Klasa E Dymbëdhjetë
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria - Vlada – Government MINISTRIA E ARSIMIT SHKENCËS DHE TEKNOLOGJISË KURRIKULAT LËNDORE/PROGRAMET MËSIMORE Klasa e dymbëdhjetë (Draft për shkollat pilot) Prishtinë, 2018 1 PËRMBAJTJA Në vend të hyrjes 4 Plani mësimor 5 1. FUSHA KURRIKULARE: GJUHË DHE KOMUNIKIM 7 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 1.1. Gjuhë shqipe dhe letërsi (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 8 1.2. Gjuhë angleze dhe letërsi (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 19 1.3. Gjuhë gjermane (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 49 1.4. Gjuhë frënge (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 65 2. FUSHA KURRIKULARE: ARTE 72 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 2.1. Art figurativ (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 73 3. FUSHA KURRIKULARE: MATEMATIKË 84 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 3.1. Matematikë (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 85 3.2. Matematikë (Gjimnazi i shkencave natyrore) 94 4. FUSHA KURRIKULARE: SHKENCAT NATYRORE 105 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 4.1. Biologji (Gjimnazi i shkencave natyrore) 106 4.2. Fizikë (Gjimnazi i shkencave natyrore) 117 4.3. Kimi (Gjimnazi i shkencave natyrore) 131 4.4. Astronomi (Gjimnazi i shkencave natyrore) 142 4.5. Gjeografi (Gjimnazi i shkencave natyrore) 154 5. FUSHA KURRIKULARE: SHOQËRIA DHE MJEDISI 170 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 5.1. Edukate qytetare (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 171 5.2. Histori (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 180 5.3. Psikologjia (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 193 5.4. Filozofia dhe Logjike (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 202 5.5. Sociologji (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 212 2 6. FUSHA KURRIKULARE: JETA DHE PUNA 222 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 6.1. Programi lëndor: TIK (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore) 223 6.2. Programi lëndor: TIK (Gjimnazi i shkencave natyrore) 232 7. FUSHA KURIKULARE: EDUKATË FIZIKE, SPORTE DHE SHËNDET 241 Kurrikulat lëndore/programet mësimore 7.1. Edukatë fizike, sportet dhe shëndeti (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 242 3 Në vend të hyrjes Kurrikulat lëndore/ Programet mësimore të klasës së dymbëdhjetë janë të vlefshme vetem për shkollat pilot. Mësimdhënsit gjatë vitit shkollor 2018/2019 mund të reflektojnë në to, çdo sugjerim mund ta dergojnë në MASHT, në Divizionin e Planprogrameve dhe Teksteve Shkollore ose tek koordinatorët e fushave kurrikulare, në adresat e tyre elektronike. Lista e koordinatorëve dhe zv. koordinatorëve sipas fushave, që mund t`iu dërgohen sugjerimet nga mësimdhënësit e lëndëve përkatëse: Fusha kurrikulare Gjuhët dhe Komunikimi Feime Llapashtica [email protected] Nizafete Bardhi [email protected] Fusha kurrikulare Artet Besa Luzha [email protected] Haki Xhakli [email protected] Fusha kurrikulare Matematikë Mustafë Kadriu [email protected] Fatmir Elezi [email protected] Fusha kurrikulare Shkencat e Natyrës Fehmi Krasniqi [email protected] Mirlinda Zeka [email protected] Fusha kurrikulare Shoqëria dhe Mjedisi Shqipe Gashi [email protected] Arbër Salihu [email protected] Fusha kurrikulare Edukatë Fizike, Sportet dhe Shëndeti Lulavere Behluli [email protected] Leonora Shala [email protected] Fusha kurrikulare Jeta dhe Puna Ryve Prekorogja [email protected] Radica Berishaj [email protected] 4 Plani mësimor Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore Fushat e Klasat Totali për Totali për Lëndet mësimore kurrikulës 10 11 12 lëndë fusha mësimore kurrikulare Gjuhë amtare 4 4 4 12 Gjuhët dhe Gjuhë angleze 3 3 3 9 komunikimi 27 Gjuhë e dytë e huaj 2 2 2 6 Gjuhë të tjera / / / / Art muzikor 1 1 0 2 Artet 5 Art figurativ 1 1 1 3 Matematikë Matematikë 3 3 2 8 8 Biologji 2 / / 2 Fizikë 1 1 / 2 Shkencat e natyrës Kimi 2 / / 2 Astronomi / / / / 10 Gjeografi 2 2 / 4 Edukatë qytetare 1 1 2 4 Histori 2 2 3 7 Shoqëria dhe mjedisi Psikologji / 2 2 4 Filozofi dhe Logjikë / / 3 3 23 Sociologji / 2 3 5 Jeta dhe puna TIK 2 2 1 5 5 Edukata fizike, sportet 2 2 2 6 6 Ed.fizike, dhe shëndeti sportet dhe shëndeti 2 2 24 6 6 Pjesa zgjedhore Pjesa zgjedhore Totali – orë mësimore / minimale 30 30 30 90 90 Aktivitete jashtëkurrikulare 5 Gjimnazi i shkencave natyrore Fushat e Klasat Totali për Totali për Lëndet mësimore kurrikulës 10 11 12 lëndë fusha mësimore kurrikulare Gjuhë amtare 3 3 4 10 Gjuhët dhe Gjuhë angleze 2 2 2 6 komunikimi 21 Gjuhë e dytë e huaj 2 2 1 5 Gjuhë të tjera / / / / Art muzikor 1 / / 1 Artet 2 Art figurativ 1 / / 1 Matematikë Matematikë 4 4 4 12 12 Biologji 3 2 3 8 Fizikë 2 3 3 8 Shkencat e natyrës Kimi 2 3 3 8 Astronomi / / 2 2 32 Gjeografi 2 2 2 6 Edukatë qytetare / / / / Histori 2 / / 2 Shoqëria dhe mjedisi Psikologji / 2 / 2 Filozofi dhe logjikë / 2 / 2 6 Sociologji / / / / Jeta dhe puna TIK 2 1 2 5 5 Edukata fizike, sportet 2 2 2 6 6 Ed.fizike, dhe shëndeti sportet dhe shëndeti 2 2 2 6 6 Pjesa zgjedhore Pjesa zgjedhore Totali – orë mësimore / minimale 30 30 30 90 90 Aktivitete jashtëkurrikulare 6 FUSHA KURRIKULARE: GJUHËT DHE KOMUNIKIMI Kurrikulat lëndore/programet mësimore Gjuhë Shqipe dhe letërsi (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) Gjuhë angleze (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) Gjuhë gjermane (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) Gjuhë frënge (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) 7 Kurrikula lëndore/programi mësimor Gjuhë Shqipe dhe letërsi (Gjimnazi i shkencave shoqërore – gjuhësore dhe Gjimnazi i shkencave natyrore) Përmbajtja Hyrje Qëllimi Temat dhe rezultatet e të nxënit Udhëzime metodologjike Udhëzime për zbatimin e çështjeve ndërkurrikulare Udhëzimet për vlerësim Udhëzime për materialet dhe burimet mësimore 8 Hyrje Lënda Gjuhë Shqipe dhe Letërsi për klasën e dymbëdhjetë synon avancimin e njohurive letrare e kulturore të fituara më parë, nëpërmjet punës me lloje të ndryshme të teksteve letrare e joletrare. Këto tekste janë të lidhura me koncepte që dalin nga Korniza Kurrikulare e Kosovës, dhe synojnë të përmbushin standarde që dalin së andejmi. Programi për këtë klasë ndihmon nxënësit për formim individual duke u bërë të mundur atyre të krijojnë perspektivën historike të hapësirës kulturore, letrare e gjuhësore. Përmes kësaj, favorizohet aftësimi për përdorimin e gjuhës shqipe me qëllim të strukturimit më të mirë të mendimeve, gjykimeve e aftësive kreative. Nxënësit arrijnë të organizojnë mendimet e tyre dhe të prezantojnë me gojë e me shkrim probleme e tema kulturore e letrare. Niveli i përvetësimit të shkathtësive të komunikimit (të dëgjuarit, të folurit, të lexuarit dhe të shkruarit) avancohet sipas kërkesave të klasës, shkallës dhe nivelit. Brenda kësaj kornize, nxënësit avancojnë shkathtësitë e përdorimit të gjuhës për debate dhe ese; zhvillojnë shkathtësitë narrative si ajo e të rrëfyerit gojor të përjetimeve e ngjarjeve, rrëfimi në tregim dhe roman; zhvillojnë shkathtësitë e përdorimit të gjuhës së figurshme, njohin diskurset e tjera letrare dhe joletrare. Nxënësit zotërojnë gjuhën si një medium për prezantim të informacioneve duke shprehur pikëpamje të përgjithshme. Gjuha trajtohet si bazë e të menduarit, komunikimit, të mësuarit dhe të shikuarit të botës, identitetit dhe kulturës. Nxënësit duhet të zotërojnë shkathtësitë e gjuhës për të kuptuar idetë, informacionet e ndryshme dhe për të bërë hulumtime në fusha të tjera; për të shprehur veten në mënyrë të qartë dhe për të vlerësuar natyrën e shoqërinë. Qëllimi Programi i kësaj klase ka për qëllim përforcimin e arritjeve të mëparshme dhe zhvillimin e njësive të reja që kanë të bëjnë me gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqipe dhe atë të përbotshme. Të njëjtën kohë, nxënësi zotëron dhe përdor gjuhën për qëllime të ndryshme komunikimi dhe kreativiteti. Rrit nivelin e komunikimit me diskurset gojore, letrare dhe joletrare, duke synuar arritjen e kulturës së mendimit të pavarur. Të gjitha këto duhet t’i shërbejnë nxënësit për arritjen e rezultateve lëndore dhe zhvillimin e kompetencave kryesore të Kurrikulës. Në fund të klasës së dymbëdhjetë, nxënësi: Zotëron shkathtësi të veçanta individuale, njohëse dhe komunikative,për punë individuale dhe në grupe; analizon, vlerëson, sintetizon dhe organizon informata nga burime të ndryshme, duke i shtruar ato në nivelin e pyetjeve, problemeve e çështjeve; 9 njeh formacionet e ndryshme kulturore e letrare, nga Modernizmi deri te bashkëkohësia; identifikon, njeh dhe praktikon, nëpërmjet shkrimit, format e ndryshme letrare dhe joletrare; zotëron shkathtësitë argumentuese dhe vlerësuese për kulturën dhe për letërsinë, sikur edhe dijet gjuhësore, duke praktikuar lloje të ndryshme të analizave e të shkrimeve; veçanërisht në aspektin sintaksostilistik; Temat dhe rezultatet Në klasën e dymbëdhjetë, nxënësit duhet t’i arrijë rezultatet e të nxënit të lëndës (RNL) nga temat e përcaktuara në tabelën e mëposhtme. Temat kanë dalë nga konceptet dhe rezultatet e të nxënit të fushës (RNF) Gjuhët dhe komunikimi për shkallën e gjashtë të Kurrikulës (Shk 6), të cilat mund t’i shihni edhe në Kurrikulën Bërthamë për Arsimin e Mesëm të Lartë ( klasa 12). Shkathtësitë e komunikimit Të dëgjuarit dhe të folurit Të lexuarit Të shkruarit (Të gjitha temat duhen parë brenda kërkesave për shkathtësitë