e emëroi Kardinal sarebbe stata condannata in blocco, con minaccia comunisti. E aveva ottantadue anni quando lo thënë se ajo, tani është emigrante në Itali. Mikel Koliqin, atë që dëgjonte muzikë në shi, që di carcerazione per chi ne parlasse, anche se arrestarono. Dopo cinque anni morì in prigione. Në burg, ku punonim si skllevër në minierat sigurisht nga qielli i vinte dhe një muzikë tjetër ajo l’autore non era più in vita, la sua tomba dentro la Altro destino toccò al primo cardinale albanese, primitive, gjeja kohë dhe rrija me priftërinjtë e hyjnorja, që e dëgjonte vetëm ai. chiesa era stata distrutta e le sue ossa, messe in un Mikel Koliqi, tra l’altro illustre musicista. burgosur, me Zefin e Kolecin, mësoja fshehurazi Ndërsa Papa Françesku, nga i cili kam patur sacco, erano state gettate nel fiume Drin. Passò tutta la vita tra prigioni e internamenti, me ta italisht, aq sa mundej dhe flisnim për shenjtët, fatin ta dëgjoj dhe vetë të më thotë: “E dua shumë Quando ero studente, ricordo ancora che venne quarantacinque anni nel fango. Al centro del gjithmonë fshehurazi. Festoheshin fshehurazi festa Shqipërinë”, kur erdhi në Tiranë, na porositi të condannata al carcere una ragazza molto bella, una villaggio dove lavorava come uno schiavo, su un fetare e bëhej fshehurazi dhe ndonjë pagëzim, që gjithëve: “Mos harroni plagët…” liceale, perché portava una croce al collo e credeva albero era collocato un altoparlante che notte e po të merrej vesh, edhe pushkatoheshin. (Vijon në faqen 13) in Cristo. In seguito avrei scelto quella ragazza (segue a pagina 13)

cmyk pagina 13 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Cultura Scoperto anno di nascita del poeta albanese sangiorgese Giulio Variboba Di Cosmo Ludone

La ricerca dello scrittore – giornalista Cosmo Laudone, arbereshe di San Giorgio Albanese in provincia di Cosenza, non finisce mai di stupire. Presidente emerito della pro loco sangiorgese “Jul Variboba”, nonché autore di decine di pubblicazioni, il Cavaliere dell’Ordine al Merito della Repubblica Italiana, Cosmo Laudone, ha rintracciato importanti fonti documentali presso archivi pubblici e privati sulla comunità di appartenenza. Conoscitore profondo dello scrittore di lingua albanese, Giulio Variboba, dopo aver scoperto nel 1977 l’atto di morte del poeta, risalente al 1788, pubblicato in L’atto di morte di Giulio Variboba, 1977, Ludone Cosmo, ha rinvenuto di recente anche la data di nascita che risale al 16 aprile 1725. L’atto di morte di Giulio Varibobba L’importante scoperta si può desumere dalla documentazione sotto riportata: ella chiesa parrocchiale di S. Giorgio conversati i libri appartenuti alle parrocchie - Ritratto eseguito con la tecnica dell’incisione Albanese si conserva un ritratto del sopprese della città ed è precisamente in uno a bulino di D. Giulio Variboba del 1756, recante NVaribobba con la seguente scritta: D. Giulio di questi, proveniente dall’ex parrocchia di S. la scritta “Rev.mo D. Giulio Variboba del Ven. le Varibobba, sacerdote italo – greco della terra di S. Francesco di Paola ai Monti, che viene registrata Collegio Italo Greco Corsini in S.cto Benedetto de Giorgio, diocesi di Rossano, morto di apoplessia la morte del Varibobba avvenuta alla data e nelle Ullano in Provincia di Calabria Citra” in Roma e un età di anni 64 il di 31 dicembre circostanze sopra indicate. Dopo l’intestazione del titolo, nella parte centrale 1788 nella ven, chiesa di S. Maria sopra Minerva Con molta probabilità il Varibobba s’era recato abbiamo la data di nascita: “Natus die 16 Aprile La lastra al bulino di Giulio Variboba, incisa da dell’Ordine de’ Predicatori, dopo aver recitato il alla chiesa di S.Maria sopra Minerva per partecipare 1725”. La lastra al bulino venne incisa da Giuseppe Giuseppe Vasi nel 1756. (Cosmo Laudone) SS. Rosario e aver ricevuta la benedizione del SS. alla funzione vespertina di ringraziamento alla Vasi in Roma nel 1756, come si può leggere sul Sacramento. chiusura dell’anno che si svolgeva con solennità lato destro e sinistro, subito dopo il rigo intestatario Anche questo ritratto apparteneva al Collegio di Nei due studi più recenti sul nostro personaggio nella cappella del SS. Mo Salvatore. E qui, durante della nascita. Il ritratto è appartenuto al Collegio di Sant’Adriano e dalle prime notizie certe in nostro sono stati riferiti questi dati, ma è stato osservato la cerimonia, verso le ore 16,45 (= alle ore 23 e 30 Sant’Adriano in San Demetrio Corone, proveniente possesso, è appartenuto insieme ad altri dipinti allo che non esistono documenti sicuri sulla sua data di del documento) avvenne la repentina conclusione con certezza dall’archivio del Collegio Corsini di San scrittore albanese Luigi Gurakuqi (1879-1925), morte del Varibobba. Veramente la didascalia del di una travagliata ed amara esistenza. Il giorno ed Benedetto Ullano (1734-1794), rintracciato oggi all’epoca dei suoi studi nel collegio italo - albanese ritratto è molto circostanziata e non v’è motivo di anno successivo il cadavere veniva trasportato e giorno in famiglia privata a San Demetrio Corone di San Demetrio Corone (1897). Altre fonti metterne in dubbio il contenuto senza una ragione seppellito nella chiesa dei Santi Sergio e Bacco, (Cs). documentali in merito, saranno rese note quanto valida. E che quella data e quei particolari erano detta anche di S. Maria del Pascolo. I dati sopra riportati vengono confermati da altri prima a conferma della straordinaria scoperta che veri sono ora confermati dall’atto di morte che qui Liber mortuorum ab anno 1787 usque ad an. due fonti documentali. pone fine e mette in luce la questione dell’anno di appresso pubblichiamo. 1802, p. 73. - Il catasto onciario dell’Universita di San Giorgio nascita di uno dei più grandi poeti della letteratura Il ritrovamento di questo documento è tutto Dicember 1788. Anno Domini 1788 die 31 in Corigliano del 1743, nel distretto di Rossano, albanese. merito del signor Cosmo Laudone, anch’egli di dicembris, hora 23 cum dimidio: R. D. Julius custodito presso l’Archivio di Stato di Napoli (Regia La conferma della datazione sopra riportata, S. Giorgio Albanese, che da qualche tempo s’è Varibobba, sacerdos huius parochiae aetatis Camera della Sommaria. Patrimonio Catasti onciari, si può evincere in parte, anche dalle ricerche dedicato allo studio delle figure più rappresentative suae an. 63, orans in ecclesia S. Mariae supra nr. Busta 9072, f, 148r), dove risulta che nella rivela inedite compiute dallo storico Vincenzo Librandi di del sue paese. Naturalmente il primo appuntamento Minervam ante Sanctissimi Salvatoris immagine degli “Ecclesiastici cittadini secolari”, presentata Vaccarizzo Albanese, autore dei primi due volumi è stato con D. Giulio Varibobba e, avendo appreso repentina morte correptus cessit in humanis agere, da D. Giovanni Arciprete Variboba di anni 59, “Vacarici: Vaccarizzo Albanese: genesi storica di che il poeta era morto nella chiesa romana di S. sacramentali absolutione et sacri olei unctione sono compresi Francesca Minisci, moglie di anni una comunità, Famiglie, avvenimenti e luoghi della Maria sopra Minerva, vi si è recato con la speranza refectus. Eiusdemque cadaver sequenti die, scilicet 50 e Giulio, giglio chierico di anni 18, abitanti “in memoria”. di rintracciare più ampie notizie in merito, magari prima januarii 1789 fuit delatum de proprii parochi casa propria sita nella contrada delli Variboba” e In un atto notarile del 27 ottobre 1739, dallo coadiuvato da qualcuno dei Padri domenicani che S. Francisci de Paula benigna permissione ad confinanti con la casa di Martino Varibobba…”. scrittore rintracciato, che ringraziamo per la gentile officiano la chiesa. Per la verità non vi ha trovato ecclesiam S. Maria de Poscolo PP. Ruthenorum S. - Si evince chiaramente che il figlio dell’arciprete concessione, è riportato “la donazione, da parte del niente come, del resto, era capitato ad altri che Basilii Magni absque ulla nec minima parochialium D. Giovanni Variboba, il chierico Giulio Variboba, padre sacerdote, a Giulio Variboba, di vari fondi prima di lui vi erano andati con lo stesso scopo. jurium laesione, sed votis annuens Rectoris illius di anni 18, nacque nel 1725, essendo il Catasto agricoli e di una casa” in procinto di “conseguire I suggerimenti, però, ricevuti l’hanno indotto a laci, in eiusdem ecclesia fuit expositum, humatum, onciario di S. Giorgio in Corigliano ultimato nel la prima tonsura”. La tonsura solitamente veniva rivolgere altrove le sue ricerche e questa volta con inique expectat universae carnis resurrectionem. 1743, come risulta sul frontespizio del Catasto in ricevuta a 14 anni, come emerge anche da un altro esito positivo. (Arch. Del Vicariato di Roma, Parrocchia di S. questione. atto del 1829 rinvenuto dal Librandi, quando un Nell’ archivio del Vicariato di Roma sono Francesco di Paola, vol. VIII) - Parte della rivela di D. Giovanni Arciprete certo Nicola Masci di Michele, alunno del Collegio di Varibobba (Ecclesiastico cittadino secolare), come Sant’Adriano, nato nel 1815, riceveva a 14 anni la si può ricavare dal Catasto onciario dell’Universita chierical tonsura (1). Emerge, quindi chiaramente, La persecuzione dei martiri resistenza e santità di San Giorgio in Corigliano del 1743, custodito da tale documentazione, stabilire nel 1725 l’anno di (Vijon nga faqja 12) molte. Impossibile parlare di tutte, non ci sarebbe presso l’Archivio di Stato di Napoli (Regia Camera nascita di Giulio Variboba. giorno trasmetteva l’insensata propaganda del tempo sufficiente. Ho ricordato soltanto alcuni della Sommaria-Patrimonio Catasti onciari, nr. Tratto da Vincenzo Librandi: VAKARICI: partito al potere, ma la domenica mattina, dio nomi, davanti ai quali ci inchiniamo tutti. In Vaccarizzo Albanese: genesi storica di una comunità. Busta 9072, f. 148r). sa perché, trasmetteva musica classica, Bach, Albania, che aveva meno di tre milioni di abitanti, Famiglie, avvenimenti e luoghi della memoria, vol, Ritratto di “D. Giulio Varibobba della Terra di Mozart, Beethoven, Verdi ed egli, il prete Koliqi, nel corso della dittatura comunista, nell’arco di 5 (1759- 1763) inedito. San Giorgio in Corigliano, ecclesiatico in Roma”. era stato visto uscire solo, anche d’inverno, sotto la tempo 1944-199: Ritratto di “D. Giulio Variboba della Terra di S. Sottostante, possiamo leggere la data di nascita, pioggia per ascoltare un po’ di musica classica. E - Vennero fucilati con processo o senza processo espressa in caratteri romani; “Natus die XVI Aprile Giorgio in Corigliano, ecclesiatico in Roma”, nato il mormorava preghiere a Dio… 5.577 uomini, 450 donne, mentre 998 uomini e MDCCXXV” 16 Aprile 1725. (Cosmo Laudone). E per le nostre preghiere, credo, è caduto 45 donne morirono nelle carceri politiche. Ancora l’impero comunista. Per la nostra resistenza, per i non si sa dove queste persone siano sepolte. Persekutimi i martirëve…, qëndresë dhe shenjtërì nostri sforzi, con i martiri in prima fila. - 308 persone, a causa delle torture disumane, Era stato il Papa Giovanni Paolo II a nominare persero la ragione. E non soltanto loro… (Vijon nga faqja 12) jo vetëm ata… cardinale Mikel Koliqi, colui che ascoltava la - 50.000 famiglie vennero internate, e 7.022 50.000 familje u internuan, ku 7.022 njerëz musica sotto la pioggia, e certamente dal cielo persone morirono in quel fango. Janë shumë. E pamundur të rrëfehen të gjitha vdiqën në atë baltë. gli veniva un’altra musica, la musica celeste, che - Dagli studi fatti finora emerge che ogni tre dhe koha nuk do të mjaftonte. Sipas studimeve të deritanishme del se në çdo sentiva solo lui. giorni un albanese veniva giustiziato, con o senza Lejomëni të tregoj së fundmi dhe një torturë. “tri ditë” një shqiptar ekzekutohej me ose pa gjyq Mentre Papa Francesco, che ho avuto la fortuna processo, come “nemico del popolo e del partito”. Fol, i bërtisnin në qeli dom Mark Hasit, fol! Pse si “armik i popullit dhe partisë”. Çdo javë një di sentire personalmente dirmi “Amo molto Ogni settimana un “prigioniero politico” moriva hesht? S’do të flasësh? Lidheni, nxirrjani gjuhën “i burgosur politik“ vdiste ne burg. Çdo dy ditë l’Albania”, quando venne a Tirana, raccomandò a in prigione. Ogni giorno venivano internate tre me zor, - ulëriu shefi i policies… Ia di emrin, por internoheshin tre persona për motive politike. tutti: “Non dimenticate le piaghe…” persone per motivi politici. nuk meriton t’ia permend, djalli vetë ishte. Sipas një llogarie timen, në Shqipërinë e Permettetemi di raccontarvi in ultimo anche - Secondo un mio calcolo, nell’Albania della Shtrijani mbi tryezë gjuhën, fort, ashtu mbajani, diktaturës, shqiptarët bënë rreth 914.000 vite un’altra tortura. dittatura, gli Albanesi hanno fatto 914.000 anni se s’do që të flasë. Dhe… dhe, ah! Nguli thikën e burg dhe 256.146 vite internim, pra më shumë Parla, urlavano dentro la cella a Don Mark Hasi, di prigione e 256.146 anni di internamento, tij mbi të. se 10 mijëvjeçarë vuajtje dhe martirizim. Është e parla! Perché taci? Non vuoi parlare? Legatelo, cioè oltre un milione di tormenti e martirio. Una Ku? pabesueshme dhe marrameëndëse. Kërkoj ndjesë tirategli fuori a forza la lingua,- urlava il capo della cosa incredibile e sbalorditiva. Chiedo scusa per Mbi gjuhë. Po, po, ashtu bënë. Thika dridhej, për tmerrin që solla, me këtë statistikë nga ferri i polizia… Conosco il suo nome, ma non merita di il terrore che ho causato con questa statistica por jo dora e djallit… dhe gjaku i ngrohtë rridhte. dikurshëm mbi tokë. essere qui ricordato, il demonio in persona era. dall’inferno che c’era una volta sulla terra. Këtë torture nuk ia kishin bërë askujt. Vetëm një Por tani plagët janë bërë pasuri jonë, diamantet Allungategli la lingua sul tavolo, forte, tenetelo Ma ora le piaghe sono diventate la nostra prifti. Përveç të tjerave, ishte urrejtja e diktaturës tanë. U ngjajnë plagëve të Krishtit. Dhe ashtu si così, che non vuole parlare. E… e, ah! Infilò il suo ricchezza, i nostri diamanti. Assomigliano alle kundër gjuhës liturgjike shqipe, të lashtë dhe të Krishti, edhe Kisha jonë katolike në Shqipëri coltello su di essa. piaghe di Cristo. E come Cristo, anche la nostra bukur, se kishte filluar gjuha e diktaturës, e ashpër tashmë është ringjallur… Dove? chiesa cattolica in Albania ormai è risorta… dhe vrastare. Djalli është prapsur. Sulla lingua. Si, si, così fecero. Il coltello Il diavolo si è arretrato. Il lume della fede, che non Në Shqipëri, që kishte më pak se 3 milion Qiriri i besimit, që nuk u shua kurrë në shpirtin e tremava, ma non la mano del demonio… e il si spense mai nell’animo degli albanesi, accendendosi banorë, gjatë epokës së diktaturës komuniste, në shqiptarëve, duke ndezur zemër për zemër, tani është sangue caldo sgorgava. cuore a cuore, è diventato ormai grande luce per tutti. harkuan kohor 1944-1991: zmadhuar në një dritë të madhe për të gjithë. Ja, Questa tortura non l’avevano mai praticata sugli Ecco, 38 martiri dei nostri vennero beatificati l’anno U pushkatuan me gjyq e pa gjyq 5.577 burra, 38 martirë nga tanët u lumturuan vitin që shkoi, altri. Solo ad un sacerdote. Oltre tutto, era l’odio scorso, mentre nel capo della nostra Madre Teresa 450 gra, ndërsa 998 burra dhe 45 gra vdiqen në ndërsa mbi kryet e Nënë Terezës tonë vezullon della dittatura contro la lingua liturgica albanese, risplende l’aureola della santità. burgjet politike. Ende nuk u dihen varret. aureola e shenjtores. Po bie dritë tjetër e re nga Qielli antica e bella, perché era ormai cominciata la Luce nuova sta scendendo dal Cielo per noi. 308 veta u çmendën nga torturat çnjerzore. Por për ne. Amen! lingua della dittatura, aspra e assassina. Sono Amen!

cmyk Storia Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 14 Mbi druidët, druidizmin dhe kuptimin e emrit “druid” Nga Bujar Kule të emrit “Druid” ekzistonte një lidhje e ngushtë? Mos ndoshta kuptimi i ngjashëm që i dhuronin emrit ë dhënat mbi Druidët janë të pakta dhe vijnë “Druid” gjuhë të folura nga popuj të ndryshëm të tërësisht nga autorë heleno–romakë. Evropës antike dëshmonte për ekzistencën aq të T Pjesën më të madhe të këtyre të dhënave përfolur të një kulti të besimit në një “dru” të shenjtë i kemi nga Gaj Jul Çesari (100 – 44 p.e.s), i cili, që ishte në gjendje të dhuronte diturinë? në librin “Lufta Galike” do të përshkruante rrjedhën Lidhja e ngushtë e ekzistencës së Orakullit të e ngjarjeve dhe përshtypjeve që përjetuan legjionet Dodonës me atë të një lisi apo të një pylli lisash të romake që ai komandonte, gjatë ekspeditës ushtarake shenjtë në mitet pellazge, qenësia në mitet skandinave për pushtimin e Galisë. “Në Gali janë dy, grupet e “Yggdrasillit” dhe në mitet gjermane e “Irminsuli” e njerëzve më të rëndësishëm të cilët nderohen të përmendura si pemë (me shumë gjasa pemë lisi) më shumë se të tjerët. Njëri prej tyre është ai i që u dhuronin heronjve të miteve të sipërpërmendur druidëve dhe tjetri ai i kalorësve. Druidët janë diturinë e së shkuarës dhe të së ardhmes, dëshmonin Manastiri i Zvërnecit dhe historitë rreth tij ruajtësit e besimit dhe si të tillë, kryejnë ceremonitë për ekzistencën e këtij kulti antik dhe për përhapjen e kurbaneve publike dhe atyre private dhe u japin e tij nga brigjet e Mesdheut deri në Skandinavi dhe Nga Ilirjan Gjika 1091 nga perandori Aleks Komneni me mision në Britani. Çfarë dëshmonte ekzistenca dhe përhapja Durrës, i paisur me dy letra. Njëra prej tyre ishte shpjegime çështjeve të ndryshme që lidhen me vendosur në ishullin e Zvërnecit kisha e shën për dukën e Durrësit, Joan Komnenin, ndërsa tjetra besimin e tyre, arsye kjo, për të cilën, një numër i e këtij kulti antik? Mos ndoshta për qenësinë e një Marisë i ngjan një anije të vjetër që lundron ishte për parinë e këtij qyteti. Argjiro Karanxha u madh të rinjsh mblidhen rreth druidëve për të marrë qytetërimi evropian i cili kishte paraprirë në kohë e vetme në lagunën e Nartës. Duke e vizituar nis drejt këtij qyteti me qëllim të dyfishtë. Si fillim ai mësime Thërriten (Druidët!) për të dhënë gjykimin e lindjen e qytetërimeve helene dhe romake? Cili ishte E nga afër duket sikur ora ka mbetur në këtë vend do të dorëzonte letrën e parë e cila i kërkonte dukës tyre mbi të gjitha konfliktet publike dhe private dhe emri i këtij qytetërimi? prej kohësh. As fëshfërimat e gjetheve të pyllit aty Joan, që të shkonte në Kostandinopol për të dhënë nëse kryhet ndonjë krim, vrasje, nëse lind ndonjë Cili ishte emri i popullit apo i fiseve që e kishin pranë dhe zhurma e valëve nuk e prishin qetësinë shpjegime pasi dyshohej për veprimtari komplotiste. kundërshti në lidhje me trashëgiminë e pasurive apo përhapur këtë qytetërim nga brigjet e Mesdheut në e saj shekullore. Vetëm këmbanat e ‘’kanë këtë Qëllimi kryesor i Argjiros ishte ta bindte atë që të mbi ndarjen e tokave, janë sërishmi druidët ata që mbarë Evropën? Dukej se këto pyetje do të ngeleshin priviliegj’’. Herë pas herë tingëllimat e tyre që nisej drejt kryeqytetit ndërsa ai vetë të merrte duhet të vendosin mbi dënimet apo vlerën që duhet pa përgjigje deri kur gjuhëtarët dhe historianët do paralajmërojnë festat fetare apo ditët e shënuara drejtimin e Durrësit. Ndërkohë që letra e dytë me paguar për fajin e kryer.” (Gaj Jul Çesari, “Lufta e të vazhdonin të injoronin studimin e gjuhës shqipe duket sikur na kujtojnë ngjarjet e së kaluarës dhe të cilën perandori e kishte ngarkuar Karanxhasin Galis” VI, 11 – 15) dhe zbulimin e historisë së saj, duke nënvleftësuar njërëzit që prehen në varrezën aty pranë. ishte tepër sekrete. Atë ai do ta përdorte në rast se Sipas Gaj Jul Çesarit, Druidët besonin në kështu, edhe mundësinë që pikërisht në këtë gjuhë, Manastiri i Shën Marisë së Zvërnecit është një vërtetohej fakti se duka Joan ishte vërtet komplotist. pavdekësinë e shpirtit që pas vdekjes së trupit në të fshihej ajo, “hallka e humbur”, zbulimi i së cilës do prej manastireve e njohur bizantinë në rajonin e Atëherë Argjiroja do ta hapte këtë letër në prani të cilin strehohej, emigronte apo gjente strehë në një të mundësonte së fundmi shkrimin e plotë dhe bindës Vlorës. Ai ndodhet në një vend të spostuar në një të parisë së Durrësit për të arrestuar Dukën Joan, trup tjetër. Për këtë arsye, Druidët mendonin se ishte të historisë së gjuhëve të popujve evropianë. ishujt e lagunës së Nartës. Largësia nga qendrat e që ishte njëkohësisht edhe nip i perandorit. Por e kotë, e gabuar dhe e palogjikshme t’i frikësoheshe Edhe pse, përgjithësisht, shteti romak është bërë e banuara, izolimi dhe vendi i mbrojtur e bënin këtë në këtë mision u përdor vetëm letra e pare. Joan vdekjes. Gjithashtu, Druidët u jepnin mësime të rinjve zakonshme të përmendet nga historianët për virtytin vend të përshtatshëm për ngritjen e një objekti të Komneni ju bind vullnetit të perandorit dhe u nis edhe mbi natyrën, yjet dhe lëvizjen e tyre në qiell, mbi e tolerancës ndaj besimit të popujve të pushtuar, tillë. Pikërisht edhe themeluesi i jetës manastiriale, drejt vendodhjes se tij në Filipol të Bullgarisë. Këtu madhësinë e universit dhe të tokës sa dhe mbi esencën çuditërisht historia dëshmon sesi, ndaj Druidëve, Pakomi, në të tilla vende e nisi aktivitetin e perandori Aleks e priti dhe pasi u bind se akuzat e shteti romak nuk do të tregohej aspak i tillë. monakizmit dikur në Egjiptin e shekullit të IV. Të përhapura për të nipin ishin të rreme e nisi përsëri dhe pushtetin e hyjnive.Straboni (64 p.e.s – 24 e.s) vendosur në manastire të veçuara në to jetonin drejt Durrësit ku e “thërriste detyra”. (Burime në “Geographia” i përmend Druidët si një nga tre Oktavian Augusti do ti mohonte Druidëve të murgjit, njerëz që i largoheshin jetës së përditshme tregimtare bizantine për historinë e Shqipërisë, shek grupet e njerëzve, të cilët ndër fiset kelte dhe kërkonin në vetmi paqen dhe qetësinë. Detyra X-XV, Tiranë 1975, fq fq 107). Këtë dëshmi na nderoheshin më shumë se askush tjetër... e tyre ishte që ti luteshin zotit së bashku dhe pjesën jep në librin e saj ‘’Aleksiada’’ historiania bizantine “Në të gjitha fiset janë tre grupe njerëzish të tjetër të kohës ta kalonin duke ju përkushtuar Ana Komnena për misionin e komandantit Argjiro cilët nderohen më shumë; Bardët, Vatët dhe zejeve, shkrimit të librave, apo veprimtarive të tjera Karanxhas në vitin 1091 (Alexias, vol II. Lib VIII, Druidët. Bardët janë këngëtarë dhe poetë, humane. Pakomi përcaktoi edhe rregullat e para të 7.8 f. 19-23). Argjiro duhet të ketë qëndruar në Vatët lexojnë të ardhmen me ndihmën këtij shërbimi siç ishin betimi, besimi, dhe bindja Durrës për një periudhë të shkurtër pothuajse dy e kurbaneve kushtuar hyjnive, ndërsa ndaj kryemurgut, të cilat u shoqëruan me krijimin mujore. Për fatin e tij nuk dihet gjë se ç’ndodh më tej. Druidët, studiojnë shkencat e natyrës e manastireve të para, të cilët ishin institucione të Ndoshta varri brenda kishës së Shën Marisë në dhe filozofinë e moralit. Këta (Druidët!) veçanta që vepronin brenda kishës. Por ‘’jeta e manastirin e Zvërnecit i përket atij. Gjithsesi një konsiderohen si më të drejtët mes njerëzve murgjëve’’ nisi zyrtarisht në fund të shekullit të V-të, hipotezë të tillë e hodhi studjuesi Theofan Popa në dhe si rrjedhojë atyre iu besohen zgjidhjet kur murgu italian, Benedeto i Norçias, formuloi librin e tij: “Mbishkrime të kishave të Shqipërisë”. e problemeve që shqetësojnë individët “Rregullin e Mjeshtrit”, i cili rregulloi veprimtarinë Sipas tij ajo është një pllakë guri gëlqeror, me gjatësi apo të gjithë bashkësinë..” (Strabone e jetës monastike. Pikërisht në kohën e sundimit të 1.87 m dhe gjerësi prej 0.67 m. Mbishkrimi është Geographia, IV, 2, 4.) perandorit Justinianit (527-565) monakizmi dhe vendosur në një fushë të sheshtë kurse pllaka anash Mungesa e informacioneve mbi Druidët ngritja e manastireve mori një përhapje të gjerë është zbukuruar nga imitimi i dy kolonave korintikë, dhe mbi besimin fetar të fiseve kelte, besim (Pierre Milza, Historia e Italisë, SH.B. Dituria, sipër të cilave qëndron një hark. Mbishkrimi fetar ku kryerja e ceremonive ishte e lidhur Tiranë 2012, f. 158). Diku rreth shekullit të VI-të, përbëhet nga tre rreshta dhe përmban këtë tekst: ngushtë me emrin e Druidëve, do ta përqendronte drejtën për të marrë shtetësinë romake dhe do të kjo traditë nisi të aplikohej edhe në vendin tonë, “Këtu prehet Kondos Karanxhas, burrë fisnik me duke krijuar një rrjet të gjerë manastiresh ku vetëm preardhje prej një fisi fisnik, degë fisnike” ( Theofan ndër shekuj vëmendjen e studiuesve të historisë në ndalonte qytetarët romak të kryenin ritet e besimit të në rajonin e Vlorës, ku ruhen sot si kisha të tilla ato Popa, Mbishkrime të kishave të Shqipërisë, Tiranë dy drejtime, apo më saktë, në përpjekjen për t’iu Druidëve. Me shumë gjasa, ligjet e Oktavianit të cilat MBI DRUIDëT, DRUIDIZMIN DHE KUPTIMIN E EMRIT “DRUID”. të Zvërnecit, Marmiroit dhe bregdetit të Himarës. 1998, f. 145-146). Poshtë mbishkrimit dora e e përgjigjur dy pyetjeve kryesore.... i mohonin Druidëve të drejtën e çdo lloj mbrojtjeje Sipas studjuesit Aleksandër Meksi, kisha e Shën një skulptori ka gdhendur me shumë art një kafkë Cili ishte kuptimi i emrit “druid”? Nga Bujar Kule ligjore të mundësuar nga shtetësia romake dhe Marisë së Manastirit të Zvërnecit, është e tipit “kryq njeriu, rrethuar prej një gjarpri e të kurorëzuar prej Cili kishte qenë qëndrimi i shtetit romak ndaj ndalimi me ligj i praktikimit të besimit të Druidëve, i lirë” me kupolë. Ajo mbart në vetvete dy faza dy kockash simbol i cili nuk është shpjeguar deri Druidëve dhe deri në çfarë mase ky qëndrim,(Pjesë kishte e shkëputur nuk nga kishinshënimet qenë shpjeguese të mjaftueshme të librit; “GRAAL... përSHPIRTI deri I HUMBU sa, Senati I EVROPËS DHE HISTORIA E MOHUAR E ALBA – GENS” ndërtimi, duke u veçuar në pjesën e vjetër dhe atë më tani. ndikuar në zhdukjen e Druidëve dhe Druidizmit,Të dhënat mbi iDruidët Romës, janë tëme pakta anën dhe evijnë një tërësisht ligji të nga aprovuar autorë heleno në– romakë.kohën të re. E vjetra përbëhet nga naosi (salla) dhe narteksi Por historitë rreth këtij manastiri nuk përfundojnë pra, të besimit dhe traditës kulturore që mbartninPjesën më të madhee perandorit të këtyre të dhënave Tiber, i kemi vendosi nga Gaj Jultë Çesari nxirrte (100 –jashtë44 p.e.s), ligjit i cili, (parasalla). Naosi ka formën e një kryqi të lire dhe këtu. Në librin e tij “Kalaja e Kaninës dhe shkrime në librin “Lufta Galike” do të përshkruante rrjedhën e ngjarjeve dhe përshtypjeve që Druidët? Plini Plak në “Historia e natyrës”përjetuan (libri legjionet Druidët romake qëdhe ai komandont besimine, gjatëe tyre.ekspeditës Mbas ushtarake disa për shekujshpushtimin e dhe përbëhet nga absida, një protezis gjysmërrethor të tjera”, një autor modern si Eqrem Bej Vlora, citon XVI), do ta lidhte emrin “druid” me fjalënGalisë. “drus” “Në Galipërndjekjeje janë dy, grupet enga njerëzve ligjet më perandoraketë rëndësishëm të qëcilët i nderohendetyruan më dhe diakonikoni. Pjesën më të madhe të tij e zë një kronikë anonime normane të titulluar “Breve shumë se të tjerët. Njëri prej tyre është ai i druidëve dhe tjetri ai i kalorësve. Druidët janë që në dialektet e greqishtes antike do të thoshteruajtësit “lis”, e besimit Druidët dhe si të tillë,të kryejnëkryenin ceremonitë veprimtarinë e kurbaneve e publike tyre dhe në atyre mënyrë private tamburi me kupolën, i cili është ndërtuar me gurë e cronica normanna”. Sipas saj gjatë fushatës normane duke shpjeguar se për Druidët, lisi ishte njëdhe pemëu japin shpjegimeilegale, çështjeve në fundtë ndryshme të shekullit që lidhen metë besimin III dhe e tyre, në arsye fillim kjo, përtë copa tullash të vendosur me llaç midis tyre. Ndërsa të vitit 1081, kalorësi i shquar i shquar i Perëndimit, të cilën, një numër i madh të rinjsh mblidhen rreth druidëve për të marrë mësime Thërriten e shenjtë. Gjuhëtarët dhe historianët modernë(Druidët!) do për të dhënëshekullit gjykimin të e tyreIV, mbi krishterimi të gjitha konfliktet në publike formën dhe private e besimitdhe nëse narteksi është pjesa tjetër e ndërtimit të vjetër që Boemundi i Tarentit, pasi pushtoi Vlorën rrethoi të përpiqeshin ta gjenin kuptimin parësor kryhettë emrit ndonjë krim,zyrtar vrasje, dhe nëse më lind pasndonjë edhe kundërshti të vetëmnë lidhje tëme Perandorisëtrashëgiminë e përfaqësohet nga një zgjatim katërkëndor. Ngjitur edhe kështjellën e Kaninës. Në pamundësi për ta pasurive apo mbi ndarjen e tokave, janë sërishmi druidët ata që duhet të vendosin mbi “druid” (druwid) tek prapashtesa “wid” e dënimecila t nëapo vlerënRomake, që duhet paguare pati për të fajin lehtë e kryer.” të (Gajzhdukte Jul Çesari, krejtësisht “Lufta e Galis” edhe VI, me të ndodhet edhe pjesa më e re e kësaj kishe që marrë me luftë, njerëzit e tij përdorën një tjetër në gjuhën sanskrite (e konsideruar nga gjuhëtarët11 – 15) gjurmët e fundit të mbijetesës së besimit të Druidëve. përbëhet nga ekzonarteksi (portiku) dhe këmbanorja. taktikë. Ata e bindën gruan e komandantit bizantin akademik si gjuha më e ngjashme me hipotetiken Përse shteti romak ishte treguar aq i vendosur në Ekzonarteksi është ndërtuar me të njëjtën teknike që për një shpërblim të mirë të vriste të shoqin dhe “gjuhë nënë” indoevropiane) do të thoshte “shikoj” nxjerrjen e ligjeve kundër Druidëve dhe besimit të si pjesa e vjetër e kishës dhe është shtuar më t’u hapte portat e fortesës. Gruaja tradhtare veproi apo “dituri”, fjalë e gjuhës sanskrite e cila në latinisht tyre? Duke anashkaluar si të pavlefshme shpjegimet vonë. Fasada e tij përbëhet nga shtatë harkada sipas porosisë dhe u shpërblye për veprën e kryer. të mbështetura në gjashtë kolona, të cilat janë Por kur në Vlorë mbërriti nga Italia e Jugut, Robert do të shfaqej në formën “videre” – “shikoj”dhe në e propagandës të shtetit romak që e justifikonte ndikim i arkitekture romake në atë bizantine. Në Guiskardi, i ati i Boemundit ngjarjet morën një gjermanisht në formën “wissen” – “dituri”, duke persekutimin ligjor kundër Druidëve dhe Druidizmit pjesën perëndimore të kishës ndodhet këmbanorja, tjetër rrjedhë. Pasi dëgjoi për këtë ngjarje, kalorësi arritur në përfundimin se; “dru-wid” do të thoshte me ritualet e kurbaneve njerëzore të kryera nga e cila mund të jetë e të njëjtës kohë ndërtimi me i shquar norman u revoltua nga kjo vepër e ulët “dituria e lisit” apo ndoshta “forcë (e simbolizuar Druidët, (edhe sikur kjo akuzë të ishte e vërtetë, ajo ekzonarteksin (Aleksandër Meksi, Arkitektura dhe urdhër, që gruan tradhtare ta burgosnin në nga lisi) dhe dituri”, kuptime këto që do ti shtynin të ngjan qesharake ndërsa mëson se edhe vetë Shteti mesjetare në Shqipëri, Tiranë 1983, f. 128-129). Manastirin e Zvërnecit ( Eqerem Bej Vlora, Kalaja etimologët të pohonin që kuptimi parësor i emrit Romak kryente rituale të tilla), arsyeja e vërtetë e Për përcaktimin e kohës së ndërtimit të kësaj faltore e Kaninës dhe Shkrime të tjera, Koçi, 2004, f. 32). “druid” ishte “ata që dinë gjithçka”. Sigurisht, nëse persekutimit të Druidëve dhe Druidizmit nga shteti kristiane ekzistojnë disa mendime. Aleksandër Ngjarje të tjera që lidhen me këtë objekt janë edhe etimologët dhe historianët të cilët për shekuj ishin romak ishte roli politik, administrativ, moral dhe Meksi argumenton se kisha i perket shek XIII-XIV. Marigo Pozion. Në vitin 1932 në varrezën e vogël munduar të zbulonin e kuptimin të emrit “druid” do të kulturor që Druidët kryenin në shoqërinë e popullsive Ndërsa studjuesit austriakë, Helmut dhe Herta të këtij Manastiri u varros qëndistarja e flamurit kishin njohur gjuhën shqipe, do të zbulonin se thesari kelte. Druidët ishin shtresa intelektuale, e cila ishte e Bushhausen, mendojnë se koha e ndërtimit të saj i të pavarësisë. Por historia më interesante është i fjalëve të kësaj gjuhe e cila pa hezituar mund të nevojshme të zhdukej për të mundësuar konsolidimin përket shekullit të X (Bushhausen, 1976). Një tjetër ajo e gjetjes së ketij varri, i cili pas furiëe ateiste cilësohet më e mistershmja sa edhe më e pastudiuara e pushtetit të shtetit romak mbi territoret e pushtuara studjues, Krauthemeri, mendon se ky tip e ka marre të shkatërrimit të objekteve fetare, që nisi në vitin ndër të gjitha gjuhët e quajtura indoevropiane, do të populluara nga Keltët. Por ndoshta... Persekutimi stilin arkitektonik nga mauzoleumet romake dhe 1967 ishte braktisur dhe askujt nuk i shkonte ndër t’i dhuronte lehtësisht dhe në një mënyrë krejtësisht i Druidëve dhe Druidizmit nga ana e shtetit romak është ndërtuar larg qëndrave urbane midis shekujve mend se ku mund të ndodhej ai. Ndërkohe diku të natyrshme dhe të logjikshme kuptimin parësor të lidhej edhe me arsyen që, modeli i organizimit të X-XI. Kjo ide duket interesante sepse çuditërisht në mesin e viteve 1980 në adresë të Seksionit të emrit “druid”. Në thesarin e fjalëve të gjuhëve shqipe, shoqërisë të propozuar nga Druidët dhe ai e shtetit brenda kishës në naos ndodhet në dyshemenë e tij Kultures së Komitetit Ekzekutiv të rrethit të Vlorës gjejmë si fjalën “dru” e cila dëshmonte që hipoteza romak, ishin dy modele krejtësisht të ndryshme dhe edhe një pllakë varri, për të cilin, studjuesi Theofan erdhi një leter. Atë e dërgonte një plak nga Kolonja, e Plinit mund të ishte krejtësisht e vërtetë, ashtu prania e diturisë së ekzistencës se njërit do të thoshte Popa, aludon për një prej anërarëve të familjes i afërm i Marigo Pozios, i cili këmbëngulte se në edhe fjalen “tru”, që në formën “truid” i dhuronte vdekje e sigurt për tjetrin... fisnike Karanxha. varrezën e këtij manastiri ndodhej varri i Marigose, Një hipotezë e hedhur e hedhur nga Popa i cili tek pjesa e poshtme kishte një kryq hekuri të një shpjegim krejtësisht të kënaqshëm edhe kuptimit (Për informacione të mëtejshme mbi Druidët, mbështetet tek shkrimet e historianes së njohur ngulur në tokë. Kjo letër bëri që të nisnin kërkimet parësor që gjuhëtaret dhe historianët modernë do t’i historinë dhe besimin e fiseve kelte, lidhjen e tyre me bizantine Ana Komnenës. Tek shkrimet e saj ndeshet dhe kështu u gjend varri i saj, që sot përbën një jepnin emrit “druid”... “Ata që dinë gjithçka!” Mos legjendën e Graalit, lexoni; “Graal... Shpirti i humbur edhe emri i Argiros Karanxhas, i cili ishte komandant tjetër vend pelegrinazhi për shqiptarët dhe një vlerë ndoshta midis të gjitha këtyre versioneve kuptimore i Evropës dhe historia e mohuar e Alba – Gens). i gardës perandorake bizantine. Ai u dërgua në vitin të shtuar të këtij manastiri. pagina 15 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Etimologia Fshati me “Kashtore” Rrënjët Ilire në Saksonin e Ulët të Gjermanisë në Kastoria (Kostur) - Etimologji

FAMILIA ME E VJETER NE BOTE JETON NË HARZ.(Rrëshirëz) Nga Stefan Prinz, tij, nuk tregojne gjurmë të prishjes ose kalbjes. Një Redaktor i Gazetes Neue Osnabrücker Zeitung shenjë që tregon qarte se ky njeri, relativisht eshtë ushqyer mirë dhe ndoshta të tjerët mund të kene ër rreth 3.000 vjet kjo Familje nuk eshte punuar për te. E vecanta eshte se në të njëjtat zona zhvendosur nga Vendbanimi. Eshtë e ndeshemi në emrat e vendeve të cilat ende janë Ppabesueshme qe, rreth 120 Breza jetojnë në të adresuara si ilire, të tilla si Rasch dhe Bach, një qytet të vogël në Saksoninë e Poshtme-Harz Parthanum,Thüringia dhe Heseni Verior edhe pse te Gjermanise Perendimore. Ata konsiderohen si te kufizuara nga Saksonia e Ulët, jane te shenuara Familja më e vjetër në Botë. Manfred Huchthausen sipas rendit alfabetik te fiseve ilire që kane banuar 62 vjecar nga Isenbergu qe jeton se bashku me midis mijëvjeçarit të 2-të. para lindjes se Krishtit Familjen e tij dhe eshte prind i dy femijeve, eshte dhe fillimi i shekullit të 7-të mbas lindjes se kopje e një paraardhësi i cili jetoi këtu e rreth Krishtit. Nga Mili Butka 3.000 vjet më parë, trupi i te cilit u gjend ne nje Peizazhi i lashtë i Illyris dhe zonave të veçanta Shpelle gelqerore-kristalore jo larg nga shtepia e tij në Gjermanin Perendimore e deri ne Holande, yteti i Kastorias është i ndërtuar mbi qafën në një fshat të qetë e te vogel në ultësirën e Harz, eshte pershkruar nga Historiane te njohur si Astrid e një gadishulli të vogël që depërton në Saksoni i Ulët. Van Nahl, Lennart Elmevik, Stefan Brink, ne vitin Liqenin e Orestias në lartësinë; 620 m. mbi Pra vertetohet se, babai i tij, gjyshi, dhe 2004 ne “Historia e fiseve ilire”, por ato ndodhen Q stërgjyshi i tij nuk jane zhvendosur nga kjo zone. te shtjelluara me detaje dhe ne koleksionet e nivelin e detit. Sipas të dhënave historike Kastoria është i ndërtuar në shekullin e 5 BC larguar nga Në kete vend kane jetuar të paktën 120 gjenerata të librave historike qe ndodhen ne Saksenin e ulët qyteti i lashtë “Keletron” historiani romak Livio tjera të familjes se tij. Familja Huchthausens jeton A-G te Profesoreve Bernhard Fabian, Felicitas ketë emërtim e barazon me emrin “liqen” (Cele/ edhe sot ne Harz dhe është e pabesueshme rreth Marwinski, Friedhilde Krause, Eberhard tron). Në këtë vend ishin padyshim mbetjet e shkruar me elemente lineare të inçizuara e cila 3.000 vjet në këtë luginë. Ata, konsiderohen si Dünninger, Paul Raabe. Keletrosë së lashtë që kishte pranuar pushtimin e daton rreth 5000 vjet para Krishtit dhe mund familja më e vjetër në botë. Familja - Huchthausen Bad Grund. Pasardhesi i familjes më te Gotëve. të jetë një formë e hershme e të shkruarit. Këto jane njohur gjithmone si familja me e vjeter ne vjetër në botë Manfred Huchthausen i provuar Në periudhën e hershme bizantine ishte zbulime në Dispilio janë të njohura si dëshmi kte vend. Vetëm disa vite më parë, rastësisht gjenetikisht, ka më shumë pasardhës. Në shpellën praktikë e zakonshme braktisja e një qyteti të të çmuara të jetës së organizuar në liqenin e Arkeologët kishin zbuluar Skelete te njerëzve nga e Lichtensteinit në Bad Grund në malet Harz vjetër “romak” dhe zhvendosjen e saj në “Kala” Kastorias, duke transferuar njeriun modern 7000 Epoka e Bronzit, në afërsi të shpellës Lichtenstein nga gërmimet Arkeologjike, jane zbuluar eshtrat apo vendndodhjen e fortifikuar të natyrshme vjet më parë, nëpër këto shtëpi tradicionale, në (guri-ndricues) dhe vetëm dy kilometra larg nga e njerëzve të tjerë nga Epoka e Bronzit, qe janë për tu mbrojtur nga pushtuesit. Për emrin e ose jashtë liqenit, njeriu neolitik kishte ndërtuar shtëpia e Manfred Huchthausenit. Nëse pemët në paraardhësit e të cilëve ende jetojnë në rajon. Në Kostoriasë, ka shumë versione. Në gjuhën bullgare kulturën kryesisht të bazuar atë në baltë dhe kopsht nuk do te pengonin pamjen, ju mund të shpellë, nga te dhenat me te reja, jane gjendur “Kastoria” do të thotë; “Kostur = Kështjellë”. Por dru si prurje në pyjet fqinje për të pasur si pajisje shihni shpellën nga dritarja e dhomës. edhe 60 Kufoma te tjera qe janë në përputhje me kjo teori bije poshtë, sepse emri Kastoria është armën e ushtës, sëpatë prej druri dhe hobe Zbulimi i ketij njeriu ishte një dhuratë nga zbulimin e burrit qe ka jetuar rreth 3.000 vjet më i përmendur edhe para shfaqjes së sllavëve lëkurë mepredha balte. Veç kësaj e kërkuara, Perëndia për kërkuesit shkencore. Pothuajse parë. Keshtu tha Drejtuesi i Qëndres Arkeologjike në Maqedoni. Sot Kastoria është një qytet modern domosdoshmeria ndjenja e fortë e mbijetesës,këta shumë skelete nga Epoka e Bronzit digjeshin ne Bad Grund, Ortrud Krause. Nga gërmimet prej rreth 20.000 banorë me mbishkrime të njerëz kanë përdorur gjithashtu brirë të kafshëve, para varrimit simbas tradites qe vazhdon edhe e reja jane zbuluar gjithashtu edhe punime te panumërta; Cirilliko alfabet. si shata për lëvrim tokës, grepa bri dhe rrjeta të sot. Vetëm trupi i këtij Burri, i gjendur ne nje qeramikës, bizhuteri, mbetje bimore dhe kocka Në tekstet e mëvonshme historike gjendendet endura prej liri, anije të prodhuara nga trungjet shpelle të vogël në Harz ka mbetur i paprishur te kafshëve. Te dhenat u shpallen në Shtator. e shkruar si qyteti “Kaistoria’’, ndërsa historianët e mëdha të pemëve, duke përdorur lëkurën e për arsye të pashpjegueshme. Analizat e gjenomit Shkencëtarët në Universitetin e Göttingenit kane zyrtare bizantine dhe kronistët përmendin liqenin kafshëve të ngrohta për në dimër; krijuan kështu i moren Shkencëtarët e Institutit te Zoologjise dhe provuar dhe percaktuar me ndihmën e testeve të dhe qytetin vetëm nga shekulli i 11-të, si i Kosturit. shata edhe nga eshtra të forta lope dhe vargjet Antropologjisë në Universitetin e Göttingenit. Ata ADN-së, që në zonën Bad Grund në Lichtenberg Në kullën e kështjellës bizantine të Kastoriasë, prodhuara për harqet nga zorrët prej derri. krahasuan përbërjen gjenetike të të vdekurit me sot jetojne pasardhësit e të vdekurit rreth 3000 vjet shumë afër murit dhe dy kullave, ngrihet një Shkencëtarët e kualifikuar të Universitetit Aristotel rezultatet e mostrave të ADN-së te marra nga më parë. Historia e kësaj familjeje mbi 120 breza u nga monumentet më të rëndësishme bizantine të Selanikut arritën të rindërtonin një kopje të familjet në rajon. përhap në 2013 nga qendra kerkimore shkencore të “Maqedonisë”, i sili quhet: “Koumpelidiki i fshatit neolitik duke udhëtuarë si vizitor prapa në “Rezultati më goditi ne koke “, thotë Manfred me përvojë. Ndër të tjera, skeletet e njerëzve nga Virgjëreshës” dhe pranohet se ky emer vjen nga kohë dhe përjetimin kështu me të gjitha referencat Huchthausen dhe tregon letrën e derguar me Epoka e Bronzit nga zbulimet e fundit ndodhen fjala; “Button” (?) e që do thotë “Kube” Kur historike. postë: gjenomi (geni-i trashegimis) i rreth 160 te ekspozuara me shenimet perkatese ne muzeun niveli i liqenit filloi të bjerë, pjesë të rëndësishme Tashmë një pyetje të vetme: Kur ende kalat apo banorëve nga kjo zone kanë lidhje familjare me shtesë te Qytetit. i ndërtimeve tradicionale u shfaqën duke sjellë në kështjellat nuk kishin lindur dhe ky vend quhej njeriun e gjendur në shpellë. Por, vetëm tek dy E rëndësishme është gjithashtu, se ekspertët sipërfaqe një zgjidhje parahistorike mbi këtë liqen. “Kaistoria”, ky vend banim i hershëm krejt i persona kufizohet probabiliteti i sigurisë se testit kanë zbuluar sende te panjohura më parë per Gërmimet e A. Keramopoulou u ndaluan në vitin ndërtuar prej druri, kalamishte. kashte dhe prej te ADN, epoken e lashte te Bronzit në shpellë vazhdon te 1940, por ata arriten të zbulojnë një numër të balte, kur ende dhe veglat e punës apo armët e - Njëri prej të cileve është Manfred Huchthausen. shpjegoje Krause, por kohët e fundit eshte zbuluar madh të mjeteve të gurit dhe copa qeramike. Fshati luftës gjithashtu ishin prej druri, koske, dhe topa Asnjë familje tjetër në botë nuk mund të jetë aq e edhe një Kapanxhe pesë metra e thellë qe eshte me Kashtore në Kastoria i vendosur në bregun prej balteje a mundej të quhej; “Kaistoria = Kostur pasur me prova shkencore që tregon të kaluarën ekspozuar ne Muze dhe tregon për këtë periudhe. jugor të liqenit u zbulua rastësisht në vitin 1932. = Kështjellë” apo u quajt ashtu thjeshtë si ende nga zbulimet e deritanishme Arkeologjike. Për Zbulimet e para të rëndësishme janë bërë nga Ky është vendbanimi i pari mbi liqeni i gërmuar në në gjuhën shqipe ku Barakat prej druri mbuluar mua ishte një moment shumë prekës, kur pashë arkeologët në shpellën e Lichtenbergut në vitin Greqi. Shtëpitë e zbuluara kishin forma rrethore me kallamishte apo; “Kashte quhen – Kashtore – kafkën e paraardhësit tim, shprehet Manfredi. Ky 1980 dhe Shpella ishte një vend i adhurimit për dhe drejtkëndëshe, të ndërtuara krejtësisht prej Kaistoria” ... Kastoria - ky popull i veçantë së pari Paraardhës ishte ndoshta i pari ne kete luginë të njerëzit në epokën e bronzit. (p.d.a) druri, kallamishte dhe balte mbi platforma druri dallohen shumë mikpritës për vizitorët dhe shumë vogël, për shkak se studiuesit qe zbuluan trupin e (Perktheu Ylli Krasniqi Berlin) grumbull të kryqëzuara. konkurrues me njëri-tjetrin, veti kjo e besnikut Aty u gjend gjithashtu edhe një pllakë druri mikpritës – shqiptar! Cultura Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 16 Antishqiptarizmi si profesion fitimprurës Nga Ismail Kadare tepër të himnizuar nga kultura shqipetare, ndaj tani duhet t’i rrëzojmë në baltë për t’i sjellë në asti i Konicës, më mirë ndoshta së çdo tjetër, vete, është doktrinë e antishqiptarizmit. Kultura na kujton cilësitë e shqipetarit: edhe kur dhe mendimi i një populli qëndron gjithmonë në Rngjitet në lartësitë sublime, herë pas here, një lashtësi të shquar për ku përpiqet të tërheqë që nga thellësitë e racës, i vijnë vrullet zëmërake. e ta ngrejë gjithë kombin. Dy shekuj më parë, Por më shumë se kjo, rasti i Konicës shtron një Gjermania e Gëtes dhe e Shilerit ishte shumë pyetje madhore në këtë fund mijëvjeçari: ç’imazh larg Gjermanisë së prapambetur e fshatarake kanë për vetveten shqipetarët? e, megjithatë, askush nuk e cilëson mendimin Është një çështje themelore që kapërcen gjerman si elitist ose ekzaltues. dukshëm anën kulturore e etikë. Ky çmim i Nisur nga kjo, mund të thuhet pa droje se vetvetes lidhet me vlerësimin që ata i bëjnë kombit mendimi rilindas shqipetar, ndonëse tepër i lartë të tyre në përgjithësi, ai lidhet me vlerësimin e në krahasim me gjëndjen reale të popullsisë atdheut, së fundi ai lidhet me çështjen themelore shqipetare, ishte plotësisht i përligjur. Nga ana se sa janë ata të vendosur të mbrojnë ekzistencën tjetër, duke e pranuar nevojën e plotësimit të e tyre si komb në rruzullin e shqetësuar botëror. këtij mendimi me një vision kritik e qortues Nuk është as shpikje poetesh, as propaganda (korrigjues), duke e pranuar, pra, si të drejtë në nacionaliste, e aq më pak komuniste , të thuhet thelb prirjen kritike të Konicës, megjithatë në emër se vëndi ynë, Shqipëria, ka qënë disa herë në të një të vërtete madhore, duhet thënë se kritika e buzë të humnerës. Traktatet për ta ndarë atë midis tij kundërthënëse ishte në përgjithësi e tepruar dhe fqinjëve, programet e doktrinat për ta shpërbërë e parakohshme. Vetë ai e dëshmon këtë, jo vetëm kombin shqipetar janë aty, në arkivat e shumë me atë pjesë të veprës së tij që është mbrujtur plot shteteve , me data, me vula, me emra. Dhe shumë dashuri e përgjërim për Shqipërinë, por edhe me prej tyre nuk janë aspak të vjetra. Ato kanë në veprimtarinë si ambassador i vendit të vet në ShBA fund vitet 1913, 1918, 1938, e disa janë fare të dhe vëndin e tyre, a mos përkundrazi e përçmojnë asgjë, madje as forcën e armëve. Askush nuk , detyrë që ai e kreu shkëlqyeshëm për një kohë reja. pa të drejtë veten dhe atdheun, me fjalë të tjera: shqetësohet në Francë kur presidenti e mbaron të gjatë. Ambasadori me i kulturuar e më brilant Në këto kushte, në kushtet kur tërbimi nacionalist a e duan këtë vënd që u ka dhënë emrin qysh çdo fjalim me fjalët « Rroftë Franca !», dhe askush i kohës në Uashington, ai bëri çmos të paraqiste antishqipëtar merr përmasa të tilla, saqë në mars të prej dy mijë vjetësh, apo ëndërojnë ta këmbejnë nuk acarohet në ShBAkur në të gjitha meshat Shqipërinë e qytetrimin shqipetar në dritën më të vitit 1997, në demostratat e Shkupit njërëzit kanë me një tjetër vend, ëndër e mbrapsht kjo që ka bekohen shteti amerikan, presidenti i vendit dhe mirë të tij, duke e mbrojtur nga keqkuptimet e nga guxim të ulërijnë « shqipetarët në krematorium!» ngritur krye aty-këtu në kohën tonë? Në prag të ushtria amerikane. përçmimi, që ajmé, ishte ngritur disa herë vetë t’ia kuptohet që të jesh antishqipetar është fare e mijëvjëçarit të tretë, shqipetarët janë të detyruar Le të pranojmë me trishtim se në krejt shprehte vëndit e popullit që e kishte lindur. (f23- lehtë, madje është shpesh fitimprurëse. Kështu, të nxjerrin ende mësime nga drama e tyrë, që Gadishullin Ballkanik , në kohën kur shumica e 28) dhe kurrsesi ndryshe, mund të kuptohet vala ndodhet ende në zhvillim. vendeve u përfshinë nga valët e egra nacionaliste, antishqipëtare që shpërtheu rrotull Shqipërisë Në kushtet e një klime të ashpër ndërkombëtare, te shqipetarët ndodhi e kundërta. Kjo ishte një Mbi drejtpeshimin dhe brënda në Shqiperi kohët e fundit. Kështu kur ata, i vetmi komb i ndarë tragjikisht në Europë rënie në kurth nga më të turpshmet për një komb. shpjegohet përse një grusht intelektualësh renegatë janë të detyruar të durojnë mospërfilljen botërore Ishte thënë që, pasi u përpoqën t’i japin botës Kombi shqipëtar në këtë fund shekulli vazhdon shqipetarë u bënë befas të përkëdhelurish e disa për gjëmën që u ka rënë në kokë,në kushtet e shëmbullin grotesk të popullit të parë pa fe në botë, të përjetojë orën e ligë të tij. Ai është i goditur forumeve ndërkombëtare dhe, ç’është më e keqja, vetmisë së tyre, të trysnisë së një propagande majmunët e vëndit tonë u joshën nga mbrapshtia rëndë në trupin e vet, ngaqë është i ndarë e i zëdhënësit për problemet shqipëtare. dashakeqe që e ka përbaltur imazhin e tyre në tjetër: të japin shëmbullin e popullit PA ATDHE. shpërndarë në tri shtete. Por ai ka marrë goditje Shkurt, antishqiptarizmi u kthye në profesion. botë, duke e paraqitur herë si popull të dhunshëm, Thyerja morale e popullsisë shqipetarë në këtë psiqike po aq të rënda, në mos më tepër: ai është Është kjo frymë e sëmurë që ndihmoi për rrëzimin herë fondamentalist, herë barbar e herë të fund shekulli ishte një nga humbjet më të rënda të i thyer moralisht. Ringritja morale e popullit e strukturavë të shtetit shqipëtar brënda dy- lajthitur, shqipetarët janë të detyruar, midis të tij. Ajo ishtë, me sa duket, rrjedhoja më tragjike shqipetar është aksioni më i ngutshëm në këtë tri javësh, e cila bëri që gjeneralë dhe oficerë tjerash, të bëjnë një zgjidhje e sqarim themelor e diktaturës sfilitëse komuniste në Shqipëri dhe e kohë të rëndë. Ai është çelësi, pa të cilin nuk shqipetarë, në mënyrë të turshme , të braktisin në ndërgjegjen e tyre lidhur me patriotizmin. terrorit shtazarak sërb në Kosovë e vise të tjera mund të ndërmerret asnjë veprim tjetër shpetuës. postet e tyre, për të përfituar një azil politik në Mendimit të mbrashtë që e ngatëron patriotizmin të Jugosllavisë. Thyerjet morale janë të njohura Në qoftë se populli shqipetar do të vazhdojë ta Itali, që vulgu shqipetar t’u vërë zjarrin tempujve me nacionalizmin, që e paraqet antipatriotizmin në jetën e popujve. Ashtu siç janë të njohura përçmojë e ta përbaltë vetveten, në qoftëse ai, në të kulturës shqipetare. Në kushte të tilla, të ulërish si balsam kundër nacionalizmit, ata duhet t’i ringritjet. Për t’u ringritur, kombit shqipëtar i mënyrë iracionale, do të synojë drejt shpërnguljes, ende se në Shqipëri ka patriotizëm të tepruar, se përgjigjen me një JO të prerë. Patriotzmi nuk duhet të tendoset e të nxjerrë nga thellësitë gjithë qoftë nga trojet e tij në Kosovë, qoftë nga trojet letërsia shqipe është nacionaliste etj, është me të është nacionalizëm dhe antipatriotizmi është po aq rezervat që ka skajuar aty, ato rezerva, që popujt, e shtetit shqipëtar, në qoftë së ai do të vazhdojë vërtetë thirrje e hapur për tradhti të hapur tashmë i rrezikshëm sa shovinizmi. sipas një teknollogjije të lashtë, i ruajnë për ditë të të ngrejë dorën kundër strukturave shtetërore të ndaj atdheut. Ata që i japin shpesh këshillat kundër patriotizmit, zeza e i nxjerrin në stinë fatkeqësish. tij, të çfarëdolloj ngjyre politike të jenë ato, ai do E gjithë kjo lidhet me një sërë pyetjesh e kanë siguruar ndërkaq patriotizmin në vëndet e Raportet më atdheun zënë në këtë rast vëndin të ecë drejt greminës. Kahu i mbarë i një kombi themelore : a janë shqipetarët patriotë më shumë tyre, dhe si gjithë të velurit i lejojnë vetes luksin të kryesor. Shqipëria s’ka nevojë për ekzaltimë nis nga ai vetë, ashtu siç nis zezona e tij. Mendimi se ç’duhet, apo përkundrazi, janë ftohur me vëndin nazetohen më të. Ndërkaq, sovranitetin për vëndin vulgare, por aq më pak ka nevojë për përçmim. që kombi shqipetar do të ketë për vetvetën, në e vet? A mos po e mbiçmojmë pa të drejtë veten e tyre e kanë siguruar gjatë shekujve , pa kursyer Mendimi se Shqipëria dhe shqipetarët kanë qënë (Vijon në faqen 24) Monografi Kronika e eksodeve dhe vendbanimet arbëreshe në Itali 1272 – 1278 Nga Prof. Dr. Lutfi Alia Lushnjën. Më 18 shtator 1385, Balsha gardës te mbretit aragonez Martino II me reparte kalorësish i sulmoi turqit (1399-1409)”. Tajani F. Albanesi in 1272 – 1278: Pas rënies të në Savër të Lushnjës, por u thye dhe Italia. Cosenza. Casa del Libro. 1969. Principatës së Arbërit (1255), më Balsha II mbeti i vrarë. Pas kësaj fitore, 1413: Në muajin maj të vitit 1413, 21 shkurt të vitit 1272, në skenën turqit morën Krujën e më pas pushtuan princi Gjon Kastrioti, i doli para ushtrisë e historisë arbërore shfaqet Regum dhe treva të tjera në veri të vendit. turke e pas luftimesh të ashpra në Albaniae, me mbret Karli I Anzhuin Në këto situata të nderlikuara, një Shkallë të Matit, ushtria albaneze u thye, (Carolus I, dei gratia Rex Napoli, pjesë e popullatës të territoreve të duke lënë në fushën e betejës shumë të Siciliae et Albaniae). Mbreti Karli I pushtuara, për t’i shpëtuar reprazaljeve vrarë. Pasi morën kështjellën e Shkallës, Anzhuin, mobilizoi shumë albanezë të barbarëve turqë, emigroi drejt Italisë. hordhitë osmane i pushtuan fshatrat për në shërbim të ushtrisë në Durrës dhe Fluksi i parë i albanezëve ishin 60 rreth, duke masakruar banorët, ndërsa në gardën e oborrit mbretëror në familje nga Shkodra, Lezha, Durrësi, disa grupe familjesh, që i shpëtuan Napoli. Kuptohet nuk kemi të bëjmë Mati, te cilat u vendosën në Venecia, reprazaljeve, zbritën në Durrës e me me emigrim të banorëve, por me Trieste dhe Istria. Historiani Pietro ndihmën e anijeve veneciane ikën në transferimin e një grupi ushtarakësh P. Rodotà në veprën “Dell’origine, Siçili, Marke dhe Venecia. Grupi i albanezë, të cilët nuk u kthyen në progresso e stato del rito greco in Italia; familjeve që shkoi ne Siçili, u sistemua vendlindje, por morën familjet e tyre dhe vol 3, Roma 1775” shkruan: “… sulmet në trojet e komunës Mezzojuso. u sistemuan përfundimisht në Napoli turke i tronditën albanezët, një pjesë e 1444: Ushtarët e kapedanit dhe në qytete të tjera të mbretërisë. të cilëve, për t’i shpëtuar nënshtrimit Demetrio Reres, që i dërgoj Skënderbeu Mbreti Karl I dhe pse u premtoi dhe ndëshkimit të osmanëve, i në ndihmë të Alfonsit V Aragona, u fisnikëve arbërorë mbrojtje dhe braktisën trojet e veta dhe ikën ne Itali. vendosën përgjithmonë me banim në vetqeverisje sipas ligjeve lokale, nuk Refugjatë albanezë nga Parga, që zbarkuan në Pulja. Pikturë e vitit 1826 e FrançeskoHayez Ndër refugjatët e parë, që zbarkuan në Siçili dhe në Kalabri. e mbajti fjalën dhe për të shmangur brigjet italiane ne vitin 1396 janë 10 1461: Reparti me 2800 kalorës, që revoltat, mori peng disa fisnikë, të cilët Refugjatënë kishën albanezë nga SanParga, që Severozbarkuan në Pulja.të PikturëSestiero e vitit 1826 e FrançeskoHayez.tarinë e tyre si bashkëvllazëri deri më familje albaneze, të drejtuara nga Miko shkuan në ndihmë të Mbretit Ferrante i internoi në Itali, disa prej tyre dhe i di Castello të Venecias, komuniteti 10 shtator 1443. Sipas Zef Valentinit, Dragovik. Këto familje u shpërndanë në I Aragona i Napolit, nuk u kthyen në burgosi.Ne vitin 1278, rezultojnë të albanez hapi shkollën e devotshmerisë Serenisimës nuk i pëlqeu entusiasmi i Venecia (në fshatin Peroi), në Trieste vendin e tyre, por qëndruan në Itali te burgosur në Terni një grup fisnikësh, (Scuola di Devozione), që funksionoi më se 200 albanezëve, për të formuar dhe në Istria, ku u vendosen në komunat shpërndarë në disa komuna në Pulia. mes tyre Duka Tanush Dukagjini (Dux deri në fund të vitit 1443. Studiuesi bashkëvllazërin e tyre, andaj arsyeja e e Parenzo, Pola, Umago. Në gjysmën Në verën e vitit 1462, pas fitores të Ginus Tanusius Albanensis), ndërsa në Ilia Karanxha, në shkrimin “Shkolla vërtetë e mbylljes së shkollës ishte “që e parë të shekullit XV, filloi emigrimi ushtrise albaneze kundër aleatëve të Anversa, ishin te burgosur 5 fisnikë e shqiptarëve në Venedik”, botuar ne këta të mos guxojnë më të mblidhen dhe nga trojet jugore arbërore. Tajani kontit Orsini, në betejën pranë qytetit ndër ata edhe Duka Tanush Skura i Zemra-shqiptare.net, tregon se më 21 në të ardhmen.” (G. Valentini: Acta shkruan: ”Në vitet 1399 – 1410, Troia në provincën e Foggia (Foxhia), Kunavisë (Dux Tanusius Scura). qershor 1368, Këshilli i të Dhjetëve në Albania Veneta p.III, t. 18, doc. 5029/ grupe familjesh albaneze, të drejtuara mbreti Ferrante I e konsolidoi pushtetin 1368 – 1410: Dyndjet sllave Venedik, i dha lejen disa “personave P. Xhufi : Dilemat e Arbërit 2006, nga fisniku Gjergj Matranga (Giorgio dhe për të kompensuar kontributin dhe presionet e tyre për konvertimin të devotçëm” të krijonin një “scuola”, f.246 ). Në fund të shekullit XIV, Matranga), zbarkuan në Siçili dhe u e Skanderbeut, i dhuroi feudet e San e popullatës në ortodoksë, i detyroi që do t’i dedikohej Shën Gallos në arbërit u përballen me sulmet e para vendosen ne trojet rreth Palermos. Giovanni Rotondo, Monte Sant Angelo, disa familje nga Drishti, Danja dhe kishën e Shën Severo. Sipas Lucia të hordhive osmane, që pasi morën një Krahas impenjimit në punët bujqësore Terni etj, të cilat nga ajo kohë jane Shkodra, te braktisin trojet dhe të Nadin (2008), këta të devotshëm ishin pjesë të Moresë, Kosturin dhe Ohrin, dhe me blegtori, një pjesë e burrave prona të familjes Kastrioti. Në këto emigrojnë në Venecia. Në vitin 1368, drishtanë, të cilët e vazhduan veprim- në vazhdim pushtuan Beratin dhe u vunë në shërbim të ushtrisë dhe te (Vijon në faqen 20) pagina 17 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Tirana ose kryeqyteti me histori të fallsifikuar Nga Ndoc Selimi e Xhevat Ukshini grupi tregtarësh tiranas për të ndërtuar po në Tiranë një xhami, një furrë dhe një hamam. Sami mri i kryeqytetit të Shqipërisë Tiranë Frashëri në Enciklopedinë Osmane të Shkencës së vazhdon të interpretohet me shtrembërime Përgjithëshme thuhet se objektet e ndërtuara prej Ee gabime të mëdha të realitetit historik. tij (S.P.Bargjinit, shën. i aut.) “si një trashigimi Për fat të keq edhe në literaturen europiane e përkujtimore e historisë së Tiranës” (Saimir Lolja më andej deri në periudhën e tanishme qytetin e artikull “Tirana e lashtë dhe përvjetorët e tij si Tiranës e njeh si një qytet që qenka themeluar nga kryeqytet”, 02/ 2014). Këto statistika flasin për një shqiptar i turqizuar i quajtur Sulejman Pashë një popullim të mjaftueshëm edhe për një qytet Bargjini prej Mulleti. Si depërtoi në literaturën para se të vinte Pasha Bargjini dhe ndërtimi i europiane ky version historik për themelimin e këtyre objekteve nga ana e tij u bë për shkak se Tiranës? kishte popullim Tirana. Ky nuk dëshmon asgjë për Edith Durham, pasi njihet me historinë e këtij themelimin e Tiranës si qytet. Përkundrazi, fakti qyteti, ashtu si ia servirën vendasit, thotë: “Tirana se ai paratë për ndërtime ua dha tregtarëve flet është themeluar me 1600 nga një bej i pasur, i cili më së miri për ekzistencën e mirëfilltë të qytetit, i vuri këtë emër për kujtim të një fitoreje të turqëve të cilit tani iu shtuan tre objekte që nuk i kishte në Teheran të Persisë.” (E.Durham “Brenga e më parë. Pas mbarimit të këtyre objekteve mund Ballkanit” Tiranë, 1991, fq. 92). të flitet për një qytet i formës osmane me xhami e I njejti shpjegim është shkruar edhe te hamam. Sulejman Pashë Bargjini me një mbiemër “Enciklopedia Europiane”, botimi italisht, kristian, tregon që edhe ai vetë i përkiste dikur ku thuhet: ” Tirane da Teheran, nome che le ashtu si gjithë rajoni besimit të krishterë, por që e diede, quando la fondo al principio del secolo kishte braktisë përballë raprezaljeve turke kundër XVII, il generale turco Suleyman Pascià…”( shqiptarëve. 400 vjet më vonë për këtë shërbim Tiranë prej Teheran, emër që thuhet i është shteti shqiptar i sotëm i bën përmendore, i thurr vënë kur e themeloi princi i shekullit XVII, lëvdata, i atribon themelimin e Tiranës e aq me gjenerali turk Sulejman Pasha.) (“Albania” tepër zhbën historinë duke i ndërruar emrin botuar në “Enciclopedia dei popoli d’Europa”, Tiranës ilire me Teheranin aziatik. Në vazhdim të Enciklopedia e popujve të botës, 1965 fq, 390.) disa të dhënëve po mundohemi të tregojmë në stil Gjithashtu, deri në ditët e sotme përmendet edhe telegrafik ritet e ngadalëshme të ecjes së qytetit një legjendë tjetër, sikur në bregun e Lanës po rivistë ushtrinë e tij pranë Kasharit, fshat i Tiranës ndodhet përballë Tiranës Vogël” – thotë Barleti). tashmë gjysëm anadollak në kohën e mëpastajme. “tirej ranë” (po hidhej ranë), gjë që edhe kjo nuk Vogël “Presso Cassar vilagggio di Tirana minore”. Tirana dhe rrethinat e saj janë të mbushur me Dy shekuj më vonë, Tiranën e sundojnë Toptanët ka asnjë bazë shkencore. Pa themel duket edhe (K.Frashëri “Historia e Tiranës” vol.I Toena, fq. emra shënjtorësh të krishterë duke qenë kështu të ardhur nga Kruja. Më 1780 ndërtohet kisha interpretimi tjetër, sikur ky vend u popullua prej të 63) dëshmitare e përqafimit të Krishtërimit menjëherë e Shën Prokopit dhe 9 vjet më vonë nis punimet ardhurve nga malet e shpjegohet me “të ranët” të Në rranzë të Dajtit, në anën e majtë të lumit dhe pas shpalljës zyrtare të kësaj feje. Kështu kemi xhamia në qendër e financuar nga Et’hem Beu e zbriturit në fushë. Së fundi është hedhur edhe një Grykës së Tujanit ngrihet një kala me të njëjtin fshatrat Shën Pal, Shën Mëri, Shën Gjergj, Shën përfundon me 1821. ide tjetër, që toponimi Tiranë vjen prej një kalaje emër, Kalaja e Tujanit, që sipas studiusve i takon Gjin, Përroi i Shën Mëhillit, qafë Kishë, Shën Kulla e sahatit ndërtohet me 1830 dhe është e me emrin Trikan të përmendur nga Prokop (shek shekullit të IV para Krishtit dhe ishte si një portë Ndoi i madh dhe Shën Ndoi i Vogël (dy maja lartë 35 m. VI), që shkruesit e tanishëm e lidhin me Tyros hyrëse për koridorin Durrës-Tiranë-Dibër. Duke shkëmbinjësh), Qafë Shmark, Fushë Kishë si dhe Ndër lagjet më të vjetra të Tiranës janë lagja që në greqisht do të thotë bylmet (Theranda), që shtjelluar toponimin Tujan na çon deri në kohën mozaiku i Tiranës me vlera të mëdha historiko – e Pazarit dhe Bami. Vite ma parë kjo lagje është mund të ketë një lidhje me toponimin Tiranë. e etruskëve dhe sipas “Dizionario Illustrato della arkeologjike në Shqipëri e Le të japim disa ide më të qarta të këtij toponimi Civiltà Etrusca” të Mauro Cristofani, fq. 304 më andej. duke u nisur nga literatura jonë dhe ajo botërore. thuhet: “Është një hyjni etruske e barabartë me Si më e përmendura kishë E quajmë të pamundur që emri Tiranë të jetë Afroditë greke e Venere romake. Mund të ketë është ajo e Shën Mërisë në pagëzuar nga S.P.Bargjini, pra të jetë huazuar edhe një rrënjë paralele e quajtur “tyrannos” dhe fshatin Brar që datohet e prej emrit Teheran, sepse Tirana ka një histori “Tiranno” (që ka prejardhje ilire, shën. ynë) dhe vitit 1201. Në këtë kishë shumë më të lashtë. Nëqoftëse është e vërtetë sinjifikohet si thjeshtë me “signora” “zonjë”. Kjo gjatë gërmimeve është se jeniçeri S.Bargjini u kthye në shekullin e hyjni është nderuar qysh 480 vjet para Krishtit gjetur një varr me pesë XVII në vendlindjen e tij si pasha turk dhe bëri dhe ka pasë një përhapje të jashtëzakonëshme harqe që i takon pjestarëve disa ndërtime, ky fakt nuk dëshmon asgjë për në Iliri e gjetkë duke krijuar edhe kult. Këtë e të një familje me një epitaf themelimin e qytetit. vërtetojnë edhe shumica e kishave me këtë emër. dhe mbiemrin Sguro. Të Emrin Tiranë e përmend Marin Barleti mbi 14 Jo rastësisht një e teta e kishave të vendit tonë pesë harqet kanë nga një herë tek “Historia e Skënderbeut” (Infobotues, kanë marrë emrin e Venerandes, që në popull kryq dhe përfaqesojnë pesë Tiranë, 2005) qysh në shekullin e XV duke është e Shëna Premtes (Prendës) e deri te emri të vdekurit e familjes, ku evidentuar faktin se kishte dy Tirana; e Madhja dhe i përgjithshëm europian e me andej Ana (Anna). e sqaron edhe epitafi në e Vogla.(shiko faqet 28,32, 47, 214, 217, 220, greqisht që thotë: “Kujto 231, 234, 250, …e deri te 480.). Po kështu edhe Po kështu këtë emër e gëzon edhe dita e pestë e o Zot shërbëtorin tënd Sevastin Mihal Sguron quajtur “Vorri i Bamit”, që është varri i Ibrahim F.S.Noli në veprën e tij “Historia e Skënderbeut” javës (venerdì, dita e venerandes te latinët) dhe e me bashkëshorten e fëmijët”. Këtu ndodhen Kokonozit, por në të folmen tiranese është quajt Bim thotë: “Fortesat e Gjon Kastriotit qenë Kruja, e cila premte (e prende, gegnisht) te ne shqiptarët. Tujan edhe 8 varre të tjerë të besimit katolik dhe sipas e pastaj Bam. Sipas statistikave Tirana si qytet më ishte kryeqytet i principatës, Petrela afër Tiranës, ose Turan është hyjni e dashurisë dhe e pjellorisë specialisteve Tirana ka vazhduar me këtë rit fetar 1703 kishte 4000 frymë, më 1909 kishte 15.000 Petralba…” (Noli vep. 4, Akademia e shkencave, dhe ishte e martuar me Laran, çuditërisht me një deri në shekullin e XV, kur fillon konvertimi i frymë, më 1938 kishte 38.000, më 1945 kishte Instituti i Gjuhësisë e Letërsisë, Tiranë 1989, afrimitet me Lana (lumi që përshkon Tiranën). banorëve të saj në fe tjetër. Me keqardhje mësuam 60.000 frymë. Theksojmë se popullimi i Tiranës fq 69). Në faqen 109 të po kësaj vepre thuhet: Duke u njohur me toponimet dhe objektet se ky objekt i një rëndësie të veçantë u shkatërrua është bërë sipas përiudhave të sundimtarëve jo “Skënderbeu …sapo mori lajmin që Ali pasha po mbrojtëse dhe të kultit që mbështjellin Tiranën këtë vit nga punimet ndërtuese të eskavatorëve. tiranas të këtij qyteti e krejt vendit. Toptani solli në afrohej, mblodhi ushtrinë e doli në fushë… pranë dhe rrethojat dalim në konkluzon se ky qytet e Pukevil na bën të ditur se “Justiniani rindërtoi Tiranë krutanë e zonën përreth, mbreti Zog solli Kasharit një fshati afër Tiranës Vogël…” dhe në meriton plotësisht emrin “Zonjë” (sinjora) dhe Tyranen, Aulonen, Musionin” dhe më poshtë në dibranët e matjanët, E. Hoxha e komunizmi sollën shpjegim Noli vazhdon: mosha e kësaj zonje është mbi dymijë vjeçare. spjegimin që u bën thotë “Tyrana – Turkana, gjithë jugun dhe së fundi ndërrimi i sistemeve “Tirana e vogël ishte afër Krujës. Në këtë vend Përveç vendit të begatë fushor të lënë nga fortesë në Epirin e Ri” (Pukevil, “Udhëtime” vëll. solli malësoret e të gjitha krahinave. Sot Tirana lindi Justiniani, perandori roman i Bizantit, i cili një gji deti prehistorik, Tiranën e rrethojnë mbi 1, fq 373). Në testamentin që Gjon Muzaka u le të gëzon 830.000 banorë. Tirana shpallet kryeqytet i ndërtoi afro 20 kisha, në Shqipëri të Mesme” (po dymbëdhjetë kalà mbrojtëse si Kalaja e Ndroqit, e bijëve në vitin 1510 thotë: ”Karl Topia ishte zot i Shqipërisë më 8 shkurt 1920, sipas vendimeve të aty fq. 107). Sipas Biemmi-t, cituar nga Kristo Petrelës, e Tujanit, e Prezës, e Lalmit, e Dorësit, dy Shkurive, i Fizines dhe Plevishtit në Taransen Kongresit Lushnjës dhe merr statusin përfundimtar Frashëri thotë: “Ushtria turke e tërhoqi rrethimin e Dajtit, e Presqopit, e Shën Gjergjit, e Berzhitës, e Vogël, Kanabi, Forka..”(pra Tirana e Vogël, më 31 dhjetor 1925. në Fushën e Tiranës, tetë milje larg Krujës…” e Priskës, e Tiranës etj. (që i takojnë shek VI të Krraba dhe Farka). (Emanuelo Polito, “I Musachi Deri në kohën e pushtimit italian dhe dhe Biemi vazhdon, se Skënderbeu kaloi në kohës Justinianit I) e deri te Kalaja e Krujës (“që di Berat” Muzakajt e Beratit, Paris – Lecce – koncesioneve të dhëna këtij shteti, Tirana Pergola Mansavium, 1996, fq 126). kishte ritmin e zhvillimit shumë të ngadalshëm. Në relacionin e vitit 1570 një autor anonim Ndërtimet moderne italiane që shihen sot e kësaj venedikas shkruan: “…fushat e Tiranës, që dite u takojnë marrëveshtjeve me Italinë dhe kjo e ndodhen midis kështjellës së Petrelës dhe qytetit fundit jo se do të bënte një qytet modern shqiptar, të Krujës”. (…le pianure della Tirana, che sono por i interesonte për idenë e një bashkimi të fra il castello di Passrella e la citta di Croia) sipas mundëshëm e aneksimit të saj më vonë. Më 17 I.Zamputit “Dokumente te shekujve XV-XVI nëntor të vitit 1944 forcat partizane hynë në Tiranë për historinë e Shqipërisë” vëll I, Tiranë, 1989. duke zhvilluar dy ditë beteja me gjermanët në ikje Në vitin 1431–32 bëhen disa regjistrime prone e sipër, ku morën pjesë brigada e parë e katërta nga venecianet dhe rezulton se Tirana kishte 60 dhe e gjashta. Tirana është i vetmi kryeqytet i qendra të banuara, 1000 shtëpi dhe 7300 banorë. Europës lindore e juglindore që nuk u ndihmua Po ashtu në regjistrin e kadastrës turke të vitit nga ushtria e kuqe për tu çliruar, por për fatin e 1583 , treva e Tiranës rezulton me 110 qendra zi të kombit tonë, më pas u inkuadrua në kampin banimi, 2900 shtëpi dhe 20000 banorë. komunist. Të gjitha këto statistika dhe të tjera që ekzistojnë, Në fund shtojmë se historianëve tanë dhe por mungojnë në këtë shkrim, u takojnë viteve shkencës sonë shqiptare i bie detyrë urgjente para 1614, që na serviren si themelimi i qytetit të inicojnë përmes ndërhyrjeve në institucionet të Tiranës. përkatëse që të bëhen korigjimet e nevojëshme Duke u kthyer te Sulejman Pashë Bargjini për sa i përket shpjegimit të drejtë të prejardhjës Basorelieve rrezulton se ai në shek. e XVI kishte shkuar së emrit të Tiranës, për heqjen përfundimtare jeniçer në ushtrinë turke, arriti gradë madhore nga “Enciklopedia Europiane” e çfardo lidhje me të gjetura në deri te Pashà dhe me vonë kthehet në vendlindjen Teheranin dhe vënien e identitetit iliro-shqiptar të zonën e Tiranës e tij Mullet (o fshatin Bargjin afër Tiranës, që tani qytetit mijëravjeçar të Tiranës në vendin që i takon nuk është më). Në vitin 1614, u jep parate një sipas të vërtetës historike. Attualità Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 18 KRENARI SHQIPTARE Emigranti shqiptar, kandidat Tjetër shqiptar për Kryetar Bashkie në Parma kandidat për Nga Ndue Lazri President i Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare ne ITALI (FNAI) kryetar bashkie takuam një buzëmbrëmje në një qendër tregtare të Parmës. Ishim bashkë me mikun E e kolegun tim Klodian Cami. Ai e kishte kohën të kufizuar për shkak të takimeve të shumta të planifikuara me qytetarë të Parmës, takime që zhvillohen thuajse çdo ditë e në të cilat ai vlerëson figurën e çdo qytetari të Parmës, qofshin a më shumë që interesohemi për integrimin e disponibilitetin e tij për të vënë kandidaturën italianë, apo emigrantë të integruar të të gjitha emigrantëve shqiptarë në realitetin ekonomik për kryetar bashkie në zgjedhjet e ardhshme komuniteteve që jetojnë në Parma. Është fjala Se shoqëror të shtetit italian, aq më tepër fakte administrative. Luani e dha disponibilitetin. Lista për avokatin shqiptar, GENTIAN ALIMADHI, i të bukura, domethënëse e entuziazmuese mësojmë. qytetare që mbështet emrin e tij, i kërkoi një projekt- cili është bërë figurë protagoniste e mediave dhe Këtë radhë na takon të zbresim aty ku mbaron program për të vënë në jetë gjatë legjislaturës së e publikut jo vetëm për qytetin e Parmës apo për Italia qendrore dhe fillon jugu i saj, në rajonin e ardhshme. Paraqitën projekt-programe edhe shtypin e mediat shqiptare, si edhe për mediat Abruzzos. Dhe bëhet fjalë për një mik e aktivist tonin kandidatë të tjerë, por shumica miratoi programine nacionale italiane e sidomos për gazeta të mëdha të palodhur në Federatën e shoqatave shqiptare paraqitur nga Luani, si program më realist, me e prestigjioze si “Repubblica”. “Corriere della FNAI, sipërmarrësin Luan Hallulli. Luani është vizion konkret mbi problemet aktuale dhe të sera” etj. Emigranti që ka ardhur me gomone në propozuar nja një listë qytetare e komunës ku ai ardhmen e zonës etj. Kësisoj kandidatura e tij për Itali në vitin 1993, tashmë është një qytetar italian banon, si kandidat për kryetar bashkie në zgjedhjet kryetar bashkie u bë zyrtare. i spikatur, me kulturë e me formim profesional, e ardhshme administrative. Me thjeshtësinë që Luani nuk është njeri i bujshëm dhe nuk sillet si me aktivitet në avokaturë që ecën cilësisht, me e karakterizon, ai nuk na e kishte bërë të ditur politikanët me premtime e fjalë të mëdha. Ai flet një njohje të gjerë e të thellë të qytetit të Parmës, këtë fakt. E mësova nga gazetat e zonës, të cilat me fjalë të thjeshta me qytetarët, të cilët e ndalin të kulturës e monumenteve të tij, të traditave të shkruanin fjalët më të mira për Luanin jo vetëm edhe në rrugë, apo e ftojnë për një kafe. Për pikat shumta, por edhe të nevojave e kërkesave po aq të si sipërmarrës i ndershëm me aktivitetin e tij, por e programit, nuk u thotë që duhet t›i bëni ju, por shumta në sfidat e reja përballë krizës e zhvillimeve edhe si një qytetar shembullor, që bie në sy për ejani e t›i bëjmë sëbashku. Sepse ai e konsideron bashkëkohore. Pikërisht në këtë kontekst, mirë me gjithë familjen e tij në zonë. veten gjithnjë si njëri nga ata, një qytetar të thjeshtë Alimadhi bëhet një figurë protagoniste, sepse në Dhe Luani është vërtet i tillë. Ka 20 vjet që jeton që kërkon të bëjë më të mirën e mundshme për mënyrë private e pa patur në xhep asnjë teserë e punon në Prato Peligna në provincën e Aquilas. komunën ku jeton. Është kjo mënyrë komunikimi partie, ka shpallur kandidaturën e vet, fillimisht Që në fillim, ai me bashkëshorten e tij, Rovena, që e ka bërë të fitojë simpatinë e besimin dhe të në primariet e Partisë Demokratike për të caktuar të thella, ka nevojë për zëra e fytyra të reja, ka ranë në sy të qytetarëve italianë si emigrantë hyjë në zemrat e njerëzve. kandidatin për deputet që do të paraqesë qendra nevojë për njerëz të pastër e të pakorruptuar. E një me dëshirën e mirë për të punuar e jetuar Ne shqiptarët ndihemi krenarë me figura të e majtë në zgjedhjet e ardhshme administrative nga këto figura është avokati shqiptar GENTJAN ndershmërisht dhe për t›u bërë pjesë intregrative tilla. Por nuk mjafton të ndihemi krenarë. Duhet në Parma e pastaj për të synuar postin e qytetarit ALIMADHI. e jetës italiane. Vitet kalonin. Luani filloi aktivitetin që në fushatën elektorale të bashkohemi dhe ta nr 1 të Parmës, pra të kryebashkiakut. Hapi i Në këto momente, kur nga primariet, që do e tij si sipërmarrës, ku punësoi disa emigrantë të mbështesim fuqimisht kandidaturën e Luanit. Jo parë, mbledhja e gati 1000 firmave, nga 500 të të zhvillohen me 19 shkurt, na ndajnë pak ditë, tjerë shqiptarë dhe punonin gjithnjë në respektim vetëm me fjalë e propagandë, por para së gjithash nevojshme për të nisur garën, tregoi se Alimadhi të gjithë ne duhet ta shprehim këtë krenari të ligjeve, rregullave dhe ambientit. Rritej figura duke marrë pjesë masive në votime (ata që kanë është një sfidues serioz, me rrënjë të shëndosha shqiptare, duke mbështetur me të gjitha mënyrat e tij si sipërmarrës, por edhe si qytetar (ai tani ka të drejtën e votës) dhe duke votuar për Luanin. dhe i njohur nga qytetarët e Parmës. Ai është i ri, bashkëatdhetarin tonë. Tek figura e tij në një edhe shtetësinë italiane). Rritej edhe familja e tij. Kështu japim edhe një sinjal bashkimi e qytetarie 44 - vjeçar, në kulmin e energjive dhe të formimit farë mënyre është secili prej nesh. Vërtet, jo të Lindën njëri pas tjetrit Lorena, Jessica dhe Murati. të lartë jo vetëm përpara komunitetit shqiptar, por të tij të gjithanshëm kulturor e profesional, por gjithë mund të shkojmë e të votojmë në Parma, Një familje që e shikon gjithnjë të bashkuar, edhe përpata qytetarëve italianë. Pjesëmarrja jonë edhe në fushën politike me ide të qarta për të por mund ta përhapim këtë material e materiale gjithnjë në harmoni e që gëzon respektin dhe e lartë në votime, krijon më shumë shanse për ardhmen e qytetit ku jeton, për prioritetet për të të tjera të tilla që flasin për Alimadhin, në profilet simpatinë e banorëve të zonës. Luanin, sepse dihet pjesëmarrja e ulët e italianëve cilat qyteti dhe popullsia e tij kanë nevojë. Ai flet tona e në gjithë rrjetet sociale, që t›i bëhet sa Luani është natyrë shumë e gjallë dhe aktive. në nomente të tilla e sidomos në zgjedhjet me synime konkrete e jo me sllogane elektorale më shumë jehonë. Përse të mos kemi edhe ne Pasi krijoi shoqatën italo-shqiptare me qendër në administrative. për trafikun e rendin në qytet, për luftën kundër një kryetar bashkie, në një qytet të rëndësishëm Abbruzzo, me të cilën mbron dhe propagandon Suksese bashkëatdhetarit tonë, Luan Hallulli. drogës e degradimit, për infrastukturën në Parma italian, siç është Parma. Në Parma jetojnë rreth vlerat historike, kulturore e gjuhësore të vendit Le të behmi të gjithë sëbashku pjesë e suksesit të e rreth saj, për punësimin dhe sidomos për 5000 shqiptarë. Janë një forcë e madhe në jetën tonë, ai filloi të aktivizohej edhe me federatën, ku tij. inkurajimin dhe futjen e brezit të ri në njohjen dhe prodhuese e shoqërore të Parmës, por mund të është zgjedhur nga asamblea në këshillin drejtues Luan Hallulli - Associaszione italo-albanese, zgjidhjen e problemeve që ka qyteti. jenë një forcë e madhe sfiduese e të bëjnë një të saj. Por jo vetëm kaq. Ai është shumë aktiv centro abbruzzo Na bëri përshtypje, se gjatë kohës kur po pinim surprizë të bukur në politikën italiane, duke dhe i interesuar edhe për realitetin ekonomik e [email protected] kafe, shumë qytetarë italianë që po bënin pazarin mbështetur Alimadhin. Sëpari duke folur në shoqëror të zonës ku jeton. Gjithnjë i pranishëm në Prato Peligna, Abbruzzo. Piccolo imprenditore. në atë qendër tregtare, vinin dhe e takonin, opinion me të gjithë miqtë italianë e me emigrantët aktivitetet dhe evenimentet që organizon komuna, Provincia di Aquila. Ne çdo event ne komune, e përshëndesnin dhe i shprehnin simpatinë e e komuniteteve të tjera. E pastaj duke marrë pjesë madje jo si një pjesëmarrës pasiv apo thjeshtë gjithnje presente. Jep kontributin ne jeten politike përkrahjen e tyre ne këtë sfidë që ai ka marrë masive në votimet për primarie e duke votuar për spektator, por edhe duke dhënë mendime e duke te zones. Ka 20 vjet ketu. Njihet mire nga mbi supe.Figura të tilla mund t›i quajmë pa shqiptarin GENTJAN ALIMADHI. Le ta tregojmë ngritur probleme që kanë të bejnë me respektimin komuniteti italian dhe respektohet. Mosha 40 vjeç. hezitim krenari shqiptare, pasi njerëz si Alimadhi veten sa më të bashkuar në këtë moment e të e rregullave në zonë dhe përmirësimin e nivelit Bashkeshortja Rovena. 3 femije, Lorene, jessica dëshmojnë që emigrantët shqiptarë kanë sjellë me tregojmë se vërtet bashkimi ynë bën fuqinë e ta të jetesës. Mendimet e sugjerimet e tij të pjekura e Murat. Ishte nje grup qytetaresh italiane qe i vete e kanë akumuluar edhe në emigracion vlera të detyrojmë politikën italianë t›i hedhë syte edhe tek binin në sy të qyterarëve italianë, që thonin shpesh kerkuan disponibilitetin per te vene kandidaturen. vërteta intelektuale e njerëzore dhe janë të gatshëm njerëzit me vlerë që ka komuniteti i emigrantëve herë midis tyre: “Luan ha raggione”(Luani ka të I kerkuan edhe nje program per zonen ku banon, ne e të përgatitur të konkurojnë e kandidojnë për të shqiptarë e që mund të sjellë oksigjen e frymë të drejtë). njohje te realitetit dhe nevojave. Programi i tij fitoi gjitha nivelet e administratës lokale e shteterore re në poltikën e këtij vendi. Ishin pikërisht këto cilësi njerëzore të tijat që ne shumice dhe eshte shpallur kandidatura e tij nga dhe të klasës politike, e cila sot më shumë se Urimet më të mira për fitore bashkëatdhetarit nxitën një grup qytetarësh italianë të kërkonin nje liste civike e jo nga partite politike. kurrë ka nevojë për transformime e ndryshime tonë. ‘Fitorja si e Pirros’ dhe qyteti i ndërtuar me urdhër të Pirros (Vijon nga faqja 9) m e gjatë dhe 9 m të gjerë është sjellë në dritë. Antigonea, qyteti i ndërtuar me urdhër të Pirros Monedha nga shtete të ndryshme të qytetit janë për nder të gruas së tij si shenjë e dashurisë së gjetur në gërmimet, ato u përkasin: Kërkyra tij, u dogj brenda një nate me urdhër të gjeneralit (Korfuzit), Apollonia, Dyrrachium, Orikumit, Romak Emilius Paullus(Pal Emili) në vitin 167 Ambracia .Shumica e monedhave janë bërë Para Krishtit si hakmarrje dhe në shenjë urrejtje, prej bronzi, por disa monedha argjendi. Janë të për aleancën e një pjese të fiseve Epirote me dukshme mbetjet e një bazilike Paleokristiane, të Maqedonasit, që luftuan kundër Romakëve. zhvarrosura gjatë gërmimeve në vitin 1974. Si një histori gërmimi nisi puna me gërmimet Mark Cartëright te Ancient History e kryera nga arkeologët shqiptarë në vitet 60-70 Encyclopedia,shkruan: Pirro (edhe Pirro ose në afërsi të fshatit Saraqinishtë çoi në identifikimin Phyrrhus, c 319 -. 272 ​​pes) ishte mbreti i Epirit e qytetit të fortifikuar të Antigonesë. Identifikimi në mes të 306 dhe 302 pes dhe një herë në mes të është i bazuar në zbulimin e katërmbëdhjetë viteve 297 dhe 272 pes. Ka korrur fitore të mëdha monedha bronzi me mbishkrimin “Antigoneon”, kundër ushtrive të Maqedonisë dhe Romës, ai që gjendet në një nga shtëpitë Siti është i vendosur konsiderohet si një nga komandantët ushtarakë në maje të kodrës në anën lindore të luginës së më të mirë në histori dhe të favorshem është Drinos. Antigonea shtrihet në një kodër rreth 700 krahasuar me Aleksandrin e Madh nga gjeneralët metra mbi nivelin e detit dhe ishte në një pikë të tillë si Hannibal. Për shkak të humbjeve të e rrethuar plotësisht nga një mur të fortifikuar mëdha të pësuara gjatë betejave të tij i ka dhënë vlerësuar në katër kilometra në perimetër, me shkëlqyeshëm emrin e tij me shprehjen e një përhapjen e qytetit që mbulon shumë hektarë. “fitore e Pirros” e cila i referohet çdo suksesi Agora e qytetit është gërmuar dhe një stoa, 59 ushtarak i cili vjen me një kosto të lartë për fituesit. pagina 19 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Kriza epokale Piloti që mposhti vdekjen Mohimi i realitetit historik Ngjarje e vërtetë me Bardhyl Tom K. Lubonjën Nga prof. Nebi Agolli, Durres ealiteti historik është i gjallë, është një realitet konkret, një Nga Agim Bacelli s’pati kohë ta ‘përshendste dhe përkëdhelte’ përballohej me trysninë e madhe te ajrit,e realitet i veçantë që dallohet nga shkallët e tjera të qenies, i avinon si çdo herë tjetër. Tekniku e ndihmoi cila e mbante te “gozhduar” në mbështetjen jë grup aviatorësh ishin ulur në barin të lidhej duke i kujtuar shprehjen që Bardhi e ndënjëses. Mundohej më kot të shikonte Rcili jeton në përputhje me ligjet e veta, i cili njeh të mirën e pranë Zonës Nr. 1 të fluturimeve e përdorte dëndur në kësi rastesh, “Çdo jashtë por ishte e pamundur në errësirën e tij dhe të keqen e tij, dhe në të cilin nuk zbatohen kriteret teorike e në Rinas dhe bisedonin rreth idiot mund ta ngrerë avionin në ajër por natës dhe nën goditjen e rrymave të ajrit. të mirës dhe të keqes. Në natyrën e realitetit historik, shihet ligji i N tij i të mirës jo racionalisht konform me ligjin e të mirës të realitetit vështirësive të fluturimeve natën. Ishte vetëm një pilot i aftë e sjell përsëri atë Ato bënin që përveç natës të shtonin më mbrëmje e bukur qershori. Të gjithë kishin shëndoshë e mirë në tokë”. Qeshën të dy. shumë pengimin e pamjes, qoftë edhe të individual. Në realitetin historik që nuk mund të shihet vetëm shumë ide se si mund të përballoheshin Por jo gjithëmonë çdo gjë shkon në mënyrë shikonte instrumentat e avionit për të parë përmbushja e fatit individual të njeriut, të masave, ku mekanikisht me sukses lundrimet ajrore pa orientues perfekte. Kështu ndodhi dhe ne këtë rast. se në ç’ pozicion fluturonte. Me shumë kombinojnë veprimet individuale dhe kolektive arbitrare njerëzore; toksorë duke u mbeshtetur vetëm në Urdhëri i UF ishte i prërë; “Nisu!” Vërtetë, vështirësi filloi të përkulet përpara, sa më mund të shihet plotësimi i fatit të komuniteteve, të kombeve, të instrumentat e kabinës. Të gjitha këto ide një aeroplan tjetër, që vinte në ulje ishte afër xhamit ballor, me qëllim të mbrohej njerëzimit dhe të botës si një realitet konkret, si organizma reale. ishin të mbështetura në librin “Instruksione shumë afër, (mbi Prurësin e Afërt) Bardhi disi nga rrymat e fuqishme te ajrit. Me ketë Njerzit kanë mohuar realitetin historik, ata nuk kanë parë një të Fluturimit Natën”. Bardhi tha se, “Jo çdo dhe G.Veipi nuk i kushtuan vëmëndjen e veprim, pas disa momentesh i vjen shikimi. jetë të brendshme organike. Realiteti iu ka shpetuar nga dora gjë është parashikuar nga rastet e veçanta të duhur të rikontrollonin veprimet e bëra Menjëherë tmerohet me atë “skenë”që po dhe kështu që në duart e tyre mbeten vetëm lecka abstrakte të fluturimit natën. Mendoj se e rëndësishme në nxitim e sipër dhe i dhanë gazit në shikonte. Aeroplani ishte futur në pikiadë realitetit, mbetje të qenjes. Njerzit janë bërë atome dhe shoqëritë është të dihet se, fluturimimi edhe pa maksimum për të kryer ngritjen e për të të thellë, me mënjanim reth 60 gradë dhe në një mekanikë atomesh, në një kolektiv i papërcaktuar atomesh. motorr mund të bëhet por kurrën e kurrës evituar kalimin në rreth të dytë të avionit që shkonte në drejtim të një grupi dritash në Në këto atome shpërbëhet çdo qënje. Por në të vërtetë njeriu nuk pa njohje dhe pa aftësi të veçanta fluturimi po vinte në ulje e kështu do kursenin një sasi tokë që i afrohej me shpejtësi të madhe. është atom, por individual, individualitet, një qenie që dallohet. që vijnë nga kthjelltësia e mëndjes në situat karburanti. Gjatë akselerimit të shpejtësisë Në këtë moment të frikshëm ai mendoi se Megjithatë ka vetëm atome dhe masa. Njerzit kanë dashur të më të rënda si dhe nga guximi i pilotit.” ishte fundi i jetës së tij dhe për një çast nënvenin të gjithë historinë në votimin universal, dhe paraprakisht Pilotët e miratuan Bardhin dhe këtu u të vetëm u tremb. Por trembja nuk zgjati se masat nuk e njohin historinë e tyre. Nuk mund të aplikohet në mbyllën diskutimet pasi u thirrën nga dhe nuk ja prishi mëndjen dhe guximin histori votimi universal dhe nuk mund të bëhet moral në lidhje me zv/komandanti i regjimentit, Serafin që të reagojë. “Hajde Bradh! Provo se je historinë. Realiteti historik nuk është një realitet i mbyllur, nuk Shegani, i cili sapo u ul në tokë nga një një trim dhe i zoti të shpëtosh avionin! është dera e kyçur i një burgu. Në realitetin historik ka mangësi kontroll meteorologjik në ajër. Përndryshe, merr atë që meriton ti të realitetit suprem shpirtëror, fuqi që rrjedh nga tre dimensione “Djema, koha është mjaftë e mirë bashkë me Pasurinë e Popullit…” drejt dimensionit të katërt. Kjo mangësi hedh poshtë të gjitha dhe e përshtatshme për fluturime natën Duartë s’po i reagonin. Ndjente një doktrinat racionaliste të procesit historik, duke thyer të gjitha ligjet në kondita të thjeshta meteorologjike, dhimbje e zjarmi në gjoks, zemra po i e logjikës së sociologjisë racionale. Edhe arritjet e larta krijuese - tha Serafini dhe vazhdoi, - duhet të rihte si çekan nga emoncionet dhe nga të procesit historik janë shkelur në këtë botë. Në procesin historik kini parasysh që daljen ta bëni, për frika që shkakton kur shikon fundin. botëror veprojnë jo vetëm forcat e brendëshme shpirtërore, por siguri, para kodrave të Kasharit. Tani Befas në kokë i shkrepi zjarri i shpëtimit edhe forca misterioze, të cilat nuk kanë asnjë kalkulim, forca të do të fluturojnë të gjithë ata që janë në që i erdhi sigurisht po nga zemra. “Do mira dhe forca të errëta. Çdo rend historik-natyror humbet hapin, planin “Muzg” dhe më pas, në orën shpëtoj! Nuk do vdes. Ti avion do më shpërbëhet, humbet konturet e tij dhe hyn në një dimension të dhjetë të natës do të fillojmë me Bardhyl bindesh mua sespe nuk ke tru, truri jot pafund. Rendi historik-natyror, në fakt, nuk mund të përmbajë Lubonjën dhe me radhë të gjithë djemtë jam unë!” Ishte hormoni i adrenalinës jetën absolute. Çdo fitim i jetës absolute është një pasazh përtej që do bëjnë kalimin ‘Pilot i Klasit të që kishte “vërshuar” nëpërmjet rrymës kufijve të rendit historik-natyror. Dytë në Mig-21’. Dakort? Jeni të gjithë së gjakut në gjithë arterjet e venat e Historia është vetëm një nga gradët e realitetit absolut. Por në gjëndje të mirë shëndetsore dhe trupin, për të stimuluar e mobilizuar realiteti absolut nuk mund të depërtojë plotësisht në histori. psikologjike? (U dëgjua një “po” nga të në maksimum sistemet e organizmit të Historia ka një kuptim absolut, një origjinë absolute dhe një fund gjithë.) Urime!” shpëtimit. Siç duket, edhe në rastet më absolut. Të gjitha qëllimet e historisë janë relative në krahasim Komanda e regjimentit kishte të rënda, mëndja e trupi u komandokan me qëllimin absolut, të gjitha qëllimet shndërrohen vetëm në vendosur t’ju jepete çdo piloti nga nga qetësia, guximi dhe veprimi për të mjete. Relativi është një manifestim i absolutit, por absoluti nuk një fluturim kontrolli në reth me Uti- shpëtuar. Thonë se të gjithë njerezit që mund të jetë tërësisht në relativ. Absoluti në vetvete nuk mund Mig-15, para fluturimit vetëm me Mig- kanë parë vdekjen me sy do kenë ndjerë të jetë i përmbajtur. Ai mund të përmbajë realitetin historik, por 21. Me këtë mënyrë fitohej vetëm kohë, të njejtën gjëndje tejet emoncionale e realiteti historik nuk mund të jetë absolut. Mungesa e matësisë (eleminohej rulimi, tërheqja, fikja e lëshimi në piste, Bardhi vuri re se ajri i kabinës ishte të frikëshme por jo të gjithë kanë braktisur mes absolutit dhe relativit, nuk mund të mendohet si mbyllje e i motorit, furnizimi me karburant, ajër, jo si zakonisht me kabinë të hermetizuar, frikën dhe pasivitetin dhe fatkeqësisht sferës të relativit, izolimi i historisë nga realitetet supreme. Relativi etj.) por nga ana tjetër krijohej mundesia por më i fresket, por nuk kishte goditje, apo ata kanë marrë shpërblimin e keq të tyre. manifestohet në absolutin, kërkon absolutin. Mbi këtë bazohen edhe për disa gabime të ndryshme, të trokitje te fanarit si zakonisht kur është e pa Gjithëmon njeriu mërr atë shpërblim sipas arsyetimi i relativit dhe të drejtat e tija. Relativ është përbrendësisht cilat në aviacion shpesh përfundojnë me hermetizuar kabina. Me qënë se parametrat asaj që ai bën kur ka përballë jetën apo i nevojshëm që të dal në pah plotësia e absolutit. Prandaj relativi fatalitet. Teknikët dhe specialitët punonin e tjera, sidomos të motorit ishin në rregull vdekjen. Nëse thuhet që jeta është luftë, nuk mund të ndahet nga absoluti dhe në kundërshtim me të. Muk shpejt dhe saktë në një kohë relativisht dhe me që Gizdari që ishte dhe komandanti lufto! Nëse thuhet që vdekja është vdekje, mund të mendohet bota si ballafaqim i jashtëm i absolutit. Por, kur të shkurtër për kontrolle rutinë. Ndrimi i nuk reagoi, Bardhi vendosi të vazhdojë munde! Ishin instrumentat, por më shumë, relativi absolutizohet, vuajtja e botës lidh shpirtin. Në thellësi të pilotave në kabinën e parë bëhej në “pistën ngritjen pa u menduar gjatë. Avioni u dhe të parat në ndihmë, ishin dritat e qëndrës jetës shpirtërore të njeriut, jepet dhe zbulohet absoluti. Njerzit, të e ngritjes dhe uljes” sa më shpejt të ishte shkëput nga toka. Bardhi mbylli rrotat dhe të Kasharit që e ndihmuan jashtzakonisht të zhytur në realitetin absolut, nuk janë skllevër të botës, nuk janë pre e mundur sepse vinin aeroplanë të tjerë në filloi të bëjë veprimet e tjera të nevojshme përcaktonte shpejt pozicionin e aeroplanit. e mbretërisë të relativit. Është vetëm në parashikimet e jashtme të ulje. Dinamika e fluturimeve në këtë rast pastaj mori lartësi në vijë të drejtë. Në Menjëherë pa në panelin e instrumenave jetës së tyre që ata imagjinojnë se i përkasin plotësisht mbretërisë është e jashtëzakonshme dhe eleminohen si lartësinë 100-120 m rufeshëm shkëputet aviohorizontin e mrekullueshëm, me të relativit. Jeta absolute është kalimi në një nivel tjetër, një tjetër me urdhër vonesat, bisedat e kota, sorollatjet fanari i kabinës së parë duke shkaktuar një ndihmën e tij përcaktoi shpejt pozicionin dimension të qenurit. Sipas masës që kanë në thellësi, njerëzit i dhe mëdyshjet. Dëgjohet vetëm një zë, ai i zhurmë të madhe, si eksplozion bombe. egzakt dhe shumë kritik të aeroplanit. përkasin një realitet tjetër. Logjika objektive e jetës njerëzore Udhëheqësit të Fluturimeve (UF) dhe ‘zëri Bardhi nuk e humbi mëndjen, mendoi se Aviohorizonti tregonte kënde maksimale zbulohet në dy aspekte, në aspektin fetar dhe atij natyror. Si për i avionëve’. Teknikët, specialistët, radistët, është më mirë të shikojë çfar ka ndodhur dhe të tangazhit dhe mënjanimit. Me veprime të vërtetën, edhe për dimensionin shpirtëror arrihet duke filluar armëtarët dhe mekanikët e avionëve të reagojë për shpëtimin e vetes dhe shokut jashtzakonisht të shpejta dhe të sakta ariti nga bota natyrore. Lidhja në mes jetës njerëzore dhe të gjithë jetës dëgjojnë vetëm urdhrat e Drejtuesëve e (komandantit) i cili nuk reagonte fare, si të nxjer aeroplanin në fillim nga menjanimi natyrale është identifikuar, ndonëse edhe në mënyrë të kufizuar Zonave 1, 2 dhe 3. Shoferët me makinat e dhe avionin. Bile, në kohën e komunizimit, (kreni) dhe më pas nga ajo pikiadë e thellë dhe të pjesshme. Nëse natyra është burimi i gjithë pasurive, njeriu ndezura janë në dispozicion të teknikëve të shpëtimi i vetes ishte sekondare para vrasëse, që deshte te vriste dy pilotët dhe është vetëm një prej tyre. Si njësi i natyrës, njeriu nuk mund të avionëve. Dita ose nata e një fluturimi i ngjet shpëtimit të “pasurisë së popullit”; avionit. të shkatronte “sparkën” e bukur të Bardhyl konsiderohet si “pronar” i të njejtës natyrë. Nuk mund të dhunojë një sheshbeteje. Një urdhër apo veprim i Me sytë që i digjnin nga goditja e rrymave Lubonjës. Ishte dhe fat sepse, në vendin natyrën. Në botën natyrore është e mundur për të aplikuar kategoritë gabuar kushton rëndë. Veprimet e pilotit, i të forta të ajrit, Bardhi mundi të shikojë ku ishte drejtuar aeroplani me dy pilota te e diversitetit dhe ripërseritjes. Jeta njerëzore ka një bazë misterioze, cili do zëvëndësojë pilotin e parë bëhen me se vetëm pjesa e lëvizëshme e fanarit të shokuar në të, ndodhën dritat e Kasharit që e si ajo e të gjithë natyrës organike, nga të cilat nuk mund të ndahet “shpejtësi rufeje” si lidhja e parashutës, ripat kabinës ishte shkëputur dhe zhdukur në bënë pilotin të kuptonte se avioni po shkonte bota njerëzore. Në botë, në jetën historike dhe natyrore, është e e sediles, kontrollet e ndryshme, vendosja e errësirën e natës. Për disa sekonda, ai nuk drejtë tokës. Këtyre dritave shpëtimtare, mundëshme mrekullia, është i mundëshëm rigjenerimi, është i radiondërlidhjes me UF dhe me pilotin në ishte në gjëndje të mërte vesh se çfarë po të mrekullueshme, ai jua dedikon jetën mundëshëm çlirimi nga vuajtja e botës dhe nga barra e historisë, kabinën e dytë, mbyllja e kabinës, sigurimi ndodhte, nuk kuptonte e nuk shikonte asgjë, e tij dhe nuk i harron kurrë. Sot, Bardhi është e mundëshme të thyehen prangat e nevojshmerisë logjike. dhe hermetizimi i saj, etj. Serioziteti i punës megjithse mundohej që ti hapte sytë. Kishte nuk provon fare të flasë për guximin Bota e lashtë nuk njihte limitet e forcave natyrore. Nuk ishte në dhe përqëndrimi i të gjithë aviatorëve, i kuptuar vetëm se trupi ju shty me tërsëllëm dhe veprimet e tij me një gjakftohtësi të gjendje t’i dallonte. Në botën e lashtë hyjnia lidhej me fenomenet japin Zonës 1 pamjen e vërtetë luftarake. prapa nga goditja e ajrit. Për momentin admirueshme që nuk e ka gjithëkush. natyrore, dhe nevojshmëria natyrale ishte i kufizuar nga vërtetësia Ora 22:00, Bardhyl Lubonja si përherë ndjeu se koka ju përplas me forcë në Menjëherë mori lartesinë e duhur, nxorri hyjnore. Historia mbitëgjitha ka një domethënie simbolike, ajo i qeshur, por këtë radhë pa fjalë, pa atë “jastëkun” e butë të kokës të sediles. Në aeroplanin në fluturim horizontal dhe u fut është plot me shenja të një realiteti tjetër, hyjnor. zërin e tij karakteristik korçar dhe burrëror, rast tjetër, sikur koka të kishte qënë pak i qetë në rreth për ulje. Pas atij veprimi ai Në rrëfimin e krishterë është përfshirë një deklaratë e të i drejtohet pistës së toku me teknikun mënjanë dhe të takonte sadopak anash ndjeu një lehtësim të madh, dhimbja dhe drejtave të shpirtit njerëzor shumë e veçantë, e miratuar nga Bib Lleshi të cilin e pyet mbi gjëndjen e në mbështesen e blinduar të “jastëkut”, goditjet e zemrës i pushuan. Ankthi ju Perëndia. Organi mistik, unik dhe i tërë krishterimit, hierarkik agregatit. Tekniku i raporton me zë të lehtë e cila është çelnik me trashësi 2 cm, do largua fare, bile filloi te ndihej i gëzuar dhe në rendin e tij, manifestohet në shkallë të ndryshme, ka se gjithëçka është në rregull. Sparaka UTI- ishte fatale për pilotin Bardhyl Lubonja. padashur filloi të këndoi një këngë korçare, bërthamën e vet dhe periferinë e saj. Për krishterimin Mbretëria Mig-15 me numer 3-38 e me pilotët Gizdar “Hajde debil! Mblidh veten!” i bërtiti vetes. “O vemi o s’vemi/ atje ku dielli dhe bota e Perëndisë është fundi i historisë, është përfundimi i historisë, Veipi dhe të ndjerin Sefedin Tomçini mbriti “Përqëndrohu! Mblidh tërë forcat dhe nuk na sheh!...” Bardhi po fluturonte jo si është kapërcimi i kufijve të historisë. Për krishterimin kërkimi i në brezin e ngritjes. (Aeroplani pas uljes, bëhu gati të përballosh gjithëçka që mund zakonisht në rreth në lartesinë 500 m sepse Mbretërisë së Perëndisë në histori, në realitetin historik, në tokë kthehet në 180 gradë dhe shkon në “start”, të ndodhë. Nëse avioni do të ulet dhe ti ishte pa fanarin, pjesën e lëvizëshëme të është një gabim, një iluzion optik. Mbretëria e Perëndisë është ku fillon ngritja e aeroplanit. Piloti i kabinës do të shpëtosh, je i vetmi që mund ta bësh kabinës. Kontrolloi dhe u sigurua se motori përtej historisë dhe sipër historisë, por jo në histori. Krahasuar se pare, Sefedini zbriti nga kabina dhe këtë gjë, askush tjetër. Gizdari në kabinën dhe aparaturat e tjera të aeroplanit, të gjitha me tri dimensionet e historisë është dimensioni i katërt. Nuk mund Bardhi zuri vëndin e tij. Në këtë kohë shumë e dytë nuk ndihej fare. Ndoshta qe goditur punonin normalisht. Qeshi dhe tërë avioni u të kërkohet dimensioni i katërt në tre dimensionet e hapësirës. të shkurtër, e cila u kushtëzua dhe nga nga shkëputja e fanarit apo ndoshta i kishte drodh e u tkurr si ajo delja e zënë në faj nga Pra Mbretëria e Perëndisë, në kuptimin e saj më të thellë, nuk aeroplani tjetër që vinte në ulje dhe që ishte rënë tëfikët nga goditja e papritur e ajrit. bariu dhe që s’di se ku të fshihet. mund të kërkohet në histori. Por megjithatë ndërgjegjia njerëzore shumë afër, veprimet duheshin bërë sa më të Ndoshta…Ai s’përgjigjej as në radio. “Hajde qene! Te dua më shumë se veten. e kufizuar kërkon Mbretërinë e Perëndisë brenda historisë. shpejta gjithashtu tepër të sakta. Bile Bardhi Bardhi po fluturonte pa fanar dhe po Kemi qene dhe do te jemi përsëri bashkë.” (vazhdon ne numrin e ardhshem) Attualità Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 20 Thirrje e Shoqatës Esperantiste të Sicilisë Kronika e eksodeve dhe vendbanimet arbëreshe Esperanto dhe Qytetërimi në Itali 1272 – 1278 (Vijon nga faqja 16) Pergatiti per botim - Bardhyl Selimi aspiratave për mbizotërim. komuna ku u vendosën kalorësit albaneze dhe Me anë të Esperantos, falë idesë së saj të disa pjestarë të familjes të Gjergj Kastrioti. istemi shoqëror njerëzor aktualisht reflekton brendëshme vëllazërore dhe shpirtit të veprimit 1463– 1466: Në këto vite, një valë lidhjet e egra të ndërsjella, të cilat në natyrë për realizimin e vetë çështjes, jemi të mendimit se emigrantësh albanezë, zbarkoi në brigjet gjallesat i mbajnë ende nga nevoja për është e mundëshme të ndihmojmë në formimin e Italisë, ku filluan një jetë të re. Familje të S shumta u sistemuan në Pulia e Molise, ku i mbijetesë, si individë apo si lloj. e lidhjeve të virtutshme midis atyre që veprojnë Në planetin tonë, ku mishi i gjallë duhet të për qytetërimin, që është një i vetëm. Të gjitha dhanë jetë fshatrave Kampomarino, Kieuti, ushqehet me mish të gjallë për të mbijetuar, njerëzit e qytetërimet, që thonë se kanë qenë para tonit dhe Kasalnuovo, Ururi, Faxhiano, Kazalvekio e lashtë i interpretonin të dridhurat e zemrës për shkak i yni vetë, nuk janë aspak qytetërime por shoqëri Pulia, Portokanone, Shen Paolo, Santa Kroce të pusive dhe fundeve tragjike të jetës, si një dëshirë barbare, për këtë ne duhet të vetëdijesohemi. Kjo Maliano, Montinjano, Monteparano, Shen dhe kënaqësi të zotave, kështu që ata e vlerësuan si ftesë qetësuese dhe jomëdyshuese niset nga Sicilia. Giorgio, Rokaforcata, Shen Marcano, Shen të nevojshme nënshtrimin e tmerrshëm ndaj bërjes Asnjë shpallje e paqes, asnjë bashkëpunim për paqe! Martino, Sternaria, Zollino etj. Nga 60 familje së riteve të flijimeve për t’i bërë ato më të favorshme. Një qytetërim harmonik. Një demokraci e rangut të albaneze, që u vendosën në vitin 1462 në Ne, gjahtarët e zottë, me përvojë për dënime dhe lartë. Në se jeni i të njëjtin mendim me ne, ju jeni komunën Faxhiano në Pulja, në vitin 1545 falje, ndërsa i përçmojmë ata si barbarë, vijojmë sicilian dhe esperantist. Përdallimi i shoqatave duhet u bënë 190 familje, ndërsa në vitin 1560, të llupim sipas zingjirit ushqimor. Në këtë sferë të të jetë mbrojtës, sepse ai garanton pavarësinë e tyre komuniteti arbëresh kishte 500 familje, bukurisë dhe vdekjes, në Tokën e dashur që na vret, dhe është një mënyrë veprimi thelbësore e lirisë madje me dekret mbretëror ishin përjashtuar por që mendohet që ne do e vrasim, ne njerëzit, demokratike dhe e procesit zhvillimor. Izolimi, ku nga taksa e oxhakut. Si pasojë epidemive, me një idealizëm kokëfortë, kemi menduar se jemi bashkimin por ne themi, që ata duan bashkimin e ato veprojnë, mund të tejkalohet shpejt: të gjitha luftërave dhe migrimit të brendshëm, në të aftë ta përmbysim këtë proces shtazarak, që na e perandorisë së vet. Ja në çfarë shkëmbi nënujor ka shoqatat në botë, që kanë qëllime të njëjta, mund t’i Faxhiano ne vitin 1669, mbeten 123 familje ka kaluar neve natyra, me anë të qytetërimit paqësor ndodhur shkatërrimi ynë. Ku është zelli diplomatik bashkërendisin veprimet e veta. arbëreshe. (Monografia – Faggiano: “Primo dhe jo të dhunshëm, por duke e keqkuptuar. për të arritur ujditë e nevojshme, themelore, të Dega e Sicilise Esperantiste do lejojë shkëmbimin casale albanese nel tarantino”; Taranto 1930). Një dramë e gjatë kjo e gjinisë njerëzore, të kalosh fundit? Diplomacia ende tani merret me aleanca për e menjehershëm të informatave, thirrjeve. Nga cilido Albanezët në keto troje të reja, sidomos aty përbri shtazërisë! Qëkur ne u përpoqëm të largohemi të fuqizuar palët. Jo për paqen, qoftë edhe të mjerë. vend i botës po niset ideja, veprimi, shpejt ato do ku u vendosën si fise dhe në grupe familjesh, nga kjo, duke pasur sukses vetëm përgjysëm, njerëzit Që prej disa vjetësh, po dëgjojmë dhe po u bëhen të njohura kudo, do botohen në shkallë i ruajtën traditat, besimin ortodoks, madje në e lashtë, që janë ende te ne, po na e shqyejnë psiqikën drejtohemi poetëve, duke pasur ndërmend të besojmë botërore. Shoqëritë që nuk kanë asnjë esperantist, shumicën e këtyre komunave, banorët ende tonë. Dhe kjo dyfyrësi torturuese e brendëshme, se ata kanë shqisa perceptimi më të zhvilluara. Ju, o të përpiqen të gjejnë vullnetarë që ta mësojë atë flasin gjuhën e të parëve, arbërishten. Në pasqyrohet ne demokracinë e gënjeshtër, që ne poetë, që jeni zëri i popullit, e juaja është përgjegjësia (kurset janë pa pagesë), që të mund të ndërveprojnë vitin 1866, gjatë një vizite në Rokaforzata, një njohim. Njeriu i skicuar mund të krijojë vetëm një kryesore për të kapur horizontet e dykuptimta të me gjithë të tjerat. Revista përmes internetit në historian takoi një arbëreshe të moshuar e cila demokraci hipokrite, që është një mëtim absurd për realitetit, duke grisur pardesynë e errët që mbulon esperanto, që mund të shkruhet dhe përdoret në çdo këndonte disa këngë në gjuhë shqipe dhe njera t’ju nënshtruar asaj, nga e cila nuk mund të çlirohet: gjithçka dhe bëhet zë për popullin. Sot poeti nuk qoshe të botës, do jetë informuesja më e lirë që është prej tyre ishte kënga e Shen Lazarit, të cilën pasi dmth nga mbizotërimi, që shmang çfarëdo rregulli, mund t’i lejojë vetes të jetë thjesht një poet provincial, krijuar ndonjëherë. e degjoi disa herë, ai e transkriptoi dhe e botoi. që e pranon vetem vetveten dhe nuk është i aftë të një kënaqësi sjellës, shpesh vetëm nga kënaqësia e Problemet shoqërore dhe zgjidhjet e mundëshme Këtë tekst këngë po e prezantoj në vazhdim: respektojë cilëndo: instinkti i saj kryesor është të vet. Ai është njëri nga ata, që duhet të përgatisë botën do shfaqen atje. Shoqatat do mund të përkthejnë në “O Zoti, madhe Zoti/Se ka deka Lazarini/E Zoti shqyejë, duke favorizuar kështu urdhërin e lashtë për e re. Urdhëroni e pyesni veten tuaj përse i afruam gjuhët vendore dhe të venë në faqet e tyre të internetit nenja gjender/Vemmi Eklishi/E shohu Lazarini/ kënaqjen e plotë të atij që ftohet në shtëpi, pa qenë të dy flamujt e bukur të poezisë dhe Esperantos! atë që e konsiderojnë të dobishme për një përhapje E thirti Lazari ngridu/E Lazari ngridi uperbissi/ i shkëputur nga ato që e brejnë nga brenda, sikurse Kini parasysh faktin, që miliona intelektualë në më të saktë në botën ku ata veprojnë. neng pavi, neng favi/neng keshi. Transkriptimi në të kundërt njerëzit e zakonshëm janë detyruar të botë e përdorin kohën e vet për ta shpënë përpara Në fund të fundit fermenti i vullnetit të mirë do në shqipen e sotme: O Zot, i madhi Zot/Ka jenë. Esperanton! Oh, po, thonë që Esperanto është ketë organin e vet informativ; dhe nuk do jenë revista vdekur Lazari/E ti Zot nuk u gjende/Ne shkojme Qytetërimi i mbizotërimit ka qenë një ide gjenialisht favorizuese e paqes! Më saktësisht, ajo është një yll, për vrasjen dhe dhunën, skandalin dhe gënjeshtrën. ne Kishe/Te shohim Lazarin/E therrasim Lazar e çmendur, eksperiment për hibridizimin, që prodhoi një diell që rrezaton harmoni. Ajo është një fole aksi, Populli duhet në fund të fundit të kalojë, një herë të ngrihu/Dhe Lazari u ngrijt ne gjunje/ Nuk atë përbindësh luminishent, që është mbizotërimi i një bashkuese boshtesh, një diapazon për akordimin favorëshme, nga kultura e dëshpërimit në kulturën shihte, nuk fliste, nuk qeshte/. fshehtë. e shpirtërave. e këndëshme. Sicilia Esperantiste bashkohet 1467: Në këtë vit, ushtria turke pushtoi Ky është çelësi për të kuptuar botët e djeshme dhe Sidoqoftë, le të jemi më praktikë! ndërsjellazi me institucionet esperantiste dhe të shumë treva, çka nxiti valën e tretë të emigrimit të sotme, luftën dhe paqen e gënjeshtër, gjahtarët dhe Këtu po e interpretojmë në një mënyrë të re rolin gjitha organizatat kombëtare dhe ndërkombëtare të albanezëve. Shumë fise e grupe familjesh pretë e xhunglës së gjelbër dhe të hirtë, dmth tregut. dhe aftësinë vepruese të Esperantos. Dhe Sicilia nuk me strukturat demokratike, që e shpien përpara lanë trojet arbërore dhe emigruan në Itali. Ky Të kuptosh ndërgjegjen qetësuese të atij që realizon është vetëm vendi ku ka lindur kjo nismë dhe ide, por esperanton dhe paqen, zhvillimin e bazuar, respektin fluks migrator kryesisht familje fisnikësh dhe flijimin sistematik të kafshëve, që bën gjenocid, që është simboli , shenja, pa një kufi territorial konkret, ekologjik për njerëzit, etnitë dhe të gjitha qeniet, kushërinj të Skenderbeut, shkuan Siçili, ku u shkakton uri, që pushton, përvetëson, skllavëron, u një kategori mendore. Mijëra shoqata veprojnë në ashtu edhe për gjuhët dhe dialektet. Me institucione bashkuan me komunitetet albaneze, që ishin mohon të drejtat, drejtësinë dhe çfarëdolloj rendi, botë për një përparim qytetar, mendor dhe material. të tilla dhe me të gjitha lëvizjet qytetare, që përpiqen vendosur vite më parë në ishull. Kjo masë e duke u dehur nga kjo; ai vepron absolutisht në vijën Veprimtaria e tyre, edhe pse ajo mund të duket ta shpien përpara kulturën dhe kulturën për të madhe refugjatësh, u nda në grupe dhe sipas e parimeve të dhunshme dhe të pamëshirshme, që efikase, nuk është dhe nuk mund të jetë zgjidhje për vërtetën, Sicilia Esperantiste do të bashkëpunojë familjeve u vendosën në komunat Kontessa vlejnë që nga Krijimi: ai është përbri kundërthënieve, faktin e thjeshtë, se këta veprimtarë plot merita nuk sipas parimit “të bëjmë bashkë atë për të cilën biem Entellina, Mezzojuso dhe Palazo Adriano. sepse e tërë ekzistenca e tij merr pjesë në pafalsinë janë të lidhur mids tyre ndërsjellazi dhe, veç kësaj, në ujdi”. Ajo do jetë në anën e të gjitha institucioneve Për të garantuar jetesën në trojet e reja, logjiko- gjeometrike, të barazpeshuar dhe të akullt, ata nuk bashkëpunojnë, thuaj se ata marrin pjesë që pranojnë të kenë si qëllim përhapjen e Esperantos. shumica e albanezëve u impenjuan me punët që është një ligj i brendëshëm. në një regjim konkurencial, që, kuptohet, duhet të Kjo në perspektivë për të krijuar, sipas mundësisë, bujqësore e me blegtori, ndërsa një pjesë hynë Të gjitha Kartat Kushtetuese të vlefshme kanë të ishte një qendrim i pa akordueshëm me parimet e bashkimin e forcave që veprojnë për një zhvillim në shërbimin e milicisë të mbretit, ku krijuan bëjnë me epokën e vjetër të mbizotërimit hipokrit, tyre. Ata, që bëjnë përpjekje shumë të mëdha për qytetar. Shoqërizimi në rritje për përparimin e bazuar, repartet e stratiotëve jo vetëm në Itali, por dhe sipas prejardhjes dhe përmbajtjes. Pothuaj të gjithë shoqërinë, ndihmojnë duke dhënë ndjenjën se lëvizja ekologjike në rritje dhe ajo që pengon fuqinë në Francë, Bohemi, San Marino etj. Në fund ata që sot nderohen me titujt e ekspertëve kushtetues, demokracia është në funksionim të plotë, pa e vënë financiare duke denoncuar spekullimin duhet t’i gjejë të vitit 1467, ndër albanezet, që zbarkuan ne në mënyrë të habitshme pa aftësi kritike, janë vetëm atë në funksionim; edhe ata vetë, madje të dobishëm bashkësitë në anën e vet për të pamundësuar ndarjen Sicili, ishin fisnikët: duka Pietro Emanuele dijetarë të një kodi të pavlerë, që ka të bëjë me një për disa. Sidoqoftë kjo është një lëvizje që, çmohet, e rrezikshme, që shkakton oportunitetin e përbashkët Pravatà, duka Zakaria Groppa, duka Pietro botë tjetër. Kushtetutat nuk duhet të saktësohen apo e gjysëm miliardi njerëzish. Një forcë pozitive dhe në kërkimin e barazpeshave qytetare më të larta. Kuçia, duka Pal Mànsi, të cilët u sistemuan të përditësohen, ato duhet të përmbysen fare, të shumë e rëndësishme, që e nënvlerëson vetveten. Fjala Sicili merr këtu një përmasë ideale, bëhet një në pronat, që iu dhuroi mbreti Ferrante I zevëndësohen: prandaj kemi nevojë për mendimtarë Megjithatë ajo mund të na shpëtojë. Demokracia përkatësi simbolike. Kudo që jetoni, çdo njeri, që i Napolit. Familjet e Zakaria Groppa dhe e të një lloji tjetër. Këta njerëz të së ardhmes, ekspertë është kryesisht bashkëpunim, që duhet të mësojmë e bashkëmendon këtë interpretim të ndryshimeve Giorgio Mirespia (Gjergj Mirëshpia) shkuan të pamësuar me të drejtën juridike, duhet të kenë ta vemë në përdorim. Në bashkëpunim është shoqërore dhe rolin qyterues të Esperantos, është ne Palazzo Adriano; dhespoti Cernojeviç në një shikim dhe gjenialitet epror, por edhe një shpirt çelësi i revolucionit të vetëm të vërtetë të çdo kohe: për ne Sicilian. Sant Angelo Muxaro, konti Elia Mullisi në kritik. Megjithatë kjo nuk është gjithçka: ata duhet qytetërimit paqësor. Revolucionet e dhunshëm nuk Intelektualët e veçantë, shoqatat, institucionet, Piana Albaneze, ndërsa kapedani Pal Mansi, u të zotërojnë guximin e shpirtrave të lartë, për të janë revolucione por rikonfirmim, ose popullor ose bashkësitë, ta përvetësojnë Sicilinë Esperantiste. Ajo bashkua me bashkëvendasit e tij nga Kunavia, përmbysur konceptimin për të drejtën, për themelet e aristokratik, i sistemit që ekziston tashmë, primitiv, lind për këtë motiv. Jo për ta marrë ju, por është të vendosur vite më parë në feudin e Mezzojuso. jetës, për qiellin tonë të ngushtë dhe madje mënyrën të egër dhe çnjerëzor, ngritur mbi kundërshtinë e marrë për ju. Populli italian u rezervoi pritje te përzemërti për ta konceptuar revolucionin, që është kryesisht i refugjatëve, që vinin nga Albania e martirizuar tipit mendor. nga pushtuesit osmane. Kjo mikëpritje shprehte Por mbase as kjo nuk mjafton: ata kanë nevojë edhe admirimin për heroizmin e këtij populli të për kurajo për vuajtje. Bashkimi i jashtëzakonshëm Nel nostra Paese c’è anche tanta “buona sanità” vogël, që u rezistoi dyndjeve osmane, por ishte dhe mirënjohje për ndihmën e madhe që i mendjes dhe i zemrës, që ne e quajmë qenie Di Maria Teresa Carnevali Pisani njerëzore, nuk heq dorë dhe nuk mundet t’i Skenderbeu i dha dinastisë Aragoneze, ashtu si nuk duhet nënvleftësuar dhe fakti si kjo nënshtrohet egërsisë sistematike natyrore dhe uando ci troviamo in ospedale i balia di mille in cognite e angosce siamo come spersonalizzati, mikpritje ishte një llogari politike e mbretërive shoqërore; dhe nuk mund të humbasë dëshirën për ma alla presenza di un medico alle cui cure siamo affidati, le speranze si riaccendono. Un harmoni. Një harmoni e tillë quhet paqe por kuptimi të Spanjes, Napolit, Frances etj, të cilat kishin Qqualsiasi altro operatore sanitario che ci tratta con affabilità e rispetto, ci sembra un angelo. interesa t’i merrnin në shërbimin e tyre këta i saj është tjetërsuar. Paqja nuk ka një domethënie të Ci sentiamo rassicurati e la malattia assume un altro decorso, più promettente. Ma perché funzioni tillë të rëndësishme, që kanë ndërmend t’ja japin asaj. luftëtarë stratiotë të shquar. veramente, tra malato è personale medico e sanitari ci deve essere una grande umanità, una grande 1468: Pas vdekjes të Gjergj Kastriotit, Paqja është një gjendje pa luftë, një pushim beteje empatia e fiducia reciproche altrimenti chiamata “alleanza terapeutica”. Anche il malato deve ndërmjet luftëtarëve, që mbeten të tillë, luftëtarë; ndodhi eksodi i rreth i 300 000 albanezëve, që sforzarsi di presentare al medico precise indicazioni sui sintomi da lui avvertiti. Nello specifico ho braktisën trojet e tyre dhe u vendosën në provinca ajo aspak nuk është një ndryshim i përfundimtar i riscontrato tali caratteristiche nella fisioterapista Luisa, che tanto mi supporta e mi incoraggia con la mendjes dhe i psiqikës: ajo mund të jetë pak a shumë të ndryshme të Italisë, Francës dhe Spanjës. sua constante e premurosa opera riabilitativa del miei arti inferiori in seguito gli interventi chirurgici. Fillimisht, gjatë avancimit të ushtrisë osmane, e vazhdueshme por një fakt zhvillimor. Megjithatë, Altrettanto sostegno mi viene dal medico di famiglia, dottor Francesco Serafini dotato di grande kjo fjalë tani është thuajse me domethënie boshe: popullata albaneze u ngjit në zonat e thella umanità e umiltà, oltre che di notevole impegno professionale, basato sulla costante ricerca scientifica malore, por reprazaljet dhe masakrat e turqëve, dhe ligjëruesit, me këmbëngulje, e përdorin atë, e solerzia nella soluzione del problema. Stessa dedizione di sua madre, mia indimenticata collega teveqelët e shijojnë. Të tjerë turpërohen prej saj. një gjenocid mizor kundër albanezëve, e nell’insegnamento esercitato nella scuola primaria. Stesso senso del dovere e costante impegno. Sono detyroi shumicën e popullit të braktisi vendin Sidoqoftë, kush nuk e sheh që në të vërtetë ekziston indignata nel sentire parlare insistentemente di “mala sanità”. Usare questo marchio generalizzato një vështirësi objektive për të rënë në bashkëujdi, që dhe të emigroi drejt territoreve të Mbretërisë è ingiustificato e offende che chi lavora costantemente con coscienza. Mi sembra ora di riconoscere Aragoneze, Dukatit të Milanos, në Torino, në të ndërpritet çfarëdolloj gjendje lufte dhe të fillohet che nel nostra Paese c’è anche tanta “buona sanità” anzi, “molta di più! E di farla conoscere anche me të vërtetë bashkëpunimi ndërmjet njerëzve, Val D’Aosta, në San Maurizio, ne Urbino, në per ridare fiducia e serenità a chi ne deve fare ricorso. L’ umanità non ha bisogno di spauracchi, ma Toskana, në Venecia etj, etj. bashkësive dhe kombeve? di fiducia in chi svolge un lavoro tanto impegnativo e di tanta importanza. Këtu nuk e mohojmë që të pushtetshmit duan (Vijon numrin e ardhshëm) pagina 21 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Storia Shekspiri, njohës i mirë i historisë shqiptare Nga MSc. LEDIO XHOXHI numri i tyre duhet të jetë akoma më i madh. Romake të Perëndimit me qendër Romën dhe Kurator në Muzeun Historik Kombëtar, Tiranë Zhvillimi i shoqërisë ilire tërhoqi vëmendjen e në Perandorinë Romake të Lindjes, të quajtur (Shqipëri) qytet-shteteve greke duke formuar kolonitë e tyre. Perandoria Bizantine, me qendër Kostandinopojën Kolonia më e hershme u vendos në vitin 737 para (qytet i themeluar nga një koloni greke në vitin 660 iliam Shekspir e ngriti artin poetik në majat Krishtit në ishullin e Korkyrës, që banohej atëhere para Krishtit me emrin “Bizantin”, por i rithemeluar më të larta. Vepra shekspiriane është e nga liburnët. Një valë kolonistësh u vendosën në si Roma e re nga perandori Kostandini i Madh, iu Uadmirueshme si tërësi në dhe në përbërësit Dyrrah (Durrësi i sotëm) më 627 para Krishtit, dha emri Kostandinopojë). e veçantë. Nuk ka aktor që nuk do dëshironte të nga këtej, në vitin 588 para Krishtit themeluan Nga shek. IV-IX pas Krishtit, Perandoria luante në një pjesë të tij. William Shakespeare Apoloninë dhe më tej me radhë qytetet të tjera ilire. Romake dhe më pas ajo Bizantine u përfshi nga (shqip: Uliliam Shekspir) është dramaturgu më i Gjatë aktit 4, skena I: Feste, kllouni në shërbim të dyndjet e mëdha të popujve hunë, avarë dhe njohur anglez i cili lindi në vitin 1564 dhe vdiq Olivias, takon në rrugë Sebastianin, vëllain binjak, sllavë. Sllavët sollën ndryshime rrënjësore sepse më 1616. duke besuar se ai është Cesario, i kërkon për të krijuan shtetet sllave në Ballkan dhe asimiluan Periudha e pjekurisë së Shekspirit (1595-1602) shkuar në shtëpinë e Olivias. Sigurisht Sebastiani popullsinë e pjesës veriore të Ilirisë. Kolonizimi njihet si periudha e komedive të mëdha, një nga të nuk e kupton se ai e ngatëroi me dikë tjetër dhe sllav i Ballkanit solli rrudhjen e trevës ilire, e cila u cilat ishte “Nata e Dymbëdhjetë” (1601). Shekspiri përpiqet ta heq qafe kllounin. Por Feste vazhdon kufizua në katërkëndëshin: Gryka e Kotorrit - Nish nuk ka qenë kurrë në Ilirinë tonë, por ka shkruar me të tijën, kështu që Sebastiani shpërthen me - malet e Pindit (në lindje të Janinës) - Artë. për të në komedinë “Nata e dymbëdhjetë”. Çfarë acarim dhe i thotë: “grek i marrë, largohu nga unë”. Si rezultat i dyndjeve sllave, sundimi bizantin u e ka tërhequr këtë gjeni të vendosë ngjarjet e Ilirët flisnin gjuhën e tyre, ilirishten, por shemb pothuajse në të gjithë Gadishullin Ballkanik. veprave të tij të pavdekshme në brigjet e detit fatkeqësisht ilirishtja nuk ka ardhur deri në ditët Në fillim të shek. IX, organizimi administrativ u bë Adriatik? Brigje të cilat ai s’i ka shkelur kurrë! Më tona në formë të shkruar. Gjurmë të ilirishtes mbi bazën e temave. Ato paraqiteshin si “shtete duket disi e çuditshme kjo vemëndje e Shekspirit dymbëdhjetë” është vendosur dhe Duka Orsino, ruhen në shqipen e sotme, në antroponimi dhe të vogla” brenda shtetit bizantin. Trevat shqiptare në sjelljen e skenave në brigjet e Adriatikut. “Nata personazhi kryesor mashkull, është sundimtari i në toponimi, nëpër të gjithë territorin e sotëm u ndanë në temën e Durrësit (nga Tivari deri në e Dymbëdhjetë” u përkthye nga Vedat Kokona atij vendi. Pse Shekspiri e vendosi shfaqjen e tij shqipfolës. Ilirishtja ka qënë gjuha e folur ndër Vlorë), të Nikopojës (nga gjiri i Vlorës deri në gjirin dhe u vu në skenën teatrale shqiptare më 1982. në Iliri dhe pse zgjedh emrin italian “Orsino”? Ku ilirët, kurse greqishtja e vjetër dhe latinishtja më e Ambrakisë), të Dalmacisë (krahinat e pjesës Ashtu si shumë komedi të tjera të Shekspirit, ishte Iliria e tij? Qëllimi i këtij studimi është për vonë, janë përdorur nga ilirët si gjuhë të shkruara. veriore), të Selanikut (krahinat e pjesës lindore edhe kjo komedi përqendrohet mbi identitetin t’iu dhënë përgjigje këtyre pyetjeve, po kështu, Arsyeja pse Sebastiani e quan gaztorin “i dhe verilindore) të cilat më vonë u përfshinë në e rremë. Në skenat hyrëse, personazhi kryesor, për të provuar duke iu referuar historisë, që Iliria marrë” dhe pse duhet që një gaztor të jetë një temën e Shkupit. Në shek. XIII, në Temën e Viola, shpëton nga mbytja për shkak të fundosjes e Shekspirit ishte një rajon i përcaktuar mirë “grek” nuk është shumë e qartë. Megjithatë, Nikopojës u formua një formacion i ri shtetëror me së anijes dhe del në bregdetin e Ilirisë. Ajo humbet në Adriatik dhe që gjatë periudhës bizantine ka kuptojmë përdorimin e kësaj fraze në qoftë se emrin Despotati i Epirit, si një principatë e pavarur lidhjet me vëllanë e saj binjak, Sebastianin, të cilin sunduar një historikisht i vërtetë “Duka Orsino”. pranojmë që Shekspiri kishte në mendjen e tij bizantine me qendër Artën. e mendon tashmë të vdekur. Tek ambjentohesh me Shekspiri mund të ketë pasur në mendje banorët e një vendi greqisht folës, që është Iliria Nën presionin serb dhe përballë ujdisë së skenat e ndryshme të kësaj komedie, të duket sikur bregdetin e Shqipërisë së sotme dhe mund të Bizantine (ose Epiri), ku edhe greqishtja përdorej krerëve shqiptarë me anzhuinët e Napolit, qysh dhe ajo, Viola, është nga Iliria. Orsini është Duka e ketë mbledhur informacione nga marinarët si gjuhë e shkruar apo dhe e folur. Fraza “grek në vitet e para të shek. XIV, Perandoria Bizantine Ilirisë, kapiteni i anijes është vendas, nga Iliria. Më ilire dhe tregtarët me banim në Londër. Për i marrë” mbështet argumentin se Iliria (më saktë u ruajt pak a shumë në mënyrë të qëndrueshme pas Shekspiri na thotë se në komedi marrin pjesë shkak se dramaturgu nuk e përshkruan vendin Epiri) është vendi ku Shekspiri mendoi të vendosë në trevën që përfshinte viset e Myzeqesë, Vlorës, zotërinj, priftërinj, detarë, policë, muzikantë etj. dhe për shkak se disa nga personazhet komike “Natën e Dymbëdhjetë”. beratit, Këlcyrës, Skraparit, Ohrit, Korçës, Dhe Shekspiri vazhdon të sqarojë: “Skena janë modeluar mbi personazhe reale angleze, Pas luftës së tretë iliro-romake (168-167 Kolonjës e të Kosturit. Këto territore Perandoria zhvillohet në një qytet të Ilirisë dhe në bregdetin si dhe atmosfera e shfaqjes me dashurinë e saj para Krishtit), shteti ilir u pushtua dhe u kthye Bizantine i oragnizoi në një njësi të veçantë që është aty pranë”. Në aktin 1, skena II, Viola melankolike, tipike Shakespiriane, kritikët mund përfundimisht në provincë të zakonshme romake. politiko-administrative, në Despotatin e Beratit. pyet: të pretendojnë se Iliria është vend që nuk ekziston Pas pushtimit romak, ilirët nuk u asimiluan si Viset në jug të këtij despotati, territoret poshtë - Ç’është ky vend, o miq? - e kapiteni i përgjigjet: dhe sundimtari i saj, Duka Orsino, një shpikje e tij. disa popuj të tjerë Evropianë e Ballkanikë, por Vlorës dhe rrjedhës së lumit Vjosa vazhduan të - Iliria, zonjë. ruajtën individualitetin etnik, gjuhën dhe kulturën bëjnë pjesë në Despotatin e Artës (Epirit). Pak më poshtë Viola e pyet kapitenin: Iliria antike (fakte historike) e tyre. Gjatë shek. IV-VI pas Krishtit u thellua Përfaqësues i drejtpërdrejtë i pushtetit bizantin - E njeh këtë vend? - dhe kapiteni i thotë: Territori i Ilirisë përfshinte Ballkanin shumë kriza ekonomike, shoqërore dhe politike në Despotatin e Beratit ishte qefaliu, që ishte - E njoh shumë mirë, zonjë; tri orë larg në Perëndimor, nga gadishulli Istra dhe lumenjtë e Perandorisë Romake. Në fund të shek. IV pas para së gjithash një funksionar ushtarak. Me këmbë nga ky vend linda, u rrita. E akoma më tej Drava e Sava (degë të Danubit) në veri, deri te gjiri Krishtit filluan dyndjet e bashkësive gjermanike, qëllim që qefaliu të mbahej sa më shumë nën Viola e pyet: i Ambrakisë (Prevezë) në jug; nga detet Adriatik fiset gote (strogotët-gotët e Lindjes, vizigotët-gotët kontroll, pushteti qendror e vuri atë nën vartësinë - Kush qeveris këtu? Kapiteni përsëri e sqaron dhe Jon në perëndim deri te lumenjtë Morava e e Perëndimit). e një funksionari epror, i cili ushtronte pushtet të se atë vend e qeveris një dukë fisnik nga natyra Vardari në Lindje. Gjatësia e kësaj treve (veri- pafufizuar në despotat. Ata zgjidheshin gjitmonë dhe emri, i quajtur Orsino. E sër Tobi i thotë se jug), sipas romakëve, ishte 1.100 km. Bashkësia Iliria Mesjetare (fakte historike) nga rrethi familjar i perandorit dhe mbanin tituj të duka i ka shokët e rrallë në Iliri. ilire jetonte në fise, të cilat kishin territoret e tyre. Në vitin 395 pas Krishtit, perandori Teodos e ndau lartë, si dukas, despot, protovestiar. Iliria është vendi ku komedia “Nata e Aleksandër Stipçeviq flet për 70 fise ilire, por Perandorinë Romake në dy pjesë: në Perandorinë (Vijon në faqen 23)

(Continua da pagina 4) troppo superiore per truppe, armamenti e capacità per il 15 marzo 1844. Le sue speranze andarono strategiche. I rivoltosi furono costretti a capitolare deluse perché la prevista sommossa si risolse in un e sciogliere il Comitato di Salute Pubblica. “Molto fiasco clamoroso con una strascico tragico. Era un Un patriota albanese fu se i siculi riuscirono ad imbarcarsi nei legni avvenimento che lo scosse in maniera particolare di Oreste Parise sul mare Ionio, e tutti gli armigeri sopra Cosenza poiché coinvolgeva la comunità arbëresh cosentina ripiegarono,” aggiunge il Tajani. Immediatamente e alla quale aveva tentato di partecipare con ogni non impedì l’intervento dei gendarmi intervenne la in campo. fu una Corte Criminale per la “grande processura” mezzo disponibile. La infelice conclusione della polizia per arrestare quelli che venivano considerati Lo stesso Ribotty guardava con molta sufficienza contro i componenti del Comitato e gli insorti. Il 13 sommossa con la scia di morti che si portò con sé, i più facinorosi. Domenico Mauro riesce a sfuggire questo giovane arrogante, la cui unica arma era una novembre 1853 Domenico Mauro, “uomo infernale cui si aggiunsero i martiri dei fratelli Bandiera, lo alla cattura e rifugiarsi in Calabria, dove a Cosenza supponenza difesa con una oratoria affascinante, ma e nemico di ogni governo”, venne condannato a scosse profondamente. Egli iniziò a dubitare che il è nel frattempo scoppiata la rivolta e viene costituito incapace di una visione delle operazioni da compiere. morte col terzo grado di pubblico esempio con governo borbonico fosse riformabile dall’interno, ma un Comitato di Salute Pubblica. Vi facevano parte “A Campotenese in opposizioni ai borbonici del gen. l’accusa di cospirazioni continuate ed attentati al che l’unica via possibile era il suo abbattimento, un gli elementi più rappresentativi della provincia: Lanza, le forze del Mauro fecero quanto era possibile”, fine di distruggere e cambiare la forma del governo sentimento che doveva poi corroborarsi per gli eventi Giuseppe Ricciardi, in qualità di presidente, lo scrive Mario Borretti autore di una sua biografia, ma e di eccitare gli abitanti del regno ad armarsi contro occorsi nel successivo 1848. stesso Mauro, Raffaele Valentini, Eugenio De Riso, gli atti di eroismo nulla poterono contro le truppe l’autorità regia. La sentenza, dove veniva definito Nel 1845 riacquistò la libertà e continuò a restare Stanislao Lupinacci, Francesco Federici, Giovanni del Lanza ed andarono incontro ad una rovinosa settario e agitatore politico, autore di un proclama a Napoli presso il fratello Vincenzo, per mantenersi Mosciaro. In tutti i comuni viene affisso un infuocato sconfitta. Negli scontri rimase ucciso anche Vincenzo “sommamente sovversivo ed incendiario”, venne in contatti con agli ambienti liberali e organizzare una proclama scritto da Domenico Mauro, con il quale Mauro, fratello di Domenico. Domenico Mauro pronunciata dal procuratore generale, Gaetano nuova rivolta in Calabria. Il 1848 il sogno di poter si invitano i calabresi a rivoltarsi contro il governo fu persino accusato di tradimento per non essere Grimaldi. Molti altri furono condannati a pene costruire una monarchia costituzionale sembrava borbonico. Successivamente lo stesso proclama viene riuscito a fermare l’esercito napoletano, lasciando sul severissime che dovevano servire da esempio e essere a portata di mano. Il 27 gennaio la centrale Via stampato sul periodico “L’Italiano delle Calabrie”. terreno molti giovani calabresi, la maggioranza dei monito. Per dare maggiore pubblicità al processo Toledo veniva invasa da una immensa folle festante A difesa dei rivoltosi, dalla Sicilia arriva un esercito quali era arbëresh, che diedero un altro tributo di di dispose che la sentenza venisse affissa in tutti i che si recava davanti al Palazzo reale a chiedere la di volontari al comando del generale Ribotty. sangue. Bisognerebbe piuttosto parlare di arroganza comuni del Regno e resa pubblica con regolare Costituzione. Il re impressionato da questa marea Domenico Mauro si reca a Paola a ricevere il corpo e di incompetenza, poiché la disparità nel numero affissione e bando pubblico.1Domenico Mauro però umana e dal clima di entusiasmo nei confronti della di spedizione siciliano e in quella occasione gli viene e negli armamenti avrebbe dovuto consigliare una era riuscito a fuggire ancora una volta, imbarcandosi corona, decisa di firmarla chiamando gli elettori ad affidato l’incarico di Alto Commissario per il Distretto condotta più prudente, evitando lo scontro in campo a Crotone, dove era arrivato insieme con i soldati eleggere il Primo Parlamento napoletano. “Il popolo di Castrovillari con pieni poteri per predisporre la aperto. Scrive al proposito Francesco Tajani. “Siculi siciliani del generale Ribotty. Si diresse alla volta si era destato dal “secolare servaggio”, come si difesa della regione dall’attacco sferrato dall’esercito e Bruzi uniti, ma scarsi di armi e munizioni, con di Corfù insieme al suo inseparabile compagno scriveva sui periodici. Era una grande vittoria per borbonico, al comando del generale Lanza, inviato molti capi, quasi tutti nuovi al mestiere della guerra, Eugenio de Riso e qualche altro, dove trovarono Domenico Mauro che veniva eletto deputato con dal re per ristabilire l’ordine in Calabria. Il Comitato dovevano precludere la via ai regî per ignote direzioni una favorevole accoglienza. Nell’isola greca si fermò una votazione plebiscitaria, avendo ottenuto quasi arruola volontari da tutti i paesi della provincia, i posti già in moto. I paesi albanesi concorsero tutti, poco tempo, poiché desiderava tornare in Italia. il 50% dei voti nel suo collegio. Si trattava di un giovani accorrono numerosi, soprattutto dai paesi Civita, Percile, Frassineto, San Basile, Lungro, Prima si recò a Roma in soccorso della Repubblica successo insperato che fu acclamato da una immensa albanesi dove il prestigio di Mauro era molto elevato Firmo, Spezzano costituir potevano punti fermi di e poi a Firenze per chiedere al primo ministro folla e accompagnato da manifestazioni di giubilo e ed egli esercitava una forte influenza personale. Egli una linea sulla sinistra sponda del Crati, appoggiati ai liberale Guerrazzi un aiuto per provocare una dalla speranza di poter finalmente inaugura una era assunse il comando di questo esercito raccogliticci, monti, e mantenere una lunga guerra difensiva diretta rivoluzione liberale nel Mezzogiorno, ricevendone di crescita e di sviluppo nel rispetto delle libertà formato da migliaia di giovani con poche armi e a travagliare i nemici nelle valle, se concatenati si una accoglienza fredda e formale. Si vide costretto a politiche fondamentali. munizioni costituite esclusivamente da quelle di cui fossero tutti quanti ve ne sono tra le gole del Tanese cercare asilo a Torino dove vi era una volta schiera di Fu solo una illusione. Il re fu chiamato a Vienna disponevano nelle case, senza alcuna preparazione e Cosenza.” fuoriusciti colpiti dalla reazione dei vari stati italiani. dalle potenze alleate e gli venne imposto di annullare e inferiori comunque di numero rispetto alle La confusione provocata dagli ordini contraddittori Tra di essi vi erano i calabresi Romeo, e Antonino la carta, mentre a Napoli affluivano i deputati eletti truppe del generale Lanza. A questo si aggiungeva e l’evidente inferiorità delle forze portarono a uno Plutino, il siciliano arbëresh Francesco Crispi, che che dovevano riunirsi a Monteoliveto per la sua l’impreparazione militare dello stesso Domenico scoraggiamento di quei giovani che si risolse in una venivano sussidiati da un Comitato Centrale per approvazione. Lo “spergiuro reale”, come venne Mauro, che fidando nella sua intelligenza e nella precipitosa fuga nel timore che si potesse concludere l’Emigrazione, uno strumento mezzo escogitato definito, creò un clima di accesa rivalità nei confronti cultura classica, con molta supponenza non tentava con una spaventosa strage. Nel frattempo nuove dal conte di Cavour per attrarre i liberali italiani e della monarchia, e a Napoli vennero innalzate barricate neanche di concordare una linea di azione con il truppe arrivavano da Napoli comandate dal generale convertirli alla causa sabauda. Il sussidio2 e qualche il 15 maggio per instaurare la Repubblica,mentre generale Ribotty, che certamente aveva una maggiore Busacca e non si riuscì ad impedire che si riunissero lavoro saltuario diedero al Mauro la possibilità di una i deputati erano chiusi in Parlamento. Decisero di esperienza e poteva predisporre un piano di difesa formando un corpo d’armata contro il quale qualsiasi dignitosa esistenza nella capitale sabauda e lo misero sciogliersi per evitare un bagno di sangue, ma ciò più adeguato alle condizioni del terreno e alle forze tentativo di resistenza sarebbe stato inutile perché (Continua a pagina 22) Lettere in redazione Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 22 Më jepni një motiv Gazeta “Rrënjët”, një vatër e zbulimit të historisë sonë Të nderuar miq të redaksisë “Rrënjët” Kostandin Kristoforidhit më 1868, ju përgjigj: Ndjenja e shqiptarizmit, atdhetarizmit, më ka “Nuk kemi ndonjë libër të botuar në gjuhën të rri në Shqipëri obliguar për t’ju përshëndetur dhe për t’ju shqipe në këto vite. Kemi vetëm disa libra shqip Nga Manjola Bregasi- falënderuar, ju o miq të nderuar të gazetës të shkruar dy-tre shekuj më parë prej priftërinjve “Rrënjët”. Në të njëjtën kohë e ndiej veten krenar, katolikë”. Atëherë Bismarku dha këtë sqarim: për bashkëpunimin që kam me ju. Puna juaj sa “Në Evropë, as ka, as do të ketë komb pa gjuhën fisnike po edhe aq atdhetare është kuptimplotë, e shkruar. Shqipëria do të jetë vetëm një shprehje sepse ndonëse në dhe të huaj ju morët me vete gjeografike, po të mos shkruhet gjuha shqipe”. ndjenjën e shqiptarizmit, atdhetarizmit, mençurinë Këtë porosi te Bismarkut po përmbush gazeta kombëtare, idealin kombëtar dhe mbi të gjitha “Rrënjet”, e cila nëpërmjet shkrimeve të saj ka gjuhën e ëmbël e të bukur shqipe të Naimit. Nuk mundur të pasqyrojë me lagrpamësi, mençuri, haruat porosinë e martirit të parë të gjuhës shqipe urtësi dhe me vizion të qartë çështjen kombëtare Petro Nini Luarasit: “Edhe 99 herë të rrëzohemi shqiptare, duke përdorur fakte domethënëse për përsëri do të ngrihemi”. Por jo vetëm nuk u rëzuat, lashtësinë dhe origjinën e popullit tonë, siç është por triumfuat, sepse zoti ju kishte bekuar. Ju patët shkrimi “10 mijë vjet nga zanafilla e shqiptarëve”. parasysh ideologun e Rilindjes sonë Kombëtare Nuk mund të lë pa përmendur kontributin tuaj për dhe udhëheqësin e Lidhjes së Prizrenit, që të pasqyruar aftësitë drejtuese të shqiptareve, siç ndonëse i burgosur nga turqit në një letër drejtuat është rasti i kryeministrave me origjinë shqiptare, Mehmetit citonte: “Unë e mbolla këtë farë / Ka të vendosën për ta copëtuar, duke i hequr herë një që kanë drejtuar Greqinë. Po ashtu nëpërmjet argimin nga Shqipëria nuk e kisha menduar tjerë shqiptarë / Që kërkojnë këtë farë / Ata kurrë jakë e herë një mëngë, për të plotësuar synimet artikujve për shpalljen e pavarësisë së Kosovës kurrë, madje as në vitin 1997, kur nën se harrojnë / Abecenë do ta këndojnë. shoviniste të shteteve fqinjë. Ja vlen të përmendim keni pasqyruar realitetin. Pra ju të nderuar miq të Lemergjencën e kërcënimit për jetën, Dhe ju e mbollët këtë farë atje në dhe të huaj veprimtarinë e perandorit të parë të shtetit gazetës “Rrënjët” me shpirt atdhetar dhe human, emigrimi shihej si e vetmja mundësi. Mbase dhe e kthyet në një fidanishte. Nëpërmjet gazetës gjerman Otto Bismark. Ky burrë i shquar shteti me mençuri, me dashamiresi keni përcjellë te çdo e nxitur edhe nga prindërit që më përsërisnin “Rrënjët” e keni kthyer në një vatër për zbulimin dhe politikan i zoti, me këshillat që ju dha tre lexues fakte historike. E vecanta eshte se ju per vazhdimisht fjalinë: “Do bëhet një ditë Shqipëria”, e rrënjëve të historisë sonë. Kjo për faktin se nëpër delegatëve të Lidhjes së Prizrenit në vitin 1878 keto botime me pune te palodhur s’kini kerkuar vendosa të rri e madje të përpiqem që çdo ditë, të numrat e gazetës keni zbuluar madhështinë e heroit ka lojtur një rol të reëndësishem për orientimin e asnje gje te huaj, apo jini perpjekur per lavdi, ndihmoj për ta bërë Shqipërinë dhe veten, ashtu tonë kombëtar Skënderbeut, duke e renditur ndër lëvizjes kombëtare shqiptare. Nga biseda ndërmjet por vetem e vetem, qe çdo shqiptar te njohe siç prindërit më mësuan, me punë të ndershme. pesë gjeneralët më të mëdhenj të kohës dhe duke Bismarkut me Avdyl Frashërin, Ymer Prizrenin trashegimine e vlerave historike dhe kulturore Por sot, prindërit e mi ndjehen të penduar për e vërtetuar me fakte, të cilat për popullin tonë dhe Mehmet Vrionin ka mbetur në kujtesën te trasmetuara brez pas brezi sepse sic ka thene fjalinë që më ngulën në kokë për vite me radhë. kanë qenë të panjohura. Dhe brenda kësaj vatre tone fakti: Në kohën kur Avdyl Frashëri ju lut Ciceroni “Te mos njohesh ato, qe kane ndodhur Tani ata më thonë: “Nuk bëhet Shqipëria” dhe ju keni zbuluar dokumente të ndryshme si “harta” që Bismarkut që t’a ndihmonte për njohjen e kombit para se te lindje, eshte te mbetesh kalama”. duket shumë vonë për çdo vendim tjetër. E kur pasqyrojnë trojet e të parëve tanë, duke na kujtuar shqiptar Bismarku i tha: -Më jepni një libër të -Le tu shkojë puna mirë, sepse jemi të bindur thonë nuk bëhet Shqipëria, prindërit e mi nuk atë plejadë trimash luftetarë me në krye plakun shkruar në gjuhën shqipe. Avdyli nuk u kujtua, se gjithë shqiptarët kudo që ndodhen do të na e kanë fjalën as për rroga apo pensione të mira e mençur Ismail Qemalin, që shpalli pavarësinë. apo nuk dinte se në gjuhën shqipe ishte përkthyer mbështesin me shumë kënaqësi. dhe as për jetë luksi e makina të shtrenjta. Kur Keni zbuluar hartën me kufinj të cunguar “Dhiata e Re” prej Vangjel Meksit dhe qe botuar Përzemërsisht, miku juaj thonë “nuk bëhet Shqipëria”, ata e kanë fjalën për së Shqipërisë, atëherë kur shtetet e Evropës prej misionit evangjelist anglez më 1827 dhe prej Mirgjin Frashëri vetë jetën. Ndaj këtë radhë nuk më ndaluan, kur vendosa të aplikoj lotarinë amerikane, edhe pse u kërkova një motiv për të qëndruar në Shqipëri. Për fat të keq askush nuk ma dha këtë motiv: as KUJTOJMË DIPLOMATIN VANGJEL VLLAHO realiteti, as miqtë e tashmë as prindërit, që me mësuan deri sot: se guri rëndon në vendin e vet. Nga Genc Llukani, Tiranë “Përmes Shkrimeve”, i cili nga mënyra e thjeshtë Por me sa duket, shqiptarët nuk duan të jenë më e trajtimit të ngjarjeve, pati ndikim të madh tek gurë që rëndojnë. Në një sondazh të realizuar bënë disa vjet që nuk e kemi në mes tonë bashkëfshatarët. Kështu në fillim të vitit 2006 nga Opinion.al vetëm pak ditë më parë, të pyetur diplomatin Vangjel Vllaho. Miqtë, të afërmit, Vangjeli, ndërmori botimin e dytë të këtij libri. Në nëse mendojnë të largohen nga Shqipëria drejt U bashkëshortja nuk e kanë më Vangjelin vitin 2009 ka botuar librat “Kujtime nga Goliku”, një vendi tjetër për të ardhme më të mirë, 91% fjalëpaktë, por të zgjuar dhe miqësor. Ai gëzonte dhe “90-vjetori i çeljes së shkollës së parë shqipe e votuesve kanë thënë “po”. Dhe e dini çfarë? respekt në qarqet e intelektualëve, të diplomatëve në Peshtan”. Më 2010 ka botuar librin “Këngë në Ky ka qenë një ndër sondazhet më të votuar në të karrierës, por edhe tek njerëzit e thjeshtë, të vite”, në të cilin me fjalë zemre i këndon bukurisë faqe, duke arritur një numër rekord prej 5 mijë cilët i donte dhe i respektonte. Peshtanakët natyrore të vendlindjes. Krijimtaria letrare e pjesëmarrësish. Dëgjoj shumë miq që duan të kanë ditur të kultivojnë në çdo kohë hamoninë Vangjel Vllahos u mbyll më 2012 me librin “Te ikin. Disa për të gjetur një punë që nuk e kanë, ndërfetare. Ata kanë gjetur gjuhën e mirëkuptimit shkëmbi i Peshtanit”, ku përshkruan me pasion disa për të ardhmen e fëmijëve, disa për një jetë dhe të tolerancës ndërmjet tyre. Peshtanakët janë dhe ndjenjë ngjarjet historike të Peshtanit. më të mirë pa strese dhe telashe. Unë nuk kam shquar për krijimtari artistike. Bukuritë natyrore Me anë të këtij shkrimi modest desha të kujtoj asnjë nga këto arsye, sepse të gjitha më duken të fshatit kanë qenë burim i pashtershëm për të njeriun e mirë Vangjel Vllaho, i cili gjithë jetën shumë përpara vetë jetës. Unë dua të iki, thjesht krijuar këngë, të cilat këndoheshin nëpër dasma e është përpjekur për të forcuar unitetin dhe për të jetuar, sepse në Shqipëri jeta vlen shumë gosti familjare. miqësinë ndërmjet bashkëfshatarëve. Kontributi i pak. O shokë ç’na mori malli tij është vlerësuar duke u shpallur “Qytetar Nderi” Disa javë më parë, përcolla në parajsë një njeri Për një degë dunice mali i Tepelenës. Ky ishte vlerësimi më i madh për shumë të dashur për mua. Atje ku prehet sorkadhi, njeriun e mirë Vangjel Vllaho, i cili në moshë të E dini pse? Sepse në orët e vona, një natë të Ku këndojnë ata bilbila si edhe në Misionin tonë pranë O.K.B-së. Nga viti njomë rroku pushkën dhe doli malit për të marrë mërkure ai pësoi infarkt të miokardit…Dhe fati nuk Në Peshtan, tutje nga Vilat. 1993, deri sa doli në pension në vitin 1989 ka pjesë në lëvizjen antifashiste nacional-çlirimtare. ishte me të. Sepse tashmë jemi nuk e di sa milionë punuar në Degën e Kuadrit pranë Universitetit Pas çlirimit të vendit punoni pa u lodhur nëpër shqiptarë që jetën tone ja kemi lënë në dorë fatit, Këtë këngë e këndonte aq bukur Vangjel Vllaho. Bujqësor në Kamëz. Vangjel Vllaho ka shkruar përfaqësitë diplomatike dhe në vitet e fundit të edhe pse paguajmë sigurime, edhe pse na zhvasin Z. Vllaho ka qënë diplomat karriere në disa shumë artikuj për probleme të ndryshme në jetës nuk rreshti së shkruari për vendlindjen dhe nga taksat, edhe pse na flitet për shëndetësi falas Ambasada Diplomatike si në Romë, Sofje, Pragë, shtypin e kohës. Në vitin 2006 botoi librin modest bashkëfshatarët. I përjetshën qoftë kujtimi i tij. e nuk kemi ku të shkojmë. Dyert na përplasen në fytyrë nëse nuk kemi miq apo lekë të zgjidhim një hall. Por edhe kur paguajmë, edhe kur gjejme (Continua da pagina 21) miq, përsëri na bie në kokë. Shteti tek ne ka in contatto con gli ambienti liberali di orientamento vdekur, ndaj fati është e vetmja derë ku mund monarchico che facevano capo al primo ministro. Un patriota albanese të trokasim. Por atë natë, fati nuk qe me ne. E Il soggiorno torinese mise a dura prova il suo dini pse? Sepse në reanimacionin e kardiologjisë, repubblicanesimo, e finì per convincersi che solo uno discriminazioni ai danni dei meridionali. I garibaldini circostanze, ma gli viene riconosciuta una grande dikush kishte lënë roje një praktikant, për më tepër stato monarchico unitario, sotto l’egida sabauda avrebbe vengono rispediti a casa senza alcun benservito e si onestà intellettuali. Le sue prese di posizione possono të paaftë. Një praktikanti i kardiologjisë, që për potuto dare la libertà al Sud, che era il suo pensiero assiste a una restaurazione delle vecchie gerarchie ritenersi poco convincenti ma non sono mai dettate më shumë se tetë orë nuk arriti të diagnostikojë fisso. Con gli altri emigrati preparava continuamente sociali. Domenico Mauro si dedica appassionatamente da interessi personali. E’ uno dei pochi membri del një pacient me infarkt, pavarësisht këmbënguljes piani per promuovere il sollevamento del Sud, e per all’attività politica schierandosi nell’ala sinistra contro parlamento a rendersi conto del grave stato di disagio së familjarëve për anamnezën. Nën “kujdesin” e questo ebbero anche degli abboccamenti con lo stesso governo liberale che si schiera apertamente a difesa del sud che subisce l’unificazione e viene mortificato këtij praktikanti, (që me siguri tani po i shkurton Cavour. I suoi sentimenti repubblicani che aveva delle classi privilegiate con provvedimenti fiscali per le decisioni che si rivelano sempre contrarie ai orët ndonjë pacienti tjetër) ky njeri pësoi edhe dy espresso con molto vigore sui giornali torinesi portarono punitivi nei confronti dei più deboli. Egli denuncia i propri interessi. Il suo rifiuto di lasciarsi corrompere infarkte të tjera. Kur mëngjesi zbardhi, ishte vonë a un decreto di espulsione, che non venne eseguito soprusi e gli errori della unificazione che assomiglia dalla sirene del potere gli consente di guadagnare për të ndërhyrë…. Ishte vonë për të jetuar. Ky poiché nel frattempo egli si unì al gruppo di fuoriusciti più a una conquista coloniale che alla formazione una larga popolarità, ma il dorato esilio fiorentino ishte mësimi më i hidhur që Shqipëria më dha che a Genova preparavano la spedizione garibaldina. di un moderno stato democratico. “Le controversie gli impedisce di dare un contribuito significativo al mua dhe gjithë të afërmve të mi. Ky ishte mësimi Il 5 maggio del 1860 si imbarca con Garibaldi alla per l’inserimento dell’esercito meridionale con miglioramento delle condizione della sua terra che më i kushtueshëm, që qëndrimi në Shqipëri na volta di Marsala, partecipando alla marcia trionfale l’assorbimento dei garibaldini nell’esercito nazionale era stata una costante della sua attività politica e dha si kosto për besnikërinë, dashurinë apo verso Napoli. E’ presente nelle battaglie di Calatafimi e l’amarezza del Mauro e di tanti altri suoi simili nel letteraria. Domenico Mauro è uno scrittore molto parimet tona për vendin dhe jetën. Në një vend ku e Milazzo e il generale lo premia nominandolo prima constatare che le carezzate speranze nel futuro Stato prolifico, ma la maggior parte dei suoi manoscritti është vonë për të jetuar, por ka kohë për import capitano e successivamente Giudice del Consiglio italiano erano state mal riposte e la considerazione non sonno mai stati pubblicati. Tra le principali opere mbetjesh, për shitje konçensionesh, për abuzime Permanente di Guerra dell’Esercito Garibaldino. Al che lo scetticismo degli anni passati, trovava nel pubblicate si annoverano il poema Errico del 1843, passaggio in Calabria, prima favorisce la capitolazione tenderash dhe për gjithë të tjerat unë nuk gjej dot presente la sua più valida giustificazione”, scrive il saggio Vittorio Emanuele e Mazzini , Genova, delle truppe borboniche a Soveria Mannelli e poi con il Mario Borretti.” Si presenta e viene eletto per due më motivin, nuk gjej dot busullën, nuk gjej dot Ponthenier, 1851 e Concetto e forma della Divina carisma di cui gode presso gli arbëresh, e ne provoca legislature a Lucera e stabilisce la sua abitazione a Commedia , Napoli, Stabilimento tipografico degli jetën. Të tjerat janë thjesht shtojca. Por nëse më un rilevante afflusso nell’esercito garibaldino: centinaia Firenze, diventata la capitale del Regno, e vi risiede scienziati, letterati ed artisti, 1862, che ebbe una jepni një motiv, unë do vazhdoj të rri në Shqipëri. di loro ripongono sul generale la loro ansia di libertà anche quando non è più membro del Parlamento, e grande fortuna in particolare all’estero. Francesco Kur flas për motiv, nuk e kam fjalën për ujë, ed equità sociale. viene nominato Prefetto del Regno. De Sanctis ne traccia un ritratto molto lusinghiero. punësime apo për rrugë të pastra. Kur them motiv La sua missione sembra compiuta con l’arrivo di Muore per un carcinoma alla mascella destra il 17 «Era un uomo semplice, che non parlava mai di sé; e kam fjalën për vetë jetën, me ose pa të tjerat, u Vittorio Emanuele e la formazione dello Stato unitario gennaio 1873, all’età di 61 anni. stimava naturali tutte le azioni che il mondo chiama mësuam tashmë. Për fat të keq, vazhdoj të besoj costituzionale. Ma le delusioni sono molte tante ed Il suo pensiero politico non ha mai avuto la forza eroiche, quasi egli non sapesse o non potesse fare që në Shqipëri jeta vlen shumë pak, ndërsa për amare. Fin dallo scioglimento dell’esercito borbonico di un progetto programmatico, e spesso cambia altrimenti. Non aveva mai creduto che compiere il mua është më e çmuara. si intravedono le prime difficoltà per le palese opinione cercando di adattare le sue idee alle proprio dovere fosse scala a ricompense». pagina 23 Anno 15 n.1 Marzo 2017 Attualità Prezantohet në Parlamentin Evropian projekti i Toka e Kosovës, autostradës Durrës-Prishtinë-Medvegjë-Nish drejt Evropës peshqesh vizash! Shkruan Asllan Dibrani dhe qytetarë nga trojet shqiptare dhe diaspora. Mendime të tilla dhe nga Mehmet BISLIMI, Wiesendangen ë parlamentin evropian në aktivitete janë duke u bërë edhe nga ... “Raporti i Komisionit për matjen e territorit Bruksel u prezantua projekti i qytetin e Leskovcit dhe qeveritë lokale të Kosovës ka konstatuar se Kosova nuk humb Nautostradës Durrës - Prishtinë të kësaj treve për këtë Autostradë për territor me marrëveshjen për demarkacion me - Medvegjë - Nish. AFEDS (Forumi ta ruajtur dhe bilancin e popullatës Malin e Zi!”... Caktimi i saktë i pikave kufitare Shqiptar për zhvillimin ekonomik në për mos shpërngulje nga këto zona të Republikën së Kosovës me fqinjët, para së Serbi) Forumin për bashkëpunim qofte shqiptar apo serb. gjithash, është obligim i një shteti që mëton ndërkufitar (FBN) me përkrahjen e Ne saje te këtyre aktiviteteve të integrimet Evropiane dhe më tej drejt NATO-së shumë institucioneve tash e disa muaj njëpasnjëshme u arrit qe ky projekt dhe OKB-së e kështu me radhë. Është obligim janë duke lobuar në nivele kombëtare të shtrohet edhe në Parlamentin e i institucioneve tona për të shënuar saktë pikat dhe ndërkombëtare që ky projekt të Evropës, nga e cila ky projekt, po e kufitare me fqinjët tanë, pa i dëmtuar as tokat e kaloj nëpër Medvegjë. Rëndësia e përmirëson gabimin e Lidershipit tyre dhe as tokat tona. Kjo dhe vetëm kjo pastaj këtij projekti është shumë e madhe kosovar qe e kishin fut gabimisht është fqinjësi e qëndrueshme dhe pa pretendime për Luginën e Preshevës. këtë Projekt te në drejtim te territoriale ndaj njëri-tjetrit. Ka kohë në të gjitha instancat Merdares, duke i lënë vëllezërit Gëzon fakti që Republika e Malit të Zi dhe politike, shoqërore, organizata tanë në këto tri komuna pa rrugë. Republika e Kosova nuk kanë pretendime të qeveritare dhe jo qeveritare po Ky shkrim le të mbetet si mesazh tilla ndaj njëra tjetrës, andaj shtrohet pyetja: diskutohet për ndërtimin e autostradës dhe thirrje individëve, organizatave, pse kërkohet me kaq ngulm të falën tokat tona?, Durrës – Prishtinë – Nish, që do të qeverive, organizatave qeveritare Është shumë i qëndrueshëm fakti se Kosova ka lidhë tri shtetet dhe do të ndikojë në dhe jo qeveritare dhe institucioneve nevoje për mbështetje nga fqinjët tanë, por jo nxitjen e zhvillimit dhe bashkëpunimit të ndryshme në Shqiperi, Kosovë edhe me kushtëzimin e faljes se tokave tona, ekonomik mes tyre.Në projektin dhe Serbi që veprojnë në vende gjoja në emër të lëvizjes së lirë të qytetarëve fillestar, parashikohet që autostrada të të ndryshme të botës, për shumë tanë, pra përfitim vizash, apo më mirë të themi kalojë nëpër Merdarë nga e cila është mbështetje,inkurajim, ndihmë dhe përfitim të shëtitjeve të qytetarëve tanë nëpër një gabim strategjik në sferën politike bashkërendim të aksioneve tona, për Evropë e gjetiu pa pasur të drejt pune dhe qëndrimi e rregullimi letrash e qëndrimi atje. Ky dhe ekonomike. Ndërkohë, “Forumi Shqiptar për ekonomik, infrastrukturor, social dhe kulturor të realizimin e projektit të autostradës Durrës – do të ishte edhe obligim legjitim i Qeverisë dhe i Zhvillim Ekonomik në Serbi (AFEDS)i themeluar Prishtinë – Medgjevë – Leskoc – Nish. Ky mesazh tri komunave. Perkrahje te tilla kane arritur edhe institucioneve tona: qytetarët tanë t’i punësojë, të nga kompania “MedVita Development”, me seli në nga partite politike ne Shqiperi, Kosve dhe Serbi le te jete po ashtu si thirrje edhe Parlamentit të tri ju sigurojë një jetë më të mirë, t’i mbroj me ligj “Banjën e Sjarinës”, KK Medvegjë ka prezantuar por edhe nga Lobi Euro - Atlantik Shqiptar në shteteve Shqipërisë, Serbisë dhe te Kosovës, qe para diskriminimit, nepotizmit dhe korrupsionit një draft projekt të ri, ku kërkohet që autostrada Evrope e udhëhequr nga Skënderbeg Klaiqi po sa me pare ta aprovojnë këtë projekt në interesin të paparë dhe dëgjuar ndonjë herë. të kalojë nga Medvegja dhe jo nga Merdara e cila edhe Asllan Dibrani përfaqësues i mediave të këtij e të tri shteteve dhe te rajonit ballkanik. Thirje e Në asnjë rrethanë nuk qëndron fakti, edhe nuk ka interes as Kosova as Serbia , por edhe Lobi. vecant i bejme edhe Parlamentit Evropian qe ky njëherë në asnjë rrethanë se Demarkacioni i kostoja është më e vogël dhe është fitimprurëse Ne duhet ti përshëndesim aktivitetet e tilla kërkesë të aprovohet sa më parë, që po ashtu do kufirit me Malin e Zi është kusht për liberalizimin për rajonin e tri komunave të atjeshme dhe që përkojnë fillimisht me interesin politik dhe të jetë edhe një nder pikat me strategjike, për ta e vizave. Jo, ky është vetëm një mashtrim i etniteteve që jetojnë shqiptarë dhe serb, por edhe kombëtar me pretekst te veçanet zhvillimit stabilizuar edhe gjendjen politike në rajon. Për radhës, është një rutinë e ripërsëritur që sa për Gollakun si rajon me i pa zhvilluar. Ky draft ekonomike dhe avancimin e proceseve dhe në fund ta ndihmojmë AEFDS, që po organizon herë, nga kori i kukuvajkave që bëjnë vezë në para disa ditësh fitoj përkrahjen e eurodeputetit zhvillimin te kësaj treve te pa zhvilluar si ne Serbi po edhe një peticion Online për përkrahjen e projektit strofullën e Qeverisë sonë, natyrisht pa fajin e dhe koordinatorit për politikë të jashtme, Z. Knut ashtu edhe në Kosovë, rezulton se primarja ishte të autostradës Durrës – Prishtinë – Medgjevë tyre, përderisa sovrani i ka legalizuar veprimet W. Fleckenstein, si dhe kryetar i komitetit për Autostrada Durrës - Prishtinë - Medvegjë – Nish, – Leskoc – Nish. Delegacioni i ynë i kryesuar e tyre me votën e vet!. Madje edhe për të falur bashkëpunim mes Kosovës, Serbisë, Shqipërisë, drejtë Evropës. “Forumit Shqiptar për Zhvillim nga zoti Muharrem Salihu, edhe sot po zhvillon tokat tona gjithandej nga Mali i Zi, Maqedonia e Bosnje e Hercegovinë dhe Mali i Zi. Ekonomik në Serbi në nismën e ndërmarrë, për takime te ngjeshura ne Parlamentin Evropian nga Serbia dhe krejt në fund sipërfaqja e Kosovës do Kësaj i parapriu edhe takimi me kryetarin e realizimin e autostradës Durrës – Prishtinë – e cil ane ditet ne vijim do tu njoftojmë për këtë të mbetet me 7 mijë kilometra katrorë! Pastaj Aleancës Kosovare të Bizneseve z Agim Shahini Medvegjë – Leskoc – Nish po i bashkohen njëzëri projekt. Projekti është në harmoni edhe me planet këta prapë, për mes një komisioni tjetër, do të në kabinetin e tij me bashkëpunëtorët e Forumit edhe organizata të ndryshme shqiptare kudo në e Bashkimit Evropian për zhvillimin e Ballkanit thonë se: Kosova nuk ka humbur asgjë, ngase, Shqiptar për zhvillim ekonomik në Serbi (AFEDS) botë, personalitete nga fusha të ndryshme, individë perëndimor... sipas matjeve të fundit, Kosova kishte kaq ku fokus kryesorë kishim projektin e autostradës kilometra katrore. Njëjtë, sikur thoshin dikur, kur Nish - Prishtinë i cili do të mundë të sjellë shumë u suprimua me dhunë Kushtetuta e Kosovës nga përfitime ekonomike si për Kosovën, por edhe pushtuesi serb, dhe paria vasale e atëhershme për Shqipërinë dhe Serbinë. U trokit edhe neper thoshin se Kosova nuk po humb asgjë! disa dyer ndërkombëtare dhe evropiane, qe Kosova ka interes parësor në forcimin e sovranitetit dhe integritetit të shtetit tonë, në ky projekti nga Leskoci për në Medvegjë dhe rrugëtimin e saj drejt integrimeve euroatlantike. drejt Prishtinës. Për këtë projekt edhe qeveria Ne duhet të ecim përpara në këtë forcim të e Serbisë ka dhënë sinjal pozitiv ne vitin e sovranitetit tonë dhe shënimit të kufirit, por kaluar në instancat ndërkombëtare për zhvillimin gjithnjë duke qenë vigjilent që tokat tona të ekonomik të këtij rajoni e pikërisht edhe për mos cënohen dhe të mos jepen peshqesh e për Autostradën ne këtë relacion. Për këtë projekt lesh- pa pardon! Kosovën dhe popullin shqiptar është prononcuar edhe kryeministri Isa Mustafa, në përgjithësi, nuk e nderon falja dhe copëtimi nga e cila e priti delegacionin e këtij forumi të i tokave tona, por mbrojtja dhe ruajtja e tyre, biznesmenëve nga komunat Preshevë, Medvegjë po aq sa kemi edhe obligim të ruajmë fqinjësinë dhe Bujanoc i udhëhequr nga z.Muharrem Salih e mirë me të gjithë ata që na respektojnë e na një biznesmen i dëshmuar ne Itali... Lobimi ruajnë edhe ne si shtet fqinjë. Kosova nuk ka dhe takime te tilla, patën edhe me organizmat pretendime territoriale ndaj askujt dhe nuk e menaxhmentë politik me Shaip Kamberi, duhet të lejojë një gjë të tillë as ndaj territorit nënkryetari i Preshevës, Xhelal Memeti, kryetari i të vet. Komisioni i lartpërmendur nuk ka bërë Forumit për Zhvillim Ekonomik, Muharrem Salihu, ma shumë se atë që i ka rekomanduar Qeveria e koordinatori për Politikë të Jashtme, Aziz Aziri, Kosovës, pra që të deklarohet se Kosova nuk po si dhe Muharrem Zejnullahu, është biseduar për humb territor, jo, në fakt Kosova po falë territor fuqizimin e koordinimit në funksion të zhvillimit Projekt i dorëzuar dje ne Parlamentin e Evropës nga këshilli i Forumit Shqiptar i udhëhequr me zotin Muharrem Salihun nga se ka më bollëk (Posi!). Shekspiri, njohës i mirë i historisë shqiptare (Vijon nga faqja 21) Orsini, kont dhe dukë. që, me linjat e saj të shumta, për shekuj me radhë për të punuar në shtëpine e Orsinos e maskuar Despotati fqinjë, ai i Artës (Epirit), vazhdonte Siç kuptohet, gjatë shek. XIV, gjatë Perandorisë ndikoi në historinë e Italisë, duke përfshirë ato në si burrë me emrin e saj të ri Cesario. Orsino e të ishte që nga viti 1204 një formacion i pavarur. Bizantine, në Shqipëri kanë ekzistuar disa gadishullin e Ballkanit, që nga kohët bizantine. dërgon Violën/Cesarion për t’i shprehur Olivias Despotët e tij bizantino-italianë nga familjet Engjëlli sundimtarë feudalë me pushtet të pakufizuar për Emri Orsino i takon historisë së Epirit, pjesë së dashurinë e tij. Mirëpo Olivia që mendon se Viola e Orsini, gjatë viteve 1270-1330, u përpoqën të krahina të caktuara. Njëri nga të shumtit ka qenë Ilirisë në Perandorinë Bizantine. Përmendja e është mashkull bie në dashuri me të. ruanin pushtetin e tyre kundrejt perandorëve të edhe emri Orsini, e përmendur në komedinë e emrit Orsini në “Natën e Dymbëdhjetë” është Ndërkohë Sebastiani është gjallë pasi ka Bizantit, të cilët këmbëngulnin të quanin despotatin Shekspirit. Nikolla Orsini sundoi si despot, ai ishte dëshmi jo vetëm për njohuritë e Shekspirit për shpëtuar nga mbytja e anijes, por mendon se si “tokë të tyre”, ndërsa despotët e tij si “vasalë” të Duka i Epirit (Iliria e lashtë). Në fillim të shek. ekzistencën e Orsinit të Epirit por edhe për titujt motra e tij Viola ka vdekur. Ai arrin në brigjet perandorëve bizantine. Për të siguruar mbështetje XV, Desapotati i Artës u qeveris nga pasardhësit e e tij. Në Aktin I, Orsino quhet “Dukë”. Princat e Ilirisë i shoqëruar me Antonion. Sër Andriu, ndaj presionit bizantin, despoti Niqifori I Engjëlli Orsini, Toko-Orsini. vasalë me këtë emër kanë ekzistuar në histori dhe duke parë afeksionin e Olvias ndaj Cesarit e fton pranoi, më 1294, të bëhej vasal i anzhuinëve të Në vendosjen e “Natës së Dymbëdhjetë” në Iliri, Shekspiri kishte njohuri të mira nga Iliria Bizantine këtë të fundit në duel. Ndërkohë në duel shfaqet Napolit. Më 1320, despoti tjetër, Nikolla Orsini, Shekspiri nuk kishte ndër mend të krijonte një botë e kohës. Sebastiani dhe jo Cesari. Olivia i kërkon atij të kërkoi t’i vinte tokat e tij nën mbrojtjen e Venedikut, fantazie. Zgjedhja nga Shekspiri e emrit “Orsino” martohen bashkë, ndërkohë që Sebastiani as nuk duke njohur këtë për kryezot. Pothuaj të gjithë këta, si sundimtar i një shteti që në kohën e tij ishte i Në vend të mbylljes: Subjekti e njeh atë. Ndërkohë Antonio është arrestuar pas Mihal II Engjëlli (1230-1268), ishin martuar njohur si Iliria (ose Epiri), është rrënjosur thellë në “Nata e Dymbëdhjetë” nga rojet e Orsinos dhe i kërkon Violës ndihmë me pricesha nga oborri bizantin. Më 4 tetor 1416 histori, ajo është një referencë e saktë e ngjarjeve Komedia përmban dy plane: një mbytje anijeje duke kujtuar se është Sebastiani. Ai mendon se Karl Toko (vasal i mbretërisë së Napolit, sundimtar historike. Emri Orsino ka një origjinë historike, dhe dy binjakët me satirat e tyre dhe personazhet Sebastiani e tradhëtoi sepse Viola thoshte se nuk e i ishullit të Qefalonisë dhe pasardhës i kontëve nga krerët e këtij emri kanë ekzistuar në histori dhe e tjera të lidhura midis tyre. njihte fare këtë njeri. Aty ajo u përmend se vëllai i familja Orsini të Qefalonisë) hyri në Artë duke i Shekspiri kishte njohuri të sakta e të pamohueshme Në brigjet e Ilirisë pas një shtrëngate mbytet një saj mund të ishte gjallë. rrëmbyer zotërimet Muriq Shpatës, me pretendimin nga Iliria, tashmë pjesë e Perandorisë Bizantine. anije në të cilën udhëtonte Viola dhe vëllai i saj Sekreti zbulohet kur dy binjakët dalin para për tu bërë siç kanë qenë një shekull më parë, Kush ishin Orsinët e Epirit? Ata ishin anëtarë të binjak, Sebastiani. Pas daljes në breg, ajo mendon Orsinos dhe Oliavias. Orsino lidhet me Violën familja Orsini. një dege të Italisë Jugore, familje dominuese Orsini se vëllai i saj ishte mbytur dhe vendos të shkojë ndërsa Olivia me Sebastianin. Cultura Anno 15 n.1 Marzo 2017 pagina 24 Antishqiptarizmi si profesion fitimprurës Nga Ismail Kadare Me fjalë të tjera, ka qënë nuse apo zonjë Shqipëria? Apo, edhe nuse edhe zonjë? Me sa (Vijon nga faqja 16) duket, është kjo e fundit që do të mbetet. Edhe një mënyrë ose një tjetër do të rrezatojë e do të nëse nuk ka qënë zonjë në realitet, ajo ka qënë e kthehet në një realitet. Imazhin e mirë ose të keq tillë në trurin e poetëve të saj. Pra, në një realitët për një popull nuk mund ta krijojnë për një kohë po aq të fortë, sa edhe ai që shpaloset trupërisht të gjatë as zyrtarët e tij, por as renegatët e tij; atë përpara nesh. Poetët shqipëtarë, në të vërtetë, s’mund ta krijojnë as nacionalistët e ekzaltuar, por duke e quajtur Shqipërinë zonje, u nisën nga as vulgu i egër e i verbër. Aq më pak mund ta një shestim , nga një projekt i së ardhmës. Ata krijojnë atë dipllomatët mëndjelehtë, gazetarët e krijuan imazhin e saj, atë që duhej të vinte dhe, pabësë, dënoncuesit, psikopatët dhe paranojakët për ta bërë sa më të besueshëm atë imazh, për e dëhur për lavdi. t’u dhënë shpresë bashkëkombësve të vet, ngulnin Njëriu shqipetar, i lodhur nga kalimet e bëfta këmbë që kjo nuk është një shajni, një fantazmë, prej vetmbrojtjes drejt vetëpërbaltjes, dhe e por përsëritje e një të kaluare. Me imazhin e kundërta, ka nevojë më tepër se kurrë për rifitimin «zonjës» ata luftuan një portrëtizim të tretë të e drejtpeshimit shpirtëror. Drejtpeshimi nuk Shqipërisë, një pamje të përbaltur, të pjellë nga rigjendet duke përdorur përndezjen nacionaliste vulgu shqipetar: atë të «Shqipërisë së mallkuar», si kundërhelm ndaj vetpërçmimin, e aq më pak të « Shqipërisë kuçkë », të Shqipërisë së sëmurë. duke e përdorur këtë të fundit si balsam kundër Ishte ky imazh që u shfaq si një ethe e keqe vitet e kapardisjes. Për të shmangur kalimin nga një dush fundit, sidomos në marsin e zi të vitit 1997. Poetët i nxehtë në një dush të ftohtë, njeriu shqipetar ka shqipëtarë, sidomos rilindasit, e njihnin mirë këtë nevojë sot për orjentim të saktë. Disa pyetje të cen të njeriut shqipëtar: kalimi nga përndezja e thjeshta , por themelorë e bazë , çohen sot përpara entuziazmi në ligështim shpirtëror. Ndaj ata, me tij: ç’popull jemi? Domethënë, a jemi si të tjerët? të gjitha kambanat, donin të mbanin lart moralin A kemi mëkate për të larë, a kemi borxhe për shqipëtar. të paguar? A jemi vërtetë fatkeqë apo ashtu na Thyerja e këtij morali në vitet 90, ishte këmbana duket, apo ashtu na pëlqen të shfaqemi përpara e zezë që paralajmëroi rrezikun e thyërjes në mes vetes dhe botës? Të gjitha këto pyetjë mund të nga lajkat raciste dhe përveç theksimit ndoshta tolerancë e thellë, e vërtetë, e papudrosur nga të krejt kombit shqipëtar. Ringritja e Shqipërisë formulohen në një motërzim edhe më të thjeshtë: të kapardisjes, teoria e racave s’pati pasoje në kurrfarë konformizmi, janë, ashtu siç u tha më nuk mund të fillojë veçse nga ngritja e moralit, pra ne shqipetarët, pas dymijë vjetësh ekzistencë, Shqipëri. Në sferën shpirtërore,në zotërimin apo lart, cilësi të tjera themelore, që dëshmojnë për nga shëndoshja shpirtërore e saj. Populli shqipetar tani në prag të mijëvjeçarit të tretë a i kemi ende krijimin e vlerave, shqipetarët s’kanë pasur kurrë një nivel qytetrimi të këtij populli kaq të sulmuar duhet të bëjë që të heshtin qyqet, që tash ca kohë aftësitë trupore e shpirtërore për të vazhduar të arsye t’i kenë lakmi apo smirë të tjerët, aq më pak për të kundërtën. po i parandjellin veç fatkeqësi dhe vdekje. Ato jetojmë si komb, apo koha jonë ka kaluar? kanë arësye sot për një gjë të tillë. Shqipetarët janë Për fat të keq, ashtu si të gjith popujt, shqipetarët qyqe duhet të heshtin, në radhë të parë, brënda Pa rënë në kurrfarë optimizmi të kotë, mund krijuesit e bartësit e një prej gjuhëve themelore kanë cenet dhe veset e tyre, po aq të forta, ndoshta tij e pastaj, natyrisht, rreth e rrotull. Shëndoshja të thuhet pa droje se, pikërisht sot, shqipetarët, të njerëzimit, një gjuhë që ka vëndin e saj të sa virtytet, po ajmé, me spektakolarë se ato. shpirtërore do ta qetësojë nervozizmin e tij të pavarësisht nga lëngata që u ka rënë e përpiqet paluajtshëm midis dhjetë-dymbëdhjetë gjuhëve Ndryshe nga hebrejtë e disa popuj të tjerë, që janë skajshëm, që nuk është veçsë një shënjë lodhjeje. t’i vërë poshtë, kanë shanset më të mëdha për të kryesore të botës. Një nga vëndët e para të krishtera silidarë e të lidhur me njeri-tjetrin, shqipetarët mezi Kjo do të bëjë që mëndësia e tij të kthjellohet e të zënë përfundimisht vëndin që prej kohësh e kanë të Europës, Shqipëria ka qënë rrjedhimisht truall ç’presin rastin për t’u përçarë. Natyra e tyrë tejet jetë e aftë të shestojë strategjinë e tij themelore: merituar në familjën e popujve. Madje, kjo lëngatë fillestar i qytetrimit perëndimor europian. Nga individualiste është xehë e pafundme për të pjellë Jetën e përbashkët në atdhe. Ky qëllim madhor e kjo krusmë e tmerrshme është ndoshta shënja himni i madh i krishtërimit « Te Deum », i shkruar egoizmin , ambicien, smirën dhe etjen për karrierë. është aspirata më e ligjëshme për një popull. Asnjë, më e sigurtë për një të ardhme plot shpresë. nga një peshkop shqipetar mbi një mijë e pesëqind Këndej rrjedh vaniteti ,kapardisja e neveritshme e asnjë manipulim apo tregëti politike, asnjë trysni Në jetën e shumë popujve janë të njohura këto vjet më parë, të mbrojtesit te qytetrimit perëndimor, sedra e sëmurë. Këto cilësi të natyrës njerëzore shtetesh,lobesh, apo organizmash ndërkombëtarë gremina, pas të cilave kanë ardhur ngritjet, disa Gjergj Kastrioti, personazhi më sublim e më i që ndeshen kudo, bëhen veçanrisht të rrezikshme nuk mund ta pengojë kombin shqipëtar të kryejë herë marramëndëse. njohur në botë, jo vetëm i shqiptarëve, por i krejt të shqipetarët, për shkak të traditës së shkurtër të atë që të gjitha kombet e tjera të Europës, plotësisht Le të kthehemi te pyetjet e thjeshta themelore. popujve të Ballkanit,i cilësuar si «atlet i Krishtit», jetës nën një shtet shqipetar. Prej tyre rrjedh një apo gati plotësisht, e kanë kryer : bashkimin e tyre. Fati , ndonësë na është bërë zakon ta mallkojmë, e gjer te murgesha shqipetare Nënë Tereza, gruaja keqkuptim tragjik për lirinë dhe për shtetin. Pa u Me këtë akt, populli shqipëtar nuk synon asgjë të na ka caktuar ne shqipetarëve të jetojmë në një shqipetare më e famshme e botës së sotme,kalon pajtuar dot me atë ligj themelor që lirinë e njeriut pazakontë e nuk kërkon asgjë të veçantë : ai kërkon nga zonat mëtë bukura të Europës. Europa vetë, si një fill i ndritur dëshmia e këtij qytetrimi,kaq të veçuar e vë detyrimisht në raport me lirinë e veç normalitetin e vet. Ky normalitet është dhunuar ndërkaq së bashku me ShBA-në, është tani për shumë e kaq me këmbëngulje të mohuar nga të tjerëve, shqipetari shpesh e ka të vështirë pa mëshirë e ai duhet të qortohet. Në familjen e tani lagjia më luksoze e botës. Ne harrojmë shpesh dashakeqët e kombit shqipetar. të kuptojë se liria njerëzore , ndryshe nga liria popujve europian kombi shqipetar është i vetmi këtë , harrojmë që ky vënd, sharjet ndaj të cilit i Dhe kjo është e kuptueshme : duhej fshirë absolute e kafshëve, është madhështore pikërisht sot që është shenjuar për të keq. Ndërsa të gjithë kemi në maj të gjuhës, ky vënd pra, i vendosur kjo dëshmi për t’iu hapur rruga shpifjeve e ngaqë është e vështirë, domethënë e kufizuar nga ecin në një mënyrë normale, ai, i prerë mizorisht, midis Venetikut, Romës e Athinës ka një përbërje shtrëmbërimeve të përbindëshme ,për të ardhur ligji. Këtej vijnë keqkuptimët për demokracinë, për është i detyruar të bëjë rrugën si një i gjymtuar. Një gjeografike të mrekullueshme, se ai ka një klimë të gjer të teza e mbrapshtë se shqipetarët, jo vetëm vetë shtetin dhe ngrehinat e tij. njeri i vetëm, që lëçitet (ndahet) kështu nga të tjerët, admirueshme , se ka pasuri natyrore të shumta, se s’kanë të bëjnë me qytetrimin europian, por janë Koncepti i gjymtë për shtetin, zbehja e tij egërsohet, e jo, madje, një popull i tërë. Populli ka ndoshta plazhet më të bukura të kontinentit. Ne varrmihës të tij. Gjithashtu në këtë llogjikë të përpara tërheqjes fisnore apo klanike çon disa shqipetar as ka kryer krime e as ka faje për të larë harrojmë ç’do të thotë ankthi shekullor i vëndeve mbrapshtë shpjegohen sulmet që iu bëhen vitet herë në konceptin po aq të gjymtë për kombin, përpara botës. Ndonëse ka dymijë vjet që ekziston që nuk kanë dalje në det, pa përmëndur vëndet e e fundit, prej vetë renegatëve shqipëtarë tashmë, kur krahinorizmi kthehet në rival të kombit. në këtë botë, ai as ka sulmuar kënd, as ka pjellë izoluara në thellësi të kontinenteve, pa përmëndur pikërisht gjuhës shqipe, figurës sublime të Gjergj Kjo është kushtëzuar, me sa duket, nga jetesa doktrina për zhdukjen e të tjerëve. trojet e gjëra të kësaj bote të mbushura me shkure, Kastriotit, i cili u quajt « hajdut kuajsh dhe agjent shumëshekullore nën Perandorinë Osmane, pra, Shprehje të tilla si “Shqipëria e madhe” janë shkretëtirat e trishtim, e që mbulojnë tri të katërtat i italianëve », si dhe krejt traditës kulturore nën një shtet që nuk ishte i tyre, rrjedhimisht ndaj një tallje e një cinizëm i pashëmbullt në botën e e rruzullit tokësor. Në i harrojmë këto dhe, shqipetare të djeshme e të sotme. të cilit s’mund të kishin as nderim e as dhëmshuri, sotme. Shqipëria e tkurur në 28000 kilometrat e meqënëse jemi midis një kopshti plot me shtete Paroksizmi i këtyre sulmeve ishte pranvera e vitit Periudha e Pavarsisë, ajo e Republikës në fillim e saj, është e kërcënuar të fajësohet si «e madhe», në pasanike, na pëlqen të qahemi që nuk jemi si ata. 1997, kur turmat e vulgut shqipetar, të nxitura, pastaj ajo e Mbretërisë, ishte relativisht e shkurtër, qoftë se do të arrijë 45000 ose 50000 kilomëtra, Ne vuajmë nga kompleksi i vogëlsisë dhe veç të tjerash edhe nga këta intelektualë renegatë, kurse gjatë sundimit të egër komunist, koncepti e shteteve të tjera, me shtrirje të përbindshme harrojmë se shtati i popullit shqipetar, pavarsisht u vunë kazmën dëshmive të çmuara të qytetrimit i shtetit u zbeh përsëri nën peshën e diçkaje të prej miliona kilometrash katrorë, shtete që kanë nga prerja e trojeve të tij, nuk është aspak i shqipetar, arkivave, teatrove antike, muzeut Gjergj parrokshme, të huaj e, në fund të fundit, të bërë krime të frikshme ndaj botës, që kanë pjellë vogël në këtë gadishull, se ai është përafërsisht i Kastriotit! shpëlarë prej çdo ngjyrimi kombëtar, që ishte teori të zeza si murtajat, që kërcënojnë njerëzimin barabartë me shtatin e grekëve, të sërbëve e të Për të vazhduar me vlerat shpirtërore të krijuara Partia Komuniste. (f38) më armë bërthamore, nuk quhen «të mëdha». Si bullgarëve. Përsëritja gjer në lodhje e shprehjes nga ky popull, le të kujtojmë poezinë orale organizmi që kërkon jetën e vet natyrale, kombi « Shqipëri e vockël », « popull i vogël », s’është shumëshekullore, kodet zakonore, ritet antike, Shqipëria drejt ringritjes shqipëtar kërkon normalizimin e vet trupor e veçse shprehje e një dëshire për të fshehur muzikën , koreografinë, kostumet e mahnitshme, shpirtëror. Pengimi i tij është thjesht një krim. përtkurrjen e mëtëjshme të këtij populli. Ndërkaq, për të ardhur gjer të letërsia shqipe. Kjo e fundit, Poetika shqipetare, qoftë ajo e lashta, popullorja, Ndihma që mund t’i jepet është detyrë humane dhe porsa diku del në pah ndonjë mendim, ndonjë duke u futur në klubin e zgjedhur të letrave të qoftë ajo e poetëve të mëvonshëm, ka krijuar dy historike. Kombi shqipëtar, pavarsisht nga imazhi program ose ndonjë pyetje: përse shqipetarët, mëdha të botës, u bë veçanrisht e bezdishme për klishe bazë për cilësimin e Shqipërisë. Në poezinë i shfytyruar që jep, ka shumë rezerva dashurije e ndryshe nga popujt e tjerë, duhet të jetojnë të ithtarët e tezës së shqipetarët janë të paaftë për gojore, Shqipëria quhet zakonisht « nuse ». Për sinqeriteti në brëndësinë e vet. Europa e sotme, ndarë, aty për aty harrohet përçmimi për vogëlsinë kulturë. Ndaj, ashtu si krejt qytetrimi shqipetar, poetët shqipetare ajo është më tepër « zonjë ». sado e kompletuar të duket, ka gjithëmonë nevojë dhe kumbon shprehja « Shqipëria e madhe ». Kjo ajo do të pësonte sulmet e dëshpëruara e vulgare Është me interes të hetohet se ç’fshihet prapa për dashurinë e popujve të vegjël, shpesh të haruar. shprehje përsëritet më një farë tmerri, si diçka e të antishqiptarizmit. Në këtë rast do të ndodhin këtij emërtimi të ndryshëm. Me sa duket , për Mijëvjeçari i dytë ka qënë për shqipetarët tepër rrezikshme, thua se në këtë botë vetëm 8 osë 9 veprime të turpshme, që asnjë vënd, sadopak këndvështrimin popullor Shqipëria është ende e re i rëndë. Në këtë mijëvjeçar dy shekuj kanë qenë milionë shqipetarët po të jetojnë bashkë bëhen të dinjitoz,nuk do t’i lejonte kurrsësi. Endacakë , pra « nuse » dhe si e tillë ajo e ka jetën kryesisht vazhdimisht tronditës për të: i pesëmbëdhjeti dhe rrëzikshëm për botën! të huaj, ata që s’i njeh kush e nuk i pyet kush përpara. Për poetët , duke qënë « zonjë e rëndë », i njëzeti. Në të pesëmbëdhjetin ata humbën lirinë, E ndërkaq, askush nuk thotë, sipas kësaj në vënd të vet, mësuës fshati nga Kalabria apo ajo e ka jetuar shkëlqimin e saj. Madje Fan Noli e rifituan,për ta humbur përsëri. E megjithatë, ata llogjike, se 90 million gjermanët e bashkuar janë të nga Gjermania e jugut ftohen në Shqipëri për shkon edhe më larg kur e quan « vejushë », « e ve, dolën nga ky shekull me një ngarkesë shpirtërore rrezikshëm, e aq më pak askush nuk thotë se 250 të hedhur baltë mbi letërsinë shqipe e kulturën e gjorë mbretëreshë pa kurorë ». heroike që do t’i ushqente gjatë pesë shekujve million rusët, bashkë me bombat e tyre bërthamore shqipetare. Ky racizëm kulturor antishqipetar, i Kemi të bëjmë me dy trajtime, njeri drejt pushtimi të Perandorise Osmane. Në shekullin e janë kërcënim për të tjerët. Në qoftësë s’duhet të pashëmbullt në botën e sotmë, u bë i mundur për së ardhmes, tjetri drejt së shkuarës. Naimi në njëzetë, historia e tyrë ishte edhe më e trazuar dhe vuajnë as nga kompleks i i «vedit të mallkuar», as shkak të kundërpatriotizmit shqipetar. Të dy ishin vjershën «Shpreh» u përpoq t’i bashkonte të dyja aspak fatlume. Janë të gjitha gjasat që mijëvjeçari i nga ai i vogëlsisë numerike, shqipëtarët aq më pak ndër faktorët themelor që mundësuan rrënimin në vargjet: tretë, pavarsisht nga tronditja e sotme e Shqipërisë kanë njohur kompleksin e racës. Jo vetëm që në në mënyrë të turpshme të shtetit shqipetar, të « Lum kush të rrojë, ta shohë zonjë ». , të fillojë mbarë. I mbarë për ata që, ndonëse e botën e sotme të çliruar nga paragjykimet raciste ushtrisë, të policise e të krejt ngrehinës shtetërore. Ndërkaq, duhet thënë se të gjithë poetët që kanë quajtur vetën «bij të shqipes», gjer më sot ata paraqiten një popull i shëndetshëm, si gjithë të Racizmi kulturor antishqipetar merr pamje edhe e përfytyruan Shqipërinë si zonjë, e bënë këtë nuk janë ngjitur dot kurrë në lartësinë e dëshiruar, tjerët, por edhe në kushtet e dallimeve e doktrinave më të shëmtuar e të papranueshme. Kur kujtojmë me qëllim fare të hapur: t’i nxisin shqipetarët t’i veç në ëndrat e tyre. E megjithatë, ndonëse krahët raciste, duke qënë ndër të rrallët popuj të Europës se vetë shqipetarët s’kanë kurrfarë përçmimi ndaj kthejnë dinjitetin e nderin e humbur, pra ta ribëjnë disa herë u janë thyer, ata ende vazhdojnë ta që nuk u prekën, përkundrazi u lajkatuan prej kulturës së të tjerëve. Mungesa e racizmit dhe e « zonjë », siç ka qënë dikur. quajnë veten njëlloj si më parë. Kjo këmbëngulje këtyre doktrinave, shqipetarët, vetvetiu mbetën shovinizmit të shqiptarët, pjellë e natyrshme e Po a ka qënë ndonjëherë Shqipëria «zonjë? E dëshmon , në fund të fundit, besnikëri ndaj kodit jashtë këtij trazimi. mëndësisë së tyre të hapur e miqësore ndaj të bërë ndryshe, pyetja do të tingëllonte kështu: Kush të moçëm dhe dëshirë për t’iu bindur urdhërit të Merita e tyre është se ndërkaq ata nuk u dehen huajve, ndaj mikut, bashkë me tolerancën fetare, ka të drejtë, populli apo poetët? tij. (f 41- 46)

cmyk