1

MEI 2014 - NR. 2

Bas Eickhout: Europa is waardenproject

Vrijgemaakte Tjitske Siderius kiest voor SP

Weg met die ellendige ledenomroepen

MEI 2014 - nr. 2 2 {VAN DE REDACTIE {EN VERDER 3

4 Tjitske Siderius kiest voor SP 8 Haags Stadsklooster gastvrij

Jan Spijk En hoe hoog zal de opkomst op 22 mei zijn als we onze gaan op de een of andere manier over mensen die geen 9 Column- Margrietha Reinders eindredacteur stem mogen uitbrengen voor een nieuw Europees Parle- dak boven hun hoofd hebben. Wat ook opvalt is dat het dit Update ment? Het zou zo maar lager kunnen zijn als de 36,6% in jaar vaker gaat om mensen die om economische redenen 12 Fotoverhaal: strijd om Brussel 2009. Ooit was Nederland zo’n beetje het meest pro- dakloos zijn geworden. Europese land, maar ook bij ons slaat het ‘minder Europa’ christelijk-sociaal 14 Verandert Franciscus de kerk? steeds beter aan. In ieder geval geeft GroenLinks-lijsttrekker Leander Tijdhof – hij was voor GroenLinks actief in de 6 Bas Eickhout tegengas. Onze redacteur Bas Roufs onder- werkgroep ‘Kunst, Cultuur en Media – maakt in dit num- denken 15 13 mei: Ab Harrewijnprijs vraag hem over de actuele ontwikkelingen in Oekraïne mer van zijn hart geen moordkuil. Redacteur Iris Savelkouls en de Europese verkiezingen. ‘Premier Rutte ziet de EU interviewde hem over zijn levensbeschouwing, zijn omgang 18 Bezinning geloof en economie uitsluitend als een economisch project. Maar Europa is juist met de natuur, maar ook over ons omroepbestel. ‘Mijn een project van waarden, waarvoor mensen in Oekraïne de ultieme droom is gewoon een publieke omroep met twee Europa is 19 Column – Enis Odaci straat op gaan.’ Eickhout zegt verder: ’We moeten inves- televisiezenders en drie radiozenders, met kwalitatief goede teren in onze economie, in schone energie en zo banen programma’s. We moeten af van die ellendige ledenomroe- 20 Oecumenische Vrouwensynode creëren. Dan zijn we niet langer afhankelijk van ondemocra- pen.’ waardenproject 10 tische regimes zoals die van Rusland voor onze olie en gas.’ 21 Column – Ruard Ganzevoort Tjitske Siderius maakte als gereformeerd-vrijgemaakte een opmerkelijke politieke keus voor de Socialistische Partij. Ze Nieuw 22 Column – Hans Feddema is tot eind mei Tweede Kamerlid en was SP-lijsttrekker in Zwolle. In het interview met haar zegt ze nuchter: ‘De SP 23 Onder Ogen/Agenda staat voor gelijkwaardigheid, solidariteit en menselijke waar- omroepbestel digheid. Dat vind ik heel bijbels.’ nodig! 16 24 De uitsmijter – Jan Wolsheimer Politiek filosoof Govert Buijs sprak zich tijdens de Groen van Prinstererlezing uit over onze verzorgingsstaat die volgens hem te veel gericht is op rechten. Onze redacteur Theo Brand vindt dat Buijs de pijnpunten bloot legt van de tekortkomingen van Markt en Staat, maar plaatst kritische kanttekeningen. Buijs zoekt het in de ogen van Theo te veel in een ‘christelijk burgerlijk beschavingsfundament’. ‘Waarom geen zoektocht naar een ‘spiritueel-geëngageerde basis voor compassie’ waarin diverse levensbeschouwelijke stemmen – inclusief christelijke – klinken? Dat past beter bij GroenLinks als pluriforme en vrijzinnige partij’ Kortom: het is tijd voor een radicale update van het christelijk-sociaal denken.

In dit nummer zetten we ook de genomineerden op een rij voor de jaarlijkse Ab Harrewijnprijs (uitreiking 13 mei in Amsterdam). Opvallend is dit jaar dat er veel aandacht voor dakloosheid is bij deze prijs. Drie van de initiatieven

COLOFON Redactie: Theo Brand (eindredactie), Jan Opmaak/vormgeving: Max Prins. ‘Donatie De Linker Wang’. Spijk (eindredactie), Hans Feddema, Bas Drukwerk: Twigt GrafiMedia, Waddinx- Stichting De Linker Wang: De Linker Magazine De Linker Joosse, Wilhelm Lagrouw, Cor Ofman, veen. FSC-gedrukt op geheel gerecycled Wang. Politiek met compassie. Religie- Wang is een uitgave Herman Radstake, Bas Roufs en Iris papier. werkgroep van GroenLinks. Uitgever van van stichting De Linker Savelkouls. Redactiesecretariaat: Theo Brand, het gelijknamige tijdschrift. Wang. ‘Politiek met Aan dit nummer werkten mee: Wagenschuurstraat 14, 8043 XW Zwolle. Bestuur: Ruard Ganzevoort (voorzit- compassie’ is het Hub Crijns, Ruard Ganzevoort, Carin E: [email protected] ter), Sijtse van Veen (secretaris) en Will motto van De Linker Hereijgers, Christian Jongeneel, Marianne Abonnee-administratie: De Linker Wang, Kranenburg (penningmeester), Pieter Wang, de religiewerk- Mak, Enis Odaci, Margrietha Reinders, Galvanistraat 14, 6533 DW Nijmegen. Abshoven, Suzan Doodeman, Tjeerd de groep van GroenLinks Dirk Visser en Jan Wolsheimer. E: [email protected] Jong, Manuela Kalsky, Bas Roufs en Peter Commentaartekening: Jaarabonnement: € 16,- (5 nummers). Ybeles Smit. Maarten Wolterink. Betalingen en donaties: Triodosbank E: [email protected] Omslagfoto: Eiffeltoren in Europese sfeer. 39 02 64 393 t.n.v. De Linker Wang Website: www.linkerwang.nl. Foto: Flickr.com Creative Commons. o.v.v. ‘Abonnement De Linker Wang’ of Twitter: @DeLinkerWang.

MEI 2014 2014 - - nr. NR. 2 2 MEI 2014 - nr. 2 4 {INTERVIEW 5 Gereformeerd-vrijgemaakte Tjitske Siderius kiest voor SP ‘Bij onrecht ga ik helemaal los’

Hoewel de gereformeerd-vrijgemaakte zuil veel minder geslo- voor gelijkwaardigheid, solidariteit en verder ontwikkeld. Er is meer open- wijken aanwezig en blijkbaar geeft dat ik mij weer kandidaat stel voor de Tjitske Siderius persoonlijk ten is dan een aantal jaren, is de keus van Tweede Kamerlid menselijke waardigheid. Voor mij zijn heid en het gaat in de kerkdiensten om vertrouwen. Daar komt bij dat de PvdA komende Kamerverkiezingen? Dat Tjitske Siderius uit Zwolle voor de Socialistische Partij (SP) dat christelijke waarden waarbij ik me zaken als naastenliefde. Het is minder in dit kabinet bezuinigt op voorzienin- weet ik echt nog niet en hangt van heel Tjitske Siderius (1981) is geboren in Groenlo en toch opmerkelijk. Zelf zegt ze nuchter: “De SP staat voor heel goed thuis voel.’ zwaarmoedig. Ik heb me wel eens gen die ze zelf heeft opgebouwd. Kijk omstandigheden af. Het liefst voer woont nu in Zwolle. gelijkwaardigheid, solidariteit en menselijke waardigheid. Dat afgevraagd of ik naar een andere kerk maar naar sluiting van verzorgings- ik in eigen stad campagne door met Opleiding: VWO Rooms-Katholieke Scholen- vind ik heel bijbels.” Nu staat de gereformeerd-vrijgemaakte zou overstappen, maar ik wil dat niet. huizen en de sociale werkvoorziening. mensen op straat te praten over hun gemeenschap “Marianum” te Groenlo, van kerk niet bekend als de meest vooruit- Het is mijn identiteit, het zijn mijn In de vorige kabinetsperiode trokken zorgen, problemen en wensen. Daar 1993 tot 1999. Jan Spijk strevende kerk. Je voelt je er nog steeds wortels.’ SP en PvdA nog samen op tegen de word ik altijd enthousiast van.’ Studie: Management, economie en recht, Ho- thuis? bezuinigingen op de sociale werkvoor- geschool van Utrecht, van 2000 tot 2001. Per- We moeten onze afspraak iets vervroe- ‘Als je kijkt op wikepedia word je niet Hoe verklaar je het succes van de SP? ziening. Dit snapt niemand meer.’ Hoe beoordeel je de politieke uitruil van soneel en arbeid, Hogeschool “Windesheim” te gen, omdat ze als lijsttrekker van de vrolijk van het verleden van de kerk. ‘Mensen hebben genoeg van het PvdA en VVD: geen strafbaarstelling ille- Zwolle, van 2001 tot 2005. SP meeonderhandelt over de vorming Het gaat vaak over zonde, hel en bezuinigingsbeleid. Van de afbraak van Toch lijkt de SP nog steeds vooral tégen galiteit, maar dan wel belastingverlaging Politieke functies: Lid gemeenteraad van van een nieuw college in Zwolle. Ze leerstellingen. Heel lang was het een de zorg en sociale zekerheid. We zijn al het kabinetsbeleid te zijn. voor de middeninkomens? Zwolle, vanaf 16 maart 2006 en vanaf 12 sep- moet vanuit Den Haag daarom eerder gesloten bolwerk met zelfs een eigen jarenlang heel consistent en vertellen ‘We hebben nu eenmaal een andere ‘Dat noem ik verkwanseling van je tember 2007 fractievoorzitter. terug naar haar woonplaats Zwolle. reisbureau. De kerk heeft zich wel hetzelfde verhaal. We zijn veel in de visie en dragen dat al heel lang uit. We principes. Het is een ordinaire uitruil Medewerker sociale zaken, SP-fractie Tweede Uiteindelijk komt de SP niet in het hadden graag meegeregeerd na de vo- waar ik geen waardering voor kan op- Kamer, vanaf 2008 (onderbroken door tijdelijk Zwolse college, maar het zegt wel iets rige verkiezingen. Dan was er minder brengen. Daar kan de PvdA niet trots Kamerlidmaatschap).Lid Tweede Kamer, van over de positie van de partij. De SP bezuinigd en was de JSF er niet geko- op zijn. Nu vragen nota bene Chris- 3 september 2013 tot 26 november 2013 (ver- onderhandelt in steeds meer gemeen- men. In colleges in het land nemen we tenUnie en D66 maatregelen voor de vanger Sadet Karabulut). Lid Tweede Kamer, tes om lokaal mee te regeren. Op het echt onze verantwoordelijkheid, maar minima. Zij halen de PvdA daarmee vanaf 6 februari 2014 (vervangt tijdelijk Renske Plein in Den Haag praat ze met De houden ook ons eigen verhaal. Ook links in. Dat is gewoon een giller.’ Leijten). Linker Wang over haar afkomst, poli- al zijn we tegen dit kabinetsbeleid, we tieke idealen en haar werk als Kamerlid hebben wel een alternatief.’ en gemeenteraadslid. Wij vertellen al heel lang een consistent verhaal Een ander verwijt is links populisme. Uit welk gezin komt je? ‘Tja, dat wordt vaak door de media zo Hoe kijk je aan tegen de komende Euro- Eigenlijk zijn de voedselbanken hele- ‘Ik groeide op in Groenlo en kom uit neergezet, maar wij luisteren naar de pese verkiezingen? maal niet goed. Je zou ze op moeten een warm gereformeerd-vrijgemaakt mensen. Populisme heeft een negatie- ‘We zijn voor samenwerking tussen heffen en het als overheid zelf goed gezin. Vrij traditioneel, maar niet ve klank. Wij zijn fel en duidelijk, maar landen, maar willen geen superstaat. moeten regelen.’ streng. Je deed bijvoorbeeld geen daar achter zit wel een analyse. Dat Kijk maar naar de gevolgen van Euro- huiswerk op zondag, maar op zon- wordt wel eens vergeten. Nogmaals: pese aanbesteding voor de thuiszorg. Tot slot, vind je het eigenlijk niet jammer dagavond keek mijn broertje wel naar we vertellen al heel lang hetzelfde Dat heeft enorme negatieve gevolgen. dat er geen religieuze werkgroep als De Studio Sport. Mijn ouders waren wel consistente verhaal.’ Ik heb geen moeite met Europese Linker Wang binnen de SP is? heel erg bewust vrijgemaakt. Mijn samenwerking als het gaat om bestrij- ‘Helemaal niet. Ik ben niet bij de SP vader was scriba in de kerk en mijn Je bent tijdelijk Kamerlid voor de porte- ding van grensoverschrijdende crimi- gekomen om iets met religie te doen. moeder was actief in het schoolbe- feuille zorg. Wat zijn je speerpunten? naliteit. Maar er zijn zo veel verschillen Ik loop daar ook niet mee te koop. stuur. Ze stemden GPV, maar verder ‘Je weet dat het tijdelijk is en moet je in Europa. De SP zit niet te wachten Het Nederlands Dagblad ondervroeg werd er thuis niet heel veel over poli- dan ook beperken tot een paar punten. op een verenigde staten van Europa. mij eens over mijn gereformeerd- tiek gesproken.’ Voor mij zijn dat de sluiting van heel We hoeven ons al helemaal niet aan de vrijgemaakte achtergrond en toen veel verzorgingshuizen en bezuini- Verenigde Staten te spiegelen gezien kwam collega-Kamerlid Jan de Wit op En waarom koos je voor de SP? gingen op de thuiszorg. In een paar de enorme kloof tussen arm en rijk. mijn kamer en zei: ik wist helemaal ‘Tijdens mijn studie liep ik stage bij weken tijd heeft ons meldpunt tegen Onze slogan is dan ook: nee, tegen dit niet dat je christelijk was. Dat vind ik een reïntegratiebureau. Ik zag hoe de sluiting van verzorgingshuizen al Europa.’ ook prima. Ik vind het gewoon heel werklozen van vijftig jaar oud bemid- 12.000 ondertekenaars binnen. Dat mooi om binnen de SP samen deld werden naar werk. Er werd ge- overtreft echt onze verwachtingen. In een opinieartikel in Nederlands Dag- te werken met mensen van wezen naar een computer en er werd Deze actie past heel goed bij de SP. blad haalde je hard uit naar een partij verschillende afkomst: gezegd: ga daar maar naar een baan Op onze site staat een mevrouw die als CDA die steeds pleit voor een kleinere christenen, moslims, zoeken. Ik schrok daar van. Ik ben toen moest verhuizen van een klein dorp overheid. agnosten en atheïsten. gaan uitzoeken hoe het allemaal geor- als Moordrecht naar Gouda. Ze is ‘Het CDA heeft de afgelopen der- Daarom noem ik de SP ganiseerd is. De SP was toen de enige inmiddels 18 kilo afgevallen! Dit vind ik tig jaar vooral tijd besteed aan het een optimistische partij. partij die stelling nam tegen deze onrecht en dan ga ik helemaal los.’ structureel afbreken van alles wat We leggen ons niet neer werkwijze. Ik ben me toen verder gaan haar voorgangers heeft opgebouwd. bij de huidige samen- verdiepen in de partij. De SP staat Waar liggen je toekomstige politieke Ze vindt particuliere initiatieven als leving, maar willen ambities? bijvoorbeeld de Voedselbank prachtig. een betere wereld. Die Tjitske Siderius: ‘Mijn hart ligt toch in Zwolle. Ik ben Daar willen ze dan nog wel subsidie gedrevenheid zie je in de ‘De SP is een optimistische partij; gekozen in de gemeenteraad en vind voor geven. De partij vergeet dat de hele partij.’ we willen een betere wereld.’ het gewoon ook een mooie stad. Of kerken niet alles kunnen organiseren.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 6 7 Marktdenken krijgt onder conservatief-christelijke vlag ruim baan Radicale update voor het christelijk-sociaal denken

Tussen de socialistische en de neoliberale utopie loopt een schijnlijk in als koek bij zijn orthodox- sen? Geloofsgemeenschappen? Scho- gulden middenweg. Is dat misschien het Rijnlandmodel? Of christelijke toehoorders. De kritiek van len wellicht? Vrijwilligersgroepen zoals de overlegeconomie? Hoe deze middenweg precies loopt is Buijs is relevant en soms zeker raak. sportverenigingen en scoutinggroepen onderwerp van voortdurende discussies. Ondanks de ontker- Graag plaats ik echter ook kritische waar mensen leren wat samenwerken kelijking en de teloorgang van de confessionele (‘christelijke’) kanttekeningen. Ten eerste wil ik en fair play is? Het antwoord op deze politiek, vind ik de christelijk-sociale traditie in deze zoektocht ingaan op rechten en plichten, ten vraag moet vooral ruim zijn en zich nog steeds een interessante inspiratiebron. Maar een radicale tweede op de beoogde nieuwe oefen- niet beperken tot christelijke orga- update is nodig wil het ideeëngoed zeggingskracht houden. plaatsen voor moraal en ten derde op nisaties. Denk aan de talloze lokale Ligt hier een uitdaging voor GroenLinks? het ‘christelijk-burgerlijk beschavings- grassroots bewegingen op het gebied fundament’. Zo kom ik ten slotte uit van duurzaamheid, stadslandbouw Theo Brand bij de beloofde radicale update. of zorg. De groeiende groep ‘nieuwe spirituelen’ is weliswaar niet verbon- Op 27 maart sprak politiek filosoof Rechten en plichten den aan klassieke religieuze institu- Govert Buijs de Groen van Prinsterer- De verzorgingsstaat schoot inderdaad ten, maar in sociaal en ecologisch lezing (2014) uit in Utrecht. Op uitno- door met een groot accent op rechten. opzicht zeker niet ‘ongebonden’ en diging van de ChristenUnie ontvouwde Sinds eind jaren tachtig voert de over- eerder maatschappelijk geëngageerd. Buijs – zelf bestuurslid van het We- heid hierop echter corrigerend beleid. Dit blijkt onder meer uit het recente tenschappelijk Instituut voor het CDA Zelfs van dien aard dat de vraag promotieonderzoek van religieweten- – zijn christelijk geïnspireerde ideeën. gerechtvaardigd is of we anno 2014 schapper Joantine Berghuijs aan de De verzorgingsstaat heeft vooral na de niet te ver doorschieten. Is de druk Universiteit Utrecht. jaren zestig ‘een wereld geschapen van op mantelzorgers bijvoorbeeld niet al Dankzij de ontkerkelijking ontstaan nieuwe – anders dan kerkelijke – spiri- tuele oefenplaatsen, terwijl kerken die Hoe staat het met de rechten van de groeiende groep kinderen met hun tijd mee gaan juist spirituele die opgroeien in armoede? en sociale oefenplaatsen worden, waar zij voorheen vaak het karakter hadden van dwanginstituten. alleen maar rechten’, betoogde hij. Hij groot genoeg? Hoe staat het met de werd geciteerd in diverse dagbladen rechten van de groeiende groep kinde- Spirituele basis voor compassie waaronder het Reformatorisch Dag- ren die opgroeien in armoede? Kun- Of we alle heil mogen verwachten van blad, waaruit ik hem nu citeer. nen gemeenten alle nieuwe zorgtaken uitsluitend een ‘christelijk-burgerlijk wel aan? Wie ontvangt een uitkering beschavingsfundament’, zoals Buijs Wat is ‘christelijk-sociaal’ zonder de strijd voor sociale gerechtigheid? Demonstratie in Portugal (Foto: Pedro Ribeiro Simoes via Pijnpunten en vindt dat nu nog comfortabel? Zijn stelt, is zeer de vraag. Het klinkt in Flickr.com Creative Commons). Volgens Buijs zijn er ‘nieuwe morele er in de politiek inmiddels niet genoeg de oren van veel Nederlanders te oefenplaatsen nodig, omdat moraal wissels omgegaan? exclusief christelijk en ook te conser- zich te ontwikkelen tot een christelijk- kan GroenLinks als niet-confessionele Ten eerste dat de civil society voor een nog altijd veel meer een zaak is van De invoer van een maatschappelijke vatief, los van de vraag of Buijs dat conservatieve vlag op een economisch partij met spirituele (deels christelijke) belangrijk deel niet wordt bepaald door navolging van inspirerende voorbeel- stage voor jongeren vind ik met Buijs zo bedoelt. Waarom geen zoektocht liberale modderschuit. wortels, het beste van twee werelden individuele keuzes of vrijwillige verbin- den dan van het gehoorzamen van zeer waardevol en het afschaffen er naar een ‘spiritueel-geëngageerde combineren. Noem het een ‘radicale tenissen, maar ook door cultuur, gods- regels.’ De afschaffing van de maat- van teleurstellend. Maar is dat genoeg basis voor compassie’ waarin diverse Radicale update update van het christelijk-sociaal den- dienst en socialisatieprocessen. Ten schappelijke stage noemde hij in dat reden om allerlei plichten in te voeren? levensbeschouwelijke stemmen – in- Buijs stelt in zijn recente lezing geluk- ken’ als bijdrage aan het debat over hoe tweede dat de civil society niet vrucht- verband ‘verbijsterend’. Buijs legt de Het is beter om te appelleren aan de clusief christelijke – klinken? Dat past kig ook dat de overheid niet ‘rück- Nederland groener, socialer en spiritue- baar kan functioneren zonder ingrijpen pijnpunten bloot van een overheid die verantwoordelijkheid van mensen en beter bij GroenLinks als pluriforme sichtslos’ moet terugtreden, maar een ler de toekomst tegemoet kan treden. en steun van de overheid. Ten derde te veel overlaat aan de krachten van tegelijk hun rechten te beschermen. en vrijzinnige partij. En het sluit mooi ‘complementair-faciliterende overheid’ dat de overheid niet alleen conflicten de Markt en de Staat, en te weinig oog Betutteling kan juist averechts werken. aan bij het motto van De Linker Wang, moet worden. Programmatisch biedt Civil society en overheid binnen de civil society moet beheersen, heeft voor de rol van vrije en verant- Eigenlijk zegt Buijs dat zelf ook wan- de religiewerkgroep van GroenLinks: de ChristenUnie – met aandacht voor Waarschijnlijk kunnen de ideeën van maar ook de ongelijkheid aan macht woordelijke burgers die zich organise- neer hij stelt dat ‘moraal nog altijd veel ‘politiek met compassie’. sociale gerechtigheid en duurzaamheid de Amerikaanse politiek filosoof Mi- en invloed binnen de civil society moet ren als civil society. meer een zaak is van navolging van Anno 2014 is de valkuil van het chris- – daartoe meer aanknopingspunten chael Walzer (1935) GroenLinks in deze verminderen. En ten vierde dat wanneer De burger is in Nederland jaren- inspirerende voorbeelden dan van het telijk-sociaal denken dat alle positieve dan het CDA. Maar binnen het CDA is zoektocht van dienst zijn. Opvallend is de overheid zich bemoeit met de civil lang ‘verguisd, veracht, vervolgd’ gehoorzamen van regels.’ Waarom nadruk op de civil society als schaam- waarschijnlijk weer wat meer ruimte hoeveel accent Walzer legt op de plaats society, ze niet moet denken dat alle Dit artikel is onlangs en ‘belachelijk gemaakt’, stelt Buijs. dan toch die nadruk op plichten? Het lap wordt gebruikt voor economische voor een inclusieve uitwerking van het en rol van de civil society in politieke gemeenschappen binnen de civil soci- ook gepubliceerd op En als klap op de vuurpijl zegt Buijs lijkt me logischer om deugden centraal vrijheid. Zo komt een goed werkende christelijk-sociaal gedachtegoed met processen: de sociale verbanden tus- ety bestaan uit autonoom handelende de website van Bureau dat het ‘christelijk-burgerlijk bescha- te stellen. publieke sector verder onder druk oog voor diverse levensbeschouwelijke sen staat en individu zijn volgens hem individuen. de Helling, het we- vingsfundament’ al eeuwenlang veel te staan. In CDA-kringen wordt vaak stemmen. doorslaggevend voor de door ‘links’ Passie en compassie moeten kortom tenschappelijk bureau taaier is dan alle liberale, marxistische, Oefenen gesproken over de noodzaak van een In de geest van bovenstaande kritiek gewenste veranderingen. ruim baan krijgen. Maar niet zonder van GroenLinks. nietzscheaanse of postmodern-Franse Om sociaal gedrag te ontwikkelen zijn ‘kleinere overheid’, maar zelden over kan GroenLinks met een eigen progres- In zijn boek Politics and Passion (2005) een overheid die coördineert en regis- http:// kritiek erop. De lezing van Buijs ging inderdaad ‘oefenplaatsen’ nodig. Maar een ‘kleinere markt’. Daarmee lijkt het sieve en vrijzinnige interpretatie komen formuleert hij vier uitgangspunten van seert te midden van alle vrije en be- bureaudehelling.nl er met dit soort formuleringen waar- wat zijn nu concreet die oefenplaat- christelijk-sociaal denken van het CDA van het christelijk-sociaal denken. Zo een linkse theorie over de civil society. zielde krachten in de samenleving.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 8 {COLUMN 9 Frans Wils - Haags Stadsklooster - kijkt met open ogen naar de wereld ‘Wie geeft, ontvangt ook’ DE WIJKTAFEL

Margrietha Reinders

Het is een dag na de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart ren. De filosofie van het Stadsklooster? terlijk open, maar ook figuurlijk, omdat Zeker in Den Haag kun je er niet Het Stadsklooster staat letterlijk cen- Het is druk rond buurthuis De Havelaar. Buiten op het als we broeder Frans Wils van het Haags Stadsklooster inter- ‘Net als paus Franciscus geloven wij er allerlei activiteiten voor wijk en stad om heen. De PVV heeft dan wel een traal in de wijk Kortenbos. Frans Wils pleintje spelen kindertjes op de wipkip en in de zandbak, viewen. Hij is politiek niet actief, maar op het raam bij de in- hier heel erg in de theologie van de werden opgezet. zetel verloren, maar is wel de tweede vindt dat er meer verbinding tussen op het “landje van Ome Kik”. Het is een van de weinige gang van het klooster hangt wel een poster van GroenLinks- omhelzing. Als je geeft, krijg je van de fractie in de gemeenteraad. De rel mensen mogelijk is. ‘Het is al met veilige kinderspeelplaatsen in de drukke Ten Cate buurt lijsttrekker Inge Vianen. GroenLinks heeft een zetel verloren ander iets terug. En dat betaalt zich Posthoorn rond de uitspraken van Geert Wilders al een beetje als los zand.’ Daarom waar ik werk,en er wordt volop gebruik van gemaakt. en Frans Wils zegt welgemeend: gecondoleerd. uiteindelijk naar de samenleving uit’, ‘We hebben de naam niet eens zelf over Marokkanen (‘minder, minder, heeft het Stadsklooster het initiatief aldus Frans Wils. bedacht. In het huis-aan-huis blad minder!’) begint op deze eerste dag genomen om burgers, bedrijfjes, scho- Binnen verzamelt zich een grote groep mensen rond De Posthoorn werden we opeens na de verkiezingen al aan te zwellen. len samen te brengen. ‘Dat project de koffiepot, allemaal ogen ze enigszins vermoeid. Het Broeders van Maastricht Stadsklooster genoemd. Dat vond Uiteraard heeft hij geen goed woord noemen we Buurttalent. We gaan al- zijn de deelnemers aan de wijktafel in Oud West: onge- Jan Spijk Het begon allemaal in 1861 toen de ik een hele toepasselijke naam. In over voor de ophitsende toespraak lerlei mensen interviewen om te kijken veer vijftien welzijnswerkers van het sociaal wijkteam, eerste Broeders van Maastricht op ver- het begin waren we onbekend, maar van Wilders. Toch zul je Frans Wils waar ze hun talent kunnen inzetten. een opbouwwerker van het stedelijk maatjesproject, de zoek van de Vincentiusvereniging les dat veranderde snel’, herinnert Frans geen veroordeling horen uitspreken Bij voorkeur in deze wijk uiteraard, maatschappelijk werkers van het Loket Zorg en Samen- Het Stadsklooster ligt middenin de gingen geven op de katholieke scholen Wils zich. Het Stadsklooster ontving over de PVV-kiezer. Op rustige toon: maar eventueel elders. We organiseren leving, de huisarts uit de buurt, een woordvoerder van Haagse binnenstad op een steenworp in de hofstad. Uit het diepe zuiden asielzoekers met open armen en zette ‘De inwoners van de Schilderswijk binnenkort een markt in de tuin van de GGZ-cliëntenraad, een stadsdeelambtenaar van Zorg afstand van de St. Jacobskerk. In de trokken de eerste broeders naar Den Wereldvenster op, een organisatie voor voelen zich tekort gedaan. Er wordt het klooster om mensen met elkaar in en Welzijn, de dominee en de kerkelijk werker. Zij wer- grote tuin zijn her en der kunstvoor- Haag. Op het hoogtepunt woonden vluchtelingen. Rond de kerst is het niet naar ze geluisterd. Ouderen contact te brengen.’ ken meestal al jaren in de buurt vanuit buurthuizen en werpen uit verschillende culturen met er vijftig broeders in het complex dat altijd een drukte van belang, omdat er hebben het vaak moeilijk, er is angst andere laagdrempelige voorzieningen. Zo is er Aaltje, die een speciale betekenis neergelegd of toen nog Sint Jozef Gesticht werd in het hele klooster honderden kerst- voor buitenlanders. Ze kennen elkaar Verder kijkt hij al naar een verdere toe- bij het bewonerscollectief zit. En Paula, de GGZ-ervarings- opgehangen. Aan de zijkant heb je de genoemd. Les geven was ook de pri- stallen te bewonderen zijn die Frans niet. Daarom is contact tussen beide komst van het klooster, want de drie deskundige die in haar rolstoel met een Connexion-busje ‘Tuin van geloven’ met voorwerpen uit maire taak. Er stond een groot hek om Wils in de loop der jaren verzameld groepen zo belangrijk.’ En dan weet resterende broeders zijn al op leeftijd: aankomt, gehuld in een t-shirt van het Leger des Heils. Of alle grote religies. Respect en verdraag- het klooster en het was echt niet de be- heeft. Frans moet er wel een beetje om hij de belangrijke kernwaarden van het 83, 73, 68. Het liefst zou hij zien dat Arie, de opbouwwerker, die al sinds de jaren tachtig ac- zaamheid zijn de sleutelwoorden. doeling dat buurtbewoners voor raad lachen als ik vraag of het moeite kost tief is in de buurt en de schaalvergroting in de stadsdelen Het staat symbool voor een betere en daad aanklopten bij de broeders. om aan nieuwe kerststallen te komen. heeft zien toeslaan. en ideale wereld. Het Stadsklooster In 1992 dreigde het klooster dicht te ‘Ik krijg er elke twee weken wel één bij. Respect en verdraagzaamheid sleutelwoorden heeft werkplekken, verblijfruimtes, een gaan, omdat er nog maar zes broeders Sommigen laten tijdens een vakantie voor broeders Haags Stadsklooster Een groot aantal van deze mensen heeft geen zekerheid prachtige kapel en elke vrijdag is er in leven waren. Nieuwe aanwas kwam in bijvoorbeeld Mali speciaal een kerst- over de invulling van hun werk na 1 januari 2015. Dan zul- onder leiding van het straatpastoraat er niet. Frans Wils (nu 73 en sinds stal maken.’ len namelijk de gevolgen van het ‘zorg op maat’ beleid een maaltijd voor ongeveer honderd 1968 inwoner van Den Haag) was Stadsklooster samen te brengen: de een geïnspireerde groep op termijn voor sociaal kwetsbare of oudere, zorgafhankelijke wijk- dak- en thuislozen. Daarvoor is er een van de drijvende krachten achter Frans Wils verbreekt de stilte in de kloos- religieuze, sociale en culturele. In zijn de leiding zou overnemen. Met een bewoners zichtbaar worden. Deze buurtbewoners raken altijd een korte dienst in de kapel waar de doorstart. Het klooster kreeg een tertuin met een ferme tik op dit oosters ogen is ontmoeting het belangrijkst. knipoog: ‘Ze hoeven niet allemaal aangewezen op beperkte thuiszorg en eerstelijnsvoorzie- de aanwezigen iemand een kaart stu- totaal ander karakter. Het hek ging let- slaginstrument (foto Jan Spijk) ‘Dan zul je zien dat de PVV-kiezer GroenLinks te stemmen, als ze maar ningen die nu nog helemaal niet voorhanden zijn! Huis- zegt: deze buitenlander is prima. staan voor duurzaamheid en oog heb- arts Mieke zit met de handen in het haar. Ze kan alleen Neem de voorstelling van Dante’s ben voor de zwakkeren.’ Als we vanuit maar herhalen: ‘Waar kan ik mijn zorgbehoeftige patiën- Dood in de Koninklijke Schouwburg. de tuin teruglopen naar het klooster ten naar verwijzen zonder duidelijke afspraken met over- Daarbij zijn heel veel buurtbewoners steken we het schoolplein over waar heid en verzekeraars?’ betrokken om te figureren. Autoch- de kinderen van de katholieke Carolus- toon en allochtoon. Het contact met school druk aan het spelen zijn. Ooit Ik heb groot respect voor haar, zoals ze daar zit met haar elkaar werd in de voorbereiding heel een zogenaamde zwarte school, maar eerste lijnshart, en voel mij machteloos. Ook bij ons in de snel gemaakt. Opeens ontstond er een inmiddels duidelijk gemengd en je ziet buurt, weet ik, gaan verzorgingshuizen dicht en worden soort eigen utopia. Echt, mensen zijn de kinderen uit verschillende culturen GGZ-cliënten meer ’ambulant’ bediend. Hoeveel wijkta- van goede wil. Natuurlijk onderschat ik onbevangen met elkaar spelen. Je ziet fels zoals deze zouden er zijn in Amsterdam en andere de problemen niet, maar er zijn meer broeder Frans bijna hardop denken: grote steden? ‘Doe de koffiepot nog maar eens vol’, zegt mogelijkheden om mensen bij elkaar zo moet het eigenlijk bedoeld zijn. Een de deelnemer van de WMO-raad. ‘Laten we contact hou- te brengen dan nu gebeurt.’ klein utopia midden in de stad. den en de moed niet opgeven!’ Hij heeft gelijk, we zijn het stadium van de heldere oplossingen gepasseerd. Nu komt het aan op solidariteit...’Wat u voor hen gedaan Broeders van Maastricht hebt, hebt u voor Mij gedaan,’ zingt een bijbeltekst in mijn hoofd. Buiten spelen de kinderen in de lentezon. De Broeders van Maastricht is een wereldwijde rooms-katholieke congregatie die zijn hoofdzetel in Maastricht heeft. De congregatie is in Nederland vooral Margrietha Reinders, predikant in Amsterdam. bekend vanwege de rooms-katholieke lagere scholen en ulo-scholen, die ze vanaf het midden van de 19e eeuw oprichtten in plaatsen als Maastricht, Nij- megen, Helmond (1880-1999), Veghel (1879-1988), Amsterdam, Den Haag en Schiedam. Het Haagse Stadsklooster aan het Westeinde bestaat inmiddels al meer dan 150 jaar. Door teruggang van het aantal broeders heeft de congrega- tie zich in de laatste decennia uit het onderwijs in Nederland teruggetrokken.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr.NR. 2 10 {INTERVIEW 11 ‘Europese waarden? Daar gaan mensen in Oekraïne de straat voor op’ Lijsttrekker Bas Eickhout over Europese politiek

Zijn consequente pleidooi voor minder afhankelijkheid van landen de gaskraan dicht te draaien. hem hebben voor toekomstige samen- Anderzijds: het gaat om economie, werk, De crises waar wij mee kampen duurzame energie gaat; energie die olie en gas is zeer actueel geworden door de spanningen Tegen deze achtergrond stellen we werking, zoals bijvoorbeeld Nederland banen. Als je een te grote mond krijgt, vragen om een Europese aanpak. De in de handen van mensen komt - de met Rusland. En zijn ideeën over een ‘groene economie’ zijn onze eerste vraag aan Bas Eickhout… met die gasrotonde, stuurt hij die brief krijg je dat niet meer… strijd tegen klimaatverandering gaat democratisering van energie. Deze toekomstgericht. Bas Eickhout sprak onlangs weer met De niet. Maar aan landen die bijna hele- Een aantal landen wordt volledig hand in hand met de strijd tegen eco- visie betreft niet alleen groen en mi- Linker Wang. De groene Europarlementariër en lijsttrekker Premier Rutte noemde de brief van Poe- maal afhankelijk zijn van Russisch gas afhankelijk van Rusland en komt daar- nomische tegenspoed. Ondanks de lieu, maar ook het doorbreken van de van GroenLinks bij de komende Europese verkiezingen is tin een ‘plaagstootje’. ‘Daar moet je niet wel, zoals Finland, Hongarije en de door steeds meer in diens invloeds- opwarming van de aarde blijft de Eu- macht van multinationals, zodat men- onverminderd kritisch en bevlogen. ’Als het gaat om de rol op reageren’, aldus Rutte. Wat dacht je Baltische staten. Rutte had iets moe- sfeer; bijvoorbeeld Hongarije vanwege ropese economie draaien op fossiele sen zelf hun energievoorziening in van de politiek in de economie, dan staat mijn visie lijnrecht toen je Rutte dat hoorde zeggen? ten moeten zeggen in de trant van: ‘Ik Poetins lening van tien miljard euro. brandstoffen. We moeten investeren handen krijgen. Zo’n visie is baanbre- tegenover die van Rutte.’ Een domme opmerking. Poetin pro- begrijp u Poetin, u probeert Europa Vervolgens gaan we ons in Brussel in onze economie, in schone energie kend; enkele grote energiebedrijven, beert Europa uit elkaar te spelen door uit elkaar te spelen. Dat gaat u nooit niet gezamenlijk opstellen, wat de en zo banen creëren. Dan zijn we niet zoals Vattenfall en Nuon worden daar Bas Roufs de brief naar achttien in plaats van 28 lukken. De EU zal eensgezind blijven.’ hele Europese economie kan doen langer afhankelijk van ondemocrati- terecht heel zenuwachtig van; zij gaan regeringsleiders te sturen: de acht- Maar dat deed Rutte niet; wat hij wél wankelen. Daar heeft Nederland veel sche regimes zoals die van Rusland hun macht verliezen. Want de energie tien die afhankelijk zijn van zijn gas. zei, is precies wat Poetin wilde. In de last van. Nederland heeft juist baat bij voor onze olie en gas. is straks niet meer in hun handen, Nederland zit daar niet bij; wij hebben Baltische staten raken ze nu in paniek; een goed draaiende economie in een maar in die van ons. Dat is goed. Europa waarschuwde Rusland de Krim nog ons eigen gas. ze vragen aan de NAVO om meer eensgezind Europa. Hoe kijk je aan tegen de ideële kanten Premier Rutte zegt daarentegen dat niet in te nemen. Dat heeft Poetin steun. Ze zijn oprecht bang dat Poetin van economie en groen? we op dit vlak géén visie moeten ont- toch gedaan. Nu waarschuwt Europa Maar Nederland moet toch een ‘gas- voor hen de gaskraan dicht doet. Ze Maar Europa is nu helemaal niet eens- Ik kan mij goed vinden in de Tsjechi- wikkelen. Hij zegt daarmee dat grote Rusland af te blijven van Oost-Oekra- rotonde’ worden, een soort verdeelpunt liggen dicht bij Rusland, hebben Rus- gezind… sche econoom Tomas Sedláček. Die energiebedrijven in Europa de baas ïne. De spanningen zijn opgelopen. van gas, ook uit Rusland? sische minderheden en vragen zich af: Op dit moment niet. De relatie met stelt dat economische keuzes altijd zijn. Dat is een politieke visie die de Een minderheid van de bevolking in Wat Poetin heel bewust doet, is de Eu- ‘Zijn we de volgende?’ Intussen leunt Rusland is buitenlands beleid - op dat cultureel en politiek bepaald zijn. Mijn mijne niet is. Als het gaat om de rol Oekraïne is Russisch. Intussen dreigt ropese leiders verschillend benaderen. Rutte in Den Haag achterover en zegt gebied hebben alle regeringsleiders grootste kritiek is dat de economie van de politiek in de economie staat Poetin in een brief aan Europese Aan regeringsleiders die plannen met hij, ‘ach, plaagstootje’. een veto. Poetin weet dat. Hij weet dat wordt platgeslagen tot een huishoud- mijn visie lijnrecht tegenover die van hij Hongarije redelijk in zijn pocket boekje. Bijvoorbeeld: ‘Als het tekort Rutte. heeft. Aan Bulgarije geeft Poetin 30 boven de 3 procent komt, moet dat Een kwart van de beroepsbevolking in procent korting op de kosten van het weer terug.’ Als je je zo sterk door Spanje is werkloos. Ook in Nederland gas; dat land gaat dus ook met een een rekennorm laat leiden, dan heb loopt de werkloosheid op nog steeds heel wankelmoedig Ruslandstandpunt je geen politici meer nodig en werk je op, ook nu het economisch iets beter naar Brussel. Kortom, hij weet al dat euroscepsis in de hand. lijkt te gaan. De Europese regeringslei- Europa heel moeilijk tot één stand- Rutte zegt dat hij een hekel heeft ders zijn niet in staat gebleken om het punt komt. Ik begrijp wel het gevoel aan visie. Dat is onzin; hij heeft wel tij te keren. Hun eenzijdige focus op van veel Nederlanders dat Europa degelijk een visie - niet de mijne! Hij begrotingstekorten en bezuinigingen heel weinig doet. Anderzijds: als het wil een terugtredende overheid. Dat zet mensen die hun baan verliezen gaat om buitenlandse politiek, veilig- is een politieke keuze. Als je bepaalde in de kou. Het Europa van Europese heid en energie, mág Europa weinig, overheidstaken overlevert aan de Groenen investeert juist in banen in waardoor ze slecht functioneert op die markt, leveren we ons over aan het een duurzame economie. gebieden. recht van de sterkste. Dat zien we nu. De grootste machthebbers zijn niet De laatste tijd zoek je bondgenoten bij Begrijp je het gevoel bij veel mensen dat politici, maar multinationals. Kijk naar delen van het bedrijfsleven. Kun je daar stemmen voor de Europese verkiezingen de eurocrisis. We worden geregeerd wat over zeggen? op 22 mei geen zin heeft? door banken. Eigenlijk zegt Rutte dat Bij onder meer Unilever, Philips en Ik snap die eerste reflex. Juist waar hij dat prima vindt. Want de overheid DSM dringt het besef door dat hun Europa sterk zou moeten zijn, valt moet klein en dienstbaar zijn en zich economisch model onhoudbaar is. dat tegen. Als het gaat om energie, terugtrekken. Daarmee zegt Rutte dat Ze zien fossiele grondstoffen schaar- buitenland en veiligheid mag Europa hij het prima vindt dat we geregeerd ser worden. Philips kiest nu voor weinig. De mensen kunnen beter worden door de multinationals en de minder energieverbruik. Dat is precies stemmen op een partij die Europa ten financiële wereld. Hij laat zijn rol als waar wij als GroenLinks ook voor aanzien van die aandachtsgebieden politicus terugbrengen tot getallen pleiten. De keuze van GroenLinks juist sterker maakt, zoals GroenLinks. controleren. Als je je dat laat gebeu- is niet anti-economisch; het is een Dit is waar het het politieke debat nu ren, ben je geen politicus, maar een andere keuze. De genoemde bedrij- om gaat. Een partij als de VVD wil de statisticus. ven realiseren zich dat je die grond- EU op die gebieden juist niet sterker Maar ik zie het wel degelijk als rol stoffen niet moet dumpen, maar maken. Rutte ziet de EU uitsluitend voor een politicus om een visie te heb- hergebruiken: de circulaire economie. als een economisch project. Maar ben en te zeggen waar je heen wilt. En Sommige bedrijven kiezen bewust Europa is juist een project van waar- dan gaat de overheid vervolgens actief voor een toekomstgerichte, groene en den, waarvoor mensen in Oekraïne de ingrijpen en sturen. Dan is het voor innovatieve werkwijze; met hen sla ik straat op gaan. GroenLinks heel duidelijk dat we ook een brug. Zo doorbreken we een oude een groene economie willen die naar tegenstelling.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 4 112 136

2 22 mei: Europese verkiezingen 7 Bas Joosse

De verkiezingen komen er alweer aan. 1. Dit bord uit 2009 is straks ook weer overal te zien. De Europese dan. Op 22 mei mogen we Foto: nieuwsuitamsterdam.nl via Flickr Creative kiezen wie ons in Brussel de komende Commons. vijf jaar gaan vertegenwoordigen. Bas 2. In Brussel demonstreren 40.000 mensen voor een Eickhout gaat namens GroenLinks weer socialer Europa. Foto: Abvakabo FNV via Flickr proberen om één van de 26 Nederlandse Creative Commons. zetels te bemachtigen. 3. Bas Eickhout gaat weer door voor een groener Nationaliteiten doen er in dit geval niet Europa. Foto: greens-efa.eu via Flickr Creative heel erg toe: de Europarlementariërs zit- Commons. ten in fracties, gegroepeerd op hun poli- 4. ‘Brussel’ zet in op duurzame energie, door wind- tieke kleur: de liberalen zitten bij elkaar, molenparken zoals hier in Vestas (Denemarken). de socialisten en de groenen ook. Foto: Johan Wieland, via Flickr Creative Commons. Heet hangijzer is zoals al jaren de finan- 5. Jeroen Krabbé probeerde in 2009 meer bekendheid ciën: de crisis is nog steeds niet voorbij. te genereren voor de verkiezingen. Foto: Europees Door de crisis is er ook nog altijd veel Parlement, via Flickr Creative Commons. werkloosheid, met name in Oost-Eu- 6. Op het dak van de Amsterdam ArenA wordt ropa. Met regelmaat wordt daar tegen 7000 m2 aan zonnepanelen neergelegd, daarmee gedemonstreerd in Brussel. Er zouden kan 10% van de energiebehoefte duurzaam en betere maatregelen genomen moeten milieuvriendelijk worden opgewekt. Foto: Nuon, 3 worden. Maar er zijn ook zorgen over de via Flickr Creative Commons. 8 invloed van ‘Brussel’. Als het aan de PVV 7. ‘Act’ ‘React’ ‘Impact’ is de slogan voor de verkie- ligt, stappen we helemaal uit de EU. zingen van eind mei. Foto: Europees Parlement via Altijd een probleem is de opkomst. Dat Flickr Creative Commons. is bij lokale en landelijke verkiezingen 8. ‘Beslis wat voor Europa je wilt’, een Spaanse zo, bij Europese verkiezingen lijkt dat politieke beweging gaat met deze slogan in gesprek alleen maar groter. Europa lijkt de grote met jongeren over wat Europa kan doen tegen ‘ver-van-het-bed’ show te zijn. Slechts jeugdwerkloosheid, een groot probleem in Spanje. 36 procent van de Nederlanders stemde Foto: JEF Europe, via Flickr Creative Commons. in 2009 bij de verkiezingen. De grote posterborden die tot 19 maart nog een podium boden voor de lokale partijen, 5 worden nu ingenomen door de hoofden van de diverse Nederlandse lijsttrek- kers. Vijf jaar geleden trommelde de EU ‘lokale’ bekendheden op om de verkie- zingen te promoten, maar de vraag is of dat de opkomst geholpen heeft. Leestip: www.europa-nu.nl

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 14 15 De vraag is of de kerk Vijf genomineerden bij prijsuitreiking in Amsterdam door deze paus echt zal veranderen Nominaties Ab Harrewijn Prijs 2014

De wereld is verrast en verbaasd ge- De jury van de Ab Harrewijn Prijs heeft vijf personen en hun projecten bekend raakt. Iets meer dan een jaar geleden gemaakt die dit jaar meedingen naar de prijs. In totaal werden dit jaar 21 projecten werd een nieuwe paus gekozen, die voorgedragen. De bekendmaking van de Ab Harrewijn Prijs 2014 zal plaatsvinden het instituut van de katholieke kerk op dinsdag 13 mei vanaf 15.00 uur in de Muiderkerk te Amsterdam, Linnaeusstraat in de beeldvorming vanaf zijn eerste 37. Hieronder de vijf genomineerden in willekeurige volgorde. optreden op zijn kop heeft gezet. De belangrijke vraag is nu of paus Fran- ciscus naast de beeldvorming ook die Christian Jongeneel of vier een eigen woonruimte vinden, hele grote kerk bij de tijd zal brengen hoewel dit door een gebrek aan betaal- en of de eenvoud en barmhartigheid bare sociale huurwoningen niet altijd van zijn uitstraling ook doorklinkt bin- meevalt. twitter.com/BoompjeBeestje1. nen het hedendaagse katholicisme. Mariët Mensink & Maria Carin Hereijgers Rachelle Bottenbley van den Muijsenbergh uit de armoede te komen en wat de Voorzitter van Time to Turn, een Initiatiefnemers van het Wereldvrou- voornaamste problemen zijn die zij beweging van jongeren die vanuit hun wenhuis Mariam van Nijmegen, waar op hun pad vinden? Op de site www. Hoe lang tolereert het instituut deze Franciscus? geloof willen kiezen voor rechtvaardi- vrouwen zonder verblijfspapieren, qracht500.nl, sinds juni 2013 online, ge en duurzame levensstijl. Dit doen zonder onderdak en met medische staan de eerste ruim 130 portretten. De eenvoud straalde van hem af toen Hij vindt het belangrijk om een van de hij heeft ook laten weten dat hij ziet zij door te informeren, studiemateri- problemen tijdelijk opvang vinden. Zij hebben verschillende achtergron- hij de wereld begroette met ‘goe- oudste organisaties van de wereld niet hoeveel vrouwen bijdragen aan de aal te ontwikkelen en actie te voeren. Het Wereldvrouwenhuis beheert twee den en wonen verspreid over het hele denavond’ op het balkon van de Sint te laten scheuren tussen westerse en kerkgemeenschappen, maar ook hier In 2013 organiseerde de beweging panden, waar jaarlijks twintig tot vijf- land. resoneert dat niet echt voort, bijvoor- bijvoorbeeld ‘De irritante bijbel- entwintig vrouwen onderdak vinden. beeld in zijn benoemingenbeleid. Hij school’, waarbij jongeren die dachten Zij krijgen gedurende drie maanden Bert Schulte & Joy Falkena Franciscus kan door lekenbenoemigen vrouwen aanstellen, kan door lekenbenoemigen vrouwen zich te hebben ingeschreven voor een persoonlijke en medische begeleiding Betrokken bij De Achterban, een plat- maar hij doet dat nog maar weinig aanstellen, maar hij doet dat nog maar luxeweekend in hotel L’Europe als ille- en een activiteitenprogramma. De form dat opkomt voor de belangen weinig. gale immigrant behandeld werden en opvang is gericht op het versterken van mensen zoals zijzelf: daklozen, Gaat deze revolutie van tederheid, met een goed ‘vluchtverhaal’ moesten van de eigen kracht en zelfredzaam- thuislozen, druggebruikers en men- Pieter. Geen dure mantel en mijter, zuidelijke culturen, tussen mannen en zoals Slingerland het noemt, een wen- komen om tenminste in een tent te heid. Ze ontwikkelen een netwerk en sen die dat zijn geweest. Doel van De maar een eenvoudige witte dracht. En vrouwen, tussen de oude geestelijk- ding geven aan de katholieke kerk op mogen overnachten. Time to Turn is leren vaardigheden om na de opvang Achterban is behartigen van belangen de naam van de paus werd… Francis- heid en de jongeren van de toekomst, een manier zoals dat in de jaren zestig een landelijke organisatie met lokale zelfstandig verder te kunnen. Het van dak- en thuislozen en gebrui- cus. Voor het eerst werd de heilige van die hij afgelopen jaar begroette op het gebeurde? Er komt een concilie over groepen, die aandacht vragen voor uitgangspunt is dat vrouwen zelf ver- kers in Den Haag, ondersteunen de aandacht voor de schepping en de strand in Rio de Janeiro. Een andere kerk en gezin aan. De paus verzamelt een groene en rechtvaardige wereld. antwoordelijk blijven voor hun leven van cliënten die binnen instellingen eenvoud vernoemd op deze plek. Hoe reden is dat vrijwel alle zaken in Va- daar de inzichten van de parochianen www.timetoturn.nl. en onafhankelijk.De vrouwen worden medezeggenschap willen organiseren een naam ontroering kan wekken. Met ticaanstad buitengewoon moeizaam voor. Kunnen parochies en gewone veelal doorverwezen door huisartsen of versterken, bevorderen van een po- die eenvoud lijkt hij een nieuw soort te veranderen zijn. Zijn nieuwe kijk mensen straks op een andere manier, Peter Paul Biekmann en hulpverleningsorganisaties, maar sitieve beeldvorming van de dak- en gezag te propageren. Het gezag van de op de Vaticaanse bank en het daarbij geïnspireerd door een authentieke Eén van de drijvende krachten achter het is ook wel eens voorgekomen dat thuislozen en gebruikers in Den Haag authenticiteit in plaats van het gezag ontslaan van een aantal functionaris- voorganger, kerk gaan zijn, of tolereert Boompje-Beestje, een burgerinitiatief de IND iemand aanmeldde. www. en meepraten en meedenken over van de uitgestalde rijkdom en geleerd- sen, biedt wel perspectief dat hij zaken het instituut deze Franciscus nu tijde- voor daklozenopvang in Deventer. wereldvrouwenhuis.nl. beleid van gemeente en instellingen heid. Maar redt hij het daarmee in de aan wil en durft te pakken. lijk om straks weer terug te keren op Boompje-Beestje komt voort uit de ten aanzien van dak- en thuislozen vaste hiërarchie die de curie kent? Is Het sterkst werd dit duidelijk toen hij haar schreden? kraakbeweging, die zich al langer over Annemiek Onstenk en gebruikers in Den Haag. Bij een hij hierin niet kwetsbaar? onlangs de Italiaanse maffia toesprak daklozen ontfermt. In samenwerking Initiatiefnemer van Qracht500, een recente activiteit keurden daklozen met de vermaning dat de hel heus nog Geen banken redden met overheid en instanties is nu een website en eenmalig magazine over zelf de dagbesteding die door organi- Maffia bestaat en dat de weg erheen te ver- Tot die tijd heeft de kerk dan in ieder permanente opvangplek gecreëerd, armoede in Nederland. Qracht 500 saties wordt aangeboden: een mooie Dit voorjaar was in het Soeterbeeck- mijden is als maffiosi tot inkeer zou- geval een paus die blij durft te zijn, die door daklozen zelf beheerd wordt. vraagt mensen hoe zij in armoede omkering van rollen. www.deachter- programma in Nijmegen een avond den komen. De rust en indringendheid durft toe te geven dat hij zelf ook De bedoeling is dat zij na een maand terechtkwamen, wat ze doen om ban.info. waarin het eerste jaar van paus waarmee hij erop vertrouwde dat deze fouten maakt, vooral belangstelling wil Franciscus werd geëvalueerd. RK-kerk- criminelen toch ook nog hechten aan tonen voor zijn ‘parochianen’ en de watcher Monic Slingerland deed dit de katholieke traditie en op die manier economische crisis en de maatschap- Prijs en jury aan de hand van haar pas verschenen ethisch aanspreekbaar zijn door zijn pelijke onverschilligheid probeert te De Ab Harrewijn Prijs is een initiatief van de gelijknamige stichting die steunt op particuliere giften en ook ondersteu- boek ‘Paus Franciscus. Het eerste autoriteit was bijzonder. Het lijkt me pareren, onder meer met tweets als ning krijgt van De Linker Wang; GroenLinks; Stichting Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken (DISK); jaar. Revolutie van tederheid’. Peter dat niemand daarmee kan spotten. ‘Laten we geen banken redden, maar de werkgroep Arme kant van Nederland/EVA en Emmaus Haarzuilens. De Prijs is vernoemd naar Ab Harrewijn, theo- Nissen was haar tegenspreker vanuit Omdat hij uitstraalt zelf niet te hech- mensen’. loog, dominee, arbeidspastor bij DISK Amsterdam, voorzitter en Tweede-Kamerlid van GroenLinks. De Ab Harrewijn de remonstrantse broederschap. ten aan geld of goed, maar slechts aan Prijs wordt jaarlijks uitgereikt sinds 13 mei 2003, een jaar na het plotselinge overlijden van Ab Harrewijn. De jury bestaat De reden waarom de paus niet alles eenvoud en menswaardigheid. uit Siska Barelds (partner van Ab), Hub Crijns (directeur DISK), Ruard Ganzevoort, (voorzitter De Linker Wang), Ineke meteen op zijn kop kan zetten, was de En de paus heeft in ieder geval uitla- van Gent (voormalig Tweede-Kamerlid), Eddy Reefhuis (oud-studiegenoot van Ab), en Els Veenis (voormalig partijbe- conclusie, is dat hij ten diepste hecht tingen gedaan om niet als mensen stuurder GroenLinks). De winnaar van de Ab Harrewijn Prijs krijgt een kunstwerk met bijbehorende cheque van 5000 aan de eenheid van de katholieke kerk. te oordelen over homoseksualiteit en euro uitgereikt. Voor de andere vier genomineerden is een prijs van 1500 euro beschikbaar. www.abharrewijnprijs.nl.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 16 {INTERVIEW 17 Leander Tijdhof over spiritualiteit, politiek en mediabeleid ’Weg met die ellendige ledenomroepen’

Leander Tijdhof is theaterwetenschapper en voormalig radio- Dus niet het probleem relativeren, maar wereldoorlog ontstaan. Frans Veldman ingezet. Juist de kwaliteit moet voorop nieuwslezer. Voor GroenLinks was hij actief in de werkgroep geloven in een oplossing? heeft het bedacht. Hij was fysiothe- staan. Veel programma’s bij de pu- ‘Kunst, Cultuur en Media’. Daarnaast is hij haptonoom en ge- ‘Precies. Dat is dus heel positief. En rapeut, al heette dat toen nog niet blieke omroep mogen van mij naar de looft hij in de bezielde natuur. Hoe denkt hij over de huidige dat doet GroenLinks.’ zo. Zijn verdienste is geweest dat hij commerciëlen. Zoals een krimi waar bezuinigingen en reorganisaties bij de publieke omroep? En merkte: ‘Hé, als iemand aanraak, dan weinig creativiteit in zit. Er is absoluut waarom voelt hij zich thuis bij GroenLinks? Wat is je levensbeschouwing? gebeurt er meer dan wanneer ik alleen plaats voor heel mooi drama. Nu is ‘Natuur. Alles groeit in verbinding. die spierbal behandel.’ Wat er gebeurt, het nog een beetje: je hebt Hilver- Iris Savelkouls Alles heeft met elkaar te maken. We is dat mensen zich meer één kunnen sum én je hebt de kunsten. Die twee leven in een kringloop die bestaat voelen. Hij heeft dat heel systematisch zouden meer gecombineerd kunnen uit allerlei verbonden gehelen, die in kaart gebracht en een methode worden. Neem een programma als samen zoiets als een geheel vormen. ontwikkeld.’ ‘De vloer op’ van de Humanistische ‘Wat ik in GroenLinks vind is dat die Zelf ben ik ruim tien jaar geleden mij Omroep: een heel mooi voorbeeld van als enige heel duidelijk milieu als gaan bezighouden met esoterie. Op Zie je een verband met je keuze voor integratie tussen theater en televisie. topic heeft, en daaraan gekoppeld een gegeven moment kwam ik op het GroenLinks? Dát is nou publieke omroep voor mij. het klimaat. Het is GroenLinks die sjamanistische pad. Dat staat eigenlijk ‘In de jaren tachtig sloot ik me aan bij Net als een prachtige reportage uit een antwoord kan formuleren op de los van haptonomie, maar heeft er de PSP. Maar toen was ik nog hele- het buitenland, zoals Paul Rosenmöl- ecologische crisis. Want we krijgen een eigenlijk ook weer mee te maken. Al maal niet bezig met natuur. Ik ben pas ler die voor de IKON maakt. Juist de enorme grondstoffencrisis. Hoewel met al werd de verbondenheid van al- lid geworden van GroenLinks rond de kleine levensbeschouwelijke zendge- ik denk dat de rol van de overheid les voelbaar voor mij. Voor die tijd zag verkiezingen in 2003, na de moord op machtigden hielden zich zo goed aan vrij beperkt is, omdat mensen zelf ik alles materialistisch. Een tafel was Pim Fortuijn. Jaren later belde ik met de publieke taak en die worden er nu gaan zorgen voor zonnepanelen en voor mij een ding en een boom was de vraag of ze iets leuks hadden voor uit geflikkerd.’ windmolens, is een strakkere coör- gewoon een boom: niet iets om con- mij. Er waren twee dingen die bij me pasten: zorg of cultuur en media. Die Als je minder zenders maakt, Het gaat allemaal om verbondenheid laatste spraken me aan omdat ik dan naast haptonomie mij weer met mijn heb je ook minder kosten andere vakgebied kon bezighouden.’ dinatie nodig. Dat wil GroenLinks tact mee te krijgen. Sjamanisme heeft al jarenlang. Er moet zoveel meer me bezieling gebracht in alles wat er Wat vind je van de huidige fusies en ‘Boer zoekt vrouw’ kan dus verdwijnen? ambitie in. In Duitsland en Denemar- is. Het is de reden waarom ik ooit in bezuinigingen bij de publieke omroep? ‘Als je het mij vraagt: dat mag naar ken zie je het ene windmolenpark de haptonomie terechtkwam en uitein- ‘Als je het vanuit omroepperspectief de commerciëlen. Het gaat uit van na het andere. Hier in Nederland is delijk een eigen praktijk ben gestart. ziet, gaat het om zendgemachtigden stereotypen, zoals ‘de boer’ er één is. de fossiele verslaving veel te groot.’ Het gaat allemaal om verbondenheid. die hun zendlicentie gaan verliezen De vraag is of dat nou zoveel toevoegt. ’Overal waar GroenLinks-politici zitten, Verbondenheid tussen mensen maar tegenover omroepen die leden heb- De raad die de publieke omroep tellen de begrippen ‘duurzaamheid’ ook tussen jou en je omgeving als ben. Die zendgemachtigden zonder aanstuurt, moet daarover beslissen, en ‘schoon’. Dat geldt ook voor de mens. Dat is een hele haptonomische leden vliegen er allemaal uit. Terwijl maar zonder daarbij in discussies Provinciale Staten: elk voorstel wordt benadering.’ Leander pakt een stok en ik vind dat we echt af moeten van die indruk is dat er behoorlijk wat geld aan Is het niet juist goed dat de grootte van terecht te komen als ‘vind jij dat een getoetst aan een soort checklist: is laat deze op zijn vinger balanceren: ellendige ledenomroepen. We moeten de strijkstok blijft hangen, met name de omroep wordt bepaald door het goed programma of niet?’ Het aanbod het groen genoeg? Is het gelukkig om ‘Als ik mijn aandacht richt op de stok, af van die valse concurrentie in Hil- bij de besturen. Neem die hele resty- animo dat ervoor is? aan zenders is overweldigend. Wat het zo te doen? Wat betekent het voor houd ik deze veel makkelijker en lan- versum waarbij het een omroep als ling van Nederland 1, 2 en 3 naar NPO ‘Ja, maar het is beter om het anders te moet de publieke omroep dan nog? de onderlinge solidariteit? Wat ik ook ger omhoog. Dit geef ik als voorbeeld WNL lukt om zoveel leden te krijgen 1, 2 en 3, waar ze nu mee bezig zijn. Ik organiseren. Wat is nou een publieke En dan doen ze het in Engeland en in heel goed vind aan GroenLinks is het om duidelijk te maken: je kan dus op dankzij de contacten bij De Telegraaf. vind dat belachelijk. Wat was er nou omroep? Ik geef er de voorkeur aan Duitsland beter: met twee publieke Europagebeuren. Dat verdient echt twee manieren in het leven staan. Je Die ledengebonden omroepen zouden mis met NOS zoals die is? Ze hebben om die meer een aanvullende rol te ge- zenders die zoveel mogelijk reclame- een dikke pluim. De partij denkt in kunt het bij jezelf houden. En je kunt productiehuizen kunnen worden die het domein ‘NPO.nl’ overgekocht van ven, in plaats van alles te laten doen. vrij zijn. Wij vinden het heel gewoon brede structuren. En ook het belang constant contact maken met anderen, een soort licentie krijgen en program- de Nederlandse Postduiven Organi- Een publieke omroep hoeft geen sport dat er een Ster-blok is bij de publieke van de Europese samenleving ziet met je omgeving. En haptonomie heeft ma’s leveren aan de netredacties. Dan satie... Het is ook een wereld, zo denk uit te zenden, dat kan prima naar de omroep. Maar als je minder zenders GroenLinks helder. Daarin ben ik veel met gewaarworden te maken. Ge- krijg je een andere structuur. En dan ik althans, waarin macht een hele commerciëlen.’ maakt, heb je ook minder kosten. Mijn echt een GroenLinkser.’ ‘Het mooie waarworden van hoe je erbij zit. Als ik kan iedereen om een licentie vragen grote rol in lijkt te spelen. Het moet ultieme droom is gewoon een publieke van GroenLinks is dat de partij altijd op de stoel zit, heb ik dan contact met om een productiehuis te worden. Dat transparanter. Je zou een heel andere Vind je dan ook dat de publieke omroep omroep met twee televisiezenders positief is. En dan bedoel ik niet een de stoel? Hoe kan ik ervoor zorgen vind ik en ook GroenLinks.’ cultuur kunnen creëren door vanuit vooral kwaliteitsprogramma’s moet en drie radiozenders, met kwalitatief naïef mensbeeld, maar dat je hoe dan dat ik mijn aandacht zo stuur dat ik de geledingen een soort verdeelsleutel uitzenden? goede programma’s.’ ook positief moet zijn wil je een stap steviger zit?’ Vind je dat de religieuze omroepen te maken. Je maakt dan één omroep, ‘Daar zou ik dus voor zijn. Dat ze veel verder kunnen komen. Dat grenst ook moeten blijven? met een bestuursorgaan dat bestaat meer naar de kwaliteit kijken en min- Wat vind je tenslotte van cultuursubsidie? aan mijn vak als behandelaar. Waar Is dat geen mindfulness? ‘Ja, de levensbeschouwelijke zendge- uit mensen van verschillende politieke der, zoals in de jaren negentig is ont- ‘De overheid moet hoe dan ook het om gaat is dat je het positieve in ‘Dat grenst eraan. Het is ook een vorm machtigden, die zou ik sowieso wel partijen. Nu bestaat de publieke om- staan, naar de kijkcijfers. Een program- medeverantwoordelijk blijven voor het iemand meeneemt wat helpt om die van aandachtstraining. Het verschil is willen houden, ook al hebben we de roep uit een heel stel aparte organisa- ma als Nieuwsuur zou juist versterkt cultuurbeleid. Kunst draagt bij aan het persoon beter te maken. Dat is wat je wel dat haptonomie ook uitgaat van verzuiling al lang achter ons gelaten. ties. Ik stel voor om die allemaal op te moeten worden. Op documentaire en raamwerk waarmee we de wereld kun- doet als therapeut.’ aanraken. Haptonomie is in de tweede Maar dat gaat dus niet gebeuren. Mijn heffen.’ goed drama zou meer moeten worden nen bekijken.’

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 18 {COLUMN 19 Landelijk bureau DISK stopt met activiteiten Bezinning op geloof en economie stopt niet BENT U OOK EEN MAROKKAAN?

Enis Odaci

Landelijk bureau DISK en de werkgroep Arme Kant van doende garanties zijn om nieuw perso- zin en geloof met handreikingen ook de Arme Krant van Nederland brengen instituten, overheid en fondsen is Op 19 maart jl. volgde ik met popcorn op schoot de tele- Nederland/EVA moeten per 1 juni 2014 de deuren sluiten. De neel aan te kunnen trekken in de vorm rond arbeid en werkloosheid weer ter we in beeld hoe mensen rondkomen schaars. Landelijk bureau DISK, dat visie-uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen. ‘Her- financiële middelen zijn niet meer toereikend voor voortzet- van een directeur en medewerkers. Er hand te nemen. op of onder de armoedegrens. Op sinds 2002 de verantwoording draagt man de Schermman’ zoefde als vanouds met zijn vingers ting van het bureau dat vraagstukken rond geloof, kerk en werd besloten om een afbouwscenario We volgen ook mensen en hun ervarin- het einde van de maand oktober 2013 voor de landelijk werkgroep, moet langs de kaart van Nederland en maakte de saaie opsom- economie op de agenda plaatst. Het bureau stopt, maar re- te laten ingaan. gen rond duurzaamheid en talenten. presenteerden we het onderzoek naar helaas ook om dezelfde reden stoppen ming van winst- en verlieszetels met zijn scherpe opmer- flectie, debat en ontmoeting gaan op andere manieren door. We ontwierpen een spel dat mensen diaconale hulp door kerken Armoede in met de werkzaamheden. Er eindigen kingen toch amusant. De Partij van de Arbeid kreeg een Meer dan genoeg werk individueel en in groepsverband Nederland 2013. De hulpvragen bij ker- twee grote tradities van betrokkenheid ongenadig pak slaag, D66 en SP wonnen veel raadszetels, Het rare is dat er over werk niet te kunnen spelen en waarmee ze kun- ken blijken te zijn toegenomen, vooral vanwege de kerken op de sociale kwes- het CDA handhaafde zich behoorlijk en de VVD bleef op Hub Crijns klagen is. In de verschillende program- nen nagaan of hun talenten ingezet door mensen zonder betaald werk en/ ties van deze tijd. Geldgebrek noopt de een of andere magische manier onder de mediaradar. ma’s is er genoeg te doen en de voort- kunnen worden rond duurzaamheid. of met schulden. Zie verder op www. om met een professionele organisatie Er volgden obligate toespraken van partijleiders. Linksom In het jaar 2012 konden bestuur en durende crisis met allerlei negatieve Zie verder op www.duurzaamheidenta- armekant-eva.nl. te moeten stoppen. Wellicht zijn er of rechtsom, allemaal waren ze eigenlijk best wel blij met team van Landelijk Bureau DISK gevolgen zorgt daar mede voor. lenten.nl. We participeren in het netwerk van andere mogelijkheden om in andere de uitslagen. Ook als je verliest heb je gewonnen, name- het veertigjarig jubileum vieren. In In 2012 hebben we belangrijke inspan- Ervaringen en praktijkverhalen van SchuldHulpMaatje, dat op 18 novem- vorm, met een kleinere organisatie lijk: feedback van de stemmer. OndersteBoven en op de website werd ningen geleverd om de actuele ontwik- kerken rondom duurzaamheid verza- ber 2013 in Zoetermeer als de zestigste en wellicht meer vrijwilligers, door te Iedereen wachtte met smart op de toespraak van Geert teruggekeken op die geschiedenis. Het kelingen in de economische crisis te melen we op www.duurzamekerk.nl en plaats activiteiten gaat ontplooien. Zie gaan met een landelijke werkgroep of Wilders. Die leverde als vanouds retorisch vuurwerk op. Algemeen Bestuur bracht tijdens de volgen en hanteerbaar te maken voor dit digitale platform heeft het afgelo- verder op www.schuldhulpmaatje.nl. een landelijk initiatief rond kerken en In een gehaaide drieslag hitste hij de zaal op door hen jaarvergadering in mei een toast uit op kerken en onze achterbannen. U leest pen jaar een vernieuwing en update De Ab Harrewijn Prijs met aandacht armoede of kerken en sociaal-econo- achtereenvolgens minder Partij van de Arbeid, minder Eu- dit heuglijke feit. In datzelfde jaar vier- er meer over in ons jaarverslag 2012 doorgemaakt. voor projecten aan de onderkant van mische thema’s. Er wordt over gespro- ropa en minder Marokkanen te laten scanderen. Voor die den we ook het zilveren jubileum van De pijn van de crisis. In vervolg op het symposium ‘Eer- de samenleving wint ook in 2013 aan ken met de Raad van Kerken. Hopelijk laatste uitspraak heeft het Openbaar Ministerie inmiddels de Arme Kant van Nederland/EVA. Te- In 2013 openden we het jaar met de lijk duurt het langst’ met vooral een bekendheid. Winnaar is geworden Lisa komt er ook geld voor beschikbaar. duizenden aangiftes ontvangen. Of het tot een rechtszaak gelijk leefde er geen echt feestgevoel. handreiking Flexibel en bezield?, waar- sociaal-ethische insteek organiseerden Paassen, coördinator van het Jongeren Dat zal de nabije toekomst leren. komt, valt nog te bezien. Wat volgde was op het eerste Want toen al was er het besef dat de mee tegelijk onze inzet in 2013 is aan- we op 30 november 2013 het Symposi- Advies Punt in Leeuwarden. Inmiddels Van een aantal activiteiten is inmid- gezicht bijzonder. toekomstperspectieven van Landelijk gegeven. De handreiking biedt tevens um ‘Eerlijk zullen we alles delen’, met zijn er vier projecten genomineerd dels duidelijk dat ze doorgang kunnen Alle media, van De Telegraaf tot de Volkskrant, zelfs Geen- Bureau DISK met alle programma’s suggesties voor bid- en dankdag voor vooral een praktische insteek. voor de Ab Harrewijn Prijs 2014. Zie vinden buiten het kader van de huidige Stijl, spraken hun afschuw uit over de verwerpelijke uit- niet zo rooskleurig zijn. gewas en arbeid in maart en novem- www.abharrewijnprijs.nl. werkorganisatie van Landelijk Bureau spraak van Wilders. Er was een rode lijn overschreden. Rond het verwerven van voldoende fi- ber en de zondag van de arbeid op 1 Sociale en diaconale activiteiten De ondersteuning van het katholieke DISK, zoals het netwerk van Schuld- T-shirts werden gedrukt waarop te lezen was: ‘Ik ben een nanciële middelen zijn in 2012 en 2013 mei. In het tijdschrift OndersteBoven Vanuit de werkgroep Arme kant van netwerk van diaconie en caritas vindt HulpMaatje, de Ab Harrewijn Prijs, het Marokkaan.’ Iedereen was solidair met de aangevallen vele overleggen gevoerd met kerken, publiceren we ervaringen rondom de Nederland/EVA zijn we betrokken bij plaats door middel van het tijdschrift Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad. bevolkingsgroep. Raadsleden, statenleden en kamerleden subsidiegevers en andere potentiële crisis. Het nummer met de handrei- de herziening van de sociale zekerheid Diakonie & Parochie en het organi- Mededirecteur Trinus Hoekstra blijft hingen hun PVV-pet aan de wilgen. Het einde van de PVV subsidieverstrekkers. Het bestuur van king rond werkloosheid is uitverkocht en de ondersteuning van kerken in seren van verschillende studie- en werkzaam bij Kerk in Actie en zal blij- was nabij, de implosie was ingezet, vertelden krantenkop- Landelijk Bureau DISK heeft evenwel en digitaal op de site gezet. Er is alle hun diaconale taak. Met De Boodschap- werkdagen gedurende het jaar. De ven werken aan materiaal voor viering pen ons. Journaals, praatprogramma’s, hoofdredactione- moeten concluderen, dat er onvol- aanleiding om ons handboek Arbeid, penmand 2012 en actuele vervolgen in inzet vanuit de Diaconale Alliantie treft en gesprek op het terrein van geloof, le commentaren brachten alles keurig in beeld. ‘Rechtse u aan op www.rkdiaconie.nl. arbeid en economie. columnisten’ zwegen gepast. Maar wacht eens even, klonk het een paar dagen later, we Werk genoeg, geld is schaars moeten Wilders natuurlijk niet een podium geven met een Werk is er genoeg. De armoede is Afscheidsbijeenkomst eventuele rechtszaak. Dat is namelijk precies wat hij wil, sinds 2008 elk jaar gestegen, de werk- Voor nu evenwel is het afscheid alle aandacht opeisen en dan de slachtoffer uithangen. En loosheid neemt toe, de schulden van nemen van een landelijk oecu- trouwens, er wáren toch ook problemen met de Marok- huishoudens stijgen alsmaar, huizen- menisch initiatief dat sinds 1972 kanen? Ze zijn toch inderdaad oververtegenwoordigd in bezitters met een te hoge hypotheek zijn stem heeft laten horen rond de criminaliteit? Mogen we dat ook niet meer hardop zeg- kennen problemen, zzp’ers hebben te sociaal-economische werkelijkhe- gen? En jawel, de tegenbeweging kwam op gang. Wilders weinig opdrachten, en relaties komen den en geloof. Op vrijdagmiddag presenteerde doodleuk nieuwe kamerleden, in de media onder grote druk te staan met een 16 mei 2014 is er in de Bergkerk in spraken voorvechters van de vrijheid van meningsuiting toenemend aantal scheidingen als Amersfoort vanaf 14.00 uur een zich uit tégen de aangifte-hype en er klonk een oproep om gevolg. Voor een landelijke werkgroep afscheidsbijeenkomst. De zaal is het maatschappelijk debat over racisme niet in de kiem te Arme Kant van Nederland/EVA reden open vanaf 13.30 uur. U kunt uw smoren. Ah, ik dacht al. genoeg om door te gaan met de cam- deelname bekend maken via info@ Mensen die een debat over racisme willen voeren heb- pagnewerkzaamheden. Ideeën genoeg. disk-arbeidspastoraat.nl. ben het niet helemaal begrepen. Wat vált er te debatteren Maar het geld bij kerken, religieuze over racisme? Benoemen mag, akkoord. Hard benoemen mag ook. Echter, iemands afkomst of genen koppelen aan criminaliteit, hinder of overlast, is niet alleen een beetje racistisch, maar 100 procent racistisch. Racisme verdient Hub Crijns is directeur geen nuance, geen ‘ja, maar’, geen context. Artikel 1 is er van landelijk bureau Bisschop Muskens (rechts) aan het hoofd van de stoet tijdens de manifestatie ‘Deelne- niet voor niets. Daar gaan die aangiftes over, over de be- DISK (Dienst in de In- men en meedelen’ in 1996. Naast hem Ineke Bakker, toen algemeen secretaris van de scherming van onze gelijkheid en onze (gelijk-)waardig- dustriële Samenleving Raad van Kerken in Nederland, en Theo Salemink, toenmalig voorzitter van landelijk heid. vanwege de Kerken). bureau DISK (Foto: Peter de Bie). Volg Enis Odaci op Twitter @Humanislam

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 20 {EEN ANDERE WANG 21 Het religieus feminisme van de Oecumenische Vrouwensynode Verder kijken dan de witte middenklasse De strijd om de voorhuid

De zevende Oecumenische Vrouwensynode (OVS), op 8 Ruard Ganzevoort maart in Amsterdam gehouden, had als thema ‘Vrouwen hou- den huis. Geloven in een duurzame economie’. Daarbij ging Met enige regelmaat werpt iemand de liberale (of seculie- ook gaat het er vooral om dat men door de besnijdenis de aandacht niet zozeer naar de plaats van blanke, christelijke re) knuppel in het hoenderhok: het moest maar eens af- deel uitmaakt van een bepaalde traditie of familiecultuur. vrouwen uit de middenklasse, maar vooral naar de positie gelopen zijn met barbaarse culturele of religieuze praktij- In moderne varianten van dit culturele debat speelt ook van vrouwen die hier niet toe behoren en die het zwaar heb- ken die niet meer passen in een samenleving anno 2014. de vraag of een besneden of onbesneden penis ‘mooier’ ben in het huidige neo-liberale klimaat, zowel in Nederland Hoog tijd om te komen tot een verbod. En uiteraard enkel is. Deze vragen worden des te interessanter als ze naast als daarbuiten. en alleen omdat we opkomen voor de slachtoffers van die de (veel problematischer) discussie over meisjesbesnij- praktijken. De automatische reactie van de getroffen reli- denis worden gelegd. Dirk Visser gieuze of culturele gemeenschap blijft meestal niet lang uit: Dit valt onder de godsdienstvrijheid! Afblijven dus! Er zijn ook religieuze overwegingen. In de joodse traditie De in de jaren tachtig opgerichte Oe- geldt besnijdenis vanouds als een onomstreden en es- cumenische Vrouwensynode streed in De besnijdenis van jongens is een voorbeeld van deze dy- sentieel gebod dat direct te maken heeft met het verbond eerste instantie voor een volwaardige namiek. In januari discussieerde cabaretier Theo Maas- tussen G’d en zijn volk. Toch zijn er ook joodse stemmen plaats van de vrouw in kerk en samen- sen in ‘24 uur met …’ met Ali B over het feit dat die zijn die hier meer afstand van nemen en meer nadruk leg- leving. Op dat terrein is nog steeds zoons had laten besnijden. Dat ging volgens Maassen in gen op de individuele keuze. In de islamitische traditie is veel ten goede te veranderen, gezien Gesprek tijdens de vrouwensynode (foto: Trees van Montfoort). tegen de wil van God die jongens immers mét voorhuid besnijdenis minder principieel van aard. Het is daar niet recente kritiek uit conservatieve hoek geschapen had en tegen de rechten van kinderen om zozeer een gebod, maar vooral een culturele vanzelfspre- op ‘feminisering’ van de Protestantse wen 1 procent van het bezit in handen. basisinkmen. Vooral in Zwitserland en over hun eigen voorhuid te beschikken. Ali B vond dat kendheid die ook religieus wordt ondersteund. En binnen Kerk in Nederland, het wegreorgani- Ook in Nederland en België is ar- Duitsland is er momenteel veel aan- het gesprek weinig zin had als er geen begrip was voor de de christelijke traditie is besnijdenis redelijk ongewoon seren van veel expertise op het gebied moede vrouwelijk, verdienen vrouwen dacht voor dit thema, dat in Nederland diepgewortelde overtuigingen achter de keuze kinderen in onze contreien, maar in West-Afrika en de USA juist in de jaren ’70 werd bediscussieerd. te besnijden. Het onvoorwaardelijke aspect ervan De crisis van de neoliberale economie treft vrouwen plaatst dit inkomen in de categorie Iets explicieter maakte de JOVD het in maart met een Medisch, cultureel, religieus, juridisch… op al deze harder dan mannen mensenrecht, aldus Mulder. Het OBI opiniestuk in Trouw. Het accepteren van besnijdenis bij bevrijdt mensen uit armoede en min- minderjarige jongens staat haaks op godsdienstvrijheid terreinen zijn verschillende opvattingen te vinden van ‘vrouwen’-onderwerpen in de PKN minder dan mannen, zijn vrouwen stens zo zeer van de enorme contro- omdat het kinderen het recht ontzegt over hun eigen en het wegbezuinigen van vrouwelijke oververtegenwoordigd in sectoren lemechanismen die de samenleving lichaam en over hun eigen geloof te beslissen. ‘Religie heel gebruikelijk. Maar hoe ook de officiële religieuze leer pastoraal werkers in de Rooms-Katho- met bijvoorbeeld minder gunstige heeft opgezet om zogenaamd mis- hoort geen erfelijke lichamelijke aandoening te zijn, maar luidt, individuele keuzes zijn soms sterker dan dat. lieke Kerk. arbeidsomstandigheden. De crisis van bruik te voorkomen. Het is universeel, een eigen keuze’. De reactie van joodse zijde was dat dit de neoliberale economie treft vrouwen individueel en hoog genoeg om een een weinig liberaal standpunt was en dat de consequen- En tot slot zijn er de juridische en mensenrechtelijke Wereldinkomen harder dan mannen, zei Decoene. waardig leven te leiden en deel te kun- tie hiervan zou moeten zijn dat de overheid elke moge- overwegingen. Daarbij draait het bijvoorbeeld om de De jongste generatie OVS-feministes Er moet, zo betoogde zij, een kritisch nen nemen aan de maatschappij. In lijk schadelijke keuze van ouders zou moeten verbieden, vraag of godsdienstvrijheid in eerste instantie een indivi- strijdt niet voor hun eigen positie, feminisme komen dat bevrijding niet deze workshop, waaraan de auteur van waaronder ook echtscheiding. Bovendien zou een verbod dueel of een collectief goed is. Het gaat ook om de vraag maar komt op voor vrouwen uit definieert als gelijkheid verwerven met dit verslag deelnam, was de meerder- op besnijdenis het in Nederland voortleven van de jood- hoe die godsdienstvrijheid zich verhoudt tot het recht andere delen van de samenleving. Het de heersende klasse.Dit feminisme heid voorstander van invoering ervan. se minderheid onmogelijk maken. op de bescherming van de lichamelijke integriteit. En, kader hiervan werd geschetst door de zet aan tot het radicaal herdenken als dat al een issue is, hoe dan de verantwoordelijkheid Belgische theologe-sociologe dr. An- van onze samenleving. Hoe geven we Jonge vrouwen Deze strijd om de voorhuid is vaak even verhit als vruch- van de overheid zich verhoudt tot de verantwoordelijk- neleen Decoene, werkzaam bij Motief een samenleving vorm waarin niet Aan de vrouwensynode in de Amsterd- teloos. De gebruikelijke standpunten worden verdedigd heid van de ouders. En vervolgens waarom de overheid De Oecumensiche in Antwerpen, een organisatie die zich het recht van de sterkste zegeviert, samse Thomaskerk namen ruim 140 door de gebruikelijke spelers. Tot een dieper verstaan op het punt van besnijdenis veel strikter zou moeten zijn Vrouwensynode is inzet voor ‘vorming op het snijpunt maar de meest kwetsbaren centraal vrouwen deel, van wie een derde voor leidt het meestal niet. Wat ontbreekt, is het besef dat de dan op het punt van allerlei andere mogelijk schadelijke een platform van net- van levensbeschouwing’. staan? Verder moeten we als kritische het eerst, zo bleek bij handopsteken. discussie zich tegelijkertijd op veel verschillende niveaus opvoedingspraktijken… werken, organisaties, Zij weersprak in haar inleiding de feministen weer leren politiseren, een Van die nieuwelingen was ongeveer afspeelt en dat de uitkomst nergens eenduidig is. groepen en personen mening in bepaalde kringen dat het fe- tegenmacht opbouwen en het conflict een derde te rubriceren onder jonge Medisch, cultureel, religieus, juridisch… Op al deze ter- die betrokken zijn bij minisme zijn doel allang heeft bereikt. met de heersende machten niet vrouwen. Om te beginnen is er bijvoorbeeld de medische discus- reinen zijn verschillende opvattingen te vinden die het de brede oecumeni- In deze opvatting (vrouwen hebben schuwen. Tenslotte riep Decoene op Bij de opening werden er groetwoor- sie, waarin aan de ene kant de Nederlandse kinderartsen moeilijk maken een simpel standpunt in te nemen. sche vrouw-en- immers gelijke rechten verworven) tot solidariteit, maar dan ook solidair den uitgesproken, onder anderen door vinden besnijdenis alleen op medische gronden aan- Maar de belangrijkste vraag – ook politiek gezien – is geloofbeweging. wordt feminisme verbonden met handelen. Een solidariteit die geen de eerste vrouwelijke voorzitter van de vaardbaar. Aan de andere kant stelt de wereldgezond- misschien nog wel wat het voor de betrokken jongens Vanuit een feminis- ‘toen’ – met de tijd dat vrouwen nog rekening houdt met de machtsver- generale synode van de Protestantse heidsorganisatie WHO dat besnijdenis (in elk geval in en mannen betekent. En juist daar weten we opvallend tische visie wil zij niet konden stemmen – en met ‘daar’ schillen, is slechts een nieuwe vorm Kerk in Nederland, ds. Karin van den Afrika) een belangrijk instrument is in de strijd tegen weinig vanaf. Wat is voor hen de waarde van het in hun onrecht op het gebied – niet in het Westen. De emancipatie van overheersing. Broeke uit Wissekerke. Het was voor geslachtsziekten en HIV. De Amerikaanse kinderartsen lichaam aangebrachte teken van de besnijdenis? Heeft van gender, cultuur, van de witte middenklasse maakt in In workshops werden verschillende het eerst dat een PKN-synodevoorzit- zitten tussen deze twee standpunten in. het te maken met de inwijding in een bepaalde traditie en godsdienst, leeftijd en deze opvatting de norm uit. aspecten van een duurzame economie ter de Vrouwensynode bijwoonde. Zij goddelijk verbond? Met een traumatische aantasting van seksuele voorkeur aan Wereldwijd, zo betoogde Decoene, behandeld. Onder leiding van dr. An- erkende dat in de PKN heel verschil- In de culturele discussie vallen vooral de vele lokale ver- hun lichamelijke integriteit? Met de culturele betekenis Prof. dr. Ruard het licht brengen en verrichten vrouwen tweederde van het ne-Claire Mulder, docente vrouwen- en lend wordt gedacht over de plaats van schillen op. In sommige culturen (ook binnen Neder- van mannelijkheid? Het eerlijke antwoord is dat we dat Ganzevoort is zo mogelijk opheffen. werk, krijgen vrouwen ééntiende van genderstudies, werd gesproken over de vrouw. land) geeft de besnijdenis als inwijdingsritueel onder niet weten. En dat maakt elk standpunt over besnijdenis voorzitter van De www.vrouwensynode.nl het wereldinkomen en hebben vrou- invoering van een onvoorwaardelijk meer uiting aan de betekenis van mannelijkheid. Soms te gemakkelijk. Linker Wang.

MEI 2014 - nr. 2 MEI 2014 - nr. 2 22 {COMMENTAAR {RECENSIE {ONDER OGEN {AGENDA 23

RUSLAND BASHEN WERKT AVERECHTS

Hans Feddema Wilhelm Lagrouw Stichting Hand in Hand ABP-beleggingen in kernwapens 11 mei Jom Hasjoa herdenkingen voor Syrië stijgen In Utrecht, Amstelveen, Rotterdam, Leiden en Den Haag Net als in de Koude Oorlog wordt de relatie met Rusland, EEN INKIJKJE IN ONTWIKKELINGSWERK De stichting Hand in Hand voor Syrië De beleggingen van pensioenfonds herdenken christelijke kerken en liberaal Joodse gemeenten met wie we als EU grote (im-)materiële belangen delen, probeert op allerlei manieren hulp te ABP (overhead en onderwijs) in kern- samen de Sjoa, dit jaar op zondag 11 mei. opnieuw gedefinieerd door wantrouwen en vijandigheid. bieden aan de slachtoffers in Syrië. Er wapenbedrijven zijn volgens de ‘Cam- Meer informatie: http://www.pkn.nl/actueel/agenda/ En dat terwijl we zo’n 25 jaar de kans hadden om die re- Twee mannen zien zandhopen in de opmerkt, hoeft geen excuus daarvoor is dringend tekort aan voedsel, kleren, pagne tegen Wapenhandel’ opgelo- latie te verbeteren. Wie veroorzaakte dat? De schofterige duisternis van Tanzania. ‘Sommigen te zijn. Overigens beschouwt Tweehuij- speelgoed, medicijnen en hulpmid- pen tot ongeveer 1,1 miljard euro. Een 12 mei Symposium Global Youth Movements Poetin of de nare Russen, zo klinkt het vaak. Ik ben geen houden de wacht. Zodra ze de lampen sen zich ook niet als journalist ‘die je delen, onderwijsmiddelen, schriften stijging van 35 procent ten opzichte Uitwisseling van ideeën over het religieuze jongerenwerk in fan van Poetin en me van de zwakheden van de Russische zien van de smerissen, fluiten ze. Dan kunt vragen om in een paar dagen een en pennen. Verder zamelt de stichting van een jaar eerder. Begin januari een tijd van globalisering. Van 14.00- 17.00 uur in de PThU, beer zeer wel bewust, maar zet toch vraagtekens bij dit rennen we allemaal naar een kuil, we realistische reportage te schrijven voor dekken, matrassen, rolstoelen, rolla- wees een onderzoek van EenVandaag Boelelaan 1105, Amsterdam. In een gezamenlijke dialoog, beeld. bedekken ons met zand en ineens is er lezers die zich daarmee, vanuit hun tors en stokken. Voor meer informatie uit dat een ruime meerderheid (64 wordt de vraag besproken: Hoe zien de religieuze organi- niemand meer.’ ’Maar hoe haal je dan luie stoel, het leven aan de andere kant neem contact op via 06 16464919 of procent) van de ABP-deelnemers saties hun jongerenwerk in Nederland over circa 30 jaar? Oekraïne is nu de underdog. Begrijpelijk, maar was het adem?’ Dan zegt hij, alsof het vanzelf- van de wereld kunnen voorstellen.’ [email protected] en zij geven tegen het beleggen in kernwapens Sprekers: Alper Alasag (Platform INS) en Mariël de Vos niet spelen met vuur van het nieuwe bewind om na het sprekend is: ‘Door een strootje’. Deze Toch onderneemt Tweehuijsen wat mij u graag meer informatie! is. Vice-voorzitter José Meijer van (Navigators) verdrijven van Janoekovitsj Russisch als officiële tweede passage illustreert de titel van dit boek. betreft een geslaagde poging dat juist ABP liet toen weten dat dit ertoe zou taal bij wet af te schaffen? Met zoiets trap je een minder- Bouwkundig tekenaar Niek Tweehuij- wèl te doen. kunnen leiden dat het pensioenfonds 13 mei Uitreiking Ab Harrewijnprijs heid nu eenmaal erg op de ziel. In de Derde Wereld ont- sen ging namens de organisatie ATD Het levert een boeiend reisverslag op. in de toekomst deze investeringen Aanvang: 15.00 uur, Muiderkerk, Linnaeusstraat 37, Amster- staat, zo merkte ik ook bij mijn onderzoek in Sri Lanka, (‘All Together in Dignity’) de Vierde Een kennismaking met een andere App voor zou gaan heroverwegen. Vooralsnog dam (gewijzigde locatie). bijna altijd een burgeroorlog als een eind wordt gemaakt Wereld (armen in zowel rijke als arme wereld. Met een bestaan op leven katholieken in zijn er echter geen concrete stap- Zie elders in dit nummer (pagina 15). aan de bij de onafhankelijkheid verkregen taalrechten van landen) naar Tanzania. en dood. Waar je ademt door een moslimlanden pen in die richting gezet, aldus de minderheden. Natuurlijk zijn vandaag, nu de wereld glo- Dit boek maakt duidelijk dat de situ- strootje. De Italiaanse mediapriester Paolo ‘Campagne tegen Wapenhandel’. De 16 mei Afscheid van Arme Kant van Nederland/EVA en DISK baliseert, oude imperiale tendensen uit de tijd. Of Poe- atie in zulke landen heel complex Padrini, bijgenaamd de ‘iPriest’ beleggingen in kernwapenbedrijven Die bijeenkomst ‘Bewerken, bewaren... en doorgeven’.vindt tin dat wel echt beseft en al of niet vanuit revanchisme is. Laat staan de oplossing van al heeft een Arabische versie van zijn vertonen de afgelopen jaren juist plaats op 16 mei 2014 in de Bergkerk in Amersfoort. Van opereert, is thans het grote issue. Maar even belangrijk hun problemen. Misschien wil het iBreviary-app ontwikkeld. Met de een fors stijgende lijn. ‘Het is hoog 14.00-16.00 uur en napraten met een hapje en een drankje. daarbij is onze westerse rol. In hoeverre hebben wij na het boek vooral duidelijk maken dat het Brevier-app, origineel gelanceerd in tijd dat ABP en andere achterblijvers Wie de bijeenkomst wil bijwonen, moet zich wel even aan- uiteenvallen van de Sovjet-Unie de Russen niet onnodig niet zo zeer een blanke Europeaan, 2008, hebben gebruikers toegang ‘maatschappelijk verantwoord beleg- melden via [email protected]. extra in hun ziel geraakt, waardoor een vorm van revan- een Mzungu, is die het verschil kan tot katholieke gebeden, lezingen en gen’ echt serieus gaan nemen en niet Meer informatie elders in dit nummer (pagina 18 en 19). chisme een kans kreeg? maken. De lokale bevolking, ook de gezangen op hun mobiele apparaten langer blijven investeren in de meest rijkeren, moet in staat gesteld worden van Apple. Katholieke geestelijken vernietigende wapens die de wereld 9 juni Boekpresentatie Flexibele gelovigen Het Russische volk ervoer de val van het regime wel als zelf problemen aan te pakken. En gebruiken de brevier dagelijks als ge- kent.’ In het boek ‘Flexibele gelovigen’ van journaliste Frieda een bevrijding, maar het verliezen van de Koude Oorlog dat te midden van moord, diefstal, tijdenboek. In veel Arabische landen www.stopwapenhandel.org Pruim komen elf mensen aan het woord die over de gren- ook als een nederlaag. Een ‘verslagen’ vijand geef je geen prostitutie. Tweehuijsen komt het al- mag het gebedenboek echter niet zen van één religie heen kijken. Zes van hen maakten er een trap na, is een polemologische wet. Toch deden we dat lemaal tegen. Ondertussen vertelt hij gedrukt of verkocht worden. In som- mix van, de andere vijf switchten in de loop van hun leven door na het vrijwillig ontmantelen van het Warschaupact over zijn zoektocht naar Patricia, zijn mige landen is zelfs het bezit ervan Gerard Driehuis naar van geloof. De boekpresentatie is op 9 juni, Tweede Pink- ‘Oostblok-landen’ op te nemen in de NAVO. Bekend is ‘Afrikaanse zus’. Ooit was ze in zijn verboden. Padrini hoopt ‘dat de app De Nieuwe Liefde sterdag, in De Nieuwe Liefde, Da Costakade, Amsterdam. hoe Bolkestein daar ooit tegen waarschuwde. Vanuit de jeugd als verpleegster in zijn ouderlijk wordt gezien als een vreedzaam en Gerard Driehuis www.denieuweliefde.com. vredesoptiek deed ik dat toen ook. Het zou door de Rus- huis beland. Als hij van haar overlijden niet als een vijandig gebaar.’ is met ingang sen worden opgevat als geopolitieke expansie richting hoort, kan hij nauwelijks iets uitbren- Bron: IKON. van 1 april 2014 20 juni Van helden en heiligen (festival) hun grens. gen. Begrijpelijk. Toch is het teleurstel- directeur alge- Wat maakt een held tot held, en waar zijn de heiligen ge- lend dat op die manier dit onderwerp mene zaken van bleven? Wat zeggen de helden die we koesteren over onze Hetzelfde geldt voor optreden van Guy Verhofstadt en in het boek wordt afgesloten. Terwijl ze De Nieuwe Liefde tijd? Zomernachtcafé is een festival met lezingen, literatuur, Hans van Baalen op het Onafhankelijksplein van Kiev aanvankelijk een vrij prominente plaats Toolkit Duurzaam Kerkbeheer in Amsterdam interviews en muziek. Tijd: Van 20:00 tot 00:00. Locatie: door de pro-EU-demonstranten openlijk te steunen en heeft in het boek. Voor kerkrentmeesters, beheerscom- geworden. Samen Cultuurcafé Radboud Universiteit, Mercatorpad 1, Nijme- hen onhaalbare beloften te doen. Het was de gevaarlijke Op beeldende wijze maakt de lezer missies, kosters en andere kerkbe- met Franck Ploum gen. Organisator: Soeterbeeck Programma. Inschrijven: strategie van het oude inhalige blokdenken. De Russen kennis met het land, met vele inwo- heerders is er sinds kort een Toolkit (directeur Nieuwe http://www.ru.nl/soeterbeeckprogramma/agenda/ zagen dit uiteraard als het interveniëren in ‘hun achter- ners en pogingen tot ontwikkeling. Duurzaam Kerkbeheer. Deze internet- Liefde Leerhuis) vormt hij de directie. tuin’ door een wedijverende ‘grootmacht’. Hierdoor wer- Vele citaten en veelvuldig gebruik van site bevat een schat aan informatie Initiatiefnemer Huub Oosterhuis blijft 28 en 29 juni K JD Festival den de rampzalige gebeurtenissen onafwendbaar. Hope- Swahili, brengen je echt in een andere om goede - duurzame - keuzes te inhoudelijk nauw betrokken. Uitbrei- (voorheen Katholieke Jongerendag) lijk komen Oekraïne, Rusland, EU en VS via diplomatieke wereld. Echter, wat er nu werkelijk kunnen maken bij het inkoop- en ding van de directie bleek wenselijk De Katholieke Jongerendag is omgedoopt tot KJD Festival weg tot een compromisoplossing. In ieder geval werkt in het hoofd van Tweehuijsen om- aanschafbeleid en bij het beheer en door de toename aan activiteiten en uitgebreid tot twee dagen. Motto: Nieuw, Puur en Intens. Rusland bashen averechts. gaat, blijft wat ongewis. Hebben die onderhoud van het kerkgebouw. De en de groeiende ambities. Gerard Met muziek van verschillende bands, theater, sprekers, bezoeken hem tot een ander mens Toolkit werd eind december 2013 op Driehuis wordt verantwoordelijk voor workshops, masterclasses en verschillende activiteiten. De Dr Hans Feddema is antropoloog en publicist. gemaakt? Vast, maar hoe? De hele de Groenekerkendag in Houten gelan- de dagelijkse en zakelijke aansturing. locatie is Abdij Mariënkroon in het Brabantse Nieuwkuijk. korte hoofdstukken versterken de Strootjes in het zand. ceerd. De Tookit is te vinden op: www. Gerard Driehuis (1954) was onder www.rkkerk.nl/nieuws vluchtigheid en verhinderen wat meer Niek Tweehuijsen / groenekerken.nl/duurzaamkerkbeheer meer hoofdredacteur van HP/De Tijd diepgang. Dat hij geen roman heeft Jean-Michel Defromont. en De Twentsche Courant Tubantia. Uw bijeenkomst in de agenda? willen schrijven, zoals hij expliciet ATD Vierde Wereld (2013). Bron: De Nieuwe Liefde. Mail naar: [email protected]

OKTOBEMEI 2014R - nr.2013 2 - NR. 5 MEI 2014 - NR. 2 24 {DE UITSMIJTER

Waardig samenleven

Jan Wolsheimer R. is een goede voetballer en speelt elke vrijdagavond of het om de finale Ik ken er steeds meer, mensen die hun van de Champions League gaat: vol waardigheid hebben verloren en om de passie en overgave, ondanks zijn één of andere reden aan de zijlijn van fysieke beperkingen. Zijn medicijnge- de maatschappij zijn komen te staan. bruik zorgt ervoor dat zijn conditie niet In zekere zin wordt er heel goed voor optimaal is. Op vrijdagavond is R. even deze mensen gezorgd. Psychiaters, geen patiënt maar een waardevolle psychologen, maatschappelijk werkers voetballer die iedereen graag in het en andere vormen van professionele team wil hebben. Moest ik de eerste hulp zorgen dat een groot deel van de maanden nog erg trekken aan R. om mensen in onze maatschappij toegang mee te komen, inmiddels is hij zo ver- heeft tot allerlei basisvoorzieningen. groeid met de groep dat hij zelfs gaat Toch is er mijns inziens een keerzijde als ik er een keertje niet bij kan zijn. aan deze medaille en misschien kan Zijn teamgenoten zijn inmiddels op ik het dat het beste uitleggen aan de de hoogte van zijn situatie en nemen hand van een praktijkvoorbeeld. dat mee in hun oordeel als R. in zijn enthousiasme een enkele keer iets te te vaak moet dat in de omgeving van Goedbedoelde zorg fel doorgaat in een gevecht om de bal. een sociale werkplaats en dat is voor R. woont een paar straten bij ons Dat eenvoudige potje voetbal heeft R. mensen als R. of de genoemde tim- gezin vandaan. In een blokje wonin- een paar uur in de week zijn waardig- merman juist een plek waar de eigen waardigheid sneuvelt. Een participa- tiesamenleving is in mijn beleving een Teveel professionele zorg kan leiden tot vereenzaming en paradigmaverandering van ‘zorgen verlies aan waardigheid voor’ naar ‘zorgen dat’. Zorgen dat R. bijvoorbeeld een eigen bedrijfje start (onder begeleiding) waarbij hij zijn gen wat speciaal voor mensen als R. heid teruggegeven en leert de andere werk kan uitoefenen. In loondienst is is gebouwd. Alleenstaanden die vaak spelers hoe men om kan gaan met dat niet haalbaar, maar als eigen on- kampen met psychosociale problemen een leuke gast die toevallig lijdt aan dernemer met een eigenzinnige niche en die toch de mogelijkheid hebben schizofrenie. (goed maar wat trager) is hij bijzonder om min of meer zelfstandig te wonen. Jammer genoeg is het maar één keer geschikt. En nee, R. kan niet elke dag R. is een sterke dertiger die vanaf zijn in de week vrijdag en de andere dagen werken, maar kan wel heel goed leren zeventiende jaar is gediagnostiseerd van de week moet R. het doen met zijn hoe hij bijvoorbeeld een of twee klus- met schizofrenie - een afschuwelijke kleine, uitgedunde groepje vrienden. sen per week zou kunnen doen. ziekte met zo af en toe een psychose Natuurlijk ook allemaal mensen met wat zorgt voor een vreselijke terugval een psychosociale aandoening. R. staat Kloosterstructuur in functioneren. In vergelijking met buiten de maatschappij, veel beslissin- Daarnaast zouden de R’s van onze landen op een ander continent wordt gen worden óver hem genomen en hij wijk opgenomen kunnen worden in er buitengewoon goed gezorgd voor is afhankelijk van professionele hulp. een soort onzichtbare kloosterstruc- R. En toch mist hij een stukje waardig- Het raakt me. tuur van gezinnen en alleengaanden heid. In alle goede en goedbedoelde Ik zie veel in een begrip als de partici- die zich aan elkaar verbinden en mét zorg is hij toch steeds de patiënt en patiesamenleving. En nee, niet omdat elkaar leven. Soms bij elkaar over de zijn gesprekspartner vaak de hulpver- Rutte dat oude begrip recentelijk weer vloer en soms even niet. Want eerlijk lener. eens in de magnetron heeft gestopt, is eerlijk: ik kan R. niet elke dag over Elke vrijdagavond voetbal ik met een maar omdat ik geloof dat teveel profes- de vloer hebben. Maar als we samen Jan Wolsheimer groep mannen van boven de vijfen- sionele zorg kan leiden tot vereenza- gaan voor een echte samenleving waar is voorganger van dertig in een nieuwe, door de KNVB ming én het verlies van waardigheid. de waardigheid van elk mens centraal CAMA Parousia uitgedachte formule: 7x7 voetbal op De timmerman uit onze kerk die door staat, dan zullen we onze wijken an- Woerden, een evan- een half veld. Voor mij als veertiger én een beroerte op jonge leeftijd arbeids- ders moeten inrichten. gelische gemeente voetbalfan een mogelijkheid om (met ongeschikt werd verklaard kan nog Het gebrek aan waardigheid is mis- die zijn oorsprong aangepaste omstandigheden) nog net zo goed timmeren als daarvoor. schien wel de grootste ziekte van onze heeft in de Christian het beste uit mezelf te persen en te Het is een vakman! Maar niet meer cultuur. Ik droom van een samenle- & Missionary Alliance genieten van een heerlijk potje voetbal. zo snel en dat blokkeert zijn kansen ving waar we elk mens waarderen en en deel uitmaakt van Ik begon R. mee te vragen en dat heeft op de arbeidsmarkt. R. is loodgieter dat ook laten zien. Zoals Bono zingt: het ABC kerkgenoot- me erg veel geleerd over zijn situatie en en kan best klusjes doen die hem een Dream up the kind of world you want to schap. die van zovelen met hem. gevoel van waardigheid geven. Maar live in. Dream out loud.

MEI 2014 2014 - - nr. NR. 2 2