Latinishtja Dhe Shqipja Latino E Aquila

Anno 10 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 2 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Aprile 2012 Stati Uniti e Svizera

Le popolazioni pellasge Latinishtja Latino e ’unine uniforme della civiltà Lche aveva regnato durante l’epoca neolitica si pezzo con l’inizio dell’epoca dei metalli. Questa nuova civiltà è legata ai dhe Shqipja Aquila Cari, Leleghi, Ciclopi che vennero nei Balcani o con gli eroi mitici: Checrope, Cadmi, Pelopi che Këtu do paraqesim vetëm fjalët kryesore, pasi nëse Qui presenteremo solo le parole chiave, come se vennero dall’ est, dalla Fenicia oppure dall’ Egitto. I popoli primitivi do të paraqiteshin të gjitha ngjashmëritë midis fossero presentate tutte le somiglianze tra albanesi della penisola balcanica erano Pel- lasgi. Le popolazioni indoeuropei shqipes dhe latinishtes do të duhej një libër i tërë. e latino vorrebbe un libro intero. appaiono nella penisola balcanica intorno al 3000 avanti Cristo ed ë poshtë do paraqesim fjalë që latinishtja dhe shqipja kanë të për- ui di seguito vi presenteremo parole latine e albanesi hanno in comune, era una civiltà neolitica diversa da bashkëta si edhe fjalët që shpjegohen vetëm nga shqipja. Këtu do così come le parole che vengono spiegati solo da l’aquila. Qui presen- quella dei Balcani meridionali. Mparaqesim vetëm fjalët kryesore, pasi nëse do të paraqiteshin të gjitha Qteremo solo le parole chiave, come se fossero presentate tutte le somiglianze tra albanesi e latino vorrebbe un libro intero. D’altra parte, dobbiamo Pagina 2 ngjashmëritë midis shqipes dhe latinishtes do të duhej një libër i tërë. Nga ana tjetër, duhet përmendur që ketu është shfrytëzuar vetëm gjuha ricordare che qui è stata usata solo la lingua latina letteraria, come se sapesse letrare latine, pasi nëse do të njihnim dialektet e latinishtes dhe gjuhën e atij dialetti latini e la lingua che la gente può dire senza paura che avrebbe lasciato Piccoli con populli, mund të themi pa frikë që do te dilnin THESARE FILOLOGJIKE. il Filologia Tesoro. Për të gjithë leksikun e mëposhtëm shqipja ka sinonime të tjera për të tre- Per tutto il vocabolario seguente aquila ha altri sinonimi di mostrare il signi- grandi obiettivi guar kuptimin e fjalës, pra nuk është se shqipja përdor këto fjalë sepse nuk ka ficato della parola, quindi non è che l’aquila usa questi termini, perché non ci fjalë të tjera për ta shprehur atë kuptim. sono parole altre per esprimere questa comprensione. Allargare a-largare am- Grottaferrata, quest’anno è au- Allargare a-largare zgjeruar dhe larguar. Fjala larg ne kuptimin e larget pliato e lasciato lontano, parola che significa che abbiamo trovato in albanese Amentato il numero dei ragazzi e spagnolo.d’altra parte questo significa anche più grande e di nuovo il chiaro che partecipano al Club ASD VI- gjendet ne shqip dhe ne spanjisht. Nga ana tjeter ajo ka edhe kuptimin e gjere dhe serish ky kuptim jepet qarte nga fjala larg, pra i gjere, i madh dhe i significato della parola data via, così il vasto, vasto, abbandonato. Allentare VACE. Nel campo verde essi sono a-lentare rilasciato. Questo si spiega con la parola albanese per parola a-len, larguar. Allentare a-lentare e lira. Kjo fjale shpjegohet me fjalen shqipe a-lën, divisi in gruppi come; “piccoli per cui è a sinistra, è rilasciato, che è il significato della parola. Rilasciato, la- amici”, “pulcini”, “esordienti”, e i pra është lënë, eshte liruar, qe eshte edhe kuptimi i fjales. Dicka lirohet duke sciando qualcosa di libero di andarsene. Anche la parola prende la forma delle “giovanissimi”. La ragione dell’alta e lene te lire te iki. Madje fjala merr edhe formen e shqipes e lene ne kohen frequentazione non sta solo nel de- Aquile, e ci ha lasciato l’ultima volta, che viene utilizzato per chi è di sinistra, e shkuar, e cila perdoret per dike qe eshte lene, qe ne kete forme gjendet che in questa forma è attualmente annunci amico amico amiko amico parola è siderio dei ragazzi di giocare a cal- aktualisht ne shqip. Amico amiko mik. Fjala mik sigurisht qe eshte ne shqip cio, uno sport così massivo, ma ciò ovviamente usato in busta e quindi in tutti i suoi dialetti. Le parole sono così che incuriosisce è l’organizzazione dhe perdoret keshtu ne te gjitha dialektet e saj. Kjo fjale kaq e rendesishme importanti per l’ospitalità albanese, in cui vi è stato un onore e delle preziose e la grande professionalità dei diri- per shqiptarin ku mikpritjen e ka patur dhe e ka nje nder traditat me te vyera, tradizioni, le parole non possono essere presi in prestito. Può essere preso in genti del Club. nuk mund te jete fjale e huazuar. Mund te huazohet nje fjale per te cilen nuk prestito da una parola che non ha traduzione, quando si tratta prima che il ka perkthim, kur vjen fenomeni perpara fjales, por jo nje virtyt kaq i lashte per Pagina 13 fenomeno parola, ma non così antica è una virtù per il prestito dai albanese. shqitparet.Sot huazimi eshte edhe me i lehte, por ne ate kohe te izoluar mes Oggi è ancora più facile, ma al momento di isolamento tra le montagne, c’era malesh, nuk ka qene mundesia e huazimit prej shqiptareve. la possibilità di Prestiti degli albanesi. Dinastie Trojano shqip - mik; italisht - amico; frengjisht - ami; spanjisht – amigo albanese - amico; italiano - amico; francese - ami; spagnolo - amigo vazhdon ne faqen 10 segue pagina 10 -Dardano- Albania in Europa Il Monastero opo la prima guerra di Troia di S. Maria di D(1189 alcuni dicono 1230) alcune tribù che era stato leader della guerra di Troia, nonostante i Grottaferrata principi o re lasciato le loro terre a ovest. Dardanidi nave era dardani principe che sono sopravvissuti alla e le Comunita’ guerra senza essere uccisi. Lui e tutta la sua famiglia e molti mem- Italo-Albanesi bri della tribù ha preso la strada verso ovest. l Monastero Esarchico di S. Ma- Iria di Grottaferrata (Badia Gre- Pagina 16 ca)), l’Eparchia di Lungro (CS) e l’ Eparchia di Piana degli Albanesi (CS) costituiscono la Chiesa sui ju- La cittadina ris italo-bizantina (cattolica e di rito bizantino-greco). La costituzione, di CASTEL nel secolo XX, di queste tre istituzioni ecclesiastiche, è legata diret- DI SANGRO: tamente o indirettamente alla presenza in Italia di fedeli cattolici di notizie storiche rito bizantino di origine albanese. La Badia Greca di Grottaferrata entro montano di interesse e le Comunità italo-albanesi (ar- Cstorico, a 800 s.l.m., con resti bëreshë), presenti principalmente notevoli di testimonianze sannite, ATLANTIDE Nga: Skender Hushi Atlantide, così mi sono immerso nello popoli europei di origine Illiriche, in Sicilia, in Calabria e in Basili- romane e medioevali. Il capoluogo cata, pur avendo conservato e tes- comunale sorge alla confluenza studio di un voluminoso materiale, il avevano legami tra di loro. La grande “Ho scoperto Atlantide”!! quale mi ha permesso di approfondire somiglianza di parole di 12 000 anni timoniato in Italia, per tanti secoli, dei fiumi Sangro e Zittola, fu cen- la spiritualità orientale e praticato tro viario importante come “Porta a traduzione degli scritti nelle le mie conoscenze su Atlantide. Ogni fa che c’erano negli scritti di Thot con tavole di smeraldo di Thoti, materiale che ho letto rinforzava le parole albanesi, mi ha stupito molto il rito bizantino, rimangono fino d’Abruzzo”: Nell’800 viaggiatori alla seconda ... stranieri ... Lultimo re di Atlantide, mi ha l’opinione che il popolo di Atlantide, e mi ha dato lo stimolo per continuare Pagina 23 reso curioso di saperne di più su assieme al popolo albanese e gli altri quegli studi. (segue pagina 7) Pagina 4 ATLANTIDE cmyk ngaSkenderHushi

“HoscopertoAtlantide”!!

La traduzione degliscrittinelletavole di smeraldodi Thoti, ultimoredi Atlantide,miharesocuriosodi sapernedipiùsuAtlantide,cosìmisonoimmersonellostudiodiunvoluminosomateriale,ilqualemiha permessodiapprofondirelemieconoscenzesuAtlantide.Ognimaterialecheholettorinforzaval’opinione cheilpopolodiAtlantide,assiemealpopoloalbaneseeglialtripopolieuropeidiorigineIlliriche,avevano legamitradiloro.Lagrandesomiglianzadiparoledi12000annifachec’eranonegliscrittidiThotconle parolealbanesi,mihastupitomoltoemihadatolostimolopercontinuarequeglistudi.Allafinedello studiosièrinforzatal’ideacheilpopoloalbaneseetuttiglialbanesinelmondo,sonol’unicopopoloin Europa che ha mantenuto intatta la lingua di Atlantide e merita più considerazioni e rispetto dagli altri popoli.Inciòchehoscrittoquidiseguito,pensodiavercentratol’obiettivoediaverscopertol’Atlantide. L’iniziodel‘esistenzadiAtlantidesipensasipossacollocareattornoai50000anniprimadellaNuovaErae chesiafinitaattornoai10000anniprimadellaNuovaEra.LeconoscenzepiùespressivesuAtlantidesi hannodalgrandestudiosodiAtene,Platone,esipensacheegliviabbiavissutoattornoai428Ͳ348anni NStoriaM . Anno 8 . n. 2 . Giugno 2010 . pagina 20

na sigurojnë se kjo dyndje ka ndodhur: qyteti i Sarda segue da pagina 11 (Shudah i sotëm), fisi i Sardeates ose i Ardiejve, qyteti Pelastae nga ku kemi emrin etnik Pelaestini ose Pela- Onufri Zbulohet kulla e dytë sgi, etj, etj.» Anno 10 «Mendoni n.2 seAprile mund të2012 organizohen pagina edhe sipër 2 - l testo dell’iscrizione è stato tradotto da Theofan e RrugësStoria Egnatia marrje të tjera – jo vetëm publikime studimesh Popa: „Quando alzerai le mani presso il Divino, o por edhe sipërmarrje akademike – për të hedhur I officiante del Divino, nomina anche me peccatore Fatmira Nikolli më shumë dritë mbi këto argumente që zbulojnë e incolto pittore Onufri“. misteret e të kalurës së popujve tanë?» Il contenuto di questa iscrizione lascia intendere «Patjetër. Është e nevojshme që studjuesit shqiptarë të ia Egnatia”, e ndërtuar që në kohën e perandorisë romake, na surprizon akoma. Në lagjen ‘Kala’ merren me “Gjërat Sarde” për të parë nëse edhe ata, che Onufri a quei tempi non aveva ancora avuto il sa- të Elbasanit, zbulohet një kullë dalëse që lidhte zonën me rrugën ‘Egnatia’. Në vendin e quajtur cerdozio,Popullsitë siccome pregava l’officiante perché si ricor- pellasge Le popolazioninga ana e tyre,pellasge identifikojnë bërthama të përbashkëta “Kryqëzimi i Xhepës”, aty ku mendohet të ketë qenë Porta Lindore e kësaj rruge që përshkonte dasse di lui durante la preparazione dei regali santi. Si V qytetërimi. Gjithashtu, shpresoj që edhe ne nga ana Nga Prof. Nebi Agolli Kalanë e qytetit mes përmes, nxorën në dritë prej gërmimesh të rastësishme, fragmente të rëndësishme të e culturale,jonë - qofshim come osead Atene,jo akademikë Corinto, por Argolide. thjesht kureshtarë, pensa che l’iscrizione debba appartenere ad un epoca Rome kësaj rruge historike dhe mure antike të saj. Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës, Latif ose eksperimentues të arsyeshëm pa paragjykime dhe precedente al 1554, perché partendo da un’altra iscri- Nell’Asia Minore gli eoli migliorano l’agricol- Lazimi, aty kanë qenë gjurmë të murit të një kulle, por kjo nuk dukej shumë qartë. “Aty afër kullës gjendej tura,të ipajisur dori facevano me dritën delle e llogjikës guerre, - të gli merremi ioni con me la“Gjërat zione di Onufriidhja nella uniformë chiesa del e qytetërimitVenerdì Santo që presso kishte il një shtëpi, të cilën i zoti i saj mori leje që ta rikonstruktonte. Pikërisht nga këto punime u bë e mundur Shqiptare”, duke studjuar në menyrë më të thelluar villaggio Valëshmbretëruar della gjatëregione epokës di Shpat neolitike abbiamo u copëtua anche costruzione dei porti, col commercio con i popoli dalja në dritë e kullës së dytë, që mendohet të ketë qenë portë dalëse e lagjes ‘Kala’ me rrugën e vjetër civilizzatidialektet, dell’Oriente, traditat dhe con toponimet le città: shqiptare.Mileto, Focea, Fatkeqësi - quest’aggiunta:me fillimin„...nomina e anche epokës me tëpeccatore, metalëve. il prete Ky ‘Egnatia’”, - tregon ai. Sipas arkitektit, që prej vitesh punon pranë IMK-së e që gjatë punës së tij ka parë sht paguajmë një peshë negative: jemi popuj të vegjël L Sami. Nell’antichità il Mediterraneo fu teatro del- Onufri,qytetërim pittore i eri Protopapa lidhet me di Karët, Neokastron“. Lelegët, Qikllopët mjaft prej monumenteve të kulturës shqiptare, shtëpia u shemb. Pas kësaj, në atë vend u bënë gërmime në numër dhe nuk e di sesa do të ishim të gatëshëm si qëUn’altra erdhën iscrizione në Ballkan nella ose stessa me chiesaheronjtë è datatamitikë: arkeologjike, prej të cilave u zbuluan muret shumëshekullore të kullës. Kulla ka qenë e ndërtuar në formë le navigazioninë Shqipëri denseashtu edhe dei nëfenici Sardenjë e dei të pellasgi thelloheshim che mbi 1554,Kekropi, ciò ci Kadmi,induce Pelopia pensare që erdhënche Onufri nga sialindja, nato nga e patkoi dhe ka pasur formë katërkëndëshe. Pjesa e përparme e saj ka qenë me hark. Duhet thënë se muret e percorserokëto lidhje in delikate.» ogni angolo. E ‘difficile creare un vissutoFenika nel oseXVI Egjypti. secolo. Onufri Popujt non primitiv fu attivo të gadishullitsolo nel- saj janë nëntokë, dhe deri tani në sipërfaqe ka dalë vetëm pjesa e sipërme e tyre. concetto riguarda ai i fenici ed ai Pelasgii. Il loro le chiese di Shpat e Berat, ma si estese anche oltre il movimento«Cili è ështeiniziato mesazhi prima juaj dell’VIII për lexuesin secolo shqiptaravan- ballkanik ishin Pellasgët. Popujt e parë indoe- dhe cili do të jetë argumenti i veprës suaj të ar- confine albanese. Negli affreschi della chiesa dei Santi Gërmimet ti Cristo, con la fondazione delle colonie in quasi vropjanë duken në gadishullin ballkanik rreth vitit dhëshme?» Apostoli a Kostur troviamo questa iscrizione scritta per Gërmimet private u bënë në pjesën lindore të lagjes ‘Kala’ në Elbasan dhe zbuluan pjesë kolonash, gurë tutte le spiagge del Mediterraneo. Alla fine di que- mano3000 di paraOnufri: Krishtit „Fu pitturatodhe patën da një Onufri qytetërim giunto neolitik negli «Njëra nga dëshirat e mia kulturore do të ishte zhvillimi të ndryshëm nga ai i Ballkanit të Jugut. dekorativë, mozaikë, enë qeramike. Bashkia e Elbasanit ka ndërprerë punimet në këtë vend, në mënyrë që sto i secolo një rryme sono edhe state jashtë riconosciute Shqipërisë, anche që letë costerivlerësojë ultimi tempi dalla splendida città di Berat“. Gli affre- specialistët të nxjerrin përfundimet për zbulimin e ri. Ata mendojnë se muri dhe fragmente të tjera i për- settentrionali del mare Tirreno e del mare Liguro, schi sonoPellasgët datati nëintorno këtë alkohë 1547. gjëndeshin Onufri ha në anche Maqëdo pit- - antikitetin ilir, ashtu si ka ndodhur për popullsitë e tje- ni, në Thesali, në Kretë, në Argolidë, në Korinth. kasin portës dalëse të ‘Via Egnatia’. Bashkia e Elbasanit ka vendosur që ky fakt të përdoret si sondazh për con rala antikecreazione indoeuropjane di Marsiglia. gati Piano të harruara piano isi popoli psh. rasti i turato le icone murali del Monastero di Sepçe a Shkup, përﬁtimin e projektit të Bashkimit Evropian për rikonstruksionin e kësaj rruge të zbuluar. Zbulime të tilla Karët dhe Lelegët erdhën në Kikladia dhe më dei sagaveBalcani kelte. meridionali Dëshira arrivaronoime shkencore nello është Stretto që në di studi - la chiesa della „Metamorfosi“ nel monastero di Zërze arkeologjike tërheqin edhe turistët në këtë sezon vere. Edhe këtë verë, Elbasanin e kanë vizituar shumë të Gibilterra.min e ardhëshëm Il Mediterraneo të thelloj si disaconosceva aspekte come të rindërtimit un ecc.vonë Oltre në alleArgolida pitture dhe murali Korinth. Onufri Në ha vitin creato 2500 anche para tillë, ndërkohë që një turist italian që sheh për herë të parë vendin tonë, duket të jetë befasuar nga ato që marehistorik chiuso dhe da tuttekulturor le parti, të lëna in comunicazionenë harresë gjatë con studimit molteKrishtit icone atamovibili, u stabilizuan di cui possiamo edhe në nominare Maqedoni quelle dhe ka parë. Tashmë projekti i mbështetur nga Bashkimi Evropian parashikon ndërhyrje edhe në bazilikën në l’oceano“Origjina solo Shqiptareattraverso ele qytetërimit colonne d’Ercole. në Sardenjë”, La re -pra të dellaThesali. Chiesa Rreth Vangelistra vitit 2100e di San para Mitri Krishtit all’interno filluan del të qendër të Elbasanit. sjell jo vetëm fjalë por edhe objekte, tradita, ndërlidhje castellozbresin di Berat.nga veriu i Ballkanit popullsi të cilat u ven- gione del Mediterraneo era la regione dove nell’an- tichitàreciproke fiorirono dhe le simbole. grandi civiltàMë lejoni e le të organizzazioni ndahem nga ju du- dosën Nella në composizione jug të tij duke delle zëvendësuar icone bizantine popujt Onufri e parë Arkitekti ke përdorur një fjalë përshëndetëse tipike shqiptare: conservatë Ballkanit con fanatismo që ishin laPellazgët, tradizione Kaukonët, bizantina Lelegët,e i ca- statalifalem, che që erano sipas granditë madhit per Eqrem le epoche Çabej anticherrjedh nga e lati- Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës, Latif Lazimi, nga këto gërmime kanë dalë attraverso di loro si creò un’attività mediterranea noniKarët. della Tëchiesa. parët Le qësue zbritënicone rappresentano në ballkanin paesaggi e Jugut pjesë të rrugës së vjetër ‘Egnatia’. Ky zbulim ka të bëjë me njërën prej kullave hyrëse apo dalëse të lagjes nishtja CHALARE e ruajtur edhe sot në gjuhët Sarde che fiorì il popolo, pellasgo con suo centro l’isola biblici,ishte qualipopulli „La me nascita të folurin di Cristo“, jonik që„L’entrata u vendos di nëSanta Ati - ‘Kala’, me këtë rrugë mjaft të rëndësishme për kohën kur kjo funksiononte. Arkitekti shprehet se ka ide që dhe Korse në vlerën origjinale “zbres” (falare). Fale- Maria nel tempio“, „La trasfigurazione“ ecc. Onufri è di Cretaminderit nell’anno të gjithë 3000 juve!» avanti Cristo e durò fino kë. Të dytët që zbritën në Thesali, Beoci e Arka- Përplasjatë ndërtohet përfundoi një urë, mee cila shkatërrimin do të bashkojë e mbretëri kullën e- parë që ekzistonte’unine uniforme me këtë qëdella sapo civiltà është chezbuluar. aveva Sipas re- stato un prete sposato e ha avuto figli, dei quali sono tij, disa specialistë italianë kanë idenë se ura lidhëse mes dy kullave do të ishte mjaft e përshtatshme, por alla metà del 2000. dia ishin Eolët. Më vonë qenë Dorët që zbritën në Popullsitësë së Trojës, por edhepellasge qytetërimi dhe fuqia Mikene gnato durante l’epoca neolitica si pezzo con «Faleminderit Juve Professor Areddu për këtë unoThesali è diventato dhe Boeci famoso. dhe Egli në èPeloponez Nikolla, che në vitinha prose 1550- kjo sipas tyre nuk do të bëhet me materialin origjinal, por me një tjetër material. Vlera e këtij zbulimi qën- Dall’opera di questo popolo che dovrebbe esse- guito l’attività di famiglia. Ciò viene testimoniato da ju afrua perëndimit midis fundit të shekullit XII l’inizio dell’epoca dei metalli. Questa nuova intervistë shumë të këndëshme!» para Krishtit. Në vitin 1400-1350 pati një zbritje dron në faktin se tashmë është plotësuar një pjesë e njëL “harte”, që virtualisht “dihej” se ishte. Pas zbulimit re attribuita la lode, data per lungo tempo ai fenici, civiltà è legata ai Cari, Leleghi, Ciclopi che ven- un’iscrizione di propria mano da parte di Nikolla sulla dhetë shekullit kullës së tëparë XI mendohej para Krishtit. që do të Hapet kishte edhe atëhere një tjetër, por akoma nuk ishte e qartë. Tashmë nuk ka vend la creazione per la prima volta nel Mediterraneo di portatë popullsisëoccidentale dorike all’interno në Argolida della chiesa dhe dinga Santa kjo Marianë La - epoka kur rajonet e qytetërimit Miken pësojnë in- nero nei Balcani o con gli eroi mitici: Checrope, konia. Dhe së fundi qe pushtimi i Mesenias veriore ngapër prof. dyshime. Nebi Kullat Agolli hyrëse Rome e dalëse ishin “portat” që lidhnin lagjen “Kala” të Elbasanit me rrugën e vjetër una notevole forzasegue delle danavi pagina commerciali. 13 L’atti- Vllaherna a Berat. „Il pittore è Nikolla, figlio di Onu- vazionin“Egnatia”. dorik, Ky prurës zbulim i enjerëzve bën mjaft që të njihnin qartë mënyrën heku- e Cadmi,lidhjes sëPelopi zonës che me rrugënvennero e rëndësishme.dall’ est, dalla Sipas Fenicia La- vità commerciale dei fenici si svolgeva da Sindone fri,nga anno Dorët 7086 rreth secondo vitit il 700 calendario para Krishtit. bizantino Popullsitë e 1578 rin dhe fillon një adoptim midis elementit të ri dhe oppure dall’ Egitto. I popoli primitivi della peniso- pellazge: Ilirët, Jonët, Eolët, Dorët kërkuan rrugë zimit, nëse bëhen gërmime të reja pranë kësaj kulle, mund të zbulohen të dhëna mjaft interesante që mund a Tiri.Le La fondazioneorigini di Cartagine albanesi dal predominio della secondo quello gregoriano“. Possiamo pensare che nel atij tëtë hedhinvjetër qëmë mbas shumë tre dritë shekuj mbi ukohën formua kur një rruga klasë funksiononte. la balcanica erano Pellasgi. Le popolazioni indo- dei tiri, nel secolo IX avanti Cristo, è l’espressio- 1756të tjeraOnufri për non tu eravendosur più in vitanë Mesdhe.e che suo figlio Nikol- Lidhjazotëruese uniformëe quajtur Helene e qytetërimit në fillim të qëvitit kishte1000 mbretëruareuropei appaiono gjatë nella epokës penisola neolitike balcanica intorno u copëtua me Ata kapërcyen detin Adriatik dhe Jon duke ne di tale attività marittima, espansivo, colonialista la si propone di proseguire l’opera del grande maestro para Krishtit. Sipas të lashtëve pellasgët ishin Lagjjanjë al‘Kala’ 3000 avanti Cristo ed era una civiltà neolitica civiltà in Sardegna u vendosur në Siçili, Italinë e Jugut dhe gjer në fillimin e epokës të metalëve. Ky qytetërim i ri lidhet me Karët, Lelegët, Qikllopët që erdhënfenico mantenne fino al secolo VII avanti Cristo, dell’iconografia. A Kurjan, Fier, presso la chiesa di San popullLagjja që “Kala”,banonin në në qytetin Ballkan, e Elbasanit, Karia, Kreta, një nga Siçili, lagjet mëdiversa të vjetra da pritet quella të kthehetdei Balcani pas disameridionali. vitesh në njëI pella nga- Marsejë. Kaluan Dardanelet dhe u vendosën në në Ballkan ose me heronjtë mitikë: Kekropi, Kadmi, Pelopi që erdhën nga lindja, nga Fenikadominante nel Mediterraneo.a presenza della L’attività diaspora marittimaAlbanese in Kolli il teologo Theofan Popa ha scoperto un’altra iscri- Italialagjet e jugut, më të Etruriapreferuara në përnjë t’u periudhë vizituar ngapara turistët formi -vendassgi dhein questo të huaj. momento Bashkia esi Elbasanit, trovavano në in bashkëpunim Macedonia, zione,Bosfor, in cui në il Eusino,figlio di Meotidë,Onufri Nikolla Anatolia, ha pitturato në Egjypt la ose Egjypti. Popujt primitiv të gadishullit ballkanik ishin Pellasgët. Popujt edei parëfenici fu intrecciataItalia è tranel leMediterraneo più numerose orientalee tra le più mit metë njerëzveInstitutin Helenë. e Monumenteve të Kulturës, Universitetinin Tesalia“Aleksandër a Creta, Xhuvani” in Argolide, dhe Universitetin a Corinto. e IPizës cari con il declino« dellaconstanti civiltà checretese si conosca e la nascita nella dellastoria, chiesadhe avendonë Kirenaika. come aiutante Shumë un popuj altro tëiconografo, verilindjes Joan. dhe indoevropjanë(Itali), ka përfunduar duken studimin në gadishullin mbi njohjen, ruajtjen ballkanik dheed ievidentimin leleghirreth vititsono e vlerave venuti 3000 arkeologjike, in para Chicladia Krishtit historike e più dhe tardidhe patën një L „Quando alzerai le mani presso il Divino, o officiante Thuhet që një grup i pellasgëve emigruan nga civiltà Micenecominciando che aveva dalla ilantichità centro dell’originefin ad oggi. nelPen - të veriperëndimit të Ballkanit në Epir, në Thesali urbane të lagjes “Kala”, që përcakton kriteret e ndërhyrjesin Argolide në këtë elagje, Corinto. nga më Nel të 2500vjetrat avantinë qytet. Cristo Për këtë lore sa che questo legame così antico e la presenza deldhe Divino, Maqedoni nomina ruajtën anche mezakonet peccatore dhe etraditat incolto primiJoan - qytetërimThesalia në neolitikAthinë dhe të nga ndryshëm Athinë në nga Lemno ai idhe Ballkanit të Jugut. golfo di Argolide, a Micenea, ad Argo, a Corinto janëqëllim, gjetur bashkiambeturina ka akorduar të ndërtimëve fondin tëprej tyre 7 milionësi muri lekësh,si stabilirono për shtrimin in me Macedonia kalldrëm të e rrugëve Tesalia. të Intornolagjes, që al odierna degli albanesi sul territorio, possano e Nikolla“.tive. Të tjerët si në Lakonia zhvilluan ndërtimin do të nisë nga porta e Kalasë, deri te Kisha “Shën Maria”. “Në përfundim të studimit mbi njohjen, ruajtjen ed in Asia Minore col centro Troia. La civiltà Mi- pellasg në Athinë. Në lashtësi flitej për një popullsi 2100 avanti Cristo cominciarono a scendere dal aiutarci a creare un clima di reciproca fratel- e anijeve, industrinë dhe tregëtinë me progrese Pellasgëtdhe evidentimin në këtë e vleravekohë gjëndeshinarkeologjike, historikenë Maqëdoni, dhe urbane në të Thesali,lagjes ‘Kala’, në janë Kretë, përcaktuar në Argolidë, edhe një sërë në Korinth.cene erede,lanza pertra ialcuni nostri caratteripopoli e die futurile forme, scambi della tra i segue da pagina 11 me prejardhje të ndryshme nga ata që emigruan nord dei Balcani popolazioni che si stabilirono al civiltà cretese, distrutto attorno all’anno 14000 të shpejta ekonomike dhe kulturore si në Athinë, Karëtkriteresh dhe përLelegët ndërhyrje erdhën në këtë nëzonë”. Kikladia Sipas tij, përdhe lagjen mësud ‘Kala’,dellavonë penisola në në të ardhmenArgolida sostituendo do tëdhe zbatohen le primeKorinth. dhe popolazioni projekte Në vitin 2500nostri studiosi e scienziati?» Korinth, Argolidë. Në Azinë e Vogël Eolët avan- në të Ballkan. tjera për Në përmirësimin Thesali ka total qenë të infrastrukturës, një rajon Pel- me qëllim rritjen e atraktivitetit të kësaj zone historike avanti«Sarebbe Cristo, auspicabileha proseguito tutto le attivitàciò. Purtroppo marittime cadiamo vi- in paralazgjiotida Krishtit dhe thuhetata u qëstabilizuan pellasgët ishinedhe banorët në Ma qedonibalcaniche dhe che Thesali. erano Pelasgi, Rreth Caukoni,vitit 2100 Leleghi, para Krishtitcinoun le costemomento asiatiche in cui verso sia in XII Italia secolo che con in Sardegnail regno si è cuan bujqësinë, Dorët merreshin me luftra, Jonët për thithjen e turistëve vendas e të huaj. Rrugët e lagjesCari. ‘Kala’ I primi kanë cheqenë scesero të shtruara nei meBalcani kalldrëm, meridionali por me Onufri filluane këtijkalimin rajoni. të e zbresinviteve Por pellazgët gurët nga kanë para veriudalë helenë nga i vendi Ballkanitnuk dhekanë shtrimi popul melsi kalldrëm të cilat pritet ut’i vendosënrikthejë lagjes në identitetin. jug të tijdi dukeTroia.avuta una certa reazione verso l’immigrato tout court, a me ndërtimin e porteve, me tregëti me popujt e era il popolo con il dialetto ionico che si stabilì in jetuarDuke vetëm qenë nëi vendosur Thesali, në por kryqëzimin zinin pjesën e rrugëve më të Veri-Jug dhe Lindje-Perëndim, Elbasani ka shërbyer si Furonoprescindere viste dalla le prime qualità manifestazioni degli individui, di e guerre tutto ciò per qytetëruareksti i mbishkrimittë lindjes, me është qytetet përkthyer : Mileti, nga Fokeja,Theo- zëvendësuar popujt e parë të Ballkanit që ishinAttica. Pellazgët, I secondi che Kaukonët, scesero in Tesalia,Lelegët, Beocia Karët. ed Të parët madhepikë të e rëndësishmeteritorëve që kalimi emigruan dhe sipopujt stacion e tjerëi rëndësishëm, që duke u përmendur si qendër urbane, ushtarake e per ragioniil possesso di ordine ed il pubblico controllo e delladegli attuale stretti crisi e delle economi - Sami.fan Mesdhëu Popa: “Kur qe të në ngresh lashtësi duart teatër e tua i telundrimeve Perëndia që zbritën në ballkanin e Jugut ishte populli Arkadiame të folurin erano gli jonik eoli. që u vendos në Atikë. Të dytëtca. Ragionando in termini antichi, una diaspora illirica bëripeshkopale. të zhdukej Pasemri bllokimit etnik pellasg, të rrugës pra ‘Egnatia’ kjo popullsi nga dyndjet e barbarëve, qyteti i Skampinit nuk përmendej strade verso il Mar Nero e la Russia meridionale. të dëndurao meshtar të Fenikëvëi Perëndisë, dhe më të përmendpellasgëve edhe të cilët mua e Più tardi furono i dori che scesero in Boecia, potrebbe essere intravista in quei “Popoli del mare” tra T qëu shkri mëzbritën dhe në gjirinu shkatërruanë Thesali,e popullsive nga bullgarëtBeoci të tjera e dhe dheArkadia ostrogotët një pjesë ishin gjatë Eomigrimitlët. Mësllavo-bullgar, vonë qenë diku Dorët nga shekulli që zbritën VI-VII. në ThesaliLo scontro si finì con la distruzione del regno di mëkatarinpërshkuan dhe nëtë paditurinçdo cep. piktor Onufrin”. Tesalia e Peloponneso, nel 1550 avanti Cristo. cui si annoverano i Shardana, che secondo l’interpreta- dhee mirë Boeci emigroi. dhe në Peloponez në vitin 1550 para Krishtit. Në vitin 1400-1350 pati një zbritjeTroia, të ma anche la civiltà e la potenza Micene si PërmbajtjaËshtë vështirë e këtij të mbishkrimi krijohet një na konceptle të kuptojmë përsa i Nel 1400-1350 c’è stata una scesa della popo- zione di studiosi come lo Schachermeyr e il Bonfante, Disa legjenda thojnë që pellazgët emigruan“Via në Egnatia” avvicinòsi pensa al declinofossero propriotra il secolo genti diXII matrice e XI avantiillirica, che se përketOnufri në Fenikëve atë kohë dhe nuk përsaishte dorëzuar i përket ende Pellazgëvë. klerik, popullsisë dorike në Argolida dhe nga kjo nëlazione Lakonia. dorica inDhe Argolida së fundi e da qe lì inpushtimi Laconia. i E Mesenias zona barbareRruga ‘Egnatia’dhe pak tëështë njohura. ndërhyrja Poezia në infrastrukturëHomerike me te cilën romakët quajnë dhe organizojnë duke ﬁl- Cristo.spinte Allora dalla si necessitàapre l’epoca si erano in cui rovesciate le regioni verso del -il del- sepseLëvizja i lutet e meshtarit tyre filloi që më ta kujtojë përpara gjatë se përgatitjes shekulli VIII së verioreluar nga nga gjysma Dorët e dytë rreth e shekullit vitit të700 dytë parap.e.s, njëKrishtit. vijëinfine drejtuese Popullsitë è stata mijëvjeçare l’occupazione pellazge: komunikimi di Ilirët, Messenia midis Jonët, Perëndimit nord Eolët,dai Dorët i njeh pellasgët e Thesalisë dhe preçizon pellasgë ta del Nilo, per poi dirigersi verso la Palestina: molti dhuratavepara Krishtit, të shenjtëruara. me themëlimin Mendohet e se kolonive ky mbishkrim pothuaj kërkuandhe Lindjes, rrugë midis të tjera Adriatikut për tu të poshtëmvendosur dhe nëEgjeut Mesdhe. verior.dori, intorno Inxhinierët al 700 romakë avanti që ndërtuanCristo. Le rrugën popolazioni arritën la la civiltà Micene subiscono l’invasione dorica, qytetin e Larisës dhe thotë që ajo ishtë në alëancë dati parrebbero assicurare questa provenienza: la città duhetnë të gjithëjetë shkruar bregdetet përpara e Mesdheut. vitit 1554, Në sepse shekullin duke u e të evitonin me përjashtim të pak rasteve të paevitueshme,pelasge: ndryshime illiri, të eoli, menjëhershme dori cercarono të lartësisë altri sëmodi rrugës. per portatore della gente che sapeva lavorare il ferro nisur nga mbishkrimi tjetër i Onufrit në kishën e Shën di Sarda (l’odierna Shudah), e la tribù dei Sardeates o VII deti i Zi ishte njohur si det i mbyllur, njësoj si më NëTrojën trasenë gjatë e rrugës luftës. ‘Egnatia’ Atëhere gjejmë nëse teknikënLarisa ishte e ndërtimit stabilirsi romak neltë rrugës: Mediterraneo. arritja e qendrave Loro attraverseranno në mënyrë më e avviadegli un’adozione Ardiei, la città tra l’elementodi Pelastae, nuovo da cui e l’etnonimo quello di e Premtes në fshatin Valësh të krahinës së Shpatit ke- Ata kapërcyen detin Adriatik dhe Jon duke u vendosur në Siçili, Italinë e Jugut dhe gjer në Adriatiku. Në fund të këtij shekulli u njohën edhe pellasge,të drejtpërdrejtë, ishin pellasge komode, me origjine ekonomike, të gjitha përpjekjeve Larisat përil maretë evituar Adriatico përmbytjet e Ionio dhe stabilendosi uljet e terrenit in Sicilia,me forcë. in vecchioPelaestini che dopo o Pelasgi tre esecoli altre cosesi formò ancora.» una classe mi brigjetedhe këtë veriorë shtojcë:”…….. të detit Tirren më dhe përmend të detit edhe Ligur mua me Marsejë.e përhapuraSistemi rrugor Kaluan në botën i kohës Dardanelete lashtë. romake Bërthama në zonat dhe qendrore upellasge vendosën të Shqipërisë, në Bosfor, duket i ndërtuar në Eusino, në kohën Meotidë, perandorake, Anatolia, dominante në chiamata ellena all’inizio dell’anno mëkatarin, prift Onufrin, piktorin dhe Protopapë të Ne- Italia meridionale e fino a Marsiglia. Passarono i themelimin e Marsejës. Pak nga pak popujt e Bal- Egjyptishinpërbëhet vëndosur dhe nga në në4 drejtime Kirenaika.Atika, Argolida, kryesore: Shumë 1)Kreta, rruga popuj Troate,gjatësore të bregdetare Dardanelli verilindjes nga e Dyrrachium si dhe stabilirono të veriperëndimit deri a në Bosforo, Aulon, e in cila Eusino,të ishte Ballkanit 1000 në prima«Pensa di che Cristo. ci possano Secondo essere gli altre antichi iniziative pel- - okastrës”.lkanit të Jugut arritën në ngushticën e Gjibiltarit. Eolita,etj.pjesë e Merrugës ardhjen nga Epiri në fuqi jugor të helenëvederi në Dalmaci; pellasgët 2) Rrugë tërthore me drejtimin veriperëndim-juglindje, e lasgi eranonon solo un dei popolo saggi che scritti, viveva ma anche nei Balcani, iniziative Një mbishkrim tjetër po në këtë kishë jep vitin Epir, në Thesali dhe Maqedoni ruajtën zakoneta Meotide, dhe traditat in Anatolia, primitive. in Egitto Të e atjerët Chirenaica. si në Lakonia Mesdheu u njihte si një det i mbyllur nga çdo anë, u kthyenpërbërë në nga skllevër rruga dhee brendshme u poshtëruan. nga Dyrracium Disa u dë deri- në Antipatrea, e cila duke u zgjatur arrinte deri në Caria, Creta,accademiche Sicilia, - per Italia mettere meridionale, più luce su Etruriaquesti ar - 1554, i cili na bën të mendojmë se Onufri ka lindur zhvilluan ndërtimin e anijeve, industrinë dheMolti tregëtinë popoli delme nordest progrese e nordovest të shpejta dei ekonomikeBalcani dhegomenti e svelare il mistero del passato dei nostri në komunikim me oqeanin vetëm nga kollonat e buan,fushën disa e uLarisës; hypën 3)anijeve rruga edhe tretë shkuan përbëhej në ngaArka rruga- in‘Egnatia’, Epiro, inqë Macedonia nga Apollonia ed nëa Tesalia juglindje mantenerono e drejtohej in un periodo prima di formare persone ellene. dhe jetuar në shekullin e XVI. Onufri veprimtarinë e drejt verilindjes në Elbasan (në ditët tona); dhe e katërta, ishte vazhdim i rrugës nga Apollonia ne Elbasan, popoli?» Herkulit. kulturoredia, Kretë, siEpir, në nëAthinë, Itali, Siçili, Korinth, sipër BallkanitArgolidë. të Nëi costumi Azinë ee tradizioniVogël Eolët primitive. avancuan Gli altri bujqësinë,come in Si Dorët dice che un gruppo di pellasgi emigrati dalla tij nuk e zhvilloi vetëm nëpër kishat e Shpatit dhe të që duke u bashkuar me një rrugë perëndim-lindje që vinte nga Dyrrachium kalonte në luginën e mesme «Indubbiamente. Bisognerebbe che studiosi albanesi Rajoni i Mesdheut ishte rajoni ku në lashtësi Jugut, në malet e Albanisë. Thesaliasi occupassero ad Atene della e da “Cosa Atene sarda” a Lemno per vedere e sono se indi- Beratit, por e shtriu edhe jashtë kufijve të Shqipëri- të Shkumbinit duke u ngjitur deri në vijën ujëndarëseLaconia midis pellgut svilupparono të Shkumbinit il cantiere dhe pellgut navale, të l’industria Drinit. së.u Në poqën afresket qytetërimet e kishës esë mëdhaja Apostujve dhe të Shenjtë organizime në (vazhdon ne numrin e ardhshem) e il commercio con un rapido progresso economico statividuano trovati loro,i rifiuti nuclei delle di lorocomune costruzioni civilizzazione come eil altret - Kosturshtetërore gjejmë që këtë ishin mbishkrim të mëdhaja të shkruarpër epokat nga edora lashta e murotanto pellasgo sarebbe ad sperabile Atene. Nell’anticache se non sidegli è parlato accademici, Onufrit:dhe nëpërmjet “U pikturua tyre prej u krijuaOnufrit një të ardhuraktivitet kohët mesdhetar e fundi unadei popolazionecuriosi, degli con sperimentatori discendenza ragionevoli, differente delle da per- dit i ngacili qytetilulëzoi i popullinshkëlqyer pellasg i Beratit”. me qendërAfresket Kretën datojnë në segue da pagina 13 sone prive di pregiudizi e dotate di lume di cervello quelliviceversa che sono si occupasseroemigrati nei della Balcani. “Cosa In albanese” Thesalia tra di rrethvitin vitit 3000 1547. para Gjithashtu Krishtit Onufri dhe që ka zgjati pikturuar deri ikonatnë gjy - era una regione Pellasgiotide ed è stato detto che muralesmën edhe e vitit në 2000.Manastirin Prej e veprës Sepçes sënë këtijShkup, populli, kishën të noi, magari studiando approfonditamente i loro dialetti, i pellasgitradizioni erano e toponomastica. la gente di Purtroppoquesta regione. scontiamo Ma un pe- e “Metamorfozës”cilit duhet t’i atribohet në manastirin lëvdimi, e Zërzespër shumë etj. Onufri kohë i Origjina shqiptare e i pelasgiso negativo: prima chedi ellenisiamo popolinon hanno numericamente vissuto solo piccoli e përveçdhënë pikturave Fenikëve, murale u krijua ka bërë për herëedhe tëmjaft parë ikona në Me të - in Thesalia,non so quanti ma occupavanoin Albania e Sardegnala maggior sarebbero parte dei disposti lëvizshme,sdhe një nga fuqi të e cilat fortë mund lundruese të veçojmë tregëtare. ato të Kishës qyteterimit ne Sardenja territori,ad approfondire dove emigravano queste sottili gli altri relazioni.» popoli che han- VangjelistraAktiviteti dhe tregëtartë Shën Mitriti Fenikëve në kalanë zhvillohej e Beratit. nga Si- rania e diasporës Shqiptare në Itali doniNë kompozicioninnë Tiri. Themelimi e ikonave i Kartagjenës, bizantine Onufri krijim ruan nga Centro Ottico është ndër më të shumtat dhe më kon- no fatto«Quale scomparire sarebbe il ilnome suo messaggioetnico pellasgo, per il lettoreper medominimi fanatizëm itraditën Tirëve bizantinenë shekullin dhe ekanonet IX para e kishës.Krishtit «P stantet që njihen historikisht, duke ni- cui questaalbanese, popolazione e quale è sarà stata l’argomento sciolta nelle della altre sua Ikonatështë e shprehje tij paraqesin e atij pasazheaktiviteti biblike, detar, ekspansiv, si “Lindja ko e - sur që nga antikiteti e duke vazhduar deri më popolazioniprossima e una opera? buona» parte emigrò. Krishtit”,lonizues “Hyrja fenik eqë Shën u zhvillua Mërisë nëderi Tempull”, në shekullin “Shpër VII- sot në ditët tona. Mendoni se kjo lidhje kaq an- Alcune«Un mio leggende desiderio dicono culturale che sarebbe i pelasgi che siemigra sviluppasse- fytyrimi” etj. Onufri ka qenë prift i martuar dhe ka pa- un filone anche aldifuori dell’Albania di rivalutazione para Krishtit, zotërues në Mesdhe. Aktiviteti detar ELMAR tike dhe prania e sotëme shqiptare në territorin rono nelle zone barbare e poco conosciute. La sur fëmijë, nga të cilët vetëm njëri është bërë i njohur. italian, mund të ndihmojnë në krijimin e një poesiadelle omerica antichità conosce illiriche, i pellasgicome è successodella Tessaglia per altre an- i Fenikëve u gërshëtua në mesdheun lindor me •OPTOMETRIA klime vëllazërore reciproke midis popujve tanë tiche popolazioni indoeuropee quasi dimenticate (pen- Ai është Nikolla, i cili ka vazhduar traditën e familjes. e specifica pellasga la città di Larissa e dice che Këtëperëndimin e vërteton e një qytetërimit mbishkrim Kretez që është dhe meshkruar lindjen nga e •CONTATTOLOGIA dhe gjithashtu shkembimeve të ardhëshme midis siamo alla fortuna delle saghe celtiche). Il mio desiderio • Optometria era in alleanza con Troia durante la guerra. Allora vetëqytetërimit dora e Nikollës Miken mbi që portënpati qëndrën perëndimore e origjinës brenda në ki ra- - •RIEDUCAZIONE VISIVA studjuesve e shkencëtarëve?» scientifico è sperare di lavorare a un prossimo saggio in shësjonin së Shën përreth Mërisë gjirit Vllaherna të Argolidës, në Berat. në Mikena,„Piktori ështëArgo, • •OCCCoHIALIntatt dall’economicoologia «Unë uroj që kjo gjë të ndodhë. Fatkeqësisht ndodhemi se Larissacui possano era, approfondire pellasga, pellasge alcuni aspetti di provenienza di ricostruzione në një moment që ashtu si në Itali edhe në Sardenjë kaerano storica tutte e Larisse culturale sparse lasciati nel in mondosordina antico.nelle “Origini Nu- al- Nikolla,Korinth biri e i deriOnufrit, në Azinë viti 7086 e Vogël sipas mekalendarit qëndër bizan Troja.- al firmato tin Qytetërimidhe 1578 sipas Miken atij trashëgues,Gregorian”. Mund për disa të mendojmë karaktere • Rieducazione visiva patur një farë reagimi ndaj emigrantëve në vetvete (tout clei banesipellasgi della si trovavano civiltà in inSardegna”, Attica, Argolide, cioè non Creta, solo parole, ma oggetti, tradizioni, correlazioni, simboli. E ora, se se dhenë vitin forma, 1756 të qytetërimitOnufri nuk Kretez,jetonte mëi shkatruar dhe biri rrethi tij •OCCHIALI DI MARCA court), që nuk merr parasysh cilësitë personale të indi-Troate, Eolita, ecc. Con la dominazione ellenica i • A OPREZZIcchiali ECC EZIONALIdall’economico al vidëve,firmato dhe e gjitha kjo për arsye të rendit publik dhe të permettete, vorrei congedarmi da voi usando il tipico Nikollavitit 14000del si vazhduesi para Krishtit, i veprës vazhdoi së mjeshtrit aktivitetet të madh deta të - krizës aktuale ekonomike. Duke arsyetuar në aspektin pellasgivostro sono verbo stati dei trasformati saluti: falem, in sc hiaviche secondo e sono statiil grande ikonografisë.re drejt brigjeve Gjithashtu aziatike në Kurjan duke tëarritur Fierit nënë përplasjekishën e • •CONOTcchialiROLLI DELLA di ma VISrTAca a prezziantik, eccezionaliegzistencën e një diaspore ilire mund ta shohimumiliati. Eqrem Alcuni Çabej sonoderiva stati dal latino deportati, CHALARE, alcuni sonopreservato Shënnë Kollitshekullin teologu XII Theofan me mbretërine Popa ka ezbuluar Trojës. edhe U panë një • GRAContTUITIrolli della vista grtekatuiti “Popujt e detit” midis të cilëve përfshihen Shar-imbarcatianche sullein sardo navi e ine secorso, ne sono solo andatiche nelle in dueArcadia, isole si usa mbishkrimmanifestimet tjetër, e në para të cilintë luftrave biri i Onufritpër zotërimin Nikolla dheka danat. Populli i Shardanëve, që sipas interpretimeve a Creta,col solo in valoreEpiro, originario in Italia, di in “scendere”: Sicilia, nel falare. sud dei Pertanto pikturuarkontrollin kishën e ngushticave duke pasur dhesi ndihmës të rrugëve një drejtikonograf detit VIA GASPERINA, 220 të studjuesëve Schachermeyr dhe Bonfante mendohej Balcani,a voi nelletutti: faleminderit.»montagne dell’Albania. tjetërtë ZiJoanin. dhe Rusisë „Kur tëjugore. ngresh duart para Perëndisë, o via gasperina, 220. Roma.se ishin Tnjerëzel. me06/7231552 origjinë ilire, të shtyrë nga nevoja (Continua nel prossimo numero) meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua mëkatarin ROMA - TEL. 06/7231552 u spostuan drejt deltës së lumit Nil, për tu drejtuar «Grazie a Lei Dott. Areddu per averci lasciato dhe të paditurin Joanin dhe Nikollën“. më vonë drejt Palestinës. Janë të shumta të dhënat që questa piacevole intervista!» vërtetëështënjëimitimiposhtërikostumitshqiptar.KykostumupërhapnëmestëGrekëvenëshekulline katërmbëdhjetë, kur Shqiptarët nënë Gjin Bua Shpatën shkelnë dhe pushtuan Greqinë”. Për fustanellën shqiptareshkruandhepoetiinjohurbritanik:“Shqiptarët,meveshjenetyre,mëmadhështorennëbotë,të përbërëprejnjëfustanelletëgjatë,…Ͳmepisqolladhejataganetëstolisurmeargjend…”(G.G.Byron). pagina 3 Anno 10 n.2 Aprile 2012 EtnografiLlabanaështënjëkapuçithjeshtëprejleshi.Bustii“gruassëKrotinës”(Dimal)jepdëshminëeparëpër këtë element të veshjes ilire të sh. IIIͲII. Llabana del në reliev edhe në objekte të tjera arkeologjike, të zbuluar në Durrës dhe në Koplik.M. V. Martial përmend llabanën e liburnëve (cucullus liburnicus). Ky kapuçmundtëgjendetdhesotnëEpir.LlabanapërdoretedhenëkrahinatëtjeratëShqipërisësiKorça, E vërteta historike mbi karakterinMirditaetj. etnik të “vorio epirotëve” Nga ARSIM SPAHIU në jetën komunale. Doktor në Histori i Universitetit të Franche-Comté-së Nekropolet tumulare, aq të përhapur në Iliri, në Maqedoni dhe në Epir, mungojnë në kolonitë greke. istorianët dhe gjuhëtarët quajnë Greqi ter- Përjashtim bën nekropoli tumular i Apollonisë, i cili ritorin e banuar nga grekët edhe para se dëshmon për një traditë të ruajtur nga mënyra e varri- Hata të arrinin në atë vend. Dy qytetërimet e mit ilir të taulantëve, të cilët banonin në krahinat për- para evropiane paragreke, të cilat kanë lulëzuar në reth Apollonis. Kodërvarret e këtij qyteti do të jenë Kretë dhe në pjesën më jugore të gadishullit Ballka- shfrytëzuar nga paria fisnore autoktone, e cila bënte nik (Greqi e sotme) para se të arrinin grekët në këto pjesë në popullsinë e kolonisë. Varreza tumulare e vende, quhen padrejtësisht qytetërime greke. Pra, Apollonisë pasqyron periudhën fillestare të lidhje- termat grek dhe Greqi përdoren shumë më tepër nga ve dhe të influencës dypalëshe mes kulturës venda- ç’duhet. Ta ngasësh nga ana tjetër, këta terma nuk se dhe asaj greke. Prania e armëve në inventarin e ndeshen as në fjalorët e mitologjisë “greke”, sado të varreve, sidomos prania e majave të ushtave dhe e vëllimshëm të jenë. Arsyeja është e thjeshtë: emrat thikave prej hekuri, është një tregues i ruajtjes së disa Graeci dhe Graecia kanë dalë në epokën romake dhe traditave ilire në ritet e varrimit. Kurse inventari grek rrjedhin nga emri Graii, emër lokal i një fisi ilir, që në këto tuma tregon faktin se ilirët vlerësonin objektet banonte pranë Dodonës. Për P. Kretschmer-in dhe e luksit të artizanatit të përparuar grek. të tjerë kërkues të mirënjohur, këto emërtime janë një përshtatje nëpërmjet italishtes të emrit të fisit ilir Tipare antropologjike Γραες (A. Ernout, “Latin Graecus”, n. 98, f. 211). iliro-epirote Edhe emri Helen është shumë i diskutueshëm. TH. Në pikëpamje antropologjike ilirët përbënin një Harrison (1988, f. 24) mbron se eponimi Helen, stër- popullsi adriatiko-mesdhetare, ku dallohen qartë gjyshi i grekëve, është i trilluar. Çka është më tepër, edhe tiparet alpine dhe nordike. Studimet antropo- ky autor shton se, edhe në epokën klasike (550-300 logjike të qindra skeleteve njerëzorë, të zbuluar në para e. s.), helenët nuk përbëjnë etnos, por një genos. Glasinac (Bosnje), venë në dukje karakterin nordik Grekët, kaq të pakët në Greqi në vitet 550-300, si të ilirëve. Nga nëntë perandorët romakë me prejar- mund të jenë të pranishëm para, gjatë dhe pas kësaj dhje ilire, tetë kanë qenë leshverdhë dhe me sy të periudhe kohe në Epir? E pra, ata kanë qenë të pra- kaltër. Mirëpo numri i kafkave, të zbuluara në Epir nishëm në kolonitë greke të vendit. është shumë i vogël për popullsinë e hershme të Epi- mbi kombësitë rreth e rrotull. Për shembull, është këtu është fjala për një komunitet kulture mes epiro- rit. Këto skelete janë zbuluar kryesisht në varrezat thënë me përsëritje prej studimtarëvet të këtij subjekti tëve dhe ilirëve. Por, ky unitet nuk përjashton ekzi- Kolonitë greke në Epir e qyteteve, ku ka pasur koloni greke. Për më tepër Gunase i ashtu-qojturi. kostum modern “grek” në të vër- stencën e elementeve specifikë në zona të ndryshme Koloni greke quhet një grup grekësh, të shpërngu- në Iliri dhe, sidomos, në bregdetin iliro-epirot, ka tetë është një imitim i poshtër i kostumit shqiptar. Ky të hapësirës gjeografike iliro-epirote. Kjo njësi kultu- lur nga Greqia në dhe të huaj, ku jetojnë duke ruajtur pasur shumë skllevër. Si thotë Dr. K. Patsch, “Ilirët, Kjokostumdallohet u përhapqartë nënë mesnjë stelë,të Grekëvetëekspozuar në shekullinnëmuzeun e re nukeVlorës. përjashtonNënjë as basorelievndikime të duketqytetërimeveshëmbëlltyra fqinje. e zakonet dhe gjuhën amtare. Këtu termi koloni nuk të dhënë pas luftërave dhe dëfrimeve, nuk kishin as njëkatërmbëdhjetë,ilirimegunë krahëve.kur ShqiptarëtJanë zbuluarnënë Gjinedhe Buaskulptura Shpa- tëtjera,tëveshuramegunë.Tëbazuarnëtëdhëna ka asgjë të përbashkët me kuptimin tjetër: vend i pu- dëshirë as kohë të lirë që të merreshin me bujqësi. tën shkelnë dhe pushtuan Greqinë”. Për fustanellën arkeologjikedheetnologjikeiliroͲshqiptare,studiuesshqiptarëkanëmbështeturKonkluzopinioninion eF.NopcsaͲs, shtuar me forcë nga të huajt. Në rastin tonë kolonia Për këto punë të rënda ata kishin robërit e luftës, shqiptare shkruan dhe poeti i njohur britanik: “Shqip- Në këtë artikull jam përpjekur të vë në dukje ka- përbën një territor të huaj për popullin, që e rrethon. numri i të cilëve do të ketë qenë i madh…”. Megji- Schuchardittarët, me veshjenetj.,sipas e tyre,të cilëvemë madhështorenkëtuështëfjala në botë,përnjë elementrakterin ettënikveshjes ilir të epirotëve,ilire. duke u mbështetur mbi Fakti që vetë autorët grekë dhe helenofilë flasin për thatë, mund të mbështetemi në studimet e thelluara të përbërë prej një fustanelle të gjatë, … - me pisqolla bazat e të dhënave mitologjike, arkeologjike, gjuhë- koloni greke në Epir dëshmon se Epiri nuk ka bërë antropologjike të J. Nemeskérit, A. Dhimës etj. për të Rizadhe .jatagane të stolisur me argjend…” (G. G. Byron). sore, antropologjike dhe etnografike. Mitologjia dhe ndonjëherë pjesë në Greqi. Nuk ka koloni greke në nxjerrë argumente në të mirë të karakterit etnik ilir të Llabana është një kapuç i thjeshtë prej leshi. Busti feja, të ashtuquajtura greke, kanë qenë fillimisht pel- Athinë, apo në Peloponez, por ka vetëm jashtë Gre- epirotëve. Tiparet protonordike të skeleteve të varrit Kjoi “gruasështë sënjë Krotinës”shamikoke, (Dimal)epërdorur jep dëshminëngagratë e parëilire. Diana,lazge.hyjni Autorëtilire e(Eqrem GreqisëÇabej) së vjetërmban dëshmojnënëkokë njëse darizë.- qisë, ashtu siç ka pasur e ka dhe sot koloni shqiptare qendror të Dukatit, që i përkasin bronzit të hershëm, Nëpërnjë këtëstelë, elementtëzbuluar të veshjesnë ilireVlorë, të sh.dallohet III-II. njëLlabanagrua menajtërizë kanënëkokë. përqafuarNjërizë fenëtë pellazgekëtillë ashtumban siçnë kakokë qenë.një në Rumani, në Egjipt etj. Eubeasit dhe korinthasit Kurse disa autorë të tjerë kanë formuar panteonin na kujtojnë tipin verilindor evropian, të ndryshëm nga grua,del nëe cila relievparaqitet edhe nënë objektenjëstelë, të të tjerazbuluar arkeologjike,nëApolloni. Opingatdokumentohennëgërmimearkeologjike, kanë themeluar kolonitë e para në bregdetin epirot. tipi mesdhetar. Sipas studiuesve të përmendur më të zbuluar në Durrës dhe në Koplik. M. V. Martial grek me elemente të mitologjisë pellazge. Këto fakte Në këto koloni janë ngritur qendra tregtare, të cilat lart elementet antropologjike adriatike të skeleteve, të tëpërmendbëranë llabanënDervenberg, e liburnëveGlasinac, (cucullusBihacetj. liburnicus).Këtoopinga i dallohenpranojnë ngahistorianëopingat të enjohurtipit laptiatë ditëvetë popujvetona. Prandajsllavë, me kohë u transformuan në koloni të metropoleve zbuluar në Karstin triestin, në Olteni, Bosnje, Serbi, Ky kapuç mund të gjendet dhe sot në Epir. Llaba- mund të konsiderohen si të vjetruara konkluzionet e greke. Një pjesë e popullsisë përherë në rritje e kët- Shqipëri dhe në Epir, tregojnë se në këto vise kanë Italina përdoretdhe, dukeedhe nëfilluar krahinanga të tjerakoha të eShqipërisëperandorit si Commodusdisa autorëve modernë(180Ͳ192 mbitë përparësinëe.s.),u epërdor mitologjisësi veshjenërrethetmë yre kolonive përbëhet nga “të huaj” epirotë. Kolonët dhe të fesë greke në Ballkan dhe në Evropë. Tradita banuar grupe të ndryshëm ilirësh. A. Dhima flet për Korça,tëlarta Mirditaromake; etj. pastaj,iundërruanstofi,formaestoliadheubëveshjezyrtareengelisipetkliturgjiknë grekë gjetën mbështetje te këta “të huaj” vendas për oshilacione tipologjike të etnisë ilire. Edhe materialet homerike dëshmon për një gjeografi politike të kufi- t’u shkëputur politikisht nga metropolet greke. Këto skeletike të shek. VI-XI të e. s., të zbuluar në Dukat e kishënkatolikederiGunënaditëttona”. zuar të Greqisë së vjetër, ku Epiri, Maqedonia, Kreta koloni kanë qenë të shkëputura edhe nga mbretërit Piskovë, dhe skeletet e shek. XIII-XV, të zbuluar në Kjo dallohet qartë në një stelë, të ekspozuar në dhe ishujt e Egjeut nuk figurojnë. Në “Katalogun e e Epirit. Por, me mbretër si Pirrua mund të merret Kaninë e në Çepunë, njihen në literaturën antropolo- muzeun e Vlorës. Në një basoreliev duket shëmbël- anijeve” Homeri kalon në rivistë të gjithë luftëtarët me mend se kolonët grekë do t’i jenë nënshtruar au- gjike si materiale dinarike. I bazuar në këtë lëndë, A. ltyra e një iliri me gunë krahëve. Janë zbuluar edhe akeas, të mbledhur në fushën e Trojës. Mirëpo, në toritetit mbretëror vendas, ose mund të jenë rior- Dhima ka ndjekur evolucionin e elementit antropolo- skulptura të tjera, të veshura me gunë. Të bazuar në këto kontingjente akease nuk ka as epirotë, as ma- ganizuar në komuna administrative dhe ushtarake, gjik autokton, “adriatizimin” e shqiptarëve të Epirit. të dhëna arkeologjike dhe etnologjike iliro-shqiptare, qedonas. Kujtesa kolektive pellazge, letërsia dhe hi- sipas sistemit ilir në fuqi. Mund të merret me mend studiues shqiptarë kanë mbështetur opinionin e F. storia e shkruar helenike dëshmojnë për karakterin gjithashtu se kolonitë greke në Epir do të kenë qenë Etnografi Nopcsa-s, Schuchardit etj., sipas të cilëve këtu është etnik jo grek të epirotëve. Burimet e hershme greke transformuar në koloni epirote dhe, për këtë arsye, Etnografët mendojnë se, në gjendjen e sotme të fjala për një element të veshjes ilire. dëshmojnë për lidhjet etnike mes pellazgëve, ilirëve do të kenë humbur formacionet e tyre demokratike. kërkimeve arkeologjike, mund të njihen disa petka, të dhe epirotëve. Gjuha e epirotëve nuk figuron më vete në pemën gjenealogjike të gjuhëve indo-evropiane. Në këtë rast termi koloni merr një vështrim të nd- përdorura nga ilirët në Epir. Etnologët sintetizojnë të Riza Kjo gjuhë nuk ka pasur lidhje me greqishten. Kjo ryshëm nga i mëparshmi. dhëna dokumentare dhe historiografike për të arritur Kjo është një shami koke, e përdorur nga gratë e fundit përmban fjalë pellazge. Një pjesë e mirë e Shthurja e rendit fisnor në Epir i ka dhënë mun- në përfundimin se këtu është fjala për rroba, që ilirët ilire. Diana, hyjni ilire (Eqrem Çabej) mban në kokë emrave, që gjenden në mbishkrimet e zbuluar në dësi zgjerimit të mëtejshëm të tregtisë me qytetet dhe epirotët kanë përdorur. Por, disa aspekte meto- një rizë. Në një stelë, të zbuluar në Vlorë, dallohet Epir, janë ilirë. Toponomastika pellazge/ilire është greke. Nëpërmjet kolonive greke ka depërtuar he- dike të trajtimit të këtij problemi nga etnologët do të një grua me rizë në kokë. Një rizë të këtillë mban në lenizmi në Epir. Kolonitë ishin qendra tregtare dhe shumë e pranishme në Epir. Toponimia e sotme epi- mund të diskutoheshin. Linja ose dalmatika është një kokë një grua, e cila paraqitet në një stelë, të zbuluar rote ruan forma karakteristike të evolucionit fonetik të vatra të kulturës greke. Ilirizimi i kolonive greke. De- petk i gjatë e i gjërë, me rrip në ije, i punuar me fije në Apolloni. Opingat dokumentohen në gërmime ar- përtimi i elementit etnik epirot në kolonitë greke ka gjuhës shqipe. Epiri bën pjesë në territorin e formimit leshi. Isidore de Séville shënon : « dalmatica vestis keologjike, të bëra në Dervenberg, Glasinac, Bihac të shqipes. Argumentet e N. G. L. Hammond mbi ndikuar në përbërjen etnike të popullsisë së këtyre primum in Dalmatia (Illyricum)… ». Dalmatica është etj. Këto opinga dallohen nga opingat e tipit laptia të qyteteve. Emrat ilirë në gurët e varreve, të zbuluar dyndjet nga Evropa qendrore drejt Greqisë të “popul- zbuluar në bustin e “gruas së Dimalit », në Krotinë. popujve sllavë, të cilët do t’i kenë marrë nga ilirët. Si lsive kurghane”, të cilat flisnin një greqishte parahi- në nekropolet e këtyre kolonive, përbëjnë një pjesë Në një gur varri, të zbuluar në Drashovicë është ripro- këto opinga mund të gjenden dhe sot në Shqipëri dhe storike, bien në kundërshtim me të dhënat e traditës të madhe të emrave të njohur të banorëve të këtyre dhuar një burrë, i veshur me dalmatica burrash. Ky në Epirin e jugut Sigurisht, ka dhe elemente të tjerë greko-romake, si dhe me rezultatet e arkeologjisë së kolonive. Duke filluar nga sh. III para e. s. kolonitë petk ilir është zbuluar në tërë Ilirinë dhe në Epir. Z. të veshmbathjes së ilirëve dhe epirotëve, për të cilët dhjetëvjeçarëve të fundit. Epiri përbën, njësoj si Ma- greke humbasin karakterin tipik të kolonive, sepse Çulić e përshkruan hollësisht këtë veshje ilire. Dr. K. nuk kemi ende referenca të mjaftueshme. Kjo veshm- qedonia dhe Iliria, një pjesë të territorit të qytetërimit Italitashmëdhe, popullsiaduke përbëhet,filluar në ngapjesënkoha më të emadhe,perandorit Patsch (1923,Commodus 53) shton(180 se mbiͲ192 këtë dalmaticatëe.s.), ilireu përdorbathje ilire,si veshjee përdorurnë në Epirrrethet dhe nëmë Iliri, provon se të Fushave me Urna. Epirotët nuk kanë pësuar asnjë ngatë lartaepirotët.romake; Madje emratpastaj, ilirë të iuprytanëvendërruan dhe të stofi,hidhejforma krahëvee njëstolia manteldhe me rrudha.ubë Kyveshje petk tjetërzyrtare engelisipetkliturgjiknë ndikim grek në ritet e varrimit. Varrimet në tuma magjistratëve monetarë, që gjenden në drahme dhe ilir mbahej në shpatullën e djathtë me një gjilpërë provojnë vazhdimësinë etno-kulturore ilire në Epir. nëkishën bronze,katolike tregojnë se deriepirotëtnë kanëditët fituartona”. të drejtën e dhe mbulonte krahun e majtë, ndërkohë që krahu i Kërkimet e dhjetëvjeçarëve të fundit të A. Harding qytetarisë, duke përfshirë këtu edhe postet më të lartë djathtë ngelte i pambuluar. “Më vonë kjo dalmatika vënë në dukje se pjesa më e madhe e objekteve prej ilire (vazhdon historiani vienez) u bë modë në Itali bronzi dhe prej hekuri, të zbuluar në Greqi, janë dhe, duke filluar nga koha e perandorit Commodus ose të tipit adriatik apo ilir, ose objekte arkeologjike (180-192 të e. s.), u përdor si veshje në rrethet më të barbare, të ardhur nga Evropa qendrore. Epiri ka të larta romake; pastaj, iu ndërruan stofi, forma e stolia përbashkët një numër karakteresh etnokulturorë me dhe u bë veshje zyrtare e ngeli si petk liturgjik në Ilirinë dhe me Maqedoninë. Kolonitë greke në Epir kishën katolike deri në ditët tona”. kanë qenë ishuj të vegjël grekë në gjirin e popullsi- së ilire të Epirit. Argumenti i heshtjes së burimeve Fustanella për një migrim të vonshëm, ilir ose shqiptar, në Epir mund të vlejë në të mirë të iliricitetit të epirotëve. To- Ky petk ilir është zbuluar në monumentet e Ribić- ponimia e kësaj krahine, e cila ruan format karakteri- it (Slloveni), në Glasinac (Bosnje) etj. “Vajza e Vlorës” stike të evolucionit fonetik të shqipes, përjashton çdo mban gjithashtu një fustanellë për gra. Karakteri ilir mundësi të ndonjë përhapjeje të vonshme të shqipes i fustanellës është pranuar nga shumë specialistë në në Epir. Elementet që renditëm më lart tregojnë qar- etnografi (F. Nopcsa, 1959). F. Konitza mbron se “… të irrealitetin dhe tendenciozitetin e teorisë së “Vorio fustanella pak kohë më parë ishte një pjesë e veshjes Epirit”. Argumentet e mësipërm na bindin për iliri- kremtërore të çdo njeriu prej dere të mirë si në Shqi- citetin e epirotëve të lashtësisë. Pra, themi se është përi të sipërme ashtu edhe në Shqipëri të poshtme. në përputhje me realitetin historik të merret Epiri i Puna që të tilla moda veshjeje mund të gjenden dhe jugut si pjesë përbërëse e Ilirisë, ose me fjalë të tjera, në vendet fqinje s’tregon tjatër gjë veç influencës së të pranohet si e vërtetë historike e padiskutueshme fortë që shqiptarët kanë ushtruar në kohën e shkuar përkatësia etnike shqiptare e Çamërisë.

Fustanella.

Ky petk ilir është zbuluar në monumentet e RibiđͲit (Slloveni), në Glasinac (Bosnje) etj. “Vajza e Vlorës” mbangjithashtunjëfustanellëpërgra.Karakteriilirifustanellësështëpranuarngashumëspecialistënë etnografi(F.Nopcsa,1959).F.Konitzambronse“…fustanellapakkohëmëparëishtenjëpjesëeveshjes kremtëroretëçdonjeriuprejderetëmirësinëShqipëritësipërmeashtuedhenëShqipëritëposhtme. Punaqëtëtillamodaveshjejemundtëgjendendhenëvendetfqinjes’tregontjatërgjëveçinfluencëssë fortëqë shqiptarëtkanë ushtruar nëkohën eshkuarmbikombësitërretherrotull.Përshembull,është thënë me përsëritje prej studimtarëvettë këtij subjekti se i ashtuͲqojturi kostum modern “grek” në të Cultura Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 4 Il Monastero di S. Maria di Grottaferrata e le Comunita’ Italo-Albanesi di Calogero Raviotta - Milano e delle località limitrofe. Questa situazione dura per parecchi secoli, fino a quando (seconda metà l Monastero Esarchico di S. Maria di Grottafer- del secolo XIX), nell’ambito della comunità del rata (Badia Greca)), l’Eparchia di Lungro (CS) monastero di Grottaferrata, numericamente molto Ie l’ Eparchia di Piana degli Albanesi (CS) cos- modesta (circa 15), alcuni monaci sono orientati tituiscono la Chiesa sui juris italo-bizantina (cattol- a porre fine alla tradizione bizantina auspicando ica e di rito bizantino-greco). La costituzione, nel l’adozione della tradizione religiosa e liturgica del secolo XX, di queste tre istituzioni ecclesiastiche, è rito romano mentre altri, fedeli al fondatore della legata direttamente o indirettamente alla presenza Badia, S. Nilo, sono determinati a seguire la tradiz- in Italia di fedeli cattolici di rito bizantino di origi- ione liturgica e religiosa orientale. Negli ultimi de- ne albanese. La Badia Greca di Grottaferrata e le cenni del secolo XIX, mentre tra i monaci è vivo Comunità italo-albanesi (arbëreshë), presenti prin- questo confronto sul futuro della Badia, per vo- cipalmente in Sicilia, in Calabria e in Basilicata, lontà della Santa Sede, viene avviato un processo pur avendo conservato e testimoniato in Italia, per di recupero per ripristinare la piena osservanza tanti secoli, la spiritualità orientale e praticato il della tradizione bizantina. Per incrementare la co- rito bizantino, rimangono fino alla seconda metà munità della Badia, ridotta ormai a pochi membri, del secolo XIX, due realtà estranee. Il primo con- la Santa Sede invia nel 1882 una circolare a tutti tatto tra la Badia Greca e le Comunità arbëreshë gli ordinari delle diocesi italiane, nel cui territorio infatti è determinato in conseguenza del proposito si trovano comunità di rito bizantino, invitandoli a italo-albanesi della Badia, dalla fine del secolo Calabria, uno dalla Campania) che stranieri (13 della Santa Sede di ripristinare, nel monastero mandare dei giovani al probandato del monastero XIX ad oggi, i dati dell’archivio della Badia evi- dall’ Ucraina, due dall’Albania). basiliano di Santa Maria di Grottaferrata, essendo basiliano di Grottaferrata. denziano che gli arbëreshë provenienti dalla Sicilia Nel periodo sopra considerato, la comunità mo- Sommo Pontefice Leone XIII, la piena osservanza Mentre dalle diocesi della Calabria non si ha al- sono più numerosi (21 jeromonaci e 11 monaci) di nastica di Grottaferrata (78 membri) risulta per- del rito greco-bizantino (Decreto “ Orientalium cuna disponibilità immediata all’invito pontificio, quelli provenienti dalla Calabria ( 9 jeromonaci e tanto composta da 60% di arbëreshë, da 21% di Ecclesiarum Ritus” del 12 aprile 1881 della S. dalla Sicilia invece un congruo numero di ragazzi Il6 MONASTERO monaci). I 32 membriDI S. MARIA siculo-albanesi DI GROTTAFERRATA della Ba- italiani E LE provenienti COMUNITA' da varie ITALO-ALBANESI diocesi di rito romano Congregazione Propaganda Fide). Questo incontro di Piana dei Greci e di Contessa Entellina, località dia provengono: 13 da Piana degli Albanesi, 4 da e da 19% di stranieri. L’attuale comunità monas- può essere considerato provvidenziale per ambo della provincia di Palermo, che conservavano degli diContessa Calogero Entellina, Raviotta uno Milano da Santa Cristina Gela, 4 tica, sebbene numericamente ridotta (11 membri, le parti: i monaci di origine arbëreshe danno un Leximiantenati albanesi dhe ancora, dopo interpretimi quattro secoli, oltre da i Palazzo letë Adriano,rsisë 10 da së Mezzojuso. Atë I 15 Anton mem- di cui Harapit. 6 arbëreshë), è impegnata sia a testimoniare notevole apporto alla crescita religiosa, culturale che la lingua e le tradizioni anche il rito greco- Ilbri Monastero calabro-albanesi Esarchico della Badiadi S. Mariaprovengono di Grotta da: ferratala ricchezza (Badia del Greca)), patrimonio l'Eparchia spirituale di (“Oriente Lungro ed ecclesiastica del monastero basiliano di Grotta- bizantino, chiedono già dal 1883 e negli anni suc- (CS)uno da e Farneta, l' Eparchia 3 da Firmo; di Piana uno da degli S. Basile, Albanesi uno (CS)cristiano costituiscono a casa nostra”), la Chiesacustodito suidalla juris Badia italo- da ferrata e le istituzioni di educazione e di istruzione Studimcessivi di essere nga ammessi Ndue al probandatoUkaj del mon- bizantinada S. Cosmo (cattolica Albanese, e 4di da rito S. bizantino-greco).Sofia d’Epiro, uno Laoltre costituzione, mille anni, sia nel a conservare secolo XX, e valorizzare di queste il suo tre della Badia Greca contribuiscono alla crescita cul- astero basiliano di Grottaferrata. Nei primi due da S. Giorgio Albanese, due da Macchia Albanese, prezioso patrimonio storico e artistico. La presenza turale e religiosa delle Comunità italo-albanesi. decenni del 1900 si interrompe temporaneamente istituzioniuno da Plataci, ecclesiastiche, uno da Lungro. è Alcunilegata (12) direttamente monaci dei o monaciindirettamente di origine arbëreshë alla presenza può quindi in Italia essere di fedeli cattolici di rito bizantino di origine albanese. La Badia Greca di Grottaferrata e le Il rito bizantino, fedelmente mantenuto per i Leximil’ammissione dhe al interpretimimonastero di ragazzi i letërsisë provenienti së Atëarbëreshë Anton della Harapit Badia, per motivi vari, hanno in- considerata molto significativa per la Badia dalla primi tre secoli di vita del Monastero, dalla fine dalle comunità italo-albanesi. Nel 1920 viene am- Comunitàterrotto l’esperienza italo-albanesi monastica (arbëreshë), per continuare presenti la fineprincipalmente del secolo XIX infino Sicilia, ad oggi, in essendo Calabria notevole e in del XIV secolo comincia ad assorbire elementi messo al probandato della Badia un giovane di Basilicata,loro vita da purlaici avendoo presso altre conservato istituzioni e religiose testimoniato il loro in apporto Italia, nei per vari tanti campi secoli, di attività la spiritualitàdel monas- del rito romano determinando progressivamente, “AndrraPalazzo Adriano e Pretashit” (PA), il primo dhe di un“Valë gruppo mbi sem -valë”orientaleo ecclesiastiche. e praticato Fanno il parterito bizantino, della comunità rimangono mo- tero fino (religioso, alla seconda economico, metà culturale, del secolo ecclesiastico, XIX, due nella pratica liturgica e religiosa, l’instaurarsi di pre più numeroso di giovani arbëreshë, che, nei realtànastica estranee. della Badia, Il dalla primo fine contatto del secolo tra XIX la Badiaad ecc.), Greca riconoscendo e le Comunità naturalmente arbëreshë anche lainfatti parti - è un rito “misto”, favorito dalla presenza nella Ba- “Libridecenni është successivi, shkruar dalla Sicilia me enjë dalla gjuhë Calabria të nivelitdeterminatooggi, anche të lartë 31 in membriconseguenza teorik (12 e jeromonacikritikë, del proposito me e 19 stabilitet mo della- colare Santa termash rilevanza Sede deldie domethëniesh ripristinare, ruolo svolto dainel monacimonastero non dia di monaci e jeromonaci provenienti preva- vengono accolti nel monastero di Grottaferrata. basilianonaci) non diprovenienti Santa Maria da comunità di Grottaferrata, italo-albanesi, essendo provenienti Sommo dalle Pontefice comunità italo-albanesi.Leone XIII, la piena lentemente da famiglie di rito romano del Lazio Considerando l’origine geografica dei membri sia italiani (7 dal Lazio, 7 dalla Sicilia, uno dalla (continua al prossimo numero) semantike, diçka e rrallë në kritikën shqipe.osservanza Mbarështimi del rito greco-bizantino i materies (Decreto dhe trajtimi " Orientalium i fenomeneve Ecclesiarum të Ritus" del 12 aprile brendshme dhe të jashtme të prozës1881 së Harapit, della S. Congregazione gjithherë për Propaganda të qenë relevante, Fide). Questo i nënshtrohen incontro può esserenjë liri considerato të provvidenziale per ambo le parti: i monaci di origine arbëreshe danno un notevole apporto Leximi dhe interpretimileximit.” i letërsisëalla crescita religiosa, sëculturale Atë ed ecclesiastica Anton del monastero basilianoHarapit di Grottaferrata e Studim nga Ndue Ukaj letë istituzioni tëra, deri në di educazione fundin e shekullit e di të istruzione kaluar, me della sisë Badia dhe bëhen Greca me contribuisconopërkushtim, analiza alla të crescitathukta e culturalemotivet më e religiosatë ulëtat e dellemë primitivet Comunità e mundshme. italo-albanesi. gjithëpërfshirëse. Leximi dhe interpretimi i letërsisë së Atë Duke njohur ketë kontekst të rënd, studiuesi Anton Gojcaj mendon më të drejtë se Harapi, ka vlera IlGojcaj rito bizantino, i qaset këtij fedelmente fenomeni letrar mantenuto për të funksion per i -primitë jashtëzakonshmetre secoli di vita në del kulturën Monastero, e shkrimit dalla shqip fine Anton Harapit “Andrra e Pretashit” dhe delalizuar XIV letërsinë secolo e Harapit comincia në kuadër ad të assorbire historisë elementinë shumë aspekte, del rito duke romano përmendur determinando atributet e tij “Valë mbi valë” progressivamente,letrare shqipe dhe historisë nella sëpratica ideve letrare,liturgica në enjë religiosa, si një apologjet l'instaurarsi i besimit di undhe rito tolerancës "misto", ndërfetare favorito kontekst të ri leximi e interpretimi. Studiuesi me shqiptare, si një promotor i rryer për emancipim guxim e përgatitje të duhur profesionale i përqaset dhe kulturë të njëmend shqiptare, si polemizues “Libri është shkruar me një gjuhë të prozës letrare të Harapit, duke bërë analizë sinteti- i shkathtë, madje edhe për probleme globale, siç nivelit të lartë teorik e kritikë, me stabi- zuese dhe sistematike, jo vetëm për të argumen- ishte ideologjia komuniste, me të cilën polemizon; tuar dhe dëshmuar ”fakticitetin” në letërsinë dhe si moralist i madh e erudit i pashembullt. Mbi të litet termash e domethëniesh semantike, prozën e tij, që është intencë e studimit në fjalë. Po gjitha, studiuesi mendon se Harapi spikatet për diçka e rrallë në kritikën shqipe. Mbarësh- ashtu, ky studim ka objektivë të qartësoj dilemën e prozën e tij të veçantë, e cila “endet” mes fakticitetit shumë studiuesve të veprës së Harapit: nëse është dhe fiksionit dhe pikërisht ky dimension e bënë atë timi i materies dhe trajtimi i fenomeneve ajo letërsi e pastër a jo. Këtë intencë e eksploron sui generis, ndërsa Harapi mbetet personaliteti më të brendshme dhe të jashtme të prozës së me shembuj të fuqishëm letrar. Studiuesi duke i madh i kulturës shqiptare pas Fishtës, Nolit dhe Harapit, gjithherë për të qenë relevante, i dëshmuar relacionet mes fakticitetit dhe fiksionit, Konicës, siç thotë dijetari i letërsisë Aurel Plasari. raportet dhe ndërkomunikimet e natyrshme mes Duke diskutuar statusin letrar të këtyre teksteve, nënshtrohen një liri të leximit.” këtyre dy kategorive të shkrimit edhe në rrafshin çështje kjo që ka zgjuar interesim edhe tek studi- universal të letërsisë, e edhe në atë nacional, ar- ues tjerë të veprës së Harapit, shumë prej të cilëve tudiuesi dhe shkrimtari i mirënjohur nga rin gjithashtu të dëshmoj nivelin e lartë estetik që mendojnë se veprat kanë vlerë dokumentare për Tuzi, Anton Gojcaj në librin ”Fakticiteti në ngërthen proza e Harapit, gjegjësisht dy veprave bazamentin historik, si dëshmi e të dhëna, përmes Sletërsi-proza letrare e Anton Harapit” (Bu- fundamentale “Andrra e Pretashit” dhe “Valë mbi kujtimesh dhe lenë mënjana statusin e tyre letrar, zuku 2007), ka bërë një përpjekje serioze por valë”. Së këndejmi edhe vendin që zë ajo e autori Gojcaj polemizon me këto ide, me pedanteri dhe të studiuar letërsinë e shkrimtarit dhe dijetarit të i saj në kuadër të letërsisë shqiptare përgjithësisht. vë në pah se të dhënat historike nuk cenojnë sta- mirënjohur Atë Anton Harapit. Libri është koncep- Anton Gojcaj nuk ka dilemë lidhur me aspektin tusin e tekstit letrar, madje shkruan se: “fiksionali- tuar sipas një logjike të ekuilibruar, ndërsa autori i gjerë empirike, andaj sikundër insiston se “vepra esencial të këtyre teksteve: ato janë tekste me sta- eti nuk është i rezervuar ekskluzivisht për letërsinë librit sikundër le të kuptojmë se “roli i interpretimit Studiuesiletrare nuk është dhe një shkrimtari objekt që duhet i mirënjohur përkufizuar, tusnga të Tuzi,plotë letrar Anton dhe siGojcaj të tilla duhetnë librin lexohen ”Fakticiteti e dhe artin, në kurse letërsi-proza semantika e letërsisë letrare nuk mund të është të korrigjojë ose të arsyetojë një lexim” (Ian epor Anton një efekt Harapit që përjetohet”” (Buzuku (Wolfgang 2007), Iser). Nga ka bërëinterpretohen. një përpjekje Në këtë sens, serioze autori mepor argumente të studiuar ngushtohet letërsinë në njëfarë e shkrimtarit sinonimi të fiksionit…Tolstoj dhe Meclean). Metaligjërimin i Gojcajt realizohet me këndej, proza e Harapit nga Gojcaj lexohet dhe polemizon me elemente të caktuara në mendimin në “Lufta dhe paqja” ka përfshirë po ashtu person- përkushtim e dije empirike letrare, madje, do të dijetaritinterpretohet të me mirënjohur status të pastër Atë letrar. Anton Harapit.letrar Librishqiptar, është të cilat konceptuar kanë tentuar shpëlarjen sipas njëe azhe,logjike fytyra të historike, ekuilibruar, ndër të tjerë ndërsa edhe vetë Na- thoshim, edhe për të sprovuar një tendencë qëllim- Letërsia shqiptare në zhvillimin e saj ka patur historisë së letërsisë, sipas apetiteve ideologjike, poleon Buonapartën, por për këtë gjë askush nuk e mire, për të kthyer rendin e munguar në aporinë e autorifatin tragjik i librit të popullit sikundër të saj. Ajole tës’arriti kuptojmë të zhvil- seapo “roli edhe i leximeveinterpretimit të mbrapshta është e tendencioze. të korrigjojë konteston ose tëfaktin arsyetojë se vepra në një fjalë leximështë një” roman, studimeve letrare tek ne, veçanërisht ndaj korpusit (Ianlohej sipasMeclean). ritmeve normale,Metaligjërimin ngase ndërhyrjet i Gojcajt e Madje, realizohet edhe ndaj atyreme që përkushtim marrin guxim të e shkrua dije- empirikepra një vepër letrare, letrare”. Kjomadje, referencë do e përmendurtë letrar të autorëve e veprave të ekskomunikuara për ideologjisë e kanë cunguar, penguar dhe sabotuar. jnë pa e lexuar fare Harapin. në kontekstin e prozës së Harapit i jep argument e dekada të tëra në kritikën letrare shqipe, pjesë e thoshim,Ajo u vlerësua edhe gjithqysh, për por të më sprovuar së paku sipas një pa- tendencëGojcaj eksploron qëllimmire, elementet për qenësore të kthyer të prozës rendin peshë eidesë munguar së fakticiteti në jo aporinëqë nuk cenon e statusin së cilit korpus të gjerë, është vepra e viganit të rimeve estetike e letrare. Madje, për të komplikuar letrare të Harapit, në kategoritë e brendshme dhe letrar të teksteve të Harapit, por në të kundërtën, letërsisë dhe mendimtarit shqiptar, françeskani studimevepunën, letërsia letrareshqipe nuk tek u studiuane, veçanërisht në relacion tëndaj jashtme korpusit të saj. Pastaj letrar jep kualifikime të autorëve të vlefshme e veprave e bën atë të më ekskomunikuara të veçantë. Andaj Gojcaj, për mendon se Atë Anton Harapi. Kjo intencë kërkon të korrigjojë dekadame dije teorike të tëra letrare, në nga kritikën të cilat duhej letrare të nx- shqipe,letrare për pjesë tipologjinë e e së kësaj cilit prozë, korpus për kodet të dhe gjerë, shumëçka është që është vepra e lidhur e viganit me perceptimet të për leximit që i janë bërë këtij autori të madh. Përmes iteshin premisat për konstatime të qëndrueshme toposet letrare, për kategorinë e zhanrit dhe nive- një vepër apo dukuri letrare, ka ndërlidhje logjike këtij libri, studiuesi Gojcaj përveç se shpjegon si letërsisëe logjike letrare. dhe Këndej mendimtarit pari edhe shumë shqiptar, autorë let françeskani e narracionit, për Atë kohën Anton si përbërës Harapi. i rendë Kjo- me intencë faktorin lexues, kërkon sepse të vepra korrigjojë letrare është një është konstituar dhe si funksionon proza e Harapit, u janë nënshtruar regjimeve që kanë prodhuar sishëm narrativ, për pozicionet e rrëfimit, gjithnjë fakt që përjetohet. I bindur në idetë tij, studi- në anën tjetër arsyeton një mënyrë specifike leximi leximitideologjitë, që si dhei janë skemave bërë të tyre këtij që janëautori mani të- nëmadh. suaza tëPërmes një sinteze, këtij e cila libri, synon studiuesi të asimiloj Gojcajuesi thekson përveç se “Andrra se shpjegon e Pretashit” si paraplotë - që kërkon të ndërtoj metaligjërimin kritik mbi dok- ështëfestuar në konstituar mënyrën më dhetë vrazhdë si funksionon në art e letërsi, prozadije e eformacione Harapit, empirike në anën letrare, tjetër në funksion arsyeton të son një gjitha mënyrë kriteret letrarespecifike për t’u leximi quajtur roman, trina e ide letrare, për të bërë të mundshme, në të sidomos gjatë dekadave kur Shqipëria u gjend nën statusit letrar që merr teksti i Harapit. Dijet dhe përkundër shumë mendimeve tjera të mëparshme njëjtën kohe e vendosjen e kuptimeve të veçanta qëdiktaturë. kërkon Këtë fattë endërtoj ka përjetuar, metaligjërimin në mënyrën më kritikempiria mbi letrare, doktrina studiuesit ei duhen ide letrare,për t’i kontek për- tëqë këtëbërë vepër të e kanëmundshme, kualifikuar si prozënë të dokumen - letrare në një kontekst të paqartë e kundërshtues, tragjike edhe shkrimtari e dijetari i madh, autori i stualizaur karshi letërsisë së shkrimtarit në fjalë, tare, kujtime etj. Gojcaj nuk ka asnjë hamendje, në një kontekst me dilema specifike për natyrën njëjtënshkollës së kohe madhe eletrare vendosjen të Shkodrës e dhe kuptimeve kodit të respektivisht të veçanta dy vepraveletrare të në cilat një i merr kontekst si objekt tëky paqartë tekst letrar eështë kundërshtues, roman dhe në këtë në rrugë sjell e shkrimeve të Harapit. Anton Gojcaj i rrahur në njëfuqishëm kontekst françeskan, me Atëdilema Anton Harapi,specifike i push për- studiminatyrën “Andrra e shkrimeve e Pretashit” dhe të “Valë Harapit. mbi valë”. Anton argumentet Gojcaj e brendshmei rrahur tënë tekstit letërsi, letrar, isikundër letërsi, i pajisur me dije universale, parakoncep- katuar nga diktatura e Enver Hoxhës, i ndaluar Nga këndej, argumentet që nxjerr janë bindëse, në planin ligjërimore, njashtu edhe në atë narrativ, timet për letërsinë i ka të ndërtuara në përvojën e pajisurtë lexohet, me ribotohet dije universale, dhe studiohet parakonceptimet për dekada sepse shoqërohen për letërsinë me shembuj i ka relevant të ndërtuara të letër- nëveçanërisht përvojën në analizën e gjerë e kronotipeve empirike, letrare, ele- andaj sikundër insiston se “vepra letrare nuk është një objekt që duhet përkufizuar, por një efekt që përjetohet” (Wolfgang Iser). Nga këndej, proza e Harapit nga Gojcaj lexohet dhe interpretohet me status të pastër letrar.

Letërsia shqiptare në zhvillimin e saj ka patur fatin tragjik të popullit të saj. Ajo s’arriti të zhvillohej sipas ritmeve normale, ngase ndërhyrjet e ideologjisë e kanë cunguar, penguar dhe sabotuar. Ajo u vlerësua gjithqysh, por më së paku sipas parimeve estetike e letrare. Madje, për të komplikuar punën, letërsia storia

Skocezët dhe shqiptarët ngapagina Eleonora 5 Anno 10Koka n.2 Gjoka Aprile 2012 Storia te katedrales Cashel ka skulpture gjarperi, kurore me gjarperinj. Kalimin per ne Irlande Clnonmel e Do të japim disa të dhëna që kanë të bëjnë me ngjashmërinë midis shqiptarëve dhe skocezëveberi mbi 4 gjarperinj-(jo skulpture. Ne skupturat mbi Skocezët dhe shqiptarët gur ai ze vendin kryesor. Si ne lashtesi dhe tani ne britanëveNga: Eleonora anglezë). Koka Gj Profesorioka Albioni Noel kaluan Malcolm ne Irlande dhe ka krijuan vënë atje koloni re ngjashmërinëqe dhe këtë na e tregonpiktura, sine xham, më ne dru, gjarperi do te jete prezent. u rriten, u zhvilluan ne Irlanden e sotme. Skoti i biri Ne katedralen Cashel, ne sculpture jepen femra me poshtë:o të japim Shume disa të dhëna anglezëqë kanë të bëjnë shohinme i Skotes, njëkrijoi koloni paralelizëm, edhe ne Irlande. Gjuha një e tyre ngjajshmëri të ngushte tek kembe "Scottish gjarperi. Shkelesit e pare te Irlandes jepen ngjashmërinë midis shqiptarëve dhe skocezëve s’ka qene e ngjajshme me kerkend. Fisi i Pikteve ne vizatime, piktura apo skulptura te ndryshme, por Highlands",(jo britanëve anglezë). që Profesori janë Noel në Malcolm "North shkoi Britain" tek skocezet, duke dhe ikur Shqiperisë nga Skithia ( ilire së Veriut. Një banor në këtogjithmone male me dy të gjarperinj binake. D Edhe ne Shqiperi ka pase figure te gjarperit ka vënë re ngjashmërinë dhe këtë na e tregon si më çeçene ose dardanet e veri-lindjes qe shkojne nga Shqiperisëposhtë: Shume anglezë njihet shohin sinjë Malësor, paralelizëm, siçDanupi thirret ne Kaukaz ).atje, Ata shkuan që ne përkthehet Irlande qe ishte tekstualisht highlander. Ndërsate skalitur vendi ne dru ose gur ne hyrje te shtepive. një ngjajshmëri të ngushte tek “Scottish pushtuar nga Skotet, qe andej ne Albion ( Britani ) Shkelesit e pare jane pasardhesit e ciftit; biri nëHighlands”, Britani që janëquhet në “North Highlands Britain” dhe i perksi luftetare,thyer pa gra, konkretisht duke ecur pergjate Danupit.Malësi. U Pra kemi të njëjtin emërtim inë Mbretit veriun te Athines, dhe bijes se Faraonit te Egjiptit, Skotes, qe te dy te bardhe, qe te dy Shqiperisë së Veriut. Një banor në këto male martuan me Skoceze qe ishin te afert si race dhe etë Shqiperisëtë dy vendeve; njihet si Malësor, Malësi siç thirret dhe atje, Malësor.u perzien duke u asimiluar nga skocezet. Skocezet Të dyja simbolet më sipër, janë simboli i paqes gjysherit e Skocezeve dhe Irlandezeve te sotem që përkthehet tekstualisht highlander. Ndërsa para se te jepnin bijat e tyre per nuse lidhen nje dhe pentagramit tek kulturaTë dyja pagane simbolet e Dru izmit. më sipër,qe ngjajne janë simbolime ne e jo i paqesme greket. dhe pentagramit tek kultura pagane e Druizmit. vendi në Britani quhet Highlands i perkthyer aleance. Noel Malcolm, Kosovo a short History, New 6Të Lexo dyja kapitullin simbolet e pare 6te Lexolibrit më “ kapitullinGjurme sipër, ne Lashtesi janëe pare simboli te libritSipas “ istudjuesit Gjurme paqes A. ne dhe Kola, Lashte pentagramit emratsi “, e perendiveose studimin tek te kulturame titull, pagane “ A jemi eautoktone Druizmit. ? Homerit, te Pantheonit Olimpik, jane dhe flasin shqip. Gjithashtukonkretisht Malësi. ne Pra kemi Shqiperi të njëjtin emërtim kemi MalesiYork University e Press Madhe, 1998, f. 9,14,20,29. ndersa 2 . ne Walter Britani “,6 Lexo ose studimin kemi kapitullin me Great titull,7 .e Po “pare A Highlands,aty jemi tef. autoktone43librit 8 . Walter “ ? Gjurme qe Bower, kane ne A Lashte teHistory si Book “, osefor Scots,studimin Edinburgh, me titull, 1992, “f. A12-15. jemi Ky autoktone historian ? në veriun e të dy vendeve; Malësi dhe Malësor. Bower, “A histori book for Scots, viti 1410,” f 34 3 . Po 7 . Po aty f. 43 8 . Walter Bower, A History Book Atehere edhe kurorat dhe brezat me gjarperinj qe nuk permend asnjeherembanin emrin te gjitha Angli, Perendeshat as Skoci, j’ua asvune Britani, shqip-folesit por ( vetem emrin Albany, island of njejtinGjithashtu kuptim. ne Shqiperi kemiDialekti Malesi e Geg Madhe, neaty, veri f. XII. Walterdhe Bowerai Tosk, prift katolik, ne shkruantejug kane ne for7 po .Scots, Po ato Edinburgh,aty ndryshime f. 43 1992, 8 .f. Walter12-15. qe K y kane Bower,historian - Adialekti History Bookne for Scots, Edinburgh, 1992, f. 12-15. Ky historian ndersa ne Britani kemi Great Highlands, qe kane latinisht, si Marin Barleti. Ai themeloi Universitetin e nuk permend asnjehereAlbion, emrin Briton Angli, ofas Albany,Skoci, thedorianet Picts ? ), in si rrjedhimthe northen ishin iliret part te ofparet Albion. qe krijuan verite njejtin skocezet, kuptim. Dialekti me Geg neate veri dhete aijugut Tosk pareanglezet. te St. Andreus, Vjedhja me 1410. Ishte e i parinje qe bagetieshkroi asnuk B ritani,midis permend por barinjve, vetem asnjehere emrin Albanyeshte emrin, island pare of Angli, njesojkultet e as gjarperit, nga Skoci, ata ilire as qe Britani, me vone te por bashkuar vetem emrin Albany, island of me pellazget evoluan ne helene. Ne Paris me 1919, ne jug kane po ato ndryshime qe kane - dialekti ne Historine e Skocise, sipas dokumentave Romake. Albion, Briton Briton of Albany, ofNe Albany, the Skoci Picts ekzistonininthe the Picts northen Druidet,in the northen kult fetar part qe of kundershtoi Albion. kristianizmin dhe pushtimin Romak. skocezetveri skocezet, me dhe ate te jugutshqiptaret, anglezet. Vjedhja me e nje shumeDeri me 1410,si trimeri ne Albany se jetonin sa Skocezet,krim. Piktet Kryeministri i Anglise i thote Presidentit te Amerikes part of Albion. bagetie midis barinjve, eshte pare njesoj nga skocezet dhe Britanet ( f. 15 ). “Skocezet populluan pak nga Ne Skoci ekzistonin Druidet, kult fetar qe per shqiptaret: “Shqiptaret jane si malesoret dhe shqiptaret, me shume si trimeri se sa krim. pak Irlanden. Me ikjen e nje pjese te skocezeve ne kundershtoiNe Skoci kristianizmin ekzistoninUdheheqesit dhe pushtimin Druidet, e tyre Romak. mbanin kult skoceze fetarsi symbol, ne qeshekullin stemenkundershtoi e XqeV ,kemi qe s’dine edhe kristianizmin gje ne, tjeter shqiponjen dhe me dy pushtimin koka. Druidet Romak. ishin Wilsoni MbreteriaMbreteria e Skocezevee Skocezeve ne ishullin ne Albion ishullin Irlande, PiktetAlbion ngelen meeshte shumicen krijuar ne Albion dhe2350 Udheheqesit vjet me e tyre pare, mbaninkulte si ( pagane symbol, shkrimi stemen qe besoni i qe vitit vecse tek 1410 druri, te presin prandaj ) koken u e njeriquajten tjetrit.” edhe Dru-ide nga fjala shqipe dru qe ne filluan lufte per te ndjekur gjithe skocezet, por me i thote: - Mos fol keq per malesoret skoceze, eshte krijuar 2350 vjet me pare, ( shkrimi i vitit kemiTë dyjaedhe ne, simbolet shqiponjenanglishten me më dy koka. sipër, e Druidetsotme janë ishin nuk simboli ka kuptim. i paqes Asnje vend dhe ne pentagramit Evrope arti nuk tek eshte kultura shoqeruar pagane nga gjarperi e Druizmit. si ne nga1410 ) emigriminga emigrimi prej prej Egjyptit Egjyptit (mesdheut), (mesdheut),vone mbreti i skocezeve, te biriMbreti Alpinit, t i shkaterroi te bardhe kulteUdheheqesit pagane Gaythelos, qe besoni e tyre tek druri, birmbanin prandaj i Mbretit siu quajtensymbol, sepse Neolus stemen familja teimeqe andejkemi e kaedhe orgjinen.” ne, shqiponjen Ne shtepi me dy koka. Druidet ishin te Mbretit te bardhe Gaythelos, bir i Mbretit Piktet e fundit. edhe6 Lexo Dru-ide kapitullin nga fjala shqipeIrlande. e pare dru Mite qete ne librite anglishten legjenda “ Gjurme Presidentiper gjarperin ne Wilson Lashte kakishte mesi gjyshin teper“, ose qe senuk studimin edhe kishte neveshur Shqiperi me titull, e Greqine “ A jemi e lashte. autoktone Ne cdo ? AthinesNeolus te Athines dhe gruas dhe gruas se se tij tij Scota.Scota. PerandoriPasardhesit Romak Severus, e Scotes jetonte perdhe shume te fisitekulte sotme Pictsnuk pagane ka kuptim.jetuan qeprofesi Asnje besoni nevend atje Albanyne tek flitejEvrope druri, perarti ne gjarperin. ndonjehere prandajmiqesi Cdopantallona te u profet quajten te gjata, e ka por edhe permendur vetem Dru-idefustanellen ate. nga Simboli fjala ne shqipeushtrine edru hershme qe ne 7 . Po aty f. 43 8 . Walter Bower, A e Historymalesoreve Bookshqiptare for e skoceze. Scots, Edinburgh, 1992, f. 12-15. Ky historian Pasardhesit e Scotes dhe te fisit Picts jetuan ne kohe deri sa vdiq, midis Skocezeve. Mbas Perandorit nukanglishten eshte shoqeruar e sotme ngairlandeze gjarperi nuk ishteka si nekuptim. gjarperi. Irlande. AsnjeGjarperi vend druid ne ne EvTararope eshte arti popullarizuar nuk eshte edhe shoqeruar sot. Kalimet nga pergjarperi ne Irlande si ne perhershmeAlbany ne miqesi te perhershme dhe kishin dhe kishin afersisht afersisht Konstantin, nje gjuhe Regulus shkoite perafert te rregulluar native. punet me Mitenuk e legjendapermend per gjarperin asnjehere ka me teper emrin se edhe Angli, Margaret as Sk Macmillan,oci, as Paris Britani, 1919, N.York por 2001, vetem f. emrin Albany, island of shoqeroheshin me gjarper362 ne legjenda. Ne Irlande kishte tribu gjarperi, kulte gjarperi. Monket nje gjuhe te afert native. skocezet ne Albany. Skithianet (fisi i Pikteve ) nuk neAlbion,Irlande. Shqiperi Briton eMite Greqine eof elegjenda lashte.Albany, Ne cdo theper profesi Pictsgjarperin atje in the ka northen me teper part se of edheAlbion. ne Shqiperi e Greqine e lashte. Ne cdo ishin sllave. Ata jetonin rreth detit Kaspik dhe ishin te flitej per gjarperin. Cdojetonin profet si e ka gjarperinj. permendur PushtuesitKemi shume e pare pika te takimi Irlandes, me skocezet nuk perdoren e arme, por gjarperin. Më e profesi atje flitej per gjarperin. Cdoirlandezet, profet qe eia kavlen permendurte studiohen, qofte ate. edhe Simboli ne ushtrine e hershme afert me Achaia dhe Macedonia. Ishin luftetare trima, ate. Simboli ne ushtrineçuditshme e hershme irlandezeështë se ishte në Irlande nuk ka as edhe një gjarpër. qe jetonin jo ne zona fushore dhe bregdet, por ne gjarperi.Neirlandeze Skoci Gjarperi ishte ekzistonin druid gjarperi.ne Tara eshte Druidet, Gjarperi popullarizuar kult druid ne fetar tema ne Tara doktoratash qe kundershtoieshte nga popullarizuar studentet kristianizmin shqiptare. edhe sot. dhe Kalimet pushtimin per ne Romak. Irlande male. edhe sot. Kalimet per ne Irlande shoqeroheshin me Nga fizionomia, pamja e jashtme nje skocez ose Midis Skithianeve ose Albaneve te Kaukazit, gjarper shoqeroheshin ne legjenda. Ne meIrlande gjarper kishte tribu negjarperi, legjenda. irlandez, Ne mund Irland ta marreshe kishte per shqiptar. tribu Gjithashtu gjarperi, kulte gjarperi. Monket nga te dhenat anthropologjike del se ka ngjajshmeri. qe iken e shkuan ne ishullin Albion, ne Albany, kulteUdheheqesitjetonin gjarperi. si Monket gjarperinj. e jetonintyre simbanin gjarperinj. Pushtuesit siPushtuesit symbol, e parestemen te qe Irlandes, kemi edhe nuk ne, perdoren shqiponjen arme, me dy por koka. gjarperin. Druidet Mëishin e ose ne Skoci e Irlande, a ka lidhje? A jane nje e pare te Irlandes, nuk perdoren arme, por gjarperin. “ Lordi Bayron u befasua dhe u cudit shume race e bardhe, iliriane, ose me mire sic quhet Mëkulteçuditshme e çuditshme pagane është është qe se se besoninë nëIrlande Irlande tek nuk druri,ka nuk as kane prandaj Shqiperi,as edhe uju një quajtenduk sigjarpër ne Malesine edhe. Dru-idee Skocise, nga fjala shqipe dru qe ne sot, kjo eshte raca Kaukaziane; albanet ? edhe një gjarpër. ne malet Caledonian, dhe e folura, me dialect Romaket ishin ne Skoci, si turqit ne Himare anglishten e sotme nuk ka kuptim. AsnjeCeltik. vendMenyra ne e ecjesEvrope se njerezve arti nuk te kujtonte eshte shoqeruar nga gjarperi si ne e ne Mirdite. Shkuan si pushtues, por meqenese Irlande. Mite e legjenda per gjarperinspartanet. ka me Muzika, teper barinjte, se edhe cobanet ne ishinShqiperi si ne e Greqine e lashte. Ne cdo vendi ishte malor, vendasit dalloheshin per lufte e kohen e Theocritus.” trimeri, i lane te qete te jetonin te lire e autonome, profesi atje flitej per gjarperin. Cdo Vetem profet nga te e dhenat ka permendure ADN nuk niset asnje ate. studim Simboli ne ushtrine e hershme me vetadministrimin e tyre. Hipoteza te reja se irlandeze ishte gjarperi. Gjarperi druidi sakte, ne sepse Tara ne keteeshte fushe popullarizuarato qe shpiken sot, koha,edhe sot. Kalimet per ne Irlande ushtaret e legjioneve romake, me perberje iliriane, natyra i hedh poshte me vone. Emrat Albion, Albany, jetuan, populluan dhe perbejne nje ADN me banoret shoqeroheshin me gjarper ne legjenda.Albani, vend-banimi Ne Irland nee male kishte te larta, tribu te egra, gjarperi,qe i kulte gjarperi. Monket ka izoluar te dy palet, ju ka ruajtur identitetin e e sotem angleze nuk qendron. ADN edhe nqs jetonin si gjarperinj. Pushtuesit e pare te Irlandes, nuk perdoren arme, por gjarperin. Më e perputhet me ARN, por nuk perputhet struktura e tyre fillestar. Nje malsor shqiptar dmth nje ilir i pa kafkes, ka pasaktesi. Ushtare romake ne Skoci nuk çuditshme është se në Irlande nuk kaperzjere, as edhe dukagjinas, një mirditor, gjarpër himariot,. nuk dallohet kane qendruar si ne luginen e Danubit ku u be nga nje skocez apo irlandes i pa perzier. Menyra e latinizimi, as si ne vende te tjera fushore, sidoqofte veshjes se ketyre malesoreve, fustanat e burrave, ky variant as qe permendet sot, vecse nga studjues kapelet me xhufke ose qylafet me antene, ne te dy pseudoshkencore sllave si Percici, Marianovic etj, qe anet, atje e ketu, tregojne shume fakte. ngaterojne prejardhjen tone me dashje. Kulti i gjarperit, ne Irlande ku nuk ka

Burrat skoceze vishnin si iliret fustanella te gjarprinj, ku askush s’ka pare ndonjehere me sy gjarper, eshte cuar nga te paret e tyre, fisi cilat i kane mbajtur deri ne shekullin e XIX. Solnim ishte informuar se ne Irlande nuk gjen, as gjarper, as blete. I njejti autor thote se ne ishullin Ne kete liber gjejme pjese interesante qe jone ilir, dardanet apo Helenet? autori flet me respek per Pirron e Epirit, f. Kontith, Thanet dhe Krete poSimboli ashtu dhe nuk stema gjen e Druiteve, gjarpe r. shqiponja Morison me me dy 1617 deklaronte: “ Irlanda nuk ka 47. “Me 53 bc deri 208 eres se re, ne Abany ka as karkalece qe kendojne kokanaten, e njejte as mecicerime simbolin pye,dhe stemen as moule. tone, tregon Sir James per Ware thote dy shekuj me pare, Me 1360 John de Foran shkruan dicka per pase lufte midis Britoneve dhe Skocezeve e Pikteve. nje burim, ate tonin dhe jo Helen. Piktet, skithianet, orgjinen, por thote se me shume eshte mit, se sa e Kur Romaket pushtuan Albanine, vendin e britoneve ose ukrahinasit jo sllave, autoktone qe shkonin deri Medhene 1360 e sakte. MbretiJohn i parede vdiq Foran me 1153, shkruan Davidi, ( sotdicka Britania per e Madhe orgjinen, ), ne Irlande por nuk shkuan.thote se me shume eshte mit, se sa nee Cecenidhene e Kaukaz, e kap nje kohe me te hershme, te dmth se pak para Skenderbeut jane formuar si Duka i Albaneve, Fulgentius lidhi mareveshje me ilireve me te lashte, por te se njejtes race me tonen. sakte.shtet- mbreteri. Mbreti Neolus ose i pare Eolaus ishtevdiq mbret me Perandorin 1153, Severus. Davidi, Severus dmth denoi Clodius se Albinus, pak para Skenderbeut jane formuarAlbanet si shtet- ne Kaukaz dhe epiriotet qe u vetequajten mbreteri.grek por holle-holle Neolus ishte dorian ose dmth Eolaus shqip- ishtePerandorin mbret e Galeve me grek qender nepor Lion. holle-holle Me 36-38 ishte dorian dmth shqip-foles, shqipe, shqiponje, ose shqiptare ne Epir jepen te foles, ose helen me orgjine ilire. Nga Ballkani vdiq perandori Severus ne Albany, i cili u vra me Solnim ishte informuar se ne Irlande nuk gjen, as njekohshem ne hartat e lashtesise. Albanet ne Albany helenshtegetuan mesdheut,me orgjine Greqi, Egjipt ilire. e me pasNga drejt Ballkanitradheti nga shtegetuan Fugentius, mbreti imesdheut, britoneve, sipas Greqi,gjarper,Solnim as ishte blete.Egjipt I informuar njejti e autor me thote passe se ne nedrejt Irlande ishullin Gjibraltarit osenuk Albion gjen, (ne Skoci as gjarper,e Irlande) jane as shume blete. kohe Ime njejti autor thote se ne ishullin Gjibraltarit ku krijuan koloni ne Spanje, ne brigjet historianit Geoffery. Kronikat romake thone se Kontith, Thanet dhe Krete po ashtu nuk gjen gjarper. pas. Lidhjet ilire, albane, epiriote, shqiptare kuveriore, krijuan ne Atllantik (baske?) koloni etj. Nga ne Spanja Spanje, shkuan vdekja ne brigjet e Perandorit veriore, ishte aksident. Nene historine Atllantik e MorisonKontith, (baske?) me 1617Thanet deklaronte: etj. dhe NgaKrete “Irlanda Spanjapo nuk ashtu ka as shkuankudonuk qegjen ishin, negjarpe historianet r. Morison duhet ti afrojneme 1617 me deklaronte: “ Irlanda nuk ka ne ishullin e Albaneve ose Albion, ne pjesen veriore Skocise jepet ne f. 35: “their exodus from Egipt, first karkaleceas karkalece qe kendojne qe naten,kendojne as cicerime naten, pye, as cicerimeshume, t’i bejne pye, nje as. Helenet moule. kudo Sirqe jane, James brenda Ware thote dy shekuj me pare, ishullinqe ishte e pabanuar. e Albaneve Ne jug ishin ose Britanet Albion, nga ku King ne Gaythelos pjesen son of verioreNeolus, king ofqe the Atheniansishte e moule.pabanuar. Sir James Ware Ne thote jug dy ishin shekuj me Britanet pare, dhe jashte nga vendit ku e quajne vehten po helene dhe nuk mori emrin Britania. Atje ku sot eshte Skocia and under Scota wife of Gaythelos.” Shohim se nga se gjarperi nuk mund te jetoje ne Irlande edhe duan t’ja dine si i quan bota. A thua do te ishte me morine ate koheemrin quhej Britania.Albany. U quajt Atjepjesa veriore ku sotEgjipti eshteper ne ishullin Skocia e britoneve, ne u nisen ate te paretkohe e sikur quhej ti cosh atje.Albany Megjithese. irlandezetU quajt nuk epjesa kane mireveriore qe edhe ne e (jo te huajt) fjalen albane, albani te e ishullit te Britanise, Skoci, sepse u popullua nga skocezeve, djali i mbretit te Athines me Skoten, gruan pare gjarperin me sy, e kane ate symbol. Te gjithe mos e perdorim asnjehere, vecse Shqiptare, Shqiperi, studjuesit e huaj shprehn habine per legjendat, (ose ilire, Iliri)? Fisi i Arberit ose Albanet u shfaqen ishullitbanore qe kishin te origjinenBritanise, nga Scota eSkoci, me pas Scoti. sepse e tij. uQe popullua te dy emigrante nga ne Egjipt,banore te bardhe, qe kishin origjinen nga Scota e me pas Scoti. Ishulli me i madh ne veri-perendim te Evropes me me kultin e gjarperit, me simbolin e shqiponjes, ornamentet, skulpturat me gjarperinj kudo, ne ne histori, rreth 1000 vjet me pas mbreterive ilire te Ishullipare quhej meAlbion, i qemadh ne jug u nebanua veri-perendim nga Britanet me flamurin te shkabenEvropes dykrenare me qepare bijte equhej tyre rruge, Albion, ne sheshe, qe ne kisha,ne jugne nje ukohe banua qe gjarperi nga Dardaneve Britanet dhe Epirioteve, ose dolen ne drite mbasi nga ku mori emrin Britania, e ne veri nga Scotet Druitet e kane akoma edhe sot, ku edhe burrat mungonSolnim atje. ishte Kompania informuar Killamaery, se Kilkinnyne Irlande Co, sllavetnuk ishingjen, stabilizuar as gjarper, ne Ballkan as dhe blete. fusha, male I njejti e autor thote se ne ishullin ngaose Skocezet ku moriqe mori emrin Scotland. Britania, Skocezet nga e ne veri nga Scotet ose Skocezetkudo qe vendos mori ne ekspozitaemrin dy Scotland. gjarperinj. Ne front Skocezet lumej kishin nga emra sllave. ishin te veshur me fustanella. Kontith, Thanet dhe Krete po ashtu nuk gjen gjarper. Morison me 1617 deklaronte: “ Irlanda nuk ka as karkalece qe kendojne naten, as cicerime pye, as moule. Sir James Ware thote dy shekuj me pare, Leximi dhe interpretimi i letërsisë së Atë Anton Harapit mente këto që janë krejt të reja në mendimin letrar të posaçme në këtë studim zë edhe hulumtimi i mojnë dhe e kompletojnë këtë studim, i cili duhet domethëniesh semantike, diçka e rrallë në kri- tek lidhur me prozën e Harapit. Përkundër bindjes kohës si përbërës i dy prozave. të tumiret me vlera të veçanta në kontekstin tonë tikën shqipe. Mbarështimi i materies dhe trajtimi së fuqishme për prozën “Andrra e Pretashit”, kur Në aspektin intertekstual, autori sheh ndërlidhje letrar. Kështu ky studim kontribuon dukshëm në i fenomeneve të brendshme dhe të jashtme të përcaktuan kategorinë e zhanrit, për tekstin tjetër funksionale mes prozës së Harapit dhe diskurseve hapjen e mëtejme të studimeve letrare, si dhe kri- prozës së Harapit, gjithherë për të qenë relevante, letrar “Valë mbi valë” ka disa hamendësime, edhe orale, sidomos me fjalët e urta si njësi të shfaqjes jon pamje tjetër për autorin e madh Anton Harapi. i nënshtrohen një liri të leximit (Umberto Eco). pse nuk ngurron t’i thotë novelë filozofike. Edhe së intertesktualitetit. Ndërsa anë planin tjetër ligjë- Duk lexuar nga një kënd e veçantë empirik, i çli- Por kjo liri nuk cenon objektivitetin e nevojshëm, ky përkufizim del i ri. Edhe pse Gojcaj këto dy rimor, sheh një ndërlidhje funksionale me diskurs- ruar nga mitizimet e gulfimet e panevojshme, Goj- sepse letërsia lexohet në relacion, në interkomuni- proza i sheh në suaza të dy kategorive zhanrore, ai in biblik dhe librin e shenjtë Bibla. Libri është i caj sikundër le të kuptohet se letërsia ka forma të kim. Gjitha idetë letrare shoqërohen me referenca prapëseprapë gjen pika të nyjëtimit të përbashkë- mbarështuar me një kulturë të lartë letrare, studi- ndryshme të leximit dhe secila e pasuron botën e relevante edhe në planin letrar, fiksional, edhe në ta. Një element i përbashkët është narratori-shkru- uesi Gojcaj letërsinë e lexon me vëmendje, ai i hu- madhe të letërsisë. atë teorik-kritik. Ky aspekt, e bën këtë studim të an Gojcaj, ndërsa tjetër tipar karakterizues është lumton me përkushtim, gjitha idetë dhe diskutimet Libri është shkruar me një gjuhë të nivelit veçantë dhe të rëndësishëm për kulturën letrare hapësira e madhe që zënë dialogjet. Një vëmendje për t’i mbështet me referenca relevante që e ndih- të lartë teorik e kritikë, me stabilitet termash e shqipe. Antichità Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 6

un milione di abitanti è esistita più di 12000 Nga: Skender Hushi anni fa. Gli altri nove stati avevano i loro propri soldati. Un numero così grande di combattenti, “Ho scoperto Atlantide”!! solo un posto molto civilizzato e popolato poteva a traduzione degli scritti nelle tavole di assicurarseli a quel tempo antico (nella grande smeraldo di Thoti, ultimo re di Atlantide, guerra greca - persiana hanno partecipato 300 Lmi ha reso curioso di saperne di più su navi da guerra di queste 100 erano greche, più Atlantide, così mi sono immerso nello studio di piccole e più veloci di quelle persiane e 200 un voluminoso materiale, il quale mi ha permesso erano persiane, molto più grandi di quelle greche di approfondire le mie conoscenze su Atlantide. ma più lente). Secondo Platone, l’agricoltura Ogni materiale che ho letto rinforzava l’opinione e l’allevamento erano molto sviluppati e che il popolo di Atlantide, assieme al popolo garantivano ogni bisogno di cibo nel loro luogo e albanese e gli altri popoli europei di origine anche per l’esportazione. Possedevano ricchezze Illiriche, avevano legami tra di loro. La grande che nessuno prima e in nessun posto aveva mai somiglianza di parole di 12 000 anni fa che avuto e nessuno li avrà mai. Avevano tutto ciò di c’erano negli scritti di Thot con le parole albanesi, cui avevano bisogno, così nelle città come nella mi ha stupito molto e mi ha dato lo stimolo per campagna. Con il loro potere economico, dei continuare quegli studi. Alla fine dello studio trasporti e della navigazione potevano procurarsi si è rinforzata l’idea che il popolo albanese e prodotti con l’importazione però l’isola da sola, tutti gli albanesi nel mondo, sono l’unico popolo produceva tutto ciò che necessitava, compresi in Europa che ha mantenuto intatta la lingua di metalli diversi e anche preziosi tra cui anche Atlantide e merita più considerazioni e rispetto “l’oricalco”, il quale era secondo all’oro. dagli altri popoli. In ciò che ho scritto qui di L’isola forniva anche gli artisti di tutto quello seguito, penso di aver centrato l’obiettivo e di che avevano bisogno. Nell’isola vivevano molti aver scoperto l’Atlantide. L’inizio del ‘esistenza animali addomesticati ed elefanti, ai quali non di Atlantide si pensa si possa collocare attorno mancava il cibo. Comunque sia, anche i fiumi, ai 50 000 anni prima della Nuova Era e che sia i laghi naturali e artificiali erano pieni di pesci finita attorno ai 10 000 anni prima della Nuova e animali tra i più diversi. La descrizione del Era. Le conoscenze più espressive su Atlantide clima, della produzione alimentare, dei minerali si hanno dal grande studioso di Atene, Platone, e e della fioritura sempreverde in un luogo con un si pensa che egli vi abbia vissuto attorno ai 428- clima mite, né freddo, né caldo, né secco, ma 348 anni prima della Nuova Era. Fino al ‘inizio con un’umidità al punto giusto e con la presenza del secolo XX questi libri erano visti come una ATLANTIDE di sorgenti di acqua limpida fa pensare a un fantasia di Platone, ma dopo la scoperta delle ATLANTIDE paradiso in terra. Più avanti Platone continua: tavole di Thot, è aumentato l’interesse per i suoi lungo 9 km, largo circa 90 metri e profondo anni prima della Nuova Era) - Producevano e avevano tutti i profumi che ngaSkenderHushi scritti. Nei testi di Platone: “Timeo” e “Krizia” 30. - Il muro che la circondava aveva un diametro potevano esistere, avevano sciroppi di piante sono riportati la descrizione di Atlantide, basata - I canali che circondavano si univano l’un di circa, 75 km e una superficie di 17,70 km diverse e succhi di frutta di tutti i tipi. Lì si sulle conoscenze del suo predecessore e uomo “Hol’altroscoperto con altriAtlantide”!! canali, per lasciar passare le quadrati, di cui solo 5,85 km quadrati erano trovavano tutte le varietà di frutta che servono di legge, Solone (638-553), prima della Nuova navi grandi da una parte al ‘altra della città, fino abitabili, l’altra parte era un giardino molto nella vita, ma, più di tutte si trovava, in gran Era che era entrato in loro possesso grazie a Laal traduzionecentro. Il centro degli scrittidella città,nelle dovetavole abitava di smeraldo la bello.di Thoti,La città ultimo avevare undi altroAtlantide, muro mipiùha basso,reso curiosoquantità,di frumento che serviva per la vita i tutti i sacerdoti nella capitale del ‘Egitto. Loro hanno sapernefamiglia direale,più sisu trovavaAtlantide, in unacosì collinamisono rotonda.immerso 8,85nello kmstudio lontanodi un dall’altrovoluminoso muro,materiale, anche se il gliquale giorni.miha Questi prodotti erano fatti in gran quantità scritto di Atlantide: Era molto bella con un diametro di circa 885 abitanti si sdraiavano anche fuori dai muri che nell’isola che fioriva sotto il sole splendente. - Molte più azioni di quelle ateniesi c’erano permessometri e si diunivaapprofondire con i cerchilemie in terraconoscenze di frontesu Atlantide.circondavano,Ogni materiale in una superficiecheholetto di rinforzava 383 km l’opinioneNelle figure qui sopra si da un’idea di come lì al punto che ci si meravigliava. Molto grande checon ilpontipopolo larghidi 30Atlantide, metri, sottoassieme i qualial passavanopopoloalbanese quadrati.egli Londraaltripopoli si estendeeuropei per 300diorigine km quadratiIlliriche, potevanoavevano essere le costruzioni di Atlantide. era lo sviluppo e la forza militare tanto che tranquillamente le navi grandi. e Milano per 181 km quadrati.) L’impero potente di Atlantide, che si estendeva avevano occupato l’Europa e l’Asia, venendo legami- Il canaletradiloro. che circondaLagrande alsomiglianza ‘interno il centrodiparole di- I12 canali000 assiemeannifa ache quellic’erano principalinegli eranoscritti pienidi Thotdi con molto,le era diviso in dieci stati federali dall’’ oceano Atlantico con loro navi, che erano parolefortificatoalbanesi, della città,miha erastupito largo 530molto metri.emi hadatodi navi,lostimolo che andavanopercontinuare e venivanoquegli giornostudi. e notteAlla fine(repubbliche),dello ciascuno di questi comandato da riusciti ad attraversare il pericoloso e sconosciuto - Il terreno che circondava il canale era largo per trasportare prodotti diversi. La maggioranza un re. E tutto l’impero, assieme ad Atlantide, era (a quel tempo) Stretto di Gibilterra (colonne di studio530 metrisiè rinforzata ed era pienol’idea di che grandiil popolo costruzioni.albanese dellae tutti produzioneglialbanesi era nel assicuratamondo, sulsono posto.l’unico Al popolodiviso inin sessanta zone minori (province), dove Ercole). In un’isola più grande della Libia e del EuropaNelle foto che un’immagine ha mantenuto raffigurante intatta la la lingua capitale di Atlantideprimo posto e merita c’erano più iconsiderazioni metalli, principalmente e rispetto dagliogni altri cinque o sei anni si facevano assemblee ‘Asia (si parla del ‘Asia mio minore- appunto) di Atlantide, Keor. metalli preziosi e molto oricalco (in italiana”pietra pubbliche con la partecipazione di tutto il esisteva Atlantide. Da lì si passava facilmente popoli.- Il In canaleciòche cheho circondavascrittoqui questadiseguito, terra penso era d~orodiaver dicentrato calce”),l’ cheobiettivo era moltoedi ricercatoaverscoperto a quel l’Atlantide.popolo che giudicavano i direttori delle zone e alla terra grande che c’era dalla ‘altra parte. Si largo 350 metri. tempo e prodotto in gran quantità ad Atlantide. L iniziodel esistenzadiAtlantidesipensasipossacollocareattornoai50000anniprimadellaNuovafacevanoErae nuove elezioni. Ad Atlantide non sono pensa si parli del continente americano – mio ’ - Dopo questo‘ canale c’era ancora un pezzo Il clima era temperato umido. Il posto era pieno bastate solo le sue isole, ma si è estesa anche appunto). Il continente di Atlantide si estendeva chedi terrasiafinita che loattorno circondavaai10 ed000 eraanni largoprima sempredella diNuova vegetazioneEra.Le econoscenze le piante eranopiùespressive molte, tantosuAtlantide nel continentesi che aveva dietro (America), e in nel continente di fronte (America) e nel ‘altra hanno350 metri,dal grandee pieno studiosodi costruzionidiAtene, diverse,Platone, scuole, esichepensa ancheche gliegli elefantiviabbia potevanovissuto riprodursi.attornoai Per428 Ͳ348quelloanni davanti, in Europa, Libia, Egitto, Italia, parte verso lo Stretto di Gibilterra (colonne di palestre, negozi e magazzini. Platone, l’isola di Atlantide era circondata dai Balcani e in Asia minore. L„estensione si bloccò Ercole), compresa la Libia, l’Egitto e quasi - Ogni anello di terra era protetto da muri tre lati da montagne basse e al centro c’era una attorno ai 10 000 anni prima della Nuova Era tutta l’Europa. Solone si era vantato davanti ai potenti con torri di controllo e ponti. L’ultimo vasta pianura che scendeva fino al mare, dritto dallo Stato di Atene, con il quale fece molte sacerdoti per gli sviluppi della Grecia, ma uno di muro che circondava era rinforzato da bronzo, e uniforme. La lunghezza nei due lati era di guerre, finché un giorno affondò e si distrussero loro si era messo a ridere dicendogli: mentre quello più interno era rinforzato da 530 km mentre la larghezza era di 355 km. Le entrambe. Le acque del mare si succhiarono - La civiltà greca è una fanciulla in confronto stagno fuso in base alla forma. Il muro interno montagne circondavano l’isola di Atlantide e non e affondarono gli eserciti di entrambe le parti, ad Atlantide, e i nostri studi e documenti lo alla famiglia reale era rivestito di “oricalco”, solo proteggevano dal freddo del nord il centro, come anche le loro città. Tutto questo è spiegato dimostrano. Secondo loro ad Atlantide c’erano un tipo di metallo di colore rosso fuoco, di cui ma erano piene di fiumi e laghi e popolate da negli scritti di Thot. Ecco come all’inizio degli stati per secoli una civiltà e uno sviluppo molto ancora oggi, non si sa la provenienza, ma che lavoratori che producevano tutto ciò che ci può scritti di Thoti si dice espressamente: più elevati. si pensa che gli atlantidei siano veniva subito dopo l’oro. Io ho lavorato l’oro essere al mondo. Il campo di Atlantide era - “Noi fuggimmo veloci verso il sole del esistiti per 40 000 anni). Nel dialogo di “Timeo” e so che l’oro con molto rame prende un colore diviso in 60 000 lotti, dove ciascun lotto era pari mattino.” (verso l’alba, verso l’est. “mio e “Krizia”, dalle conoscenze dei sacerdoti, rosso fuoco molto bello. Il nome ori kalko è in a 10x10 stadi, pari a 3,15 km quadrati: tutti appunto”.) Allora, dall’Egitto, bisognava andare Platone descrive così la capitale di Atlantide: italiano e significa: pietra d’oro e calce.) questi ricoprivano una superficie di 189 000km avanti in una via immaginaria nella direzione - L’isola era un luogo, il più bello e fertile di - Questo cerchio di terra era circondato quadrati. E tutta la superficie della pianura era del tramonto del sole, per scoprire Atlantide, tutti. Il territorio aveva forme quasi ovali, con ancora dal ‘ultimo canale, largo 177 metri popolata da un popolo lavoratore ma anche che si pensa si trovasse nell’oceano Atlantico. dimensioni di 530 km con 335 km (lo scritto il quale si univa al mare con il canale grande guerriero. Ciascun lotto aveva il compito di Se prendiamo in considerazione le coordinate dice: la lunghezza del ‘isola è di 530 km nei lungo 9 km. mobilitare, durante una guerra, un certo numero delle piramidi dell’Egitto, vediamo che si trova due lati) circondato nei tre lati da montagne che - Al centro del ‘isola c’era costruito un tempio di combattenti comandati da comandanti scelti più o meno nel parallelo nord di 30 gradi la proteggevano dai venti freddi, invece dal lato nel ricordo dei creatori di Atlantide, i nonni di da loro stessi. Solo la capitale aveva la possibilità e nel meridiano est sempre di 30 gradi e, se sud del ‘isola c’era la capitale, circondati da tre Thot, che Platone accetta perché per facilitazioni in caso di mobilitazione di guerra di richiamare seguiamo questo parallelo, al tramonto del Sole, canali rotondi. La descrizione più dettagliata ha messo nomi greci: Klito e Poseidone. Il tempio alla leva questi eserciti: vale a dire occidente, arriviamo alle isole Palma, la leggerete in seguito. Il campo era lavorato misurava 90x170 metri (il tempio di Afrodite e - 10 000 carri da combattimento; Madeira e Canarie, che sono costituite da alcune e sistemato con attenzione e diviso da più Artemisie, che è uno delle sette meraviglie del - 120 000 cavalli e cavalieri; isole dell’oceano Atlantico, di fronte al Marocco canali perpendicolari l’uno con l’altro, i quali mondo, è di 73x141 metri), abbellito con oro - 60 000 bighe senza sedile con due cavalli; e che si pensa siano il luogo più probabile in cui dividevano il campo in 600 quadrati, che si e avorio, dove c’erano le statue di tutti i re che - 120 000 opliti (fanteria pesante) si trovava Atlantide. Lì non hanno conservato chiamava “Klerosu” (nome deciso da Platone), avevano regnato e statue dal ‘aspetto divino. - 120 000 arcieri; leggende su Atlantide, ma a nord-ovest della nei quali si trovavano in gran quantità piante - Ma nel ‘apertura del centro della ‘isola - 120 000 frombolieri; Spagna, i baschi si credono i successori degli coltivate. Questa descrizione risponde molto c’erano sorgenti di abbondante acqua, sia calda - 180 000 soldati con armamento leggero; abitanti di Atlantide, assieme con i loro vicini all’Irlanda, posto in cui si parlava albanese che fredda da bere o per lavarsi. L’acqua calda - 180 000 soldati con giavellotto; inglesi e irlandesi e soprattutto i sardi della e il suo nome antico era E-RINI, in albanese termale era usata dalla famiglia reale per fare - 240 000 marinai; Sardegna. Qui voglio mettere l’accento sul fatto significa: rende giovane. Lì la pioggia cade ogni bagni durante l’inverno. L’acqua delle sorgenti - 1 200 navi da guerra. che i sardi, gli scozzesi, gli albanesi e i greci volta che vuole il terreno così da farlo rinascere.) finiva: una parte per l’orto sacro del nonno di In tutto erano 1.150.000 guerrieri, una cifra hanno molte somiglianze nei loro vestiti tipici Il nome antico dell’Inghilterra era Za-Zana, Za- Thot, Poseidone, (nome creato da Platone, mio molto alta, se ci pensate, che in un periodo di 12 con più o meno lo stesso abbigliamento e gonne. Zane, che nella lingua albanese significa “luogo appunto), che aveva tutte le specie di piante 000 anni fa, questo esercito apparteneva solo Allo stesso tempo, anche i tedeschi e gli olandesi in cui si trovano le fate” oppure “ luogo in cui e alberi; il resto del ‘acqua delle sorgenti, alla capitale (penso si chiamasse Keor, in base hanno queste convinzioni per le loro origini. cantano le fate”, cioè si spiega perfettamente attraverso tubazioni, era suddivisa in tutti i agli scritti di Thot. All’inizio degli scritti di Thot, Lo storico famoso greco, Strabone, scriveva 2 in albanese: luogo fatato, come l’isola di Erin, cerchi della città, nella quale c’erano molte Un Dal si chiama l’isola e la montagna, di cui era 000 anni fa che i veneti, i toscani, gli etruschi, Irlanda e l’isola Zazana cioè l’Inghilterra, per gli scuole e palestre. C’erano anche delle piste per rimasta solo la punta fuori dall’acqua). Quando i sardi, gli abruzzesi e in tutta l’Italia del sud ai albanesi di lì sono stati luoghi meravigliosi come gare di cavalli, lunghe 2, 78 km. Questo cambia si leggono queste cose su Atlantide e sulla sua suoi tempi erano di origini illiriche e parlavano lo spiegano i loro nomi. la storia dell’addomesticamento dei cavalli, che capitale, si rimane a bocca aperta, perché si albanese). - Il canale che univa il mare con la città era si pensava fosse stato fatto in Mesopotamia 2000 capisce che una città metropolitana di più di (Continua nel prossimo numero) pagina 7 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Cultura Gjuha jonë sa e mirë! Duke lexuar librin e shkrimtarit, mësuesit dhe studiuesit Namik Selmani “Gjuhëshqipja të zonjërojë” Nga Dr. Fejzulla Gjabri të ruajnë gjuhën amtare për fëmijët e tyre. Është një “Politikat për librin janë pjesë e çështjes kombëtarë” protestë e hapur për dashakeqësinë që ekziston jo rallë autori hedh shumë mendime. Nga forma letrare ai ibrat e autorit Namik Selmani përherë e më në disa shtete për të njohur të drejtën e madhe dhe zgjedh letërkëmbimin që po përdoret rrallë në letrat shumë më kanë tërhequr vemendjen si lexues, shumë njerëzore dhe administrative për përhapjen e shqipe, po që është shumë i pëlqyeshëm për leximin Lsi mik, si gjuhëtar. E kam ndjerë këtë vemendje, gjuhës edhe te komuniteti shqiptar. Kapitulli i parë dhe hedhjen e ideve. Është një prapavijë e fuqishme gati të padurimtë edhe te lexuesit e të gjithë trojeve tona përmban problematikën e mprehtë që ka gjuha jonë përvoja e tij si mësimdhënës, si shkrimtar, si studiues. amtare. Ai është mësues, poet, tregimtar, publicist, sot. Ky autor e ka bërë këtë jo vetëm me shkrimet Edhe pse është e shkruar përpara katër vitesh, me studiues i folklorit, mësuesi i pasionuar, po aq sa është studimore, vëzhgimet, por edhe me gjini të rralla mendimet e autorit, ajo është më se aktuale edhe sot e edhe një veprimtar i shquar i çështjes sonë kombëtare. për publictikën aktuale. Mund të citojmë reportazhin kësaj dite. Nëse politikanët kanë kohë që hedhin idenë Këtë e tregojnë edhe pjesëmarrjet e shumta të tij në disa shumë të goditur me vlera antologjike “Një Ballkan e një bashkim kombëtar, Namik Selmani mendon se Autori i librit Namik Selmani antologji kombëtare me poezi, tregime, reportazhe, etj. me shkronja shqipe” me mesazhet, me emocionet, me Porta e parë e këtij bashkimi është ajo e kulturës dheAutori i librit Namik Selmani ashtu si dhe shumë Çmime që ai ka marrë në vite. Dhe përkushtimin atdhetar. Ose edhe një tregim për një e gjuhës. “Përballë censurës së humnertë, përballë është një cikël poetik me titull “Gjuha jonë amtare dhe kjo vemendje që rritet, është jo vetëm meritë e temave gjyq që bëhet për gjuhën shqipe ne Greqi. kufinjve të gardhuar dhimbshëm të së kaluarës, poezia” Po, duke ecur në gjurmët e traditës poetike të shumë të larmishme që i trajtojnë 24 veprat e botuara, Në këtë kapitull ai merret me problemet më urgjentisht duhet të fitojmë kohën e humbur për rilindasve dhe, më tej të periudhës së pavarësisë për por edhe me atë frymë shumë të spikatur atdhetare e të mprehta që ka sot gjuha jonë amtare, qoftë në të mos u fshehur si një kokë struci përpara idesë së t’i kënduar poetikisht gjuhës shqipe, ai na ka dhuruar natyrisht me një cilësi shumë të lartë artistike të rrëfimit mësimdhënien e saj në shkollat e mesme, të larta, qoftë Bashkimit kulturor, shpirtëror kombëtar, ashtu si poGjuha një cikël jonë shumë sa të bukur.e mirë! Nuk është kurrfarë imitimi të tij. Ka kohë që e ndjek krijimtarinë e tij. Me respekt e edhe në atë mjedis jo mirëdashës që ka sot shoqëria bëhet pak a shumë integrimi i muzikës, i sportit, i i poetëve tanë Naim Frashëri, Çajupi, Ndre Mjeda, me emocion. Vlerësoj punën dhe pasionin e tij. Pse jo shqiptare për të folur e në të shkruar, në zbatimin e politikës, i ekonomisë”, thotë ndër të tjera Namiku nëDuke Lasgush lexuar Poradeci, librin etj. e Aishkrimtarit, largohet folklorizmit mësuesit poetic, dhe studiuesit Namik Selmani “Gjuhëshqipja të edhe sakrificën që ai bën për shkronjëbërjen shqipe. standarteve më të mira. Flet për dhjetra e dhjetra fjalë këtë letërkëmbim. Për realizimin e misionit të tij autori me një metaforë të bukur, me një varg që krijohet Para tre vitesh m’u dha rasti që të redaktoj edhe librin e të huaja që kanë pushtuar fjalorin e gjuhës sonë, edhe ka përdorur edhe gjininë e tregimit si janë “Ringjalljazonjërojë” mes klasikes dhe modernes. Poezitë e këtij cikli mund tij “Ujëvara e tingujve” që u botua në prag të Festivalit pse ato me një përkushtim të madh atdhetar mund të e Naim Frashërit në Kumanovë”, “Fara e diturisë” dhe të mbushen me repertor letrar shumë mirë pasditet Folklorik të Gjirokastrës. Një libër që ngrinte lart vlerat mënjanohen. Nuk është vetëm nostalgjik, po më shumë “Drita që i dha dritë shkronjoore në Maqedoni”. Këto kulturore të shkollave të mesme dhe të studentëve me shpirtërore dhe artistike të kombit tonë. hedh sytë në të ardhmen. Këto ai i trajton edhe më tregime të rralla në ndërtim dhe shumë emocionuese,Nga një kurorëDr. Fejzulla të re të fjalës poetike.Gjabri Kjo kurorë shumë herë Me një gjuhë shumë të ngrohtë, me një kulturë të konkretisht në shkrimin “Beteja që na kërkon në radhë lexohen me një frymë nga të gjithë lexuesit. Në to jepet i ka munguar e i mungon jetës kulturore të shkollave lartë të rrëfimit, të një figuracioni që rrjedh shumë të gjithëve”. Është një shqetësim që merr përmasat e mbijetesa shqiptare nëpërmjet gjuhës shqipe në trojetLibbrat tona. Kjo e autoritështë një Namik arsye më Selmani shumë për përherë ta përgëzuar e më shumë më kanë tërhequr vemendjen si lexues, si mik, si natyrshëm e me një origjinalitet shumë të spikatur ai një klithme të vërtetë për kohën që jetojmë me gjuhën tona amtare, sidomos në Maqedoni, Preshevë dhe në autorin e këtij libri. jep që në fillim motivin qendror të librit të tij që s. “globalizëm”. Këtij problemi ai i kushton edhe një kapitull diasporë nëpërmjet përvojës së shkollës shqipe në nëgjuhëtar. Poezitë E kam janë ndjerë ndërtuar këtë me vemendje, detajet letrare gati Që të në padurimtë edhe te lexuesit e të gjithë trojeve tona amtare. Ai thotë ai vjen, pas një pune mbi 35-vjeçare. “Një libër të veçantë ”Gjuha shqipe dhe globalizmi”. Përballë një shtet të Amerikës. Nuk mund të bësh sot moral përështë titujt mësues, e tyre si “Kalatë poet, e tregimtar, gjuhës” “Në publicist, shkollën shqipe studiues të i folklorit, mësuesi i pasionuar, po aq sa është edhe një që merret me gjuhën e kombit tonë dhe problemet globalizmit ekonomik, monetar, politik, kulturor që gjuhën amtare nëse nuk je vërtet modeli më i bukur,veprimtar Ankonës”, i “O, shquar sa mirë i çështjestë jesh në Preshevë”, sonë kombëtare. “Udhët e Këtë e tregojnë edhe pjesëmarrjet e shumta të tij në disa e saj, është e duhet të jetë i të gjithëve. Me pak të kanë përfshirë jetën tonë ekonomike dhe shoqërore. Ai më i saktë, më i pagabueshëm. E pra, për ato dhjetra Josif Bagerit”, “Shkronjëzjarrtat shqipe në Nju Jork”, kaluar, por më shumë me të ardhmen e saj. Se ajo kundërshton me argumenta të sakta gjuhësore pasojat e qindra shkrime, mes tërë ato libra të botuara nga ai,antologji “Anës lumit kombëtare të Vardarit”, me poezi,“Babë Dudëtregime, Karbunarës”, reportazhe, etj. ashtu si dhe shumë Çmime që ai ka marrë në vite. na bashkon, na jep identitet para botës së madhe ku që globalizmi mund të ndikojë në humbjen e identitetit janë zgjedhur disa shkrime. Një shkrim të bukur kaDhe “Kostandin kjo vemendje Kristoforidhit”etj, që rritet, shpaloset është jo “gjeografia” vetëm meritë e e temave shumë të larmishme që i trajtojnë 24 veprat e shpesh vrapojmë herë si nevojtarë për të jetuar më tonë kombëtar në lidhje me gjuhën tonë. bërë për të autori mitrovicar Faslli Hajrizi. “Krijuesib otuara,krijimeve por poetike edhe me që përfshijnëatë frymë mbarë shumë kombin të spikatur tone. atdhetare e natyrisht me një cilësi shumë të lartë artistike të mirë, herë si kureshtarë të ngazëllyer nga ajo që nuk Këtij shkrimtari, studiuesi me sens të spikatur i një kohe që ende nuk ka ardhur“ shkruan ndër të Informacioni poetik për jetën e aktivitetin atdhetar e kemi parë kurrë, herë si të barabartë në kulturë e atdhetar nuk munf të mos shkruante për atë goditje dhe tjera studiuesi Gjokë Dabaj në vlerësimin që ai i bënrrëfimit të Josif të Bagerittij. Ka përjetohetkohë që e në ndjek këto krijimtarinë vargje: “Eja në e tij. Me respekt e me emocion. Vlerësoj punën dhe pasionin e mençuri me të huajt, herë duke ndriçuar skenat e harresë që ka sot gjuha amtare në Greqi. Studimi shumë librit me poezi “Pesha e qiellit të vendlindjes“ për tëtij. Tiranë,Pse jo a edhePrishtinë sakrificën të rrokim që sërish ai bënshqipen për /Se shkronjëbërjen malli shqipe. Para tre vitesh m’u dha rasti që të redaktoj vendeve me talentin e jashtëzakonshëm, herë të futur i gjatë dhe me argumenta të forta historike, gjuhësore, vazhduar më tej me një studim të mirëfilltë “Fjalorthiedhe fortna librin mrroli e tij e na“Ujëvara thinju, bash e tingujve” si filizi i prerë/që u Lebotua të në prag të Festivalit Folklorik të Gjirokastrës. Një libër që në anonimatin e njerëzve që kërkojnë të jetojnë më diplomatike, politike “Gjuha shqipe në Greqi përballë i një libri”. Janë dhjetra faqe libri që i bëjnë jehonë hedhim lumnueshëm një valle shqiptare mes lugine/ mirë e të besojnë sinqerisht se jeta e nesërme do të goditjes dhe harresës”, është një kontribut shumë fjalëve të reja dhe të rrallëhasura që studiuesi Gjokëngrinte E Kuvendin lart vlerat e madh shpirtërore të bëjmë dhenë një artistike odë, në tëRekë. kombit tonë. jetë më e mirë, më e begatë, më e ngarkuar me mirësi i vyer i viteve të fundit në marrëdhëniet shqiptaro- Dabaj ka gjetur në librin poetit Namik Selmani “Pesha Edhe në një mjedis të zhurmshëm amerikan autori ka me dashuri.” greke që janë parë vetëm në diplomaci, politikë, e qiellit të vendlindjes“ që janë jo më pak se 260 tëMe ditur një të gjuhë gjejë poezin shumë e fjalës të shqipe, ngrohtë, të kombit me një shqiptar. kulturë të lartë të rrëfimit, të një figuracioni që rrjedh shumë Libri “Gjuhëshqipja të zonjërojë” që në titull është i histori dhe asnjëherë në këtë plan me një gjërësi dhe tilla. Dhe me të drejtë studiuesi Dabaj shkruan “Kur Për këtë në shkollën shqipe të Nju Jorkut ai mediton veçantë. Ai është një kurorë e bukur dhe e respektuar jo me një ndjeshmëri kaq të madhe dhe me pasoja jo vetëm në një libër të autorit Namik Selmani mund tënatyrshëm poetikisht e “Gjokskolliturme një origjinalitet vjen Naimi/Paska shumë të spikatur sjellë ai jep që në fillim motivin qendror të librit të tij që s. thotë vetëm në një 100-vjetorin e Pavarësisë, po edhe në vitet pak të vogla në marrëdhëniet mes dy kombeve, gjesh mbi 260 fjalë të reja, atëherë duhet të mendoshai vjen,pranverë pas mes një nesh/Lum pune mbi kush 35-vjeçare. zgjoka shqiptarizmin/Në “Një libër që merret me gjuhën e kombit tonë dhe problemet e saj, është e tjera që do të vijnë. Se gjuha jonë amtare me traditën sidomos në atë të problemit çam që akoma qëndron i se çfarë kontributi gjuhësor ka dhe jep ky autor në 24e duhetnjë shkronjë të jetë që i buzëqesh.//Vjentë gjithëve. Me Kosova pak djeppërgjakur/ të kaluar, por më shumë me të ardhmen e saj. Se ajo na bashkon, na jep e saj dhe me të nesërmen e saj, me problematikën e pazgjidhur mes dy vendeve. Me shumë interes lexohet librat e botuara në vite me një leksik shumë të pasur.” Plagëndezur, lumturuar/O, ç’iu ndritkan sytë te pragu/ mprehtë që ajo ka në ditët tona. Këtu në vendin amë, shkrimi problemor “Portret i mësuesit në dy kohë”. Duke e parë librin “Gjuhëshqipja të zonjërojë” me atëidentitet Kur sheh para shqipen botës fjalëmjaltuar. së madhe ku shpesh vrapojmë herë si nevojtarë për të jetuar më mirë, herë si kureshtarë por edhe në shtetet ku ka shqiptarë. Madje edhe në Në sfondin e gjykimeve për mësuesin është edhe ai larmi shkrimesh që ai paraqet nga forma e rrëfimittë ngazëllyerDhe më tejnga në ajonjë mjedisqë nuk mbresor e kemi ai duketparë sekurrë, jep herë si të barabartë në kulturë e mençuri me të huajt, herë diasporë ku ka shumë probleme. E parë me këtë kënd, i mësuesit të gjuhës shqipe në të gjithë kategoritë e të tij shohim që të rrinë pranë njëri-tjetrit shkrimiduke një ndriçuar piskamë, njëskenat thirrje, e vendeve mbase një me kukamë talentin që nae jashtëzakonshëm, herë të futur në anonimatin e njerëzve që do të thoja se ai i bën një nder të madh edhe kombit arsimit shqiptar. Jo gjithmonë këta mësues i shoqëron problemor, studimor, tregimi, reportazhi poezia. Kjo bën të skuqemi të gjithë kur flasim për gjuhën tonë: tonë. Se nuk mund të kuptosh historinë me krisma, pasioni, për të mos thënë sakrifica që përmban në gjë të jep përshtypjen se ke në duar një minienciklopedikërkojnë “Dëgjoooooni!!???..Bie të jetojnë më njëmirë zile e shkollore!të besojnë Për sinqerisht gjuhën se jeta e nesërme do të jetë më e mirë, më e begatë, më e me dëshmorë, me lavdinë dhe humbjet e saj pa folur vetvete ky profesion kaq human dhe atdhetar që ka pedagogjike që vlen për të gjithë palët e interesit, nësengarkuar shqipe bie.me mirësi Një zile me që dashuri.” edhe lotin e mallit dhe të për gjuhën që bashkon këtë komb. Dhe këtë Namiku e mësuesi i gjuhës. Pasojat i kemi pranë vetes. Një masë do të shpreheshim me gjuhën e dobisë së tij. Një dashurisë për pragjet e shkollave të nxjerr nga qerpiku bën falë një përvoje dyzetvjeçare që të bën që të jesh e madhe nxënësish e studentësh që nuk respektojnë enciklopedi që i shërben të gjithëve sot e nesër. Librii lodhur “Gjuhëshqipja nga vitet….Bie të zonjërojë” si një këngë që e në pambaruar. titull është i veçantë. Ai është një kurorë e bukur dhe e respektuar jo tepër mirënjohës për të. Mesazhi i këtij libri jepet që në as edhe normat më elementare të gjuhës tregon edhe Të mbetet në mendje gjatë, shumë gjatë, ZILJA që të fton te GJUHËSHQIPJA, asnjëherë parathënie me titullin “Një libër që na vlen të gjithëve.” pasojat e kësaj pune jo pasionante dhe profesionale të përfundimi që ai ka nxjerrë që në fillim të librit qëvetëm nuk duhetnë një të 100-vjetorin mbarojë tringëllimën e Pavarësisë, e saj.” Duket po edhe se në vitet e tjera që do të vijnë. Se gjuha jonë amtare me Po, është e vërtetë. Këtë libër duhet ta kenë në duar këtyrë mësuesve. Jo vetëm me shembullin e tij tërë të ndjek pas vestes. “Pushtuesit e huaj, armiqtë e tëtraditën bibliotekat e saj shkollore dhe me kishin të nesërmen kohë që e prisnine saj, njëme botim problematikën e mprehtë që ajo ka në ditët tona. Këtu në vendin nxënësit dhe mësuesët e shkollave të mesme, ta kenë përkushtim, por edhe ne një gjuhë shumë të qartë, gjithë kohërave të këtij kombi, para se të na vrisninamë, të tillë.por Paedhe dashur në shtetettë vë kurora ku kapër shqiptarë.librat e botuar Madje në edhe në diasporë ku ka shumë probleme. E parë me këtë pushtetarë të të gjithë niveleve për tërë ato detyra ai na e sjell të gjithëve këtë shqetësim që nuk është fëmijët, nënat, të na digjnin ullinjtë, shtëpitë, oxhaqët, vitet e fundit, do të thoja me shumë siguri që libri i që iu takojnë atyre. Iu takon ta kenë dhe gazetarët e thjesht për një gjë të rëndomtë, por për të ardhmen të mbjellat të parën gjë që bënë, ishte të ndëshkoninkënd, autorit do të studiuesit, thoja se mësuesit, ai i bën poetit,një nder publicistit të madh Namik edhe kombit tonë. Se nuk mund të kuptosh historinë me krisma, panumërt të këtij vendi që jo gjithmonë përdorin brumin e kombit tonë në rilindjen e kulturës së tij. Përballë e të vrisnin njerëzit e dijes, përhapësit e shkronjaveme Selmani dëshmorë, “Gjuhëshqipja me lavdinë të zonjërojë“dhe humbjet i bën e ndersaj pa jo folur për gjuhën që bashkon këtë komb. Dhe këtë Namiku e e gjuhës të pastër, të bukur, të ngrohtë, me misionin kësaj tradite që në shumë raste nuk përtërihet, ai vë shqipe.” Pas këtyre pamjeve që janë larguar nga sytëbën vetëm falë krijimtarisënjë përvoje së dyzetvjeçaretij aq të suksesshme që të ebën të pasur, që të jesh tepër mirënjohës për të. Mesazhi i këtij libri jepet që në e madh të përsosjes së saj e të atij modeli që duhet të modelin e frankofonisë. Edhe ky është një studim tanë ka mbetur shumë herë trishtimi i mungesës së një por edhe botimeve që janë bërë e do të bëhen me përdorin njerëzit e thjeshtë. Do t’i duhet edhe shumë shumë interesant për publikun e gjërë shqipdashës. gjuhe letrare, për të cilën sot e nesër duhet të themi tëparathënie rastin e 100-vjetorit me titullin të Pavarësisë,“Një libër me që mesazhinna vlen qëtë iagjithëve.” Po, është e vërtetë. Këtë libër duhet ta kenë në duar emigrantëve shqiptarë që jo gjithmonë mendojnë që Një debat libror me kryeministrin e vendit me titull gjithë njëzëri: “Gjuha jonë sa e mirë!” Kapitulli i fundit kalojnë edhe shumë përvjetorëve të tjerë.

Contattaci per ALLEANZA un progetto personalizzato, gratuito MARCHIO DI ALLEANZA TOROReklame S.p.ͲAlleanzaA. Ͳbujarvendosketeefoto senza impegno ISPETTORATO DI La promessa di un futuro senza se e senza ma. GROTTAFERRATA Realizzare idee e progetti, Via Domenichino, N 18 proteggere i tuoi cari, assicurare Tel. 06/94315540 un domani a te a ai tuoi figli non è difficile, basta fare le scelte giuste al momento giusto, con forte, affidabile e sicuro. Puoi avere il futuro che desideri con: D’Oro di Alleanza – FARPIU – NEWCAPITAL – ALLORO – Fondi Pensione – Alleata – ALMEGLIO – REINVESTO – CAPITALIZZA Medical – AlSereno - AlFamily Perché coltivare sogni è più bello sapendo che si possono realizzare. Se la miglior prova d’Amore è pensare al benessere dei tuoi cari in mondo responsabile ed efficace scegli i valori che contano

cultura Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 8 Cultura Mesha e parë në gjuhën shqipe Nga Andrea Llukani, Tiranë

esha e parë në gjuhën shqipe u celebrua më 22 mars 1908 prej Atë Theofan Nolit Mnë sallën e “Kalorësve të Nderit” në Boston të SH.B.A. Liturgjia Hyjnore e përkthyer nga Atë Theofani tingëllonte shumë bukur në gjuhën shqipe dhe kuptohej nga besimtarët e pranishëm. Po atë ditë shqiptarët u mblodhën në sallën “Feniks” dhe themeluan Kishën Ortodokse Shqiptare të Shën Gjergjit. Kryekisha e Shën Gjergjit në Boston është themeluar më 22 mars të vitit 1908 dhe është kisha e parë ortodokse shqiptare në Amerikë. Grupi nismëtar për themelimin e kryekishës së Shën Gjergjit përbëhej nga patriotë shqiptarë me ideale të larta ardhedashurie. Disa prej tyre qenë: Nikolas Kristofer, arkëtar, Xhorxh Toli, sekretar, Filip Vasili, ndihmëssekretar, Misto Millona, Harri Kaçka, Xhon Kozma, Kosta Racka etj. Klerikët që kanë meshuar në gjuhën shqipe në këtë kishë kanë qenë: Atë Theofan Noli, Atë Naum Çere, Atë Damian Angjeli, Atë Stathi Melani, Atë Nikolas Kristofor, Atë Dhosi Katundi, Ura e Bratit me dy harqe e shekullit XVI Ura e Bratit me dy harqe e shekullit XVI Atë Thimi Theodhosi, Atë Vangjel Çamçe, Atë Vani Çani, Atë Krist Elli, Atë Artur Liolin etj. Meritë për

mbledhjen e fondeve për blerjen e katedrales së Ura e Bratit me dy harqe Shën Gjergjit ka Arkimandriti Thimi Theodhosi. Ura e Bratit nga GEZIM LLOJDIA Theofan Noli u dorëzua në gradën priftërore në moshën 26-vjeçare në këto rrethana historike. Një 1-”Uratore e Kishës Orthodhokse”, 602 faqe, Në Kongresin e tretë të K.O.A.Sh-it u vendos shqiptar me emrin Kristo Dishnica nuk u pranua Boston 1941, botuar nga Kisha Ortodokse shqiptare bashkimi me kishën ortodokse të Shteteve të me dy harqe nga kisha në varrezat e Shën Gjergjit në Boston. Ky në Amerikë. Në përkushtimin e librit lexojmë: Bashkuara të Amerikës që udhëhiqej nga Imzot incident ka ndodhur vërtet, por në atë kohë prift në “Të Përnderçmit At Kristo Negovanit, dëshmorit Theofani. Vendimet e Kongresit u përshëndetën nga nga GEZIM LLOJDIA atë kishë nuk ishte një grek, por një sirian. Ky i fundit MESHAtë Kishës Kombëtare,EPARË përNE kujtimGJUHËN të përjetmë”.SHQIPE Në Imzot Theofani, i cili në atë kohë ishte Mitropolit i duke parë çertifikatën e lindjes së Kristo Dishnicës, parathënie Noli thekson: Ky libër përmban shërbesat Dioqezës Shqiptare të Amerikës. Në telegramin që ektorati i Universitetit Shtetëror të e cila thoshte “lindur në Turqi, fshati Korçë”, nuk NgakryesoreAndrea të KishësLlukani, Ortodokse.Tiranë Disa prej tyre botohen i dërgonte Kishës Ortodokse të Shqipërisë me këtë Tiranës, në mbështetje të nenit 3 kishte pranuar që ta varroste, sepse sipas tij ai për herë të parë në gjuhën tonë, si mesha e Shën rast ai është shprehur: “Jemi shumë të kënaqur nga ishte mysliman. Në atë kohë të gjitha dokumentet e Basilit, Mesha e Shën Grigorit, rregulla e Meshës vendimi i favorshëm që mori Kongresi III Ortodoks i Rtë dekretit nr.586, datë 17.3.1948 shqiptarëve mbanin vulën e Perandorisë Osmane, MeshaPeshkopale,eparë Shërbesanëgjuhën e shqipe Miros, u Martesacelebrua e më dytë,22 marsShqipërisë1908 nëprej lidhjeAtë meTheofan kërkesënNolit e dioqezësnësallën sonëe për"Kalorësve Mbi mbrojtjen e monumenteve të kulturës prandaj Kristo Dishnicës nuk iu krye asnjë ceremoni tëDorëzimet,Nderit"në Gradimet,Boston të dedikataSH.B.A. e Liturgjia Kishës, VarrimiHyjnore i epërkthyert’u vënë nënnga juridiksioninAtëTheofani e Kishëstingëllonte Mëmë.shumë Presimbukur në dhe të sendeve natyrale të rrallë si dhe të kishtare. Kjo ngjarje shkaktoi zemërimin e shqiptarëve gjuhënPriftërinjve, shqipe Varrimi dhe kuptohej në Javën nga e Pashkës, besimtarët Varrimi e pranishëm.me lutje ratifikiminPo atë ditë e Sinodit shqiptarët të Shenjtë”. u mblodhën Në nenin në sallën vendimit të Këshillit të Ministrave nr.130, të Masaçusetsit, të cilët vendosën që të kishin një prift i Fëmijëve, Shërbesa e Lajnëtores dhe urata të IX të statutit të K.O.A.Sh-it sanksionohet organizimi i datë 9.4.1995, në bazë të të cilit Universiteti shqiptar. Në këto rrethana Nolit i lindi dëshira për "Feniks"ndryshme.dhe Ngathemeluan kjo pikëpamjeKishën ky Ortodokselibër plotësonShqiptare një diasporëstëShën nëGjergjit. episkopataKryekisha në varësinëeShën e Tiranës.Gjergjit Neninë Boston t’u bërë misionar i krishterimit dhe në vitin 1908 u ështënevojëthemeluar urgjente tëmë Kishës22 marssonë Kombëtare.tëvitit1908 Nëdhe këtëështë IX.kisha “Me vendimeparë tëortodokse Këshillit Mikstshqiptare mundnë të krijohenAmerikë. Grupi Shtetëror i Tiranës autorizohet që të aprovojë dorëzua prift nga mitropoliti rus i Nju Jorkut Platoni libër të Imzot Nolit, te lista e ndihmëtarëve në faqen episkopata për shqiptarët ortodoksë jashtë shtetit, të në lista të posaçme monumentet e kulturës në katedralen e Shën Nikollës, sipas rekomandimit të nismëtar597, midispër të themelimintjerëve gjejmëe edhekryekishës emrin esë MargaritShënGjergjit varurapërbëhej nga Kishanga Shqiptarepatriotë mëmë”.shqiptarë Porme përideale fat të tëlarta që vihen në mbrojtjen e shtetit dhe duke Atë Aleksandër Hotovickit dhe Atë Jakob Grigorievit. ardhedashurie.Xhagjikës, i cili kaDisa kontribuar prej tyre me 100qenë: $. MargaritNikolas Kristofer,keq autoritetet arkëtar, komuniste Xhorxh nuk Toli,e lejuan sekretar, këtë bashkim Filip Vasili, marrë parasysh vlerën historike, shkencore Më 17 nëntor të vitit 1918 Atë Theofani mori ofiqin ndihmëssekretar,Xhagjika me origjinëMisto nga Millona,Peshtani, Harrika qenëKaçka, avokatXhon tëKozma, Kishës Kosta OrtodokseRacka Autoqefaleetj.Klerikët të Shqipërisëqëkanëmeshuar me në dhe artistike të monumenteve. e Arkimandritit prej Episkopit Rus Aleksandrër në në Uashington. atë të diasporës shqiptare të Amerikës. Për këtë Katedralen e Shën Nikollës, ndërsa më 25-27 shkurt gjuhën2-”Kremtorjashqipenë e këtëKishëskishë Orthodhokse”,kanëqenë: 818Atë faqe,Theofan qëndrimNoli, Atë negativNaum ndikuanÇere, disaAtë Damian faktorë: 1-acarimiAngjeli,Atë i Stathi Përshkrim. Brati, katundi në luginë të vitit 1919 në mbledhjen e përgjithshme kleriko- Melani,Boston 1947,AtëNikolas botuar Kristofor,nga Kisha OrtodokseAtëDhosi shqiptareKatundi, AtëmarrëdhënieveThimiTheodhosi, të qeverisëAtë shqiptareVangjel meÇamçe, atë të AtëSHBA,Vani Çani, të Shushicës. Nga dhjetori në mars,agimet laike të kolonive shqiptare të SHBA-së, Arkimandrit në Amerikë. Në përkushtimin e librit lexojmë: Nënës 2- presioni i lëvizjes antikomuniste në SHBA, 3- janë të ngopur me shi. Nga kreshtat e Theofani u propozua si kandidat për episkop. Me Atësë dashurKristElli, MariaAtë StilianArtur Noli,Liolin përetj. kujtimMeritë të përjetmë”.përmbledhjen reagimiefondeve i Patriakanëspër blerjenEkumenikeekatedrales të Kostandinopojës.sëShën Gjergjit vargmaleve,shirat zbresin në tokë me rrebesh. inisiativën e tij, më 20 korrik 1919 Kisha Ortodokse e kaNëArkimandriti parathënie NoliThimi thekson:Theodhosi. Ky libër, sipas titullit Në atë kohë Patrik Ekumenik ishte Atenagora, i cili Vesa, lot pikon nën dritë të hënës. Dielli i diasporës shqiptare të Amerikës u shpall e pavarur. përmban këndimet e të kremteve kryesore të qe me origjinë shqiptare. Ky i fundit në fillimet e vitit TheofanpalëvizuraNoli të udymbëdhjetëdorëzuanë muajve.gradën Nëpriftërore këto shtuamnëmoshën 1951,26 emëroiͲvjeçare Episkopinnëkëto Markorrethana Lipe,historike. duke e shtrirëNjëshqiptar praruar lind në lindje, ndonëse gjelbërimi TEKSTET LITURGJIKE TË PËRKTHYERA të dy Kanunet e Shën Mërisë, Lutësoren dhe ndikimin mbi dy kisha shqiptare të SHBA. Këto kisha zë fill në mërmërima pranverore. Kreshta NGA NOLI meDielloren, emrin Kristo domethënë Dishnica Troparet nuk eu tëpranua Tetë Tingujve nga kisha unë shkëputën varrezat ngae Shën juridiksioni Gjergjit i Nolitnë Boston. dhe kërkuan Ky incident të ka përmbi fshat është e populluar nga gurët. 1-Në vitin 1908 Imzot Theofani përktheu librin ndodhurme Apostujtvërtet, dhe porUngjijtë,nëatë që kohëkëndohenprift nënë tëatë Dielatkishë nukkishinishte varësinjë ngagrek, kishapor greke.një sirian.Në marsKy tëi vititfundit 1960duke parë liturgjik “Shërbesat e Javës së Madhe”, 103 faqe, e zakonta të motit. Pothuajse të gjitha troparet Poshtë këmbëve të tij, në rrugën e zallit ecën çertifikatënelindjessëKristoDishnicës,ecilathoshteu krijua“lindur SinodinëTurqi, i episkopëvefshatiKorçë”, kanonikënuk ortodoksëkishtepranuar të që herë e qetë,herë e fryrë,Shushica. botuar nga Kisha Ortodokse shqiptare në Amerikë. janë hartuar sipas ritmeve dhe melodive bizantine. Amerikës (SCOBA). Ky sinod njohu Marko Lipen si Ky libër përmban himne dhe lexime të Javës së taPërkthiminvarroste, esepse kemisipas bërë tij lirisht,aiishte sipasmysliman. kuptimit Në dhe atëkohëtëgjithadokumenteteshqiptarëvembaninvulën Ura e Bratit është ura me dy harqe. episkop kanonik duke mos përfshirë Nolin. Kjo ishte Madhe dhe të Pashkëve. ejoPerandorisë fjalë pas fjale,Osmane, nga greqishtja,prandaj meKristo përjashtimDishnicës të nukbrengaiukrye më asnjëe madheceremoni e Nolit. kishtare.Por çudia Kjomë ngjarjee madheshkaktoi Hapësira e madhe është pjesa ku kalon 2-Në vitin 1909 Imzot Theofani përktheu librin Shën Kozmait të Beratit, të cilat i parafrazuam nga për Nolin ishte që në krye të SCOBA-s u zgjodh edhe lumi ndërsa pjesët e tjera janë dritare liturgjik “Shërbesa të Shenjta të Kishës Orthodhokse”, zemëriminversioni shqipeshqiptarëve i Kryehirësisëtë Masaçusetsit,së Tij, Imzot Kristofortëcilët vendosëngreku Jakovosqëtë Kukuzis,kishinnjë tëprift cilin shqiptar.Noli e konsideronteNëkëtorrethana kur fryhen ujërat në stinën e dimrit ,ujerat 246 faqe, botuar nga Kisha Ortodokse shqiptare në Kisit, Kryepiskopit të Shqipërisë. Një pjesë e madhe si armikun kryesor. SCOBA ka qenë simboli i unitetit shkarkohen dhe nga kjo pjese. Ura e Bratit Amerikë. Ky libër përmban shërbesat kryesore të e këtyre tropareve botohen këtu për herë të parë. ortodoks. Ajo është bashkërenduese për aktivitetet Kishës Ortodokse lindore. 3-”Triodi i vogël dhe Pesëdhjetorja”, 396 faqe, ndërortodokse. qëndron aty prej 6 shekujsh. Një profil të 3-Në vitin 1911 Imzot Theofani përktheu librin Boston 1952, botuar nga Kisha Ortodokse shqiptare Në shtator të vitit 1970 u bë një përpjekje për plotë të urës së Brate shqiptarët e kanë parë liturgjik “Të kremtet e mëdha të Kishës Orthodhokse”, në Amerikë. Ky libër përmban himne dhe lexime bashkimin shpirtëror të episkopatës shqiptare me tek filmi” Nëntori i dytë”.Ura e Brate në 318 faqe, botuar nga Kisha Ortodokse shqiptare në të kreshmëve, Pashkëve dhe rushajave. Këtë libër kishën ruse, por këta të fundit parashtruan kushte të stinën e dimrit pasqyron edhe fortësinë e Amerikë. Ky libër përmban himne dhe lexime të të përkthyesi ia kushton: “Gjyshes së dashur Sumba Gjergj paprannueshme për shqiptarët, të cilët nuk dëshironin saj .Shushica është lumi që ka 76 km gjatësi kremteve kryesore. Noli, për kujtim të përjetmë”. Këto ribotime ndonëse që t’u cenohej pavarësia. Në vitin 1971 dioqeza ndërsa kokën e ka në shurr të Kuçe. Kjo urë 4-Në vitin 1913 Imzot Theofani përktheu librin janë më të plota përsëri lënë për të dëshiruar duke u shqiptare me Stefan Laskon Kryeepiskop u fut në liturgjik “Triodi i vogël”, 270 faqe, botuar nga krahasuar me tekstet origjinale që përdoren në Kishën OCA (Orthodox Church in America). Gjithsesi në vitin daton në shekullin e XVI dhe ndodhet në qeveria rumune në Bukuresht dhe përmban himne Ortodokse. Ashtu siç e thekson edhe vetë Theofan Noli 1972 episkopata e shqiptarëve të Amerikës u bashkua afërsi të fshatit Brataj. Prej mëse 5 shekuj dhe lexime të Kreshmëve të dhe Pashkëve. në parathëniet e këtyre librave ka bërë një përkthim të me kishën ortodokse lindore, që ishte në juridiksionin ajo është funksionale. Si urë kalimi ajo lidh 5-Në vitin 1914 Imzot Theofani përktheu librin lirë, duke i përpunuar himnet që t`i përshtaten melodisë e Kishës Ruse. Kisha drejtohej prej Sinodit Episkopal dy anët e lumit Shushicë, rrugën e vjetër liturgjik “Lutësorja”, 96 faqe, botuar nga Kisha e duke cenuar përmbajtjen e tekstit. të përbërë prej dymbëdhjetë episkopëve, midis të Karvaneve me atë të Rrëzës. Ajo është Ortodokse shqiptare në Amerikë. Ky libër përmban të cilëve ishte edhe Imzot Stefan Lasko. Të gjithë himnet e së Dielës në tetë zëra, Kanunin e Vogël dhe PËRPJEKJET PËR BASHKIMIN E KISHAVE episkopët e Sinodit kishin të drejta të barabarta. Nëse e lartë mbi 9 metra dhe e gjatë afërsisht Kanunin e Madh të Shën Mërisë. Përçarja ndërmjet komunitetit shqiptaro-amerikan vdiste episkopi shqiptar, sinodi rus do të emëronte një 30 m. Ajo lidh fshatin Brataj me fushën e 6-Në vitin 1914 Imzot Theofani përktheu librin të Bostonit ka filluar që herët. Përveç kryekishës së peshkop administrator, derisa Kuvendi i Peshkopatës Brate dhe Smokthinen. Për të shkuar në këtë liturgjik “Pesëdhjetore e vogël”, 94 faqe, botuar nga Shën u ngritën edhe dy kisha të tjera, ajo e Trinisë së të zgjidhte një kandidat shqiptar. objekt kulture që i ka shërbyer zonës për 5 Kisha Ortodokse shqiptare në Amerikë. Ky libër Shenjtë më 1921 dhe kisha e Shën Johanit më 1934. Noli për zëvendësues zgjodhi kandidaturën e shekujsh udhëtimi zgjatet në luginë të lumit përmban himnet dhe leximet e të Dielave nga Pashkët Por çudia më e madhe është që në një distancë prej Atë Stefan Laskos, i cili shërbente në Filadelfia. Ky deri te Rushajet dhe të Dielën e gjithë Shenjtorëve. tetëqind metrash një komunitet të ketë tre kisha i fundit në atë kohë ishte i vetmi prift i pamartuar Shushicë. Në qendër të komunës Brataj rruga Në përkushtimin e librit lexojmë: “Tim eti që më rriti armike me njera tjetrën. Në vitin 1950 komuniteti nga pesëmbëdhjetë klerikët që shërbenin nën zbret drejt lumit. Ura gjendet përmbi ujërat e më mësoj, dhe që vdiq i lënduar se më pa prift, i shqiptaro-amerikan përjetoi përsëri një krizë juridiksionin e Nolit. Atë Stefan Lasko në atë kohë e Shushicës dhe sot shërben për kalimin n detikoj këtë libër duke i lypur ndjesë”. Në parathënie përçarjeje. Ky konflikt kishtar mori përmasa politike ishte në moshën 66-vjeçare. Në dhjetorin e vitit në pjesën e përtejme të Smokthinës,krahinës Noli thekson: Po u jap shqiptarëve orthodhoksë tri dhe u përqendrua në zëvendësimin e Fan Nolit me 1965, Noli i dërgoi një letër zyrtare Kryeepiskopit së madhe. libra kishtare këtë mot: Triodin, Pesëdhjetoren dhe një episkop tjetër. Gjithashtu edhe dy episkopët Pais Vodica, me anën e së cilës i rekomandonte që Lutjesoren. E para u shtyp me harxhet e një guverne e larguar nga Shqipëria Pandeileimon Kotoko dhe të dorëzonte Stefan Laskon në gradën episkopale. Ura e Bratit është një ure e tipit venecian mike, dy të tjerat me ndihmat e shqiptarëve. Po jap Evlogjio Kurilla intensifikuan sulmet kundër Nolit, Kundërshtarët e Nolit nuk qenë dakort që kandidati ka një lartësi nga lartësia normale e ujit e në fund të këtyre librave listën e ndihmëtarëve. Nuk i cili mbante lidhje me sinodin antikanonik të Pais për episkop të dorëzohej në Shqipërinë komuniste, ndërtuar ne një mënyrë te tillë qe te përballoj duhet harruar që për të shtypur këto libra, bëra dy Vodicës. I gjendur përpara një presioni të tillë, prandaj Noli për të mos krijuar pështjellime në kishë dhe vërshimet e lumit këndet dhe mbështetja udhëtime të kushtueshme, herën e parë nga Bostoni Noli kërkoi ndihmën e K.O.A.Sh-it, nëpërmjet i dërgoi një lëtër të dytë Kryeepiskop Paisit, ku i e bëjnë qe te përballojë dallgët e mëdha te në Odesë, Bukuresht, Braille, Konstancë, Sofje, Paris përfaqësuesve të Shqipërisë në Sh.B.A: “Tani që jo shkruante se e anullonte vendimin për dorëzimin dhe s’andejmi prapë në Boston, herën e dytë nga vetëm po plakem shumë, por ka filluar një luftë e e Laskos. Noli u tërhoq sepse fuqitë po e linin dhe lumit te cilët ne shume raste kalon mbi te Trieste në Bukuresht dhe s’andejmi prapë në Trieste. vërtetë nga Patriarkana e Stambollit kundër meje dhe nuk kishte më nerva të përballonte konfliktin mes .Është shpallur monument kulture. Kjo ure Gjatë viteve 1914-1952 Theofani pasi u bëri një kundër kishës këtu. Kësaj të keqeje duhet t’i dalim besimtarëve. Por nga ana tjetër nuk u tërhoq Stefan ka shërbyer për te lidhur qytezën me pjesën redaktim gjuhësor dhe pasi i plotësoi me disa urata përpara. Prandaj dua që Sinodi i Shenjtë i K.O.A.Sh- Lasko, i cili u nis me kokën e tij dhe në javën e parë tjetër te krahinës që mungonin gjatë botimit të parë përgatiti botimin e it të pranojë dhe të njohë kishën e këtushme si degë të marsit të vitit 1965 mbërriti në Shqipëri. dytë të cilin e përmblodhi në tre vëllime; të saj për të gjitha efektet”. (Vijon në faqen 16) pagina 9 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Lingua Prirje të zhvillimeve gjuhësore në gjuhën e shkruar dhe perspektiva e tyre nga Helena Grillo përmbushur nevojat e veta. Konstatojmë se kjo prirje së saj” ardhmja e tipit të shkurtuar pa pjesëzën të ( të shkoj). vijon edhe sot, kur në shqip si asnjëherë tjetër në jetën Kjo konstatohet si në gjuhën e letërsisë artistike, ashtu hvillimi i hovshëm i shoqërisë shqiptare nuk mund e saj hyjnë ide, koncepte, nocione e terma nga gjuhë Tekstet gazetareske edhe në gjuhën e gazetave. të shihet e vlerësohet veçmas zhvillimit të gjuhës, e kultura të ndryshme, sidomos nga ato me ndikim të Pavarësisht fazës së zhvillimit të shqipes standard, “Sado që të parët do të jenë rrallas të kënaqur fare, Zkulturës, letërsisë, identitetit kombëtar, pasi madh në proceset globalizuese. Konica shprehet për gjuhën e gazetave se: “Në besoj se me kohë do të njohim, të paktën auktorët shoqëria ka lidhje të shumëfishta me to. Shpesh prirjet Duke analizuar gjuhën e Konicës vërejmë se kanë shkrofsh toskërisht, do të thonë se s’është gazetë me nonjë vlerë se letrëtyra nuk mund të rritet pa një dhe dukuritë trajtohen në bashkëveprim ndërdisiplinor denduri përdorimi mbiemrat me prapashtesëm- tar, për të gjithë Shqiptarët; në shkrofsh gegnisht , prap’ kritikë.” (F. Konica, C’është liria?,Konica, 2007, f. 64) dhe rezultatet e pritshmëria e zhvillimeve të mëvonshme -tor, -shëm (kanunshëm, “ligjshëm”;i lotshëm- “ ashtu; në shkrofsh një gjuhë të përzjerë me të dyja, do “Ndërsa fliste, ai i përkëdhelte me dorë pjerrësinë e kanë ndikime të ndërsjellta mbi fusha të ndryshme të i përlotur”;I botshëm-“publik”. Ismail Kadare , të thonë se s’di shqip; në shkrofsh gjysmën gegnisht, lëmuar të barkut, kërthizën, rrëzën e hijeve, thua se ata dijeve njerëzore. Perspektiva e zhvillimeve në dije të shkrimtari i njohur bashkëkohor shqiptar e përdor gjysmën toskërisht, do të thonë se është “cervisht”. Me për të cilët fliste, do të ngriheshin e do të rrëzoheshin veçanta është e vështirë të planifikohet , por në varësi toskërishten letrare me një shtresim figurimi deri në interes për t’u studiuar, jo vetëm në gjuhën e gazetave, pikërisht aty.”( I. Kadare, Viti i mbrapshtë, Onufri, të disa faktorëve ndërveprues mund të drejtojmë kahun simbolizëm, si trashëgimi poetike. Më pas Kadare ruan janë normat dyvariantëshe, të cilat na shërbejnë për 2003, f. 94) e lëvizjes, i cili na ndihmon t’i parashikojmë zhvillimet shprehjen e sintaksës jugore, jo vetëm në dialogët, por të parashikuar mes përzgjedhjes në përdorim trajtën Vërejmë se në kundërshtim me prirjen për e ardhshme. Sado e përsosur të jetë një gjuhë letrare, edhe në tekstet autoriale. Po kështu gjuha e prozës së dominuese dhe perspektivën e zhvillimit të secilës prej ekonimizëm gjuhësor, në gjuhën e letërsisë artistike ajo nuk mund të merret si diçka e dhënë një herë e tij nis të marrë variante veriake në nivel të trashëgimisë trajtave. Vërehet se format foljore të tipit (unë) mat, po dominon prirja intelektualizuese e gjuhës, kundrejt përgjithmonë. Zhvillimi i shumanshëm dhe i pandërprerë figurative të ambientit. Kadare shpreh tëhuajësimin ndaj shëtit dhe (unë) mas, shëtis kanë ligjësuar përdorimin përdorimit për vlera stilistike e variacion. Përdorimi i ekonomik, e shoqëror e bën të pashmangshme nevojën elementit të huazuar në shqipen, shqyrton rreziqet që nga dysorë normative duke përdorur vetëm formën me emrave foljorë në vend të foljeve ka të bëjë me prirjen e përsosjes së vazhdueshme të këtij mjeti kaq të i janë kanosur asaj në shekuj nga gjuhët e pushtuesve. s, sidomos në të pakryerën. Ka disa faktorë që ndikojnë drejt intelektualizmit të strukturës sintaksore të shqipes, rëndësishëm të kumtimit gojor dhe shkrimor. Ai ka mendimin se lufta midis gjuhëve s’është më pak në perspektivën e këtij përdorimi; drejt abstraktimit të saj dhe lidhet me zhvillimin e Gjuhëtarët, gjithnjë e më shumë mes hulumtimeve e kobshme se lufta midis njerëzve5. Kadare është a. Tema është më e përgjithshme gjuhës standard dhe përsosjen e stileve të saj. e studimeve të prerjeve të ndryshme sinkronike shprehur qartë: se gjuha shqipe e njësuar është vepër b. Përdoret më lehtë dhe më shumë. Nga hetimi i Analogjia ushtron ndikim të madh në gjuhë. mund të parashikojnë zhvillimet gjuhësore ndoshta me vlera të mëdha kombëtare; ajo është farkuar e kujdesshëm i gjuhës së gazetave vërehen këto prirje: Kështu edhe pse në vetëvete nuk është fakt zhvillimi,- të disa dekadave. Për të studiuar prirjet gjuhësore njësuar si fryt i një pune më se shekullore të brezave a. anarkizmi gjuhësor; shprehet Ferdinand de Saussure- ajo i pasqyron herë nevojitet njohje shumë e mirë e fazave të ndryshme të të tërë të shkrimtarëve dhe mendimtarëve përparimtarë b. copëzimi gjuhësor.Anarkizmi gjuhësor është pas here ndryshimet që ndërhyjnë në ekonominë e zhvillimit të shqipes, si dhe njohje e thellë e varianteve të kombit shqiptar. Nëse analizojmë gjuhën e Kadaresë pasojë e mosinteresimit e mospërfilljes së normës , gjuhës. Në drejtshkrim vërejmë: Thelbi i marrëdhënies ligjërimore. Leksiku është lehtësisht i studiueshëm, në të bie në sy e njëjta prirje ( përdorimi i vazhdueshëm e shmangies e mosnjohjes së ligjësive të zhvillimit të midis drejtshkrimit dhe drejtshqiptimit të shqipes varësi të përdorimit të një fjale, të lëvizjeve kuptimore, i prapashtesës – shëm), e cila vijon si një prirje e saj. Shpesh edhe pasojë e mosdëshirës për të njohur e mbetet prirja e sistemit grafik për barazimin ndërmjet si dhe hyrjet e një fjale nga baza dialektore në shqipen theksuar e folësve dhe e shkruesve drejt ndajfoljeve zbatuar këtë normë. Në shkrimet e sotme gazetareske e shkronjës e tingullit, d.m.th. prirja për të mos pasur standard. Këtë e realizojmë mes studimeve statistikore me prapashtesën – shëm. Nga pikëpamja gjuhësore ka deri shkencore të bie në sy niveli i ulët i përdorimit të shkronja parazitare11 në fushën e leksikut. Sipas E. Hysës “Pas njëqind ndryshuar vetëm kategoria leksiko- gramatikore. Prirja normës, e cila shpesh con në moskuptim të plotë të tekstit Në shkrimin e ë-së së patheksuar ka pasur dhe ka vjetësh folësit e shqipes sigurisht që do të jenë të tjerë e gjuhës së Kadaresë është e njëjtë me atë të Konicës: e keqinterpretim të tij. Me një vështrim të kujdesshëm lëkundje të shumta si në përdorimin ashtu edhe në dhe të tjera dukuri gjuhësore do t’i karakterizojnë ata. pasurim dhe pastrim. Në veprat e tij ndeshim një mori të gjuhës së shkruar në varietetet e mësipërme vërejmë mospërdorimin e saj në tri pozicionet: paratheksor, Se cili do të jetë rezultati pas shumë vitesh dhe në këtë fjalësh që ai i përdor për të mënjanuar fjalët e huaja disa prirje, të cilave do të përpiqemi t’u parashikojmë pastheksor jofundor dhe pastheksor fundor. Pohojmë se kategori fjalësh e formash të tyre, këtë nuk mund ta përkatëse, apo , edhe kur nuk ka mundësi shqipëron edhe perspektivën e zhvillimit. është ecur më lehtë dhe shpejt drejt qëndrueshmërisë parashikojmë”. pjesë të tyre, si p.sh. parashtesën anti-, prapashtesën - Shpërbërja e disa fjalëve të prejardhura me në përdorimin e ë-së fundore. Kjo qëndrueshmëri e Në hapësirën e lejuar të kumtesës do të përpiqemi –xhi; dëfrimtar në vend të argëtues, erëmirimi në vend parashtesat : jo, pa, mos, sapo, c duke shkruar vec e vec drejtshkrimit të shqipes në punë të shkrimit të ë-së është të hulumtojmë e analizojmë zhvillimet gjuhësore të aromatizimi, fjalëkëmbim në vend të komunikim, përbërësit e disa fjalëve të përngjitura ose të përbëra: kryer e po kryhet në lidhje të ngushtë me strukturën në periudha të ndryshme të zhvillimit, duke pasur krenajat në vend të kulmet, mishtar në vend të kasap, jo qeveritare, jo fitimprurëse, të pa korruptuar, mos morfologjike, paradigmatike e fjalëformuese, d.m.th., parasysh se këto prirje kanë ndryshuar, ose jo kahun lakuriqësuar në vend të nudo, kombëtarist në vend të zgjidhjen, zëvendës ministrat. në përputhje me parimin për të ruajtur sa më të qarta e lëvizjes. Si cdo dukuri gjuhësore, ato janë evolutive nacionalist, tretësirë në vend të solucion. - Perspektivë zhvillimi i pjesëzës ish, i ka thyer në shkrim strukturën e fjalës, njësinë e trajtave dhe dhe ndryshojnë nga një periudhë zhvillimi në tjetrën. Në këto vitet e fundit ka një prirje të theksuar drejt rregullat e drejtshkrimit duke u shkruar pa vizë, sepse njësinë e strukturës fjalëformuese. Analizat e sotme do të shërbejnë për zbulimin e prirjeve përdorimit të prapashtesës – shëm. Kjo prirje është është më e përshtatshme për shkrimin e fjalëve me Duke shkelur rregullat e drejtshkrimit, përdoret gjuhësore, dhe do të përdoren si dëshmi për analiza thelluar në veprën e Kadaresë. Mes analizës sasiore eptim të përparmë. Ish drejtor, ish nëndrejtor, ish ë-e theksuar në vend të zanores e në fjalët: gjëndje, të mëvonshme. Për arsye studimore do të përpiqemi studiuesi Tefik Caushi ka numëruar rreth tetëdhjetë ministër, ish drejtor. të gjëndet, brënda, e brëndshme, zëmra, shënjë, ta hetojnë dukurinë vetëm në gjuhën e shkruar, pasi ndajfolje në analizën gjuhësore të veprës së Kadaresë - Përdoret trajta e gjinisë mashkullore tre për trajtën trëmbet, mëndje, qëndra. Këtë përdorim e gjejmë te trajtimi i këtyre prirjeve në gjuhën e folur i përket si; përdhunshëm, vetmohueshëm, ngadalshëm, e gjinisë femërore tri. Prirja synon zhdukjen e dallimit Konica dhe në ligjërim. Duket se dialekti po ndikon studimeve të mëvonshme në fushën e sociolinguistikës heshtueshëm, lemerishëm, vrullshëm, vështirshëm, gjinor edhe të numërorit tre/ tri në të mirë të gjinisë fuqishëm dhe do hetuar kjo lloj përzgjedhjeje. Prirja dhe e kapërcen objektin e këtij punimi . Do hulumtojmë gjëmueshëm, habitshëm etj. Mes hulumtimeve gjuhësore mashkullore. e shqipes është të dallojë formën e shumësit me mbi gjuhën e shkruar në: konstatohet se shqipja standarde plotëson ështëdetyrat e saj më prodhimtariNë ditët e sotme dhe gjithnjë shpesh e më shumë konstatojmë gjuha prapashtesa se të në veçanta. të Mjeti gjitha më i dukshëm varietetet dhe më e gjuhës së a. Letërsi artistike funksionale në shkallë mbarëkombëtare në të gjitha po shkon drejt ekonomizimit gjuhësor. Ekonomia i kumbueshëm, mënjanon mjetin më të zbehtë. Sot b. Tekste gazetareske nivelet e komunikimit. Mendimet e disa shkruar gjuhëtarëve kemigjuhësore, përafrim në vija më të përgjithshme, gjuhën e është folur. proces përparësi po marrin prapashtesat e shumësit –a dhe Kemi përzgjedhur letërsinë artistike, pasi ajo e lëvruar që “ janë të bindur se standardi i atillë si është nuk i cili zhvillohet për një arsye të vetme: për lehtësim – e në dëm të prapashtesës –ë. Sipas E. Likaj “nisur gjerësisht në gjini e lloje të ndryshme, jep mundësi të paraqet zgjidhje dhe shkakton shumë vështirësi për t’u përdorimi e shkrurtim shprehjesh të cilat, si të tilla, nga, kjo rrethanë gjuhësore, këto prapashtesa duhen shohim shkallën e përpunimit e zotërimit të mjeteve nxënë nga gegët , se nuk ua bën të mundur gegëve të përdoren shpesh në të folurin tonë. Ekonomi e një parë jo vetëm si prirje, por edhe si nevojë gjuhësore. shprehëse dhe kulturës gjuhësore të shkrimtarëve realizojmë tërë begatinë e krijimit leksikor e gramatikor gjuhe, është kjo kërkesë e përhershme për ekuilibër Zhvillimet e shumta në përputhje me këtë prirje janë tanë, dhe për rëndësinë e jashtëzakonshme që kanë në , sidomos me lënien anash të infinitivit dhe se prandaj midis nevojave kontradiktore që duhet të përmbushen; të njohura: shumë emra me fundoren –ë prej kohësh procesin e standardizimit breza të tërë lëvruesish të saj, duhet të lejohet përdorimi paralel i gegërishtes si gjuhë në një anë , nevojat e marrëveshjes, e nga ana tjetër, e bëjnë shumësin me prapashtesën –a (detyra, forma, ndër të cilët rolin parësor e kanë luajtur shkrimtarët. standarde në pajtim me realitetet empirike”7 nuk ka inercia kujtesore dhe inercia nyjëtimore, ndërsa këto shirita, trëndafila. Duke pasur parasysh interesat e përbashkëta të vend në këtë fazë, përderisa shqipja i plotëson me dy të fundit janë në konflikt të përhershëm; loja e të Përemrat, kryesisht pronorët kanë prirje të shkojnë shkrimtarëve për gjuhën do të analizojmë prirjet sukses detyrat e saj, por natyrisht që nuk mohojmë gjithë këtyre faktorëve kufizohet nga tabu të ndryshme nga larmia formale në njësim formal. E.Likaj thekson gjuhësore në gjuhën e dy shkrimtarëve: Faik Konica ndryshueshmërinë dhe lëvizjet gjuhësore. A. Kostallari që anojnë nga rrudhja e gjuhës, duke mënjanuar çdo se format rasore të pronorëve të gjinisë femërore ime, dhe Ismail Kadare. Rezultatet e nxjerra do t’i përdorim shprehet: “ Qëndrueshmëri të përjetshme,Studiuesit absolute risi amerikanë: tepër evidente. ZhvillimiNë Shqipëri i mëtejshëm zbulohet i gjuhës është ferma jonë, jote,më juaj e vjetërpo shkojnë në drejt Europë, dysorësisë 6500-vjeçare ( ime dhe për konkluzionet përkatëse në variantin e letërsisë nuk ka as në gjuhë; pra as në drejtshkrim nuk mund një proces i pandalshëm, por rrugët, që do të ndiqen, time, jonë dhe tone, jote dhe tënde, juaj dhe tuaj, artistike. Theksojmë se një faktor i rëndësishëm që të ketë rregulla përfundimtare në kuptimin absolut të duhet të lidhen me nevojën për të ruajtur strukturën dhe duke mënjanuar format sime, sonë, sate, suaj. Në duhet pasur parasysh në studim është faza e zhvillimit fjalës. Në këtë rrugë do të ecet në të ardhmenNga Ilirpër tëKonti tiparet e saj, duke përpunuar sidomos brumin e vetë përdorimin e emërzuar dyformësia është edhe më të shqipes standarde. Në përzgjedhjen e shkrimtarëve bërë përmirësime të mëtejshme, duke u udhëhequr gjuhësor, për t’ia përshtatur situatave dhe kushteve të largvajtëse, sot thuhet times dhe jo simes, tuajës dhe jo patëm parasysh disa faktorë: nga përparimi i gjuhës sonë letrare kombëtare dhe nga reja. Duke mos iu përmbajtur këtij parimi po përdoret suajës. Mendojmë se perspektiva e këtyre formave po a. Harkun kohor analiza gjithnjë e më e thellë shkencore e strukturës gjithnjë e më dendur e ardhmja e tipit do të shkoj se e shkon drejt eleminimit e bjerrjes së plotë duke pasur b. Fazën e standardizimit të shqipes ndikim të fuqishëm gjuha e folur e variantet më shumë c. Interesat e përbashkëta mbi standardin të përdorshme. Kemi përzgjedhur shkrimtarë që i përkasin një harku Lidhur me shkrimin e fjalëve me –nj apo –j mendojmë kohor rreth 100 vjeçar, me qëllim që të hulumtojmë Studiuesit se ka ardhur koha të vërtetohet me fakte gjuhësore mbi veçoritë e gjuhës së letërsisë artistike duke synuar mendimi i prof. E. Hysës, E. Likajt, L. Mulakut ”prirja të zbulojmë prirjet e saj në boshti diakronik. Faik e fuqishme për shtrirjen e shumësit me prapashtesën Konica erdhi në letrat shqipe në fund të shekullit të amerikanë: ose më saktë me morfenën –j në vend të morfemës kaluar, kur gjuha shqipe letrare sapo kishte hyrë në –nj”13. Nga analizat e vazhdueshme konstatojmë dhe rrugën e zhvillimit të saj, pas veprës së magjishme të pohojmë se forma me –j do të eliminojë plotësisht kolosëve të letrave shqip; Kristoforidhi, Naimi, Samiu. Në Shqipëri formën me –nj. Kjo është perspektiva drejt 2020, si në Faik Konica është përfaqësues tipik i kulturës, gjuhës gjuhën e shkruar, ashtu edhe në gjuhën e folur. e historisë kombëtare. Gjuha do të jetë preokupimi Me një vëzhgim sipërfaqësor në lëndën gjuhësore parësor i tij. Faik Konica toskërishten e shkruar e shpie zbulohet ferma gazetareske do të mund të hetonim se numri i deri në nivelin e artit të kulluar. Jo njëherë deri më sot anglicizmave vjen duke u rritur nga pikëpamja sasiore Konica është quajtur themeluesi i prozës në toskërisht, nga vitet 2010 se në vitet ’70 të shekullit të kaluar dhe se duke pas krijuar amzën e shkrimit, ku do të mbështeten më e vjetër shumicën nga këto nuk i gjejmë në leksikun e viteve ’70 një mori autorësh të mëvonshëm. Në fakt në tekstet e tij si fjala vjen: luk, bend, bodi, bos, kesh, fanki, doping, Konica krijoi stilin e tij vetanak letrar, të cilin e arrijnë hard disk, xhinse, laptop, link, live, lobist, party, roler, vetëm krijuesit e vërtetë. në Europë, etj.; si dhe shtimin në numër të ndërkombëtarizmave, Në këtë fazë në shqipe kishte mangësi në fushën sidomos i atyre me burim latin: fondacion, destinacion, e fjalorit dituror e kulturor. Prirja e përgjithshme 6500-vjeçare klientelë, konzorcium, mandat, mobil, aplikacion, gjuhësore e kësaj faze ishte plotësimi i mungesave me koalicion etj. I madh është edhe numri i anglicizmave që fjalë të reja shqip, si dhe shqipërimi i atyre fjalëve që nuk u gjendet lehtë prejardhja ose numri i përkthimeve sot vërshojnë si ndërkombëtare dhe të pranueshme Nga Ilir Konti në mbështetje të anglicizmave ose gjuhëve të tjera. Si për gjuhën tonë: agresiv, avokat, aventurier, kanibal, këto: atachment, chat billboard, bluetooth, bookmark, monarchist, sekondë. tudiuesit e Universitetit të Cincinnati në SHBA pretendojnë se kanë zbuluar në Shqipëri fermën më të boyband, site, browser, fashion, network, reality show, Konica edhe në rastet kur nuk mund të zëvendësojë vjetër në Europë, që nga epoka e paleolitit. Lajmi ka bërë bujë të madhe ndër qarqet e shkencëtarëve, etj. Modernizimin e shqipes duhet parë edhe përmes fjalën e huaj ndërron trajtën fonetike në mënyrë që të S pranimit të fjalëve të huaja, për të cilat, pa dyshim, ka tingëllojë si shqip, kështu: interesin e bën ndëreshtë, pasi sipas tyre informacionet që ata dispononinStudiuesit nuk ishine Universitetit të mjaftueshme përtë tëCincinnati vërtetuar hipoteza në SHBAapo nevojë pretendojnë shqipja standarde se kanëdhe për zbuluartë cilat duhet në të ketëShqipëri fermën sekretar- shegretar, skandalizohem - shkëndallëzohem, disa fakte të vobekta të zbuluara deri mëmë sot, të në vjetërgjithë Europën. në Europë, Pronësorja që e universitetit, nga epoka Susan e Allen paleolitit. një planifikim Lajmi a një ka politikë bërë gjuhësore. bujë tëMesa madhe duket në ndër qarqet e korrespondencë - kreshpëndencë, statistikë - shtetësi. deklaron: “Ka pasur vërtet një hendek të madh në dokumentimin e periudhës së hershme neolitike jo vetëm fushën e teknologjisë perspektiva e anglicizmave është Këto modifikime ai nuk i bën kuturu, po sipas në Shqipëri, por në mbarë rajonin. Zbulimishkencëtarëve, tregon se në Vashtëmi, pasi sipasnë juglindje tyre të Shqipërisë, informacionet ishte një që e ataqëndrueshme dispononin dhe afatgjatë. nuk Nga ishin hulumtimet të mjaftueshme e bëra për të ndërrimevë fonetike që kanë pësuar në shqip elementet nga fermat e para, rreth 6500 vjet përpara Krishtit”. Gjithmonë sipas studiuesve amerikanë, hulumtimet mendojmë se duhen hetuar të gjitha format dhe trajtat e huazuara nga latinishtja.4 Shqipja ashtu si gjuhët e kryesisht zakonisht në rajone të pasura vërtetuarme drithëra. Nëhipoteza studimet eapo tyre tëdisa kryera fakte në Vashtëmi, të vobekta rezultoi tëse zbuluaraqë përdoren deri në mëgjuhën sot, e folur, në gjithëpasi ky varietetEuropën. është Pronësorja e tjera i pranon elementet e huaja leksikore, i përkthen, në rajon baza e bujqësisë ishin drithërat,universitetit, kështu aty gjendeshin Susan këto llojë Allen kafshësh deklaron: si derra, dhi e “Ka dhen, pasurpor më vërtet prodhimtari një dhe hendek shpesh konstatojmë të madh se në në të gjitha dokumentimin e i përshtat, i asimilon dhe krijon neologjizma mbi bazën edhe kaproll, derr të egër, lepur, disa lloje peshku, etj. varietetet e gjuhës së shkruar kemi përafrim më gjuhën e tyre, domethënë aktivizon mekanizmat e vet për të periudhës së hershme neolitike jo vetëm në Shqipëe folur.ri, por në mbarë rajonin. Zbulimi tregon se në Vashtëmi, në juglindje të Shqipërisë, ishte një nga fermat e para, rreth 6500 vjet përpara Krishtit”. Gjithmonë sipas studiuesve amerikanë, hulumtimet kryesisht zakonisht në rajone të pasura me drithëra. Në studimet e tyre të kryera në Vashtëmi, rezultoi se në rajon baza e bujqësisë ishin drithërat, kështu aty gjendeshin këto llojë kafshësh si derra, dhi e dhen, por edhe kaproll, derr të egër, lepur, disa lloje peshku, etj.

Storia Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 10 Me rastin e 100 vjetoritMe rastin e 100 të vjetorit shpalljes te shpalljes se së Pavarsise Pavarësisë Patrioti Thanas Floqi përfaqësues i Korçës në kuvendin e madh historik të Vlorës nga S. Demolli të djemve, boton tekstin shkollor “Gramatika e gjuhës shqipe” për ciklin e ulët e të mesëm. jë nga firmëtarët korçarë të Aktit të Gjithashtu nështypin e kohës dt. 24 janar 1909 Shpalljes së Pavarsisë më 28 Nëntor gjejmë të dhëna që dëshmojnë për kompozimin në Kuvendin Historik të Vlorës. Aty me vargje N1912, ishte edhe Thanas Floqi. Ai nga ana e tij të disa prej këngëve patriotike. tëpoezisë së Murat Toptanit, kompozon këngën lindi në Korçë më 14 janar 1884. Ende kur Kështu në fletoren “Korça” 1909 , është botuar “O flamur i Shqypnisë”, e cila u bë menjëherë ishte i mitur familja e tij emigroi në Greqi, ku ky njoftim: “Zoti Thanas Floqi, drejtor i shkollës aq popullore. Ishte poliglot e veç greqishtes së mbaroi shkollën fillore në qytetin Korvasaros, shqipe, prêt tekste këngësh nga poetët e vendit re e të vjetër, kishte njohuri në gjuhët latinisht, të mesmen në Mesollongj dhe studimet për që ti muzikojë (kompozojë)…” Dhe këngë të tilla anglisht, frëngjisht dhe turqisht. Për këtë drejtësi i kreu në Universitetin e Athinës. Aty si “Për Mëmëdhenë”, “Shqipëria” etj. u bënë Qeveria e re e Vlorës e ngarkoi 28- vjeçarin njihet me patriotë shqiptarë dhe në vitin 1905 hit për kohën dhe kushtrim për sa e sa revolta TH. Floqi me detyrë në fushën e drejtësisë, për emigron në Amerikë, kurse familja e tij kthehet popullore. Në pranverën e vitit 1910 TH. Floqi të përkthyer e përshtatur në shqip legjislacionin në Korçë. Në Amerikë u vendos e u punësua sëbashku me patriotë të tjerë korçarë, mbledhin juridik për gjykatat e para të ngritura në në Xheimston, ku merr pjesë në themelimin mbi 10.000 vetë në Mitingun e Shkronjave Shqipëri. Në vitin 1913 shërben si përkthyes e shoqërisë patriotike “Malli i mëmëdheut” e nëkodrën e Shën Ilias, në mbrojtje të alfabetit pranë komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit njihet e miqësohet me Nolin e patriotë të tjerë latin të gjuhës shqipe. Në këtë miting ai flet në Shkodër e më pas emërohet kryesekretar i shqiptarë. Shkruan e boton në gazetën “Dielli” para popullit për çështjen kombëtare, shkruan Ministrisë së Drejtësisë, ku përkthen ligjin “Mbi artikuj me frymë kombëtare e del në mbrojtje të në gazetën “Korça” (nr 1 viti i II –të 1910), gjyqin e paqit”. Veç përkthimeve në drejtësi, çështjes shqiptare. duke rënë nësy të xhonturqve, të cilët përpiqen spikat edhe për ato në fushën e letërsisë, ku Pas shpalljes së Hyrjetit më 24 korrik 1908, ta arrestojnë dhe largohet nga Korça për të disa nga kryeveprat e kohës kanë ardhur në kthehet menjëherë në Shqipëri, ku organizon në shpëtuar e shkon në Cakran të Mallakastrës, ku shqip deri në ditët tona, si “Tre moskëtjerët” Vlorë me shoqërinë patriotike “Labëria” e më pas punon si mësues. të A. Dumas, tregime nga Edmond de Amiçis, në Korçë shfaqjen e dramave “Vdekja e Piros” Merr pjesë me armë në dorë në kryengritjen hartimin e një fjalori italisht- shqip etj. të Mihal Gramenos e “Besa” të Sami Frashërit. e 14 gushtit të vitit 1911 e në ditët e para të Vdiq më 8 shkurt 1945 në qytetin e Elbasanit, Në Korçë emërohet drejtor i shkollës shqipe nëntorit të madh, zgjidhet përfaqësues i Korçës ku punoi si noter deri në fund të jetës së tij.

Latinishtja dhePATRIOTI ShqipjaTHANAS FLOQI PERFAQESUES ILatino KORCES NE KUVENDIN e Aquila E MADH HISTORIK TE VLORES (Vijon nga faqja 1) fjale e ka origjinen tek folja lë e shqipes. Dement Angustia un ngustia ristrettezza deriva dalla parola risale al verbo lascia la Eagles. Dement demenza Angustia a-ngustia ngushtesia rrjedh nga fjala dement çmenduri apo i marrosuri. Ketu kemi dy albanese vicino, che è la radice e il significato Dement o marrosuri. Qui abbiamo due parole che shqipe ngushtë, qe eshte rrenja dhe kuptimi i fjale qe jane de+ment, qe tregon se personi i ka della parola.Discorso Aquila oggi mantiene vicino sono de + mento, indicando che la persona ha le fjales. Shqipja sot e ruan fjalen e ngushte ne gjuhen ngadhënë mendtë,S. Demolli pra qe eshte cmendur, qe i kane al linguaggio quotidiano per indicare la limitatezza vertigini, di modo che è folle, che sono impazzito e perditshme per te treguar ngushtesine fizike por ikur mendte qe shpjegohet me se miri dhe ruan fisica, ma anche quella spirituale. Aperto Aperto che è meglio spiegato e mantiene lo stesso edhe ate shpirterore. Aperto aperto hapur (apur) te njejtin kuptim. Depresso depreso i shtypur/ open (apur) L’aquila e il verbo latino preservare significato. depresso depreso oppresso / soppresso Edhe shqipja dhe latinishtja ruajne foljen hapur, ndrydhur. Shpjegohet nga fjalet dhe+pres, ku aperto, ma spesso cade in latino H o non leggono spiegato con le parole, e + aspetta, aspetta è por shpesh ne latinisht H bie ose nuk lexohet Njfjalaë pres nga eshte firm sinonimiëtar i fjalesët korshtyp.ç Dhe+presarë të Aktitaffatto të stato Shpalljes fatto in apur. s Apparenteaë Pavarsis visibileë mdoveë la28 parola N ësinonimontor 1912,di parola con ishte la stampa. edhe Thanas fare duke u bere ne apur. Apparentea-parente i apo dhe+presion. Dilema dilema dilemë. Ne kete Parente. Una parola che si spiega con l’aquila E + + e premere o pressione. dilemma dilemma dukshem. Nje fjale qe shpjegohet nga shqipja me Floqi.rast kjo fjale Ai tregon lindi per njenë person Kor qeçë e kam meë 142 conjanar il verbo 1884. vedere, che Ende alla fine diventakur ilishte primo. i dilemma,mitur in familja questo caso, ela questionetij emigroi mostra una n ë Greqi, ku foljen shikoj, qe ne kohen e shkuar behet parë. mendje, akoma i pavendosur se c’te leje, apo c’te Verbo in giro, che hai fatto in passato non aveva persona che ha il secondo brano, ancora indeciso Folja shikoj, qe ne te shkuaren behet kam parë mbaroibeje. Rrjedh ngashkoll fjalet di+lemën fillore ( dy + lëmë në ), qytetinpra trovato Korvasaros, in nessuna lingua oltre t ëEagles mesmen oggi, come nsuë cosaMesollongj lasciare, o cosa fare.dhe Deriva studimet dalle parole di p ër drejtësi i nuk gjendet ne asnje gjuhe sot pervec shqipes, pasi e lene ne dy-mendje. Desiderio desiderio dëshirë. il latino non ha primo verbo, per mostrare il look + LEM (due zone +), poi la sinistra in due menti. latinishtja nuk ka folje parë, qe te tregoje pamjen Vete fjala dëshirë,ë vjen nga rrenja do, dua, pasi oë l’aspetto. arena arena arena mostra un paeseë o Desiderio Desiderioë desiderioë è il desiderio stesso, ë kreu n Universitetin e Athin s. Aty njihet me patriot shqiptarderiva dalla radice, dhe io, come n l’aquila vitin quando 1905 dice emigron n apo dukjen. Arena arena arena. Tregon nje vend edhe shqipja kur e thote deshire e thote me dë un determinato sito in cui le prestazioni da circo, dice de desiderio e non lo farà. Will radice è ancora apo nje shesh ku jepet shfaqja e cirkut, vend qe Amerikdhe jo me do.ë ,Rrenja kurse do eshte familja ende e perdorur e tij ne kthehetpiuttosto sabbia n ëe questoKor siçë. spiega Në con Amerikë un ciglia, uin vendos e u punësua në Xheimston, ku modo che il dialetto Geg. Dalla parola ciglia arena usato in lingua albanese. Vediamo come la parola, eshte me rërë dhe kjo shpjegohet nga a-rëna, pra gjuhen shqipe. Shohim se si fjala do, qe ne shqip che vogliamo forme slittamento parola chiave, ha e dialektit geg. Nga fjala rëna ka dale edhe fjala formon fjalen dëshirë,ë ë ka sherbyer e gatshme si ha portatoë laë parola, che è lo stadio dove i giochi ë ë ë merr pjes n themelimin e shoqdel circo.ris Così patriotike Arena è una terra “Malli di sabbia i chem mservitodheut” come radice e njihet pronta per e la miq formazionesohet di me Nolin arena, qe eshte stadiumi ku zhvillohen lojerat e rrenje per formimin e kesaj fjale ne disa gjuhe te questa parola in varie lingue. La parola desiderio cirkut. Pra arena eshte nje toke me rërë me te huaja. Fjala deshire eshte shqip dhe nuk eshte e passa da circo sembrava non danneggiare sofferto e patriotë të tjerë shqiptarë. Shkruanperché la sabbia e boton è soffice. Anchenë gazet un altro ë fatton “Dielli”è antiscivolo artikuj e non in prestito,me frymin quantoë sollevakomb la ëtare e del cilen sic dukej ngrihej cirku per te mos pesuar huazuar, pasi ajo ngre kete fjale mbi nje folje te questione su un verbo di ringraziamento, la parola demtime, pasi rera eshte me e bute. Gjithashtu nje sajen, mbi fjalen do, qe keto gjuhen nuk e kane. interessante è la parola arenario che indica una në mbrojtje të çështjes shqiptare.collina di sabbia, ma questo è in albanese, come volontà, che queste lingue non hanno. tjeter fakt interesant eshte fjala arenario qe tregon shqip - deshir shqip - desiderio nje kodër ranore, por edhe kjo eshte ne shqip, pasi frengjisht - desir si dice oggi nella sabbia sabbia albanese, mentre in italiano Sabb. francese - auspicabile sot ne shqip i thuhet rërës rëra, ndersa ne italisht anglisht - desire Verbo dare, che di per sé la seconda volta Ben inglese - desiderio sabbia. italisht - desiderio ë ë andò formando una dozzina di parole in latino. ë italianoë -ë desiderio ë ë ë Passpanjisht shpalljes - desear s Hyrjetit m 24 korrik 1908, kthehet menj her n Shqip ri, ku organizon n Vlor Folja jap, qe ne veten e dyte te kohes se shkuar Questo verbo in questa forma è scritta al momento spagnolo - desear Deviare deviare si detrack spiegata dalle parole, ben dhe, ka formuar nje dyzine fjalesh ne latinisht. Deviare deviare devijoj shpjegohet nga fjalet della Eagle e shkaur risposte zgjedhimit ai verbi me shoqërinë patriotike “Labëria” e më pas në Korçë shfaqjen e dramave e “Vdekja+ componente edi interconnessione,Piros” të Mihal cioè in linea Gramenos e Kjo folje ne kete forme gjendet e shkruar ne kohen perberese dhe+vij, pra ne nje vije tjeter nga ajo albanesi. in forma e, questo verbo non ha senso e shkaur te shqipes dhe i pergjigjet zgjedhimit qe eshte. Eshte personi qe devijon eshte ai qe da ciò che è. E ‘una persona che si discosta è uno “Besa” të Sami Frashërit. Nëin qualsiasi Korçë altra emërohet lingua. Ecco drejtor alcuni altri esempi i shkoll che ë cambias shqipe la linea / percorso të djemve, e che si reca boton in tekstin te foljeve te shqipes. ne formen DHE, kjo folje ndryshon vijen/rrugen dhe qe shkon ne nje tjeter illustrativi, può arricchire tutti questo argomento, nuk ka kuptim ne asnje gjuhe tjeter. Me poshte dhe/rruge, nepermjet nje vije. Edhe vete fjala un altro e / strada, attraverso una linea. Anche la ë con la sua conoscenzaë di dare dare haë / dà ë la parolaë via, che racconta la via italianaë è quella di ë disa shembuj te tjere ilustrues, mund ta pasuroje shkollorvia, qe tregon rrugen“Gramatika ne italisht eshte e fjala gjuh vija ne s parolashqipe” è formata p dalr verbociklin dare, e che ul al momentot e t mes m. Gjithashtu n shtypin e koh s dt. cdokush kete teme, me njohurite e tij Dare dare shqip, qe tregon nje rruge te caktuar. Dire dire scivolare le linee di parola, che indica un certo essere dato il via al singolare o in terza persona modo. Dire Dire Io dico le terribili parole, ha la dha/jep. Kjo fjale eshte formuar nga folja jap, e 24them. janarFjala dire, 1909 e ka rrenjen gjejm tek foljaë di,të pasi dh ti ënaben q determinata.ë dëshmojn Istruzionië declarepër kompozimin dichiarare nga ana e tij të disa prej këngëve cila ne kohen e shkuar behet dhashë, apo ne veten thua ate qe di. ne kete rast ajo shpjegohet me ate radice verbo sapere, come tu dici, quello che so. dichiarare la Parola dice chiarire qualcosa, o la In questo caso, ha spiegato che che se chiedere e trete njejes ben dha. Declare deklare deklaroj. patriotike.se po te pyes dhe tiK pergjigjesh,ështu npraë mefletoren thua ate posizione“Korç a” di una 1909 singola entità, ësht rappresentataë botuar dal ky njoftim: “Zoti Thanas Floqi, drejtor i Fjala deklaroj tregon per sqarimin e dickaje, qe di. Italishtja per foljen flas ka fjalen parlare, e rispondere, dico con quello che so. Per parlare singolo Stato. Ciò si spiega con le parole, e + in verbo italiano ha parole chiave Parlare, ma i verbi apo te pozites se nje individi, entiteti shteteror te shkollpor folja dire,ës shqipe, nuk ka asnje lidhjeprêt me tekste kete fjale ksu,ëng o chiaro,ësh ngahai spiegato poet la tuaët posizione,e vendit poi il që ti muzikojë (kompozojë)…” Dhe këngë perfaqesuar nga individi. Kjo shpjegohet nga fjalet si proces i zakonshem, eshte e lidhur me fjalen dire, non vi è alcun nesso con questa parola come qartësove. Verbo e, attualmente in questa forma un processo comune, è legato parola chiave e dhe+lart, apo qartë, qe e shpjegove qendrimin them & te thuash, qe jane sinonime te njera-tjetres, të tilla si “Për Mëmëdhenë”, “Shqipha l’aquila,ëria” spettacoli etj. eu comporta bënë logicamentehit për kohdevo ëdire,n dhe che sono kushtrim sinonimi l’uno pdell’altro,ër sa ma e sa revolta tend, pra e qartësove. Folja dhe, qe aktualisht ne por ndryshojne se flas eshte me e pergjithshme che voi e la vostra chiarezza, la tua posizione così il cambiamento che si parla più generale e non ha kete forme e ka shqipja, tregon dhe nenkupton popullore.dhe nuk ka nevoje N qeë tepranver kesh dije perë n te folur,e vitit qartesove. 1910 decreto TH. Lgs.Floqi decreto s ë decretobashku è una mebisogno patriot di avereë conoscenzetë tjerë di kor parlare,çar e ëse, vuoimbledhin mbi logjikisht se ti dhe qartesine, pra e qartesove ndersa nese ti deshiron te thuash dicka, duhet sorta di legge che dà la massima istituzione dello dire qualcosa, abbiamo bisogno di conoscerlo, poziten tende. Decret dekret dekreti Dekreti eshte qe te dish ate, qe ta thuash. Dictatore diktatore Stato e che deriva dal decreto e di + (Creta e + / era per dire. Dittatore dittatore. La parola deriva nje lloj ligji qe jep institucioni me i larte i shtetit dhe diktator. Edhe fjala diktator rrjedh nga fjala di, capo). Quindi, in una parola, il capo dello Stato ha dalla parola dittatore sa, dopo che il dittatore è qe rrjedh nga dhe+kret ( dhe + kretë/kokën ). Pra pasi diktatori eshte supremi qe di dhe thote qe dato la parola, la sua decisione. il Supremo che sa e dice che facendo quello che me nje fjale, kreu i shtetit dha fjalen, vendimin e tij. te te besh ato qe ai di dhe do. Pra pak a shume Dedicare dedikare dato la sua singolare secondo conosce e ama. Così più o meno connesse alle Dedicare dedikare i dhënë. Ketu veta e dyte njejes lidhet me fjalen dire, qe tregon qe ai vetem thote Forum del passato e dimostra che si è dipendenti terribili parole chiave, affermando che dice solo e te shkuares dhe, tregon edhe se ti je i dhënë dhe dikton dhe te tjeret e zbatojne. Duro duro i da qualcosa, che è una parola che significa e incantesimi e il resto dell’attrezzo. Paziente duro pas dickaje, qe eshte ne nje kuptim me fjalen i forte kush duron, rrjedhimisht eshte i forte dhe ne dedicato, il dato dopo ... delegato delegazione forte che resiste, è forte e quindi in questo caso dedikuar, i dhene pas... Delega delega delegoj. kete rast fjala duroj, qe e perdor shqipja eshte e della delegazione della CE Ciò dimostra parola l’orso parola, che utilizza l’aquila viene usato per Kjo fjale tregon se i jep kompetencat dikujt dhe perdorur per te treguar te fortin. Kjo fjale ne kete che dà autorità a qualcuno e deriva dalla parola mostra il forte. Questa parola in questo senso si rrjedh nga fjala dhe+leg. Fjala eshte e perbere kuptim gjendet ne te gjitha gjuhet latine dhe ne ato e l’eredità +. La parola è formata dal verbo e trova in tutte le lingue latine e quelle lingue che nga folja dhe me fjalen leg, qe ne latinisht tregon gjuhe qe e kane huazur kete fjale nga latinishtja, l’eredità parola, che in latino indica lasciando una hanno questa parola dal latino in leasing, mentre lënien e nje pasurie, nje personi te caktuar, e kjo nderkohe qe shqipja jep kuptimin e saj. proprietà, una certa persona, e questa questione l’aquila dà il suo significato. pagina 11 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Poesia Poezia e keqe Poezi Poeti, kopshtar i fjalëve është prozë, proza nga Arjan Kallço si Lukács, Benjamin, Bachtin, ndërsa për artin Tundim poetik nuk ka asgjë të krahasueshme me këto lloj e mirë është poezi uajin e ardhshëm pikërisht më datën 21 tekstesh. Për poezinë duhet t’u drejtohesh edhe një nga Arjan Th. Kallço mars do të festohet kudo në botë Dita herë vëzhgimeve të drejtpërdrejta të poetëve ose nga Mimoza Ahmeti MNdërkombëtare e Poezisë nën patronazhin manualeve të thjeshta të metrikës, retorikës dhe Shite shpirtin – më thoshte ndërgjegjia e UNESKO-s. Kemi vite që e festojmë këtë ditë stilistikës, pra një referim praktik, empirik – thotë eza e cila flet për vdekjen e poezisë është një tezë radikale e cila ka filluar E për çfarë tjetër e do? jo vetëm me miqtë tanë poetë, të mbledhur ashtu një kritik italian. Midis përcaktimeve të penave të thjesht në ndonjë sallë, por edhe në auditorët e shquara po japim të Nobelisitit italian Euxhenio Tqë me lindjen e poezisë. Kjo është një Liria, barazia janë vetëm Universitetit Fan S. Noli me studentët tanë që Montale që është i thjeshtë dhe i saktë: Poezia është teori e cila na vjen që nga Greqia e lashtë. Në letër apo për skillet e pangopura aspirojnë drejt poezisë. Disa prej tyre kanë marrë një përbindësh; është muzikë e bërë me fjalë edhe Por poezia mund të mbarojë. Kjo nuk ka si të ndodhë. Ajo mund të mbarojë po Që e shesin atë kurdo. pjesë edhe në takime ndërkombëtare në Itali dhe me ide: lind ashtu nga një intonacion fillestar që besoj se do të vazhdojnë të marrin pjesë, pasi do nuk mund të parashikohet para se të lindë vargu mbaroi organizimi njerëzor. Poezia është Shite shpirtin – më shoshte intuita të matin penat me bashkëmoshatarët e tyre nga e i parë. Kjo thënie i ngjan një traktati të shkurtër një riorganizim i raporteve të sendeve dhe Për çfarë të hyn në punë? gjithë bota. Edhe këtë vit poetët do të jenë përsëri mbi poezinë, që është i plotë dhe i përqëndruar. njerëzve nëpërmjet riorganizimit të fjalës. Drejtësia, ligji janë në duart e tiranit bashkë në çdo cep të globit për të kremtuar këtë ditë Montale e fikson syrin në një element kryesor të Një tendencë spontane për të vënë re që jo vetëm nxjerr në pah vargjet e tyre të thurrura krijimit poetik : paparashikueshmëria. marrëdhëniet mes tyre nëpërmjet një rendi të Që shumë njerëz fshikullon, por bën në vite, por edhe vitalitetin e njërës prej formave më Gjuha është një tërësi e fuqishme dhe e ri të fjalëve, duke i pozicionuar nëpër vende Sikur nuk i dëgjon. të mrekullueshme të artit që është poezia. Fati, nëse brishtë. S’ka asgjë më të lehtë sesa ngrirja apo të reja dhe duke u dhënë një konotacion Shite shpirtin – më thoshte edhe djalli, do ta pranojmë këtë fjalë, na ka bërë të mundur që karbonizimi i saj, duke e bërë mjetin e vendeve të ri. Duke pritur të flisnim bashkë, isha shpesh edhe vetë ne të ballafaqohemi me kolegët tona të përbashkëta – thekson kritiku. Po të duke lexuar një poezi të një poeti që quhet Kujt do t’ia dhurosh? tanë nëpër botë, në konkurset e shumtë që na mendojmë për poezinë dhe në reflektimet e shumë Vladimir Marku dhe që titullohej “Hapini Tash botën e sundoj unë dhe jo serviren në internet apo në ftesat që na vijnë. Fati na poetëve të kohës sonë, Montale, Sereni, Giudici, rrugën poetit”. Një nga vargjet thoshte “edhe Ca zota atje lart të kot’. Pa shiko : ka buzëqshur kur kemi patur rast t’i takojmë shumë Zanzotto, Brodskij, Hughes, Milosz, Szymborska, mëkati i poetit është fisnik”, pra unë po lexoja I papunë dhe i tretur në dëshpërim prej tyre edhe në Shqipëri në Festivalin e Poetekës do të shohim sesi është një prerogativë e hapjes një poezi që më pëlqeu. E citoj këtë për të që organizohet çdo vit. Nuk do të mungojnë edhe në lidhje me realitetin, si një atribut i dallueshëm i thënë se poetët shqiptarë shkruajnë poezi Mes pinjollëve të mi në të ardhmen takimet mes poetëve në veprimtaritë gjuhës poetike. Frymëzimi sido që të jetë, lind nga shumë të bukura dhe vazhdojnë shkruajnë Gjendesh i pashpresë. e shumta kombëtare dhe ndërkombëtare që tashmë një gjë e paditur që nuk ndërpritet – thotë poetja shumë bukur. E megjithatë ndodh që lexuesi Hidhe firmën edhe ti, ç’pret, janë kthyer në traditë, prandaj poetët duhet të Nobeliste polake që ndërroi jetë vetëm pak ditë më i largohet disi poezisë. Kjo ndodh edhe prej kërkojnë më shumë hapësira debatesh në lidhje me parë, Szymborska. Prandaj i çmoj shumë dy fjalë faktit se futja në rutinë e njeriut, trashja, Në do kokën ta shpëtosh. Nuk e kupton?: poezinë, me kritikën për poezinë, arritjet, cilësinë të vogla : nuk e di. Të vogla por me krahë. Edhe krijimi i një komoditeti të ndërtuar me apo pa Është kohë prostitutash, dhe jo të mbeten pre’ e disa llojë promovimesh që poeti, nëse është vërtet i tillë, duhet t’ia përsëritë mund, çon në nevojën e një leximi që quhet Kohë zhigolosh. e thënë nga shumë poetë, duket se nuk kanë më vazhdimisht vetvetes dyfjalëshin “Nuk e di”. Mirë ndryshe prozë, e cila rrallon intensitetin asnjë shije. paparashikueshmëria, le ta quajmë edhe parregullsi Mbi tavolinë pena, boja, të mpirë mendor që ka poezia. Është një lloj leximi Pas dimrit të gjatë, do të vijë përsëri pranvera të poezisë së matshme, na sjell drejt shpëtimit të që rrit qëllimin e parashikuar nga pikëpamja Flejnë gjumin e madh. dhe nuk do të rreshtin edhe botimet e librave dhe gjuhës nga turpi. e krijuesit. Ai që në fillim e di strategjikisht prezantimi i tyre për dashamirësit e shumtë të Në krijimin e një poezie raporti shkak-pasojë se ku do të dalë dhe çfarë kërkon lexuesi i letërsisë, prandaj le të futim një frymë të re, atë të çdo herë thyhet dhe riformohet në një mënyrë të tij. E kthen fenomenin letrar relativisht nga kritikës, pas një dimri të gjatë 20 vjeçar që ende re. Një poezi shtyhet tej territorit në të cilin është art, në produkt, por kjo nuk është absolute. “vorio” – EPIRI nuk e ka thënë të qartë dhe të plotë fjalën e vet për rrënjosur, përtej premtimeve : i ruan, ushqehet, Për këtë arsye unë mund të them se poezia letërsinë e “re”. Pak kohë më parë tek lexoja një por përmes zhvendosjes, një transformimi. Në këtë e keqe është prozë dhe se proza e mirë është nga Piro Loli artikull në lidhje me poezinë dhe poetin, më shkoi kuptim një poezi nuk është kurrë thjesht një pasojë e poezi. Për sa u përket poetëve të rinj, unë në mendje një thirrje që shpresoj ta përkrahin të thjeshtë. Jeton me sensibilitetin, bindjet, idetë edhe jam e mendimit që njerëzit e frymëzuar gjithë poetët, atë të një lloji forumi në internet dhe me ideologjitë e poetit, por nuk përbën zbatimin gjithmonë sjellin risi gjuhësore, risi që janë Pi një kafe të hidhur që ka në qendër të vëmendjes poetin dhe poezinë. mekanik. Era e lirisë që thith kur lexon një poezi, për lexuesin më të bukura nga ato që ishin, e në filxhan shoh Nuk besoj se do të ketë vështirësi që bashkë me edhe në një vendosmëri të madhe shprehëse, ka të ndonjë sit interneti që i bashkon të gjithë poetët, të bëjë pikërisht me këtë : gjuha i shpëton reaksionit për arsyen e thjeshtë se ato që ishin, ne i një pyll të prerë mund të botojmë aforizma mbi poetin dhe poezinë. zinxhirr, sipas rusit Brodskij, duke mohuar atë armik kemi inkorporuar me lexim. Njeriu është një hartë të grisur Po sjell disa thënie të shkrimtarëve të shquar në që është parapërcaktueshmëria, me hemorragji një organizëm konsumativ i artit dhe i çdo shekuj, duke e bashkuar edhe zërin tim me atë të kuptimi që në mënyrë të pashmangshme kjo sjell. gjëje të bukur. Dhe në momentin që ai i një bisht dhelpre të fshehur inkorporon ato në trurin e vet, kërkon një gjë e krahë korbash shumë e shumë të tjerëve që ende nuk u është shuar Kur fjalët humbin kuptim, forca fizike merr vrull pasioni dhe zjarri për poezinë. – thotë Audeni. Edhe pse kishte marrë pjesë në të re dhe ajo e reja është pastaj më e bukura. që dridhen nga kufomat. Poezia thotë shumë në pak kohë, prosa thotë pak dy luftra botërore dhe në një shekull me dhunë të Unë jam e bindur se ashtu siç ka zhvillime dhe i duhet shumë kohë.(Charles Bukowski) pamasë, poeti e kishte në mendje së pari dimensionin në gjithçka, edhe në konektivitetin njerëzor ndodh diçka e re. Këtë e shikojmë edhe në Jugu im bie nga jugu Poezia është muzika e shpirtit. (Voltaire) individual, fjalët e veta si ato të çdo individi. Nuk Poezia i shton jetë jetës. Është një jetë në katror. është e rastësishme që në poezinë e viteve të fundit, mënyrën e të perceptuarit të dramave. Edhe por fjala ma mori gojën (Mario Luzi) jo vetëm italiane, u kthye shpesh figura e poetit si kjo pjesë ka ndryshuar. E shikojmë gjithashtu si orakull i heshtur Poezia e vërtetë mund të komunikojë edhe para kopshtar i gjuhës, pra si ai që kujdeset për fjalët, jo në mënyrën e të jetuarit jashtë integrimit përtyp duhan të grirë se të kuptohet. (Thomas Stearns Eliot) për një çështje të thjeshtë të purizmit formal apo të utilitar. Të gjitha këto përsosin perceptimet, Nuk do t’ia arrij dot t’ua shpjegoj njerëzve se ruajtjes arkeologjike, por shumë më të thellë, për të rivendosin pika të reja shikimi, krijojnë një dhe ha mallkimin e fisit. poezia është shprehje e një pasioni që ndizet. (Lord ruajtur aftësinë e kuptimit. lidhje me të papritura nga më të bukurat që Byron) Dihet se gjuha e poezisë është një gjuhë e janë gjithmonë e më pak agresive dhe për Pylli ushqehet me histori shirash Poezia është pamundësia e mundësuar. (Federico shumëfishtë dhe komplekse që zhvillohet në në këtë arsye është shumë e bukur. Garcia Lorca) nivele të ndryshme, por të gjithë të pranishëm, që i ka në kujtesë çdo pemë Poezia ndodhet kudo, por vetëm pak e shohin. aq sa e detyrojnë lexuesin, nëse dëshiron të jetë edhe e prerë (Lèon-Paul Fargue) i tillë, të aktivizojë në maksimum aftësitë e veta DALLGA edhe e copëtuar. Kujtimi është poezi dhe poezia nuk është veç të ndjeshmërisë dhe perceptimit, të mendimit kujtim. (Giovanni Pascoli) dhe imagjinatës, të mendjes dhe zemrës. Rryma Piktura është poezi e heshtur dhe poezia është e gërshëtuar e fjalës poetike është e aftë të mbajë nga Alma Begaj piktura që flet. (Pablo Picasso) shumë gjëra pa rënë në papërcaktueshmëri; HESHTJA Poeti është një botë e mbyllur brenda një njeriu. por reciprokisht arrin të tregojë me forcë, pa e Tani, është larguar deti, (Victor Hugo) përjashtuar, të japë receta dhe pa e dëbuar. Nga ky Shtëpia e poezisë nuk do të ketë kurrë dyer. këndvështrim, gjuha e poezisë zotëron padyshim një larg je dhe ti, nga Fahrije Krasniqi Kllokoqi (Alda Merini) virtyt të veçantë të kuptimit, në kuptimin e dyfishtë erdhe, me zbaticën dhe erërat, Poezia është shpirti sublim që mbledh të gjitha që merr, që fut brenda vetes, që merr përsipër, qëndrove pak me mua, Heshtja dridhjet e ndjenjave të kohës në të cilën jetojmë. nga njëra anë, dhe që kupton, që tregon zgjuarsi ulur rërës së lagur, aty, që dikur vriste me fjalë (Arjan Kallço) jo vetëm për gjërat, por edhe për vetë natyrën, nga Shpesh në gazetat e ndryshme të huaja gjej ana tjetër. të përqafuar, nën këngë valësh, sot artikuj mbi letërsinë, mbi shkrimtarë dhe poetë, Të kthehemi tek krijimi poetik dhe tek ai lloj dot, s’mi the dy fjalë. mes dhëmbësh mbi kritikën. Dikush e quan letërsinë ushqimin skartimi të paparashikuar që sipas Montales i ..dhe ike me baticën, bluan veten e saj e shpirtit, shkrimtarët dhe poetët farkëtuesit e paraprin lindjes së një poezie. Është një pikë paepur të shpirtit dhe ndërgjegjes dhe kritikën, diskriminuese. Është e vërtetë që poezia lind larg shkove, shumë larg, domosdoshmërinë e jetëgjatësisë së letërsisë, pasi nga poshtë, nga një situatë ekstreme e hapjes në breg tani, rrimë heshtur, pa të do të mpaket, ndrydhet, do ta humbë vlerën dhe deri çorientim ndaj realitetit. Por megjithë unë, hëna, yjet e dallgët. NDJESA e vet. Kanë kaluar mijëvjeçarë dhe letërsia deri madhështinë dhe besueshmërinë, të së drejtës së më sot nuk ka asnjë fund, ka vetëm transformime saj të zakonshme, kodi i madh i poezisë, përmes dhe risi. Por cilët e mbajnë gjallë poezinë? Cilët e aftësisë qeverisëse të poetit, duhet të rifutet në lojë, nga Faslli Haliti mbajnë gjallë prozën? i bashkëmatur sa herë nga fillimi me paparashikime TË HESHTIM E DASHUR Janë disa pyetje që në këtë artikull, bashkë edhe lakuriqe. Shkendija, qarku i shkurtër, fokusimi, Hodha me mendime të kritikëve të tjerë, do mundohemi t’u cilado qoftë natyra, nuk mund të dalë nga kjo nga Salajdin Salihu Lumin japim përgjigje. Ekzistojnë përkufizime të ndryshme perspektivë që është njëkohësisht e nevojës dhe e dhe të shumta të memorizuara në kujtesën e i gadishmërisë ndaj situatës së dhënë. Përvoja ndaj Dhe... analeve se çfarë është poezia. Në ndryshim nga paragjykimeve, kjo është rifutja në lojë. Prandaj Më janë thinjur mendimet Të tjerë lumenj përpara po më dalin. romani dhe proza në përgjithësi, ata që i ofruan poezia, ky përbindësh i çuditshëm, që në latinisht Më janë lodhur fjalët Më fal, vëllaçko! këto përcaktime nuk janë kritikë dhe teoricienë të do të thotë mrekulli, i lindur në një mënyrë gjithnjë letërsisë, por vetëm dhe gjithmonë poetë. Ka shumë të parregullt dhe gërmuq, gjendet për nga natyra e Kemi folur shumë dhe kemi gënjyer Kot ta dhjeva kalin! tekste mbi teorinë e tregimtarisë letrare, libra dhe vet të formojë modelin e referimit më të besueshëm Duhet mësuar të heshtim e dashur mendimtarë që krijuan shkolla e vërteta të saj, për etikën tonë, për praktikën tonë dhe jo verbale. faqja�19�reklama�e�gjithe�faqja�

Mirëqenia juaj në qender të vëmendjes tonë gjithmonë

Fisiomed , studio fizioterapie ne qender te Tiranes , me ambiente komode dhe aparaturat moderne ofron nje rehabilitim complet dhe profesional. Stafi yne me eksperience perendimore i drejtuar nga Dr.Enkeleda Sinaj e diplomuar ne Rome Itali sjell per ju fizioterapine e ekselences. faqja�19�reklama�e�Fisiomedgjithe�faqja eshte� e vetmja qender ne Shqiperi qe ofron rehabilitim onkologjik dhe vestibular. Eshte momenti qe shendetin tuaj t`ua besoni profesionisteve. Mirëqenia juaj në qender të faqjavëmendjes�19�reklama tonë�e�gjithe gjithmonë�faqja�

Mirëqenia juaj në qender të vëmendjes tonë gjithmonë Fisiomed , studio fizioterapie ne qender te Tiranes , me ambiente komode dhe aparaturat moderne ofron nje rehabilitim complet dhe Il vostro profesional.Fisiomed benessere Stafi , studio yne nelfizioterapie me centro eksperience ne qenderdella te nostraperendimore Tiranes attenzione, me ambiente i drejtuar komodeper nga sempre dhe Dr.Enkeleda aparaturat moderne Sinaj ofron nje e diplomuar ne Rome Itali sjellrehabilitim per ju fizioterapine complet dhe profesional. e ekselences. Stafi yne me eksperience perendimore i drejtuar nga Dr.Enkeleda Sinaj e diplomuar ne Rome Itali sjell per ju fizioterapine e ekselences.

faqja�19�reklama�e�gjithe�faqja� Fisiomed eshte e vetmjaFisiomed, qenderFisiomed studio ne Shqiperi eshte di fisioterapia e vetmja qe of qenderron nelrehabilitim ne centro Shqiperi di onkologjikqe Tirana ofron rehabilitim, condhe camerevestibular. onkologjik confortevoli dhe Eshte vestibular. momenti eEshte moderne momenti attrezzature offre una completaqe shendetin e riabilitazione tuaj tùa besoni profession profesionisteve.ale. Il nostro staff con le esperienze occidentale con la dirigente Dott. qe shendetin tuaj tùa besoni profesionisteve.Mirëqenia juaj në qender të vëmendjes tonë gjithmonë Enkeleda Sinaj laureato presso Università di Roma l'Italia, porta a voi la fisioterapia eccellenza. Fisiomed , studio fizioterapie ne qender te Tiranes , me ambiente komode dhe aparaturat moderne ofron nje faqja�19�reklama�e�gjithe�faqjarehabilitim� complet dhe profesional. Stafi yne me eksperience perendimore i drejtuar nga Dr.Enkeleda Sinaj e diplomuar ne Rome Itali sjell per ju fizioterapine e ekselences. Fisiomed Ilè vostro unica benessere centro L'Albanianel centro della che nostra offre attenzione la riabilitazione per sempre oncologica e vestibolare. È il momento che il Mirëqenia juaj në qender të vëmendjes tonë gjithmonë Il vostro benesserevostro nel centro salute della Fisiomedcredere nostra eshte ai e vetmjaveri attenzione qenderprofessionisti. ne Shqiperi per qesempre of ron rehabilitim onkologjik dhe vestibular. Eshte momenti Fisiomed,qe shendetin studio tuajdi fisioterapia tùa besoni profesionisteve. nel centro di Tirana, con camere confortevoli e moderne attrezzature offre Fisiomed , studio fizioterapie ne qender te Tiranes , me ambiente komode dhe aparaturat moderne ofron nje una completa e riabilitazione professionale. Il nostro staff con le esperienze occidentale con la dirigente Dott. Fisiomed, rehabilitimstudio di complet fisioterapia dhe profesional. nel centro Stafi di yne Tirana me eksperience, con camere perendimore confortevoli i drejtuar enga moderne Dr.Enkeleda attrezzature Sinaj offre e diplomuar ne Rome ItaliEnkeleda sjell per ju Sinaj fizioterapine laureato epresso ekselences. Università di Roma l'Italia, porta a voi la fisioterapia eccellenza. una completa e riabilitazione profession Il vostroale. benessere Il nostro nel centro staff della con nostra le attenzione esperienze per sempre occidentale con la dirigente Dott. Enkeleda Fisiomed Sinaj laureato eshte� e vetmja presso qenderFisiomed Università ne è Shqiperi unica dicentro qe Roma of ronL'Albania rehabilitiml'Italia, che porta onkologjikoffre ala voiriabilitazione dhe la vestibular.fisioterapia oncologica Eshte eccellenza. momenti e vestibolare. È il momento che il qe shendetin tuaj tùa besonivostro profesionisteve.Fisiomed, salute credere studio di fisioterapiaai veri professionisti. nel centro di Tirana , con camere confortevoli e moderne attrezzature offre una completa e riabilitazione professionale. Il nostro staff con le esperienze occidentale con la dirigente Dott. Fisiomed è unica centro L'Albania Enkeledache offre Sinaj laureato la riabilitazione presso Università oncologica di Roma l'Italia, portae vestibolare. a voi la fisioterapia È eccellenza. il momento che il faqja�19�reklama�e�gjithe �faqja� � vostro salute credere ai veri professionisti.Fisiomed è unica centro L'Albania che offre la riabilitazione oncologica e vestibolare. È il momento che il Mirëqenia juaj në qender Il të vostro vëmendjes benessere tonë nelgjithmonë� centrovostro della salute nostra credere attenzione ai veri professionisti. per sempre �

Fisiomed , studio fizioterapieFisiomed, ne qender studio te diTiranes fisioterapia �, me ambientenel centro komode di Tirana dhe, con aparaturat camere confortevolimoderne ofron e moderne nje attrezzature offre rehabilitim complet dhe profesional.una completa Stafi e yneriabilitazione me eksperience profession� perendimoreale. Il nostro i drejtuar staff con nga le Dr.Enkeledaesperienze occidentale Sinaj con la dirigente Dott. e diplomuar ne� Rome ItaliEnkeleda sjell per ju Sinaj fizioterapine� laureato e�presso ekselences. Università di Roma l'Italia, porta a voi la fisioterapia eccellenza. � Fisiomed eshte e vetmja qender ne Shqiperi qe ofron rehabilitim onkologjik dhe vestibular. Eshte momenti Fisiomed è unica centro L'Albania� che offre la riabilitazione oncologica e vestibolare. È il momento che il qe shendetin� tuaj t`ua besonivostro profesionisteve. salute credere ai veri professionisti.�

� � Pubblicità Anno Anno 10 10 n.1 n.2 Febbraio Aprile 2012 pagina 12 Il vostro benessere nel �centro della nostra attenzione per sempre � Fisiomed, studio di fisioterapia� nel centro di Tirana, con camere confortevoli e moderne attrezzature offre una completa e riabilitazione professionale. Il nostro staff con le esperienze occidentale con la dirigente Dott. Enkeleda Sinaj laureato presso� Università di Roma l'Italia, porta a voi la fisioterapia eccellenza. Fisiomed è unica centro L'Albania che offre la riabilitazione oncologica e vestibolare. È il momento che il vostro salute credere ai veri� professionisti.

� Mirëqenia juaj në � qender të vëmendjes � tonë gjithmonë FISIOMED, studio fizioterapie në qendër të � Tiranës, me mjedise komode dhe aparaturat moderne ofron një rehabilitim komplet � dhe profesional. Stafi ynë me eksperiencë perëndimore i drejtuar nga Dr.Enkeleda � Sinaj, e diplomuar në Romë Itali sjell për ju fizioterapinë e ekselences. FISIOMED është e vetmja qendër në Shqipëri që ofron rehabilitim onkologjik dhe vestibular. Është momenti që shëndetin tuaj t’ua besoni profesionisteve. � Il vostro benessere nel centro della nostra attenzione per sempre � FISIOMED, studio di fisioterapia nel centro di Tirana, con camere confortevoli � e moderne attrezzature offre una completa Kontaktet: e riabilitazione professionale. Il nostro Tel. 04400418. staff con le esperienze occidentale con la Cel. 069 20 53 330 dirigente Dott. Enkeleda Sinaj laureato Adresa: presso Università di Roma l’Italia, porta a Rruga e Barrikadave 18/2 voi la fisioterapia eccellenza. Galeria e Tiranës, FISIOMED è unica centro L’Albania tek ish-kinema 17 Nëntori che offre la riabilitazione oncologica e Kati i Tretë, mbi vestibolare. È il momento che il vostro salute supermarketin CONAD credere ai veri professionisti. �

cmyk pagina 13 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Attualità Të vegjël, por me objektiva të qarta nga Hasan Aliaj, Grottaferrata ete vit ne Grottferrata ka nje rritje te ndjeshme te femijeve qe luajne futboll Kprane klubit ASD Vivace. Ne kampin e blerte ata serviten te ndare ne grupe si “piccoli amici”, “pulcini”, “esordienti” e i “giovanissimi”. Kjo rritje ka nje arsye, jo vetem deshiren e femijeve per te luajtur futboll, kete sport kaq masiv, por ajo qe te ben pershtypje eshte dhe organizimi me profesionalizem i grupit drejtues te ketij klubi. Andrea Borsa, njeri prej pergjegjesve te skuadres se futbollit na tha: Kete rregullsi e shikon ne cdo dite te stervitjes me te gjitha Piccoli con grupmoshat. Kemi ndryshuar mentalitetet e vjetra, kemi futur frymen e re. Stervitja kryhet me baza moderne nga te gjithe trajneret, nuk mungon larmi moshash leviz sipas udhezimeve qe u japin baza materiale, ka korrektesi dhe respektohet trajneret. Kur i shikon nga lart prej shkalleve te grandi obiettivi orari, femijet kur mbarojne stervitjen dalin te stadiumit impresionohesh dhe e ke te veshtire organizuar dhe te shoqeruar, kemi qene te hapet, qe te besh dallime. Por ne do te ndalemi ne nje di Hasan Aliaj - Grottaferrata un centro sportivo del genere, il quale verrà arricchito - vazhdon te flas Borsa me prinderit e femijeve. grup ate te vitit 2002 “Pulcini”, te drejtuar me Per aktivitete te ndryshme nuk kemi vene veton, di cartelloni pubblicitari dei commercianti della città mjeshteri dhe pasion nga trajneri Nunzio Panetta Grottaferrata, quest’anno è aumentato il che ora mancano del tutto. Sul campo tappezzato por kemi aplikuar metoden kolegjiale duke i dhe i riu Daniele Mancini. numero dei ragazzi che partecipano al Club con erba sintetica ricostruito tre anni fa quando era pyetur dhe marre mendime se si t’i zhvillojme ASD VIVACE. Nel campo verde essi sono sindaco il Sig. Gelfi si allenano tutti i giorni i ragazzi me mire keto programe e iniziativa, te cilat kane A Krenaria e qytetit divisi in gruppi come; “piccoli amici”, “pulcini”, del paese. Divisi in gruppi questi piccoli calciatori sherbyer pozitivisht ne edukimin e lojtareve te Fillimisht grupin e vitit 2002 e drejtonin “esordienti”, e i “giovanissimi”. La ragione dell’alta si allenano con passione e desiderio. Ti danno klubit Vivace. Keto cilesi te reflektuara ne keto trajneret e rinj Angelo Savina dhe Andrea frequentazione non sta solo nel desiderio dei ragazzi subito l’impressione che in futuro avranno un posto dy vitet e fundit ne kete klub jo vetem qe e kane Antonini. Prej tyre ata mesuan hapat e para di giocare a calcio, uno sport così massivo, ma ciò meritevole in questo sport così preferito da tutti. Nel ritur pjesemarrjen e femijeve ne kete sport, por ne futboll dhe integrimin ne nje grup kompakt, che incuriosisce è l’organizzazione e la grande campo i ragazzi delle varie età si muovono secondo gli kane ritur edhe interesimin e qytetareve dhe ndersa kete vit, qe drejtimin e tyre e ka marre i professionalità dei dirigenti del Club. ordini dei mister. Quando gli osservi dalle scale dello prinderve te ketij qyteti te mrekullueshem. palodhuri Nuncio Panetta ka ndryshuar gjithçka. Andrea Borsa, uno dei responsabili delle squadre stadio ti emozioni. Noi però ci fermiamo un po’ di Grupi eshte futur ne labirinte te reja futbollistike, di calcio, dice: “Questa organizzazione lo vedrete tutti più con il gruppo dei “pulcini” dell’anno 2002 sotto Grottaferrata qytet i i giorni durante gli allenamenti con tutti i gruppi delle la direzione del mister Nunzio Panetta e del giovane metoda e stile te ndryshme, te pershtatshme diverse età. -Abbiamo dato una boccata d’aria fresca, Daniele Mancini. gjelberimit per moshen. Si gjithmone mister Panetta e i riu Para disa kohesh ne nje shkrim e kemi quajtur cambiando la vecchia mentalità di fare calcio come Daniele e mbledhin grupin ne nje nga kendet e ad esempio: L’orgolio della città qytetin e Grottaferrates “Nje Montekarlo te fushes afer shkalleve te stadiumit. Ne fytyrat e vogel”, per vlerat kulturore historike e turistike Gli allenamenti si svolgono su basi moderne da Inizialmente il gruppo del 2002 e stato diretto femijeve buzeqesh deshira per t’u stervitur dhe tutti gli allenatori; non mancano i materiali di base; dai mister Angelo Savina e Andrea Antonini. Grazie dhe gjelberimin shumellojshem. Ky qytet, qe per te mesuar dicka te re. Panetta, qe ka nje rritet nga dita ne dite, tashme eshte kthyer ne si rispettano gli orari; quando finisce l’allenamento a quest’ultimi i ragazzi hanno fatto i primi passi nel pervoje ne kete fushe e kupton shpejt dhe pa nje vend turistik. Ne cdo pjese te tij syri te ndesh i ragazzi escono organizzati ed accompagnati.-Siamo calcio diventando un gruppo compatto. Quest’anno gjelberimin qe mbulon vilat, rruget dhe pallatet humbur kohe jep udhezimet perkatese. Eshte me trasparenti su tutto !”- continua il suo discorso il Sig. che la loro guida e diventato l’instancabile Nunzio e bukura. Nese te bie rruga nga Roma per tek te vertete bukur kur i shikon lojtaret e vegjel qe Borsa, con i genitori dei ragazzi. Durante le varie Panetta è cambiato tutto. Il gruppo è entrato nei kampi sportiv “Vivace” patjeter do te anashkalosh ne cdo levizje demonstrojne pasion, vrull, qetesi attività non mettiamo il veto ma applichiamo il metodo nuovi meandri calcistici, usa nuovi metodi e stili e harmoni. collegiale chiedendo pareri su come organizzare diversi, adatti all’età. Come sempre il mister Panetta manastirin e famshem Santa Maria. Ky tempull al meglio i programmi e le iniziative che servono e il giovane Daniele raccolgono il gruppo nell’angolo fetar mijevjecar ka nje histori te larmishme, -Me kete grup jam krenar, - na tha mister Panetta. Cdo udhezim dhe taktike e re nuk positivamente all’educazione dei giocatori del gruppo vicino le scale dello stadio. aty zhvillohen mesha, mbledhje, konferenca, VIVACE. Queste qualità aggiunte appunto questi Nel viso dei bambini c’è il sorriso e si legge il prezantime te pikturave, librave e cdo aktivitet kerkon kohe per t’u kuptuar. Ne disa raste, kur kane veshtiresi ata ndihmojne njeri tjetrin. Ky ultimi due anni dal Club, non solo hanno fatto sì che desiderio che hanno ad imparare qualcosa di nuovo. fetar ne ritin bizantino – grek. più ragazzi vi partecipassero ma, hanno aumentato Panetta, che ha una certa esperienza in questo campo “Abacia San Nilo per shkak te moshes bashkepunim si mua dhe Danilen na e bene me te thjeshte stervitjen e na jep mundesi qe ata te l’interesse dei genitori e dei cittadini di questa inizia subito e senza sprecare tempo l’allenamento. shekullore e per vlerat e larta fetare, - na tha meravigliosa città. E’ veramente bello vedere i piccoli giocatori che arkimandriti Emiliano Fabrikatore, eshte unik ne mesojne me teper nga futbolli bashkekohor. Mister Panetta, qe nuk ka shume deshire te flas dimostrano in ogni movimento la passione, sprint, teritorin e Italise”. Grottaferrata la città del verde tranquillità ed armonia. Ky manastir me te drejte eshte konsideruar nje per vete keto fjale ja kemi “vjedhur” gjate bisedave In un articolo, tempo fa, abbiamo nominato la -Sono orgoglioso di questo gruppo – dice mister ure lidhese midis perendimit e lindjes, te botes te ndryshme. Atij, siç shprehen jo vetem koleget, città di Grottaferrata; “Una piccola Montecarlo”, Panetta. -Ogni regola o tattica nuova viene subito katolike me ate ortodokse. Por, ky manastir ka por edhe prinderit e femijeve i pelqen rezultati in qualità della sua cultura, della sua storia e della capita dai ragazzi e molto spesso essi si aiutano tra di dhe vlera kulturore. Ne brendesi te tij ndodhet dhe faktet konkrete qe femijet demonstrojne ne grande varietà di vegetazione. Questa cittadina che loro. Questa collaborazione aiuta sia me che Daniele biblioteka e fameshme, nje perle e rralle per nga stervitje dhe ne ndeshje. Ata rendin neper fushe si espande di giorno in giorno è ormai una meta e da la possibilità di imparare di più dal calcio vlerat dhe materialet e shumta dhe te veçanta pa pushim me elegance dhe vrull feminor. Cilido turistica. Ovunque intravedi gli alberi e la vegetazione contemporaneo. Mister Panetta non desidera molto jo vetem te llojit fetar, por historik, arkeologjik, prej tyre demonstron ato c’ka mesuar gjate ores che circonda le ville, le strade e le belle palazzine. Se parlare di se stesso quindi noi abbiamo “rubato” gjuhesor, etimologjik, letrar, kulturor etj. Pikerisht se stervitjes. Te vegjel ne trup dhe mendje, por ti capitasse di passare per Roma per arrivare al campo queste parole durante i vari incontri. Ad esso, come ci per keto vlera te jashtezakonshme biblioteka San me topin tregojne potence dhe zhdervjellesi. Kur sportivo VIVACE senza meno passerai per il ben noto riferiscono i suoi colleghi e gli altri genitori, piacciono Nilo eshte monument kulture, nje patrimonio, qe shikon elegancen e Francesco Petrosino, tekniken monastero di Santa Maria. Questo millenario tempio i risultati e i fatti concreti che i bambini dimostrano financohet dhe mbrohet nga shteti. Folem pak per e Simone Lolli e Niccolo Barbarossa, shpejtesine religioso ancora pullula di vita accogliendo riunioni, durante l’allenamento e le partite. Abacine jo pa qellim, sepse ajo per grattaferatezet e Damiano Amantini, frymemarrjen e Esteban conferenze, mostre di pittura, di libri e le messe I bambini corrono nel campo con estro infantile eshte si Akropoli per greket. Morcos, potencen e Leonardo D’Ottavi e Daniele religiose si svolgono con il rito greco-bizantino. e senza mai fermarsi. Ognuno di essi dimostra ciò Carramusa, shkathtesine e Simone Mammola, -L’Abbazia di San Nilo a Grottaferrata con l’età che ha imparato durante gli allenamenti. Sono piccoli shpirtin luftarak e Emidio Grillo, Aliaj Enri, millenaria e i grandi valori religiosi si rende unica nel corpo e nella mente, ma con i pallone dimostrano Kampi Vivace sul territorio italiano- dice l’archimandrita, Emiliano potenza e vigore. Quando vedi l’eleganza di Francesco Pasi le manastirin, qe ka formen e nje keshtjelle, Valerio Venanzi, Alessio Spampinato, Gabriele De Luca, El Din Badr Amr, Francesco Conte, Fabbricatore. Petrosino, la tecnica di Simone Lolli e Niccolo vazhdon rrugen drejt kampit sportiv “Vivace”, i Questo monastero è considerato il ponte che lega Barbarossa, la velocità di Damiano Amantini, i respiri cili ndodhet ne nje pozicion teper terheqes. Ne Tommaso Di Marco, hedhjet akrobatike e te guximshme te Baroni Leonardo e shume e shume l’est e l’ovest del modo cattolico con quello ortodosso. di Esteban Marcos, la potenza di Leonardo D’Ottavi e krah te kampit ndodhet Hotel “Traiano”, qe Non solo, esso è anche custode della cultura perché Daniele Carramusa, la sveltezza di Simone Mammola, eshte ne ndertim e siper. Lulishtja dhe trotuaret e te tjereve pjestare te grupit 2002, menjehere te al suo interno accoglie la famosa biblioteca che è lo spirito guerriero di Emidio Grillo, Enri Aliaj, Valerio brendshme dhe te jashtme, qe jane ndertuar nga shkon ndermend se ky grup ne te ardhmen do te una rara perla per l’enorme varietà di libri di ogni Vananzi, Alessio Spampinato, De Fabiani Francesco, mjeshtrit shqiptar Leonard Sadedini e Vladimir jete krenaria e klubit “Vivace”. genere, da quelli religiosi a quei storici, archeologici, Gabriele De Luca, El Din Badr Amr, Francesco Conte, Xhaferaj kane perfunduar, ndersa hoteli eshte ne Kete perkushtim ne stervitje, ky grup po e linguistici, etimologici, letterali ecc. Grazie a Tommaso Di Marco, i salti acrobatici di Leonardo vazhdim e siper. Sipas marreveshjes se hartuar tregon edhe ne kampionat. Ata futen ne fushe questi straordinari valori la biblioteca di San Nilo Baroni e moltissimi altri del gruppo del 2002. Ti viene midis Klubit ASD, Komunes dhe ndertuesit te vetem per te fituar duke demonstruar cfare kane è dichiarato un patrimonio che viene custodito e di pensare che questo gruppo sarà la gioia del Club ketij hoteli perspektiva eshte se do te rregullohet mesuar ne stervitje. Me te vertete emocionues finanziato dallo stato. Parliamo dell’Abbazia perché VIVACE. Questa dedizione essi la dimostrano anche edhe stadiumi me zyrat, barin dhe garderobat eshte fakti kur i shikon te gjithe bashke mes per i grottaferratesi è come l’Acropoli per i greci. durante il campionato. moderne. Shpresojme qe koha e perfundimit dhe britmave inkurajuese te mister Panettes dhe Entrano al campo solo per dimostrare ciò che e realizimit te kesaj marreveshjeje mos te jete e mister Danilies, perpiqen te japin maksimumin. Il campo della VIVACE hanno imparato durante gli allenamenti. E’ veramente gjate?! E rezultati eshte i qarte, vetem fitore. Ka dhe Superato il monastero, che ha la forma di un emozionante vederli tutti assieme che cercano di Grottaferrata e ka te nevojshme nje qender raste qe kane pesuar humbje, por ne stervitje castello, si prosegue dritto per il campo sportivo dare il massimo tra le grida di incoraggiamento del te tille sportive, e cila do te pasurohet edhe korrigjojne gabimet e diktuara gjate ndeshjes. VIVACE, il quale si trova in una posizione molto mister Panetta e Daniele. I risultati sono chiari, solo me reklama te shumta te tregtareve te qytetit, Per ta e rendsishme eshte qe te jene kompakte, attraente. Al lato del campo si trova l’Hotel Traiano vittorie. Ci sono anche casi di perdita ma durante qe tashme mungojne. Ne fushen e shtruar gje qe e demostrojne duke u rritur taktikisht, molto rinomato a suo tempo è adesso in ricostruzione. gli allenamenti si coregono gli sbagli fatti durante le me tapet sintetik te ndertuar para tre vjetesh, fizikisht dhe me nje kulture e pjekuri futbollistike. Il giardino e gli ambienti interni ed esterni di questo partite. Per loro importante è essere compatti e questo periudhe kur ishte kryetar komune Sig Gelfi, Patjeter qe kjo harmoni e futbollisteve te vegjel complesso sono stati costruiti con grande maestria lo dimostrano crescendo tatticamente, fisicamente cdo dite serviten femijet e ketij qyteti. Te ndare do te jap frute. Ata kane synime te qarta dhe da due connazionali Leonard Sadedini e Vladimir e con cultura calcistica. Senza meno l’armonia dei ne grupe keta futbolliste te vegjel sterviten me tendecioze te fitojne çdo ndeshje te kampionatit Xhaferaj. Secondo i patti tra il Club ASD, il Comune e piccoli calciatori darà i suoi frutti. Essi hanno dei i costruttori dell’albergo in prospettiva sarà ricostruito chiari obiettivi, vincere ogni partita del campionato pasion dhe deshire. Menjehere te japin idene dhe njekohesisht te paraqiten denjesisht ne anche lo stadio, gli uffici e i spogliatoi. e nello stesso tempo partecipare dignitosamente al se ne nje te ardhme ata do te kene nje vend te turneun qe do te zhvillohet me 1-2-3 Qershor ne Ci auguriamo che la realizzazione di questo patto torneo che si svolgerà il 1-2-3 Giunio a Castel di nderuar ne kete sport te preferuar. Ne fushe kjo Castel di Sangro (AQ). non richieda tempi lunghi! Grottaferrata necessita di Sagro nel Aquila.

cmyk Turismo Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 14

Meditim

nga Dr. Selman Meziu*

uk dua që nga pena ime të “rrjedh” nektar i helmtë tragjedishë Eskiliane dhe aspak Shek- Nspiriane. Nuk dua që të notoj në legjendat e Ba- bait të Aleksandrit të Madh se qyteti i tijë i origjinës ndodhet nën mbeturinat e murajave pranë Fushës së Pelave, në veri perëndim të sajë, apo se në majën e një mali përkundruell, gjënden rrënojat e një kishe të stërlashtë. Këto ndodhen edhe pse të mbuluara, ose pjesërisht të varrosura nga mbeturinat vegjetale të shumëllojshme në mjedisit rrethues të krijuara përgjatë vargmaleve të shekujve. Më drithërohet trupi nga mornicat e çudirave ank- thë ndjellëse të kohërave moderne, e “pena” nuk hap hullinë e frymëzimit, e tastierat e kompiueterit nuk lëvizin, nuk bëjnë zhurmën e zakonshme. Përse vallë? Çfarë është kjo mbrapshti, e natyrshme, e imponuar apo diçka tjetër pa emër ?

Borejt dhe mbretëresha Nuk egziston më pisha Monument Natyre, në livadhin Liqenet e Lures dikur. Lura sot e Thatë, aty në të majtë të rrugës automobilistike Vanas - Lurë. Ajo ka mbetur diku e shkruar, e fotografuar, zaten Liqenet e Lures dikur. që shërben për të bërë reklamë, prodhimeve shqiptare të fillimi shekullit të njëzete e njëtë. Ajo është prerë nga Homazhe bukurive natyrore të Lurës njeriu. Nga ky njeri që s’pati mëshire, qe s’pati kulturë, Meditim që nuk kishte frikë madje as rrespekt për ligjin. Sa keq, të kësaj katastrofe Hiroshimjane. Truri filloi të lodhej, me ato sytë e tijë të ndritshëm, mua mu duk se kërkonte bot jasht komandimit të arsyes e logjikes njerëzore. ç’mynxyrë marramendëse! Shteti edhe ishte edhe nuk fytyra mu djersit, e përpiqesha të kujtoja fotografitë e shërimin e realitetit nga mendimetHomazhe e mia. Porbukurive unë ula Ligjet natyrore ishin të shkruara të Lurës mbi letër por…... Humarabi ishte. Politikanët kacafyteshin për të zënë karriget, duke fundit të marra në këto anë nga inxhinieri madje për kokën dhe heshta. Ndërkaq mendova se një ditë do Babilonas i shkruajti ligjet në vitin njëmijë e shtatëqindë shkyer njëri tjetrin pse jo duke bredhur me makinat dhjetëvjeçarë drejtues i Ndërmarrjes së pyjeve të Di- ti përgjigjem, pasi të vizitoi ‘’ ngamaletDr. Selman e shkretura Meziu të e pesëdhjetë para krishtit për herë të parë se kështu luksoze, përrreth kryeqyteit e peijsazheve të bregdetit brës, Munir Hoxhës. Dhe vargu i pafund i pikëpyetjeve Lurës,, por ai na la para kohe. duhesh, ishin të detyrueshme, e rregullator rigoroz të Jon e Adriatik. Megjithëse e pakulturshme të shprehemi rrjeshtoheshin si rruazat në pe. Kapërtheheshin, poli- Shkëmbeva edhe disa frazaNuk me dua kronistin që nga penadhe së ime fun të- “rrjedh”këtijë qytetërimi.nektar i helmtë Fatkeqësisht tragjedishë në Eskiliane shoqërinë dhe shqiptare aspak kështu, por populli e ka nxjerrë si margaritar nga sythet tika, shteti, pylltari, fshatari, dyndjet, mishmashi i ng- di, ai e mbylli me këto fjalë: në fundin e shekullit të njëzetë, nuk funksiononin, zaten e kohërave ‘’ Mali digjesh e ku…..krihesh,, jarjeve të dhjetëvjeçarit të fundit të shekullit të njëzetë, “Ato që të shkruajta Shekspiriane.janë të sigurta Nuk unë dua kam që të notojndryshuan në legjendat edhe ligjshmërinë e Babait të e Aleksandritzhvillimit të natyrës.të Madh se Popujve të maleve qoftë ky nga lartësitë e Vermoshit, në çdo pëllëmbë të trojeve shqiptare. Ndërsa kronisti shëtitur atyre vendeve vitinqyteti e kaluar,i tijë i origjinësse më kishte ndodh et nënKambanat mbeturinat e alearmit, e murajave zhbiruan pranë njëFushës qelizë së tëPelave, men- të luginës së Valbonës, të Stravajve të Librazhdit, të vazhdon edhe pse mua më lindi një pyetje e brëndshme marrë shume malli, por……,, dimit të dikujt dhe më dymijë e nëntë, përsëri ajka e Frashërit te Përmetit, të Ballabanovës së Kolonjës nuk në veri perëndim të sajë, apo se në majën e një mali përkundruell, gjënden rrënojat e e shqiptuar vetëm me lëvizjen e buzëve: Vallë a do të Ky djalosh arriti të kanalizoinjë kishe mosbesimin, të stërlashtë. dëshpri Këto- ndodhespecialistëven edhe pse pylltarë të mbuluara, duhesh ostëe arnonte pjesërisht masakrën të varrosura eko- i mbetej gjë tjetër veçse të ‘’Arratisej.,, Mos vallë këtyre jenë bukuritë e liqeneve të fotografuara me mjeshtri nga min, katastrofën shpirtërore në qënien time, dhe fatke- logjike të Lurës. Morën rrugën varg, me çanta dhe in- njerëzeve, familjeve, fiseve të tëra iu ngjau si ‘’Borejve,, fotografi I shquar Refik Veseli në atë ditë qërshori te qësisht natyrore. Shpërfytyrimevenga mbeturinat të peisazheve vegjetale Luria të- shumëllojshmestrumenta, Profesor në mjedisit Hajri Hasko, rrethues Doktorët të krijuara e shkencave përgjatë ku dymbedhjetë mijë vjetë më parë, braktisën Polet nga tetëdhjetë e shtatës. Sakaq më shfaqet fraza fantazmë: ne, ai ju vuri vulën e së vërtetës.vargmaleve Por unë të akoma shekujve. fluturoi Behar Hate e Klit Starja, inxhinieri Shkelzen Shehu, ndryshemet rrënjësore klimatike, me mbretëreshën Py- “Liqenet janë drejt eleminimit, kanë ngelur si pellgje me kujtesën time për të nxjerrë nga ajo ‘’miniere,, fakte, topografi Myrteza Preza dhe Ilir Hoxha. Punuan edhe etja në krye, kur zbritën drejt Europës Qëndrore? ujrash të qelbura, duke të dhuruar një pamje të trish- shifra, personazhe, projekte,Më drithërohetstudime, politika trupi nga varrë mornicat- këto e siçudirave të parët, ankthë me pasion ndjellëse e vullnet, të kohërave mblodhën moderne, gjethe e Realiteti historik është plotësisht i kundërt, dukuria tueshme,, mihëse. “pena” nuk hap hullinë e frymëzime sythe,it, e tastierat matën distancae kompiueter e siperfaqe,it nuk lëvizin, fotografuan. nuk bëjnë Me nuk është natyrore, por politiko –shoqërore. Me anë të Më duket se shkruesi i këtyre mendimeve ka lajthitur, vete sollën kujtimet më të tmerrshme, pamjet me rrën- politikës së rrugëve u shkatërrua organizimi i prodhimit mendova i vrarë thellë në shpirt e i ‘’pushkatuar,, mu në “Vrasësit” e natyrës qethese, fatkeqësinë Nagasakjane të shpateve të Ku- dhe i shpërndarjes. Ligji valoi në zjarrin e propogandes lofkën e zemrës. Vallë ku është shprehja artistike e fo- Si i thonë shtryth mëndjen, kerkoi në lëgushën e ko- norës së Lurës. E qëndisën me pasion krijesën e tyre, zhurmemadhe të barbarizmave Atiliane të shekullit të tografit të shquar Refik Veseli, me të cilin i fotografuam hës, për të gjetur, atë që është fshehur, që dikush nuk e e shkruejtën në kompiutër projektin e tyre me imtësira pestë, gjithëçka në tehun e sopatës e të motorsharrës të këto pasqyra mahnitëse bukurie, njëzetë e pesë vjetë shpreh ndërsa një tjetër revoltohet brënda vetes. tekniko inxhinierike, e diskutuan dhe e firmuan. Dhe minave e granetve, të tymit e të flakëve. më parë? Sa prekse, rrëmbyese e plotë tallaze emo- Dhe ja viti njëmijë e nëndqind e gjashtëdhjetë e kaq. Nuk udhëtoi më mendimi i tyre drejt hapsirave të E njeriu si qënje e vetëndërgjegjshme, do të mer- cionesh të ngjallte kënga e artistes së njohur Dibrane, gjashtë, shpati lindor i Kurorës së Lurës ngrihet në pie- kafshuara nga grryerjet të ish masiveve pyjore të Lurës rte guaskën me vete, siç bëjne qetësisht në jetën e Lirie Rasha kur iu këndonte me atë zerine e ëmbël e dastalin e ‘’Parkut Kombëtar.,, Gjithëçka i nënshtrohej së shkretuar. Ato u plagosën në shpirt si pishnajat e di- zakonshme, kërmilli dhe breshka. Mori rrobat, për tu melodioz shtatë liqeneve të Lurës. një përkujdesje si i një fëmije qe sapo lindur nga një çift kurshme që prodhonin arin e tyre, duke qarë nga trupi veshur, u organizua për të marre drurin për djegje e Dhe përsëri pyetjet me lindin si buisja në pranverë, i ri që ngrohet nga zjarri i dashurisë.Natyrisht me një i plagosur për vdekje. Atyre ua dogjën gjitheçka, siç fu- ndërtim apo shitje e tjera. Dhe zbriti nga lartësitë për tiu të sytheve në degëzat e aheve që kërkojnë të shpre- përkujdesje tepër të vëmendëshme e përkushtim gadi teshin e ziheshin në kazane të mëdhenj, në dhjetëvjeça- afruar burimeve të vazhdimesisë së jetës. Por cila ishte hin vazhdimësine jetes, hieshinë e sajë pas një dimri hynjor. rin e parafundit të shekullit të njëzetë, halat e pishve të përgjigja, reagimi për masakrën e pameshirshëme që po të ftohtë e kemishë bardhë. A ka mundësi që mësimet Por ky gëzim shkallmohet, shkulet nga rrënjët dhe reja të zabelit te Nikes, mu aty te Gjurra e Doçe, ku iu i shkaktohej natyrës. Këtë unë e kam marrë në Bjesh- e silvikulturës të jenë vërtet shkencore, e të shprehin ja si e kujton Profesor Xheko:’’…dështimin që ndodhi nxirresh esenca e vlefshme për botën e përtej detërave. kët e Oroshit, ahet, pishat, bredhat, arnenët shekullor, realitetin e ndryshimeve mjedisore, sigurisht këtu rrën- ne Fushën e Pelave ( tetëmbëdhjetë hektar) që u hap toke Projekti i tyre, kështu u ekzekutua, të flejë gjumë të thel- si ujqër të uritur i shkyenin me çfar mjetesh të kishin jësisht të vërtetuara. Zhduket mbulesa pyjore, prishen buke nga ndërmarrja bujqesore ushtarake….,,( viti 1966). lë në arshivat klasike e moderne. Kush është ‘’vrasësi,, njerëzit deri dje mbrojtësit e natyrshëm të tyre. Kur iu funksionimet mjedisore të qarkullimit të ujrave, ndry- Bashkëhoqërimi i bimëve barishtore, u shpërbë u zh- nuk ka dyshim, politika me politikanët, që fryhen si rriç- afruam dhe i pyetëm se po kryenin një krim të rëndë shojnë flora e fauna bashkeshoqeruesja e mbulesës së duk, lule shumëpetlashe e bukurindjellëse që të emo- nat kur thithin gjak deleje të majme. Dhe çfarë ndodh që dënohesh me ligjë. Nga ditari im i asaj kohe lexoi lartë të drurëve shtatëlartë. Me sa duket nuk ka motive ciononin e frymzonin më parë, tashmë plugu i mbuloi më pas, ajo plas, çahet, përgjaket me gjakun e vjedhur përgjigjen:’’ Pasuria jonë e fundit kjo ka mbetur, kalaja për dyshime. me larvën e dheut. me dhunë e dinakri. e fundit për tu marre kjo është, copa e bukës është tek ky Ashtu i mbuluar në imshtajën e dyshimeve e të Sa keq, u tret si kripa në ujë një bashkëshoqërim A mendoni se do të ndodh kështu. Koha më ka për- bredhë i shtremë.,, (01.09.1994) Mbyllëm gojën dhe si i pikepyetjeve, me zërin e mekur, të ngjirur, i flisja e i barërash, që natyra ia dhuroi natyrës në qindra vjet, gjumur, më ka mpirë inisiativën, më ka përgenjështruar, thonë ikëm me bishtë ndër shalë. shkruaja Kalisë. Dhe ja në vazhdim : ndoshta. Kështu e studiuan në këto pllaja, shpate të e unë jam kthyer në një thëngjill i mveshur me hirin e Edhe për banorët e krahinës së Lurës kjo ishte rruga “Kryesisht i kanë prerë dhe djegur edhe për ti kthyer përthyera, lëndinash e pyjesh shtatëlartë e gjetherënse trupit tim. Kjo është tragjedia që venë në skenë poli- e vetme. Hallkat e zinxhirit lidheshin njëra pas tjetrës, në kullota, por fatkeqësisht të katandisuara tashmë në e halorësh përherë pigmente gjelbërta, profesorët Vasil tikanët dritëshkurtër. Intelektuali, profesori inxhinieri, që nga Saranda apo Berati, Tirana apo Durrësi, dhe siperfaqe të xhveshura, të grryera, e në vazhdim po degra- Marku, Mersin Mersinllari, u diplomuan me këto tufëza mumje të murosura në trupin e kohës “moderne” viktima ishin ahet, bredhat, arnenat, pishat shekullore, dohen plotësisht, këto e kanë fillesën kryesisht në motin barërash e shkurrëzash, Nazmi Ajazi, Meziu, e dhjetra rrobujt ndonjëri edhe shekullor. Parku Kombëtar Lurë më të kobshëm te shqipërisë; tre vjetë para se të mbyllesh të tjerë. Darvinianët në Lurën e shkretuar me sipërfaqe njëmijë e dyqindë e tetëdhjetë hektarë, iu shekulli i njëzetë.,, Përsëri kthehem mbrapsht, njëzetë pesë vjetë më Nuk dua të kthehem njëqindë e shtatëdhjetë e shtatë nënshtrua shkatrrimit barbar, pa kurrëfarë kriteri silvi- Përpiqem si zogu i plagosun nga sqepi i mprehtë i pas, gërvishti lehtësisht në siperfaqen e trurit tim, për të vjetë prapa. Nuk dua të mos i mendoi, projektoi fantazoi kulturor, pa kurrëfare kriteresh ekologjike të funksion- skifterit të shpupuris në mantelin shumë palësh të kohës, gjetur në rrudhat e tijë diçka me vlera, dhe ja’’Prania e mundësitë e zhvillimit. Nuk mund ta ndalë unë ligjin e imit të tijë. Bukuria natyrore e kësaj treve u varros, u për të besuar e vërtetuar të kundërtën, dhe ja në ndi- disa liqeneve akullnajorë në territorin e parkut dhe flora progresit shoqëror, natyror e shkencor. Nuk kam forcë shpërfytyrua, u ndryshua rrënjësisht. hmë më vjen ish Profesori Silvikulturës ne Fakultetin e përreth tyre e pasur e tërheqese e me bukuritë e pishnajave energji për të ndryshuar politikën, unë jam një dy, dh- Në ‘’gjurulldinë,, hynin, drejtor e mesues, teknikë e Pyjeve Tiranë, Bajram Xheku kur më shkruan: ‘’Edhe kurorë çrregullta.,, jetë njëqindë, njëmijë. Atëhere të dorëzohem, të kth- inxhinira të të gjitha profesioneve, ministra dhe fshatarë tani më dalin parasysh si në film ahishtet e Macukullit e I sapo diplomuari, inxhinier pyjesh Ajet Skarra, hi- hem në zvarranik, në krimb toke, apo në breshkë ujore. të thjeshtë, agranome, zoteknikë e veterinerë. Ndërsa Masdejës që i njohë me pëllëmbë, të cilat zgjaten shumë e thte hapat i kujdesshëm duke shkruar e vëzhguar me Të mendohem, të lexoi në hojet e mjaltëta të ditunisë shtetin nuk mund ta përkufizoje siç e mësuam në teori- bashkohen njësh me pishnajat bukurindjellëse të Lurës.,, kujdes gjithëçka, studionet, pyeste dhe fantazonte. Unë njërëzore se ndoshta gjejë kyqin e artë të shpëtimit. në e ekonomisë politike. Ai kishte membranën qelizore Dëshiroi të shkërmoq ne prushin e ndjenjave të mia re- banori i një çadre, e shoqërove, diskutuam, dhe ski- Dua të ngjit shkallët kryeministrisë, të takoi ndon- të përbërë nga gjashtë shkronja, ndërsa protplazma alitetin e mbulesës së gjelbërt të jo më shume se dy cuam, shtëpia prej druri, ura me harqe te liqeni Luleve, jë ministër apo këshiltar të dikujt, njeri të madh, ud- ishte, e qulltë, e pa ngjyrë, pa funksion, me kalimin e dhjetëvjeçarëve me realitetin e llahtarshëm të së sotmes zbritje me shkalle druri te liqeni i Gallabës, etj. Të gjitha hëheqës, ndoshta mbretit të ardhshëm, një fjalë doja kohës, veç qelbëzohej, praktikisht berthama e sajë nuk në këto peisazhe tashme trishtues ndjellëse. Por më vjen u shkruajtën e u vizatuan, u ballafaquan e u shoshitënnë t’i thoja: shkruani një vendim që: ‘’Parku kombëtar egzistonte. Ndërsa shkronjat( membrana) ndonjëhere keq nuk mundem, jo aspak nuk mundem! në këshilla teknike. i Lurës, nuk egziston, është zhdukur, ai tanimë lyheshim me propogandën e shfrenuar se ‘’une jam Por kalemxhiu modern që i shkruan mijëra kilo- Në Gushtin e njëmijë e nëndëqind e nentëdhjetë e i shëmbllen një kufome në dekompozim të vazh- shteti,, praktikisht azgjë, gjithëçka lëviste pa kurrefarë metra larg vëzhgimet e tija dhe mi sjellë në të mijtën katrës, u riktheva, për të studiuar e shijuar mrekullite e dueshëm e të pandalshëm.,, drejtimi, pra kaotike, rrëmujshëm. e sekondës, për ti lexuar, nuk bën gjë tjetër veçse arkitekturës së gjelbërt Luriane, dhe kërkoja të shihja Firmosur e vulosur, të mos dërgohet me pëllumbin shkallmon pigmentin e gjelbërt në shpirtin tim, e luan transformimet e reja te kryera nga njeriu, sipas nje korrier, jo, por as me zarfë e pullë, koha moderne e çon Kronisti i revoltuar me ndjenjat e mia, tashmë të trazuar keqas. projekti. Zhgënjimi mu mbuall në shpirtin tim si ethet atë për të mijtën e sekondës, në seksionin e mjedisit në Nuk e di sepse më shkrepi për të shkruar disa rrjesh- “Është katastrofë psikologjike, mendore dhe ndjenjash e malarjes, dikur vdekjeprurëse. Inxhinieri zemër prush OKB, në FAO, në Bruksel, Londër , Njujork, Berlin, ta mbi ‘’Pyllin momnument natyre të hartinës,, Shënimet nerëzore, t’i shikoni malet e Lurës, bëhesh me dhimbje e energji shumtë, gjithmonë inisiator, ishte plogështuar, Toronto, Moskë e ku ta dijë unë. e marra gjatë mbarështrimit të vitit njëmijë e nëntëqind koke, sëpaku për neve që e dime se si kanë qenë të veshura pesimizmi e kishte venitur fantazine krijuese inxhinier- Bota do të ‘’mrekullohet,, nga kjo çudi shqiptareske. e tetëdhjetë e shtatë, kishin kohë që ‘’pushonin,, në një me pyje madhështore këto anë, dhe njëkohesisht që ua ke. Politika ia kishte ‘’djegur,, letrat, krijimin, projektin Të gjithë ato, akademikë, profesorë, inxhinier pyjesh, dosje të emërtuar si më sipër. Kisha lexuar, e mbled- dime vlerat shume drejtimshe, mbulesës së gjelbërt.,, afatëgjatë. turistë të thjeshtë, politikanë, historian e sociologë që hur dëshmi mbi masakrën më të madhe ekologjike, mbi Fatlumi ambassador Shteteve të Bashkuara të Por politika fantazmë e mungesës së ushqimit nxori kanë vizituar këto treva ose duke lexuar këto rreshta, do ofensivën shkatrrimtare të dhjetë vjetëve më vonë se Amerikës Jozef Linpreki në atë ditë të bukur pranver- nga syrtaret e inxhinierëve një projekt ujësjellësi, ka- të shkruajnë në emailet e tyre: ‘’Kur mund të vijmë ta puna ime për mbarështrimin e këtyre pyjve. Por nuk ore të nëntëmbëdhjetë Majit te vitit të dytë të fillimit nalesh, tubacionesh që do të funksiononin në bazë të vizitojmë Lurën, me çfarë mjetesh udhëtohet, ku flihet e doja t’i besoja, sepse ndërgjegjësisht e quaja të pareli- të shekullit të njëzetë e njëtë, gjeti vdekjen në gjirin e ligjit të Toriçelit, enëve komunikuese. Ujrat e liqenve hahet mëngjezi , darka…..,, zueshme, doja ta krahasoja me krimin naziste mbi ebreit kësaj shkertëtire të krijuar nga politikanët e paformuar, duhet tu jepnin ‘jetë,, hapsirave të tokave Reç e Dardhë. Dhe sejcili do të bëjë punën e vetë. Dikush do të në kermotariumet europiane. arrogantë, të varfër në shpirt, egoist në profesion dhe Kanali mbi Borie Lurë dhe përqark Lanës ngjanin si ndjek shembullin e njëzetë e dy vjeçarit Çarl Darvin, që Rastësisht ne Facebook më çfaqet Selman Kalia. të cekët në rolin e natyres mbi njeriun e shoqërinë në kanale Marsiane, ndërsa sot iu shëmbellejne brezareve u nis për dy vjet për të shkuar në ishullin Galapagos, të Dhe filluam ti shkruanim njëri tjetrit. Kur unë i shtroi përgjithësi. Etruskiane. Ekudorit, në Amerikën Jugore, dhe i zgjati pesë vjet me idenë time, ai më shprehet: I ndjeri shkrimtari Lurjan Ninë Rajta në një bisedë Një erë e lehtë e flladshme fryu në njediset politike një anije me vela e qymyr. Mbushi fletore me shënime, “Po ju përsëris, qe pyjet në Gurë Lurë, konkretisht te me të në Gushtin e kaluar më pati thënë: e intelektuale shqiptare. Politikat e partisë mëmë në të mblodhi fosile, gjethe bimsh gjithëfarëshe, copeza mine- Buza e Dede, që i thonë me emërtimin popullor, biles “Shkoi nganjëherë nga vendëlindja ime, por nuk gjitha drejtimet e zhvillimit, u shuan si flaka e kandilit ralesh, bëri skica etj. Kthehet shëndoshë e mirë. U lar- deri lartë ne Kurorën e Lures, nuk ka as edhe një dru në marrë guximin të shkoi nga liqenet, sepse sëmuresh nga me vajguri, në gjysëm errësirë, gjithmonë erëmbytës. gua nga Londra në fshatin Downe, ku shkroi traktatin e këmbë, qoftë halorë apo fletorë.,, pamjet e atyre vendeve dikur perla të bukurisë natyrrore. Por fatkeqësisht, shpejtësia u rrit, e për fatlumë të famshëm ‘’Origjina e llojeve,, duke përcaktuar origjinën Menjëherë kërkoja të gjeja në vetëvete, ndjenjën, Eh ç’të bëjshë duhet ta hamë bukën me gjizë dhe realtetin shoqërise njerëzore, bimore e shtazore u kthye në një dhe zhvillimin e llojeve. shtysën e mos besimit të fjalëve të mesipërme. Fillova të ta gëlltisim kështu siç është përreth nesh.,, tajfun shkatërrues. Nuk pyetesh, përgjigjesh, askush. Ndërsa historiani, do të filloi të shkojë në zyra sta- hyjë në galeritë e dyshimeve e mosbesimeve, të motiveve Ai shfryu, duke hapur paksa gojën dhe më shikonte Toka e askujt, po digjesh, e njeriu ishte kthyer në ro- tistikash dhe shtëpia katunarësh, edhe pse hanë patate pagina 15 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Actualità Histori me histeri nuk shkruhet In memoriam për Frano Prendin, Nga këtë pikëpamje, edhe Ahmet Zogu, si shumica e Kolec Traboini pushteteve të vendosura me violence, kalon përmes gjakut të popullit martir. Kjo do të thotë se historia babain e prehistorisë shqiptare Atyre që vënë emra nuk i bën kurrfarë lehtësimi megjithë bërbëlitjet e bulevardesh apo ngrenë disa qeveritarëve që flasin përçartë e kërkojnë votat e nga Dr. Moikom Zeqo zhvillimin e kulturës ilire nga epoka e bronzit në epokën pavione historike, që e monarkistëve të mbetur tashmë pa prijës sepse Leka e hekurit dhe më pas në Shqipëri si dhe argumentoi përmendin vend e pa vend i ri nuk ka kurrfarë gjasash të pozojë me uniformë ë 28 dhjetor 2011 mbylli sytë përgjithmonë mjeshtërisht gjenezën e pakundërshtueshme të e për konsum mediatik bufonade mbreti. Është tjetër gjë pastaj të diskutojmë në Bruksel të Belgjikës një nga dijetarët më të autoktonisë së shqiptarëve në viset e tyre. Ahmet Bej Zogollin, i cili se në 15 vjet të “mbretërimit” të Zogut, Shqipëria u rëndësishëm të kulturës shqiptare, prof. Frano Duke qenë për shumë vjet koleg dhe mik i afërt me u vetëshpall si në Teatrin konsolidua si shtet – ky është një realitet me të cilin N Prendi. Ishte 83 vjeç, qe rënduar nga shëndeti dy vitet Frano Prendin, unë kam shumë kujtime dhe mbresa, por e Kukullave mbret i besoj se bien dakord të dyja palët, qoftë ithtarët, qoftë e fundit, por rrallë kam njohur një njeri që kishte një ndoshta nuk është momenti për t’i shpalosur hollësisht shqiptarëve, duam tu kundërshtarët e tij, por shtet të konsoliduar kishte gjallëri të tillë dhe që reflektonte një rini të përhershme dhe me konsideratën më të lartë në këtë shkrim in themi se tutmaku i kurorës, edhe Enver Hoxha. Ku janë ndryshimet në staturë si Frano Prendi. Një natyrë njerëzore e hapur dhe memoriam. Ajo që dua të theksoj është se Frano Prendi nuk ra prej qielli si pendë e tyre si shtetarë veç shpirtit vrasës e diktatorial që tejet modeste. Plot përkushtim të jashtëzakonshëm qe jo vetëm arkeologu më i madh shqiptar i prehistorisë, korbi a kukull prej lecke, kishin si tipar të përbashkët. për shkencën arkeologjike. I lindur në 1928 ne por ai qe i shquar, autoritativ dhe pikë referuese edhe por hyri me bajonetat ruso-serbe dhe përmbysi Zogu dhe Noli ishin dy figura komplekse Shkoder, i specializuar në Universitetin e Sofjes për në rrafshin e prehistorisë evropiane. Puna kolosale e Qeverinë e Fan Nolit (le ta quajnë po deshën edhe bashkëkohore që përfaqësonin dy rryma politike, arkeologji në degën e prehistorisë, Frano Prendi u bë këtij njeriu meriton një nderim pa mëdyshje. Ky nderim të paligjshme – nuk ka rëndësi)! Zogu me pasuesit të cilat fatkeqësisht, në vend që të plotësonin njëra- një nga themeluesit kryesorë të shkencës së arkeologjisë nuk iu bë sa ishte gjallë, ky nderim nuk ka nevojë për e tij nuk zunë Malet e Shqipërisë, nuk shkuan ta tjetrën, duke mos gjetur gjuhën e arsyes, ndoqën shqiptare, së bashku me Hasan Cekën, Skënder Aramalin retorika vlerësuese dhe formale. Emri i tij nuk ka për t’u bindnin popullin për drejtësinë e ideve të veta, dhe rrugën e konfrontimit politik që çoi atje ku dihet, me dhe Selim Islamin. Në vitet ’50 të shekullit të kaluar u harruar kurrë dhe si shkencëtar ai qëndronte shumë më “paligjshmërinë” e Qeverisë së Nolit, por ndoqën një rrjedhime të disfavorshme për popullin shqiptar. Ky institucionalizua arkeologjia shqiptare, me një vizion dhe lart në raport me shumë të tjerë që sot quhen akademikë, rrugë tjetër me të lehtë , atë të Beogradit, dhe u bënë stil ndiqet tragjikisht edhe sot e kësaj dite në skenën vetëdije profesionale të mirëfilltë. Dukej sikur arkeologjia të cilët janë shtatvegjël përpara një vigani të tillë. Frano puthadorët e vrasësve të popullit shqiptar. Kjo është e politikës shqiptare. Gjithsesi, sfondi i bajonetave qe një shkencë e vonuar në Shqipëri, ndonëse fillesat e saj Prendi mund të krahasohet në mënyrë të përafërt vetëm një e vërtetë historike, siç është i vërtetë Shën Naumi serbe, shpallja e Shqipërisë mbretëri, shpallja e Zogut u projektuan nga arkeologë të huaj, disa prej të cilëve dhe me një vigan tjetër të shkencës: rolin e Eqrem Çabejt dhe, sado fakte të reja që të dalin, ato nuk arrijnë ta mbret me gjithë kundërshtarët politikë të arratisur autoritete të mëdha të nivelit evropian. Pra, arkeologjia në gjuhësi. Atë që bëri Çabej në hulumtimet gjuhësore riparojnë atë precedent antikombëtar. jashtë Atdheut- është pikë e errët në historinë e në Shqipëri qe më tepër një mungesë, ndonëse ëndrra me një akribi dhe kulturë të shumëfishtë e bëri dhe Si mund të quhet legjitim edhe veprimi i Ahmet mbretërimit të tij (arkivat e Jugosllavisë do të duhet për të qe e madhe. Djaloshi Frano Prendi në vitin Frano Prendi në studimet prehistorike. Në këtë kuptim Zogut, i shpallur mbret nga Asambleja e formuar në të kenë dokumente të marrëveshjeve të fshehta midis 1951, kur ishte 23 vjeç, i diplomuar shkëlqyeshëm në mungon ndoshta ndonjë i tretë. Padyshim që dijetarë të prapaskenat e Lal Krosit me Pandeli Evangjelat e ‘27- Zogut dhe Beogradit). Sofje, do të kthehej në atdhe dhe do të fillonte punë në tjerë të mëdhenj do të vijnë më vonë. tës, kur burrat më të shquar të politikës dhe të shtetit Nga ana tjetër të mos harrojmë se në Shqipëri u Muzeun Arkeologjik të Institutit të Shkencave në Tiranë, Por dhe shkenca për historinë e ka vetë përbrenda një shqiptar që prej shpalljes së Pavarësisë morën rrugën vu prej fuqive të mëdha një Princ, Vilhelm Vidi, dhe të krijuar në vitin 1948. histori. Frano Prendi tashmë është fiksuar përjetësisht e mërgimit politik, si Noli, Gurakuqi, Sotir Peci, Stavro se atë e rrëzuan turkoshakët të cilët nuk duronin një Ndryshe nga kolegët e tij, të cilët kishin një traditë si një nga personazhet më të mëdhenj të shkencës Vijnau, Hasan Prishtina, Mustafa Kruja e shumë të princ të krishterë (siç i thoshin “kaur”). Dhe nëqoftëse paraprirëse në arkeologjinë klasike të antikitetit dhe shqiptare. Frano Prendi është i vetmi dijetar shqiptar i tjerë?! Ku është kriteri i legjitimitetit në këtë rast?! Shqipërisë i duhej një mbret si nevojë historike në vitin të mesjetës, Frano Prendi ishte përpara një situate të cili ka botuar një kapitull si “Prehistoria e Shqipërisë”, A e dinë këta që duan ta rishkruajnë historinë sipas 1927, përse nuk iu kthyen Vidit, a ndonjë personi çuditshme dhe paradoksale: në hartën arkeologjike “The Prehistory of Albania” në Cambridge Ancient klaneve e konjukturave se në të gjithë enciklopeditë tjetër me gjak mbretëror në Europë por pikërisht shqiptare të dhënat për prehistorinë vërtet mund të History, vol. III, part. I, chapter V, The prehistori of Zogu është quajtur mbret i vetëshpallur, sepse që të beut të Matit, i cili nuk kishte gjak mbretëror? Të paramendoheshin por për to nuk dihej pothuaj asgjë. Balkans, the middle East and the Aegean Worlds tenth jesh mbret, sipas disa parimeve monarkiste europiane mos harrojmë se Greqia fqinje, për të evituar grindjet Dikur Leon Rey kishte thënë se prehistoria në Shqipëri to eightenth centuries B.C, Cambridge, 1982, page duhet të kesh gjak blu. Ku e gjeti gjakun blu Ahmet e brendshme për sundim, pranoi mbretin e sjellë nga është “një njollë e bardhe”. Puna kërkimore e Prendit 187-237. Ky botim i specializuar dhe i vetmi deri Zogu që e shpalli nënë e vet mbretëreshë si në Europa, familja e të cilit u trashëgua mbi një shekull qe në shumë mënyra edhe fati i një misionari dhe më sot nga një shqiptar, është kryevepra shkencore e përrallat me magjistrica “Gëzuarsh Maktheth, sot je në fron, deri në vitet 1960. ai me të drejtë mund të quhet si babai i prehistorisë Frano Prendit. Në të ai analizon periudhat paleolitike, Than e nesër Mbret!” Gjithashtu, kur bëhet vlerësimi Natyrisht, kjo nuk mund të bëhej në Shqipëri shqiptare. Për afro 60 vjet ai iu përkushtua arkeologjisë mezolitike, periudhën e neolitit, periudhën eneolitike i aktit të Ahmet Zogut në dhjetor 1924, nuk ka pse t’i sepse Zogu e kish “zogun” në dorë dhe nuk donte ta prehistorike. Ai u bë mjeshtër i zbulimit dhe paraprijësi. të shoqëruar me një pasuri grafike dhe dokumentare vihet si sfond rreziku i depërtimit të bolshevizmit në lëshonte, dhe, për më tepër, kishte një parlament pa Ai qe dokumentuesi i patjetërsueshëm, argumentuesi të objekteve të qeramikës, të veprave të artit eneolitik Ballkan nëpërmjet Qeverisë Demokratike të Nolit, kjo kundërshtarë politikë e, kështu, nuk ishte e vështirë të dhe përuruesi i disiplinës shkencore që nuk ekzistonte ku spikatin vazot antropomorfike të Kamnikut, vazot jo se nuk është e vërtetë, por gjithsesi, nuk e motivon bënte atë që bëri, madje në fillim e quajti veten plot më parë. Vështirësitë nuk qëndronin vetëm në të e Dunavecit me fytyrë njerëzore në reliev, figurinat e ardhjen nën ombrellën e Serbisë, nuk e motivon pompë “Skënderbeu i III, Mbret i Shqiptarëve” (lexo: panjohurën, por edhe në mungesën e një ekipi paraprak, stilizuara të kultit të Magna Mater, vazot ornitomorfike bashkëpunimin me armikun më të madh të popullit The Vorld Book Encyklopedia, Vol.18.faqe 9902, ekip të cilin ai më vonë e përuroi dhe e bëri një fakt dhe të Maliqit, figurinat zoomorfe etj. shqiptar e që kishte pushtuar gjysmën e territoreve 1956 USA). Më pas, duke e parë se kjo tingëllonte disi aksion veprues tejet të suksesshëm. Me këtë pasuri të pazakontë Frano Prendi vërtetoi shqiptare ku i shtypte shqiptarët me dhune e gjak. groteske, e uli tonin duke u quajtur thjesht “Mbret”. Frano Prendi kreu dhe drejtoi gërmime arkeologjike vijimësinë kulturore dhe kronologjike, formësimin e Dihet që Noli e prishi “biografinë” në arenën Se si e qysh mbretëroi ky mbret, që Serbia ia bëri në të gjitha skajet e hartës së Shqipërisë. Kështu ai e etnosit ilir në epokën e bronzit dhe të hekurit, duke ndërkombëtare kur njohu Qeverinë Sovjetike dhe peshqesh Shqipërisë, dhe analiza e krimeve të tij dyzoi këtë hartë dhe e pasuroi me atë që i mungonte: modeluar kështu qytetërimin e revolucionit eneolitik që ambasadori bolshevik u nis për në Tiranë…por nuk politike, janë një çështje tjetër që nuk është me vend ta domethënë në strukturën e prehistorisë. Kështu në çoi në krijimin e gjenezës së popullit ilir si pasardhës i arriti për shkaqe që dihen. Pra, vënia e portretit trajtoj këtu, por meqënëse disa aludojnë për influenca tumat e Matit, në ato të Vajzës së Vlorës, të Vodhimës shqiptarëve. Por duhen përmendur dhe aspekte të tjera historik të Zogut në sfondin e rrezikut që i vinte sllave tek Fanolistet pra kundërshtarët e Ahmet Zogut, e të Bodrishtës së Gjirokastrës, në Pzhok të Elbasanit si studimore të Prendit. Ai ka shkruar mbi lashtësinë ilire Ballkanit nga idetë e Tetorit, nuk është e motivueshme mund të themi se kjo, jo vetëm që nuk qëndron (edhe dhe në një numër të madh vendbanimesh të tjerash si të periudhës klasike dhe helenistike, ka shkruar për në asnjë aspekt ngado që ta kthesh, prandaj nuk i armiku më i madh i sllavëve, poeti Gjergj Fishta ka në Kamnik të Kolonjës, në Maliq, Podgorie e Sovjan të qytetin ilir të Lisit, për skulpturat e lashta të Apolonisë si lehtëson damkën e turpit të ardhjes nën bajonetat e qenë antizogist), por historia ka treguar të kundërtën Korçës, në Burim të Dibrës, në vendbanimet e Belajt e dhe për vendvarrimin Skënderbeut në Lezhë që i takon armiqve të popullit shqiptar. e, për këtë, mjafton të përmendim një fakt: Kreshnikut të Gajtanit në Shkodër, në peizazhet shpellore të Blazit, mesjetës. Duke mos qenë asnjëherë dogmatik por një Por edhe sikur ta zëmë se lehtësohet disi nga të Kosovës e të Shqipërisë Hasan Prishtinës, Qeveria Nezirit e Këputës të Matit por dhe në qytetet ilire të Lisit, mendje e hapur Prendi ka treguar shumëllojshmërinë, kjo rrethanë, le të operojmë në aspektin tjetër; Jugosllave i afroi miliona për ta zbutur si kundërshtar, në atë të Irmajt (Gramsh) etj, ky dijetar i pasionuar dhe i apo dhe efektet fragmentare për atë që quhet diversiteti triumfatorit të dhjetorit 24, së bashku me bajonetat por kur e pa se ai nuk ishte burrë që tradhtonte idealet ditur, nga terri informativ krijoi një mrekulli shkencore: në unitet ose uniteti në diversitet në qytetërimin ilir. serbe dhe ato të rusëve të bardhë, t’i vëmë në sfond e veta, bëri ç’është e mundur që ta vriste, ja kërkoi grumbulloi të dhëna dhe fakte të pamohueshme. Kjo Frano Prendi qe kulmi i kontributit të një gjenerate edhe ngjarjet tragjike të përgjakura që ndodhnin këtë favor Ahmet Zogut “Mbretit të Shqiptarëve”. Ky përbën një karakteristikë unike dhe krejt të veçantë të të tërë shkencëtarësh. në Kosovë në atë situatë. Pra, ndërkohë që Ahmet për të zbatuar porosinë e padronëve të tij serb që e jetës së tij. Dijetar i terrenit, ai e ka përjetuar gjeografinë Në vitin 2008, me ndihmën financiare të arkeologut Zogu me paratë, armët dhe izën e Serbisë marshonte sollën në pushtet, vuri katilin Ibrahim Çela të kryente e Shqipërisë që në zanafillat e jetës njerëzore si dhe Shafi Gashi nga Prishtina dhe nën kujdesin edhe të me hap të hekurt drejt Tiranës, ushtria serbe aktin mizor në një rrugë të Selanikut, në vitin 1933. procesin e mijëvjeçarëve si askush tjetër. Prof. As. Dr. Adem Bungulit, vepra e tij u botua në dy masakronte popullin e Kosovës me një tmerr gjaku Me këtë vrasje u fik Kosova. Duke qenë themelues i prehistorisë shqiptare Frano vëllime të mëdha sipas parametrave bashkëkohorë. Ky që nuk e ka parë historia e popujve të tjerë as në Kështu që, se kush janë të influencuar nga sllavët Prendi i ka disa merita të mëdha: krijoi pothuajse botim përmbledh studimet kryesore të Prendit. Ai ia Ballkan dhe as në Europë, me barbarizma që nuk ruso-serb; Monarkistët apo Republikanët, Zogistët nga hiçi shkollën e prehistorisë shqiptare, ku u kushton këtë botim familjes së tij, gruas Dritës, vajzave kanë të përshkruar, me vrasje, djegie, shkatërrime, apo Fannolistët, nuk mund të përcaktohet ex-catedra, formua brezi i prehistorianëve duke u specializuar, Lisianës dhe Marinës, gjithashtu nipit dhe mbesave. përdhunime, djegie për së gjalli të nënave shqiptare por duke u përpjekur, sa të jetë e mundur, për të bërë konceptoi metodologjinë bashkëkohore në gërmimet Por përtej kushtimit intim ekziston dhe një kushtim më së bashku me fëmijët e tyre, pa kursyer pleq e plaka, një analizë të paanshme dhe duke i vendosur figurat arkeologjike të prehistorisë, duke dhënë një kontribut të i epërm, kushtimi për kulturën dhe shkencën moderne mbytje në puse, masakrime kolektive të fshatrave të historike në sfondin e ngjarjeve dhe në rrjedhimet e pashembullt. Krijimtaria e tij shkencore është e madhe shqiptare. Në këtë kohë të demonizuar nga politika tëra, jo një e dy, por me dhjetëra e dhjetëra Lidica e tyre. Aq më tepër që klasifikime të tilla, jo vetëm që dhe e shumëfishtë, substanca e saj është një konditë dhe nga zotërimi i mediave elektronike dhe të shkrimit Borova Kosovare. Kur flitet për Enver Hoxhën, me të të çojnë në vlerësime të gabuara historike, por edhe e sine qua non për etnogjenezën e kombit shqiptar. shpesh nga një subkulturë mediokre, të shkruash një in drejtë thuhet se masakra e Tivarit rëndon edhe mbi tensionojnë bisedën deri në atë shkallë sa që humbet Prendi e konceptualizoi prehistorinë si një dimension të memoriam për Frano Prendin do të thotë të vlerësosh ndërgjegjen e këtij diktatori shqiptar si aleat i Titos. kuptimi i debatit dhe i shkëmbimit të mendimeve, patjetërsueshëm dot të etnogjenezës. Frano Prendi për jo vetëm dinjitetin dhe mundin e këtij shqiptari të Por kurrkush nga simpatizantët e Ahmet Zogut nuk e sepse monarkistët e sotëm duke e parë se po e humbin herë të parë në shkencën shqiptare dhe atë evropiane madh por të lesh të hapur dhe të papërmbysur etikën prek realitetin tronditës të marrëveshjes me vrasësit terrenin përfundimisht, nuk lënë gur pa lëvizur për të strukturoi sistemin e periodizimit dhe të kronologjisë dhe institucionin e mirënjohjes pa të cilën zhvillimi e popullit shqiptar. sulmuar Nolin e madh, dhe mjerisht në këtë lojë kanë për të gjitha epokat prehistorike në Shqipëri. Ai bëri i emancipimit do të ishte diçka e kotë. E di që miku gjithashtu në rrafshin krahasimtar inkuadrimin e im, Frano Prendi, meriton shumë më tepër sesa këto Mos vallë për hir të interesave të shteteve hyrë edhe politikanë e pushtetarë të cilët molloisin kulturave prehistorike shqiptare në arealin prehistorik rreshta që unë shkrova për të, i pikëlluar thellë për evropiane (pengimin e influencave bolshevike histori me histeri zogiste duke llogaritur disa vota me të Ballkanit, Evropës dhe botës Mesdhetare. Vështrimi vdekjen e tij, diku jashtë kufijve të atdheut, gati në një në Ballkan) duhen fshirë nga historia lumenjtë tepër sa herë afron koha e zgjedhjeve. Por histori me i tij dialektik, erudit dhe i mirinformuar vëzhgoi qartë situatë anonimati. Qoftë i paharruar kujtimi i tij në jetë e gjakut të popullit shqiptar në Kosovë? Pra, në histeri nuk shkruhet. evidentimin e unitetit por dhe atë të diversitetit në të jetëve! Homazhe bukurive natyrore të Lurës populli amerikan dhe vetë presidenti i sajë, shprehën lën më pas popullimin e ballkanit, brigjeve të Mesdheut me kripë, por me ujën e ftohtë që të ruan shëndetin e Tani të bëjmë cermoninë e varrimit, me arkivolin i ngushëllimet më të thella për këtë humbje të madhe. dhe Europën Qëndrore, sollën zhvillimin metarlugjik, bukurinë trupore. Sa popullsi ka ikur dhe sa ka mbetur cili s’mund të jetë prej druri, por prej hekuri ose kauçu- Ndërsa për Hiroshimën e Lurës nuk i dridhet qimja as buqësor, armatimin dhe sfiduan Azinë, kështu sëpaku do të shënoi ai. Duke mbledhur gojdhëna nga ato pakë ku, se ato nuk jetojnë, edhe rrënjët po iu kalben e hahen kujt, e flenë si qëngjat pylltarët e këshilltarët, president , na ka mësuar historia. pleqë që kanë mbetur, si psh se lurjanet dikur kanë nga gjallesat e sapo krijuara në kushtet të ndryshme to- e kryetari i qeverisë, populli i thjeshtë dhe ish mjeshtrit A mendoni lexues i dashur që u emocionove, lo- qenë farkëtar të shpatave, topuzëve, shigjetave etj armë ksore e klimaterike. Brënda tyre do të shtrihen kufomat i punimit të drurit. tove, u ngushëllove u lodhe, ndoshta dhe u mërzite për ushtrinë e Gjergj Kastriotit, po që atëhere kanë qene e shtatë liqejtë, me siperfaqe tridhjetë hektarë, Hartina Me imagjinatën time ngjitem monopateve të shpa- bashkë me mua, se ngjarjet, historitë përsëriten, faktet silvikultore e botanistë të mirë, për këtë pylli, ishte një e Rrobulli i Lurës, Fusha e Pelave, Morena e Fushe- tit të Bakullimës (1756,5 m.), për të vështruar hapsi- e shkruar në papiruse të historianëve, kronistëve….. të kombinat prodhues i fuqishëm natyral. Edhe pse qymyr Lures, Cirku i Kurores, Arneni Monumet Natyre, ish rat gadi të pafund të maleve e shpateve të krahinës së mijëra vjetëve tregohen kokëfortë shkëlqejnë vërtetsi si druri duhej shumë e prodhohesh në këto shpate e varg- masivet pyjore nga Nezhda, Kurora, Grifen dhe Pllau Lurës së shkretuar. Përfshijë me shikimin tim gjithëçka llava e zjarmueme, e shkëlqejnë si drita e diellit. Polibio male mbuluar me pyje. me jo me pak se gjashtëmbëdhjetë mijë hektare pyje. përball, dhe përsëri meditoj. Këtu pranë, në tavolinën e ( 202-118 para krishtit) dhe historiani Padovian, Tito Dhe legjendën e luleve të liqejve të cilat ishin nuse Dhe fluturoi me mëndjen time për të gjetur si mo- shkrimit, tre tavëlla duhani, prej lëvoreje pishe të zezë, Livio( 59 p.k- 17 pas krishtit) do të shkruajnë i pari në të trimave që mbronin këto troje ata e shënojnë në fletët trën, nuk e gjejë as ne xhunglën amazonike, që mbarë punuar me mjeshtëri nga banori i çadrës time, Liman greqisht dhe i dyti në latinisht për’’ Ilirine e shkre- e bardha të blloqeve të shënimeve. A nuk ishte ushtria bota ambjentale dha alearmin njëzetë e pesë vjetë më Kalia. Kur po gdhendëte këto, pikërisht atë mëngjez tuar,, pra kuptohet krahina e Lures,’’…e kishin prishur dibrane me në krye kryetrimin Elez Isufi që u strehua parë se ‘’po i shkatërroheshin mushkëritë, popul- Korriku të njëmijë e nëndëqindë e tetëdhejtë e shtatës, maqedonasit për të penguar Dardanët që të dyndeshin në në dimrin e vitit njëmijë e nëntëqind e njëzetë e një në lsisë së botës,, një ari trupmadh e leshëgjatë, iu afrua burimit të ujit Iliri e Maqedoni…,, Vendos dy gishtërijtë në tëmtha, pishnajat e shkrepat e Kurorës së Lurës? Historiani do Dhe kërkoi të ngjitem në hapsirë e kohë, për të gje- pranë nesh, piu me qejf atë duke shuajtur etjen, bashkë ndjej rrahjet e tyre të shpeshta e gjëmonjëse, dhe dy të gëzohet, për çantën prej lëkure të mbushur plotë, dhe tur një argument më shumë, një shembull që politika me të vegjelit dhe u largua qetësisht. Ishte banori ynë. pika lotë më rrjedhin nga faqet që më janë skuqur nga do të largohet i gëzuar. si teori dhe si praktikë, e politikanët fodullë, egoistë e Ai jetonte diku aty në sterhën e tijë, në pyllin pranë turpi, dhe nis të numëroi njëqindë e shtatë tragjeditë e Problemi ështe i politikanëve që vijnë, se varet do ksenofobë për interesin e tyre, të kujtojnë fund Janarin Livadhit të Qeshkës. Ku jemi tani ne personazhet e Eskilit, ku prej tyre vetëm shtatë arritën në shekullin e të jenë të djathtë apo të majtë pra, Laburistë, Republi- e këtijë viti, kur populli shume milionëh i Filadelfias, tragjedive Eskiliane? Borejt sollën me vete objektin dhe njëzetë e njëtë. kanë, Socialistë, Demokrat apo… dhe kushedi se çfarë çau me lotët krua per djegjen e Selvisë ‘’Senatore,, de- fjalën dru, sëbashku me të edhe shqiptimin e një fjale çorbe do te gatuajnë. shmitare e gjallë e tridhejte e gjashtë shekujsve. Mbarë të madhe ATË ( baba është fjalë turke) gjithashtu, sol- * Ish pylltar. Firence 08.04.2012

Storia Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 16 Dinastitë Trojano-Dardano- Dinastie Trojano-Dardano- Albane të Evropës nga Elena Kocaqi Albania in Europa Dianstia Trojano-Dardane e Alba- pasur me ndonjë të Trojano- chiamato Cypress . Fatto che dimostra ancora una Longës dashur dhe për t’i Dardanelle volta che i Troiani sono stati i nonni degli albanesi Pas luftës së parë të Trojës (1189 disa thonë shpëtuar qortimeve të të Dianstia di di oggi. Questa parte della storia è immortalata da 1230) disa fise trojane që kishin qenë drejtuese të afërmve, ka pretenduar Alba-Longest Virgilio Dardaniatae del lavoro della sua Eneida luftës, megjithë princat apo mbretërit e tyre u larguan se i kishte me Dopo la prima come, e da altri autori che confermano questi fatti nga Troja për në perëndim. Ene Dardanidi ishte Jupiterin, ose njerëzit guerra di Troia storici. princ i dardanëve që shpëtoi pa u vrarë gjatë luftës. me botëkuptimin e tyre (1189 alcuni dicono Ai me gjithë familjen e tij dhe shumë anëtarë të fisit fetar të kohës u kanë 1230) alcune tribù Ene Dardanidi 1181-1176 mori rrugën për në perëndim. Para se të ikte në ngjitur një atë hyjnor che era stato leader Dardanidi nave era il figlio di Angisesit ed è stato Itali qëndroi në Butrint, dhe kodra ku ata qëndruan për shkak të lavdisë della guerra di sposato con una delle figlie di Priamo re di Troia, gjatë zbarkimit u quajt Trojë. Deti i trazuar e hedh së tyre si themelues të Troia, nonostante i ma ha perso più di connessioni in uscita e non in Enean në Afrikë ku qëndron për një kohë të shkurtër Romës. Të dy fëmijët principi o re lasciato Italia. Così in Italia, sposato con un’altra donna, con dhe më pas vendoset përfundimisht në Itali. Ene u hodhën në lumë le loro terre a ovest. la quale aveva il suo successore Cypress. Dopo la Dardanidi së bashku me gjithë bashkatdhetarët që e ngaqë xhaxhai i saj Dardanidi nave era sua morte, il potere ed ha preso il figlio con il quale ndiqnin, zbarkuan në Latium ku u prit shumë mirë nuk donte rivalitet për dardani principe che Azgani venuto da Troia. nga prijësi i vendit, i cili i dha vajzën Lavinia për fronin e Alba-Longës, sono sopravvissuti Asgani o Julu 1176-1151 . Asgani Laureten a grua. Më vonë vjehrri i tij, vritet në luftë, kështu që por lumi Tiber i nxori alla guerra senza sinistra e probabilmente la regola costante dei Troiani drejtimi i mbretërisë i mbeti Enesë. Nga martesa me në breg dhe për ta u essere uccisi. Lui e e fondò un’altra città che si chiama Alba-longa, dove Lavianin ai pati djalin Silvi, të cilit iu vu ky emër pasi kujdes një familje, e tutta la sua famiglia si regnava. Dopo Asganit altri re governato in Alba- e ëma e lindi poshtë një peme që e kishte emrin Selvi. cila i rriti dhe i bëri e molti membri della longa come: Studiuesit e huaj kanë rënë dakord që emri Selvi burra. Romuli vrau të tribù ha preso la Julu ASGA: 1151-1138 aC është një emër peme, por ata thonë se nuk e dinë vëllanë Remin gjatë strada verso ovest. Cypress: 1138-1109 se për çlloj peme bëhet fjalë. Nga shqipja e sotme kohës që po debatonin Primaha lasciato in Cypress Ene: 1078-1027 jepet zgjidhja se kjo pemë është Selvia që shqiptarët se në cilën kodër do Italia, pari a Butrint, Padre: 1027 edhe sot pas mijëra vjetësh e quajnë Selvi. Fakt që të ndërtonin qytetin e le montagne dove si Alban: 1027-988 tregon edhe njëherë që trojanët kanë qenë gjyshërit e Romës. Romuli e soggiornato durante Epyti: 988-962 e shqiptarëve të sotëm. Kjo pjesë e historisë së ndërtoi qytetin në l’atterraggio è stato Ha preso: 962-934 Dardanëve është përjetësuar nga Virgjili te vepra e tij kodrën Palatin, ku u chiamato Troy. Kapetu: 934-921 Eneida si, dhe nga autorë të tjerë të cilët vërtetojnë vendos ai me një grup të vogël banorësh dhe ishte Troubled mare fusione Enea in Africa, dove rimane Tiberi: 921-913 këto fakte historike. afër me qytetin Etrusk, Vei.Enea Në kodrën Palatin jetonin per un breve periodo e poi infine si pongono in Italia. Agrippa: 913-872 vetëm burra, nuk kishte gra, sepse sabinët që jetonin Dardanidi nave insieme con il collega che ne seguì, Allodiou: 872-853 Ene Dardanidi 1181-1176 afër, nuk ua jepnin vajzat për gra. Kështu Romuli dhe atterrato inLaziodove è stato ricevuto molto bene dal Aventin: 8353-816 Ene Dardanidi ishte djali i Angisesit dhe ishte shokët e tij vendosën t’i rrëmbenin dhe ti sillnin në leader del paese, che diede in sposa la figlia Lavinia. Hobnail: 816-793 martuar me një nga vajzat e mbretit Priam të Trojës, Palatin vajzat e sabinëve. Mbreti i Sabinëve, Taiti, u Più tardi suo suocero, ucciso in battaglia, in modo Numitori: 793 -? por në ikje e sipër ai humbi lidhjet me të dhe nuk e shpalli luftë, por me ndërmjetësimin e vajzave të tyre, che la direzione del regno è rimasto nel contenitore. Kluilu: ? -670 mori në Itali. Kështu që në Itali u martua me një grua që ishin bërë gratë e atyre që i rrëmbyen, u vendos dal matrimonio con il figlio avuto Lavianin Silvi, il cui Matthey Fufeti: 670-655 tjetër, me të cilën pati pasardhësin e tij Selvi. Pas paqja dhe mbreti sabin Tati, që i përgjigjet në shqip nome era perché sua madre è nata sotto un albero Qui finisce la dinastia dei Troiani in Alba-longa. vdekjes së tij, pushtetin në Luaret e mori i biri i tij po Tati që përdorin disa zona në Shqipëri për atin, che è stato chiamato Cypress. Studiosi esteri hanno Numitorit figlia, Rea Selvia Romulin partorì due Azgani me të cilin erdhi nga Troja. u vendos në Kapitol ku të dy fiset jetuan së bashku. convenuto che il nome è un albero nome Cypress, gemelli e Remi, che si dice abbia avuto più il dio Asgani ose Julu 1176-1151. Asgani e la Laureten Gjatë një mosmarrëveshjeje midis Tatit dhe Romulit, ma dicono che non sapevano che si tratta albero çlloj. Giove. Senza dubbio ha avuto l’amore e per sfuggire dhe ndoshta në të vazhdoi qeverisja nga trojanët dhe kyEnea i fundit e vret atë dhe qeverisi vetëm Romën, deri dalla soluzione Aquila oggi, dato che questo albero ai rimproveri dei parenti, ha sostenuto che aveva themeloi një qytet tjetër të quajtur Alba-Longa, ku ai sa vdes. sia albanesi Selvia oggi dopo migliaia di anni viene con Giove, o persone con la loro visione religiosa del mbretëroi vetë. Pas Asganit qeverisën disa mbretër të mondo del tempo hanno attaccato un divino che a tjerë në Alba-Longa si: causa della loro gloria come il fondatore di Roma. I Asgan Julu: 1151-1138 p.k. due bambini sono stati gettati nel fiume, perché lo zio Selvi: 1138-1109 non sarebbe la rivalità per il trono di Alba-più lungo, Ene Selvi: 1078-1027 ma riverTevereportato a riva e si prese cura di una Ati: 1027 famiglia che ha sollevato e fatto gli uomini. Romuli Remi Alban: 1027-988 ucciso suo fratello, mentre si stava discutendo su quale Epyti: 988-962 collina avrebbe costruito la città di Roma. Romuli città Kapi: 962-934 costruita sul Colle Palatino, dove si stabilì con un piccolo Kapetu: 934-921 gruppo di residenti ed era vicino alla città etrusca, Vei. Tiberi: 921-913 In Palatine uomini collina viveva da sola, non ha avuto Agripa: 913-872 le donne sabine, perché vivono nelle vicinanze, non ha Allodiou: 872-853 dato alle ragazze di donne. Così Romuli ei suoi amici Aventin: 8353-816 hanno deciso di intraprendere e portare a Palatine Sabei Proka: 816-793 Numitori 793 ragazze. Re dei Sabei, Taiti, la guerra è stata dichiarata, Numitori: 793-? ma la mediazione delle loro figlie, che erano diventati Kluilu: ?-670 donne i rapiti, c’era la pace e il re Sabin Tati, che Meti Fufeti: 670-655 corrisponde agli annunci sono Tati di utilizzare alcune Këtu merr fund edhe dinastia Trojane në Alba- aree in Albania padre, è stata posta in Campidoglio Longa. Vajza e Numitorit, Rea Selvia lindi dy binjakët dove le due tribù vivevano insieme. Nel corso di una Romulin dhe Remin, të cilët thuhej se i kishte me controversia tra Tati e Romulit, quest’ultimo uccide perëndinë më të lartë Jupiterin. Pa dyshim që i ka basta e governato Roma fino alla morte.

e shumë juridiksioneve, ndërhyrjet e revolucioneve (Vijon nga faqja 8) sekulare nga jashtë, si edhe ndikimin e tyre tek Imzot Stefan Lasko u dorëzua në gradën NumitoriMesha 793 e parë në gjuhën shqipe besimtarët këtu, kryqëzimin e konsideratave politike episkopale më 20 mars të vitit 1965 në kishën e Shën anëtarë të këshillit të kishës, të cilët qenë ithtarë të BASHKIMI I KISHAVE dhe patriotike që sfiduan bashkësitë tona dhe shpesh Spiridhonit në qytetin e Durrësit, prej Kryehirësisë së Ellit. Noli i mori këto masa në ditët e fundit të jetës Më 9 mars 2008, në Kishën Katedrale të Shën herë i ndanë ato. Në gjithë stuhitë e përkohshme Tij, Imzot Paisit, Imzot Kirillit dhe Imzot Damianit. së tij, prandaj shkaktoi indinjatën e besimtarëve të Gjergjit, Boston, SHBA, në prani të qindra besimtarëve kemi përjetuar dhimbjen edhe triumfin, humbjet Imzot Stefan Lasko ishte hierarku i fundit që u Kishës së Shën Gjergjit. u krye Liturgjia Hyjnore festive jubilare. Ajo u drejtua dhe zbulesat. Dhjetë dekadat e fundit kemi mësuar dorëzua në gradën episkopale në Shqipëri, sepse Më shtatë maj 2002 Sinodi i Shenjtë i nga dy episkopët e shqiptarëve të SHBA, Hirësia e Tij, shumë, por dhe kemi dështuar në përqafimin e njëri- më pas vijoi persekutimi ndaj fesë. Pas vdekjes së Patriarkanës Ekumenike të Kostandinopojës zgjodhi Nikoni dhe Hirësia e Tij, Ilia. Në kremtime mori pjesë tjetrit me dashuri. Ndarjet tona kanë qënë për shkak Nolit, Imzot Stefani udhëhoqi grigjën e shqiptarëve Protoprezviterin Ilia Ketri, Episkop të dioqezës së edhe Kryeepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë, të kushteve dhe të vetvetes. Kemi ndarë përvojat me të Amerikës duke dorëzuar priftërinj shqiptarë. Ndër Philiomilionit. Dorëzimi i tij në gradën episkopale u Fortlumturia e Tij, Anastasi. Në fund të shërbesës atë këdo, pasi jemi sa të veçantë po aq dhe të ngjashëm me ta mundt të përmendim atë Artur Liolinin si dhe krye nga Mitropoliti i Filadelfias Melitoni, Mitropoliti Artur Liolini u tregoi besimtarëve të pranishëm kryqin të tjerët. Kemi qenë pasionantë dhe të arsyeshëm, të peshkopin Nikon. i Dardaneleve Anthony dhe Mitropoliti i Sebastisë historik me të cilin Fan Noli kishte bekuar besimtarët drejtë dhe elastikë në gjetjen e rrugëve për të kapërcyer Në verën e vitit 1964 Imzot Theofani, në moshën Demetrios. Ceremonia e fronëzimit u celebrua më 100 vjet më parë gjatë kremtimit të meshës së parë në diferencat. Megjithatë kohët e përçarjes nuk na zymtuan 83 vjeçare, kaloi një sëmundje të rëndë. Ai u shtrua 12 maj 2002 në kishën partiarkale të Shën Gjergjit. gjuhën shqipe. Atë Artur Liolini tha në përshëndetjen kurrë, as penguan parardhësit tanë të përmbushnin në spital dhe iu nënshtrua një operacioni të vështirë Episkopi i ri Ilia është caktuar në krye të Dioqezës e tij, se vazhdimësia pandërprerje e veprimtarisë së rolet episkopalë përpara Krishtit: të shkoni, të mësoni, në muajin nëntor 1964. Vuante nga kanceri në ortodokse të shqiptarëve të Kishës së Shteteve të këtij institucioni shpirtëror fetar vërteton atë vizion e pagëzoni dhe shërbeni atyre që ju janë besuar për zorrë. Imzot Theofani i kishte rralluar meshimet dhe Bashkuara të Amerikës, e cila është në varësinë e largpamësi që kishte Fan Noli kur filloi përpjekjet për ne dhe për të parët tanë. Këtë çast kujtojmë me lutje takimet me ortodoksët e Bostonit. Në stinën e dimrit Patriarkanës Ekumenike të Kostandinopojës, me autoqefalinë e Kishës Ortodokse Shqiptare të Amerikës. hierarkët që na udhëzuan, Bishopin Theofan (Noli) në Boston bënte shumë ftohtë, prandaj Noli kishte përgjegjësinë e drejtimit shpirtëror e pastoral, të Pastaj përshëndeti të pranishmit Fortlumturia e Tij Bishopin Mark, (Lipa) Bishopin Stefan (Lasko) si dhe vendosur që të shkonte në Florida, në shtëpinë që besimtarëve ortodoksë shqiptarë, numri i të cilëve Kryeepiskopi Anastas. Ai tha se ngjarje si kjo e nxisin të gjithë priftërinjtë dhe shërbyesit, burra e gra të tufës kishte blerë me ndihmat e shqiptarëve. Ai jepte e sa vjen e rritet. Kohët e fundit ka marë një klerik të njeriun jo vetëm të kujtojë, por edhe të mendojë për sonë besnike, që prehen në paqe. I përjetshëm kujtimi i merrte telefonata me sekretarin e peshkopatës Atë talentuar nga Shqipëria Atë Kostandin Tudën. Ky i Fan Nolin dhe të arrijë në përfundimin se ai ishte tyre. Pavarësisht nga sfidat e shumta me të cilat të gjithë Sotir Dilogjikën. Në dhjetor të vitit 1964 gjendja fundit ofron shërbesat në gjuhën shqipe në kishën një personalitet me talent të jashtëzakonshëm. Më jemi përballur, njerëzit e rrasës dhe besnikët gjithmonë shëndetësore e Nolit ishte keqësuar dhe po mendohej e Trinisë së Shenjtë dhe me zërin e tij melodioz ka pas, Hirësi Ilia dhe Hirësi Nikoni, dolën përpara të kanë ngelur të përqëndruar në detyrën parësore, atë të për zëvendësimin e tij. Në atë kohë Kryekisha e Shën fituar simpatinë e besimtarëve. pranishmëve dhe lexuan një deklaratë të përbashkët shpalljes së Ungjillit dhe shpëtimit që merret nëpërmjet Gjergjit drejtohej nga Ikonom Krist Elli, i cili ishte Menjëherë pas dorëzimit të Episkop Ilias, pjesa mirëkuptimi e bashkëpunimi midis dy qendrave të veprës çliruese të Zotit dhe Shpëtimtarit Tonë Jezus njeriu më i besuar i Nolit. Ato ditë në Boston kishte tjetër e shqiptarëve të diasporës në Sh.B.A. nuk ortodoksisë shqiptare në SHBA. Krishtit. Ne festojmë dhe përkujtojmë këtë moment ardhur për vizitë Kryepiskopi i Greqisë Jakovi. Ky qëndruan në heshtje, por njëri prej tyre Nikon Liolin “Viti 2008 shënon një shekull në punën e shekullor me përulësi duke kujtuar gjithë ç’ka i fundit kishte shërbyer për shumë vite si prift në 57-vjeçar, i rritur në një familje atdhetare shqiptare, apostollatës ortodokse shqiptare të Amerikës së kaluar me shpresën se do të mbetemi të vërtetë ndaj Boston dhe njihej nga të gjithë. Ikonom Krist Elli pas u dorëzua Episkop i Kishës Ortodokse Shqiptare të Veriut. Për herë të parë, kur u organizua famullia e shpresave, aspiratave dhe nevojave, për shpëtimin, takimit që pati me Jakovin u pushua menjëherë nga Amerikës, që njihet zyrtarisht vetëm nga Patriarkana parë në Boston, ceremonitë hyjnore u festuan në shqip kujdesin dhe ushqimin e tyre tek brezat e ardhshëm. kisha e Shën Gjergjit. Mendohet që biseda e tyre të e Moskës. Arqidioqeza shqiptare e Amerikës deri me qëllim që t’u shërbenin të krishterëve ortodoksë Si të besuar nga Hiri i Perëndisë për të qenë barinj ketë qenë për të ardhmen e kishës pas vdekjes së para dorëzimit të Nikon Liolinit në gradën episkopale në gjuhën e tyre. Prifti i parë dhe më pas hierarku të bashkësive tona, marrim rastin të dëshmojmë Nolit. Në korrik të vitit 1964 në mbledhjen e fundit drejtohej nga episkopi rus Theodhosi. Hirësi Nikoni ka Theofan Stilian Noli filloi një punë voluminoze dhe së bashku dhe të themi së bashku me dashuri dhe të Kuvendit të peshkopatës Noli zyrtarizoi pushimin në juridiksion kishat e pjesës verilindore të Amerikës të shumanshme më 1908 që i shërbeu popullit shpresë, se jemi një në Zotin Tonë, një në Eukarist nga detyra të famullitarit të Kishës së Shën Gjergjit duke përfshirë edhe ato shqiptare. këtu, dhe në atdhe, në mënyra të jashtëzakonshme. dhe një në dëshirën për ta bërë këtë ditë vendtakim në Boston Krist Ellit. Gjithashtu shkarkoi edhe disa Gjatë dhjetvjeçarit që kaloi kemi dëshmuar ngritjen më të mirë për gjeneratat që vijnë”. ndërkohë që Jup Kastrati ndërton figurën e tij madhështore komplekse, që “nuk pati shok t’i afrohet në dimensionet e tij”. Sakaq, Ernest Koliqi e quan “Zejtar të shkrimit, që i shndërron fjalët në diamanta”, Kristo Frashëri e larton si ideolog rilindas e pasrilindas, që “zbatoi me zjarr dhe me erudicion programin e Rilindjes Kombëtare Shqiptare”, dhe Moikom Zeqo e karakterizon si “emblemë e kombit, me ekuacionet e tij konceptuale afatgjata”. Ja portreti i tij i skalitur nga mjeshtër të mëdhenj të penës shqipe, dhe mund të vijohet kësisoj edhe me autorë të tjerë e me tërë epitetet e merituara dhe të meritueshme për këtë gjeni të shkallës së epërme, Atin e Kombit modern shqiptar. Ai u shfaq si një pararendës Ataturk për ardhmërinë e Shqipërisë, me ide pjellore e frymë ndërtuese, me punë dhe jetë të vrullshme e të ngjeshur, përmes pagina 17 Anno 10 n.2 Aprile 2012 një polemistike nga më të ashprat e më të fuqishmet. Cultura

E megjithatë, përtej gjithë këtij diapazoni të pakrahasueshëm vlerësimi, që shkon gjer në Faik fisnik Konica,fushat Gjeniu eliziane ku prehet Heroi, ç’nuk dhe u tha për të, e ç’nuk u bë kundër tij, duke anatemuar, sharë e nxirë figurën e tij poliedrike, jo vetëm gjatë kohës kur jetoi e lëvroi, por edhe në 50 Ati i kombit modernvjet komunizëm, shqiptar kur donin të shuanin nga kujtesa kombëtare gjer edhe emrin e tij; po a Me rastin e 70 vjetorit të vdekjesmund së tëFaik shuheshin Konicës vallë dy rruzujt diellorë të Nga Fotaq Andrea syve të tij të zgjuar, largpamës e rrezatues përjetë? U quajt “beu dembel a ëndërrues”, kur Viti 2012 përkon me tri data të shënuara në Histo- rinë e kombit shqiptar: u çel me 130 vjetorin e lindjes së Shqipëriavepra e tijdhe vetëm e shkruar,Turqit në shqip e në gjuhë të huaj, numëron mbi tremijë faqe të njohura Fan Nolit, këtij titani të mendimit dhe të veprimit; do nga Faik Konica vijojë me 100 vjetorin e ndritur të ditës së flamurit dhe Përktheu dhe botoigjer në shqip më për sot, herë patë parë u Fotaq shterur Andrea ende arkivat dhe të shpalljes së pavarësisë, si ngjarja më madhore që e bibliotekat e Evropës dhe të përtej Evropës, dhe lartoi popullin shqiptar në piedestalin historik të lirisë, Artikull i botuar në organin parisian “La libre Pa- të Armenëve që e kuptojnë shumë mirë gjuhën osma- mëvetësisë dhe të dinjitetit kombëtar; do përfundojë me role”, 25 dhjetor 1895. pa u zbuluarne ende – gjithë fondi popujt, i plotë duke i përfshirëepistolarit edhe të Arabëttij; do 70 vjetorin e vdekjes së Faik Konicës, gjeniu shqiptar Ngjarjet e Armenisë, nxitur nga intrigat uangleze, cilësua e ngadetyrohen një opinionta shohin miopveten të si përfaqësuar “sherrxhi” nga a“turqi - i të gjitha kohërave, që lëvroi me erudicion të thellë kanë shmangur disi vëmendjen nga çështja “ngatërrestar”shqiptare, zuesit”, pikërisht të cilët përherëai polemist do votojnë i talentuar për qeverinë. që dhe veprimtari të gjithanshme patriotike në krejt fushat po aq interesante për Francën, duke qenë se vërvisteShqipëria në majë- Po tësikur, gishtave në çdo ironinë,vend patriotë sarkazmën, të mirë të jenë e botës dhe të jetës shqiptare, për një komb e qytetari është vendi ku luhen intrigat italiane. arsimuar në gjuhën turke? Faik fisnik Konica, përherë e më moderne, përherë e më dinjitoze. Kemi marrë letrën e mëposhtme, autori shpotinë, i së cilës - indinjatën Dale, prisni pak; ndaj Turqit janë injorancës, më hileqarë nga gjeniu i paarritshëm shqiptar dëshiron të mbetet i panjohur, por që është“levantinëve” Shqiptar sa duken. dhe “mendjeveKanë parashikuar të klasit mundësinë të katërt;” e një rreziku Vetëm djalosh 21 vjeçar dhe i vetëm, më 1897, dhe mban një emër të njohur në histori. u urrye sitë shkrimtar,tillë; prandaj kanë pa uvendosur kuptuar që deputetët thelbi itë mos te para disa vitesh në një libër që pati njëfarë jehone Faik Konica çel në Bruksel, në kërthizë të kontinen- Po riprodhojmë këtu paragrafët thelbësorë,shkrimeve duke zgjidhentë tij gjithë me votim kombëtarizëm të përgjithshëm. modern, Ata do në“emëro - se “Lidhja shqiptare” nuk ekzistonte, – sikur ne të shprehur keqardhjen që mungesa e vendit nuk na lejon hen nga administratat e ngritura në Perandori”. (Po tit të lashtë, revistën e ndritur “Albania”, në rrugën luftë qenkëshim të detyruar t’i hapeshim këtij në mirëbe- “Albania”, me identitetin e tij nga “Albania”. Krenar ta japim letrën të plotë. (Hyrje redaksionale, ashtu si- përmend një nga krerët e kësaj partie, Shkëlq. e T. sim për t’ia shtuar vlerën librit të vet! Tipi i tij është që përfaqësonte një nga kombet më të lashtë në Ev- kurse edhe nëntitujt). Murad-bej). Por për të qetësuar Grekët, thuhet se shndërruar në legjendar në Orient, si njeri i shkathët ropë, Konica djaloshar tërhoqi me sukses vëmendjen Faik fisnikkëshillat Konica, e patriarkatit gjeniu i dopaarritshëm të përfshihen shqiptar. brenda ad- që s’e ka për gjë të ikë nga Evropa për pesëmbëdh- e botës së qytetëruar se populli i tij, që kishte dhënë Politika e Sulltanit. Agjentët provokatorë. ministratave të ngritura e rrjedhimisht, do të marrin jetë ditë, të shkojë të vizitojë Shën Sofinë dhe të inter- aq shumë historikisht për tërë atë qytetërim, meri- Zgjimi i ndjenjës kombëtare që prej disakundër vitesh pjesë dukurive në votim. negative, intrigave, vistojë një gjysmë duzinë “kaikexhinjsh” e shitësish tonte më në fund drejtësi, liri, pavarësi, meritonte tek popujt e Perandorisë osmane, në Armeni, Kretë, Nisur nga kjo, duhet nënvizuar se: 1° as që kanë korrupsionit, paditurisë, fanatizmit konservator, mediokritetit“salepi” edhe antivlerës, që, me t’u kthyerluftë qënë vendinpërbën e tij,një ia ngajep të mirëpritej denjësisht në bashkësinë e kombeve të Maqedoni, Shqipëri, nuk ka si të mos shqetësojë hor- për t’u përfillur ndonjëherë këshillat e patriarkatit, britmës majë tërë çative për kompetencën e vet në zhvilluara. dhitë mongolike që shtypin këta popuj. Porpikat këto hor kulmore- edhe tësikur veprës të duan së të tij bëjnë me opozitë, aktualitet meqenëqë të gjithfuqishëm, zërat njohjen epikërisht zakoneve, edheletërsisë, sot, karakterit, kur më prirjeve shumë dhe se Tri herë, siç thotë Apolineri, i dënuar me vdekje dhi e hedhin vështrimin e tyre gjithë ankthkurrë në radhë kërkohet e tyre evropianizimi do jenë vazhdimisht i shpejtë në minoritet; i Shqipërisë 2° katoli dhe- futjagjendjes e saj së nëmbarë BE; popujve u pa gjithë që përbëjnë frikë perandorinësi karakter nga sulltani që në moshë të re, në polemikë të ashpër të parë në drejtim të dy popujve të fundit.i Qëkurse rrëmbyer, kët, gjaknxehtë, duke mos pasur me këshilla gjuhë patriarkati, pa fre, menuk do temperament jenë osmane egocentrik, dhe, kështu, revistat, që fshikullonte “të mirinformuara”, fort e meia ne kemi ngritur kryet dhe po mjekojmë plagë pesë të përfaqësuar; 3° deputetët e popullsisë muhame- parimore e atdhetare me tërë forcat, qarqet dhe rry- sharje të rënda, dhe u harrua se ai e shihte botëkuptiminpaguajnë e prapambetur artikujt me shekullor çmim të shtrenjtë. të bashkëkohësve mat shoviniste e regresive të kohës, të brendshme e të herë shekullore, qëkurse disa prej vëllezërve tanë dane vetëm për nga emri, si për shembull popullsia As që e shkoj ndër mend të tërheqë me anë të jashtme, Faik Konica – poligloti, eruditi, enciklopedia kanë dhënë shenjë jete, Turqve iu futën të dridhurat,e bashkëkombësve shqiptare –të e tijcila, nga sikur këndvështrimi të ishte e lirë, doi përparuar ta hidhte evropian,kësaj letre ndonjëarmatosur sukses me të bujshëm,kamzhikun për t’urablejan nxitur lëvizëse, fisniku me prejardhje nga dera e lartë e Te- ndjenë se po afron ora kur ne – për të huazuare volterian, një në me gjiriz forcën çallmën e e fjalësMuhametit shigjetare – do të emërohen të Pask alitnga e sadopak Rusoit, drejt të krejttë dhënash protagonistëve të dëmshme për kryesorë interesat e të pelenit dhe e Delvinës, zbuluesi i flamurit të Skënder- shprehje origjinalisht të fortë – “do t’u fusimrevolucionit zjarrin administratat francez, me armatosur përbërje muhamedane, me pretencën duke eu famshmepër- vendit “J’accuse” tim. Veçse do të desha Zolasë të pohoj –, dhe me forcë tërë se këtë, ka në bythë” dhe do t’i bëjmë t’i turren ngushticës për zgjedhur mes radhëve të pakicës së papërfillshme të beut, diplomati emblematik, politikani i zhdërvjelltë e vetëm e vetëm për të troshitur e tronditur fort apatinë, përgjumjen,tashmë në Shqipëri plogështinë, një Lidhje, qëpa është lulka e shquar, retorike dhe e largpamës –, hodhi bazat e mendimit modern, estetik t’u kthyer nga kanë ardhë. fanatikëve, e rrjedhimisht, nuk do të përfaqësojnë që është e organizuar në mënyrë të admirueshme. e filozofik shqiptar, në krejt fushat shoqërore, për një Sulltani ka gjithnjë në dispozicion të tij disafjalë qindra ditirambike; ndjenjat ee vërteta shau tëashpër bashkëpatriotëve “Naim beun,të tyre. si poet bejtexhi,Ajo ka për i mototototove përkthimin e tatatave”, në shqip po të këtyrekur vdiq dy shndërrim rrënjësor të botës shpirtërore dhe koncep- agjentë provokatorë, të gatshëm për gjithçka,Naimi qoftë ama, eDhe quajti me t’u “burrë krijuar ky me parlament fletë”, bukurosh, engjëll tëTur vërtetë,- vargjeve “yll të Lamartinit: i ndritshëm e i rrallë në qiell të tuale kombëtare, si dhe për një emancipim të lartë edhe për të dhënë jetën. Dërgoi kështu një numër qve nuk u mbetet veç të fërkojnë duart. Do votojnë Nëse shpata ju qëllon t’ju dridhet në dorë, shoqëror. Në vargun e përndritur të Rilindësve tanë prej tyre në Armeni e u dha urdhër nga ana tjetër ligjet që u përshtaten dhe jo ato që u nevojiten kom- Të djeshmen kujtoni, të nesërmen ëndërroni! të Mëdhenj, ai shfaqet si një meteor gjigand në qiellin guvernatorëve t’u venin në ndihmë me tërë mjetet. beve të ndryshme. Ca nga ca, krejt liritë komunale që e zi të pushtimit osman të vendit dhe mbetet përherë Shumë shpejt filluan hekatombet e Armenëve. Ndër- ende ekzistojnë do zhduken; dhe për rebelimin më të Është e përbërë nga patriotë të zjarrtë e të çiltër e përjetësisht aktual, sepse vetë mendimi dhe veprimi kohë, masakronte edhe disa Turq, me qëllim që t’ua vogël, qeveria do dënojë me vdekje qindra të pafa- dhe për të parashikuar çdo tradhti, asnjë Shqiptar i tij qëndrojnë në themel të botës shqiptare, si rreza- hidhte fajin Armenëve. Dhe ndërkohë që njoftime të jshëm. Atëherë, nëse populli proteston, do t’i thonë: funksionar i qeverisë nuk pranohet në të. Numëron tim i përhershëm i ardhshmërisë së saj. shkurtra, të thata e të rralla të Agjencisë Havas flisnin Ne zbatojmë ligjet e votuara nga përfaqësuesit tuaj; shtatëdhjetë e dy mijë anëtarë, nga të cilët pesëdhjetë Shquhet për gjithçka e në gjithçka, dhe albanologë përciptazi për çka kish ndodhur në Maqedoni, një dhe nëse Evropa ndërhyn, do t’i përgjigjen nëpërmjet mijë janë në gjendje të mbajnë armët. Hierarkia është e historianë janë në unison për të thënë që është Ai dorë e padukshme u krijonte çështjeve të Armenisë zërit të deputetëve: “S’ka ç’ju duhet, jemi të autori- vendosur në mënyrë kishtare të themi, dhe organiz- Ati dhe themeluesi i gjuhës letrare dhe të njëjësuar të jehonën më të madhe. Vëmendja e mbarë Evropës zuar prej atyre që përfaqësojmë t’ju vëmë në dijeni imi është i tillë saqë hipopotamët e Anadollit nuk do shqipes, kësaj dekorate të artë të identitetit kombëtar, natyrisht u kthye nga ajo anë, dhe komiteti maqedo- se ndërhyrja juaj është e tepërt!”..... (në origjinal rre- arrijnë kurrë të zbulojnë fijen më të vogël. është Ai krijuesi i kritikës, estetikës, stilistikës e pub- nas, duke parë që fuqitë nuk interesoheshin hëpërhë sht me pika, si edhe në vijim). Shtoni këtu që Maqedonasit kanë edhe ata Lidhjen licistikës shqipe, pa lënë mënjanë rolin e tij të shquar për Maqedoninë e qetësoi stuhinë revolucionare. e tyre, dhe ç’është e vërteta, më pak në numër dhe si bibliograf, sociolog, përkthyes, etnograf, novelist, Bëhej fjalë për gjetjen e mjetit për të shtypur në Toleranca (!) e Turqve më pak e fshehtë, dhe rrjedhimisht më e ekspozuar, poet e deri muzikant dhe estet. Është kësisoj portreti mënyrë të përgjakshme dhe të efektshme revoltën më Murat-bej mburr “butësinë”, “tolerancën” e Tur- por prapë, e fortë dhe plot zell. Sikur të mos ishim i gjeniut shqiptar të plotë e të përplotë, si krejt vepra të vogël, pa pasur Evropa të drejtën për të ndërhyrë, qve. Por unë do kënaqesha për t’iu përgjigjur duke treguar më të kujdesshëm nga Armenët, do kishim e tij e shkruar dhe e pashkruar, e në radhë të parë dhe pa mundur vetë populli të ankohet. Me një fjalë, i përmendur një fakt: pavarësisht nga një artikull i ngritur krye që tani. Do t’i kishim hequr kollaj qafe si vetë kryevepra e tij “Albania” (1897-1909) me kërkohej të fshiheshin prapa ligjshmërisë të gjitha bar- Tanzimatit për të lejuar lirinë fetare, por që Turqit një grusht Mongolësh që janë tek ne. Nuk do kishim 121 numrat e saj, që përbëjnë 121 libra më vete, me baritë dhe të gjitha mizoritë turaniane. Çështja ishte e nuk e pranojnë, çdo Muhamedan, që kthehet në të madje as nevojën për të bezdisë kordhat tona. Do t’ua tematikë gjithpërfshirëse, bashkëkohore e atdhetare. vështirë, por u gjet një përfundim: u mendua se regji- krishter dënohet me vdekje. Po e nënvizoj dy herë me kishim shkulur veshët dhe do t’ua kishim përdredhë E kush nga Rilindësit tanë të djeshëm dhe penat e mi parlamentar i jepte përgjigje si jo më mirë. Kjo qëllim që kjo veçori, e panjohur nga shumica e Fran- qafën thjesht duke vënë në përdorim muskujt tanë. mprehta të sotme nuk ka dhënë për të një përkufizim zgjidhje do duket e çuditshme për ata që nuk kanë cezëve, të shërbejë për të rifreskuar më së miri për- Por ne e dimë që Mongolët janë kokëshkretë dhe se të saktë e origjinal? Ai është “gjeniu letrar” dhe “i studiuar nga afër strukturën e Perandorisë osmane; shpirtshmërinë shumë të zjarrtë të atyre që kremtojnë të mbijetuarit e tyre do vinin pareshtur për të mos vetmi njeri gjenial tek Shqiptarët” (Gj. Muzaka e G. por mjaft të ndiqem në arsyetimin tim dhe do krijohet çdo ditë – priftërinj të një lloji tjetër – meshën për na lënë të qetë. Synimi ynë është pra t’i bëjmë të Petrota); ai është “shkrimtar e udhëheqës kombëtar” bindja se krijimi i një parlamenti nuk ka qëllim tjetër nder të Tolerancës mongolike. Nuk po e zgjas në këtë përshkojnë edhe një herë ngushticën, për t’u kthyer dhe “kryelëronjës i shqipes”, “dekan i veteranëve dhe nuk do të ketë efekt tjetër veçse të ushtrojë një drejtim, por do shkruaj për një revistë një artikull me nga kanë ardhur. të çështjes shqiptare” (F. Noli); ai “ngjalli kulturën tirani më të madhe mbi popujt jo turq të Turqisë, për titullin: “Toleranca në Turqi”, ku këta priftërinj me të Prandaj presim për të shtuar radhët tona. Atëherë, kombëtare” dhe “çoji më lart çështjen shqiptare” (S. t’i dërrmuar përfundimisht. vërtetë të veçantë do gjejnë në të hollësi nga më të lar- një shkrirje është e mundshme me Maqedonasit me Hamiti); ai “përuroi një vetëdije të re të jetës qytetare, mishmet për të kënaqur devotshmërinë e tyre. Theksoj pikësynimin e një veprimi të përbashkët; dhe kur njëq- ideologjike e kombëtare” (A. Karjakdiu); ai është Parlamenti turk : një mashtrim vetëm se do duhej njëfarë guximi nëse do zihej në gojë ind e pesëdhjetë mijë Sllavë, të cilëve ndoshta do t’u “Figura qendrore e epokës së Rilindjes Kombëtare Një nga kushtet për të vënë kandidaturën për de- “butësia” e Turqve në një vend që nuk e ka fshirë shtohen disa mijëra Grekë, do vihen në lëvizje, sull- Shqiptare” (I. Sheme); ai është “intelektuali dhe kri- putet do të ishte sigurisht njohja e turqishtes si gjuhë ende kujtimin e butësive të përgjakshme të Sirisë, ku tanit s’i mbetet veç të marrë gratë e thesaret që ka dhe, juesi i parë shqiptar i afiniteteve dhe dimensioneve e Parlamentit. Mirëpo, llogaritet jo më shumë se pe- shumë nga bijtë e saj u therën me një poshtërsi pa pasuar nga hordhitë e veta t’ia mbathë nga sytë këmbët evropiane” (N. Jorgaqi); ai është “një nga princat e sëmbëdhjetë mijë vetë numri i përgjithshëm i Kreta- emër...... në Azi të Vogël. Me një numër kaq të madh njerëzish letrave shqipe dhe një nga Shqiptarët më të kulturuar sve, Maqedonasve dhe Shqiptarëve që flasin gjuhën aq të guximshëm Stamboll-i- keqmbrojturi do bëhet hi të të gjitha kohërave” (I.Kadare), teksa Apolineri e turke. Dhe ata që e flasin, natyrisht që janë përfshirë Lidhja shqiptare dhe mbi çallmat e shqyera dhe rrënojat e xhamive do cilëson si “Shqiptari më erudit i Evropës” dhe Rémy në partinë turaniane. Për rrjedhojë – me përjashtim Një hokatar, emri i të cilit nuk më kujtohet, pohon- ngulet krenarisht flamuri i adhuruar i lirisë. de Gourmant “Mjeshtër i frëngjishtes, frankofon dhe frankofil i tërbuar”. Fishta e shenjtëroi “arbitër të penës shqipe, dhe mund të vijohet kësisoj edhe zgjuar, largpamës e rrezatues përjetë? U quajt “beu ishëm, pikërisht edhe sot, kur më shumë se kurrë të elegancës së letrave shqipe”, ndërkohë që Zogu me autorë të tjerë e me tërë epitetet e merituara dhe dembel a ëndërrues”, kur vepra e tij vetëm e shkruar, kërkohet evropianizimi i shpejtë i Shqipërisë dhe futja e cilësoi “luan të letërsisë e të diplomacisë” dhe A. të meritueshme për këtë gjeni të shkallës së epërme, në shqip e në gjuhë të huaj, numëron mbi tremijë e saj në BE; u pa gjithë frikë si karakter i rrëmbyer, Pipa e vendos “në fronin ma të naltin të mendjes shq- Atin e Kombit modern shqiptar. Ai u shfaq si një pa- faqe të njohura gjer më sot, pa u shterur ende arkivat gjaknxehtë, me gjuhë pa fre, me temperament ego- iptare”. Namik Resuli e quan “Volteri shqiptar” për rarendës Ataturk për ardhmërinë e Shqipërisë, me dhe bibliotekat e Evropës dhe të përtej Evropës, dhe centrik, që fshikullonte fort e me sharje të rënda, dhe rreptësinë dhe mprehtësinë e ironisë e të sarkazmës, ide pjellore e frymë ndërtuese, me punë dhe jetë të pa u zbuluar ende fondi i plotë i epistolarit të tij; u u harrua se ai e shihte botëkuptimin e prapambetur ndërkohë që Jup Kastrati ndërton figurën e tij mad- vrullshme e të ngjeshur, përmes një polemistike nga cilësua nga një opinion miop si “sherrxhi” a “ngatër- shekullor të bashkëkohësve e bashkëkombësve të tij hështore komplekse, që “nuk pati shok t’i afrohet në më të ashprat e më të fuqishmet. restar” pikërisht ai polemist i talentuar që vërviste në nga këndvështrimi i përparuar evropian, armatosur dimensionet e tij”. Sakaq, Ernest Koliqi e quan “Ze- E megjithatë, përtej gjithë këtij diapazoni të pakra- majë të gishtave ironinë, sarkazmën, shpotinë, ind- me kamzhikun rablejan e volterian, me forcën e fjalës jtar të shkrimit, që i shndërron fjalët në diamanta”, hasueshëm vlerësimi, që shkon gjer në fushat eliziane injatën ndaj injorancës, “levantinëve” dhe “mend- shigjetare të Paskalit e Rusoit, të krejt protagonistëve Kristo Frashëri e larton si ideolog rilindas e pasrilin- ku prehet Heroi, ç’nuk u tha për të, e ç’nuk u bë jeve të klasit të katërt;” u urrye si shkrimtar, pa u kryesorë të revolucionit francez, armatosur me pre- das, që “zbatoi me zjarr dhe me erudicion programin kundër tij, duke anatemuar, sharë e nxirë figurën e tij kuptuar thelbi i shkrimeve të tij gjithë kombëtarizëm tencën e famshme “J’accuse” të Zolasë –, dhe tërë e Rilindjes Kombëtare Shqiptare”, dhe Moikom Zeqo poliedrike, jo vetëm gjatë kohës kur jetoi e lëvroi, por modern, në luftë kundër dukurive negative, intrigave, këtë, vetëm e vetëm për të troshitur e tronditur fort e karakterizon si “emblemë e kombit, me ekuacionet edhe në 50 vjet komunizëm, kur donin të shuanin nga korrupsionit, paditurisë, fanatizmit konservator, me- apatinë, përgjumjen, plogështinë, pa lulka retorike e e tij konceptuale afatgjata”. kujtesa kombëtare gjer edhe emrin e tij; po a mund diokritetit e antivlerës, luftë që përbën një nga pikat fjalë ditirambike; e shau ashpër “Naim beun, si poet Ja portreti i tij i skalitur nga mjeshtër të mëdhenj të shuheshin vallë dy rruzujt diellorë të syve të tij të kulmore të veprës së tij me aktualitet të gjithfuq- (Vijon në faqen 19) Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 18 Tregim Tregim

jo ishte vajzë e bukur, e huaj. Në një tjetër vend ishte nisur. karroca princërore, nuk pushoi deri në mëngjes. Henrieta dremiste Por valët shkumëbardha e stuhitë, e kishin sjellë në breg të e shihte ëndrra me festa në pallat, ku njerëzit kishin dalë që të gji- Adetit, përballë qytetit, që dukej gri dhe si i përhumbur atë thë në rrugë e i hidhnin lule pambarim asaj dhe Tanush Topisë, që buzëmbrëmje, klithmat e shpendëve të bardhë, që kërkonin ushqim kishte një trup e shtat si selvi, me një bukuri mashkullore. Ai mund aty. Henrietë e quanin. Ishte bionde dhe nën një bukuroshe e ashpër të bënte për vete çdo vajzë, që ishte sado pak e kujdesshme për t’i nga një krahinë e Anzhu-se, shumë larg e në thellësi të kësaj Eu- hedhur një vështrim princit që vinte nga Arbëria. Princesha e dinte rope. Për vajzën ishte gati një dasmë në fund të brigjeve arbërore, mirë këtë veti të njeriut që kishte në krah, për të cilin kishte ven- aty ku fillojnë ishujt e Moresë. E priste i fejuari i saj frëng, princ i dosur menjëherë brenda një nate, sapo e pa në kështjellën e tij. Në atij vendi. Erdhi në kështjellë për të kaluar natën, në pritje që të Napoli hynë pak çaste përpara se të mbërrinte mbrëmja. Ndjeheshin qetësohej koha. Shpresonte që në mëngjes, së bashku me njerëzit të lodhur nga rruga e gjatë me det e pastaj mes-përmes Italisë. Në që e shoqëronin, të nisej sërish në udhë. Tanush Topia, princi i ri shesh ishin mbledhur shumë njerëz. Trompat e trompetat jehuan në në atë kështjellë, që atë mbrëmje, u ndez menjëherë nga dashuria të gjithë qytetin, që në pjesët e shumta të tij, dukej si i përhumbur. për të bukurën Henrietë. Francezja e ndjeu pasionin e tij. Në fillim Mbreti nuk doli jashtë në shesh, por i priti brenda në pallat. I futën vështrimet e pastaj bisedat e ngrohta krijuan një afërsi, sa gjithë të në një sallë të madhe, ku shkëlqente mermeri i shtruar dhe statujat pranishmëve aty u ra në sy. E nesërmja ishte sërish me furtunë dhe e vendosura anash saj, dukeshin si njerëz të gjallë, që kishin ndalur anija që kishte sjellë francezen e bukur nga larg, nuk mund që të frymën në një çast. Henrieta u gjunjëzua përpara të atit mbret e merrte udhën për në jug. Deti ishte i egërsuar si asnjëherë tjetër në kërkoi që t’i puthte dorën, duke i thënë : këtë stinë vere. Një natë tek topiajt - Me fal o at. Tek Topiajt vajta vetëm për një natë. Ishte fur- Po kështu edhe dita tjetër… tunë e deti ngriti stuhi, ku dallgët godisnin fort dhe anija jone disa Vajza u tha shoqëruesve të saj në fund jave, se nuk do të udhëton- herë mrekullisht i shpëtoi fundosjes. Njerëzit e këtij njeriu na ofruan te më në drejtim të ishujve të Moresë, ku e priste i fejuari i saj. nga ALEKONjë LIKAJ natë ndihmë, mikpritje dhe bujari prej arbërori. Unë i fala zemrën. Ajo, Ishte një vendim i habitshëm, por i vërtetë. Kalorsiak. Ajo kishte Francë-Bordo si një zog i lirë, shkoi e trokiti tek e tija. Së bashku me princin Ta- pëlqyer princin e pashëm arbëror. I kishte falur zemrën. Edhe ai, nush sollëm në jetë dy fëmijë. Dy djem si pëllumba paqeje. Një prej gjithashtu. Por shoqëruesit nuk pranuan që të niseshin vetëm. As Ajo ishte vajzë e bukur, e huaj. Në një tjetër vend ishte nisur. Por valëttyre, shkumëbardha i pari Charli, rikujtone babanë tënd dhe gjyshin tim të vdekur. edhe të ktheheshin nga andej ku kishin ardhur. Ç’do ti thoshin fa- stuhitë, e kishin sjellë në breg të detit, përballë qytetit, që dukej gri dheShpresoj si i përhumbur se do ti atëshkollosh këtu e të gëzohesh me ta, që rriten dita miljes mbretërore të Anzhuinëve? Tjetër ishte misioni i tyre, dhe të buzëmbrëmje,tek klithmat etopiajt shpendëve të bardhë, që kërkonin ushqi ditësm aty. si lisa. Henrietë Robert eAnzhu, që qëndronte i heshtur para një altari të tjerë i prisnin më poshtë, ku përgatitjet për dasmën, kishin kohë, që quanin. Ishte bionde dhe nën një bukuroshe e ashpër nga një krahinë florinjtë,e Anzhu-se, e ngriti, shumë por pa i thënë asnjë gjysmë fjale. Nga pas, shefi i kishin përfunduar. Nuk do të guxonte askush. Atëherë u vendos që gardës, Fransua Nuar, i belbëzoi asaj, se organizimi i ceremonisë së larg e në thellësinga të ALE kësajK OEurope. LIKA JPër - Francë-Bordo vajzën ishte gati një dasmë në fund të brigjeve tre lajmëtarë të ktheheshin në pallatin ku ishte rritur e bukura, bion- arbërore, aty ku fillojnë ishujt e Moresë. E priste i fejuari i saj frëng,faljes, princ është i atij lënë vendi. për nesër, përpara se të jepet edhe dreka zyrtare, dja Henrietë. Shorti zgjodhi edhe një kapedan te njohur ne qytet, që Erdhi në kështjellë për të kaluar natën, në pritje që të qetësohej koha.ku Shpresontedo të ishin tëqë ftuarnë princër e mbretër të trojeve përreth. Njerka ishte vazhdimisht në krahun e princit arbëror. Andrea quhej trimi. mëngjes, së bashku me njerëzit që e shoqëronin, të nisej sërish në udhë.rrinte Tanush në krah Topia, si një statujë mermeri. Nën sytë e zmadhuar dhe Ky kishte për detyrë, që t’i thonte mbretit të vërtetën e vendimin, që princiPo isi ri duhej në atë të kështjellë, bënte tani ?që Të atë kthehej mbrëmj e tëe, takonteu ndez njerëzitmenjëherë e saj, nga që dashuria hundës për së të kërrusur, bukurën buzët mbanin brenda një lloj ngërdheshje, që kishin marrë dy të rinjtë. Të tjerët ishin nga shpura që shoqëronin Henrietë.i kishte lënë Francezja një dekadë e ndjeu e gjysmë pasi oninmë parë, e tij. përNë tëfillim cilët vështrime kishte treturet e pastaj ngjasonte bisedat sie njëngrohta nënqeshje e lehtë me ironi. Ajo asnjëherë nuk e ki- vajzën. Pas një muaji, kur deti ishte qetësuar dhe stuhitë nuk frynin krijuanmalli?. Po një babai afërsi, inatçi, sa gjithë a do t’ia të pranishmëvefalte në momentin aty uqë ra do në ta sy.shihte E nesërmnë shteja ishtedashur sërish Henrietën, me pasi vajza kishte ardhur në jetë nga një lidhje më mbi Adriatik, morën një anije dhe u nisën drejt brigjeve përbal- furtunëkrah të dheTanushit anija të që saj kishte ? Për sjellëkëtë të fran funditcezen shpresonte. e bukur Zemra nga larg, e saj nuk jashtëmartesore mund që të merrte e mbretit, kur ishte ende princ, ndërsa qeveriste i lë, duke iu shmangur jugut. Në kështjellë menjëherë filloi kënga e u udhëne brishtë për dhe në jug.e mbushur Deti ishte plot i egërsuardashuri e si mall asnjëherë prej bije, tje tërdo nëta thyentekëtë stinë vere.ati i tij. Nënën e vërtetë vajza nuk e njohu asnjëherë, pasi ajo gjeti derdh vallja. Një gosti, që zgjati disa ditë e net së bashku. Plot da- Pokrenarinë kështu edhee tij dhedita dotjetër… t’i a zbuste inatin. Ftesa e mbretit baba, për vdekjen krejt pa pritur, në momentin që e kishte sjellë në jetë. Hen- smorë nga zonat përreth, princër e princesha nga çdo cep i Arbërisë, të shkuar edhe një herë në shtëpinë ku kishte lindur dhe për ta parë rieta ishte rritur nën dashurinë e gjyshërve, mbret e mbretëreshë në kalorës, këngëtarë e muzikantë, njerëz të thjeshtë e banore te qyte- Vajzapër të ufundit tha shoqëruesveherë në këtë botë, të saj për në shkak fund të jave sëmundjes, se nuk së do tij, të duhet udhëtonte pallat, më nëprindër drejtim të Robertit të dhe nga dadot. tit. U gëzuan që të gjithë dhe thanë: “Dasmë si kjo nuk kemi parë ishujvetë ishte tënë Moresë, të vërtetë ku edhe e priste një illoj fejuari pendese i saj. mbretërore Ishte një vendime atërore… i habitshëm, Me Tanushin,por i vërtetë. mbreti Anzhu shkëmbeu vetëm një përkulje të le- ndonjëherë në viset tona”. Çifti ishte i lumtur. Në lumturi i kaluan Kalorsiak.Kur erdhi mbrëmja,Ajo kishte princesha pëlqyer eprincin ardhur enga pashëm larg, nuk arbëror. kishte I mëkishte asn- falurhtë zemrën. koke, si Edhepër t’i ai, urdhëruar mirëseardhjen në trojet e tij, por pa ia edhe disa vite. Lindën edhe dy fëmijë, Karlin dhe Gjergjin, që kishin gjithashtu.jë dyshim, Porse babai, shoqëruesit në mos nuk e kishte pran uanfalur që plotësisht, të niseshin sapo vetëm. ta shihte As edhe shtrirë të ktheheshin dorën. Pas nga kësaj, të sapoardhurit dolën nga salla nën tinguj hedhur edhe hapat e para. Nga mbreti nuk erdhi asnjë lajm. As edhe andejpas kaq ku vitesh kishin të ardhur. larguar Ç’doe të humbur ti thoshin në brigjetfamiljes arbërore, mbretërore ku anija të Anzhuinëve? e trompash Tjetër , që lajmëroninishte fundin e takimit të parë. Oborrtarët qën- nga lajmëtari, që u nis me anije, së bashku me dy shoqëruesit e kishte çuar për një natë të vetme, do ta falte. Do të vendoste kokën druan aty pa lëvizur, si një masë pa formë. Përsëri Fransua Nuar i Henrietës, nuk u bë i gjallë. Vajza ja dinte inatin babait të saj. Ishte në kraharorin atëror e do ta puthte me dashurinë e një bije, që ai e shoqëroi për në një sallë tjetër, nëpërmjet një dere si të larë në flori. i sertë dhe i papërmbajtur, për të realizuar vendimet që merrte. Nuk kishte dashur shumë. I tha princit, Tanushit të Topiajve. I priste një tryezë e shtruar gati për gosti. Aty prisnin edhe të tjerët, e thyente askush. Asnjë zemër, kjo edhe e së bijës Henrietë qoftë, të - Nisemi. Të bëhemi gati. Mua më ka marrë malli për atë dhe për që shoqëronin princërit e ardhur nga Arbëria. Bëheshin a s’bëheshin cilën e donte me mend e kokës, si dritën e syve të tij. njerëzit e mi, që lashë atje, kur u nisa pesëmbëdhjetë vjet më parë. dhjetë persona ,që shërbenin si shoqërues e kujdestarë dhuratash, të Por, kur u duk se gjithçka ishte harruar nga ana e anzhuinëve, Por edhe ti duhet ta takosh, të njihesh me gjyshin e dy fëmijëve, që sjella në Napoli nga rruga e gjatë dhe tepër e lodhshme. Tjetër njeri menjëherë në kështjellë mbërriti guvernatori francez. Kërcënoi se kemi sjellë në jetë të dy bashkë. Tanushi nuk ia prishi Henrietës. nuk erdhi nga pallati në atë darkë. Në dyert e mëdha përreth kishte mbreti do t’u dërgonte ushtrinë dhe do t’ia digjte të gjitha pronat. Kujtoi atë mbrëmje, kur erdhi në kështjellën e tij dhe pastaj ven- vetëm roje, që rrinin të palëvizur si hije. Kjo ftohtësi nuk i pëlqeu Por çifti tashmë jetonte ditët e një lumturie të madhe. Roberti, që dimin e saj për t’i qëndruar përgjithmonë pranë edhe pse ishte princit, por Henrietës nuk i tha gjë. Princesha i kishte treguar për rrinte në Napoli, nuk guxoi të sulmonte Durrësin me flotën e tij. Ai nisur në udhën e një dasme tjetër, e cila e priste në jug. Në mëngjes natyrën tepër të ashpër të mbretit Anzhuin. Por ai nuk kishte pse të e dinte që princi arbëror do të gjente mbështetjen e princave të tjerë oshtinë boritë. Në sallë, princi dhe princesha, pritën edhe një herë qëndronte ftohtë edhe përpara një princi, që është tashmë dhëndër dhe betejën do ta humbte, e bashkë me të, mbase dhe mbretërinë. të dërguarit e mbretit, ku pranuan ftesën. Pas kësaj, menjëherë fil- i tij dhe një aleat i fuqishëm në Adriatik. Kuptoi se diçka fshihej pas Kur kishin kaluar më shumë se pesëmbëdhjetë vjet, lajmëtari kape- luan përgatitjet. Lekë Shkoza, plaku që ishte edhe mjeshtri i detit në kësaj pritje. Në fund të darkës, të pasur në gjellë, Fransuaja u shfaq kështjellë, u tha se, për dy javë, nuk do të kishte asnjë stuhi, masa dan i qytetit, u kthye nga toka e largët. Këtë herë i shoqëruar nga sërish. Dukej tepër gazmor, dhe tha: e madhe e ujit do të ishte i qetë si vaj. Princi i Topiave planifikoi njerëz të tjerë të mbretit. Dukej i lodhur dhe i plakur. E priten në - Kjo është një ngjarje, ky takim pas disa vitesh midis babait dhe që, në fund të kësaj periudhe, të ishte në bregun përtej, në krah kështjellë, sikur të kishte ardhur nga fundi i dheut. Filluan nderimet vajzës nuse, përtej Adriatikut, do të mbahet mend gjatë në historinë të Henrietës. Kjo vendosi që të mos merrte me vete djemtë, Karl e për të posa ardhurit, si në një festë të vërtetë, me këngë, muzikë e e mbretërisë së Anzhuinëve. Do të gdhendet edhe në kronika. Dy Gjergj, por shoqëruesen e saj nga vajzëria, kur ishte adoleshente në poetë popullorë, që recitonin në shesh. Sollën lajmin ; Mbreti, për- fraza të shkurtra ishin tepër lakonike për të kuptuar thelbin e së vër- pallatin mbretëror, Myriel de Bërzherak, e cila vazhdonte ta bënte para se të mbyllë sytë e të largohet nga kjo jetë, kërkon që të shohë tetës. Të gjithë të sapoardhurit i kuptuan, si një festë madhështore, edhe në kështjellë detyrën e kujdestares. Për familjen do të kujdesej për të fundit herë të bijën dhe dhëndrin, princin arbëror, Tanush gati përrallore, e cila do të fillonte që në orët e para të mëngjesit vëllai më i vogël i Tanushit, Andrea. Në mëngjesin e së mërkurës Topia. Të nesërmen në mëngjes, çifti princëror, thirri në takim la- të së nesërmes dhe do të gëzonte që të gjithë të ftuarit. Po ata në jmëtarin e nisur pesëmbëdhjetë vjet më parë. së dytë të shtatorit të vitit 1345, anija që shoqëronte princinTanush dhe princeshën Henrieta, së bashku me një grusht njerëzish nga të vërtetë nuk e dinin se sapo kishin ngrënë që të gjithë darkën e - Përse nuk u bëre i gjallë? – e pyeti Henrieta, pasi dyshonte në fundit, aty në pallatin e mbretit të Napolit. Pas kësaj, në orët e para pritjen që i kishte bërë i ati, dërgesës së lajmit për martesën në atë të kështjellës së Durrësit, doli në det të hapur. Në breg i përcollën qytetarë e princër arbërorë, si dhe dy fëmijët, Karl dhe Gjergj. Këta të mëngjesit, ku nata e zezë dhe e pa hënë vere, nuk do ti kishte kështjellë. – Si të priti ati im ? lënë ende vend agimit dhe shkëlqimit të një ditë të re, do të fillonte Kapedani, që ishte tretur e fishkur, si një lule me kokë ulur, i të fundit kishin marrë premtimin nga prindërit, që ishin vënë në masakra. Asnjë nuk do ti shpëtonte vdekjes së sigurt. tha. udhë, se kur të rriteshin edhe pak, do të mund që të vazhdonin Fransuaja, me një grusht burrash nga të gardës së mbretit Ro- - Është e vërtetë, që mbreti i Anzhu-së kaloi në një krizë çmendu- studimet tek gjyshi, atje në Napoli. Tri ditë u end anija në Adriatik bert, i therën në gjumë arbërorët. Anzhuini mezi e kishte pritur këtë rie, sapo mësoi për vendimin tuaj e dasmën tek Topiajt. Më burgosi dhe në mbrëmje zbritën në një port të vogël të Pulias. Fransua Nuar, rast për t’u hakmarrë ndaj së bijës, por edhe ndaj njerëzve, që e pri- e më torturoi si një bishë për shumë vite. Dola në dritë e më dha komandanti i gardës së mbretit, që kishte ardhur për t’i marrë, i tën në kështjellën e tyre atë natë me stuhi dhe që ishin bërë të afërt lirinë, gati një vit më parë. Jetova në pallat pastaj me të gjithë nderet priti me shumë nderime ushtarake dhe një paradë të vogël, për nder me të. Me sa duket, plani kishte ditë e muaj, që ishte gatuar në atë e tij. Këtu e një muaj, më thirri dhe më tha lajmin, të cilin duhet që të miqve të sapoardhur. Ai i njoftoi se, mbreti Robert Anzhu, u pallat të mermertë e të ftohtë si akulli, që nga momenti kur Napoli ki- ta sillja këtu, mes jush. Nga shëndeti nuk është mirë. Këtë e kam dërgonte fjalë, se i kishte falur dhe se për nder të tyre në Napoli, shte humbur edhe ishujt e Moresë, nga një martesë që nuk u bë dot parë me sytë e mi. Mbreti jeton me mjekë popullorë përreth. Ma po përgatiteshin festimet e pritjes së princit arbëror dhe vajzës së tij kërkoi si burri-burrit këtë shërbim, edhe pse më kishte keqtrajtuar Henrietë. Të gjithë u gëzuan. Veçanërisht Tanushi, që do të njihte kurrë. Kur dielli çeli syrin e zjarrtë mbi qytet, në pallat nuk kishte për martesën tuaj të papritur. Për udhë më dha edhe dy shoqërues. vjehrrin, të cilin këtej e tutje do ta kishte edhe një aleat të fuqishëm asnjë gjurmë gjaku. Punë e kryer. Trupat e tyre ishin zhdukur. Pak Në bregun tjetër, sapo të dilni, do t’u presë një trupë ushtarake nga për të mbajtur pushtetin e tij. Henrieta mendonte takimin me ba- njerëz dinin për të. Një natë tek Topiajt, Henrietës, vajzës së mbretit garda e tij, e cila do të udhëtojë me ju mespërmes Apenineve, për banë pas kaq vitesh. Mllefi i tij ishte shuar dhe ndoshta tashmë, me Robert të Napolit, e kthyer nga stuhia në det, iu kthye në një tragjedi të dalë në bregun tjetër, në Napoli, ku është kështjella e tij. Aty siguri, që do të kishte mall, jo vetëm të shihte atë, por edhe Karlin të tmerrshme. Më kot Karli i vogël, javë me radhë priste prindërit ku princesha Henrietë është rritur deri ditën që u nis për t’u bërë e vogël, që mbante si kujtim emrin gjyshit Sharl. Pas kësaj vizite, do e tij, duke përgjuar detin blu dhe horizontin që puthet me të përtej nuse. Nëpërmjet nesh, ai tashmë ka nisur një mesazh miqësie për ju, ta sillte në Napoli. kaltërsisë. Principata mbajti zi për princin dhe princeshën e vrarë. duke u zgjatur dorën e pajtimit. Por Princesha Henrietë, nuk i kishte Ia kishte premtuar të birit. U nisën që atë mesnatë dhe mëngjesi i Një armiqësi u krijua për mbretin e Anzhu-së. Karl Topia tha: treguar Tanushit, se atë mëngjes herët, ishte zgjuar krejt papritur . zuri në rrugë. Çifti princëror, Tanush dhe Henrietë, ishin sistemuar - Po pse ky gjysh i shpifur më vrau prindërit e mi ? Ç’faj kishin Shkak ishin bërë ëndrrat e këqija, që kishte parë atë natë në shtrat, në një karrocë nga të oborrit, me të cilën herë pas here udhëtonte bërë ata? Historia e tyre është vërtetë si në një legjendë. Kur u bë duke e bërë gjumin copa-copa. Kishte nxituar menjëherë tek porta edhe mbreti. Këtë ua tha Fransua Nuar, që ishte shumë i dashur me zot i Durrësit dhe i krahinës përreth, në stemën e tij ai vazhdoi të e kështjellës, me një mantel të purpurt e të hedhur krahëve, për të të sapoardhurit. Në mesditë qëndruan në një han ku ndërruan kuajt mbante zambakët heraldikë, duke shtuar dhe luanin e stemës së takuar fat-thenësen, Mrike. Plaka, gjysmë e verbër, i kishte thënë: rezervë dhe u drekuan e u qetësuan për më shumë se një orë. Në hershme të Anzhuinëve. Topia, “Dominus Durrachio” - Ruaju zemërimit të babait tënd, moj bijë. Ai ende nuk të ka mesnatën tjetër kishin bërë mesin e rrugës dhe u duhej edhe aq, që Kjo ngjarje është gdhendur në kronikat e kohës dhe lexohet edhe falur. të mbërrinin në pallatin mbretëror. E gjithë dërgesa nxitonte dhe sot e kësaj dite… rifarsi una domanda, che girava da dieci anni; dieci anni di stop per una comunità come la nostra sono tanti, sono tantissimi. Non c’è solo l’Italia distratta e smemorata, che finisce regolarmente dietro la lavagna, per mancato recepimento delle norme europee. Dieci anni di stop senza benzina sono troppi e il ritorno del carburante è bello e un vero miracolo. Certamente, l’anno 2012 e l’inizio di marzo hanno portato bene, hanno anticipato la primavera; il nuovo impianto di benzina ora funziona e pure bene. Ci vogliono uomini come il signor Gennaro Altomare, con grande esperienza pratica, che intuisce e impartisce questa lezione anche al suo giovane figlio Natale. Lo spazio dell’area di servizio della nuova pompa di benzina, il 24 marzo è stato invaso dalle automobili e da una grande folla di gente, centinaia di uomini, donne, bambini e bambine. Era stato preparato un ottimo buffet con vino rosso locale e ogni sorta di ben di Dio da mettere sotto i denti; dai panini, alle torte, ai biscotti, ai dolci con ogni tipo di bibite e frutta di stagione. Per gli amatori e gli storici il tutto è immortalato nella telecamera del signor Luigi Cuccarese detto “Gigino”, il deus ex machina. Grazie di cuore da parte di un sangiorgese,

pagina 19 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Cultura Thoma Simaku çon motive të Jugut në Belgjikë San Giorgio Albanese

Thoma Simaku Kompozitoriçon shqiptarmotive është përzgjedhur të nëJ festivalinugut “Ditët enë Muzikës B Botëroreelgjikë 2012” JuriaKompozitori ndërkombëtare shqiptar e festivalit është “Ditëtpërzgjedhur e Muzikës në Botërorefestivalin 2012”, “Ditët i cili e Muzikësdo të mbahet Botërore në Belgjikë, 2012” nga uriadata ndërkombëtare 25-31 tetor, ka e festivalitshpallur “Ditëtemrat ee Muzikës kompozitorëve Botërore të 2012”, përzgjedhur i cili do në të mbahetkonkurrim. në Belgjikë,Mes tyre, nga San GiorgioFinalmente Albanese paese di grande poeta edheJdata kompozitori 25-31 tetor, shqiptar, ka shpallur Thoma emrat Simaku, e kompozitorëve i cili prej vitesh të jetonpërzgjedhur dhe punon në konkurrim. në Angli. “SoliloquyMes tyre, Vedhe - kompozitori shqiptar, Thoma Simaku, i cili prej vitesh jeton dhe punon në Angli. “Soliloquy V - Flauto Finalmente paese di grande poeta Variboba ha un distributore di Acerbo” është vepra që juria ka përzgjedhur nga kompozitori shqiptar, i cili është vazhdimisht i prani- Variboba ha un distributore di benzina shëm në skena të ndryshme të botës. “Jam i gëzuar që juria ka përzgjedhur për këtë festival edhe një benzina. Di Cosmo Laudone anni; dieci anni di stop per una comunità come la vepër timen. E veçanta e këtij festivali është që përveç Brukselit, koncertet do të jepen edhe në pesë San Giorgio Albanese – Mbuzati (Cosenza). nostra sono tanti, sono tantissimi. Non c’è solo l’Italia qytete të krahinës së Flanders, e cila ka lidhje të hershme me muzikën, me emra të tillë të shkollës fran- Di Cosmo Laudone distratta e smemorata, che finisce regolarmente die- ko-flamande si Orlando Lasso dhe Josquin de Pres. I organizuar nga Shoqata Ndërkombëtare e Muzikës opo dieci lunghi anni di stop, ecco finalmente il tro la lavagna, per mancato recepimento delle norme Bashkëkohore (International Society for Contemporary Music), ky është festivali më prestigjioz i muzikës SanD ritornoGiorgio dell’area Albanese di servizio– Mbuzati della (Cosenza). pompa di ben - europee. Dieci anni di stop senza benzina sono troppi së re në shkallë botërore. Që nga viti 1922, kur në Salzburg u mbajt edicioni i parë, ai organizohet çdo zina in paese. La grande festa è fatta. È stata una e il ritorno del carburante è bello e un vero miracolo. vit, në një nga vendet anëtare dhe në këtë cilësi është unik, sepse marrin pjesë kompozitorë pothuajse Dopofesta della dieci benzina lunghi particolarmente anni di st graditaop, ecco anche finalmente ai Certamente, il ritorn l’annoo 2012dell’area e l’inizio di serviziodi marzo hannodella nga e gjithë bota”, shprehet kompozitori. Sipas tij, kjo vepër është mbështetur plotësisht në motivet e non sangiorgesi. All’inaugurazione hanno preso parte portato bene, hanno anticipato la primavera; il nuo- Shqipërisë së Jugut. Instrumenti për të cilin është kompozuar vepra quhet “rekorder”, një instrument pompail parroco didel benzinapaese, l’arciprete in pa ese.Don VittorioLa grande Scirchio festa vo èimpianto fatta. diÈ benzinastata unaora funziona festa dellae pure benzinabene. Ci i lashtë dhe mjaft i përhapur në Europën Perëndimore. Bach dhe Vivaldi, dy personalitete të muzikës, particolarmentedi recente nominato Archimandrita, gradita anche che ha ai benedetto non sang voglionoiorgesi. uomini All’inaugurazione come il signor Gennaro hanno Altomare, preso kanë kompozuar vepra për këtë instrument. Tingulli i tij (që në italisht quhet ‘Flauto Dolce’) ngjason il complesso ed il Sindaco Dottor Mario Scura, che con grande esperienza pratica, che intuisce e imparti- shumë me fyellin tonë. parteassieme ilal figlio parroco della titolare del paese, di nome l’arciprete Natale, hanno Don sce Vittorio questa lezione Scirchio anche aldi suo recente giovane figlio nominato Natale. Me këtë pjesë, kompozitori Simaku mori çmimin “Kompozitori i Vitit” në 2009-n, nga Akademia Bri- Archimandrita,tagliato il nastro. Molta che genteha benede vi ha partecipatotto il complesso con Lo spazioed il Sindacodell’area di Dottorservizio dellaMario nuova Scura, pompa che di tanike e Kompozitorëve (BASCA), të cilën juria, në mënyrë të njëmendët, e cilësoi si një vepër vizionare entusiasmo composto ed orgoglioso. È opinione co- benzina, il 24 marzo è stato invaso dalle automobili dhe krejtësisht origjinale. “Niveli i instrumentistëve sot është me të vërtetë mahnitës. Kohët e fundit kam assiememune e condivisa al figlio da dellatutti che titolare la pompa di nomedi benzina Natale e da, hanno una grande tagliato folla diil nastro.gente, centinaia Molta di gente uomini, vi bërë një version për flaut të kësaj vepre, të cilin në datën 9 shkurt e interpretoi në Athinë flautistja ruse hainteressa partecipato a tutta la comunità con entusiasmo e a tutti i cittadini composto san- donne, ed orgoglioso.bambini e bambine. È opinione Era stato preparato comune un e Iwona Glinka. Besoj që një ditë, vepra do të luhet edhe në Shqipëri”, thekson Simaku. Kjo është hera e giorgesi e serva anche ad aprire la finestra al succes- ottimo buffet con vino rosso locale e ogni sorta di ben nëntë që juritë ndërkombëtare të këtij festivali kanë zgjedhur veprat e kompozitorit shqiptar. Më 1995-n condivisaso di un popolo, da grazie tutti cheall’invenzione la pompa tecnologica. di benzina Il di interessaDio da mettere a tu sottotta i ladenti; comunità dai panini, e alle a tuttitorte, i festivali u zhvillua në Essen të Gjermanisë, ku Simaku u përfaqësua me veprën “Epitaf” për orkestër har- cittadinipopolo, ha da sangiorgesi sempre seguito e servacon attenzione anche tutte ad le aprire ai biscotti, la finestra ai dolci alcon successoogni tipo di dibibite un e popolo,frutta di qesh, ku për herë të parë në historinë e muzikës shqiptare zgjidhej një vepër në këtë festival. Më vonë, fasi dell’opera, giorno dopo giorno, mese dopo mese, stagione. Per gli amatori e gli storici il tutto è immor- vepra të tjera u përzgjodhën në festivalet që u zhvilluan në Bukuresht më 1999-n, Luksemburg në vitin grazieanno dopo all’invenzione anno. Non fu mai tecnolog troppo ica.chiara Il la popolo, cau- talato ha da nella sempre telecamera seguito del consignor attenzione Luigi Cuccarese tutte 2000, Yokohama të Japonisë më 2001, në vitin 2003 në Slloveni, në Zvicër më 2004, në vitin 2005, në festivalin e zhvilluar në Kroaci dhe në Shtutgart më 2006-n. Koncerti i ardhshëm ku do të interpretohet lesa fasidella dell’opera,chiusura della giorno pompa precedente.dopo giorno, Non mesec’è detto dopo “Gigino”, mese, ilanno deus dopoex machina. anno. Grazie Non di fu cuore mai bisogno di rifarsi una domanda, che girava da dieci da parte di un sangiorgese. një vepër e Simakut është York i Anglisë, ku edhe kompozitori jeton e punon. troppo chiara la causa della chiusura della pompa precedente. Non c’è bisogno di Faik fisnik Konica, Gjeniu dhe Ati i kombit modern shqiptar (Vijon nga faqja 17) i hedh topin,/ Edhe Evropa bën sehir. / Një të shtën’ Lindjes dhe Perëndimit, do të tradhtohej egër, bru- nike të Shqiptarit, nuk tha një fjalë të keqe për ta në Avropa topit: /Nëpër dor’i shkoi” Evropit”. / Dhe talisht e tragjikisht nga Venediku. gjuhë të huaj, kur në antitezë, në gjuhën e mëmës, bejtexhi, i tototove e tatatave”, po kur vdiq Naimi Evropa bën sehir... Bam”Avropa”,/ bam”Evropi”!/ Po edhe më! Ai, Konica ynë djaloshar – me bu- s’e kurseu fshikullën dhe dajakun e vet, siç dinte ai, ama, e quajti “burrë me fletë”, engjëll të vërtetë, “yll Ulërijnë: Ku ishte topi? etj. etj. Apo vargje të tilla kuri mendjeje e bukuri fizike, “i vjetër qysh i ri”, më mirë se kushdo ta bënte. i ndritshëm e i rrallë në qiell të Shqipërisë,” duke e në frëngjishte, kaq bukur, në gojën e një Afrikani siç e cilëson në mënyrë aq të goditur Aurel Plasari, Gjithë jetën ia kushtoi një qëllimi fisnik, për ngritur në piedestal nderimi siç i takonte. Thonë se “të egër” alegorik mes xhunglës: Adède, t’es belle, / tek mësonte hebraishten në Paris nga ish dekani i të ringjallur “një popull shqiptar të shëndoshë, të u sha, u gri, me këtë e atë, u prish, u ndreq, e sërish J’aime tes gros nichons,/ Folichons,/ T’es ronde, / T’es Universitetit të Dizhonit 78 vjeçari Louis Benloew shkafët, të buzëqeshur”, siç e thotë edhe vetë te “Dr. u prish me Zog e Nol, po u harrua se kur revoltohet blonde, vargje që për fat të keq edhe në “Veprat” e (miku i Dora d’Istrias e i Jeronim de Radës), dhe tek Gjëlpëra”, duke punuar për “stërvitjen e popullit” në gjeniu, në realitete të caktuara, me spontaneitetin e botuara të tij nuk janë përkthyer ende në shqip dhe e çudiste këtë me talentin e tij të pakrahasueshëm në rrugën e botëkuptimit dhe emancipimit modern sho- vet të fuqishëm (si të zemëroheshin vetë Perënditë!) që do mund t’i përshtatnim në gojën e Konicës sot: gramatikën krahasuese –, fare mirë mund të jepte qëror dhe duke “hapur udhë të ra si pionier fisnik, shfaq ndjenja të tilla që i shpëtojnë edhe vetë arsyes Adedë, e bukur je, / Cicat e mëdha m’i ke,/ Cicat e mësim në “Langues O”, të punonte në institucionet si apostull”, ashtu sikurse krejt “Albanian” e tij do ta thjeshtake e të thjeshtëzuar, shfaq një shpirt me origji- tua dua/ Pendë të lehta për mua/ Topolake ç’më je,/ kërkimore franceze, fare mirë mund të bënte cicero- shndërronte në terren stërvitjeje të emrave të mëd- nalitet të pashembullt, si tipar i forcës shpërthyese, Leshrat e verdhë ç’m’i ke. nin në çdo muze të Parisit, apo të bashkëpunonte me henj të Rilindjes Shqiptare, në “palestrën e parë të që shkon gjer në harbim. Dhe shi këtu hedhin rrënjë Le të kujtojmë “lojën e morrave” nëpër thonjtë çdo shtypshkronjë e gazetë të përditshme në rolin e shkrimtarëve shqiptarë”, sikurse thekson për të En- e ngacmohen ndjenja dhe mendime të thella, gati të e palarë të policëve të doganës së Durrësit, me sim- redaktorit dhe të korrektorit, ngaqë s’të falte për ga- ciklopedia Treccani. pakapshme në cilësinë e tyre përtej së zakonshmes, bolikë kaq të fuqishme, le të kujtojmë se si përpara bimin më të vogël në boca; fare mirë mund të shkonte Po botojmë këtu për herë të parë në shqip arti- së rëndomtës, mesatares. Apolinerit, ai e shndërroi pulën e zezë gati në mi, gjer në Nantë, ku botohej e përditshmja franceze “Le kullin e tij të parë me pseudonimin Tepeleni, “Shq- Mendja e tij e ndritur, kultura e gjerë dhe e shën- le të sjellim ndër mend Ali Bibiun e tij të famshëm Phare de la Loire” nga familja e famshme Schwob, e ipëria dhe Turqit”, që i parapriu daljes së “Albanias” doshë, pena e mprehtë dhe e fuqishme, zhdërvjelltësia që endej lakuriq fushave të Tiranës më 1852, një lidhur në aleancë martesore me Cahun-ët, miqtë e tij dhe që do paralajmëronte artikujt e tij mbushulli me në veprim e në nismë, ndjenja dhe shija e hollë artis- “Adam” në parajsën koniciane, duke jetuar si natyr- parisianë e alzasianë. gjëmime zeusiane. Tërheqim vëmendjen e lexuesit tike dhe estetike, tipare këto të gjeniut me ndjeshmëri istët e sotëm, karkacul dimër e beharë. Tek kemi Jo, ai zgjodhi që 19-20 vjeç, njëherë e përgjith- se artikulli ka qenë më i gjatë, por është shkurtuar të skajshme, me intensitet veprimi e jete, me interesa parasysh episode dhe hollësi të tilla nga më fantas- një, rrugën e ndritur të shqiptarizmës, të atdhe- nga redaksia e gazetës për efekt vendi, ashtu sikurse të larmishme dhe lehtësi të kollajshme për të kaluar tiket dhe po aq origjinale nën penën e tij, nuk ka si dashurisë, të zgjimit kombëtar, qëkurse botoi më ndodh më se një herë me shkrimet e tij botuar në plot kompetencë nga një fushë në tjetrën, me aftësi të mos mendojmë për talentin e tij të padiskutueshëm 26 dhjetor 1895 artikullin e parë “Shqipëria dhe organe të ndryshme të kohës, gjë për të cilën ai pro- të veçantë vëzhgimi gjer në hollësitë më të imëta, e për të qenë edhe mjeshtri i parë simbolist shqiptar. Turqit” në organin e mirënjohur parisian të kohës testonte, qoftë edhe pranë mikut të vet, madhështorit mbi të gjitha, përkujdesi i tij në përkorë, përsosuri, Gjithçka tek ai, nga Dr. Gjilpëra (ai vetë!), e deri te “La libre Parole”, zgjodhi rrugën e vështirë dhe të simbolizmit dhe të letrave frënge Guillaume Apol- qartësi, bënin që Faik fisnik Konica të linte ku e ku SalemBoza, Abd’el Katl (Katili), Ib-el-Kelbin (Qel- të mundimshme të “Albanias”, që edhe vetë linaire. Dhe Apoliner, që flet për të: “Nëse Shqipëria pas, pakrahasueshmërisht, botëkuptimin e ngushtë bin), etj. etj., janë simbolikë e fuqishme, e jo thjesht emri të oshtinte fuqishëm jo vetëm në sallonet e do ishte shtet, pamëdyshje ai do të ishte kryeministër e të prapambetur të bashkëkombësve të tij, dhe të ironi e sarkazmë! kryeqyteteve të Evropës, por edhe në pallaveshët e i saj. Albanolog, sans kristist (lojë fjalësh për sanskrit- arrinte në kuotat e larta të mendimit e të estetikës Po se mos veç kaq! Ai fare mirë mund të jepte politikanëve moskokëçarës e kumarxhinj me fatet e ist dhe i pa krisht ), madje më duket edhe jamatolog, evropiane. mësim në Sorbonë a gjetkë, siç e këshilloi “ati” i tij popujve. Asgjë në jetën e tij nuk ishte rastësi, por begu Konitza është i njohur nga dijetarët e mbarë Ai fare mirë mund të rreshtohej në radhët e sim- shpirtëror i rinisë, orientalisti i famshëm Leon Cahun, ishte rezultat i një qëndrimi të prerë, i një betimi Evropës. Për t’u eglendisur, shkruan në frëngjisht bolistëve të shquar francezë, belgë, etj. tek i njihte Zv. Konservator i bibliotekës “Mazarine”, autor i ro- në vetvete, tek e dinte, para së gjithash e mbi të ese të mrekullueshme që i firmos me pseudonime të dhe i kishte përpirë veprat e tyre – nga Mallarmé e manit historik e simbolik “Hasan Jeniçeri”, apo “His- gjitha, se do përplasej fort egër me vetë mentalitetet ndryshme. Sulltani e ka dënuar tri herë me vdekje”. Moréa me gjak shqiptari, deri tek Bodelaire, Ver- toria e një Shqiptari më 1516”, përkthyer tashmë në retrograde dhe paragjykimet, të cilat do shkonin aq Në përfundim, ma ka ënda të japë këtë anekdotë laine, Rimbaud, Schwob, Bruant, Barrès, Mendès, shqip nga hartuesi i këtyre radhëve. E, në nderim të larg sa, veç sharjeve e fyerjeve lumë për të, nuk do për mbretin e gjuhës shqipe Faik Konicën, që miku O. Mirabeau, Gide, Allan Poe, Willde, A. Billy, L. Cahun-it, ai që në shkrimin e parë të “Albanias” ta kursenin as në jetën personale e familjare. Këtu im i mirë Prof. Sherif Delvina, nipi i tij i denjë, nuk Apollinaire, miku i tij, e sa e sa emra të tjerë, të do firmoste me pseudonimin tashmë të mirënjohur qëndron madhështia e tij, që kombin e tij ta shihte ngopet duke ma përsëritur, dhe unë, që nuk ngopem njohur nga afër prej tij –, kur dinte aq mjeshtër- Trank Spirobeg, Thrank Spiro, T.S.B. etj. sipas vetë e ta trajtonte në përmasën reale evropiane që kishte duke e dëgjuar: “Konica merr letër nga vëllai i tij Hy- isht e spontanisht të zhonglonte jo thjesht me gjuhën emrit të krishterë të Hasan Jeniçer shqiptarit, 19-20 pasur dhe kishte historikisht, që popullin dhe vendin seni në Turqi, shkruar në shqip plot gabime. Konica frënge që e zotëronte përsosurisht, por edhe me vjeçarit (çuditërisht po aq sa vetë Konica në atë kohë) e tij nuk do t’i ngatërronte kurrë me soj e sorrë-llapë që i përgjigjet: Mos më shkruaj me gabime, nuk të forcën e gjuhës shqipe që vetë ai po e themelonte që arriti majat e karrierës ushtarake në atë fillim të turkoshanë, me individë zagarë e “zulu”. Andaj dhe lexoj më, ose pastaj, më shkruaj në gjuhën që di ti letrarisht: Loz “Avropa”, me “Evropin” / Njëra-tjetrës shekullit XVI, kur Shqipëria në udhëkryq, midis ngriti lart imazhin e Shqipërisë historike, virtytet fis- më mirë”. Por mjerisht kjo nuk ndodh vetëm me qytetarët e rëndomtë. Sigurisht që Vip-at, deputetët, ministrat, “shërbëtorët’ e popullit të nivelit të lartë, nuk janë të detyruar të dalin para kamerave e të thonë nëse mund të tradhtojnë apo jo bashkëshortet për një milionë dollarë, apo nëse do të shesin postin, firmën dhe nderin zyrtar për një korrupsion me më pak para. Por ama më së paku të mos i shohim të dalin me urdhër nëpër debate e foltore me tekste e hartime të gatshme për të recituar akuza e shpifje kundër kundërshtarit të radhës, të cilat në shumicën e rasteve nuk i besojnë as vetë…

Teksa përditë na shfaqen të pafytyrët “kompetentë”, nuk na mbetet tjetër veç të psherëtijmë e të themi: Mirë fakirfukarenjtë, po si shpjegohet që tjetër thonë, tjetër bëjnë e tjetër mendojnë, pra si pranojnë të përdoren e të keqpërdoren kaq për faqe të zezë, kaq pa dinjitet edhe ata që quhen të zgjedhur e janë “njerëz publikë”, edhe ata që gjithsesi janë të garantuar jo vetëm materialisht, po edhe të pajisur me mandat e me imunitet? E pra, nuk janë një e dy të tillët! Nuk ka ditë e natë të mos dalin nëpër ‘TV’ disa syresh që pranojnë ta bëjnë fytyrën, emrin dhe mbiemrin vetjak blozë para publikut, a thua se për këtë “kategori” nuk ekziston e nesërmja, morali, familja, rrethi shoqëror, fëmijët, prindërit, lagjja, nderi, frika nga gjykimi …! Këta mercenarë, duke zhvlerësuar kësisoj Fjalën, moralin e nderin nuk duan t’ia dinë se po i shkaktojnë një dëm të pallogaritshëm jo vetëm emrit të tyre, por mbarë shoqërisë shqiptare! Sepse në një vend ku nuk peshon Fjala publike, afërmendsh nuk mund të ketë modele, nuk mund të funksionojë as ligji, as kushtetuta, as drejtësia, madje as demokracia, si sistem i patjetërsueshëm i vlerave. Asnjë diktator, sado i fuqishëm, nuk e kryen dot këtë tjetërsim, këtë demoralizim, këtë zhvlerësim të fjalës publike, këtë tredhje të opinionit publik, pa këtë aradhe nëpunësish mercenarë, të deformuar e të depersonalizuar që për një post e për një plaçkë, janë të gatshëm tjetër të thonë, tjetër të mendojnë e tjetër të bëjnë… __._,_.___

Cultura Anno 10“Shqipëria n.2 Aprile një 2012 destinacion pagina 20 me investime” Zhvlerësimi i fjalës publike! Nga Kiço Blushi që po ndërton modeli Berisha & Co! mbi ta nuk mund të ketë asnjë fuqi vepruese e kon- Patëm besuar e kujtuar se demokracia do të na trolluese, asnjë gjyq suprem, pasi morali shoqëror ë Shqipëri mund të vritesh për një fjalë goje, sillte si dhuratë, bashkë me lirinë, edhe shkatërri- nuk ka fuqi; askush pra nuk do t’i ndëshkojë, siç nëse p.sh të bie rasti apo fatkobi të përbal- min përfundimtar të makinerisë së gënjeshtrës dhe ndodh në çdo shoqëri demokratike, ku fuqia e Nlesh e të grindesh me ndonjë të fortë për pa- të hipokrizisë, jo vetëm asaj politike, por edhe mo- opinionit publik është e padiskutueshme, mbi të rakalim, parkim apo, ca më keq, për një gërvishtje rale, mjete këto që asokohe garantonin mbijetesën, gjithë e mbi gjithçka. Në një emision të së dielës, makine…Fyerja dhe dëmi nuk shkon në gjykatë për në mos edhe suksesin. Por ja që, me sa duket, nuk A.Gjebrea kishte krijuar, sipas një filmi amerikan, çështje ordinere, po drejt e në plumb, në rrahje, mjafton vetëm liria në një sistem demokratik, si ky këtë kuic: a mund të pranoni ju që partneri/part- në dhunë; por nuk ndodh aspak kështu me sher- yni, që të garantohet liria e shprehjes dhe e mendi- nerja t’ju tradhtojë për një milion dollarë? Shumica ret e gërrmërret e të fortëve të politikës, paçka se mit… Mund të jesh i lirë të lëvizësh, të vdesësh, të natyrisht që thanë: jo, kurrë! Edhe kur provokimin e këta nuk i lënë kusur njëri-tjetrit. Nuk habitet e nuk heshtësh, por kjo nuk do të thotë që je i lirë edhe të çoi lart, në galeri, te një grup të rinjsh kokëqethur, shqetësohet kurrkush kur nga foltoret e deputetëve, mendosh e arsyetosh si njeri i lirë!...Sa i lirë është duke i pyetur nëse mund të pranonin të…flinin me veçanërisht nga zyra-altoparlant e Kryeministrit, edhe jo vetëm një minator i Bulqizës që nuk ka bukë të një të moshuar për një milion dollarë, të rinjtë një e Presidentit, e ministrave, e kryetarëve të partive, hajë, po edhe një gjykatës në Gjykatën e Lartë? Sa nga një të gjithë thanë me vendosmëri: Jo, kurrë!... e kryetares së Kuvendit, kur nëpër ekrane, si të të lirë janë deputetët dhe ministrat që rinë me orë Kurse Tana, një e moshuar, përherë e pranishme në AKBN“Shqipëria merr pjesë në edicionin një e III të organizuar nga FIAA mos mjaftonin këta, shfaqen më pas edhe një tufë të tëra, përditë, si një rekuizitë njerëzore pa gojë që emision, me sinqeritetin e një të moshuare që nuk zëdhënësish e zëmarrësish (analistë të rekrutuar) që ka për detyrë të ndjekë e të shohë në buzë Kryemi- ka ç’humbet e para kujt të japë llogari, guxoi dhe Pesha: Investimet në miniera dhe naftë, mijëra vende të reja pune emetojnë, para gjithë shqiptarëve, jo vetëm etiketime, nistrin, edhe kur flet broçkulla? E pra, pyetja është tha: He, he, këta shkojnë për një dymijë lekësh, nuk destinacion me nofka, fyerje, përbaltje e poshtërime të ndërsjella, e thjeshtë: a guxojnë qytetarët e zakontë të thonë atë shkokan për një milion dollarë!...Kjo sjellje publike, po edhe prognoza e akuza tepër të rënda për njëri- që mendojnë? Sa të sakta janë sondazhet dhe shifrat në një shoqëri të vogël, ku mund të identifikohesh investime” tjetrin… Tanimë jemi të imunizuar; nuk na bëjnë e sukseseve? A e kthejmë instiktivisht kokën pas kur lehtë, ku familja më së shumti drejtohet nga men- më përshtypje fjalët e tyre poshtëronjëse, zënkat flasim me zë të lartë në rrugë e në kafene për politi- dësia e ruralëve të gdhirë urbanë, për të mos thënë AKBN merr pjesë në edicionin e e fyerjet, të thëna ose në korr partiak, ose me iso kën dhe politikanët? A na është ngjallur “lepuri” në edhe nga mbetjet tribale, është e kuptueshme! III të organizuar nga FIAA partiake, si: lavire, horr bulevardi, vrasës, hajdut, bark, qoftë edhe për të siguruar një vend pune, një Por mjerisht kjo nuk ndodh vetëm me qytetarët zhele, kriminel, kryemafioz, kryebandit, gënjeshtar, favor, një shmangie të policisë tatimore, etj, etj? e rëndomtë. Sigurisht që Vip-at, deputetët, mini- Pesha: Investimet në miniera dhe spiun i Sigurimit, kriptokomunist, trafikant droge, Pyetjeve të mësipërme mund t’u jepet një për- strat, “shërbëtorët’ e popullit të nivelit të lartë, nuk naftë, mijëra vende të reja pune etj. etj… gjigje e saktë: po t’u vësh mikrofonin dhe kamerën janë të detyruar të dalin para kamerave e të thonë Sot nuk di të ketë, përveç mjedisit, gjë më të shumicës së qytetarëve, të cilët, me siguri, tjetër do nëse mund të tradhtojnë apo jo bashkëshortet për Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore zhvlerësuar dhe më pa peshë se fjala publike. Ai të thonë, tjetër do të mendojnë, ca prej frikës dhe ca një milionë dollarë, apo nëse do të shesin postin, (AKBN) mori pjesë në edicionin e tretë të që shahet e poshtërohet më rëndë publikisht nga prej belasë se… se mund t’i dëgjojë dikush që është firmën dhe nderin zyrtar për një korrupsion me më “armiku”, ai fiton më shumë besim e kredibilitet te lart dhe: “ç’ne me lazëm?”…Intervistat me opinione pak para. Por ama më së paku të mos i shohim të ekspo-konferencës mbi burimet natyrore të kryetari i partisë dhe militantët…Kjo është aq e vër- nëpër rrugë dhe sidomos sondazhet e shprehin më dalin me urdhër nëpër debate e foltore me tekste e Shqipërisë “Shqipëria një destinacion me tetë sa tanimë, ashtu si për të marrë statusin politik së qarti këtë dukuri tjetërsimi. Tek ne sondazhi është hartime të gatshme për të recituar akuza e shpifje investime” i cila hapi siparin ditën e sotme në Evropë e në SHBA disa ish zyrtarë të rënë nga vetvetiu i deformuar, që në nisje. Qytetari është i kundër kundërshtarit të radhës, të cilat në shumicën duke zhvilluar paralelisht edhe një panair në vakti (nga pushteti) porosisnin nëpër gazeta, falë një vetëkontrolluar, nën një autocensurë të trashëguar e rasteve nuk i besojnë as vetë… shpërblimi, një artikull apo një përmendje sharëse prej së cilës ka lindur e ende gjallon shprehja: “qe- Teksa përditë na shfaqen të pafytyrët “kompe- ambientet e Pallatit të Kongreseve. Në një të emrit të tyre që t’u shërbente për zyrat e emi- veria e kap lepurin me qerre”… tentë”, nuk na mbetet tjetër veç të psherëtijmë e prononcim për mediat, Drejtori Ekzekutiv i gracionit si dëshmi se medemek këtu po “u rrezi- Nëpër fushatat zgjedhore kemi parë mëse një të themi: Mirë fakirfukarenjtë, po si shpjegohet që Agjencisë Kombëtare të Burimeve Natyrore, kohej jeta”; po ashtu edhe sot jo pak funksionarë herë që sondazhet të deformohen/ përpunohen/ tjetër thonë, tjetër bëjnë e tjetër mendojnë, pra si pranojnë të dalin me qejf nëpër ekrane që të arti- shfytyrohen nga hartuesit e tyre, nga ata që nuk janë pranojnë të përdoren e të keqpërdoren kaq për faqe z.Besjan Pesha vuri theksin tek puna që po kulojnë sharje, shpifje, akuza të ndërsjella vetëm e të interesuar të dalë e vërteta, por për të dhënë këtë të zezë, kaq pa dinjitet edhe ata që quhen të zgje- bën kjo Agjenci për fushën e minierave, hi- vetëm t’i tërheqin vëmendjen e t’i pëlqejnë kryetarit apo atë rezultat “objektiv” në favor të kësaj partie e dhur e janë “njerëz publikë”, edhe ata që gjithsesi drokarbureve, energjisë së rinovueshme etj. përkatës të partisë…Me këtë çelës kopil ata mund të të këtij udhëheqësi, duke bërë pikërisht atë që bënte janë të garantuar jo vetëm materialisht, po edhe të Besha vuri në dukje se “Gjatë vitit që vjen në hapin derën e karrierës e të bëhen deputetë, mini- dikur zyra e agjitpropit të partisë dhe tash edhe IN- pajisur me mandat e me imunitet? stra, gjykatës, zëdhënës, analistë, etj. Sa më shumë STAT-i… Kësisoj fjala publike, e cila në një shoqëri E pra, nuk janë një e dy të tillët! Nuk ka ditë e fushën e minierave janë parashikuar të in- zhvlerësohet prej tyre fjala publike, aq më i sigurt demokratike duhet të shërbejë si test i së vërtetës natë të mos dalin nëpër ‘TV’ disa syresh që pra- vestohen rreth 80 milion euro dhe priten të do të jetë shpërblimi. dhe si forcë e padiskutueshme e opinionit publik për nojnë ta bëjnë fytyrën, emrin dhe mbiemrin vetjak hapen rreth 2000 vende pune”. Krerët tanë e kanë kuptuar tashmë se në këtë të ndrequr (edhe jashtë zgjedhjeve) politikëbërjen, blozë para publikut, a thua se për këtë “kategori” Drejtori i Agjencisë Kombëtare të Buri- sistem deledash, gjysmë demokraci e gjysmë dik- gjyqësorin, moralin e shoqërisë e të liderëve e pse jo nuk ekziston e nesërmja, morali, familja, rrethi sho- taturë, funksionon për mrekulli mekanizmi magjik edhe të mediave tek ne nuk ka më fuqi, pikë ndikimi qëror, fëmijët, prindërit, lagjja, nderi, frika nga gjy- meve Natyrore, z. Pesha, ndër të tjera dekla- i diktaturës i cili përveç “biografisë së pastër” dhe dhe sigurisht edhe asnjë vlerë. kimi …! Këta mercenarë, duke zhvlerësuar kësisoj roi se “vëmendje e veçantë do t’i kushtohet shembujve të besnikërisë prej zagari, mund të të Ngaqë krerët tanë e kanë tredhur qëllimisht op- Fjalën, moralin e nderin nuk duan t’ia dinë se po i edhe sektorit të hidrokarbureve ku priten ndihte të bëje karrierë vetëm po qe se kishe aftë- sionin publik, ata nuk e kanë hallin si të kuvendojnë shkaktojnë një dëm të pallogaritshëm jo vetëm emrit si dhe zotësi të zbatoje parimin e pashkruar: tjetër me ne qytetarët, si të na bindin për platformat dhe të tyre, por mbarë shoqërisë shqiptare! Sepse në rezultate pozitive nga kërkimet për naftë në thuaj, tjetër mendo, tjetër bëj! Pikërisht këtë traditë alternativat e tyre, por si të ‘masturbojnë’ me fjalën një vend ku nuk peshon Fjala publike, afërmendsh disa zona të vendit”.“Deri më tani, nënvizoi vazhdojnë ta quajnë politikë të mençur e të suk- e vet, si të kënaqin veten, si të sillen me pasqyrën, si nuk mund të ketë modele, nuk mund të funksio- z.Pesha, kompania lider në kërkimin dhe për- sesshme liderët tanë demokratë… Ajo që kushton të tallen e pastaj të adhurohen nga oborri i ngushtë i nojë as ligji, as kushtetuta, as drejtësia, madje as punimin e naftës SHELL, ka nisur kërkimet më pak dhe vlen më shumë sot është dilema: si e tyre, si të mëkojnë, motivojnë dhe ushqejnë sejmenët demokracia, si sistem i patjetërsueshëm i vlerave. si ta bësh fytyrën sa më blozë në shërbim të njërit dhe mercenarët partiakë, shumë-shumë si të hedhin Asnjë diktator, sado i fuqishëm, nuk e kryen dot në tre zona që cilësohen jonaftëmbajtëse, në prej dy kryetarëve të partive më të mëdha; si e si të ca romuze e thumba sa më helmonjës kundër njëri- këtë tjetërsim, këtë demoralizim, këtë zhvlerësim të Lezhë, Elbasan dhe në Berat, dhe në muajin gjesh një ekran e një mjedis publik ku të shash, të tjetrit….Për ta kaq mjafton. Batutat e thikta përdoren fjalës publike, këtë tredhje të opinionit publik, pa maj presim rezultate pozitive. E përkthyer në pështysh e të mallkosh, të fyesh e të shpifësh sa më si plumba, duke e bërë mjedisin social një Gërdec. këtë aradhe nëpunësish mercenarë, të deformuar e bukur e sa më shumë kundër “armiqve të partisë”! Krerët tanë të vetëngopur e të vetëkarfosur nuk të depersonalizuar që për një post e për një plaçkë, shifra është një investim 50 milionë euro dhe Dinjiteti, cipa e ballit, nderi, emri i mirë nuk vlejnë kanë frikë nga gënjeshtrat, nga shpifjet dhe nga janë të gatshëm tjetër të thonë, tjetër të mendojnë e mijëra vende pune”. para karrierës dhe pasurisë. Ky është “kapitalizmi” premtimet e pambajtura, pasi e dinë fort mirë që tjetër të bëjnë… Ndërsa përsa i përket vëmendjes që po i kushtohen investimeve në fushën e hidroe- nergjitikës, z.Pesha theksoi së është një ndër Shqiptari z.Mark Gjonaj shpalli zyrtarisht kandidaturën fushat që krijon në mënyrë të vazhdueshme vende të reja pune. Sipas tij, në fushën e për në Asamblenë e Shtetit të New Yorkut hidroenergjitikës prodhohet mesatarisht 5 Nga Keze Kozeta Zylo - Bronx, New York vende pune për çdo mega të instaluar gjatë ndërtimit dhe mbi 50 vende për çdo HEC të Mes një entuziazmi dhe atmosfere të shkëlqyer edhe pse shiu binte me përfunduar. shtëma u prit në skenë shqiptari i mirënjohur dhe biznesmeni i sukses- shëm z.Mark Gjonaj. Diaspora shqiptare kishte kohë që po punonte për ta Panairi dy-ditor organizohet në bashkëpu- mbështetur dhe inkurajuar z.Gjonaj, i cili shpalli zyrtarisht kandidaturën nim me FIAA (Shoqata e Investitorëve të për në Asamblenë e Shtetit të New Yorkut ditën e Dielë, më 22 Prill, 2012. Fjalimi i z.Gjonaj u ndërpre disa herë nga pjesëmarrësit e shumtë, Huaj në Shqipëri) dhe qëllimi i tij është njo- i cili paraqiti një program ambicioz dhe tejet të domosdoshëm për publi- hja me zhvillimet më të reja tekniko-ekono- kun amerikan. Ai do të luftojë me të gjitha mundësitë për një të ardhme mike, legjislative, arritjet më të mira në këto më të mirë për publikun amerikan si: për hapjen e vendeve tëpunës, për të ndihmuar të moshuarit, për të rritur mirëqënien etj... Gjithë energjinë fusha dhe projektet kryesore për të ardhmen. e tij do ta shkrijë për zgjedhësit dhe në shërbim të tyre. Z.Gjonaj po kan- Shqipëria është një vend me pasuri të shumta didon në një lagje të rëndësishme të New Yorkut në Bronx, e cila ka një natyrore të cilat nuk janë në nivelin optimal numër të madh shqiptarësh. Gjithashtu ai është një aktivist i shkëlqyer i çështjes shqiptare dhe ka të shfrytëzimit të tyre. Orientimi i investime- një kontribut të vyer. Ai është president i MP Realty Group, një kompa- ve në disa sektorë të rëndësishëm të ekono- ni me pasuri të patundshme. Z.Gjonaj është një prind dhe bashkëshort shembullor. Ai është i lindur nga prindër patriotë emigrantë të cilët e misë, si energjia, mineralet, ujërat sipërfaqë- ushqyen me dashurinë e madhe për Atdheun, dhe Ulqinin nga ka rrënjët sorë dhe nëntokësorë, si dhe infrastruktura e të parëve të tij. Ai shprehu mirënjohjen e pakufishme për të gjithë mbështetëse kanë qenë dhe mbeten prioritet pjesëmarrësit dhe premtoi se do të luftojë për të zënë një vend në Asam- blenë e shtetit të New Yorkut! Pjesëmarrësit e shumtë u shpërndanë duke i politikave qeveritare. brohoritur: Gjonaj, Gjonaj, Go Gjonaj!... me shpresën se ai do t’i përfqë- AKBN është Agjensia Kombëtare e Bu- sojë denjësisht në një të ardhme të afërt! Jemi krenarë që një Shqiptaro-Amerikan hedh kandidaturën për rimeve Natyrore e cila promovon, shqyrton në Asamblenë e shtetit të New Yorkut dhe për këtë do të kete gjithë dhe monitoron të gjitha projektet dhe inve- mbështetjen tonë makismale si TV Alba Life dhe si shqiptarë. Së shpejti stimet në shfrytëzimin e burimeve natyrore do të transmetohet në kanalin 35 New York për teleshikuesit e shumtë, nga TV Alba Life. të Shqipërisë.

Shqiptari z. Mark Gjonaj shpalli zyrtarisht kandidaturën për në Asamblenë e Shtetit të New Yorkut

Nga Keze Kozeta Zylo Bronx, New York

Mes një entuziazmi dhe atmosfere të shkëlqyer edhe pse shiu binte me shtëma u prit në skenë shqiptari i mirënjohur dhe biznesmeni i suksesshëm z.Mark Gjonaj. Diaspora shqiptare kishte kohë që po punonte për ta mbështetur dhe inkurajuar z.Gjonaj, i cili shpalli zyrtarisht kandidaturën për në Asamblenë e Shtetit të New Yorkut ditën e Dielë, më 22 Prill, 2012. Fjalimi i z.Gjonaj u ndërpre disa herë nga pjesëmarrësit e shumtë, i cili paraqiti një program ambicioz dhe tejet të domosdoshëm për publikun amerikan. Ai do të luftojë me të gjitha mundësitë për një të ardhme më të mirë për publikun amerikan si: për hapjen e vendeve tëpunës, për të ndihmuar të moshuarit, për të rritur mirëqënien etj... Gjithë energjinë e tij do ta shkrijë për zgjedhësit dhe në shërbim të tyre. Z.Gjonaj po kandidon në një lagje të rëndësishme të New Yorkut në Bronx, e cila ka një numër të madh shqiptarësh.

Gjithashtu ai është një aktivist i shkëlqyer i çështjes shqiptare dhe ka një kontribut të vyer. Ai është president i MP Realty Group, një kompani me pasuri të patundshme. Z.Gjonaj është një prind dhe bashkëshort shembullor. Ai është i lindur nga prindër patriotë emigrantë të cilët e ushqyen me dashurinë e madhe për Atdheun, dhe Ulqinin nga ka rrënjët e të parëve të tij. Ai shprehu mirënjohjen e pakufishme për të gjithë pjesëmarrësit dhe premtoi se do të luftojë për të zënë një vend në Asamblenë e shtetit të New Yorkut! Pjesëmarrësit e shumtë u shpërndanë duke brohoritur: Gjonaj, Gjonaj, Go Gjonaj!... me shpresën se ai do t’i përfqësojë denjësisht në një të ardhme të pagina 21 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Documenti Fjala Venë/Verë në gjuhën e lashtë Shqipe (Pellasge)

u përhap në të gjithë Europën e deri në Indi! nga Kol Marku

Studimet dhe gjetjet arkologjike për këtë pije magjike! Ne Valdarnon e siperme, afer Montevarchi (ne Ar- rezo Itali), jane gjetur (depozite lignite), mbetje fosile te rrenjeve te Hardhive te egra (Vitis Vinifera) qe datohen 2 milioni vite me pare. Gjetje te ndryshme arkiologjike demostrojne qe (Vitis vinifera) rritej ne menyre spontane qe nga 300.000 vite me pare. Stu- dimet me te fundit tentojne te stabilizojne mendimin se kjo pije qe nxirrej nga frutet e kasaj bime, perdorej qe nga koha neolitikut; mendohet se zbulimi ka qene rastesore pasi kishte ndodhur fermentimi natyrale enet ku njerzit mbanin rrushin. Gjurmet me te vjetra te kultivimit te hardhive jane gjetur ne brigjet e Detit

Kaspik dhe ne Turqine Lindore. Ne 1996, nje mision archeologjik Amerikan i Universitetit te Pennsyl- Ne“J” tabelen siç shihet e mesiperme me poshte: Nr-1,2, ku Fjala kam Vere ber nje ndarje sipas rregullit duke u mbeshtetur ne vania e drejtuar nga Mary Voigt, ka zbuluar ne fshatin dysipas bashtinglloret leksikut Luvio: baze “V” wai-a-na- dhe “N”(“vino= dhe zanoret apo grup zanoret qe u bashkangjiten apo neolitik te Haji Firuz Tepe, ne pjesen verjore te Iranit qevere”; ju mungojne. luvio geroglifico); Qellimi eshte ittita qe te “ wij-a-kuptohet ndryshimi i parmbajtjes se tyre. Keshtu “giara di terracotta”, me kapacitet 9 litri, qe mbante na”, arabo dhe etiopico “wai-n”, assi- nje supstance te thate e ardhur nga kokrrat e rrushit. ro “ī-nu” ebraico jaj-i-n” ;proto-semitico Por specialistet e avancojme me tej datimin. Ata “wa-i-nu” (“vino” /Vere ). Ne tekst thuhet mendojne se Vena/Vera eshte prodhuar per here te pikerisht ky shkrim me simbolet e linearit “A” per ciles eshte. Ashtu si tek greqishtja “òinos”, rrjedh nga se kjo fjale ishte ….marre nga indoeuropeo gjen- pare ndoshta rastesisht ne nje perjudhe kohore nga det ne shume familje gjuhesore….Por qe ne fakt kjo 9-10.000 vite me pare ne zonen te Kaukazit. Ne fakt termin “Verë”. Megjithate kjo nuk do te quhej e mjaf- “òine”“vite, tralcio”,ose tralcio di vite…” Ne kete tushme pasi duhet ta thellojme studimin tona duke menyre kemi te shpjekuar etimologjine e fjales “vere” bije ne kundershtim, me ate qe u pohua me siper se duket se eshte prodhuar si rastesi siç ka ndodhur me ishte ma baze “Wino” proto-indoeuropiane. Pra ketu prodhimin e bukes se mrume/fermenuar, qe ka qene ju referuar te gjitha gjuheve qe fliten ne pellgun me- ne keto shkrim encikolopedik. sdhetare dhe me gjere per ta kuptuar mire se nga e ka Mirpo une mendoj se, etimologjija e prejardhjes del qarte nje konfuzion e si mund te jete dhe proto- nje fermentim rastesore. Eshte pranuar se prodhimi indoeuropiane dhe indoeuropiane. Megjithate kjo ka ne shkalle te gjere i veres ka filluar pak me pas se prejardhjen kjo fjale e kesaj pije shume te lashte ! se kasaje fjale, nuk e ka gjetur vatren e sigurte te Fjala Venë/Verë në gjuhën eprejardhjas lashtë se Shqipe saj. Duke patur (Pellasge) per baze emertimin u përhappak vlere ky nëeshte njetë parcaktim gjithë i pergjithshem Europën por qe e deri në Indi ! 3000 vite prkr (5000 vite me pare). Dokumentat e nuk ka te beje me gjuhen konkrete se nga ka dale. Ne pare qe kane te bejne me kultivimin e rrushit datohen Ne kerkim te etimologise e fjales qe ka ne gjuhen shqipe Verë/a na dialektin toske dhe “Verë”! Venë/a na dialektin dialekti gege; “Vena” qe e mar- e shohim me interes qe te zbulojme ate qe keto autore ne vitin 1700 prkr, por thuhet se eshte civilizimi nuk kane mundur qe te veni piken mbi “i”,pra te Egjyptjane, qe ka zhvilluar kultivimin dhe per kon- Sipas enciklopedise se lire wikipedia termi “vino”/ rur germe per germe eshte plosisht e ngjashme me ngavere / veneKol e ka marre Marku origjinen nga folja ne san- fjalen “Vena” te gjuhes sanskrite por me perjashtimi percaktojme etimologjine e vertete te fjales. seguence prodhimin e veres. Ne fakt keto te dhena Ne tabelen e mesiperme Nr-1,2, kam ber nje kohore na perkojne me kohen e zhvillimeve te civi- scrito Vena (“amare”=dashuroj), nga ku derivon dhe se ne Shqip e ka kuptimin pikerisht per nje lloje pije emri latin Venus e hyjnise Venere (1. etimo.it ). Dhe te lashte qe nxirrej nga rrushi. Ndesa fjala “Vena” e ndarje sipas rregullit duke u mbeshtetur ne dy bash- lizimeve Pellasgo-Atlantidase, te shtrira ne te gjitha tinglloret baze “V” dhe “N” dhe zanoret apo grup za- Mesdheun dhe me gjere. me pas shpiegon se vete termi ne gjuhen sanskrite sanskritishtes do te thoshte “dashuri”. Pra ne per- Studimetderivonte nga nje rrenjedhe proto-indoeuropea gjetjet arkologjike “*wino”. fundim tep ëanalizimitr kët paraprakë pije te ketyremagjike shkrimeve !ne noret qe u bashkangjiten apo qe ju mungojne. Qellimi eshte qe te kuptohet ndryshimi i parmbajtjes se tyre. Nje tentative fonetikper te ne per anglishtkthyer "Wain") TE-RE-ZAPra, per 5 ½” kete nese rrenje e perkthejme proto indoeuropiane dhe transkiptojme qe percakto ne - forme sintetike mund te themi: Fjala vere nje pije shqip do te kemi “Tereza Verë 5 ½”.het ngaPra neseautoret e marrim e shkrimit si te enciklopedike,besushem kete nuktentative japin shume e vjeter siç e vetretojne te dhenat arkiologji- Keshtu verehet se ne te gjitha fjalet germat te cilat simbolet e linearit “A” qe kane qenderuar te pandryshuara si dhe ato te tjerat permbajneper fj alen perkthimin “Ver e ketyreë”! simboleveasnje te shkrimit orjentim Lineare se cili “A” popull mund mund te percaktojme ta kete folur pak ne a ke, akoma nuk e ka gjetur, vedlindjen etimologjike, shume nje date te perafert per ketoNekohet shkrime antikeValdarnon. para se te vinin inoeuropianet. e siperme, dheafer se etimologjija Montevarchi e kesaj fjale eshte solloratur (ne midis Arrezo qe kane pesuarItali), ndryshime jane rrenjesh gjetur si dhe shtesa (depozite lignite), Ne figuren Nr.1 Keshtu autoret per te gjetur kete rrenje te sterlar- gjuheve te vjetra te dy kontinenteve Azise se larget germash me parashtesa apo prapashtesa. At’here per shihen disa ashenja ta kuptuar me mire le te hyjme me ne detaje: Nese alfabetike te Linearit mbetjeget bejne kthimin ngafosile India ne Anadoll te dhe rrenjeve Greqine e dhe Europes te Hardhivepor pa mundurNe tabelen qe te emarrete mesiperme njeegra zgjidhje Nr-1,2, (Vitis kam ber njeVinifera) ndarje sipas rregullit qe duke datohen u mbeshtetur ne 2 milioni vite lashte. Keshtu ato duke patur ne qender te vemendjes perfundimtare. Si u pa me lart, disa e mendojne se shohim Fjalen ne pamjen e jashtme qe perbene nga A te gjetur ne Krete dy bashtinglloret baze “V” dhe “N”dy dhe bashtinglloret zanoret apo “V N”,grup keto zanoret dy bashtinglloreqe u bashkangjiten per- apo si dhe perpjekjet nga me“mitin grek”pare. duke peretnduarGjetje se gerkette e ndryshme kane ne vjen nga Indiaarkiologjike te tjereqe e jusjellin mungojne. nga, vendetdemostrojne Qellimi Semiti eshte- qe te kuptohet qe ndryshimi (Vitis i parmbajtjes vinifera) se tyre. Keshturritej ne menyre dore çelsin e se vertetes u referohen pikerisht atyre, ke, disa e paraqesin si Anariane, Ariane e paraqesin bejne thelbin e fjales “Ve-Na”,ne ne sanskrishte si ne disa autore, qe jane gegnisht/shqip. Duke qene se ne gjuhen Ittite;“wiya- bere per te transkip- spontanepor natyrisht “per te pershkuar qe rrugen nga nga 300.000India duhej para Greke, vite greke me e tjere. pare. Pra e tollovisin Studimet nga Azia me te fundit tentojne te stabilizojne na” ; licio: “Oi-no”; greco antik: “οῖνος – oî-no-s”; tuar ne gjuhet An- te kalonin neper Azine e Vogel, keshtu u dolen para ne Europe por pa nje perfundim te qarte etimologjik. dhe Ittitetet dhe Likianet e vjeter me gjuhen e tyre qe Padyshim se ne shkrimin enciklopedik parashtohet greco eolico : “ϝοίνος” – “woi-no-s”;latinisht: Vi- gleze pikerishte keto mendimin se kjo pije qe nxirrej nga frutet e kasajn u-m,bime, si dhe duke perdorej pare te permbajtjen qe qe nga marrin koha neolitikut; simbole te alfabetit sot nuk flitet me”. Pra vemendja e autoreve u perqen- nje pervijim i fjales ne te gjitha gjuhet e Europes ku drua tek gjuhet e tyre te zhdukura. Autoret i referohen perfshine dhe gjuhen Shqipe. fjalet ne te gjitha gjuhet e tjera te Europes veriore lineare “A” i cili mendohet se zbulimi ka qene rastesore pasi kishtelindore ndodhur perendimore dhe jugore,fermentimi shohim se mbetet natyrale enet ku tashme eshte pranuar emertimeve ne gjuhe te tjera midis te cilave gjuhes;… Asgje nuk u terheq vemendjen ne kete gjuhe. Por ittita :“wiyana” ;licio : “Oino”; greco antico “οῖνος per ta saktesuar me mire duhet ti drejtohemi dialek- 100% e pa ndryshuar bashtingllorja “N” ndersa nga te gjithe studjue- njerzit mbanin rrushin. Gjurmet me te vjetra te kultivimitbashtingllorja “V” te ka hardhivepesuar ndryshime nejane 6 raste gjetur ne brigjet sit se kane qene nje – oînos”; greco eolico “ϝοίνος – woinos”dhe gr-dorico tit Gege te shqipes ku kemi fjalen VENE/A. Natyrisht Oinos…,por dhe ketu pa argumentuar ndonje lidhje ketu nese nuk marrim per baze vjetersine e kasaj gjuhe kalim nga “V” ne “W” ne gjuhet Itite, Greke, Eolike, alfabet Pellasg. Ne Angleze, Gjermane, Hollandese dhe Polake, ndersa rrjeshtin e dyte sho- edhe ngjashmeri Detit kalojne Kaspik ne gadishullin dhe Apenin duke ne dhe Turqine ngjashmerine e Lindore.kasaj fjale me Sanscriten Ne VENA 1996, nje mision archeologjik Amerikan i i kerkuar ndime latineve te vjeter me termin krejt te çdo gje duket normale. Por pikerisht ketu fillon mis- ne pjesen tjeter te rasteve ruhet bashingllorja “V” qe him fjalen “WINE”/ perben (44 %) te rasteve. Ne 32 raste kemi ruajtjen (transkiptimi fonetik Universitetitndryshem ne dukje me ate te tegrekeve Pennsylvania te lashte. teri, ai mister e qe studjuesevedrejtuar te huaj akomanga nuk, Mary u ka Voigt, ka zbuluar ne fshatin neolitik te Me pas ne shkrimin encikolpedik shkruhet se kjo shkuar ndermened. Por ne fillim per te arritur deri tek e zanores “I“ pas bashtingllores “V e W” qe perben ne anglisht “Wain”) te njejten zanore qe rrjedh nga Ittitshtja, Likjanja, TE-RE-ZA 5 ½” Hajifjale u perhap Firuz nga “… termiTepe, latin “vi nneum”, edhepjesen per- zgjidhja verjore e misterit duhet te qe te Iranitfillojme ta ngushtojme “giara di terracotta”, me kapacitet 9 litri, qe Siç e kemi percaktuar ne nje artikullkundrejt te meparshem perhapjes se per gjuheve alfabetet Kelte e vjetra u bene Pellasge, dhe shume ku rrethin e dyshimeve nga nje distane e larget kohore Greqishtja Eolike, dhe ne te gjitha gjuhet e tjera, me nese e perkthejme dhekemi transkiptojme permendur qe ne sipas shqip pohimeve do te N. Stylos se ishte pikerisht Ari (Nino) ne pese emertime ne gjuhe te tjera... Eshte fjala per te gjitha dhe gjeografike. Keshtu me qellimin qe kemi me teper prejardhje Kelte, Latine dhe Neo-Latine dhe Finiko- te kemi “Tereza Verë 5breza ½”. mePra prejadhje nese e marrim Pellasgo-Epiriote, si te mbante ai qe beri kalimin nje nga Linearisupstance "A" ne ate "B" qe pate thate e ardhur nga kokrratBalte. e Vetem rrushit. ne gjuhen Shqipe ruhet e njejta bashtin- besushem kete tentativete per drejte perkthimin ky i fundit e uketyre adresohet sim- gjuhesgjuhet Greke e tjera arkaike. te Europes Dime qe siçzbulimet do ti shihnie Linaerit ne “A”tabelen dhe argumentat ne lidhje me kete fjale patjeter qe duhet Nr.1,2, ku une kam bere nje radhitje dhe nje ndarje qe ti referohemi dhe disa gjuhave te tjera te vjetra te gllore dhe zanore “Ve” si ne sanskrite. Po keshtu le boleve te shkrimit Lineare“B” nga“A” anamund arkiologjike te percaktojme jane bere nga arkiologu britanik Artur Evans ( ne vitin 1900 ) ne te vezhgojme dhe pjezezen tjeter te fjales te perbere Krete ne pallatin Knoso ( Cnosso) tepor fjales ka dhe ne shembujgjuhe te tendryshme tjere te gjetur te Europes ne Pilo, duke Micene pa - zhdukura, si dhe disa gjuheve jo indoeuropiane, qofte pak a shume nje date te perafert per keto shkrime. nga bashtingllorja dhe zanorja “Na”. Me lart e tra- Siç e kemi percaktuardhe ne Tebe.nje artikull Ky shkrim te meparshem Micinea lineare tur “B” parasyshe derivon nga qe shkrimi te theksoj Minoica bashtinglloren i quajtur Lineare baze “A” qe i dhe te familjes gjuhesore semitike, per te per te stud- perdorur ne Krete midis shekullit XVIII-XVPoreshte ruajtur -tespecialistet prkr. ne tePra gjitha kjo eshte gjuhet dhe e vjetraperjudhae dheavancojme kur te duhetreja te juar mundesine me e ndonjetej lidhjedatimin. shkaksore. Per Atakete ne jtuammendojne se “N” ishte e pandryshuar se Vena/Vera plotsisht ne 44 % eshte prodhuar per alfabetet e vjetra Pellasge, ku kemi permendur te rasteve ne te gjitha gjuhet. Tani le te studjojme qe sipas pohimeve te N.te Styloskerkohen se ishteperdorimet pikerisht e ketyre Ari simboleveEuropes, te te shkrimit cilen do te talinearit analizojme “A” ne mekete poshte. tentative Po per ne fillim i drejtohemi leksikut te gjuhes se zhdukur luvio : ta perkthyer ne anglisht. Ne fakt siçperlidhje na del me herenga etimologjine ky perkthim te e ketijketupare termikemi tekemi ndoshtabejme dhe me nje nje in - “…waiana-rastesisht (“vino= vere”; ne luvio geroglifico);nje pe ittitarjudhe “wi- ndryshimin kohore e zanores “a”nga 9-10.000 vite me pare ne (Nino) ne pese breza mellogari prejadhje preçize Pellasgo-Epiriote, mase te kasaj pije “Vere” 5 njesi matse e gjysem. Pra Pellasget ne kete Verejme se zanorja “a” behet “o” ndryshon ne ai qe beri kalimin nga Lineari “A” ne ate “B” qe pa formation tjeter qe na vjen nga fjalori etimologjik, ku jana” arabo dhe etiopico wain assiro “īnu” ebraico perjudhe jo vetem qe e prodhonin zonennadhe sillet perdornin pothoajse kete te epije njejtat por Kaukazit. dhete dhena e kishin por dhe me masen nje nd Nee - “jajin” fakt ;proto-semitico duket”wainu” se(“vino=vere)…” eshte prodhuargjuhet Likiane, Greken si antike, rastesi greken Eolike, siç dhe ka ndodhur me te drejte ky i fundit u adresohetsakte dhe gjuhes evidenza Greke e plota arkaike. te shkruara me emra dhe sasine pekatse. ne gjuhet e tjera si; Spanjolle, Portugeze, Polake, Dime qe zbulimet e Linaerit “A” dhe “B” nga ana ryshim te vogel kur fjalas “VENA” te sanskritishtes Nese studjojme leksiket e ketyra gjuheve ne nje prodhimini shtohet dhe nje “s” prapa. e Pra, bukes fjala VENA-S, se qe na mrume/fermenuar,pjese te gjuheve anatolike, proto-semitike dhe qe semi ka- Ceke qene Kroate Italiane, nje Sllave fermentim behet “o” Por vetem rastesore. Eshte arkiologjike jane bereKjo nga tregon arkiologu per nje britanik civilizim Artur qe perdorte nje administrim te nje shkalle te larte. Keshtu dhe ne , ne gjuhen dhe ne , mbetet bazen e pare etimologjike nese i besojmesillet nga tentatives studjuesit se Kuho, ketij Benfey perkthimi dhe te Mommsen vertetuar ngabej - tike kemi disa shembuj konkterete te emertimit sipas Shqip Ittite Sanskrite Evans ( ne vitin 1900 ) ne Krete ne pallatin Knoso ( e pa ndryshuar si dhe ne gjuhenGotishte dhe Prusi- Cnosso) por ka dhe shembujana arkiologjikete tjere te gjetur e perben ne Pilo, pikerisht pranuarne qe kyta kete shkrim prejardhjen mese simbolet prodhimie fjales e Vene/Vere linearit “A” po ne pernga shkallegjuheve te vjetra te te zhdukura gjere dhe atyrei veres qe ruajne ka filluar pak me pas se 3000 vite prkr termin “Verë”. Megjithate kjo nuk e donjejta te quhejgjuhe enga mjaftushme sanskritishtia pasi Vedike duhet taVENAS thellojme dhe rrenjet e tyre ne gjuhet qe jetojne akoma. Per te kup- sht por ne keto dy te fundit i shtohet perkatsisht dhe Micene dhe Tebe. Ky shkrim Micinea lineare “B” nje germe bashtingllore “s” dhe “n” derivon nga shkrimi Minoicastudimin i quajturtona duke Lineare ju referuar “A” i te gjithame te gjuheve njtat cilesi qe sifliten qe kishtene pellgun te njetin mesdhetare kuptim edhe dashur me tuar mekanizmin qe ka vepruar, po i ndajme ne pje- gjere per ta kuptuar mire se nga e (5000ka prejardhjen kjovite fjale e kesajme pije pare).shume te lashte Dokumentat ! e pare qe kane teDime bejne se Ittitet ishinme fise pellasge-ilire,kultivimin gjithashtu e rrushit datohen perdorur ne Krete midis shekullit -te prkr. opo e kenaqeshme ( amabile, delizioso, piacevole ). seza rrenjesh . Per te kuptuar nese dhe ne keto gjuhe XVIII-XV verme se ne Greqishten antike, “oînos” eshte marre Pra kjo eshte dhe perjudha kur duhet te kerkohen Po ne kete fjalore encikolpedik mbrohet ideja se ruajtje apo transformim te bashtinglloreve baze. Dhe Ne kerkim te etimologise e fjales “Verë”!ne vitin 1700 prkr, por thuhet se eshte civilizimi Egjyptjane,nga emri Oino Likiane teqe ciles kagreket zhvilluari kane shtuar kultivimin dhe perdorimet e ketyre simboleve te shkrimit te linearit popujt semitike e njihnin me pare kete pije. Ne fjalo- ne keto gjuhe te permendura me poshte si verehet re thuhet: “….Te tjeret reflektojne mendimin se mbi kemi ruajtjen e pa prekur te bashtingllores “n” shihe- nje“s” Pra pjeseza e dyte ka mbetur e pa ndryshuar, “A” ne kete tentative per ta perkthyer ne anglisht. Ne per konseguence prodhimin e veres. Ne fakt keto nete Shqipen, dhena Sanskritishten kohore dhe Ittitishten. na Keshtuperkojne me kohen fakt siç na del nga ky perkthim ketu kemi te bejme Semitet procedojne indoeuropianet ne njohjen e veni te theksuar me te zeze. res. Ndersa disa mendojne se forma “òinos “ka qene Siç na u sugjerua me siper se vena ne sanscrite kishte kemi perputhje te plote te fjales Vene ne sanskrito me nje llogari preçize mase te kasaj pije “Vere” 5 e zhvillimeve te civilizimeve Pellasgo-Atlantidase, tedhe neshtrira Vene ne Shqipe, ne nga te ana egjitha jashtme dhe Mesdheunnga dhe me njesi matse e gjysem. Pra Pellasget ne kete perjudhe me para se Latinishtja dhe se Greket e kishin marre marre si baze nje fjale proto-indoeuropianewin-o, nga nga Fenikasit, por nje autor Picted mendon qe Vera vezhgimi na del se te gjithe fjalet qe rrjeshin nga shqiptimi. Dime se gjuha shqipe rrjedh nga ajo Iliro- jo vetem qe e prodhonin dhe perdornin kete pije por Thrake dhe qe vete ky grupim rridhte nga Pellasget. dhe e kishin dhe masen e sakte dhe evidenza e plota gjere.ishte e njohur nga Arianet antike ( Pellasget-imi KM), gjuhet e vjetra anatolike, Luvio, Ittite, Etipoike, Asi- dhe pretendon se fjala semitike nuk eshte origjina- riane, proto-semitike dhe Semitike, Arabe, Ebraike Dime gjithashtu se Pellasget ishin nje popull qe ba- te shkruara me emra dhe sasine pekatse. nonin ne teritoret Greke para se ato te vinin aty, dhe Kjo tregon per nje civilizim qe perdorte nje ad- le…”. Ndersa po sipas ketij fjalori encikopedik, ne ruajne te paprekur bashtinglloren “N” ashtu si ne te lidhje me termin Latin thuhet: “…Curtius i ndjekur gjitha gjuhet e tjera Europiane qe trajtuam ne tabele, se Pellasget flisnin nje gjuhe te ndryshme nga ajo e ministrim te nje shkalle te larte. Keshtu dhe bazen grekeve (sips Herodotit dhe autoreve te tjere te vjeter e pare etimologjike nese i besojme tentatives se ketij Njenga shume tentative te tjere duket me perte drejte te se VINUM perkthyer nuk ndersa “W”simbolet ne gjuhen Luvio e elinearit Ittita Arabe, Etiopi “A”- qe permbajne fjalen “Verë” ! mund te ndahet nga termi VITIS (Hardhia) frut i se ke, Proto Semitike ruhet, ne Ebraiken “W” kalon ne greke). perkthimi te vertetuar nga ana arkiologjike e perben (Vijon numrin e ardhshëm) Ne figuren Nr.1 shihen disa ashenja alfabetike te Linearit A te gjetur ne Krete si dhe perpjekjet nga disa autore, qe jane bere per te transkiptuar ne gjuhet Angleze pikerishte keto simbole te alfabetit lineare "A" i cili tashme eshte pranuar nga te gjithe studjuesit se kane qene nje alfabet Pellasg. Ne rrjeshtin e dyte shohim fjalen “WINE”/(transkiptimi Cultura Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 22 Integrimi dhe identiteti kulturor i nxënësve shqiptarë Nga Luan (Asllan)Dibrani bënë me respekt, Aorora ju ka rënë në sy edhe organeve të shkollës Julius-LEBER në qytetin e Ai që shquhet në një fushë të caktuar të dijes Breisachit qe këta i ofruan të kryej edhe një det- a të veprimtarisë shoqërore, ndikon tek të tjerët yre si mësuese për nxënësit gjerman për klasat e dhe merret si shembull për t’u ndjekur lexuar pesta dhe të gjashta , ku vërtet është për ta nde- ,informuar dhe mësuar sa ma tepër për ta dhe ruar këtë mësuese për kontributin qe po e jap, nga ta. Nga këta njerëz po mësohet brezi i ri në pos në interesin e nxënësve shqiptar, ajo mund të “gjuhë , histori, vizatim, në këngë dhe në fushën jetë edhe si një shembull i mirë i një qytetareje e edukatës dhe të kulturës”. Kjo kategori njerë- të veçante në prosperitetin e qytetareve kosovare zish të dijes ndikojnë në ndërtimin dhe formimin me një qytetërim evropian! Ne bisedë zonja Ao- e brezit të ri. Profesioni i mësuesve tanë shqiptar rora thotë se nuk jemi e kënaqur me literaturën qe po punojnë dhe mësojnë brezin e ri në emi- e ofruar nga “Ministria e Kulturës dhe Arsimit të grim është një vepër e shenjtë. Kështu nga këto Kosovës” me çka mendon se vërtet është për të Dott. Albana ngrohtësi, të shprehura, ndaj nxënësve shqiptar e ardhur keq në këtë kohë, të përballen nxënësit hasem edhe të mësuesja, Aorora-Bujupi- Rexhaj tanë me mungesën e literaturës eshte një shqetë- Cerekja moment në shkollën e Julius-LEBER në qytetin e Breisa- sim serioz. Zonja Aorora thekson ma tutje se ne pune. chit ne afërsinë e Freiburgut që përkufizohet me mësimin plotësues i shkëmbejmë mendimet dhe Francën dhe Zvicrën. Fjalët janë të pakta për ta përvojat në zonën rajonale me Freiburgun Em- përshkruar punën, veprimtarinë dhe kontributin mendingen, Endingen , Walkirsch dhe me Shtu- e mësues Aorora në sferën e arsimimit edukimit tgardin ne nivel ma të lartë. Pyetjes sonë se në Dott.AlbanaCerekjamomentpune. dhe kontributin e dhënë në këtë fushën e kul- cilën fushë bashkëpunoni ? Ajo theksoj se jemi në Shqiptarja që nderon turës. bashkëpunim sidomos ne manifestimet kombëta- Shqiptarja që nderon mjekësinë me aftësitë e saj Zonja Aurora -Bujupi -Rexhaj për herën e pare re, ne kuize dhe fusha tjera të kulturës sonë. Ta- Nga Hyqmet ZANE ka emigruar ne vitin 1993 me 30 qershor. Ishte kimin e bashkëpunimit ne nivel e shteteve evro- një dite, e vështirë, kur u nda nga Kosova. Thotë piane ku jetojnë shqiptarët ,vlen të theksohet, se mjekësinë me aftësitë e saj se ishte një dhimbje ,një thyerje shpirtërore, nga mbajtëm seminarin e shtatë mbarëkombëtar në Albana Çerekja, fituesja e çmimit të parë në konkursin online thefetus.net, Albana Çerekja, fituesja e çmimit të parë në konkursin online thefetus.net një jetë e censuruar nga okupatori, në shkollë, në Prishtinë, ku kishte edhe ligjërues të huaj me

Kur dëgjoj për Ngaarritjet Hyqmet e shqiptarëve ZANE në botë, më vjene emigrantëve jashtëzakonisht që vinin mirë nga qëShqiëpria, bëhemi Kosovëpërfaqësues dhe dinjitoz të emrit tonë në shkenca të ndryshme. Aq mëMaqedonia. tepër për femrat që shkëlqejnë në lëmi të, siç është edheur dëgjojmjekësia. për arritjetËshtë kjoe shqiptarëve arsyeja që në edhe botë, qeveria Por shqiptare më shumë i ka se vlerësuar çdo gjë kjo kontributet duket edhe e në tyre këtë me fondin emë ekselecës. vjen jashtëzakonisht Por kur vjen mirë fjala që bëhemipër personalit për- etee-mail që emocional:bëhen protagonistë “E dashur të dhe vlerave e shtrenjta profesionale Alba- dhe atyrefaqësues shkencore, dinjitoz ky të vlerësimemrit tonë merr në shkenca përmasa të tëna! shumëfishta. Të uroj nga Njëshpirti doktorreshë dhe zemra ngapër tëElbasani gjitha ar që- jetonK prej gati 15 vjetësh në Romë. Ka studiuar për mjekësi në specialistetet gjinekologjike dhe ndryshme. Aq më tepër për femrat që shkëlqejnë në ritjet e tua! Të uroj nga vetja ime, nga familja ime, ekografinëlëmi të, siç dukeështë edhe merituar mjekësia. edhe Është çmime kjo tëarsyeja dnryshme. por edhe Jo vetëmnë emër shërbimet të të gjithë publike,fisit tonë! porArritjet edhe e tua ato privateqë edhe kanë qeveria zënë shqiptare një vend i ka të vlerësuarrëndësishëm kontributet në jetën nuke saj janë dhe spontane, të familjes nuk sëjanë saj. me Albana “paterica”. Çerekja, Ato nuk bija e edy tyre mësuesve me fondin të emrekullueshëm ekselecës. Por kur nga vjen Elbasani fjala për ndjehe kanët mirë ardhur që menga aftësitëmbështetja e saja e ndonjëritka mundur prej të nesh arrijë nivelepersonalitete të larta që përfaqësuese bëhen protagonistë në prof tëesionin vlerave profee saj -në shërbimqë quhemi të motra jetës. e Prejvellezër, 3 vjetësh kushërinj me tërradhë parë apoqë ngatë vitisionale 2009. dhe emri atyre i shqiptaresshkencore, Albanaky vlerësim Çerekja, merr përPhD,- renditetdytë...... nëAto nivelet kanë ardhur e larta nga në përkushtimi konkursin i shkencorfamiljes tëmasa thefetus.net, të shumëfishta. që e Një ka doktorreshë renditur doktoreshën nga Elbasani s hkencëtaretënde që me nga lindjen Elbasani tënde; në kanë majat ardhur e asaj nga që përp vetë- organizatorëtqë jeton prej gati e quajnë 15 vjetësh një në impresionim Romë. Ka studiuar që vjen ngajekjet ky dhe brez përkushtimi i ri. Në yt vitin për të 2011, bërë diçka pak ditënë emër para mbylljespër mjekësi së nëkëtij specialistetet viti, konkursi gjinekologjike në fjalë dhee shpalli eko- fituesetë Jetës. me Kanë 25 përgjigjeardhur nga të sakrificat dhëna nga e tua, 25 nga pyetjet inte- e bëra.grafinë duke merituar edhe çmime të dnryshme. Jo lekti yt, si vazhdimësi e prindërve të tu. Gjithçka që vetëm shërbimet publike, por edhe ato private kanë ke arritur deri më sot - është Diploma shumëvjeçare zënë një vend të rëndësishëm në jetën e saj dhe të që ti e ke mbrojtur me të gjitha notat maksimale”. familjes së saj. Albana Çerekja, bija e dy mësuesve Kështu i shkruante potja Iliriana Sulkuqi përmes një të mrekullueshëm nga Elbasani ndjehet mirë që me e-mail nga Statuja e Lirisë. Neë York,15 dhjetor, aftësitë e saja ka mundur të arrijë nivele të larta për- 2009” faqësuese në profesionin e saj në shërbim të jetës. Albana vetë shprehet me këtë rast: “Unë jam një Prej 3 vjetësh me rradhë që nga viti 2009. emri i gjinekologe`, por unë kryej pothuajse ekskluzivisht arsim qe mbetëm në mësime (skutave e bodrume- ç’rast me ka lënë mbresa si takim i kulturës sonë ve te pa perspektive nga një zullum i pa parë nga që ka marre dimensionet e manifestimit tradicio - shqiptares Albana Çerekja, PhD, renditet në nivelet ob ultratinguj-tort (kjo do të thotë jo kirurgjisë, paNxënësit Flakron Gashi,Genc Krasniqi,Donjeta Krasniqi dhe Kosovare Gashi. e larta në konkursin shkencor të thefetus.net, që e furnizimet). Unë punoj në ndarjen e një departa- regjimi sllavo- serb)! Me kujtohen shumë ngjarje nal për çdo vit . ka renditur doktoreshën shkencëtare nga Elbasani menti me ultratinguj për pacientët e jashtëm dhe në të hidhura rrëqethëse të asaj kohe qe përjetuam Kjo mësuese shprehet se qëllimi im fisnik në majat e asaj që vetë organizatorët e quajnë një disa qendra private gjithashtu. Unë i dua ultratin-Ngane sizelli mësues, dhe po edheprofesionin nxënësit tanë ethekson mësueses ndeë ështëqe eqe bënë ta kultivojmë me re kulturënspekt, tonë Aorora ,gjuhën dheju ka rënë në sy edhe organeve impresionim që vjen nga ky brez i ri. Në vitin 2011, gujt. Hobi im: duke hulumtuar pa humbur veten në te tjera Aorora. artin te brezi i ri , me qellim te ruajtjes së tradita- pak ditë para mbylljes së këtij viti, konkursi në fjalë faqen e internetit thefetus.net, ku kërkoj për dia-të shkollësPas ushtrimit Julius-LEBER të profesionit ne arsim në në shkol qytetin- ve edhe Breisachit zakoneve tona si qe popull këta ndër ima ofruan të vjetërit të kryej edhe një detyre si e shpalli fituese me 25 përgjigje të dhëna nga 25 gnozën e saktë dhe të zbuloj të gjitha artikujt dhe mësueselën “Asim për Vokshi” nxënësit në Prishtine, gjerman asaj i për mbeti klasat . Ajo ështëe pesta e lumtur dhe që mundtë gjashta të zhvillojë , mësiminku vërtet është për ta nderuar këtë pyetjet e bëra. rastet e mëparshme. Unë kam lindur në Shqipëri, kumësuese vetëm në kujtesëpër kontributin (“dashuri qe kishte qe ndajpo eshkol jap,- nëpos gjuhën në interesie tyre amtaren e dhe,nxënësve mbi të gjitha shqiptar, me ajo mund të jetë edhe si Çfarë është ky konkurs ? kam jetuar dhe studiuar deri 25 vjeç dhe tani jetoj lës” ,”dashurinë qe kishte ndaj nxënësve te saj”), entuziazëm dhe vullnetin e madh e shpreh edhe Për tre vjet me rradhë doktorreshë Albana është në Romë (Itali) për 15 vjet, që nga viti 1997. Unënjë po shembulledhe ndaj dijes. i Ajo mirë sikur nuk i një mundi qytetareje te rrijë e ne tëorën veçant e mësimite me në një prosperitetinpasion dhe dashuri ndaj e qytetareve kosovare me një përballur me një konkurs online, i organizuar nga jam 39 vjeç dhe kam një vajzë që është 12 vjeçe.qytetërim qetë me gjendjen evropian! aktuale qeNe mbretëronte bisedë nezonja dia- Aororamësimit tek thotë fëmijët seshqiptar. nuk Integrimijemi e dhe kënaqur identi- me literaturën e ofruar nga Qendra e saj në SHBA për vlerësimin nga studimi i Asaj i premtova se këtë vit do të isha një nga fituesit sporën shqiptare , iu rrek përvetësimit të gjuhës teti kulturor i nxënësve shqiptarë gjendet tek më- fotos së dhënë nga ekografia e natyrave të ndryshme e nivelit të lartë, kështu që ajo mund mund të më"Ministria gjermane me e çka Kulturës zonja Aurora dhe iu përkushtuaArsimit tëtë Kosovës"suesja Aorora-Bujupi- me çka Rexhaj. mendon “Integrimi se është vërtet e është për të ardhur keq në të sëmunijdeve të fëmijës në barkun e nënës. Në falë mua për gjithë kohën që unë nuk ja kushtoj kurkëtë mësojë kohë, gjuhën të gjermane përballen , e arriti nxënësit qëllimin e intetanë- mundurme mungesën vetëm nëse njerëzit e literaturës nuk harrojnë eshte ku ata një shqetësim serioz. Zonja vitin 2009 ajo u rendit e treta, me 21 raste të zgji- unë jam zënë me hulumtimet e mia ...” Aororagrimit , porthekson edhe ruajtjes ma sëtutje gjuhës se amë ne shqipes mësimin vijnë plotësuesnga të dyja kulturat i shkëmbejmë dhe janë të vetëdijshëm mendimet dhe përvojat në zonën dhura, pas dy fituesve të tjerë si Seerat Malhotra, Dhe vërtet ashtu ndodhi. Doktorreshë Albana qe tu përcjell brezit të ri nxënësve shqiptar me se ku ata jetojnë, si dhe nga kanë origjinën,” shp- nga Oman e punon në Indi, që ka zgjidhur 23 raste, fitoi çmimin e parë mes shumë e shumë konkuren-rajonalemësim plotësues me Freiburgun në gjuhën shqipe. Emmendingen, Ajo ka 60 jegon Endingen Aorora . , Walkirsch dhe me Shtutgardin ne nivel ma të apo Gulser Bingol, nga Turqia që ka zgjidhur 22 tëve, pasi ajo në vitin 2010 kishte arritur vendinlartë. nxënës, Pyetjes por e ndjekjen sonë ese mësimin në cilën vetëm 26,fushë qe bashkëpunoniMësuesja Aorora ?dha Ajo një theksojmendim se seshqip jemi- në bashkëpunim sidomos raste, nga 410 konkurenntë, specialistë nga e gjithë e dytë, ndërsa tashmë ajo është fituesja e nderit e një pjese e fajit mund tu hidhet edhe prindërve të tarët bëjnë mjaft kudo që janë, mirëpo kurrë bota. Janë këto modele që aplikohen nga shkencat njerit prej konkurseve që ka peshën e vet në apliki-nenxënësve manifestimet për mos kujdesin kombëtare, ndaj nxënësve ne tëkuize vet. mosdhe të fushakënaqemi, tjera me atëtë qëkulturës kemi arritur sonë. por të Takimin e bashkëpunimit ne mjekësore në profesione të ndryshme për të arrirur met shkencore të vlerësuara nga shkenca mjekësore nivelPrandaj e shtetevezonja Aurora evropianebënë ftesë edhe kute prindërit jetojnë punojmë shqiptarët edhe ma ,v lenshumë të në theksohet, të mirën e vetve se- mbajtëm seminarin e shtatë në përfunidmet e sakta të niveleve që përfaqësojnë gjinekologjike dhe ekografinë. Ndërkohë që duhet tjerë qe mos te jenë pengesë për nxënësit e vet! tes sonë, por edhe për të mirën e kombit tonë. sot të gjithë ata doktorrë e doktoreësha të cilët e thënë se shpallësit e këtij çmimi fitues theksojnë: “Al-mbarëkombëtar në Prishtinë, ku kishte edhe ligjërues të huaj me ç'rast me ka lënë mbresa si takim i Mësuesja Aorora metodiken e edukatës e Për këtë mësuese dhe punën e saj kanë shkruar venë veten e tye në provën e shkencës që ka të bëjë bana është një mbështetëse e përkushtuar e internetit kulturëstrason tek sonë nxënësit që në ka praktikë, marre sipas dimensionet plan- pro- edhe e manifestimit disa gazeta gjermane tradicional , po ndër për to ishte çdo vit . me jetën e njeriut. Dhe kështu këtë herë shpallja e dhe i kam dërguar disa raste shumë interesante të grameve të Kosovës. Pastaj Aorora shprehet se edhe ajo “Badische Zeitung” një gazetë rajonale fituesve që përkon me vitin e njëmbëdhjetë të këtij TheFetus.net. E bija e Albanës duhet të jetë krenare nxënësit e mijë i mësojë në gjuhën shqipe , pos dhe shumë e lexuar. Ora ishte 16, zilja ra me konkursi tepër shkencor të thefetus.net, ka renditur nga nëna e saj sepse ajo ka shkëlqyer dhe ka arriturKjo mësuese shprehet se qëllimi im fisnik është qe ta kultivojmë kulturën tonë ,gjuhën dhe artin te doktoreshën shkencëtare nga Elbasani në majat e të marrë përgjigje të saktë për 25 rastet!”. Sa gra nga gramatikës edhe në Histori, Gjeografi , Muzikë çka edhe ne mbaruam vizitën me këtë mësuese kësaj shkence sa humane, aq dhe njerëzore, sa të e gjithë bota, banuese në Romë e jashtë saj, e urojnëbrezi dhe Art.i ri Mësimin , me theksonqellim zonja te Auroraruajtjes e kemi së te traditavemirënjohëse dhe për punënzakoneve e madhe tonatë mësueses si popull që ndër ma të vjetërit . Ajo bukur, aq edhe të vështirë në specialitet. Dhe re- Albanën për ndihmesën e dhënë për të shpëtuar jetëështë organizuar e lumtur një herë në që javë, mund ditën e premte të zhvillojë në dy ka bërë mësimin shumë për në ruajtjen gjuhën e kulturës, e tyre gjuhës amtare e dhe, mbi të gjitha me turne nga ora 14 deri ne ora 18.h. Turni i pare traditës sonë kombëtare. Në fund, mësuesja Ao- zultatet janë vërtet mahnitëse. Albana, falë vulnetit nënash e të vegjlish. Sa gëzim ka futur në familjet,entuziazëm dhe vullnetin e madh e shpreh edhe ne orën e mësimit me një pasion dhe dashuri ndaj të saj dhe edukatës prindërore, me një baba, Sitki që më në fund arritën të ndjejnë zërin e gëzueshëm është nga nxënësit e klasës së parë deri klasën e rora , na falënderoi për vizitën dhe u ndamë me Çerekja, fizikant e pedagog të shkëlqyer, me nënën të fëmijëve. Albana ka qenë dhe është gjithnjë kor-mësimitpestë dhe teki dhe fëmijëti dyti nga klasa shqiptar. e pestë deri Integrimi ne një përshëndetje dhe identiteti urimi për kulturor një vikend të i nxënësvemirë shqiptarë gjendet tek e saj Natasha që të dy së bashku dhanë një kontribut rekte dhe e dashur me pacientet, sidomos nga Shqi- klasën e dhjetë. për fundjavën ,duke i uruar kësaj mësueseje mësuesjaNga zelli Aorora-Bujupi- dhe profesionin e mësueses Rexhaj. qe e"Integrimi punë të mbarë është dhe tëe suksesshme mundur . vetëm nëse njerëzit nuk harrojnë ku në hapjen e një shkolle shqipe «Drita» për fëmijët përia dhe pse jo dhe nga Elbasani ynë. ata vijnë nga të dyja kulturat dhe janë të vetëdijshëm se ku ata jetojnë, si dhe nga kanë origjinën," shpjegon Aorora .

Mësuesja Aorora dha një mendim se shqiptarët bëjnë mjaft kudo që janë, mirëpo kurrë mos të kënaqemi, me atë që kemi arritur por të punojmë edhe ma shumë në të mirën e vetvetes sonë, por edhe për të mirën e kombit tonë. Për këtë mësuese dhe punën e saj kanë shkruar edhe disa gazeta gjermane , po ndër to ishte edhe ajo "Badische Zeitung" një gazetë rajonale dhe shumë e lexuar. Ora ishte 16, zilja ra me çka edhe ne mbaruam vizitën me këtë mësuese mirënjohëse për punën e madhe të mësueses që ka bërë shumë për ruajtjen e kulturës, gjuhës e traditës sonë kombëtare. Në fund, mësuesja Aorora , na falënderoi për vizitën dhe u ndamë me një përshëndetje urimi për një vikend të mirë për fundjavën ,duke i uruar kësaj mësueseje punë të mbarë dhe të suksesshme .

pagina 23 Anno 10 n.2 Aprile 2012 Sport Il giuoco più praticato nel mondo: il Calcio L’importanza dei Settori Giovanili: dove crescono gli “uomini del domani”.

di Giampaolo Petrosino

RAPPORTI CON LA FEDERAZIONE 1. Riconoscimento della qualità del lavoro tecnico - didattico ed organizzativo Al fine di aumentare la qualità del lavoro è necessario il coinvolgimento dei Comitati e del Consigli Direttivo della Federazione – Settore Giovanile e Scolastico, mirando alla qualificazio- ne delle Scuole Calcio Specializzate. La cittadina di CASTEL DI 2. Ospitare corsi di formazione tecnica organizzati dalla Fedarazione per operatori sportivi La cittadinaLa cittadina di CASTEL di CASTEL DI SANGRO: DI SANGRO: notizie notizie storichestoriche 3. Ospitare Tornei SANGRO: notizie storiche

Centro montano di interesse storico, a 800 piana del Sangro , verso Alfedena si va esten- L’organizzazione dei tornei per le categorie del settore giovanile coinvolgendo altre società s.l.m., con resti notevoli di testimonianze san- dendo la zona industriale e commerciale con favorisce la crescita attraverso il confronto. nite, romane e medioevali. Centrostabilimenti metalmeccanici,montanoCentro montano industrie di interesse deldi leinteresse- st orico,storico, aa 800 s.s.l.m.,l.m., con con resti resti Il capoluogo comunale sorge alla confluen- gno, abbigliamentonotevoli e materiali di edili. testimonianze Il centro sannite, romane e medioevali. RAPPORTI CON LA SCUOLA za dei fiumi Sangro e Zittola, fu centro viario notevoliè sede della Comunita’ di testimonianze Montana Alto Sangro sannite, romane e medioevali. 1. Individuare e formare, all’interno del- importante come “Porta d’Abruzzo”: Nell’800 - Altopiano delleIl capoluogoCinquemiglia - Zona comunale H, ed è sorge alla confluenza dei fiumi lo staff tecnico, il referente scolastico viaggiatori stranieri (inglesi, francesi e tede- Ilun capoluogoriferimentoSangro per i rapporti e comunale con Zittola, le istituzioni fu centro sorge vi arioalla importante confluenza come dei "Porta fiumi Di fondamentale importanza è il rapporto con schi) sono passati per Castel di Sangro, pas- dei Comuni dell’Alto Sangro e dell’alto Moli- la scuola e pertanto è utile individuare la figura di referente scolastico al fine di garantire, in col- saggio obbligato per chi doveva attraversare i Sangrose, inoltre presente d'Abruzzo": e Zittola, una vocazione Nell'800 fuartigianale, centro viaggiatori viario stranieri importante (inglesi, come francesi "Porta e laborazione con le istituzioni scolastiche presenti territori d’Abruzzo e Molise, dall’Adriatico al commerciale tedeschi)e turistica, data sonola vicinanza passati alle per Castel di Sangro, passaggio sul territorio, la strutturazione del progetto, la Tirreno, trovando le nostre zone di particola- d'Abruzzo":stazioni sciistiche e alla Nell'800 sua posizione geograviaggiatori- stranieri (inglesi, francesi e sua realizzazione ed il relativo monitoraggio. re interesse e lasciando testimonianze scritte tedeschi)fica che fa daobbligato cerniera sono commerciale per passati chi e turistica doveva per attraver Castelsare di i territori Sangro, d'Abruzzo passaggio e 2. Istituire una borsa di studio della vita, dei costumi e dei prodotti delle no- con le aree delMolise, Parco Nazionale dall'Adriatico d’Abruzzo e al Tirreno, trovando le nostre zone di E’ interessante promuovere l’attività calcisti- stre zone ( Edgar Lear, Keppel Craven, Anne della Majella. Le bellezze storiche, monumen- ca, insieme agli operatori scolastici (abbinandovi obbligatoparticolare per chi interesse doveva e attraver lasciandosare testimonianze i territori scritte d'Abruzzo della e azioni mirate di marketing, sponsorizzazioni, ecc), McDowell ed il geniale incisore Escher che ha tali, naturali e il clima adatto sono un patri- premiando i ragazzi più meritevoli che riescono lasciato opere di valore unico di alcuni pae- Molise,monio ricercato vita,dall'Adriatico per l’afflusso dei costumi turistico di al epas dei-Tirreno, prodot titrovando delle nostre le zonenostre ( Edgar zone di ad unire con profitto la pratica del calcio con lo Lasi abruzzesi). cittadina Il comune eradi attraversato CASTEL dal DI SANGRO: notiziesaggio storiche e di soggiorno. E’ un centro di attivita’ studio. A tale scopo è utile istituire un’apposi- tratturo Lucera- Castel di Sangro uno dei più estive ed invernali.Lear, I Keppel fiumi Sangro Craven, e Zittola Anne McDowell ed il geniale incisore ta commissione formata da rappresentanti della particolare interesse e lasciando testimonianze scritte della Società / Associazione e da una rappresentanza antichi della Dogana di Foggia nonché da altri sono ricchi diEscher fauna ittica che ( la famosa ha lasciatotrota del opere di valore unico di alcuni paesi degli insegnanti. tratturi (Pescasseroli -Candela) e tratturelli,Centro montano di interesse storico,vita, Sangro)a 800 deie sis. svolgonol.m., costumi con gare diresti pesca e sportiva dei a prodot ti delle nostre zone ( Edgar per tale importanza era stata istituita in Ca- livello nazionale e mondiale ( è stato allestito INDICAZIONI ORGANIZZATIVE Lear, Keppel Craven, Anne McDowell ed il geniale incisore Rivestono particolare importanza: stel di Sangro presso il Convento dellanotevoli Mad- di testimonianze sannite, romaneun Museo della e Pesca medioevali. a Mosca, unico in Italia - l’individuazione, sul territorio, di tecnici dalena, una pubblica Dogana per il controlloIl capoluogo comunale sorge alla c/o confluenza il Convento della dei Maddalena), fiumi e quest’an- qualificati con le caratteristiche adeguate all’in- degli animali interessati alla transumanza ed il Convento della Maddalena (1400) ristrut- Escherno sulle rive chedel Sangro ha è statolasciato inaugurato opereil di valore unico di alcuni paesi serimento nello staff tecnico della Società; il controllo delle merci. L’attuale abitatoSangro era turato e Zittola, recentemente fu (nel centro 1998) vi imminenteario importante “Monumento al come Pescatore”, "Porta opera dell’arti- - la programmazione delle visite mediche anche l’apertura della sezione del Museo Pa- agonistiche da effettuarsi presso centri specializ- il sito dell’antica Aufidena, roccaforte sannita sta milanese A. Coppini. Il Comune possiede zati di medicina dello sport; poi romana, e il materiale archeologicod'Abruzzo": porta- leontologico Nell'800 e anche inviaggiatori via di allestimento stranieri di pubblici (inglesi, uffici finanziari, francesi scuole comee il Liceo - l’organizzazione di eventi / manifesta- to alla luce negli anni passati (es.lapidetedeschi) osca, un Museo sono della passatiGuerra del 1943 per con Castel oggetti, diScientifico, Sangro, Istituti passaggioTecnici e Professionali, il zioni presso idonei centri sportivi con lo scopo testimonianze e documenti scritti in quanto la di promuovere l’attività svolta e di accrescere il toro sannita, urna plumbea, statue, lapidi, Distretto Scolastico, una Biblioteca Comunale confronto tra le diverse Scuole Calcio. ecc) oggi è raccolto nel Museo Civicoobbligato Aufi- nostra per cittadina chi fudoveva teatro di scontri attraver e di eventisare con i territoriArchivio Comunale d'Abruzzo Storico e euna raccolta denate istituito nel 1898 e ripristinatoMolise, presso bellici dall'Adriatico poiché posto sulla al linea Tirreno, “GUSTAV” trovando e storico abruzzesele nostre molisana, zone un cinema-teatro,di

distrutto dai bombardamenti. un teatro comunale dedicato a “F.P.Tosti”, ∑

∑ particolareSul Colleinteresse S. Giovanni e che lasciando sovrasta l’abitato, testimonianze scritte della er scoprire le radici e zbuloshe rrenjet un ospedale, un centro di riabilitazione, un dell’albero gene- e trungut gjinetik P alogico bisogna T patjeter duhet te essere muniti di conoscenza jesh i paisur me dituri e ku- svettano le mura Ciclopiche -Sannitiche, ma- e coraggio, cose che a noi rajo, te cilat ne shqiptareve consultorio familiare, un distretto sanitario, albanesi non mancano. nuk na mungojne. vita, dei costumi e dei prodotti delle nostre zone ( Edgar «Le stelle non si vergogna- «Yjet nuk e kane per turp te no di sembrare lucciole, ma duken si xixellonja,por dhe estose e vistose, inglobate dalle fortificazioni anche le lucciole si onorano xixellonjat e kane per nder una Compagnia Carabinieri. Ha un apparato di sembrare stelle». te duken si yjet». ∑ ∑ Lear, Keppelromane e daiCraven, ruderi del AnneCastello McDodei Di Sanwell- ricettivo ed il egeniale importanti impiantiincisore sportivi per il

. Anno 8 . Distribuzione gratuita in: gro. Dopo i Di Sangro appartenne ad altre fa- Mensile di attualità Mensile di attualità e cultura e cultura italo-albanese italo-albanese Albania, Australia, gioco del tennis, numero 14 campi da tennis, . numero 2 . . Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, . Giugno 2010 Anno 10 = Numero 2 = Aprile 2012 Stati Uniti e Svizzera Eschermiglie che feudali ha lasciato quali i D’Avalos, opere i D’Aquino, di valore i di unicocui n. 2 dicoperti alcuni e ospita paesi ogni anno i cor- Giorgio Castriota Gjergj Kastrioti Gjergj Kastrioti D’Afflitto e i Caracciolo. Ebbe da Carlo III Di Scanderbeg Skenderbeu Scanderbeg si per l’insegnamento del tennis, organizzati Direttoredi Rembrandt editoriale: Hasani Rembrendit Aliaj by Rembrandt Borbone, nell’ottobre 1744, il titolo di Citta’, l nostro “Scanderbeg” di Rembrandt van Rijn esi- nga Fotaq Andrea France ur Scanderbeg painted by the prominent paint- dalla F.I.T. e gestiti dall’Associazione “L. Or- Sedeste. Si trova operativa lì, nei ricchi fondi del Museo presso delle Bel- : Hasan Aliaj er Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 - I le Arti di Nancy, capitale dei duchi di Lorena. Si kënderbeu” ynë i Rijn Rembrandit ekziston. O 1669) exists. It is over there in the rich inven- trova lì, ancora fresco, con la sua sensibile acquaforte, “ Është atje, në fondet e pasura të Muzeut të tory of the Museum of Fine Arts in Nancy, France, the quale privilegio per averlo ospitato con il suo viacon le tracceF dellailippo planchette da cuiCoridoni fu ricavato ancora S 23,Arteve të Bukura00046 të Nansisë, kryeqendrës center of the Duchy of Lorraine. It is there, still fresh sini” di Roma. Nonche’ un Palazzetto dello visibili. E noi lo toccammo come per salutarlo, lo os- së dukëve të Lorrenës. Është atje, ende i freskët, me with its sensitive etching, with still visible footprints servammo a lungo, sodisfammo la nostra sete, lo ammi- ravijëzimet e veta gravurore të ndjeshme, me gjurmët of the planchette from which it was made. And us, we rammo pieni di cenni d’affermazione silenziosi dei capi, ende të dukshme të planshetës nga është nxjerrë. touched it with our own hands as if greeting him, we esercito rimasto bloccato dalle intemperie e Grottaferrataalla presenza della (Roma)conservatrice del Museo, Tel.la sig.ra Dhe +39/3335912236 ne, e prekëm me dorë si për ta përshëndetur, looked at him for long moments, we tasted it with thirsty Sport, per la pallavolo e la pallacanestro e uno Sophie Harent. Per di più, questo ritratto di Scanderbeg e këqyrëm çaste të gjatë, e shijuam me sy të etur, e eyes, we admired him noding in aprovement in the pres- non risulta sconosciuto agli amanti dell’arte albanesi. admiruam gjithë lëvizje pohuese e të heshtura të ence of the keeper of the museum Sophie Harent. This Eppure, è [email protected] sapere che la storiografia al- kryeve, në prani të konservatores së Muzeut, Zonjës portret of Scanderbeg is not uknown to the Albanian dalle bufere di neve. Esiste nella Civita ( la banese ha definito questo ritratto del nostro Eroe sem- Sophie Harent. Për më tepër, ky portret i Skënderbeut artlovers. However, the big surprise is that the Albanian Stadio con 10.000 posti. Tra i cittadini illustri plicemente come un’opera anonima, di fantasia, prove- nuk është se është i panjohur për artdashësin shqiptar. histography has described this portrait of our hero as niente dalle profondità dei tempi non identificata, senza Mirëpo, çudia këtu është se historiografia shqiptare e only an anonymous portrait, as a fantasy, that has come [email protected] i misteri in essa contenuti fossero decifrati, seppur ka cilësuar këtë portret të Heroit tonë thjesht si vepër from the depths of an unidentified time period, undecif- parte piu’ antica del paese) una Neviera ben pubblicata ovunque, ieri e oggi, perfino sulle cartoline anonime, fantaziste, ardhur nga thellësitë e kohërave ered from the mysteries that it carries on, even though o i poster, ultimamente anche a colori. e paidentifikuar, e padeshifruar nga misteret që ka it was published time after time, even it was made into Castel di Sangro ha dato i natali a Vincenzo In verità, il primo segnale utile all’identificazione mbartur, ndonëse e botuar lart e poshtë, dje dhe sot, greeting cards and posters recently in colour. di [email protected] ritratto come uno dei disegni di Rembrandt lo madje edhe kartolinë e poster, dhe kohët e fundit edhe In fact, the first sign for helping to identify this riscontrammo nel Catalogo regionale “Dei libri d’arte me ngjyra. portrait as one of the drawings of Rembrandt was conservata, con struttura integra, che serviva d’antichita posseduti dal conte Cicognara” del 1821, Në fakt, sinjalin e parë për identifikimin e kësaj found in the regional catalogue “From the antique art Balzano ( 1866 - 1951), magistrato e studioso Hanno collaborato: Giovannidove al numero 2132, il Armillotta,nome del ritratto “Scanderbec” gravure Maria si vizatim nga RembrandiTeresa e hasëm në Katalogun Carnevalli books in possesion of countPisani, Cicognara” [Dei libri d’arte risulta elencato tra i “trentaquattro persoaggi storici rajonal “Dei libri d’arte d’antichita posseduti dal conte d’antichita posseduti dal conte Cicognara] of the year ed eroici stampati da F.L.D. Ciartres”. Notammo nella Cicognara” (katalogu i veprave të artit antik, në zotërim 1821, with the serial number 2132, where the name of per raccogliere la neve, da utilizzare in esta- serie di questi personaggi – che in realtà sono trenta- të kontit Cicognara) të vitit 1821, ku në numrin rendor the portrait “Scanderbec” is found listed between “34 di storia locale, arte e storia abruzzese e il Stefansei, K secondoume, gli studi -, nomi Saimir famosi che hanno lasciato Lojla, 2132, emri i Moikomportretit “Scanderbec” figuron Z i radhitureqo, historical and heroic figures stamped from the F. L. D impronte nella storia mondiale, quali Attila, Barbaros- mes “tridhjetë e katër personazheve historikë e heroikë Ciatres”. sa, Timur Leng, Dioniso, Atabaliba re del Perù, Archi- stampuar nga F.L.D. Ciartres. “Vërejmë në serinë e këtyre It is observed in the series of these characters – te per conservare i cibi, per le malattie ne- Pavli Haxhillazi,mede, Pitagora, Diogene, Platone,Gezim Socrate, Sulejman, Llojdia, personazheve - qëAndrea në faktjanë tridhjetë e gjashtë,Llukani në which from the reasech there are in fact, - all famous pittore Teofilo Patini ( 1840 - 1906) grande Thomas More, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, bazë të studimeve -, emra të njohur që kanë lënë gjurmë names that have left their marks in the history of the Aristotele, Nogai il Grande di Persia, Nangasaki, l’im- në historinë botërore, si Atila, Barbarosa, Timurlengu, world, like Attila, Barbarossa, Timur the Lame, Dionis, peratore del Giappone, Empedocle, Faust, Saladino ecc Dionisi, Atabalipa mbreti i Perusë, Arkimedi, Pitagora, Atabalipa the king of Peru, Archimedes, Pythagoras, ecc.Traduttrice: È vero che la maggior parte di questi B personaggiesiana Diogjeni, Polovina Platoni, Sokrati, Sulejmani, Tomas Mori, Diogenes, Plato, Socrates, Suleiman, Thomas More, gli ospedali e farne gelati ( sorbetti), questa (21 ritratti) sono disegni di Claude Vignon (1593-1670), Gaston dë Fua, Scanderbec, Kadamosti, Aristoteli, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, Aristotle, The artista dell’800, famoso il suo dipinto “Van- uno dei pittori francesi esponente dello stile barocco, il Nogai i madh i Persisë, Nangasaki, mbreti i Japonisë, great Nogai of Persia, Suleiman, Nangasaki the king of Direttorepiù famoso all’epocaresponsabile: di Luigi XIII. MassimoEmpedokli, Fausti, Saladini, Marciano etj. etj. Japan, Empedocles, Faust, Saladin etc. Neviera è l’unica esistente in Abruzzo mentre segue a pagina 17 segue a pagina 17 segue a pagina 18 ga e latte” c/o il Ministero dell’Agricoltura a Proprietario ed editore: Università Popolare dei Castelli Romani L’Albania e Shqiperia Albania negli altri paesi è rimasta soltanto la denomi- Roma, premiato a Parigi alla fine dell’800. A ilDirezione, movimento redazione dhee amministrazione: levizja and via theCavour free n. 21, 00044'Albanët me nazione del luogo. Frascati (Roma). Tel.libero 0689012752, faxe lire 0662276721, e e-mailmovement [email protected] Famë questo artista è stato dedicato, un monumento e senza visto pa viza without visas në Mijëvjeçarë' Importanti chiese sono presenti nella Citta’: Registrazionenorevole Presidente della Commissione del Tribunalehumë i nderuari civilePresident i Komisionit di Velletrireatly n. honored 11/2003 president of the Europe- del 25/6/2003 nella Piazza a lui intitolata adiacente al Pa- Europea, gentile José Manuel Barroso, Europian, i dashur José Manuel Barroso. an commission, dear Jose Manuel Bar- pagina 2 O vi saluto amichevolmente da Valona e S Unë ju përshëndes miqësisht nga Vlora G roso I greet you from Valona and wish vi faccio i miei migliori auguri. dhe ju uroj gjithë të mirat. you all the best. PërkujdesjaRingraziandovi per l’appoggio agrafike: noi dato Bujar Karoshi (M&B - Botime dhe Studio Grafike) la Chiesa di S. Nicola, che fu commenda dei desidero informarvi che sta per compiersi un Duke ju falenderuar për mbështetjen e By thanking you for the support you have lazzo Municipale, realizzato da A. D’Acchille, anno dalla felice inaugurazione del mio proget- dhënë du t’ju informoje se po mbushet gati një given, I would like to inform you that it is has to “100 passi verso l’Europa” avvenuto a Pogra- vit nga inaugurimi i suksesshëm i projektit tim been almost a year since the successful in- dec, sul lago di Ohr, un progetto cheTel. ha conqui 00355- „100 hapa 4 drejt 22 Europës“ 33 zbatuar në283 Pogradec, / 00355auguration of my69 project, 20 “100 steps 68 towards 603 Il contributo Cavalieri di Malta, la Basilica di S. Maria As- stato non solo i cuori e le menti dei residenti e në liqenin e Ohrit-- një projekt ky që fitoi jo Europe”, implemented in Pogradec, a project ed una Pinacoteca di imminente apertura, sita dell’intera regione, ma anche dei nostri grandi vetëm zemrat dhe mendjet e banorëve të qytetit that won not only the hearts and minds of the amici europei quali Vaclav Havel, Imre Ker- e të gjithë rajonit, por edhe të miqve tanë të habitants of the city and the whole region, but degli albanesi al tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita mëdhenj europian si Vaclav Havel, Imre Ker- also those of our most important friends in Eu- sunta, progettata dall’architetto lombardo F. Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita rope such as Vaclav Havel, Imre Kertezs, Heinz risorgimento italiano nel Palazzo De Petra, monumento nazionale Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda ecc... Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter Fischer, Werner Faymann, Benita Ferrero che classificarono l’evento come il migliore Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda etj... të Waldner, Michael Spindelegger, Peter Balatzs, dei mezzi per il raggiungimento dell’obiettivo cilët e klasifikuan atë si mjetin më të shkëlq- Doris Pack and Hannes Swoboda etc, who clas- pagina 4 Ferradini, risalente al 1695, ricca di pregevoli proposto dallo slogan “Riuniamo l’Europa at- yer në përmbushjen e slloganit „T’a bashkojmë sified it as the best way to fulfill our slogan “To traverso la cultura”. La realizzazione di questo europën nëpërmjet kulturës“. unite Europe through culture”. di stile fiorentino unico in Abruzzo. progetto ha fatto in modo che venisse proposta Për këtë projekt unë tashmë jam propozuar For this project I have been nominated to la mia candidatura per il premio “European për marrjen e cmimit „European Citizen Prize“, receive the “European citizen prize” award, an Citizen Prize”, consegnato dal presidente del cmim ky që e jep presidenti i EU Parlament në award given out by the president of the EU Par- opere artistiche che conserva colonnati e ope- parlamento europeo a Bruxelles. Bruxelles. liament in Brussels. Kujtese dhe Nel quadro dell’inaugurazione del progetto Në kaudër të inaugurimit të këtij projekti Within the inauguration of this project I ho avuto il piacere e l’onore di ricevere una let- unë pata kënaqësinë dhe nderin të marrë dhe had the pleasure and honor to receive a letter (continua nel prossimo numero) tera da voi in cui Lei, gentile amico, assieme al një letër nga ana juaj në të cilën ju i dashuri from your part in which, you my beloved friend, mirenjohje re della precedente chiesa del 1400. Lungo la gradimento delle mie idee e dei miei concetti Mik bashkë me kënaqësinë qe ju sollën idetë together with the pleasure that these ideas and mi scriveva alcune delle sue idee sull’identità dhe konceptet e mia më derguat edhe disa ide concepts brought to you, send me some of your për Nenen e l’unione dell’Europa. tuajat mbi identitetin dhe bashkimin europian. own ideas about the identity and the EU. segue a pagina 19 segue a pagina 19 segue a pagina 19 pagina 9 Anno 10 n.2 Aprile 2012 pagina 24 Sciènza

mirë kuzhinës në orën 7:30 në mbrëmje. Mbaroni por gjithashtu ndihmon qelizat e dëmtuara që të ri- darkën, pastroni dhëmbët, dhe mos fusni më asgjë parojnë veten. në gojë. Nëse do të punoni mbrëmjeve, ose do të S e n s ngaa c i o n e qëndroni të shihni ndonjë program TV, mund tëMolla: Molla: Sitki Çerekja hani fruta në orët e vona e më pas pastroni dhëm- oktorët thonë se ka shumë ushqime që mund shumë të rëndësishëm për disintoksikimin e trupit, bët dhe pastaj shkoni të flini. Në një libër dikur Molla: të parandalojnë kancerin. Krijohet idea se duke garantuar energji të lartë, ndikon në humbjen kam lexuar një këshillë: Nëse zgjedh një dietë të Dkur një njeri është i sëmurë me kancer masat e peshës e shumë veprimtari të tjera në jetën e për- mirëstudiuar do jetë më bukur që gjatë një muaji parandaluese nuk hyjnë më në punë. Mbajeni mend ditëshme. në tri ditë, p.sh. në datat 10, 20 dhe 30 gjatë ditës mirë se kjo nuk është e vërtetë! (pa ngrënë tjetër gjë ) të konsumosh vetëm fruta të Frutat janë ushqim shumë i llojeve të ndryshme, mundësisht të vendit dhe të Ushqimet kundra kancerit rëndësishëm. stinës. Është e nevojëshme të kujtojmë se vlera e Dieta parandaluese e kancerit përfshin ushqi- Nëse do të hani fruta me stomak bosh nuk do të frutit shumfishohet nëse hahet bashkë me lëkurën e me me antioksidues të cilët parandalojnë prodhi- keni lodhje rraskapitëse nervore e as rrathë poshtë tij, prandaj lajini mirë me një sfungjer me shkuma min e hormoneve të tepërta dhe elementeve të cilat syve. Nuk do të ju bijnë flokët dhe as do ju thinjen larëse, pastrojini mirë me ujë të bollshëm e pastaj i ndihmojnë në eliminimin e helmeve të trupit dhe ato. Fruta dhe perime të freskëta ndikojnë për shën- hani me gjithë lëkurë. eliminojnë gjithashtu kancerogjenët. Për shembull detin e flokut. Duhet të kontrolloni të gjithë për- brokoli, lulelakër, lakra, qepa, hudhra, boronice e bërësit në ushqimet që hani. Shumë ushqime nuk Dot. Stephen Mak na këshillon: kuqe, agrumet, bërthamat e lirit, susamit, kungul- kanë mjaftueshëm vitamina, minerale dhe ushqyes. Është e mundur që të pastroni shpejt trupin tuaj lit e lulediellit. Gjithashtu është e këshillueshme të Për këtë arsye, të konsumuarit e ushqimeve organi- për tri ditë rresht duke ngrënë vetëm fruta. Mjafton konsumoni shumë perime. ke ju ndihmojnë të përmirësoni shëndetin e flokut të hani vetëm fruta e të pini lëngje frutash dhe do - A do që të largosh mjekun na shtëpia jote? Në ShBA Dr.Stephen Mak nga studimet e tij na tuaj. Frutat dhe perimet e freskta janë vecanërisht befasoheni kur miqtë tuaj do tu lavdërojnë për gjen- Ha një mollë në ditë! Me të vërtetë molla ka pak këshillon që të kërkojmë të shërohemi me metoda të shëndetshëm, pasi përmirësojnë shëndetin e flo- djen tuaj të mirë shëndetsore. Meqë frutat ndikojnë vitamina C, por përmban antioksidantë që rrisin sa më natyrore. kut dhe lëkurës tuaj shumë shpejt. kaq shumëdhe për të luftuar sëmundjen e kancerit veprimtarinë e vitaminës C ashtu që ndihmon të ul A luajnë frutat ndonjë rol për kurimin e Sipas Dr. Herbert Shelton, që ka ndërmarrë një le të marrim dhe analizojmë disa fruta me shumë rrezikun e kancerit të zorrës së trashë, infarktin dhe kancerit? studim për këtë problem, nuk duhet të mendojmë vlera si: ndalimin e zemrës. Frutat, si mollët, dardhat, por- Gati 80 % e pacientëve të sëmurë me kancer të se disa fruta si portokalli, limoni etj. janë të thartë ( tokalli dhe grejpfruti përmbajnë fibër të tretshme, e Stefen Mak janë kuruar mirë. Kura për kancerin acide ) na bëjnë keq, pasi të gjithë frutat bëhen bazë Kiwi: cila ndihmon në uljen e kolesterolit. Frutat e tjera është gjetur, ata nuk duhet të vdesin!, - thotë Dr. ( alkalinë ) në trupin tonë. Nëse do tu bëhet edukatë si boronicat, manaferrat dhe rrushi gjithashtu zvo- Mak, - lëngu i frutave ndikon në kurimin e kan- ngrënia e frutave me stomak bosh, ose rreth një orë Luleshtrydhet: gëlojnë kolesterolin, ndoshta për shkak se kanë shu- cerit! para të ngrënit do të jetoni më gjatë e me shëndet Luleshtrydhet:më antioksidantë, që bëjnë mirë për zemrën. Ne pothuaj gjithnjë kemi ngrënë fruta dhe kemi të mirë, plot energji me peshë të kontrolluar, më pirë lëngje frutash, por …. Në një familje të rregul- të bukur dhe pra më të lumtur. Pas ngrënies është Luleshtrydhet: lt dhe me mundësi ekonomike për të blerë gjithn- bukur të pish ujë, ose lëngje frutash nga frigoriferi, jë fruta, pjatanca me fruta shtrohet në tavolinën ose të kesh një tas me një pije të ftohtë. Por ... uji e ngrënies dhe prindët i mësojnë të vegjlit që pas i ftohtë do të ngurtësojë lëndën e yndyrshme, që ushqimit të hanë fruta, ose të pinë lëngje frutash, sapo kemi ngrënë dhe rrallon tretjen. Sapo kjo “bal- pasi lëngu i frutave ndikon në tretjen më shpejt dhe të” vepron me acidin dekompozohet dhe thithet nga thithjen më mirë të ushqimit… Sa e sa herë jemi zorrët më shpejt se ushqimi i ngurtë. Zorra përshta- qortuar ne kur ishim fëmijë, ose dhe ne kemi më- tet e atëherë yndyrnat e përvetsuara na çojnë tek suar fëmijët që të mos hanë frutat para buke, edhe kanceri. Më mirë është të pijmë një supë të ngohtë sepse mbushet stomaku me frutat dhe të pritet orek- ose një tas me ujë të ngrohtë pasi të kemi ngrënë. Ky frut i vogël, plot me vlera ushqyese është si për të ngrënë ushqim. Lëngjet e frutave mund të Shyqyr gjithandej gjejmë lëngje frutash të industria- gjithashtu përplot me vitamin C (dyfish sasinë e thithen direkt në stomak e në zorrë, por në prani të lizuara dhe i hasim me bollëk në çdo tavolinë, por portokallit), ka më shumë fibra se sa mollat, dhe i ushqimit pengohen. E tërë masa e ushqimit në sto- po deshe lëng frutash merri frutat e freskëta, sht- mund bananet si ushqim me më shumë potas. Për- mak, në prani të frutave dhe lëngjeve tretës, fillon rydhi dhe pije lëngun. Nuk është mirë të pini lëngje Molla:zierja unike e vitaminave dhe mineraleve që gjën- të prishet, të fermentohet e të bëhet acid. Me siguri të nxehur frutash! Na shpojnë hundët kur dalin nga den në kivi ndihmon kundër sëmundjes së zemrës, keni dëgjuar se pas ngrënies shumë vetë ankohen se stufa e na pëlqejnë fort p.sh. mollët e pjekura, por goditjes, kancerit, dhe sëmundjeve të organeve të i fryhet stomaku?! Shpjegimi është i thjeshtë: janë me që pjekja në stufë e frutave i shkatërron të gjitha frymëmarrjes. Përzirjet natyrale të hollimit të gjakut gazrat që dalin nga thartimi i ushqimit dhe i lëngje- vitaminat ato mund t’i hamë kështu vetëm rrallë për që gjënden në kivi funksionojnë pa efekte anësore Të gjitha frutat, sidomos ato me ngjyra, si p.sh. ve të frutave të përziera në stomak. lezet, pa pretenduar për vlera ushqyese. të aspirinës dhe gjithashtu ndihmojnë sistemin kar - luleshtrydhet kanë aftësinë më të madhe antioksidue- Atëherë a duhet të hamë fruta dhe kur dhe si Është mirë që kur të pini lëngje frutash pijini diovaskular, duke zvogëluar mundësinë e mpiksjes se të përgjithëshme midis frutave më të rëndësishme duhet t’i hamë? avash avash, sepse duhen përzier mirë me pësht- spontane të gjakut, zvogëlimit të LDL kolesterinës për mbrojtjen e trupit nga bllokimi i vazove të gjakut, Frutat duhet të hahen me stomak bosh. ymën para se t’i përcillni. Hani fruta në vend që (kolesterina e keqe), dhe uljes së shtypjes se gja- dhe janë motivi më i madh për kufizimin e kancerit. Mos hani fruta pas buke! të pini lëng frutash, por nëse doni të pini patjetër kut. Shumë studime kanë treguar se kivi jo vetëm Luleshtrydhat kështu janë fruta mbrojtëse. Kjo mënyrë e të ngrënit të frutave luan një rol një lëng atëherë përziejeni me ujë. Thoni natën e që zvogëlon stresin oksidativ dhe dëmtimin e ADN, (Vijon numrin e ardhshëm)

VLORELuleshtrydhet: - ITALI - VLORE Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e grupe

VLOREͲITALIͲVLORE turistësh, çdo ditë të javës duke përjashtuar ditën e diel.

Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë qëndron. grupeturistësh,çdoditëtëjavësdukepërjashtuarditënediel.

Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë BRINDISI BRINDISI qëndron. BARI (AUTOGRILE) BARI (AUTOGRILE)

BENEVENTO (AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE) ROME(ANANJINA) ANCONA(AUTOGRILE) BRINDISIBRINDISI FROSINONE(AUTOGRILE) RIMINI(AUTOGRILE) BARI(AUTOGRILE) BARI(AUTOGRILE) AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACION TRENI) BENEVENTO(AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE) PRATO(AUTOGRILE) MILANO(CHASHINAGOBA) ROME(ANANJINA) ANCONA(AUTOGRILE) FROSINONE(AUTOGRILE) RIMINI(AUTOGRILE) PERUGGIA(PIAZZA PARTIZANI) TORINO(PALLATI I DREJTESISE) AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACIONTRENI) FIRENZE(SITA STACION TR) BERGAMO(DALMINE) PRATO(AUTOGRILE) MILANO(CHASHINAGOBA) Numrat e shoferëve të ndarë sipas linjave, të cilët në çdo kohë dhe moment do t’ju përgjigjen me përgjegjësi. Ata janë në shërbimin tuaj:

TANI: 3272833785 ILIR: 3881715651 ALBANO: 3293092492 VANGJEL: 3498396384 ZYRA:0035533233300 Edi: 3207921904

Kompania Hermes Line ju uron udhëtim të këndshëm!

cmyk