1 OKTOBER 2016 - NR. 4 Jubileum: 25 jaar De Linker Wang Religie: rem of remedie? Symposium 29 oktober OKTOBER 2016 - NR. 4 van de redactie ‘Spiritualiteit en politiek zijn voor mij twee kanten van dezelfde medaille,’ schrijft Ruard Ganzevoort in dit blad. ‘Allebei vertel- len ze dat de wereld die we zien niet het laatste woord heeft. Dat de status quo nog niet de waarheid is. Dat de logica van de 25 bestaande structuren meer zegt over wie de macht heeft dan over wie het recht aan zijn kant heeft. En dat de inspiratie daar Jubileumsymposium gevonden kan worden waar we weer gaan dromen over hoe het 29 oktober eigenlijk zou kunnen zijn.’ Na bijna zeven jaar neemt Ruard Ganzevoort afscheid als voor- zitter van De Linker Wang. Op 29 oktober zal hij op het jubile- umsymposium in Utrecht een reflectie geven, zijn zwanenzang 7 als voorzitter van de religiewerkgroep van GroenLinks die dit magazine uitgeeft. Meer over het symposium met als titel ‘Re- ligie: rem of remedie?’ staat te lezen op pagina 7. Ik hoop daar veel lezers van dit blad te ontmoeten! Het goede leven staat vaak onder druk, bijvoorbeeld door een- Opknapbeurt zijdig economisch denken. Hiervoor bedacht Jesse Klaver het De terreur van de efficiency begrip ‘economisme’. De partijleider van GroenLinks staat in Joodse begraaf- een eerbiedwaardige traditie van mensen die het kapitalisme bekritiseren. In 2009 schreef hij in dit blad een gastcolumn plaatsen getiteld ‘Talma en de crisis’ waarin hij als voorzitter van CNV 16 Jongeren liet blijken geïnspireerd te zijn door predikant en ARP- EN VERDER IN DIT NUMMER politicus Talma, grondlegger van onze sociale zekerheid uit het begin van de vorige eeuw. Wat brengt 25 jaar 12 Ook uit de artistieke wereld leveren mensen kritiek op de eco- De Linker Wang 6 nomische orde. Zo maakte Charlie Chaplin tijdens de grote depressie in de jaren dertig een film getiteld Modern Times. Margrietha Reinders: Column Een afbeelding uit deze film is hiernaast te zien. Chaplin bekri- Halima Özen tiseerde de gevolgen van industrialisatie en de manier waarop Vloggen 12 mensen hun eigenwaarde verliezen door saai productiewerk. Een bezoek aan Mahatma Gandhi had hem geïn- voor vrijheid Bredere kijk op spireerd. euthanasiedebat 14 Econoom Tjeerd de Boer betoogt geheel in deze lijn dat we in 2016 te maken hebben met ‘de Commentaar terreur van de efficiency’. Zou het concept 9 van het basisinkomen misschien een op- Hans Feddema 17 lossing kunnen bieden? Binnen Groen- Links lopen de meningen hierover uiteen, Vredesprijs voor zo blijkt uit het artikel van redacteur Anita Christenen bij Broekhuizen. Sinan Can linkse partijen 18 In de politiek gaat het niet alleen om soci- aaleconomische vraagstukken. Denk bij- Onder Ogen 20 10 voorbeeld aan het euthanasiedebat. Zelf- Basisinkomen: beschikking is een belangrijke waarde, Een andere wang zeker in linkse en liberale kringen. 4 ja of nee? Maar geloof in menselijke autonomie kan Ruard Ganzevoort 21 ook dogmatische trekjes krijgen. In het so- ciale verkeer tussen mensen spelen ook an- Recensie en dere verlangens en waarden een rol. Daarom hoopt specialist ouderengeneeskunde Nien- cartoon 22 ke Nieuwenhuizen dat er vanuit diverse kerke- lijke en politieke richtingen volop gedebatteerd wordt over vragen rond het levenseinde, voorbij Verkiezings- het behoudende of juist liberale gelijk. Ook door te programma luisteren naar elkaar en naar ervaringen uit de prak- tijk, brengen we een betere wereld dichterbij. met spirit 23 OKTOBER 2016 - NR. 4 25Theo Brand,hoofdredacteur 4 5 ‘Alle mensen zijn hetzelfde’ Documentairemaker Sinan Can over het Midden-Oosten Afgelopen juni ontving Sinan Can de Jour- een helikopterview denken’, vertelt hij, basis van de gesprekken die hij voerde democratische proces tot ontwikkeling dat ze deze mensen nu beter begrij- wordt deze lelijk. In het soefisme nalist voor de Vrede-prijs voor zijn docu- ‘en meer in gewone mensen, die soms met spijtoptanten. Hoewel hij gelooft brengen heeft veel meer tijd nodig.’ pen’. Dat begrip is volgens Sinan wordt niet opgedragen om mensen te betere analyses kunnen maken dan dat elk individu een eigen keuze maakt Tenzij het bedoeld is ter verdedi- tweeledig. Het is enerzijds compassie bekeren, het draait juist om de accep- mentaires ‘Bloedbloeders’ (2015) en ‘De welke wetenschapper dan ook.’ voor goed of kwaad, probeert hij in die ging, verwerpt Sinan het gebruik van voelen voor de situatie waarin deze tatie van alle kleuren en omvat volgens Arabische Storm’ (2016). Met zijn documen- gesprekken altijd oog te hebben voor geweld. Er zijn andere mogelijkheden mensen zich bevinden en begrijpen mij alle religies. Liefde en geweten zijn taires wil hij verdieping bieden die hij in de Links elitair de omstandigheden. Armoede, onwe- van verzet. Voor de politiek heeft hij waarom zij huis en haard achterlaten. het allerbelangrijkst.’ reguliere journalistiek mist. Sinan wil niet alleen de mensen in het tendheid vanwege minimaal onderwijs wel ideeën: ‘Waarom isoleren we het Anderzijds gaat het om begrip op een Midden-Oosten en het deel van hen en discriminatie zijn volgens hem de gebied niet? IS kan nog steeds wapens fundamenteler niveau: het erkennen dat als vluchteling in Europa terecht hoofdingrediënten van de negatieve kopen. Die wapens worden niet in van de onwrikbare aanwezigheid van Nadine Huiskes komt beter begrijpen. Ook de Neder- spiraal waarin het Midden-Oosten IS-gebied gemaakt. En hoe kan het dat universele menselijkheid. ‘Van mijn landers die zich zorgen maken over zich bevindt. De partijen die zich met olie uit IS-gebied in Europa is geraakt? reizen kom ik telkens weer terug de instroom van asielzoekers moet geweld laten gelden in de regio maken Waarom sanctioneren we niet alle met nieuwe indrukken, maar In ‘Bloedbroeders’ gaan de Turks- je serieus nemen, is zijn overtuiging. doelbewust gebruik van deze omstan- landen en tussenpersonen die handel de indruk die ik telkens weer Nederlandse Sinan en de Armeens- ‘Ik vind dat we met deze mensen in digheden door bijvoorbeeld werkloze drijven met IS? Waarom stoppen we bevestigd krijg, is dat alle mensen Nederlandse musicalster Ara Halici op gesprek moeten gaan in plaats van jongeren te rekruteren. Ook verhin- niet met het buitensporig produceren hetzelfde zijn. Iedereen is op zoek onderzoek uit naar hun familiegeschie- ze belachelijk te maken of ze weg te dert het geweld dat democratische van wapens?’ naar geluk, veiligheid, welvaart denissen in het licht van de Armeense zetten als racisten. Ik stoor me dus processen en good governance zich en welzijn, een goede toekomst genocide. ‘De Arabische Storm’ neemt wel eens aan links elitaire mensen die in rust kunnen ontwikkelen en dat er Geweldloos verzet voor de kinderen’, legt hij uit. de kijker mee in wat nog rest van de deze critici wegzetten als tokkies.’ Res- duurzaam geïnvesteerd kan worden in Op kleiner niveau zijn er talloze indivi- ‘Daarin verschilt de Eskimo niet droom die bekend werd als de Arabi- pect voor de medemens, mededogen welvaart, onderwijs en gelijkheid. duen en groepen die zich geweldloos van de Chinees en de Libiër niet sche Lente. en gerechtigheid omschrijven Sinan’s verzetten in het Midden-Oosten. ‘Die van de Zuid-Afrikaan.’ De verdieping die hij met zijn docu- drijfveren het meest treffend. Zijn Ale- Militair ingrijpen mensen, deze parels, zijn mijn hoop Als onderzoeksjournalist is mentaires wil bereiken, mist volgens vitische opvoeding was daar vormend De westerse militaire inmenging in de en houvast, anders word je verbitterd’, Sinan enigszins allergisch voor Sinan vaak in de reguliere journalis- in. ‘Dat is een liberale, soefistische regio, ziet hij als een dilemma. ‘Je ziet meent Sinan. ‘Ze zullen zich verzetten termen als ‘de waarheid’. Een tiek. We denken graag in zwart en stroming binnen de islam waarbij de dat geweld tot nog meer geweld leidt. ongeacht de consequenties voor ze. gebeurtenis, een conflict: alles is wit en de media spelen daar op in. mens centraal staat’, vertelt hij. ‘Het De inval van de VS in Irak heeft des- Mensen die zich belangeloos voor de perspectief afhankelijk. Ook op Hij probeert daarentegen in het is de humanistische islam, zeg ik wel tijds de kiem gelegd voor Islamitische ander inzetten. Mensen die vrouwen religieus vlak kunnen waarheids- gehele productieproces de nuance eens. Ik ben opgevoed met het belang Staat. Nu bombarderen we deze men- uit handen van IS hebben bevrijd, claims problematisch zijn, waar- aan te brengen, te begrijpen waarom van een moreel kompas en dat neem sen weer. Denk je dat dat voor minder kinderen hebben verstopt, dat soort door religie regelmatig deel wordt mensen bepaalde keuzes maken en je je hele leven mee, ook in je werk.’ geweld gaat zorgen? Je wint misschien dingen. In veel religies wordt gezegd: van geweld en onderdrukking. ze minder te beoordelen. ‘Vanuit de Het vormt de basis voor zijn denken wel terrein, maar win je ook terrein in wie goed doet, goed krijgt. Maar in ‘Het meest enge aan religie eigen comfortzone is dat natuurlijk over de conflicten in het Midden- de hoofden en harten van mensen? Er het soefisme wordt gezegd: als het en ideologie vind ik dat lastig’, erkent hij. ‘Alle mensen hebben Oosten en hier in Europa. Hij gebruikt staat weer een nieuwe generatie op die belang is om goed terug te krijgen, wat je ervan uit gaat dat vooroordelen en denken te weten wat geen generaliseringen van soen- het Westen als agressor ziet, de haat is goed dan? Goed is als het belange- het de ware is en een ander voelt. Er zijn wel mensen nieten tegenover sjiieten of moslims wordt dieper. Niet ingrijpen, daaren- loos is. Ik zal vanwege deze mensen hem wilt opleggen met inlevingsvermogen, maar toch is tegenover niet-moslims. Veel meer tegen, betekent dat Assad zijn gang die ik ontmoet ook nooit verbitterd aan de ander. Alle het anders als je zelf in IS-gebied leeft.’ spreekt hij over liefdevolle mensen en kan gaan.