DOCSLIB.ORG

Rrënjët, Dhjetor 2017

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Rrënjët, Dhjetor 2017 Anno 15 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 5 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Dicembre 2017 Stati Uniti e Svizera Le origini di San Dana Note Epirotiche dalla scomparsa di Vereto Di ANTONIO BIASCO studiare un moment di scoria del nostro Di ANTONIO BALDACI paesino, quello quale che corrisponde e vicende di un paesino non alle sue origini, bisogna tener presente el 1913-1914 la Conferenza de- appartengono esclusivamente a it conternporaneo momento del Capo gli Ambasciatori a Londra cercò Lquesto, non sono indipendenti di Leuca, alla cui vita questo paesino è Ndi sistemare tutte le questioni che dall’ambito in cui si trova. Ogni intimamente legato in comuni travagli, derivavano dalle guerre balcaniche. Evi- suo sviluppo, ogni suo moto, sono comuni aspirazioni, esperienze. Questa tando ogni discussione retrospettiva in- correlativi all’itinerario storico estrema parte d’Italia, lambita dalle torno all’andamento dei lavori di quella della zona da cui dipende; il suo onde dello stesso mare che fu solcato Conferenza, è anche superfluo discutere evolversi e armonicamente inserito dai pionieri della civiltà, accolse in se i compromessi che scaturirono in seguito nello svolgimento della realtà storica il magnifico operato dell’uomo sin dai alla Grande Guerra per l’assetto adriatico dell’ambiente di cui fa parte. Per tempi pia remoti. e per la costituzione dello Stato albanese. (segue a pagina 5) La risultanza fu che il Patto di Londra nacque morto e i confini dell’Albania fu- rono tracciati in mondo così obliquo che Ekspozita 105-vjetori i Shpalljes së non rispondevano ad alcuna esigenza, perché attraversavano a capriccio laghi, bacini fluviali, creste e valichi, come se Pavarësisë në Muzeun Historik Kombëtar gli spartiacque non esistessero, cos che i Nga Dr. DORIAN KOÇI diritti della Grande Albania, invocati dai Drejtor i Muzeut Historik Kombëtar patrioti albanesi e dal diritto delle genti vennero calpestati nel modo più clam- ë 28 nëntor 2017, në hollin Koleksionistëve të Shqipërisë. Objekti oroso e vergognoso, ottenendosi soltanto kryesor të Muzeut Historik kryesor i kësaj ekspozite tematike ishte quella piccola Albania attuale, che risulta Komëbtar u çel ekspozita pena, me të cilën është nënshkruar un non senso di fronte alla realtà. M “105-vjetori i shpalljes së Pavarës- Akti i Shpalljes së Pavarësisë së Sh- (segue a pagina 3) Shënime Epirotike (Lexoni në faqen 3) isë”, e cila u organizua nga Muzeu qipërisë. Ndonëse është një objekt i Historik Kombëtar në bashkëpunim vogël pena ka një rëndësi mjaft të ma- me Qendrën Mbarëkombëtare të dhe për historinë e shqiptarëve. Antichi culti Solari nella penisola Balcanica (Vijon në faqen 10) Di RAFFAELE PETTAZZONI (Accademico d’Italia) Scoperto anno di nascita del poeta olta acqua è passata sotto i ponti dell’Indo, dell’Iliss, e del albanese sangiorgese Giulio Variboba Tevere da quando la “mitologia M Di COSMO LUDONE loco sangiorgese “Jul Variboba”, nonché comparata”, inteso il mito come una malattia del linguaggio, si era illusa di autore di decine di pubblicazioni, il Cava- poter ricostruire, a forza di etimologie a ricerca dello scrittore – gior- liere dell’Ordine al Merito della Repubbli- e di “nomina agentis”, il primitivo nalista Cosmo Laudone, ar- ca Italiana, Cosmo Laudone, ha rintrac- patrimonio ideale dei popoli indoeuropei, Lbereshe di San Giorgio Albanese ciato importanti fonti documentali presso riducendo la mitologia indiana (vedica), la in provincia di Cosenza, non finisce mai archivi pubblici e privati sulla comunità di greca e l’italica ad una larga, possente, di stupire. Presidente emerito della pro appartenenza. ma univoca sinfonia sopra pochi motivi (segue a pagina 13) fondamentali, o piuttosto variazioni di un unico grande tema: il Sole NË KËTË NUMËR DO TË LEXONI: (segue a pagina 4) Dardania e pazbuluar Udhëtim në Karaburun – Gjuhën e Zezë Kontributi i Teologut Theofan Popa në shpëtimin e mbishkrimeve dhe objekteve liturgjike kishtare Në Muzeun Historik Kombëtar çelet ekspozita “Unë jam shqiptar” Disidencë në kohën e 2018 Visarit Unë jam nga Shqipëria Në qendër te Maceratës mësohet gjuha shqipe Toka e djegur, shpirti i përvëluar... Një Poezi, skica dhe tregime nga: libër poemë për Prishtinën Historia e priftit shqiptar At Stath XHEVAHIR SPAHIU, LINA LURASCHI, VASO PAPAJ HAMIT Melani dhe komandant çete In memoriam për specialistin në ALIAJ, ARBEN KURTESHI, MYRTEZA MARA, FESTIM LITI, ANA mjekësi, Adrian Abazaj nga Vlora Një lutje të dëshpëruar Nënë BISHOLLA, IZMIT M IMERI, REMZI LIMANI, SETI PEZAKU VLADI, Terezës! Zbulohet viti i lindjes së poetit me origjinë shqiptare STELO SOKO, NIKOLLE LOKA, VANGJELIA VERORI(MEHMETAJ), “Sangiorgiorgese” Giulio Variboba Pena të arta franceze për NIKOLIN SH. LËMEZHI, ARJAN TH. KALLÇO, ALEKSANDËR ÇIPA, shqiptarët Beteja e Backes si Beteja e “Termopileve” Nuk Redaksia e gazetës LAURETA PETOSHATI, NIKOLIN SH. LËMEZHI, HYDA ISMAILI, ka një treg të mirëfilltë arti të strukturuar apo kodifikuar Ullinjtë VULLNET MATO, SOKRAT HABILAJ, KELA BILBILI, MUSA “Rrënjët” ju uron Gëzuar e Beratit në Uells I pelasgi e la loro lingua Pellazgët dhe JUPOLLI, ZEF MULAJ, ANILA TOTO, ZIHNI NDREGJONI, LUAN Krishtlindjen e lumturi gjuha e tyre Për mësuesit-mesazh i mrekullushëm Fjala e në Vitin e Ri 2018! RAMA, PERPARIM HYSI, THEODHORI PROKO, IRMA KURTI, NDUE LAZRI, OLTJONA SELAMAJ, SKËNDER LAZAJ, ZHANETA Lamtumirës për Aleksandër Lalon Flamuri dhe stema arbërore LAZRI, RAKELA ZOGA, MIMOZA ÇEKIÇI RISTA, ILJAZ BOBAJ, Krijimtaria e shkrimtarit Ramazan Hushi dhe qyteti i Kavajës Redazione di giornale “Le NASE JANI, TEUTA HAZIRI, BARDHA MANCE, JOSIF GEGPRIFTI, “Kongresi i Manastirit, ngjarje përcaktuese në rrugëtimin radici” vi augura Buon ASTRIT BLLACA, LUMO KOLLESHI, SHEFIK ARIFI, AGIM shqiptar “Një komb-një gjuhë” KONGRESI 3° NDËRKOMBËTAR Natale e Felice Anno BULGARECI, KRISTAQ TURTULLI, LUAN CIPI, KUJTIM AGALLIU, I MJEKËSISË, AKTIVITET SHKENCOR MULTIDISIPLINOR I Nuovo 2018! KOSTAQ DUKA, GENC DEMIRAJ, SKËNDER KAMBERI SPITALIT AMERIKAN Guri i vendlindjes cmyk Anno 15 n.5 Dicembre 2017 pagina 2 Antichità Nga FATBARDHA DEMI E vërteta asnjëherë nuk mund të zbresë në nivelin e atij që Dardania e pazbuluar e kërkon, përkundrazi për ta përdorur këtu si simbol besimtar dhe fustanella marrë , i takon kërkuesit të shqipetare, tregon përkatsinë fisnore dardane . Historiani latin i shk 3 pK, Marcus Junianus ngjitet në nivelin që ajo gjëndet. Justinus në vëprën ë tij (Epitome of Pompeius Rruga më e mirë për të përcjellë Trogus) shkruan :» Dakët janë pasardhës të Getëve”. Constantin C. Giurescu (Formarea një të vërtetë është një lloj poporului român.) duke u mbështetur tek komunikimi që i kapercen kufijt trashëgimia gjuhësore, pohon se ”Ata (Dakët dhe e fjales : është të kuptuarit Gjetët) janë dy emra të të njëjtit popull [...] të ndarë në një numër të madh fisesh”. Që Gjeto- intuitiv. (Helena Balvatsky) dakët janë fise dardane e dëshmon edhe qeleshja a) Niaux de Ariège (Carsac, Dordogne) b- vizatime në objektet arkeologjike të kulturës Vinka. (29) në monedhën e prodhuar në Daki.(fig.2 lartë) DARDANIA EMËR PARAHISTORIK? Përdorimi i emrit “dakë” dhë përfshirja e të gjitha fiseve veriore ballkanike nën ëmrin “ilir”, besoj se Emri Dardania është fjalë e përbërë, nga rrënja e përdorim për të trëguar drejtimin, ndërsa ajo Rëndësia e veçantë e shigjetës dhe heshtës, për është pasojë e administratës romake , e cile donte dard + an (ia), ku “an” nuk është mbaresë por e stërgjyshërve tanë të shpellave është prodhim bashkësitë fisnore dhe mbretëritë, diktohej nga ta fshinte emrimin “dardan” nga dokumentet e fjalë që dëshmon së nga vjen (psh- jam nga këto origjinal i një botkuptimi zanafillor praktik, fakti se, që nga periudha e gurit e deri në kohën tyre , për telashet e mëdha që u kishin shkaktuar anë ; shkodran, lezhian etj). Fjala “dard ” gjëndet filozofik dhe besimtar (simbolik). George Dumézil kur filluan të përdoren armët e zjarrit (shk 12-të, këto fise , sidomos nën udhëheqjen e Burebistrës. në fjalorin e sotëm të shqipetarëve (2002, internet), (La religione romana arcaica Miti, leggende, realta) Dinastia Song), ishtë ARMA kryesore goditëse në Faktet e mësipërme mbi emrin “dard=shigjetë”, vetëm në formën e fjalës “dardallë” për një shkop duke folur për besimin e romakëve , pohon se idea largësi, gjatë gjuetisë dhe luftimeve. Sidomos me mbështeten edhe nga mitet, sipas të cilave, të gjatë, të përdorur në peshkim. Duke e zgjeruar e “shpirtit” në zanafill, nuk lidhej me vdekjen, zbulimin e metaleve, shigjeta dhe heshta u bënë shpikës i harkut mbahet Apolloni Ipeboreal hapësirën gjeografike edhe në travat e banuara nga por me “energjinë – magjike” të përjetëshme tek mjete më praktike se sa gurët apo topuzët prej figura e të cilit lidhet me vëndin e Ipeborealëve, fiset pellazge të lashtësisë, fjalën “dard” e gjejmë : sendet. Njëriu primitiv habitej se si shigjeta mund druri, të përdorura në zanafill. Sipas Homerit, që sipas përshkrimit të Strabonit (Geografia, 11, Dard - në gjuhën katalane (Spanjë) - shigjetë. “të fluturonte dhe të vriste ” dhe i shikonte këto armatimi kryesor i Grekëve në kohët e fundit ka 6, 2), ndodhet pikërisht në zonën gjeografike të Dardo -në gjuhën spanjolle (Spanjë) –shigjetë veti si shprehje e “shpirtit” hyjnor të saj . Fakti që qënë heshta së cilës në kohët heroike i vendosej Dardanisë së lashtë . Për të mbështetur mendimin Dardu - në gjuhën korse (Korsika) – shigjetë shigjeta “e ndihmonte dhe e mbronte”, mendon një kokë metalike. (Hom. Il. 2; v. 320; Eustath.). tonë për emrin e Mbretit- shigjetë (Dard), që krijoi Dard- në gjuhën franceze – shigjetë apo heshtë E.Cassirer (Sprache und Mythos) ishte origjina nga Duhet vënë në dukje se ngjarjet dhe emërtimet bashkësinë e parë të organizuar të fiseve dhe të druri me majë hekuri. buroi më vonë idea e Zotit. Ky fakt dëshmohet në pellazge të lashtësisë, shkruesit latinë në Fjalorët prftërinjve fat-thënës, emrin e të cilit e trashëgoi Dardar - si ndajfolje në gjuhën franceze - shumë studimet e bëra mbi shoqëritë e lashta. G. Dumézil historik, i kanë emërtuar “greke”. Rënditëm këtë krahina e Dardanisë dhe shqipetarët e Kosovës, shpejt, pa kthim.
Load more

Recommended publications
  • Përmbajtja / Sommario
    nr. 7 9, viti/anno XIV , janar-theristí /gennaio-giugno 2015 e-mail: jetarbre [email protected] - http://digilander.libero.it/jetarbreshe (Mondo Italo-Albanese) Del nga gjasht ë muaj - Semestra le online della Minoranza linguistica storica Albanese d’Italia - Eianina / Purçill (Cs- Italia) Përmbajtja / Sommario (Numër i kushtuar figurës dhe v eprës së Emanue le G iordano-s) BIOGRAFIA E ZOTIT EMANUELE GIORDANO (1920-2015) faqe 3- 4 EDITORIALI faqe 5 Drejtori NGA ‘FJALIMET E LIPIT’ faqe 6-10 Donato imzot Oliverio, Angelo Catapano, Alessandro Rennis, Caterina La Rocca, Vittorio Giordano KUJTIMI I AMBASADAVET SHQIPTARE NË ITALI E NË VATIKAN faqe 11 Neritan Ceka, Ardian Ndreca KUJTIME E RRËFIME KA AR BËRIA faqe 12-30 Nik Pace, Antonio Bellusci, Kostandin Bellushi, Ferdinando Elmo, Paolo Borgia, Francesco Fusca, Zef Chiaramonte, Carmine Stamile, Vincenzo Cucci, Zef Schirò di Maggio, Mario Massaro, Zef Kakoca, Pierfranco Bruni KUJTIME, MBRESA, STUDIME NGA BOTA SHQIPTARE faqe 31 -44 Lush Gjergji, Odette Luoise, Imri Badallaj, Bardh Rugova, Merita Sauku-Bruci, Klara Kodra, Emil Lafe, Helena Grillo, Vilma Proko (Jasezhiu) AKTE KUVENDES MBI VEPRIMTARINË E ZOTIT EMANUELE GIORDANO Kuvend “Nderim papas Jordanit” (Frasnitë 1996) faqe 45-60 Gennaro Cortese, Spiro Kalemi, Italo Costante Fortino, Alessandro Rennis, Agostino Giordano Kuvend “Presentazione della II* Edizione del “Fjalor” (Frasnitë 2000) faqe 61 Francesco Fusca Kuvend “Vepra fetare dhe kulturore e protopapasit Emanuele Giordano (Frasnit ë 2006) faqe 62-78 Eleuterio F.Fortino, Nik Pace, m.v. Maria
    [Show full text]
  • Giulio Variboba
    GIUSEPPE FERRARI GIULIO VARIBOBA E LA SUA OPERA POETICA ALBANESE zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA CASA EDITRICE CRESSATI - BARI I VITA Precisamente due secoli addietro, nel 1762, vede­ va la luce in Roma la prima opera poetica, fino ad oggi conosciuta, in lingua albanese. Autore di essa un sa­ cerdote italo-albanese di Calabria: Giulio Variboba. Non si può, con precisione, stabilire la sua da­ ta di nascita, non esistendo più alcun documento che ne faccia riferimento diretto. In un ritratto, chs di lui si conserva nella chiesa parrocchiale del suo paese na­ tio, lo si dice morto a Roma, all'età di anni sessanta- cjuattro, il 31 dicembre del 1788. Le notizie che si pos­ sono ricavare dalla sua operetta e quelle assai più c<j- piose intorno alla sua vita travagliata e alla sua atti­ vità, di cui esiste lungo elenco di documenti originali in vari archivi, ci indicano come assai probabili le date di cui sopra. Non vi è dubbio alcuno circa il luogo di sua na­ scita e della sua morte. Notizie certe abbiamo pure della sua famiglia e della sua attività. - 7 GIULIO VARIBOBA' nacque dunque nel 1724, a San Giorgio Albanese^, in provincia di Cosenza'. Suo padre, Giovanni Variboba^, nel 1714, £u eletto pro-zyxwvutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA ^ Nei documenti e testi più antichi vien sempre scritto Varibobba. Ciò avviene perchè, nell'albanese, la consonan- te B è più forte che la corrispondente italiana. Non ha quindi il significato della doppia italiana. - In italo-albanese è chiamato MBUZAT-I. A. Masci ed altri studiosi lo dicono derivato dalla famiglia BUZA, di cui un ramo sarebbe stato tra i fondatori del villaggio.
    [Show full text]
  • Storia Della Letteratura Albanese
    "STORIA DELLE LETTERATURE DI TUTTO IL MONDO" direttore: Antonio Viscardi GIUSEPPE SCHIRÒ Junior dell'Università di Padova STORIA DELLA LETTERATURA ALBANESE NUOVA ACCADEMIA EDITRICE INDICE GENERALE Prefazione pag. 7 Introduzione » 9 Letteratura extra-albanese, 11 — La lingua albanese, 13 — I dialetti, 16 — Le aree albanofone, 17. PARTE PRIMA LA LETTERATURA POPOLARE I - La poesia » 21 Leggende medioevali, 23 — Poesia eroica, 26 — I cicli, 28 — Alija, 31 — Poesia amorosa, 34 — Poesia nuziale, 42. li - Novellistica e sapienza popolare » 47 II Codice di Lek Dukagini, 47 — La sapienza popolare, 48. IH - II più antico poeta: Baia » 53 II poema, 54. PARTE SECONDA TESTI SACRI E LETTERATURA D'IMITAZIONE I - I più antichi documenti di lingua » 67 I vivai di cultura e di letteratura italiana (secoli XVI-XX), 68 — La pericope del Vangelo mattaico, 69 — II tropario della resurrezione, 71 — Formula battesimale, 72 — Gli appunti di Arnold von Harff, 73 — II Messale di Gjon Buzuku, 74 — Luca Matranga, 76 — Pietro Budi, 78 — Paolo di Hasi, 81 — Frang Bardhi, 81 — Pietro Bogdano, 83 — II prete e il vescovo, 84 — L'opera, 85 — La lingua, 86. II - Poeti d'influenza turca » 89 Nezim Berati, 90 — Muhamet Carni, 93 — Vari, 95 — Les- sicografi, grammatici e traduttori, 96. 266 STORIA DELLA LETTERATURA ALBANESE PARTE TERZA LA LETTERATURA ALBANESE IN ITALIA DAL SEICENTO ALL'OTTOCENTO I - Poeti albano-siculi pag. 101 Giuseppe Nicolo Brancate, 101 — Nicola Chetta, 103. II - Poeti albano-calabri » 105 Giulio Variboba, 105 — Le opere, 105 — II mondo poetico, 108 — Costammo Bellucci (Sciaglia), 109. PARTE QUARTA L'OTTOCENTO SINO ALLA LEGA DI PRIZREND I - I poeti risorgimentali » 113 Padre Leonardo de Martino, 115 — Pashk Vasa, 117 — Naim Frasheri, 118 — L'uomo, 119 — Le opere, 121 — Storia di Skanderbeg, 122 — La mistica di Naim, 125 — Ndue Bityci, 130 — Pahk Babi, 130 — Sami Frasheri, 131.
    [Show full text]
  • Chi Perdonerà La “Matta Profanazione” ? Una Poesia Di Giuseppe Serembe Contraffatta Dai Nostri
    Filologia GIUSEPPE SCHIRÒ DI MAGGIO Giuseppe Schirò Di Maggio Chi perdonerà la “matta profanazione” ? Una poesia di Giuseppe Serembe contraffatta dai Nostri Quando le combinazioni non sono casuali, ma manovrate dagli spiriti viventi dei nostri poeti e scrittori! Essi pur di tornare nel gioco della vita, nelle forme loro consentite dello studio e della memoria letteraria, le “inventano” tutte! Papas Jani Pecoraro, arciprete non ancora de jure della Cattedrale di San Demetrio di Piana degli Albanesi, mi porge una busta piena di fogli ingialliti trovati in uno scaffale dell’archivio parrocchiale e mi dice: vedi cosa c’è. In una “pausa” del mio “otium” di pensionato, controllo. Alcuni quaderni pieni di frasi del greco moderno, traduzioni, vocabolarietti arbërisht, fogli sbia- diti di preghiere, poesie, canti e appunti di prediche. Forse sono quaderni e carte varie di qualche arciprete dell’antica Matrice, oggi Cattedrale, o di Mons. Paolo Schirò o di qualche papas intellettuale e forse qualche quaderno è del poeta Giuseppe Schirò (Senior). Un quaderno anonimo più ingiallito degli altri, carta antica con illustrazione sulla copertina azzurrognola, attira la mia attenzione: dentro c’è, tra appunti, elenchi di frasi e canti religiosi, una poesia firmata, alla fine del testo arbëresh, da “Sepi Si Rræmbi” e “Giuseppe Serembe” sotto la traduzione italiana. Mi entusiasmo per il privilegio della scoperta, perché credo lì per lì di avere dinanzi una poesia originale scritta di mano dell’autore, da tutti noi venerato. Mi affretto a sfogliare notizie su Serembe e vengo a sapere che l’anno 1886 fece visita ai paesi albanesi di Palazzo Adriano e di Piana dei Greci.
    [Show full text]
  • Italští Arbrešové: Krátký Nástin Jejich Historie a Současného Postavení*
    Historie ITAlšTÍ ARBREšOVÉ: krátký nástin jejich historie a současného postavení* Přemysl Vinš Každý čtenář, kterému se do ruky dostala jakákoliv práce o dějinách nebo literatuře Albánců, se již pravdě- podobně setkal s výrazy „Arbrešové“ nebo „arbrešští Albánci“.** Zasvěcenější zájemci většinou správně tuší, že se jedná o označení pro skupiny etnických Albánců, kteří se v průběhu několika staletí, zejména v období od konce 15. do 18. století, usazovali v jižní části Apeninského poloostrova a na Sicílii, kde osidlovali málo zalidněné kraje a vytvářeli vlastní vesnice, které si v mnoha případech až do dnešní doby dochovaly svébyt- nou kulturní a jazykovou identitu. Nejčastěji se o Arbreších (albánsky arbëreshët, italsky gli arbëreshë, albanesi d’Itali, greco-albanesi, arbereschi) hovoří v souvislosti s albánským národním obrozením, jehož první impulsy lze sledovat právě u této komunity. Stejně tak rozmach albánské romantické literatury 19. století byl bytostně spojen s Arbreši a tvorba skupiny arbrešských spisovatelů patří mezi nejoceňova- nější kapitoly albánsky psané literatury. Vytváření a posilování svébytné albánské národ- Původ a klíčová úloha Arbrešů ní identity také mezi Albánci na Balkáně v závě- na formování albánské identity ru 19. století, vznik albánského státu v roce 1912, Kdo tedy vlastně Arbrešové jsou, proč právě oni resp. 1913, a bouřlivé události na Balkáně během sehráli tak zásadní roli v albánském národně uvě- minulého století odpoutaly pozornost od jihoital- domovacím procesu a jak se na jejich postavení ských Albánců, jejichž situace v minulém století promítly zásadní politick, demograické a ekono- a dnes zůstává poměrně neznámá. Tento článek se mické proměny 20. století a nového tisíciletí? To pokouší nejen o rekapitulaci historie Arbrešů do jsou jen některé otázky, kterými se zabývají násle- konce 19.
    [Show full text]
  • Në 60-Vjetorin E Lindjes
    MATTEO MANDALÀ DHE ALBANOLOGJIA SOT Në 60-vjetorin e lindjes Me kujdesin e / A cura di Francesco Altimari Gëzim Gurga Shaban Sinani Fast print Tiranë 2018 Matteo Mandalà dhe albanologjia sot (në 60-vjetorin e lindjes) Me kujdesin e: Francesco Altimari Gëzim Gurga Shaban Sinani Redaktor: Teuta Toska Ballina: Shpend Bengu Botues: Fast print ISBN: 978-9928-271-01-3 Ky libër u botua falë kontributit fi nanciar të Fondacionit për Art dhe Kulturë “Fan Noli”, Tiranë, në bashkëpunim me Fondacionin Universitar “Francesco Solano”, Itali. © Ndalohet riprodhimi i plotë a i pjesshëm i këtij libri pa pëlqimin e autorizuar me shkrim të botuesit. TABULA GRATULATORIA Institucione Akademia e Shkencave e Athinës - Greqi Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës - Kosovë Akademia e Shkencave e Shqipërisë - Shqipëri Russian Academy of Sciences, Saint-Petersburg - Rusi Kuvendi i Shqipërisë - Tiranë - Shqipëri Ludwig-Maximilian Universität München - Germani Martin-Camaj-Gesellschaft e.V., Lenggries - Gjermani Qendra e Studimeve Albanologjike - Shqipëri Università Ca’ Foscari, Venezia - Itali Università della Calabria - Itali Università del Salento – Italia Università di Bari - Italia Università di Bologna - Itali Università di Firenze - Itali Università di Palermo - Itali Università Roma Tre - Itali Universität Erlangen - Gjermani Universität Konstanz - Gjermani Universität Marburg - Gjermani Universität Wien - Austri Universität Zürich - Zvicer Universiteti i Elbasanit Aleksandër Xhuvani - Shqipëri Universiteti i Prishtinës - Kosovë Universiteti i Selanikut
    [Show full text]
  • 1 Di Flavia D'agostino Tra L‟Ultimo Quarto Del Secolo XVI E Il Primo Del XX Parallelamente Alla Letteratura Della Madrepatri
    LA LETTERATURA ARBËRESHË 1 di Flavia D’Agostino Tra l‟ultimo quarto del secolo XVI e il primo del XX parallelamente alla letteratura della madrepatria si svolse nelle colonie albanesi di Calabria e Sicilia un movimento letterario che è conosciuto con il nome di letteratura italo-albanese o arbëreshë. Esso occupa uno dei posti più importanti nel quadro dell‟intera letteratura albanese non soltanto per l‟apporto artistico dei suoi figli lontani, quali appoggiati dal clero non dimenticarono mai la loro patria conservando fino ai giorni nostri lingua e costumi. Come prima testimonianza abbiamo una “Dottrina Cristiana” dovuta all‟arciprete di Piana degli Albanesi Lekë Matranga (1560-1619); è qui che appaiono i primi versi scritti in albanese. Nei secoli che seguono il numero degli arbëreshë che scrivono in albanese diventa più consistente, ne sono testimonianza Padre Giorgio Guzzetta, fondatore del Seminario greco-albanese di Palermo, Giuseppe Niccolò Brancati, Nicola Chetta, uomo di spiccata intelligenza angosciato dal desiderio di sapere. Ma il più conosciuto di questo periodo di preparazione è senza dubbio Giulio Variboba di San Giorgio Albanese, parroco del suo paese, autore di Gjella e Shën Mëris Virgjër” (la Vita di Maria) stampata a Roma nel 1762. L‟opera del Variboba rimane una delle creazioni più belle per la spontaneità e l‟ingenuità che vi traspaiono e che rispecchiano il carattere del poeta, sia per il modo in cui è stata presentata la figura della Madonna non regina dei cieli, altera signora carica di ori, ma una semplice contadina che non si rende conto di ciò che le è accaduto e rimane confusa per essere stata scelta.
    [Show full text]
  • Studia Linguistica Italo-Albanica Arbërishtja Në Kontekstin Gjuhësor Ballkanik Dhe Italian 2014
    AKADEMIAEEE SHKENCAVE DHE ARTEVE KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS BOTIME TË VEÇANTA CXXXIX SEKSIONII GJUHËSISË DHE I LETËRSISË LIBRI 51 FRANCESCO ALTIMARI STUDIA LINGUISTICA ITALO-ALBANICA ARBËRISHTJA NË KONTEKSTIN GJUHËSOR BALLKANIK DHE ITALIAN PRISHTINË 2014 KOSOVAACADEMY OF SCIENCES AND ARTS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS SPECIAL EDITIONS CXXXIX SECTION OF LINGUISTICS AND LITERATURE BOOK 51 FRANCESCO ALTIMARI STUDIA LINGUISTICA ITALO-ALBANICA Approved for publication at the meeting of the Section of Linguistics and Literature, held on24th October, 2014, after review by academician Rexhep Ismajli and academicianIdriz Ajeti . Editor: Academician Mehmet Kraja, Secretary of Linguistics and Literature Section. PRISHTINA 2014 AKADEMIAEEE SHKENCAVE DHE ARTEVE KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS BOTIME TË VEÇANTA CXXXIX SEKSIONII GJUHËSISË DHE I LETËRSISË LIBRI 51 FRANCESCO ALTIMARI STUDIA LINGUISTICA ITALO-ALBANICA ARBËRISHTJA NË KONTEKSTIN GJUHËSOR BALLKANIK DHE ITALIAN U miratua për botim në mbledhjen e Seksionit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë, mbajtur më 24 tetor 2014, në bazë të recensioneve të akademik Rexhep Ismajlit dhe akademikIdriz Ajetit . Redaktor: Akademik Mehmet Kraja, Sekretar i Seksionit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë. PRISHTINË 2014 Copyright © ASHAK Francesco Altimari 5 PASQYRA E LËNDËS PARATHËNIE ……………………………………………………………… 7 I. ARBËRISHTJA NË KONTEKSTIN GJUHËSOR BALLKANIK L’ALBANESE D’ITALIA NEL CONTESTO LINGUISTICO BALCANICO 9 1. a. Vëzhgime për të kryerën e “supozimit” të arbërishtes dhe për formimin e habitores të shqipes …………………………………………………… 11 b. Osservazioni sul passato ‘presuntivo’ dell’arbëresh d’Italia e sulla formazione dell’ammirativo in albanese ……………………………… 27 2. a. E ashtuquajtura e ardhme arbëreshe kam + lidhore: romanizëm italian apo arkaizëm ballkanik? ………………………………………………… 41 b. Il cosiddetto “futuro necessitativo” dell’albanese d’Italia: influenza italo-romanza o arcaismo balcanico? ………………………………… 55 3.
    [Show full text]
  • Antologia Arbëreshe
    VINCENZO BELMONTE ANTOLOGIA ARBËRESHE 1 I N D I C E GIULIO VARIBOBA 5 VITA DELLA BEATA VERGINE MARIA La nascita di Gesù 8 L’adorazione dei pastori 9 La presentazione di Gesù al Tempio 10 La Passione 13 L’Assunzione di Maria in cielo 16 La bellezza di Maria 19 L’Erode di Mbuzati 20 Canto penitenziale 20 Inno eucaristico 21 Canto per il Corpus Domini 25 GIROLAMO DE RADA 27 STORIE D’ALBANIA Bòsdare nella battaglia di Scutari 28 Il suicidio di Annamaria Cominiate 31 La morte di Delia 32 Ogni amore è da Dio 33 Amore e morte 34 La morte di Videlaide 35 SCANDERBEG SVENTURATO Il volo dell’immagine di Maria 37 La morte di Gino 38 La fuga di Vantisana 39 Canto delle compagne di Serafina 42 Canzone di Serafina 42 Pessimismo 43 La morte del figlio 44 La morte di Frosina 45 Il temporale 46 Gavrila e il pittore di Giacova 46 Vantisana rinuncia all’amore di Monusk e muore 47 2 FRANCESCO ANTONIO SANTORI 49 IL CRISTIANO SANTIFICATO A Maria Assunta 50 La pastorella 53 A Maria Addolorata 55 Allegoria della pecorella smarrita 57 Alla Madonna della Salute 58 KALIMERE L’indemoniato di Gèrasa (IX) 61 La tempesta sedata (XII) 63 Thalita, kumi (XIII) 66 CANTO DELLA PASSIONE La Via Crucis 67 La disperazione di Giuda 69 NEOMENIA Lamento di Morinna 70 Lamento di Bòsdare 71 Due canzoni 71, 72 CLEMENTINA Mal d’amore 72 ALESSIO DUCAGINO Una madre 73 Coro finale 74 MILOSCINO E PIETROSCINO Compianto di Emira 75 Coro finale 75 GIUSEPPE SEREMBE 77 CANTI Pensiero notturno 80 L’immagine della vita 80 3 Similitudine 81 L’amicizia 81 Il mio ritratto 82 Come fui, come sono 83 Lavandaie canterine 83 La tempesta 84 Meditazione 84 La fonte del dolore 85 Ai SS.
    [Show full text]
  • SALIHI-DISSERTATION-2017.Pdf (811.9Kb)
    MAKING A NATION ABROAD: THE ROLE OF MIGRANT COLONIES IN THE ESTABLISHMENT OF ALBANIA by RUFKI SALIHI Presented to the Faculty of the Graduate School of The University of Texas at Arlington in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY THE UNIVERSITY OF TEXAS AT ARLINGTON August 2017 Copyright © by Rufki Salihi 2017 All Rights Reserved ii Acknowledgements Throughout the process of finishing my studies, and this dissertation, I have been very fortunate to have received assistance from a countless number of people, and I feel obliged to mention some, and recognize others that I might omit mentioning, who have provided support and encouragement. I would like to thank Dr. Stephen Maizlish and Dr. Thomas Adam for making me love and enjoy history as a subject. Apart from immensely enjoying the lectures by Dr. Steven Reinhardt and Dr. Patryk Babiracki during my graduate education, I have had the privilege to have them as members of my dissertation committee, profiting from their expertise and kindness in countless of ways, for which I will have a lifelong appreciation. I would also like to thank all the professors at the University of Texas at Arlington who instructed me, for their undeniable part in influencing my academic and personal thinking. The chair of the History Department for most of my graduate studies was Dr. Marvin Dulaney, who always held the door to his office open for graduate students, and always gracefully offered assistance, for which I will be forever thankful. Above all, I don’t know if I will ever be able to repay the debt to my dissertation committee chair, Dr.
    [Show full text]
  • LIBRI SHQIP 1555-1912 KOMBETARE 9 7 8 9 9 9 2 7 7 3 1 7 8 Libri Shqip 1555-1912 Bibliografi
    BIBLIOTEKA KOMBËTARE Më në fund kultura shqiptare ka “librin e librave” të saj: Bibliografinë Retrospektive të Librit Shqip në dy pjesët e para, 1555-1912 (I) dhe 1913-1944 (II). Më bie detyra RAMAZAN VOZGA të pohoj me bindje se është fjala për një botim që përbën ngjarje historike. Në çdo kulturë flitet dendur për “ngjarje” në rastin e botimit të librave, pa qenë të sigurtë se sa jetëgjatë do të jenë ata, nga njëra anë, si edhe sa të shumëpritur mund të kenë qenë, nga tjetra. Ndërkaq botimi i Bibliografisë Retrospektive të Librit Shqip përbën një arritje të lakmuar ndoshta qysh këtu e 90 vite të shkuara, kur qeveria e ardhur LIBRI SHQIP në Tiranën kryeqytet nga Kongresi i Lushnjës merrte vendimin për themelimin e RAMAZAN VOZGA një “biblioteke kombëtare” në Shqipëri. E pamundur do të ketë qenë që ideatorët 1555-1912 e institucionit në fjalë të mos kenë ëndërruar që shqiptarët të kenë një ditë për duarsh edhe regjistrimin e gjithçkaje që ishte shkruar e botuar deri më atëherë në në fondet e Bibliotekës Kombëtare gjuhën shqipe, nga Buzuku deri tek ata, në atë vit të largët 1920. Aurel PLASARI BIBLIOGRAFI BIBLIOGRAFI ISBN 978-99927-731-7-8 Në kopertinë: Rrota e librit, sipas Agostino Ramelli-it, 1588 BIBLIOTEKA LIBRI SHQIP 1555-1912 KOMBETARE 9 7 8 9 9 9 2 7 7 3 1 7 8 LIBRI SHQIP 1555-1912 Bibliografi BIBLIOTEKA KOMBËTARE RAMAZAN VOZGA LIBRI SHQIP 1555-1912 në fondet e Bibliotekës Kombëtare BIBLIOGRAFI Tiranë, 2010 2 3 LIBRI SHQIP 1555-1912 Bibliografi Në 90-vjetorin e Bibliotekës Kombëtare nën kujdesin e Ministrit të Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve z.
    [Show full text]
  • Studia Albanica
    ACADÉMIE DES SCIENCES D’ALBANIE SECTION DES SCIENCES SOCIALES ET ALBANOLOGIQUES STUDIA ALBANICA 2 LIIe Année 2015 STUDIA ALBANICA _______ Conseil de Rédaction : Seit MANSAKU (Rédacteur en chef) Muzafer KORKUTI (Rédacteur en chef adjoint) Arben LESKAJ (Secrétaire scientifique) Francesco ALTIMARI Jorgo BULO Ethem LIKAJ Shaban SINANI Marenglen VERLI Pëllumb XHUFI © 2015, Académie des Sciences d’Albanie ISSN 0585-5047 Académie des Sciences d’Albanie Section des Sciences sociales et albanologiques 7, place Fan S. Noli AL-1000 Tirana STUDIA ALBANICA 2015/2 Marenglen VERLI LE TRAITEMENT DE LA QUESTION ALBANAISE EN YOUGOSLAVIE SUR LE PLAN BALKANIQUE (APRÈS 1945) I. Les origines du problème La question des Albanais de Yougoslavie, respectivement la question du Kosovo, celle des Albanais de Macédoine, du Monténégro et du sud de la République de Serbie après la Seconde Guerre mondiale, fait certainement partie de la question albanaise en général, dont les origines remontent à 1913, avec le morcellement drastique tristement connu des territoires albanais, sans parler de quelques faits antérieurs comme l’occupation, l’annexion et le nettoyage ethnique, à partir de 1878, du sandjak de Niš, vidé de presque toute sa population albanaise1. L’occupation serbe et monténégrine a réservé aux Albanais du Kosovo et des autres territoires en Yougoslavie la même politique qui s’est répétée tout au long des années 1913-19152. Bien que signataire du Traité sur les minorités de la Société des Nations dont elle était membre, la Yougoslavie de Versailles, celle de l’entre-deux-guerres 1918-1941, n’a pas changé d’attitude à l’égard des Albanais. D’ailleurs, cette période a été celle de l’institutionnalisation et de l’aggravation extrême du nettoyage ethnique à travers la violence et la terreur, les expropriations, les expulsions en masse et la colonisation slave des territoires albanais, parallèlement à l’assimilation des Albanais chrétiens qui étaient nombreux non seulement dans des régions compactes comme la Reka de Dibra, mais aussi dans les 1 Historia e Popullit Shqiptar, vol.
    [Show full text]