GushtORGANIZATA 2016; Nr. E8(332) BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL) 1

GAZETË PERIODIKE. NR.8 (332) GUSHT 2016 ÇMIMI: 30 LEKË

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

AKTUALITET PËRVJETORI KOMENT

OBVL: REFORMA NË DREJTËSI, 100-VJETORI I SKËNDERBEU - PERSONIFIKIMI I SUKSES DHE ARRITJE HISTORIKE PËR LINDJES: GJENARAL SHPIRTIT LIRIDASHËS TË POPULLIT TONË TË GJITHË SHQIPTARËT NEXHIP VINÇANI, UDHËHEQËS I SHQUAR I LANÇ DHE USHTRISË SHQIPTARE

FAQE 12 Kolonel Sotir BUDINA FAQE 5 Nga SHPENDI TOPOLLAJ FAQE 7 Organizatat e veteranëve të vendeve të rajonit, të angazhuara në betejën për paqen e sigurinë globale Terrorizmi, i rrezikshëm, po aq sa edhe fashizmi Përballja me terrorizmin HISTORIA Brigada e I-rë S, njësia e kërkon forcë, por edhe parë e madhe dhe e inteligjencë organizuar e Ushtrisë

RRAHMAN PARLLAKU Nacionalçlirimtare shqiptare

djehem i privilegjuar dhe me fat, që në moshën N98-vjeçare më jepet rasti të fl as për angazhimin tonë në luftën pa kompromis kundër terrorizmit botëror. Ashtu si para 72 vitesh, pasi kishim çliruar Shqipërinë me Ngjarja tragjike ne Nice të Francës ku franko-tuniziani vrau 84 forcat tona, në kuadrin e Aleancës qytetarë të pafajshëm, tentativa për grusht shteti ne Turqi, si dhe Antifashiste të Popujve, në krye të akti më i fundit barbar në Mynih të Gjermanisë, nxorën sërish në pah Divizionit të V-të dhamë kontributin domosdoshmërinë e rritjes së masave në kuadrin e aleancës botërore tonë për çlirimin e Kosovës, Bonsjes FAQE 4 e Sanxhakut, ndërsa Divizioni VI në luftën ndaj terrorizmit. Kjo u theksua me forcë edhe në Konfer- luftoi edhe në Mal të Zi, edhe sot ne encën Ndërkombëtare tre-ditore që u mbajt në Zabljak të Malit të Zi, PËRVJETORI veteranët e LANÇ të popullit shqip- me pjesëmarrës nga Organizatat e veteranëve të vendeve të rajonit, tar mbështesim pa rezerva luftën me temë “Terrorizmi, i rrezikshëm, po aq sa edhe fashizmi”. PESË MUAJ LUFTIME TË kundër këtij armiku, të rrezikshëm, po aq sa edhe fashizmi. Që në fi llim, Organizata e Bashkuar e Veteranëve të Luftës Antifashiste Nacio- PËRGJAKËSHME TË në emrin tim personal dhe në emër nalçlirimtare të popullit shqiptar, është anëtare dinjitoze e Feder- BR. 18 SULMUESE të OBVL, uroj popullin malazez dhe atës Botërore të Veteranëve me mbi 150 milionë anëtarë, ku aderojnë qeverinë malazeze për marrjen e ft- 72 vjetori i Brigadës së 18-t Sulmuese - esës për anëtarësimin e Malit të Zi Nga: Halil Rama &Nikolla Sudar FAQE 3 Nga kujtimet e veteranit Uke A. Cami* në NATO. Në optikën time, si gjen- eral-lejtënant (në pension), si Hero i PROFIL Popullit shqiptar dhe “Nderi i Kom- bit” tim, terrorizmi dhe ekstremizmi 80-VJETORI I DITËLINDJES, OBVL URON i dhunshëm kanë marrë përmasa të rrezikshme dhe përfaqësojnë një STUDIUESIN XHEMAL MEÇI nga rreziqet më të mëdha, me të Studiuesi i mirënjohur Xhemal cilat paqja dhe siguria janë përbal- Meçi - Mjeshtër i Madh, më 23 kor- lur ndonjëherë. Tashmë është e qa- rik festoi 80-vjetorin e ditëlindjes. E rtë se terroristët po godasin ku t’u uruan atë përzemërsisht njerëzit e FAQE 9 jepet mundësia dhe atje ku shkak- dashur të Familjes së tij të nderuar, tojnë viktima... të afërmit... FAQE 3 FAQE 12 AKTUALITET OPINION STUDIMI ARREN I VOGËL, ME NË KUADRIN E 450-VJETORIT TË LINDJES “Hajdutët” e historisë (566- 2016), botohen për herë të parë TRIMA TË MËDHENJ RRETHANAT E VDEKJES TRAGJIKE TË PJETËR BUDIT’

Nga Xhemal MEÇI, Nga Zaim SEFA Nga Kadri Tarelli FAQE 8 studiues, “Mjeshtër i Madh” FAQE 9 FAQE 6 2 Gusht 2016; Nr. 8(332) KONFERENCA Organizatat e veteranëve të vendeve të rajonit, të angazhuara në betejën për paqen e sigurinë globale Rrahman Parllaku: Terrorizmi, i rrezikshëm, po aq sa edhe fashizmi

Nga: Halil Rama & Nikolla Sudar Ngjarja tragjike ne Nice të Francës ku franko-tuniziani shtë fakt që në veprimtaritë vrau 84 qytetarë të pafa- e ndryshme me karakter jshëm, tentativa për grusht Ëpolitik, patriotik e social shteti ne Turqi, si dhe akti gjithmonë ka qene i dukshëm kon- më i fundit barbar në Mynih tributi i madh dhe i përhershëm i të Gjermanisë, nxorën sërish veteranëve. Pikërisht, pse vlerëso- në pah domosdoshmërinë e het ky kontribut, kreu i OBVL-së, rritjes së masave në kuadrin gjenerali shqiptar 98-vjeçar, Rrah- e aleancës botërore në luftën man Parllaku pritet si Hero Legjen- ndaj terrorizmit. Kjo u thek- dar edhe në evente si ky i mbajtur sua me forcë edhe në Konfer- në Zabljak. encën Ndërkombëtare tre-di- Gjenerali, legjendë në kufi rin tore që u mbajt në Zabljak të e dy kohëve, që para shtatëdeka- Malit të Zi, me pjesëmarrës dave drejtoi Divizionin e V Sulmues nga Organizatat e veteranëve të ushtrisë shqiptare në luftën për të vendeve të rajonit, me temë çlirimin e viseve të Kosovës e Bos- “Terrorizmi, i rrezikshëm, po një-Hercegovinës zë vend nderi aq sa edhe fashizmi”. edhe në këtë Konferencë Ndërkom- bëtare për rolin dhe detyrat e vet- Organizata e Bashkuar e Vet- eranëve në luftë kundër terrorizmit. E evidentoi më së miri këtë fakt, jo eranëve të Luftës Antifashiste e Buzanit (Buzan – Hansen, 2009, f. saj, që sot është e shtrirë në 123 vetëm kreu i veteranëve malazezë, Nacionalçlirimtare të popullit 254), nëse lufta globale kundër ter- vende dhe që në radhët e saj përfshin Prof. Dr.Ljubomir Sekuliq, duke shqiptar, është anëtare din- rorizmit do ta përcaktojë erën e re mbi 150 milionë anëtarë. Pasi u sol- shprehur admirimin dhe respektin jitoze e Federatës Botërore të të sigurisë ndërkombëtare. Kjo, si- idarizua plotësisht me mendimet e e veçantë për Heroin e Popullit dhe Veteranëve me mbi 150 mil- pas tij, mbetet çështje e hapur, pas diskutantëve për luftën pa kompro- Nderin e Kombit shqiptar, Rrah- ionë anëtarë, ku aderojnë 123 serisë së sulmeve terroriste në Paris, mis kundër terrorizmit, ai nënvizoi man Parllaku, por edhe Presidenti vende Stamboll dhe pjesë të tjera të botës. rastet kur është kaluar në politizim i Federatës Botërore të Veteranëve, Referuar këtyre, por edhe ngjarjeve të skajshëm të problemeve, duke norvegjezi Dan Vigo Bergtun. Emo- bindëse mbi këtë ngjarje të madhe të tjera tragjike z. Vuçinicc konk- harruar kështu detyrën kryesore. cione të fuqishme ngjalli gjeneral të historisë së popullit malazez. ludon se: “… Një shkallë gjithnjë më “Angazhim i madh për të gjitha or- Parllaku, jo vetëm me prezencën e Qyteti i mrekullueshëm turis- e lartë integrimi kërkohet nga ven- ganizatat e veteranëve në botë është vitalitetin e tij, por dhe me mesazhet tik, Zabljak, nga më të bukurit në det e Ballkanit Perëndimor, që është koordinimi i aktiviteteve dhe infor- që përcolli, edhe tek përfaqësuesit e Ballkan dhe në Europë, ndodhet në parakusht dhe një orientim i mirë macioneve për të rritur gjithnjë e më delegacione të veteranëve nga Mali i skajin verior të Republikë së Malit për organizimin politik në NATO dhe tepër ndërgjegjësimin e njerëzve në Zi, Sllovenia, Kroacia, Serbia, Bosn- të Zi, në lartësi mbi 1400 metra mbi BE. Vetëm duke qenë pjesë e këtyre luftën kundër terrorizmit, varfërisë, jë- Hercegovina etj. nivelin e detit. Qyteti modest nga strukturave të sigurisë, mundëso- diskriminimit dhe shumë shfaqjeve Fjala e kryetarit të delegacionit popullsia që nuk i kalonte të 3500 het marrja e të dhënave të domos- të dëmshme kudo në botë”, tha kreu shqiptar, legjendës së gjallë të këtij banorët, të tërhiqte me unikalitetin doshme që do të shërbejnë për arrit- i Federatës Botërore të Veteranëve. vendi, gjeneralit të pamposhtur e vet: peizazhe të mrekullueshëm ku jen e sigurisë kombëtare të vendeve Z. Vigo Bergtun nënvizoi më pas 98-vjeçar, këtij kolosi fi snik, që fi toi mbisundonte bredhi shtatlartë me të Ballkanit Perëndimor. Nën këtë si detyrë shumë të rëndësishme menjëherë admirimin e të gjithëve të hijeshi të rrallë. Në periferi të qytetit optikë folën edhe përfaqësues të forcimin e lidhjeve me Organizatën pranishmëve, z. Rrahman Parllaku, shtrihej liqeni i mahnitshëm i emër- veteranëve nga Sllovenia, Serbia , e Kombeve të Bashkuara si dhe sig- u prit me interes të jashtëzakon- tuar “Liqeni i Zi”, mbase për shkak Bosnja-Hercegovina, Kroacia etj.. urimin e mjeteve fi nanciare në shër- shëm. të dendësisë së madhe të bredhave Aashtu si gjeneral Parllaku, edhe bim të synimeve të organizatës. Ai “Ndihem i privilegjuar dhe me fat, që e rrethonin nga të katër anët, mbi përfaqësuesi boshnjak, Dr. Bakir u shpreh gjithashtu për zgjerimin që në moshën 98-vjeçare më jepet të cilin ngrihej madhështor mali me Nakasi theksoi se kurrsesi terror- në të ardhmen të aktiviteteve sipas rasti të fl as për angazhimin tonë në emërtimin “Maja e Ariut”. izmi sot nuk duhet ngatërruar me grupeve të punës (të ndarë në terri- luftën pa kompromis kundër terror- Të bënte përshtypje vargu pa mësimet e Islamit. “Përshkallëzimi i tore), duke zhvilluar veprimtari ma- izmit botëror. Ashtu si para 72 vitesh, mbarim i vendasve dhe turistëve terrorizmit të shpie në konfrontim, sive në vende të ndryshme me tem- pasi kishim çliruar Shqipërinë me që e vizitonin këtë qendër të rrallë në luftë të vërtetë. Kam qenë dre- atikë bashkëkohore. “Ne e kemi në forcat tona, në kuadrin e Aleancës turistike. Vetë qyteti të tërheq me jtor spitali në Sarajevë, kur bom- qendër të vëmendjes edhe kujdesin Antifashiste të Popujve, në krye të bukurinë e tij unikale: ndërtesat të bardohej ky qytet dhe kur vdisnin për masën e veteranëve. Ata merito- Divizionit të V-të dhamë kontributin gjitha, që nga ato njëkatëshe e deri njerëz të pafajshëm. Mirëpo përp- jmë shumë në këtë drejtim. tonë për çlirimin e Kosovës, Bosn- në ato shumëkatëshe, të habisin jekjet tona si veteranë në Bosnjë e Perspektiva për të ngritur në Ig- jës e Sanxhakut, ndërsa Divizioni VI me stilin e tyre alpin dhe të ndër- Hercegovinë kundër terrorizmit dhe allo të Malit të Zi një qendër reha- luftoi edhe në Mal të Zi, edhe sot ne, tuara pothuajse prej druri. Ato të kundër shfaqjeve neofashiste janë bilitimi për veteranët do të jetë një veteranët e LANÇ të popullit shqip- japin përshtypjen sikur ndodhesh të vështira për shkak të dasive që tregues faktik i kujdesit tonë”,-tha tar mbështesim pa rezerva luftën në një qendër shumë të rëndë- ekzistojnë edhe sot. Megjithatë, ato ndër të tjera Vigo Bergtun. kundër këtij armiku, të rrezikshëm, sishme në Alpet e Austrisë. Pllajat duhen vazhduar pa ndërprerje”, Në përfundim të gjithë pjesëmar- po aq sa edhe fashizmi”,-theksoi e mahnitshme, të cilat gjatë dimrit -tha ndër të tjera Dr. Bakir Nakasi. rësit miratuan një deklaratë të për- gjeneral Parllaku. Ai vlerësoi an- mbulohen me dëborë, tërheqin tur- Me mjaft interes u prit edhe fjala bashkët. Në frymën e problematikës gazhimin e qeverisë shqiptare në istë dhe skiatorë nga shumë vende e delegatit kroat, z. Jovan Veinovicc, konkrete dhe analizës së bërë u për- koalicionin botëror kundër terror- të botës. Hoteli i këndshëm, “Syri i cili e konsideroi terrorizmin si caktuan detyrat aktuale dhe të per- izmit, në kuadrin e NATO-s. “Ashtu, i malit” (Gorsko oko”) në qendër të rrezikun më të madhe real në kohët spektivës për të ardhmen e të gjitha si para shtatë dekadash u rreshtuam qytetit, ku ne u akomoduam ishte, që jetojmë. Për faktin se Terrorizmi organizatave të veteranëve për ra- përkrah forcave progresiste të Perën- jo vetëm i bukur, por edhe shumë dhe fashizmi janë sot rrezik perma- jonin tonë. Organizata e Bashkuar dimit edhe sot ne jemi më të vendo- funksional. Ai kishte edhe një sallë nent, Veinovicc e konsideron më se e Veteranëve të Luftës Antifashiste sur se kurrë për të përmbushur an- të madhe, të pajisur më së miri për të domosdoshme të njihen rrënjët e Nacionalçlirimtare të popullit shqip- gazhimet dhe detyrimet tona në këtë konferenca të rangjeve të ndryshme. kësaj së keqeje të madhe”. tar, është anëtare dinjitoze e Feder- Aleancë”,-tha ndër të tjera kreu i Por mbi të gjitha këtij qyteti atës Botërore të Veteranëve me mbi OBVL të popullit shqiptar. bukurinë ia shtonin banorët mik- 123 vende në Federatën 150 milionë anëtarë, ku aderojnë Terrorizmi dhe fashizmi, rrezik pritës dhe gjithnjë gazmorë. Botërore të Veteranëve me mbi 123 vende. permanent 150 milionë anëtarë Në Referatin kryesor të kësaj kon- Kreu i veteranëve të Mal- Më së miri i analizoi pasojat e Zabljak – qyteti turistik në ference, ish ministri i mbrojtjes së it të Zi, lidhje të ngushta me terrorizmit botëror President i Fed- prehër të maleve Malit të Zi (tashmë ambasador në Shqipërinë eratës Botërore të Veteranëve, z. Një pritje shumë e ngrohtë iu Kroaci), z. Borisllav Vuçiniç, e vuri Mbresa të veçanta na kanë lënë Vigo Bergtun. Duke e vënë thekson rezervua të gjithë delegacioneve në theksin tek terrorizmi si rrezik glob- organizuesit e këtij takimi, Prof. te domosdoshmëria e angazhimit të bashkinë e qytetit dhe më pas u al. Përsa i përket debatit serioz, Doktor Ljubomir Sekuliq, Kryetari i veteranëve në këtë betejë globale, vizitua ekspozita historike kushtuar sesa problemi i përshkallëzimit të Organizatës së veteranëve për Ma- norvegjezi energjik dhe mjaft komu- 75-vjetorit të fi llimit të kryengritjes terrorizmit do të ndikonte në sig- lin e zi. Ndonëse mbi të tetëdhjetat nikues, në krye të kësaj federate bëri antifashiste. Me dokumente dhe urinë globale, ai ka nënvizuar tezën një analizë të plotë të organizimit të fotografi të kohës jepej një pasqyrë (Vijon ne faqen 3) Gusht 2016; Nr. 8(332) 3 AKTUALITET Tubim përkujtimor në 75-vjetorin e fi llimit të rezistencës antifashiste Një ditë pas Konferencës Ndërkombëtare, në monumentin historik më të madh të qytetit Zabljak u organizua përkujtimi i një ngjarjeje madhore, jo vetëm për Malin e Zi, por edhe për të gjithë ish Jugosllavinë, 75-vjetori i fi llimit të rezistencës antifashiste. Më 13 korrik 1941, forcat atdhetare malazeze u mblodhën këtu, në Zabljak dhe fi lluan rezistencën e madhe antifashiste, e cila u bë shkëndijë e fi llimit të rezistencës antifashiste për të gjithë vendin. Me qindra vetë u mblodhën për të përkujtuar 75-vjetorin e kësaj ngjarjeje të shënuar. Fjalimet e mbajtura dhe programi artistik i dha gjallëri të veçantë kësaj dite të shënuar, sidomos për popullin e paepur malazez. Rastësisht na u afrua një burrë i moshuar, mbi të nëntëdhjetat, por i mbajtur mirë. Me përmallim por edhe me një përzemërsi të madhe shtrëngon duart, me gjeneral Parllakun, të cilin e konsideron krenari kom- bëtare. “Na gëzuat shumë që morët pjesë në këtë festë. Fare i ri kam qenë kur më 13 korrik të vitit 1941 bashkë me mjaft të tjerë u rreshtuam në radhët e atyre që fi lluan të parët luftën antifashiste, jo vetëm për Malin e Zi. Sot unë drejtoj organizatën e veteranëve të Ulqinit”, pohoi shqiptari me emrin Gjok Stavoviç. Me mbresa të pashlyeshme u larguan nga ky vend i vogël, por me mikpritje të madhe nga ky vend me histori të shquar në të gjitha periudhat historike. Parllaku: FJALA Terrorizmi, i Përballja me terrorizmin kërkon forcë, por edhe inteligjencë

rrezikshëm, po aq RRAHMAN PARLLAKU shteteve, si dhe te diktojnë vullne- tin e tyre në instancat ku merren sa edhe fashizmi djehem i privilegjuar dhe vendime. me fat, që në moshën Përballja me ISIS-in kërkon (Vijon nga faqja 2) N98-vjeçare më jepet rasti të forcë, por edhe inteligjencë. Ndaj ai ruante fort gjallërinë dhe kth- fl as për angazhimin tonë në luftën duhet jo vetem ta luftojmë atë nga jelltësinë e mendimit. Dikur par- pa kompromis kundër terrorizmit pikëpamja ushtarake, por duhet të tizan që në moshën pesëmbëdh- botëror. shkatërrohet makina e tyre fi nan- jetëvjeçare, familja e tij kishte disa Ashtu si para 72 vitesh, pasi ciare, të luftohen rrënjët e ekstrem- të rënë në luftën për liri. Mbase kishim çliruar Shqipërinë me forcat izmit, varfëria, padrejtësia sociale, dashamirësia dhe mikpritja ishin tona, në kuadrin e Aleancës Anti- përjashtimi dhe diskriminimi anem- tipare dalluese të këtij veprimtari fashiste të Popujve, në krye të Di- banë. të palodhur. vizionit të V-të dhamë kontributin Duke parë që ky fenomen sa vinte Në bisedë me të ai shfaqi habi të tonë për çlirimin e Kosovës, Bonsjes e po përhapej, në disa raste kemi përzier me një admirim të veçantë e Sanxhakut, ndërsa Divizioni VI degjuar edhe thrirrje të ekstrem- për heroin e Shqipërisë, gjeneral luftoi edhe në Mal të Zi, edhe sot ne isteve për të goditur rajonin tonë, NATO-s. Ashtu, si para shtatë deka- Parllakun. veteranët e LANÇ të popullit shqip- atëhere qeveritë fi lluan të merren dash u rreshtuam përkrah forcave Kryetari ndër të tjera na tha: tar mbështesim pa rezerva luftën seriozisht për të luftuar fi nancimin progresiste të Perëndimit edhe sot “Unë e dua shumë vendin tuaj dhe kundër këtij armiku, të rrezikshëm, e terrorizmit dhe për të ndalur fl uk- ne jemi më të vendosur se kurrë për kam lidhje të forta me të. Ime sho- po aq sa edhe fashizmi. sin e luftëtarëve të huaj terroristë. të përmbushur angzhimet dhe dety- qe është mbesë e poetit të madh rimet tona në këtë Aleancë. shqiptar Migjeni, prandaj e vizitoj Që në fi llim, në emrin tim person- U arrestuan dhe jane ne gjykim si Kërcënimet pra janë bërë të shpesh Shqipërinë, që ka një të al dhe në emër të OBVL, uroj pop- në Shqipëri dhe në vende te tjera kaluar heroike dhe lidhje të forta ullin malazez dhe qeverinë malazeze predikues dhe organizatorë të tyre. shumëllojëshme dhe shumëdimen- me Malin e Zi”. Figurë interesante për marrjen e ftesës për anëtarë- Rezultatet nuk vonuan. sionale. Eshte koha për të vepruar ishte edhe sekretari i organizatës simin e Malit të Zi në NATO. Dhe vitet 2015-2016 janë përi- konkretisht dhe për të qenë gjithnjë së veteranëve, z. Dragan Gjuroviç. Në optikën time, si gjeneral-le- udha që të paktën nga vendi ynë, në sulm deri në atë shkallë sa të nx- Njeri shumë aktiv, me kulturë të jtënant (në pension), si Hero i Pop- Shqipëria, nuk kemi pasur asnjë itet një veprim më gjithëpërfshirës gjerë, një veprimtar i rrallë në akti- ullit shqiptar dhe “Nderi i Kombit” luftëtar që i është bashkuar ISIS-it për të mundur terrorizmin, deri ne vitetet që zhvillonte organizata. Me tim, terrorizmi dhe ekstremizmi i në terren. ç’rrenjosjen. shumë dashamirësi na tha: “Ndi- dhunshëm kanë marrë përmasa të Gjithsesi, unë dhe Organizata Mbrotja kolektive sipas nenit 5 hem shumë i gëzuar që një libër rrezikshme dhe përfaqësojnë një e Bashkuar e Veteranëve të Luftës te Traktatit të Atlantikut, në rast imi me përmbajtje historike është nga rreziqet më të mëdha, me të Antifashiste Nacionalçlirimtare të agresioni ndaj një vendi anëtar të përkthyer në gjuhën shqipe dhe së cilat paqja dhe siguria janë përbal- popullit shqiptar, që kryesoj, jemi NATO-s, mendoj se ka ardhur koha shpejti do t’i bëhet promovimi në lur ndonjëherë. Tashmë është e qa- krenar me angazhimin e qeverisë të përshtatet më mirë ndaj kërcëni- Tiranë, prandaj do të ndihesha i rtë se terroristët po godasin ku t’u shqiptare në koalicionin botëror meve reale të sotme, sipas një kon- nderuar nëse do të merrnit pjesë jepet mundësia dhe atje ku shka- kundër terrorizmit, në kuadrin e cepti të ri shumë dimensional të edhe ju”. ktojnë viktima të shumta, në aero- mbrojtjes kolektive. Jo vetëm veteranët e ftuar, apo porte, në metro, restorante apo kaf- Kjo sepse vendet anëtare duhen punonjësit e hotelit, por kudo ene, stadiume futbolli, shkolla apo mbrojtur jo vetëm nga një agression nëpër qytet na pritën me dashuri e salla spektaklesh. i mundshëm nga një shtet tjetër, respekt. Ata i tërhiqte jashtë mase Veç të tjerash, sot ne po përbal- por edhe nga sulmet terroriste. fi gura epike e gjeneral Parllakut, të Në këtë kuadër, është evident këtij eposi të vërtetë. lemi me interpretime të shtrem- roli i veteranëve në luftë kundër ter- Në mbrëmjen e datës 12 korrik, bëruara të Islamit. Kjo pë faktin se në periferi të qytetit, në një pllajë nga vendet e rajonit tonë, mbi 500 rorizmit, si një formë e re fashizmi. të bukur ishin ngritur çadra, ku do vetë kanë shkuar vullnetarë dhe i Ndërkohë, metoda e bashkëpunim- ta kalonin natën të rinj e të reja të janë bashkuar forcave xhihadiste it duhet adoptuar duke iu referuar grumbulluar për të përkujtuar ng- në Irak dhe Siri. Ata janë kryesisht bashkëpunimit të popujve tanë në jarjen e madhe historike. nga vendi ynë, nga Bullgaria, Bos- luftën Antifashiste të para 70 viteve. Të rreshtuar si informatorë të nje – Hercegovina, Kroacia, Kosova, kohës së luftës, me fl amuj të një- Serbia dhe Slovenia. Faleminderit! sive të ndryshme partizane, atyre u Mesazhi që terroristët kanë përc- foli kryetari i organizatës së veter- jellë, duke kryer akte terroriste *Gjeneral-lejtënant (në pension). anëve, Profesori i nderuar Sekuliq. anembanë botës, është se ata mund Kryetar i OBVL , Hero i Popullit dhe Pastaj një adoleshent rreth trem- të godasin kudo dhe në çdo kohë. Nderi i Kombit bëdhjetë vjeç na u drejtua neve Filozofi a e tyre ka për qëllim që të (Fjala në Konferencën Ndërkom- dhe me atë çiltërsinë e moshës dhe kërcënojë mënyrën tonë të jetesës, bërkombëtare për luftën ndaj terror- me plot adhurim i shtrëngoi dorën të vërë në rrezik arritjet tona dhe izmit, Zabljak, më 12.07.2016.) gjeneral Parllakut. të sfi dojë kufi jtë konvencionalë të 4 Gusht 2016; Nr. 8(332) Historia Me rastin e 73 vjetorit të Brigadës së I-rë Sulmuese - “Heroinë e Popullit” Njësia e parë e madhe dhe e organizuar e Ushtrisë Nacionalçlirimtare shqiptare

Me krijimin e Shtabit të Përgjithshëm u hodhën Rruga luftarake e Brigadës së I-rë Sulmuese, ashtu si themelet e Ushtrisë së rregullt popullore shqiptare. e çdo reparti e njësie të Ushtrisë Nacionalçlirimtare Brigada e I-rë ishte i pari formacion i madh i kësaj të Shqipërisë është e mbushur me vepra heroizmi, ushtrie të rregullt. Kjo brigadë nuk ishte një repart vetmohimi dhe besnikërie të pakufi shme ndaj popul- krahine ose qarku, siç ishin çetat, batalionet lit dhe Atdheut. Efektivi i Brigadës së I-rë pati vazhdi- dhe grupet. Ajo ishte një njësi luftarake në dorë misht ndryshime. Më 8 tetor Brigadës iu shtuan edhe të Shtabit të Përgjithshëm, me partizanë nga të 150 partizanë italianë, të cilët formuan Batalionin gjitha qarqet e vendit, që do të luftonte, lëvizte dhe “Antonio Gramshi” dhe në fund të marsit ‘’44 u shtua manovronte në të gjitha krahinat e Shqipërisë, ku edhe batalioni i 5-të. Brigada arriti kështu një efektiv

ruga luftarake e Brigadës tivit të Brigadës ndjehej një gëzim dhe së I-rë Sulmuese, ashtu si e gjallërim i pakufi jshëm. Ishte nder i çdo reparti e njësie të Ush- R madh të bëje pjesë në këtë brigadë, trisë Nacionalçlirimtare të Shqipërisë që ishte njësia e parë e madhe dhe e është e mbushur me vepra heroizmi, organizuar e Ushtrisë së rregullt Na- vetmohimi dhe besnikërie të paku- cionalçlirimtare shqiptare. Në sytë e fi shme ndaj popullit dhe Atdheut. sejcilit lexoje gëzimin, krenarinë dhe Jeta dhe veprimtaria e saj është aq vendosmërinë për t’i kryer detyrat e pasur me ngjarje dhe vepra revolu- luftarake deri në vetëfl ijim. cionare, politike e ushtarake të cilat Të gjithë prisnin me padurim fi llim- kurrësesi nuk mund të përshkruhen in e ceremonisë. Në orën 10 mbrritën në një artikull, në një apo dy libra, udhëheqësit e PK me E.Hoxhën në por në shumë vëllime. Udhëzimet për krye dhe të Shtabit të Përgjithshëm, krijimin e Brigadës së I-rë u lëshuan të cilët zunë vend në tribunë. më 20 qershor 1943. Pikësynimi ishte Ceremonia u hap me hymnin e që krijimin i këtij formacioni të parë të fl amurit, kënduar nga kori. Pastaj e madh të shërbente për t’i dhënë vrull mori fjalën Spiro Moisiu, Komandant krijimit të batalioneve e brigadave të i Shtabit të Përgjithshëm i cili për- tjera, të një ushtrie të rregullt parti- shëndeti në emër të Shtabit të Përg- zane, të cilat do të ngjallnin një besim jithshëm, duke dorëzuar fl amurin të madh për zhvillimin e luftës sonë, në formë trekëndëshi me shkabën drejt Kryengritjes së Përgjithshme. dykrenare dhe me yllin e artë, me Me krijimin e Shtabit të Përgjith- mbishkrimin: “Brigada e I-rë e Ush- shëm u hodhën themelet e Ushtrisë të një ushtrie të rregullt Nacionalçlir- gusht përfundoi organizimi i Brigadës trisë Nacionalçlirimtare”. Ai u shpreh: së rregullt popullore shqiptare.Briga- imtare shqiptare. Këtë qëllim armiku me katër batalione dhe tre kompani: “Ju dorëzoj këtë fl amur në emër të da e I-rë ishte i pari formacion i madh e tregoi dhe në ditët e inagurimit të një kompani mortajash, një kompa- Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë i kësaj ushtrie të rregullt. Kjo brigadë Brigadës së I-rë duke angazhuar 10 ni pushk kundërtank dhe një bateri dhe kam porosi prej tij t’ju them që nuk ishte një repart krahine ose qa- 000 trupa me paisjet luftarake më artilerie. Një vëmendje e posaçme iu të mos e lini kurrë të bjerë në duart e rku, siç ishin çetat, batalionet dhe moderne të kohës, plus forcave të kushtua shërbimit të intendencës. armikut, por ta ngrini gjithmonë lart grupet. Ajo ishte një njësi luftarake Ballit, milicisë, aviacionit etj, për ta Shtabi i Përgjithshëm për këtë shër- e ta çoni nga fi torja në fi tore”. në dorë të Shtabit të Përgjithshëm, asgjësuar atë që në krijimin e saj. bim kishte parasysh se Njësia do të me partizanë nga të gjitha qarqet e lëvizte nga një krahinë në tjetrën, Komandanti i Brigadës, shoku vendit, që do të luftonte, lëvizte dhe ORGANIZIMI I NJËSISË herë-herë me shpejtësi të madhe. Mehmet Shehu e mori fl amurin dhe manovronte në të gjitha krahinat e Shtabi i Përgjithshëm zgjodhi ven- Kuptohet që Brigada duhet të kishte në emër të luftëtarëve bëri betimin Shqipërisë, ku të paraqitej nevoja. din më të përshtatshëm, rajonin e një furnizim dinamik, sidomos me përpara Shtabit të Përgjithshëm Brigadës së I-rë, si formacion i Vithkuqit për organizimin e Brigadës municione. Prandaj ndërtimi i këtij me fjalët: “Betohem se këtë fl amur madh i ushtrisë së rregullt partizane së I-rë. Katundi Vithkuq, 20 km në shërbimi u organizua në përshtatje që na dorëzoi Shtabi i Përgjtihshëm ju ngarkua nga Shtabi i Përgjithshëm jugperëndim të Korçës, terren malor, me kërkesat e detyrat e Njësisë. Një do ta mbajmë kurdoherë lart. Do të detyra që të shërbente si shembull ishte i përshtatshëm për të orga- përforcim i veçantë ju bë intenden- jemi besnikë ndaj popullit dhe do të për repartet partizane të të gjitha nizuar mbrojtjen. Popullsia e Vith- cave të batalioneve. zhvillojmë luftë të paepur kundër krahinave, për shndrrimin e tyre në kuqit dhe e fshatrave për rreth ishte fashizmit okupator dhe armiqve të formacione të rregullta. Pra, Shtabi i 100 përqind në mbështetje të Luftës 15 GUSHT 1943 - DITA E INA- popullit, për krijimin e një Shqipërie Përgjithshëm i kishte marrë të gjitha Antifashiste Nacionalçlirimtare. GURIMIT të lirë dhe demokratike popullore”. masat politke e organizative që Briga- Grumbullimi i grupeve partizane Po afrohej 15 gushti, dita e ina- Këtyre fjalëve ju bënë jehonë zërat da e I-rë të bëhej me të vërtetë bërtha- të ardhura nga drejtimet e caktu- gurimit. Ceremonia do të zhvillohej e njëkohshëm dhe të zjarrtë të par- ma e shëndoshë për ushtrinë e rreg- ara fi lloj që në fundin e muajit kor- në fushën e vogël të Makërzës, që tizanëve: “Betohemi”. Gjithë sheshi ullt. rik ‘’43. Të parat erdhën forcat e shtrihet në luginën midis kodrave e gjëmoi nga duartrokitjet dhe thirrjet Të gjitha qarqet e Shqipërisë kishin Korçës (rreth 200 partizanë e kuadro) pyjeve. e të pranishmëve “Rroftë Brigada e marrë udhëzime që kontigjentet e të cilat u vendosën në Manastirin e Në Vithkuq prej dy javësh qën- I-rë Sulmuese” etj. Në këtë ceremoni caktuara të ishin partizanë e kuadro Shën Pjetrit. Më vonë mbrriti grupimi dronte Shtabi i Përgjithshëm dhe ud- folën oratorë të ndryshëm. me përvojë luftarake. i Gjirokastrës që zuri vend në Pyllin hëheqës të tjerë të Luftës. Qarkori i Ceremonia u mbyll me parakalim- Qarqet e Korçës, Gjrokastrës, El- e Shtyllës. Deri më 2 gusht mbrritën Korçës kishte marrë të gjitha masat in e Brigadës. Në fushë nuk ndjehej basanit e Vlorës do të dërgonin grupet të organizuar edhe vullnetarët parti- përgaditore për festën dhe mbrojt- asgjë përveç hapit luftarak të par- me numër më të madh partizanësh e zanë të qarqeve të Elbasanit, Beratit e jen e nevojshme me forcat e vendit. tizanëve. Oshëtima e hapit përcillej kuadrosh. Shtabi i Përgjithshëm syn- Vlorës. Partizanë të veçantë pati dhe Në sheshin e Makërzës ishin vendo- larg nëpër pyje e male. Pas ceremo- onte që kjo njësi të organizohej, paisej nga Tirana, Dibra, Durrësi, Kukësi sur banderola, fl amuj e parulla të nisë, deri vonë në mbrëmje buçitën dhe plotësohej me një efektiv të pa- e Shkodra. Në efektivin e Brigadës ndryshme dhe në qendër tribuna me këngët dhe vallet partizane… thyeshëm dhe të drejtuar nga kuadro I-rë erdhën dhe dhjetë vajza parti- gjethe e mjete rrethanore. Që në orët Efektivi i Brigadës së I-rë pati me përvojë ushtarake e revolucionare zane. Në fi llim Brigada pati një efek- e para po vinin aktivistë të fshatrave e vazhdimisht ndryshime. Më 8 tetor të lartë, për të përballuar goditje nga tiv prej 556 partizanë. Midis tyre 70 qyteteve si nga Korça, Pogradeci, Erse- Brigadës iu shtuan edhe 150 parti- më të fuqishmet që do të organizonte kishin qenë kuadro drejtuese si ko- ka, Devolli etj. Në orën 9.00 u rresh- zanë italianë, të cilët formuan Batali- armiku. Ky sulm i okupatorit ishte në mandantë e komisarë batalionesh e tuan para tribunës katër batalionet onin “Antonio Gramshi” dhe në fund planin e tij strategjik me qëllim që të çetash, komandantë njësitesh guer- dhe repartet e armëve të rënda me të të marsit ‘’44 u shtua edhe batalioni i pengonte me çdo kusht shkallëzimin rile, me përvojë të pasur luftarake e gjitha pajimet dhe armatimet e tyre. 5-të. Brigada arriti kështu një efektiv e mëtejshëm organizativ e numerik të kalitur në vështirësi. Në datën 10 Në mëndjet dhe zemrat e gjithë efek- prej 1237 luftëtarësh. Gusht 2016; Nr. 8(332) 5 PËRVJETORI OBVL propozon që emri i Nexhip Vinçanit t’i vihet një sheshi të rëndësishëm në qytetin e Korçës 100-VJETORI I LINDJES: GJENARAL NEXHIP VINÇANI, UDHËHEQËS I SHQUAR I LANÇ DHE USHTRISË SHQIPTARE

Kolonel Sotir BUDINA* forca gjermane dhe u kap gjithë armatimi dhe teknika luftarake e Më 8 Gusht 2016, mbushen forcave gjermane që morën pjesë në 100 vjet nga lindja e gjeneral Nex- luftimet Qafë Krrabë – Mushqeta. hip Vinçanit, një nga fi gurat më të Mbas shpartallimit të forcave shquara të Luftës Antifashiste Na- gjermane në Qafë Krrabë-Mush- cionalçlirimtare dhe një nga kuadrot qeta, komandant Nexhipi e drejtoi ushtarake më të përgatitura të Ush- me shumë sukses Brigadën e IV-t trisë Shqiptare. edhe në luftimet për çlirimin e Ti- Duke përkujtuar këtë person- ranës. Forcat e kësaj brigade luftu- alitet të shquar të kombit shqiptar, an në sektorin më të fortifi kuar të ne përkujtojmë dhe përmendim me kryeqytetit: Në varrezat e Dësh- respekt luftën dhe punën që ai ka morëve të Kombit, në Pallatin e bërë gjatë LANÇ dhe pas çlirimit për Brigadave, në kodrat Kisha e Shën krijimin dhe modernizimin e ush- Prokopit, së bashku me forcat e trisë shqiptare. Brigadës së I-rë dhe të VIII-të Sul- Ky atdhetar dhe ushtarak i tal- muese, duke e detyruar armikun të entuar, mbasi mbaroi shkollën në tërhiqet për në Jugosllavi. Liceun e Korçës dhe kreu studi- Pas çlirimit të vendit (1948-1956), met universitare dhe ushtarake Nexhip Vinçani, i përzgjedhur si një në Romë, ku u pajis me kulturë nga kuadrot më shembullorë dërg- të përgjithshme dhe ushtarake, në ohet për studime në ish-Bashkimin vitin 1939, kur dëgjoi kushtrimin Sovjetik, ku përfundoi me rezultate e Nënës Shqipëri, si gjithë mosha- të larta Akademinë Frunze dhe Aka- tarët, së bashku me shokun e tij të deminë e Shtabit të Përgjithshëm të ngushtë, Pëllumb Dishnica, u kthye Bashkimit Sovjetik, Voroshillov. në atdhe dhe ndoqi rrugën e të ja- I pajisur me njohuri ushtarake të tit, Kareman Vinçani, luftëtarit të kohës, me t’u kthyer në atdhe, Nex- Rilindjes dhe të Luftës Nacionalçlir- hipi caktohet në detryra të rëndë- imtare, bashkëpunëtorit më aktiv sishme: komandant i Divizionit në dhe më besnik të Themistokli Gër- Korçë, komandant i Mbrojtjes Breg- menjit, në themelimin e Krahinës detare në Durrës, Shef i Drejtorisë Autonome të Korçës në vitin 1919, Operative në Ministrinë e Mbrojtjes, për një Shqipëri të bashkuar dhe Zv/ministër i Mbrojtjes, etj, detyra demokratike. këto që ai i kreu me devotshmëri, Nexhipi, ky atdhetar i orëve të përkushtim dhe profesionalizëm të para, së bashku me shokun e tij, lartë. Si kuadër i përgatitur me njo- Pëllumb Dishnica, me t’u kthyer huri ushtarake të kohës, nëpërmjet në atdhe, lidhet ngushtë me Lëviz- përgatitjeve dhe stërvitjeve ushtar- jen Nacionalçlirimtare dhe në sajë ake që organizonte ka dhënë kon- të prirjeve dhe cilësive organizuese tribut të vyer në organizimin dhe ushtarake që ai kishte, që në vitin modernizimin e ushtrisë, duke e 1942 caktohet përgjegjës kryesor kthyer atë në një forcë mbrojtëse të për krijimin e njësive të armatosu- fuqishme të vendit. ra në qarkun e Korçës. Që në vitin Por edhe pse ky kuadër i talen- 1942 ai krijoi njësitet e para guer- tuar i LANÇ dhe ushtrisë shqip- ile, çetat dhe batalionet e armato- tare dha një kontribut të madh për sura në Gor-Opar, Devoll, Kolonjë, çlirimin e vendit dhe për krijimin e Vithkuq, Pogradec, etj. Duke qenë pojë, (28.12.43), Brigada e IV-t jo vetëm përballimin me sukses të modernizimin e ushtrisë, diktatura shumë i përgatitur ushtarakisht, Sulmuese, me Komandant Nexhip mësymjes së armikut në këto dy op- e Enver Hoxhës, në vitin 1956, për shpesh ai këto çeta dhe batalione i Vinçanin dhe komisar Pëllumb eracione dhe nxjerrjen e Brigadës së arsye se ai gëzonte një simpati më udhëhiqte vetë në aksione të befa- Dishnicën. IV-t nga rrethimi, por dhe detyrim- të madhe se diktatori Hoxha në rre- sishme kundër pushtuesve dhe ko- Të gjitha luftimet që zhvilloi kjo in e armikut për t’u tërhequr, duke thin e Korçës, e internoi në fshatrat laboracionistëve. brigadë, nga krijimi dhe deri në pësuar humbje të mëdha në njerëz e largëta të Gramshit, deri në vitin Të gjitha aksionet e mëdha par- çlirimin e vendit, u drejtuan nga dhe teknikë luftarake. 1987. tizane në qarkun e Korçës drejto- komandanti trim dhe i talentuar, Në maj 1944, me Urdhër të Me gjithë fundin dramatik-trag- heshin nga Nexhipi. Nën drejtimin e Nexhip Vinçani. Shtabit të Përgjithshëm, Brigada e jik, Nexhip Vinçani, mbetet një nga komandant Nexhipit, në Maj 1943 u Falë përgatitjes së tij të lartë ush- IV-t Sulmuese u inkuadrua në Di- personalitetet më të shquara të organizua me shumë sukses aksioni tarake dhe disa virtyteve dalluese vizionin e I-rë S dhe mori pjesë në Ushtrisë Shqiptare, që gëzon res- i rëndësishëm kundra gjermanëve, që e karakterizonin, si gjakftohtë- luftimet për çlirimin e Shqipërisë së pekt nga të gjithë luftëtarët, veter- për çlirimin e Leskovikut. sia, thellësia e mendimit, thjeshtë- Mesme dhe të Veriut, duke çliru- anë të LANÇ. Më 1-5 korrik 1943, ai me shumë sia dhe çiltërsia, ai arriti ta drejtojë ar krahinat Qarishtë, Zerqan, Mat, Në 100-vjetorin e lindjes të sukses organizoi dhe drejtoi Opera- me shumë sukses Brigadën e IV-t Fushë Alie dhe Dibër, luftime këto këtij gjenerali të shquar, ne bash- cionin e madh të Kuqarit (Përmet), Sulmuese, në të gjitha luftimet që që u drejtuan me trimëri e talent të këluftëtarët e tij krenohemi me jetën ku morën pjesë forca partizane të ajo kreu, deri në çlirimin e vendit. rrallë nga komandant Nexhipi. dhe veprën e këtij komandanti të qarkut të Korçës, Gjirokastrës dhe Këto cilësi ai i demostroi më së Por ajo që ia rriti lavdinë këtij talentuar dhe e përkujtojmë atë me Beratit. Edhe në vitet 1943-1944 miri edhe në kulmin e Operacionit komandanti të talentuar ishte orga- respekt e nderim si ushtarakun e kur Lufta Nacionalçlirimtare mori Armik të Dimrit. nizimi dhe drejtimi prej tij i betejës shquar të kombit tonë. përpjestime të mëdha dhe lindi nev- Ai drejtoi me sukses luftimet së Mushqetasë, ku forcat e Brigadës Në këtë përvjetor, propozoj që oja e organizimit të formacioneve edhe kundër dy aksioneve të ndër- së IV-t, në bashkëpunim me forcat emri i Nexhip Vinçanit t’i vihet një të mëdha ushtarake, me Urdhër marra nga gjermanët për shpartal- e aviacionit anglez që bombardonin sheshi të rëndësishëm në qytetin e të Shtabit të Përgjithshëm, në qa- limin e Brigadës, atë të të Dimrit pa pushim, arritën të shpartallojnë Korçës. Patriotizmi i familjes Kare- rkun e Korçës, krahas krijimit (në 1943 dhe atë të Qershorit 1944. forcat gjermane në Qafë Krrabë, që man Vinçani dhe kontributi i gjen- Gusht 1943) në Vithkuq (Korçë) Ishte ky drejtim i përsosur nga ana kishin mbritur këtu gjatë tërheqjes eralit të talentuar Nexhip Vinçani të Brigadës së I-rë Sulmuese, nga e komandant Nexhipit, heroizmi i së tyre nga Greqia për në Tiranë do të përkujtohen gjithmonë. çetat dhe batalionet partizane të qa- partizanëve dhe mbështetja totale e ish-Jugosllavi. Në këtë betejë u rkut të Korçës u krijua në Vosko- e popullit të Korçës, që mundësuan vranë dhe u zunë robër mbi 2000 *Kuadër i brigadës së IV-t Sulmuese 6 Gusht 2016; Nr. 8(332) AKTUALITET Një “Varr-Memorial” për dy dragojtë që tashmë prehen të qetë në fshatin e tyre të lindjes ARREN I VOGËL, ME TRIMA TË MËDHENJ

Më 10 Korrik 2016, në Arrnin e je të shënuar, jo vetëm për Arrnin e Kukësit u zhvillua ceremonia e rivar- Kukësin, merrnin pjesë përfaqësues rimit të dy dragonjve të këtij fshati, nga tre rrethet: Kukësi, Dibra e Mird- Zyber Doçi e Kadri B.Qenani, të cilët ita. Hapjen e këtij kolumtimi historik para 104 vitesh u vranë në Qafë Portë e bëri publicisti Petrit Dungu, autor i nga forcat serbe që kishin hyrë për monografi së “Arrni dhe Arrnorët”. të pushtuar Lumën, Dibrën, Mird- Pjesëmarrësit ndoqën me interes itën, Lezhën e deri të kapnin Portin e të jashtëzakonshëm fjalët e Emri Shëngjinit. Vatës, Shefqet Hoxhës, Gjin Markut Duke perifrazuar shprehjen pop- e disa të tjerëve. Zyber Doçi e Kadri ullore “Shpresa, historia dhe e dre- Bajram Qenani, të vrarë në mënyrë jta, vonojnë por kurrë s’harrojnë”, të mistershme nga forcat serbe dhe të ndjejmë krenari legjitime që edhe për varrosur po në mënyrë të mistershme këta dy martirë të lirisë u mundësua (në gjendje lufte) nga të afërmit, me kthimi i eshtrave të tyre në qendër të ndihmën e madhe edhe të kufi arëve fshatit Arrën, për t’u përjetësuar në (Nuna – Kumarë) të Fanit të Mirditës, “Varr-Memorial”. sot nuk janë më në pritë me serbin, Kjo ceremoni u organizua nën ku- por prehen të qetë në fshatin e tyre të jdesin e Bashkisë së Kukësit dhe dy lindjes, sejcili në varrin e tij, së bash- familjeve Doçi e Qenani të Arrënit. ku me të afërmit e tyre, të shkëputur dosën kurorat në Memorialin kush- dy burrave të mëdhenj. Gjithashtu, të Merrnin pjesë autoritete të bashkisë nga ata prej një shekulli. tuar Zyber Doçit e Kadri Qenanit. afërmëve të dy fi seve dhe Arrnorëve Kukës, me në krye Emri Vatën, pub- Në fund, nga nënkryetari i Bash- Në qendrën e fshatit, tek shkolla, në përgjithësi, u lehtësohet ky makth licistë, historianë të rrethit, si Prof. kisë, Emri Vata, por edhe Kryetari i të afërmit e tyre organizuan drekën historik. Dr.Shefqet Hoxha, kryetari i Forumit Forumit të Pajtimit të Gjaqeve, Gjin mortore me të gjithë pjesëmarrësit. I përjetëshëm mbetet kujtimi i tyre! të Pajtimit të gjaqeve të Shqipërisë, Marku u dhanë dekorata dhe medalje Sot, në kujtesën e çdo Arrnori Respekt të veçantë për lexuesin zoti Gjin Marku, etj. Në këtë ngjar- për këta dy heronj. Gjithashtu u ven- mbetet i paharruar kujtimi i këtyre ZAIM SEFA Policia Ushtarake zhvilloi stërvitjen “Sfi da e Përbashkët – 16”

cionet e emergjencave civile dhe kri- planëzuese, aftësitë për menaxhim dhe zave humanitare. organizim deri në detaj, të operacioneve Në Ditën e Vizitorëve të Shquar të të nënreparteve të Policisë Ushtarake, stërvitjes “Sfi da e Përbashkët – 16”, testuan edhe njëherë aftësitë e Shtabit trupat pjesëmarrëse në këtë stërvitje të kësaj strukture, për të përballuar me improvizuan ushtrime me tematikë të sukses operacione të mundshme në të skenarit tëstërvitjes, pjesë e angazhim- ardhmen”, -shtoi ai. it të Policisë Ushtarake në emergjen- “Sfi da e Përbashkët – 16” synon cat civile në mbështetje të Forcavetë gjithashtu të testojë kapacitetet op- Armatosura. Në fjalën e tij përshënde- eracionale të nënreparteve të Policisë tëse, zëvendësministri i Mbrojtjes, z. Ushtarake në mbështetje të Forcave Në rajonin e Bizës u zhvillua stërvit- Policisë Ushtarake në operacione për Petro Koçi, pasi falenderoi efektivët për të Armatosura të angazhuara gjatë ja “Sfi da e Përbashkët – 16” nga Policia të ndërvepruar ndaj rreziqeve, rritja përkushtimin dhe profesionalizmin e emergjencave civile dhe krizave hu- Ushtarake, e cila fi lloi më 9 korrik dhe e nivelit të aftësive profesionale dhe treguar, theksoi se kjo stërvitje ishte manitare. Në Ditën e Vizitorëve të përfundoi më datë18 korrik 2016. personale në përmbushjen e detyrave shumë e rëndësishme për të testu- Shquar të stërvitjes“Sfi da e Përbashkët Qëllimi kryesor i stëtvitjes ishte har- operative, për dhënien e kontributit të ar kapacitetin planizues të Shtabit të – 16” ishin gjithashtu të pranishëm, monizimi dhe realizimi i detyrave të tyre në mbështetje të FA-së, në opera- Policisë Ushtarake dhe kapacitetin shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA, operacional të nënreparteve të Policisë gjeneralmajor Jeronim Bazo, koman- Ushtarake në ndihmë të FA-së, në ras- danti i Forcës Ajrore gjeneral brigade Ushtarakët rikonstruktojnë shkollën e Mjedës tin e krizave humanitare apo të emerg- Vladimir Avdiaj, ushtarakë të lartë të dhe Qendrën Shëndetësore në Vaun e Dejës jencave civile. “Kuptohet që aftësitë FA, si dhe të ftuar të tjerë.

Gjashtëmijë banorë të Vaut të Dejës tin. Këto projekte, vijoi më tej zv.min- Forcat e Armatosura angazhohen dhe 400 nxënës të Shkollës së Mesme të istri Koçi dëshmon se bashkëpunimi, Mjedës do të kenë shërbime dhe kushte sidomos ushtarak mes SHBA-së dhe në shuarjen e zjarreve më të mira. Shqipërisë, është në nivelet më të larta Në kuadër të projekteve të Ndihmës se kurrë ndonjëherë tjetër”. dhe Asistencës Humanitare për komu- Ndërsa komandanti i Gardës Kom- orcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë prej disa ditësh janë nitetin, Garda Kombëtare e Neë York-ut, bëtare të Neë Jersey-t, gjeneral brigade angazhuar në shuarjen e disa vatrave të zjarrit në Bishan të Vlorës ajo e Neë Jersey-it, Forcat e Armatosura Michael Cuniff, në fjalën e tij theksoi se dhe Dhiver, Shëndre, Kullarat dhe Cerkovicë të Bashkisë Finiq. në bashkëpunim me Korpusin e Paqes inxhinierët e ndërtimit nga regjimenti F Në operacionin për shuarjen e fl akëve në Bishan të Vlorës u angazhuan dhe pushtetin lokal, fi lluan nga data ajror i Neë York-ut dhe ai i Neë Jersey-t 20 qershor 2016 realizimin e projekteve kanë bërë një punë të shkëlqyer në këto 60 efektivë të Shkollës së Trupës në Bunavi, të cilët ndihmuan në lokalizimin për rikonstruksionin e Qendrës Shënde- objekte. “Por ata nuk i kryen vetëm këto e fl akëve.Në zonën e Finiqit, menjëherë pas marrjes së njoftimit për rënien e tësore në Vau Dejës dhe atë të Shkollës punime, ata patën një mbështetje të fuq- zjarrit, në ndihmë të operacionit u ngrit një helikopter Cougar i Forcës Ajrore. së Mesme në Mjedë. ishme nga Forcat e Armatosura Shqip- Forcat e Armatosura angazhuan gjithashtu edhe efektivët e Detashmentit Në inaugurimin e përfundimit të tare”, u shpreh ai. të Mbështetjes Rajonale të Gjirokastrës, të cilët kanë ndihmuar në mospërhap- rikonstruksionit të këtyre dy objekteve Nga ana tjetër, zëvendësambasa- ishin të pranishëm zëvendësministri i dori amerikan z. David Muniz u shpreh jen e fl akëve. Zjarri ka djegur sipërfaqe pylli, shkurresh dhe kullotash, por Mbrojtjes, z. Petro Koçi, zëvendësam- se amerikanët dhe shqiptarët, duke nuk rrezikon banesat e fshatrave Dhiver, Shëndre, Kullarat dhe Cerkovicë. basadori amerikan në Tiranë, z. Da- punuar së bashku e bënë të mundur vid Muniz, komandanti i Gardës Kom- këtë projekt: “Me ndihmën e Zyrës bëtare të Neë Jersey-t, gjeneral brigade së Bashkëpunimit Ushtarak dhe të Michael Cuniff, kryetari i Bashkisë së këtij komuniteti, mundësohen gjëra Vaut të Dejës, z. Zef Hila, ushtarakë që të mëdha”. Bashkëpunimi midis ush- morën pjesë në rikonstruksionin e dy trisë amerikane dhe shqiptare ka qenë objekteve, mësues, nxënës dhe banorë shumë konkret. Projekti është në vijim të kësaj zone. të forcimit të marrëdhënieve afatgja- Zëvendësministri i Mbrojtjes, z. Koçi, ta pozitive, publike dhe me vullnetin e në fjalën e tij përshëndetëse u shpreh se mirë të koordinimit me autoritetet civile ishte krenar që merrte pjesë në këtë cer- të Bashkisë Vau Dejës, Bashkëpun- emoni të veçantë, në inaugurimin e një imit Civilo – Ushtarak, si dhe Zyrës së pojekti të rëndësishëm, që është pjesë Bashkëpunimit Amerikan në Ministrinë e asistencës humanitare për komunite- e Mbrojtjes. Gusht 2016; Nr. 8(332) 7 KOMENT SKËNDERBEU - PERSONIFIKIMI I SHPIRTIT LIRIDASHËS TË POPULLIT TONË

SHPENDI TOPOLLAJ

Ja ku na del tani edhe historiani turk Talha Ugurluel që kërkon të verë në vend pas më shumë se 500 vjetësh, nderin e sulltanëve Murati II dhe bir- it të tij Mehmeti II, duke e quajtur me shpërfi llje Heroin tonë Kombëtar Gjergj Kastriotin terrorist që vriste e plaçkiste njerëzit e pafajshëm. Dhe ku i thotë këto fjalë? Pikërisht atje ku më 2 mars 1444 u shënua fi torja më e madhe e tij, Kuvendi i Lezhës që realizoi Besëlidh- jen e sundimtarëve shqiptarë. Po të qe një kaçak Skënderbeu, ky do të qe turpërimi më i madh për atë që pushtoi Kostandinopojën, Serbinë, Bosnjen etj. dhe s`ia doli një vendi të vogël. Po të vriste Gjergj Kastrioti gra, pleq e fëmi- jët që gjente në rrugë, si do ta ndiqte aq besnikërisht populli dhe ushtria shqiptare për gati 25 vjet me radhë në beteja legjendare? Në luftime të pash- embullta, ku vetëm brenda harkut “Në qoftëse perandorët bizantinë, do jë rëndësi, para veprës madhështore të mes lodrave, shpatën, ishte njeri i za- kohor 1452 - 1465 u bë e mundur që të ishin si Skënderbeu, Perandoria e tij, në mbrojtje të lirisë e mëvetësisë të konshëm, i prekshëm nga çdo armë, që të dështonin fushatat e dërguara dhe Lindjes do të shpëtonte.” Sikur Gjergj Atdheut dhe qytetërimit Perëndimor, nuk e dinte se ku dhe kur do të vdiste, në rrethimet e Krujës, respektivisht në Kastrioti të qe ashtu sikurse shprehet nga makineria luftarake e Perandorisë ishte rritur në oborrin e sulltanit (që vitet 1466, 1467 dhe 1468 të cilat i dre- ky biçim historiani, pse Papa Kalisti më të madhe të kohës, asaj që kishte ishte gjithëashtu njeri), ku qe marrë jtoi Fatihu vetë, ky të ikte me bishtin i III do t`i shkruante atij: “Nuk do të gjunjëzuar Bizantin. Nuk ka vend të peng, ushqehej si të gjithë nxënësit e në shalë. Po bota e qytetëruar pse do ta ketë njeri në botë i cili të mos ngre- botës, ku entuziazmi i masave, të mos tjerë të shkollës “Ic Oqllan”, ku mësoi trajtonte aq me respekt dhe pse do ta jë në Qiell, madhështinë e meritave nxjerrë Araknën e vet lidiane që me sesi luftohej burrërisht, qe edukuar prisnin me aq nderime Papë e mbretër Tuaja dhe nuk do të shprehte fjalët duart e saj të arta, endte në pëlhurë, nga turkesha e virtytëshme, Selime, u që bashkëpunuan ngushtë me të? Po më të mira për fi snikërinë Tuaj, në pamje marramendëse, mbushur me thirr nga e ëma që të kthehej në vendin historianët e ndryshëm, deri prifti po- çështjen e mbrojtjes së qytetërimit të ngjarje e bëma heronjsh, pa ia ditur as e tij, ku kishte njerëzit e tij të dashur që lak Marian Bielski e murgu anonim krishterë.” Por ja që paska një të tillë nga hakmarrja e Atenës ziliqare. Pran- vuanin nën sundimin turk, u martua rus i manastirit Llavrovskij i kohës së dhe që fatkeqsisht vjen nga një vend daj, kur shohim ndokënd, që në emër me vajzën e princ Aranitit, me të cilën Ivanit të Tmerrshëm, pse do të shkrua- mik. të çmitizimit, krejt të panevojshëm, pati një djalë, Gjonin, u vu në krye të nin me aq vlerësime për këtë kapedan Ne shqiptarët, vërtetë ndihemi përkthejnë dhe botojnë libra autorësh ushtrisë, duke patur besimin se “Nuk të shquar? Enciklopeditë e gjithë botës shumë të fyer nga qëndrimi këtij rru- që trazojnë sadopak përmasat titan- është arma, një hekur i dheut, por si mund të gabonin duke e renditur Gj. gaçi që e quan heroin tonë Kombëtar ike të simbolit dhe krenarisë të Kom- krahu i fortë i Skënderbeut”, armiqtë K. Skënderbeun krahas prijësve më të grabitqar malesh, por nuk e ngatër- bit tonë, apo kur bëjnë deklarata pro- e vrarë, i varroste me nderime sipas shquar ushtarakë të të gjitha kohrave? rojmë atë me miqësinë dhe dasham- vokuese dhe fyese, nuk ka sesi të mos rangut që kishin, i nxitur nga fi snikëria Mos do të qe më mirë, madje edhe më irësinë që kemi dhe ndiejmë me dhe pezmatohemi. dhe shpirtmadhësia e tij dhe jo nga lut- dinjitoze, sikur historiani provokator për popullin turk sot. Vetëm një gjë Ndofta kjo ka qenë dhe shtysa e jet e së dashurës. turk të analizonte fenomenin e çudit- nuk arritëm të kuptojmë në gjithë parë, për t`iu përveshur punës jo të le- Mendoni tani, sikur atë dhe veprën e shëm se si qe e mundur që 36 shqip- këtë pafytyrësi: Ç`deshi ky Talha htë, sëbashku me mikun tim të vyer, tij, t`i kishin njohur Homeri (rreth - 850 tarë të bëheshin vezirë në peran- Ugurlueli, kur kishte këto ment, te Mehdi Ramohito, për të botuar këtë para Krishtit), Euripidi (485 - 406 para dorinë osmane. Si arritën shumë varri i Skënderbeut. Mos i kishte lënë libër të shokut tonë ish skënderbegas, Krishtit), Virgjili (70 - 19 para Krishtit) shqiptarë të bëjnë emër me ndërtime ndonjë stërgjysh amanet që të merrte gjeneralit Jani Lufi . dhe Ovidi ( 43 para Krishtit - 18 pas madhështore, me monumente kul- ndonjë copë eshtër për hajmali nga Lidhur mesa parashtrova, do t`i lejoj Krishtit), dhe përfytyroni sesa më të ture, deri dhe me shkruarjen e him- ato të heroit tonë? Nëqoftë se nuk gje- vetes të bëj një krahasim të thjeshtë, bukura se për Akilin, do t`i thurnin nit të Turqisë. Do ishte interesante të ti, nuk ka pse zemërohet, se fundja por dhe të komplikuar njëkohësisht. këngët e tyre, për të. shpjegonte sesa gjak shqiptari kishte nuk është as faji i Skënderbeut dhe as Do t`i vë përballë, Skënderbeut tonë, Këto motive, patjetër e kanë shtyrë një fi gurë e ndritur si ajo e Mustafa i shqiptarve, pasi po ata ushtarët e sul- mbretin e mirmidonëve, Akilin, më të edhe gjeneralin e talentuar dhe atd- Qemal Ataturkut. Fundja, ai mund ltanit i kishin marrë me kohë qysh në dëgjuarin e heronjve grekë. Ai ishte i hetar Jani Lufi , dikur i anatemuar të merrej me përgjigjen e atyre që 1478. Dhe natyrisht ata vërtetë u mb- paprekshëm nga shigjeta (me përjash- nga diktatura komuniste dhe më pas, shtron në librin e tij “Ballkanadolli uluan me turp për një çerek shekulli, tim të thembrës së tij), ishte rritur nga i lënë qëllimisht në harresë, që të tra- gjeostrategjik” Kastriot Myftaraj dhe por nuk besoj se ishin aq pa dinjitet sa çentauri Kiron i cili i mësoi atij artin e jtojë me kaq kompetencë profesionale jo me pyetje të ulta bërë shpurës së tij të shpejtonin për të marrë si të shenjta të luftuarit dhe e ushqeu me palcë lu- dhe dashuri, këtë strateg të madh, me të pranishme se “Këtej e tutje shqip- eshtrat e një kaçaku e terroristi. ani, ishte paralajmëruar nga orakulli famë botërore, i cili me fi toret e tij të tarët duhet të vendosin ça të bëhen: Ja pse e gjeta të arsyeshme që të se ku do vdiste, e ëma për ta ruajtur e bujëshme për një çerek shekulli, e pa- si Skënderbeu tradhtar apo si Meh- botoj sot parathënien që shkrova para kishte dërguar në ishullin Skiros, ku u suroi edhe vetë fondin e artit të luftimit. met Akif Ersoy besnik i Osmanëve”. pak kohe për librin “Skënderbeu” të martua me vajzën e mbretit Likomed I shprehim atij përgëzimet tona më Pse nuk ju referua Sami Frashërit i gjeneral Jani Lufi t. dhe me të cilën pati një djalë, Pirron, u të mira, ashtu sikurse falenderoj nga cili shkroi veprën monumentale, En- Gjithmonë, kam pasur bindjen, se thirr në Luftën e Trojës falë dinakërisë zemra, zotin Mehdi Ramohito, për ciklopedinë “Kamus - ul alam” në asnjë personaliteti tjetër të historisë së Odiseut, pasi zgjodhi mes stolirave punën e palodhur dhe pasionante, në gjashtë vëllime për turqit, pa harru- tonë, më shumë se Gjergj Kastriotit, shpatën, u grind më pas për skllaven përkthimin e librit, nga gjuha ruse. ar detyrimet ndaj atdheut të tij, duke Skënderbeut, nuk i shkojnë fjalët e Briseidë dhe i zemëruar u largua nga Ne, gjatë përgatitjes për botim, të përpiluar Abetaren, Shkronjtoren e shkruara mbi varrin e N. Makiavelit “ beteja së bashku me luftëtarët e tij, u këtij libri, jemi përpjekur, të ruajmë Dheshkronjën e gjuhës shqipe, gjë Tanto nomini nullum par elogium”, që kthye për t`u hakmarrë për vdekjen e strukturën origjinale të autorit. për të cilën dhe u përndoq nga Porta do të thotë se “Nuk ka lavdi që mjafton mikut të tij, Patroklit, duke pasur me Lexuesi shqiptar, duhet të ketë e Lartë. të nderojë një emër të tillë”. vete, mburojën e famshme që i kishte parasysh, edhe anën artistike të saj, Ky Talhai a thua ta ketë lexuar his- Kalimi i pesë shekujve, nga koha dhuruar Hefesti, ai vrau Hektorin dhe i të cilës, i falen shmangiet e parëndë- torianin turk Bitlis i cili qysh në 1443 kur jetoi dhe luftoi ky Kalorës i Parë i tërhoqi trupin pas qerres, ia ktheu atë sishme historike. thosh se : “Shqiptarët… përballë çdo Krishterimit, natyrisht që do të sillte babait të tij Priamit, jo nga keqardhja, Sidoqoftë, kemi mendimin se pushtuesi të huaj, nuk e kanë duru- edhe mitizime të kësaj fi gure të ndrit- por se pa të dashurën e tij, Poliksenin, Skënderbeu i gjeneral Jani Lufi t, na ar zgjedhën e nënshtrimit”. Po Volt- ur. Në fund të fundit, asgjë nuk mund motrën e Hektorit. paraqitet, shumë njerëzor, çka do eri, mos duhej të priste që të merrte ta ndalë shprehjen e mirënjohjes, nga Kurse Skënderbeu ynë, që gjithash- të lerë të kënaqur edhe partizanët e mendimin e Talhait kur shkruante: ana e popullit. Por, ato nuk kanë asn- tu, kishte zgjedhur kur ishte i vogël, çmitizimit të tij. 8 Gusht 2016; Nr. 8(332) OPINION DIKUR U VRAMË PËR HISTORI, SOT SEHIRXHINJ TË KËQINJ Hajdutët e historisë KADRI TARELLI të bukur, pavarësisht se nuk është i racës së tyre, veç që mban emrin e Mbrojtja e historisë dhe vlerave Maqedonisë. Ndërsa ne, Akademia, kombëtare, është një temë që rikthe- apo katedrat e historisë pranë uni- het shpesh në vëmendje të opinion- versiteteve, nuk kemi guxim të bëjmë it publik, për shkak të ndjeshmërisë një diskutim, apo kuvend shkencor që ka shoqëria ndaj ngacmimeve, lidhur me këtë zbulim të madh, që e ndodhive dhe dukurive, që si ras- nderon racën tonë. Nuk i shaj, as nuk tësisht kanë ndodhur e po ndodhin i mbaj inat maqedonasit, që na gra- edhe sot, dhe që janë të papar- bisin heronjtë tanë. Ata po ndërtojnë nueshme për çdo shqiptar e atdhetar, historinë e tyre, me pjesë të historisë në të gjitha kohët. sonë dhe mburren. Një individ mund Nuk e ndjej nevojën e një debati, të thërrasë deri në kupë të qielli, po sepse në shumicën e herëve ato për- ësht vetëm një dhe s’e dëgjon njeri. Ai fundojnë në fyerje, akuza të ndërsjell- mund të shpojë e mallkojë institucio- ta dhe shumë fjalë që nuk i shërbejnë net shqiptare që heshtin, në mënyrë askujt e aq më pak çështjes, duke e që të shkunden nga plogështia, të lënë në hije problemin që shqetëson. ngrihen nga rehatia e të lëvizin, që t’i Mendoj se është më me vlerë të sjell dalin për zot historisë sonë. në kujtesë disa ndodhi, që na trish- Kërkojmë më tej në trazirën tonë tojnë e na zemërojnë duke gjykuar shqiptare dhe gjejmë çudira. Bie fja- të sotmen, që qëndrojmë e vepro- la për qëndrimin pndaj fi gurës më të jmë si sehirxhinj kur na dhunojnë madhe e më të ndritur të kombit, e na grabisin historinë, ndërsa më për Nënë Terezën. Të gjithë e mba- parë kur ishim të pushtuar e nuk jmë mend zhurmën që u bë para kishim shtet, jemi vrarë e sakatuar një dëshmitar i zymtë dhe i heshtur… sisht se Prof. dr. Hava e dr. Sali Hi- pak vitesh, mes nesh dhe maqedon- për mbrojtjen e historisë kombëtare Elbasani, si njëra ndër qendrat më të dri, kanë publikuar librin “Historia asve, kur Vatikani vendosi që, Gonx- dhe monumenteve të saj. Mbase e mëdha të Shqipërisë së Mesme, e nd- e Durrësit”, me të dhëna shkencore he Bojaxhi, Nënë Tereza shqiptare, teproj kur i bëj pyetje vetes, rretheve jeu i pari goditjen mizore të Shefqet mbi lindjen dhe zhvillimin e qytet- të shpallej shenjtore. Besoj se bëmë intelektuale dhe strukturave akade- Turgut Pashës. … Atë që armata it 3000-vjeçar. Pavarësisht se edhe mire, që u ngrit opinioni intelektual mike dhe shtetërore: Pse ndodh me mblodhi si “Armë”, do ta detyronte një shoqata “Durrësi”, para ca kohësh e politik, që Nënë Tereza të mbetej ne shqiptarët, ose ç’ka ngjarë me ne tregëtar të antikës ta çkulë mjekrën festoi 3000-vjetorin e themelim- shqiptare, ashtu siç ishte dhe është shqiptarët që sillemi kështu? e vet nga mllefi … Qindra pushkë e it qytetit, po historia jonë nuk po në të vërtetë. Nuk ka vlerë për përg- Po e fi lloj së pari, me një ngjarje allti… Shpata të stërlashta antike, lëviz nga istikami, ndërsa Akademia jigje një pyetje që mbetet mes buzëve: tragjike të ndodhur në vitin 1916, disa ndër to të zbukuruara me xhe- mënjanohet, qëndron në heshtje Pse vrapuan maqedonasit ta për- kur forcat pushtuese ushtarake aus- vahirë…. U fl akën në një grumbull dhe nuk e merr përsipër, së paku ta vetësonin emrin dhe veprën e saj, triake pushkatuan tre ofi cerë shqip- të stivuar e të përziera si bujashkat lëkundë “Gozhdën e ndryshkur” në megjithse e dinë mirë se ajo është tar, Kamber Myrto Bënja, toger Abaz e pyllit…. U ngarkuan në kuaj dhe u historinë tonë kombëtare. Me dhim- shqiptare? Ismail Taushani dhe toger Bexhet Ma- dërguan jashtë vendit, ku s’do të shi- bje, por duhet ta pranojmë, se këtu Ashtu si shumë të tjerë, kam nastirliu. Cili ishte shkaku? Kundër- hen kurrë”. Faqe. 54 – 55. nuk është faji i fqinjit tonë jugor. shkuar shpesh në Shkup dhe jam shtuan grabitjen e gjetjeve arkeolog- Vazhdimi është po kaq tron- E kërkojmë dhe e gjejmë fajin mes prulur me nderim para monumentit jike në Apolloni. Duke i’u referuar ditës. Historianët tanë qëndrojnë të nesh, që na ka humbur rruga në ob- madhështor të Lekës së Madh, para librit të studjuesit Hasan Ulqini, “Gra- palëkundur në një datë historike që orr, bëhemi sehirxhinj e dorëlësh- shtatores së Nënë Terezës, dhe të pri- bitës të monumenteve”, njihemi me na e kanë vendosur të tjerët dhe që ka uar me historinë, dhe s’i vemë në jsit tonë legjendar Skënderbeut, fi gu- ngjarje rrënqethse dhe grabitje të të bëjë me themelimin e Durrësit më kandar gjërat e “vogla”. rave të ndritura të racës iliro-shqip- paimagjinueshme të pasurive arke- 627 para Krishtit. I nderuar lexues Meritojnë përshëndetje atë çka tare. Unë i vlerësoj për nderin dhe ologjike dhe historike të Shqipërisë, gjyko në qetësi: Historia e Shqipërisë thonë e shkruajnë të huajt për hi- vlerësimin që u bëhet këtyre fi gurave si nga turqit gjatë sundimit qindra – e kl. 12 të gjimnazit në faqen 29, storinë tonë, kur bëhet fjalë për me përmasa botërore, pavarësisht se vjeçar, nga malazezët në Shkodër më shkruan: “Rreth vitit 627.p.e.s, ko- arkiva e ngjarje që kanë lënë pa- ata nuk e bëjnë për hatrin dhe lavdinë 1913, serbët në Durrës gjatë luftës rintasit së bashku me korkyrasit soja në dokumentimin e historisë. e shqiptarëve e të Shqipërisë. “Çudia” Ballkanike, dhe më pas nga pushtues themeluan Dyrrahun…… në terri- Historiani francez Zhan Klod Favei- qëndron tek ajo çka po bëjmë ne, që të tjerë me rradhë, austriakët, ital- torin e banuar nga ilirët”. rial, tek libri “Historia (më e vjetër) po tregohemi dorlëshuar me heronjtë ianët dhe francezët. Na vjen keq që Është kjo një thënie e Tukidi- e Shqipërisë”. Faqe 334, shkruan dhe historinë tonë. shumë objekte me vlera të rralla ar- dit në shekullin e III-të p.e.s, që ka mbi djegjen e arkivit 800-vjeçar në Afrohemi në ditët e fundit. Pak tistike dhe shkencore, zbukurojnë sot mbetur si “Gozhda e Nastradinit”, që manastirin e Shën Naumit, pranë muaj më parë u bë pak zhurmë me- muzeumet e kryeqyteteve të botës, s’e shkulën as historianët e monark- liqenit të Ohrit, me urdhër të patri- diatike, lidhur me alarmin që dha Stamboll, Vjenë, Romë, Beograd, isë, as akademikët e diktaturës dhe arkut grek në vitin 1850-1851. Më gazetari ynë Marin Mema, lidhur me Londër, Paris, Berlin, etj. S’ besoj se s’po e shkulin as historanët e akade- tej ai vazhdon: “Murgu Serafi n, au- “Zambakun shqiptar”, që biollogët të huajt dhe fqinjët tanë e bënë këtë mikët e sotëm. I bëj pyetje vetes dhe tor i këtij akti vandalizmi, i thoshte serb po duan ta quajnë të tyren, pasi për hatrin tonë. Ata, pavarësisht se i të tjerëve: Si e komenton pedagogu më 1856, peshkopit Popov dhe tre është gjetur edhe në rrethinat e Mi- kanë “Hambarët plot me histori”, na dhe mësuesi i historisë këtë thënie? shokëve të tij..: “Sa më ka kushtu- trovicës. Me një goditje vrasin dy i vodhën dhe na i grabitën me forcë Po nxënësi dhe studenti si e kupton? ar për t’i shkatëruar të gjitha këto. zogj, sepse edhe Mitrovicën shqip- monumentet e kulturës sonë, duke Le të lodhen historianët e Durrësit të Por patriarku më ka urdhëruar tri tare po e quajnë territor serb. Shumë dëmtuar rëndë historinë tonë kom- studiojnë e të shkruajnë libra dhe të herë radhazi. Më së fundi, ai më mirë për ta, por shumë keq për ne, bëtare. Bëjmë mirë t’i kujtojmë që të vërtetojnë me dokumenta historike shkroi: Është hera e fundit që ne të për shkencën tonë dhe për emrin e mos harrojmë, se të huajt, bashkë me dhe gjetje arkeologjike, se Dyrra- urdhërojmë….”. Vetiu lindin pyetje Shqipërisë, pasi edhe kjo lule e rrallë ta edhe antishqiptarët, na vjedhin, hu i hershëm dhe Durrësi i sotëm, të shumta që e kanë brenda edhe është pasuri kombëtare e njohur në plaçkisin dhe na grabisin, sa herë t’u është themeluar nga mbretër ilir, përgjigjen: Pse i dogjën? Ç’përmb- thesarin botëror. Do ta quaj veten fat- jepet rasti. Dhe fatkeqësisht raste ka shumë vite më parë se në brigjet anin këto dokumenta? Kush nuk lum, nëse unë nuk e di, që ka dalë patur shumë, aq sa vazhdojnë edhe e tij të dukeshin anijet e kolonëve duhet t’i lexone e t’i njihte ato? Kujt ndonjë deklaratë, mbase studim i ak- kësaj dite. Po citoj pak fjalë nga pa- grek. Kam përshtypjen se edhe llog- i prishnin punë, apo kujt i hapnin ademisë apo e katedrave të Universi- trioti dhe dijetari Shtjefen Gjeçovi, pi- jika më e pamësuar, nuk mund ta punë, po të hapeshin ato një ditë? teteve tona, që të përballet shkëncër- oneri i parë i arkeologjisë shqiptare: përfytyrojë se brenda një viti lind e Afrohemi sot në kohët moderne, isht, të dënojë veprimin serb dhe të “Visari jonë, historia jonë, gjinden të formohet një qytet. Veç kësaj çdo në trajtimin e historisë ndaj Aleksan- mbrojë pasuritë tona kombëtare. Di- mbulueme nën dhe, kushedi sa pash kush mund të pyesë: Po kolonët që drit të Madh të Mqedonisë. Në vitin kush, ashtu si edhe për ndodhitë e e pllambë…. Mjafton një kuletë e erdhen, ishin bujq e blegtorë apo 2014 janë disa gazeta që publikojnë tjera, mund të shprehet pa u mendu- mbushun me sende të vjetra, të gjetu- tregëtarë e zejtarë, që i shtyu era shkrime lidhur me Aleksandrin e ar gjatë, “S’u bë qameti për një lule”. na në tokën tonë prej nji të huaji, për rastësisht në Durrës? Po të ishin Madh, të cilin bota e njeh me emrim E di që s’kanë të drejtë, ndaj i pyes të na lan në terr një pikë historie”. H. bujq apo blegtorë, ata do të formo- Aleksandri i Maqedonisë. Në testa- për t’i dhënë edhe përgjigje: Po ne pse Ulqini. “Grabitës të monumenteve”. nin një fshat në tokën që gjetën “pa mentin e zbuluar nga studjuesja ital- nuk vemë mend duke mësuar nga të Faqe 108 – 109. Ç’koment mund t’u zot”, ndërsa tregëtarët dhe zejtarët iane Lucia Nadin, (një dokument të tjerët dhe nga makutëria e fqinjëve bëhen këtyre shënimeve të trishta që lakmuan qytetin, që e njihnin mirë, zbuluar kohët e fundit), “ai me gojën tan, që nuk falin veç na grabisin? Për na përcjell Çarls Telford Erikson, në sepse deshin që të prodhojnë e e tij ka thënë se, është pjellë e racës të vazhduar edhe një herë me pyetjen: librin “Pesë vjet në Shqipëri”, (1908 – tregëtojnë mallrat e tyre. Megjithatë Ilire”. Maqedonasit i ngritën në mes Vallë ç’po ndodh me ne shqiptarët që 1913), ku shkruan: “Unë isha vetëm kemi mbetur aty ku ishim, pavarë- të Skupit një përmendore të lartë e po venitet nervi i vetëmbrojtjes? Gusht 2016; Nr. 8(332) 9 PËRVJETORI 72 vjetori i Brigadës së 18-t Sulmuese - Nga kujtimet e veteranit Uke A. Cami* PESË MUAJ LUFTIME TË PËRGJAKËSHME TË BR. 18 SULMUESE

KRONOLOGJI Kukësit. Forcat gjermane largohen dhe U formua në Sllatinë të Dibrës përqëndrohen në Shkodër. më 18 gusht 1944 sipas urdhërit të Ndërsa forcat e Brigadës sonë Shtabit të Pëgjithshëm mbi bazën e ndodhen në Luginën e Valbonës në tre batalioneve, të Dibrës, Martane- Tropojë, njoftohemi me 29 nëntor se shit sipas urdhërit të Shtabit të Pëg- forcat partizane kanë çliruar Shko- jithshëm mbi bazën e tre batalioneve, drën. të Dibrës, Martaneshit, Cermenikës Luftëm e vazhduam kundër si dhe të partizanëve të ardhur nga forcave që komandoheshin nga krahina të tjera të vendit. Halil Alia, Muharrem Bajraktari, Në drejtimin e Brigadës në ditën Gjon Marka Gjoni. Në përpjekje me e formimit ishin Esat Ndreu, koman- forcat e Halil Alisë u vranë 13 parti- dant, vëllai i patriotit dhe luftëtarit zanë të batalionit të Tropojës. Elez Isuf Ndreu, Zëvendës koman- Më 1 janar 1945 na u dha urdhëri dant Zoi Themeli, Mico Kallamata për të kaluar në Mirditë, batalioni i komisar dhe Sotir Vullkani zëvëndës parë dhe batalioni i katërt i Brigadës komisar. Më vonë u bënë ndry- 18. Batalioni i parë do të kalonte qa- shime në komandën e Brigadës. Pe- fën e Malit dhe batalioni i katërt do trit Dume u bë komandant brigade, të kalonte Qafën e Kumbullës. Bota Hilmi Causholli, komisar, Xhevdet binte papushim dhe kishte arritur Petrela, Zëvendës komandant, Teme lartësinë dy metra. Duke kaluar qa- Sejko, Zëvendës komisar, Milo Qirko fën vdiqën katër partizanë. Tuneli i Zëvendës komisar. dëborës bllokohej në çast. Në krye Gafur Korca ishte komandant i qedonase e drejtuar nga Qemal e Shtabi i Br18 ishte vendosur në të kollonës ishin Gafurr Korça, Rex- batalionit të parë, Qazim Peshku, Nexhat Agolli dhe ku bëntë pjesë Bicaj, shtabi i Br 5 në Has, ndërsa hep Doda, Albert Paparisto, Ferit komandant i batalionit të dytë, Ajet edhe kushëriri im Esat Cami, mori forcat gjermane dhe mbështetësit e Muha. Alberti ishte nga Elbasani Rusi, komandant i batalionit të tretë drejtimin e Strugës dhe më pas të tyre në Kukës e Prizren. dhe nuk ishte mësuar me dimra të dhe Gafur Mehmeti komandant i Shkupit. Batalioni parë i Br 18 së bashku tillë. batalionit të katërt. Brigada e 18 mori urdhërin për me batalionin e Lumës banë një ak- Asnjë shtëpi nuk duket në hori- të shkuar në drejtim të Kukësit e të sion tek kulla e Lumës dhe asgjësu- zont. Jemi të lodhur e të djersitur. LUFTIMET KRYESORE Prizrenit, në mbështetje të Brigadës an një repart gjerman që vinte nga Po na humb edhe shpresa e ndon- 5 Sulmuese ku Hajdar Dushi kishte Prizreni, ku u kap rob edhe qarkko- jë strehimi të afërt. Gjashtëqind • Luftimet e kryera së bashku hasur rezistencë nga forcat e Mu- mandanti i Kukësit. partizanë rrezikohen të vdesin në me Brigadën e V Sulmuese në malin harrem Bajraktarit në Kalanë e Batalionit Parë të Br 18 ju dha dëborë nga të ftohtit , nga lodhja e Korabit kundër forcave gjermane Dodës. detyrë të sulmonte Topojanin, Zap- dhe nga uria. Ky acar ishte edhe më që bënë të dështonte faza e fundit e Batalioni i parë i komanduar odin dhe Dragashin. Në Dragash na i keq se beteja. Kishim kaluar qin- operacionit gjahu i dhelprave; nga Gafurr Korça dhe Rexhep Doda u dha urdhëri për të marshuar dre- dra beteja dhe nuk ishin sprapsur • Kryerja e disa aksioneve nga mesi i natës fi lloi marshimin në jt Kukësit, ku në fshatin Bardhoc ndersa ky acar e kjo dëborë ishin të luftarake kundër autokolonave gjer- drejtim të Kalasë së Dodës dhe në bllokuam rrugën automobilistike. tmershme. Ato po na merrnin jetën mane gjatë tërheqjes në rrugën au- orën pesë të mëngjesit sulmon Ka- Kishim këputur në mes edhe ngadalë ngadalë. Papritmas hasi në tomobilistike Prizren/ Kukës/ Pukë lanë, nga Kalla, Vlesha e Sllova dhe urën dhe qëndronim në pritje për murin e një avllie. U futëm brenda dhe lufta për clirimin e Kukësit; nga Zall-Kalisi dhe pas pesë orë luf- ardhjen e autokollonës gjermane. në kasollen e braktisur dhe ndezëm • Luftimet përtej kufi rit timesh të përgjakshme u muar Ka- Pranë meje ishin Shaqir Shira nga me shpejtësi një zjarr të madh për shtetëror për clirimin e qytetit të laja. Një pjesë e mirë e luftëtarëve Zall Dardha dhe Jonuz Duka nga të shpëtuar nga ngrirja. Disa metra Dibrës së Madhe , për clirimin e nacionalistë u kthyen me ne dhe Maqellara. më larg pamë edhe një shtëpi. Ju Kërçovës dhe të Prizrenit. luftuan deri në fund kundër gjer- I pari hapi zjarr partizani Dine drejtuam , pjesa e mbetur , se një manëve. Rama nga Shumbati. Gjermanët kasolle nuk mori vetëm dyqind bur- PESË MUAJ LUFTIME TË Këtu kemi parë edhe masakrën pa urë kalimi ishin të detyruar të ra. Ishte ora dy e natës dhe thirrja PËRGJAKËSHME TË BR më të madhe njerëzore, Hajdar Du- zbrisnin nga makinat dhe të zinin jonë në këtë natë të acartë nuk dëg- 18 SULMUESE shin me 22 shokë të vrarë, ndërm- front në tokë por koha punonte për johej. Por pas disa thirrjeve e kris- Me 18 gusht 1944 formohet jet tyre edhe 2 shoqe partizane, të ne sepse ne ishim të pozicionuar mave të njëpasnjëshme u dëgjua Brigada e 18 Sulmuese me katër cilat i kishin xhveshur lakuriq dhe dhe të gatshëm për të qëlluar. Në një zë burri : Kush jeni ? Jemi parti- batalione, batalionin e Dibrës, u kishin ngulur nga një hu në pra- një darë të hekurt pas katër orë luf- zanë, ju përgjigjëm. Hajdeni Bujrum batalionin e Martaneshit, batalionin panicë dhe i kishin mbështetur për timesh, gjermanëve u vjen përsëri sa të jeni, u përgjigj i zoti i shtëpisë. e Çermenikës dhe batalionin e Ri që shkëmbi. Urrejtja ndaj pushtuesit ndihma në njerëz, teknikë luftarake Jemi shumë or mik. Do tju shpërn- u formua ato ditë. por edhe ndaj atyre që u shkonin pas e logjistike. Ndërsa partizanëve pas dajmë në të gjithë fshatin me djemtë Gafurr Korça u bë komandant i si nacionalistë e antikomunistë nuk katër orë luftimeve fi lluan tu mbar- e mij, tha burri me bujari. batalionit të parë, Rexhep Doda, ko- kishte kufi dhe nuk mund të trego- onin rezervat, por edhe tërheqja Në shtëpinë e tij u strehua Ferit misar i këtij batalioni, Ferit Muha het. Përsëri njoftohemi se shtabi i ishte e vështirë. Lleshi, Hamdi Doda, Pali Carapuli, nga Bllaca u bë komandant i kom- brigadës së pestë është në rrezik në Midis Përbregut dhe Bardhocit u Sali Hoxha etj. Kështu u shpërn- panisë parë në këtë batalion, Uke fshatin Ujmishtë nga forcat Muhar- organizua tërheqja me luftim, por danë dhe kaluan natën të gjithë Cami komisar i kompanisë së parë. rem Bajraktarit. patëm të vrarë e të plagosur. U pla- partizanët. Nuk bahej fjalë për të Fill pas formimit Brigada u an- Pas rrethimit që i bëmë forcave gosën Met Hajrullai, Azis Asllani etj. ngrënë, pasi as fshatarët nuk kishin gazhua në luftime çlirimtare. Me 25 të Bajraktarit e çliruam shtabin Të nesërmen batalioni parë or- ç’të hanin për vehte, por vetëm për gusht na u dha për detyrë çlirimi i e Brigadës së pestë, por nga kjo ganizoi një aksion tjetër në fund të të futur kokën e për të shpëtuar nga Dibrës së Madhe. brigadë kishin mbetur në luftim 60 fshatit Morin ku asgjësohet plotë- ngrirja e nga vdekja. Pasi dëbora Batalioni i parë u vendos në fron- partizanë, kryesisht të vrarë nga sisht një kompani gjermane por u ngriu kalonim mbi dëborë dhe ud- tin Bajnisht-Kojnarë, batalioni i forcat e Muharrem Bajraktarit. Ja vra edhe partizani Eles Mena nga hëtuam drejt Mallkuqes, Domgjonit, katërt u vendos në frontin Bofmollë- ku kishte arritur vëllavrasja midis Bllaca. Pas tërheqjes nga Dragashi, Iballës e Pukës. Ura e Spiles. Frontet e tjera ishin shqiptarëve, antifashistëve dhe an- batalioni i katërt ishte urdhëruar Në organizimin e ri të pasluftës zënë nga një pjesë e forcave të tikomunistëve. për të sulmuar kalanë e Prizrenit, Brigada e 18 u caktua të shkonte e Divizionit të parë. Pas 24 orë luf- Populli i kësaj zone më shumë ndërsa batalioni i parë do të sul- të shërbente në Gjirokastër. timesh forcat gjermane në qytet të mbështeti Nacional- Çlirimtaren monte Zhurin. Brigada e pestë do të ndihmuara edhe nga batalioni “Dri- se sa Muharrem Bajraktarin dhe u sulmonte Prizrenin. *veterani Uke A. Cami ka qenë ko- ni “ i komanduar nga Dilaver Dine, rreshtua në Brigadën e 24 kundër Pas gjashtë orë luftimesh Prizreni misar i kompanisë së parë të batali- u tërhoqën nga Dibra e Madhe. Di- gjermanëve. u çlirua. onit të parë të Br.18 S dhe kujtimet e bra u çlirua. Në këto momente tabllo e lufti- Pastaj të gjitha forcat parti- tij i ka përmbledhur në librin me titull Brigada e katërt shqiptaro-ma- meve ishte e tillë: zane përqëndrohen për çlirimin e „Shpirti ynë liridashës‘ 10 Gusht 2016; Nr. 8(332) STUDIMI NË KUADRIN E 450-VJETORIT TË LINDJES RRETHANAT E VDEKJES Nga Xhemal MEÇI, shtërngue P.Budin me marrë rrugën (apo Grazhdës) dhe Kishës Shën Mar- studiues, “Mjeshtër i Madh” nëpër male n’atë muej që nuk paraqet kut, Livadheve të Kishës ka qenë një kondita të mira. Ne mendojmë pikër- va, -‘’Vau i Priftit’’. po ky va nuk ka (25 DHJETOR 1566 NË isht për këtë arsye se udhëtimi i tij ka qenë i njohur për shumë kohë. Ndoc DRI,VA-KOMAN (VAU I PRIFTIT- qenë me qëllime që nuk ishin krejtë- Selimi, autor i librit ‘’’ ( Shkodër, Vo- Simbas shënimeve të historianit sisht të administratës kishtare. Pjetër laj,2013) Më ka treguar se‘’Në të rënët Injac Zamputi) Budi ishte përgatitë të rrinte në Shqip- të Gogshit, përballë shtëpive të para ni për qëllime të caktueme në lidhje ka qenë një gur me emrin ‘’Guri i PJETËR BUDI , Gur i Bardhë, Mat, me organizimin e luftës për çlirim. Ja Lundrës’’, ku ka qenë një va nëpër 1566, qe shkrimtar i mirënjohur i letër- çka shkruante ai ,-vazhdon të men- të cilin dilej në Gushtë. Ndofta ky ka sisë së vjetër shqiptare,klerik i lartë ka- doi I. Zamputi,- në letrën drejtue Go- qenë ‘’Vau i Priftit’’. Por më siguri Nd. tolik, veprimtar i shquar i Lëvizjes Çlir- cadines pak ditë para se të nisej me SELIMI ka për Vaun e Karmës afër imtare kundër pushtuesve osmanë. ardhë në Shqipni (15 shtator 1621): shtëpisë së Llesh Dedës, në të dalë P. Budi shërbeu disavjet meshtar në “Popujt e sipërthanun presin nga unë prej Komani për Karmë. ‘’Aty -thot Kosovë e Maqedoni. Më pas u caktua personalisht njoftim për të dijtë ç’ ven- Ndoci- më ka kaluar më 1960 në atë vikar i përgjishëm i kishës katolike dim ka marrë Shenjtëria e Tij Papa va Pjetër Deda. në viset ku kishte shërbyer. Më 1515 për këtë dëshirë të tyne [d.m.th. t’ia Si përfundim, në njërin prej këtyre shkon në Romë për botimin e librave nisin luftës. I.Z.], dhe më nxisin që vanash në këtë hapësirë të bregut të të tia dhe organizimin e kryengritjes unë të kthehem me një përfundim të Drinit prej afro 10 km është mbytur antiosmane.Më 1518 në Romë boto- mirë, dhe mue tashti do të më duhet Pjetër BUDI, më 25 dhjetor 1566. het Dokrina e Krishtenë në afro 3000 kam parë te ju njeriun punëtor dhe të të shkoj t’i ngushëlloj... sepse ky lajm Armiq të (fq.73) deklaruem kundër faqe ( ribotuar më 1536,1664,1868). përgatitur për të kryer studime të nev- i mirë [ d.m.th. se çështja e luftës asht Pjetër Budit kanë qenë edhe venedik- Më 1521 boton në Romë -Pasqyra e ojshme për vendin e popullin tonë. tuj u marrë seriozisht I. Z.] do të jetë asit, sepse ky njeri kishte “guxue” të të Rrëfyemit. Doktrina e Krishtenë për gëzim të madh t’atyne popujve. hynte në çështje të çlirimit të vendit dhe Pasqyra e të Rrëfyemit nuk janë * * * Dhe, në mënyrë që ky shestim i shen- tue kërkue marrëveshje me span- thjeshtë përkthime, por përshtatje e jtë të mos zbulohet prej anmiqve, do jollët e tue bashkëpunue me persona me shtojca me vjersha e mesazhe, Duke marrë shkas prej shkrimit t’u sjell këtyne popujve ndonjë ndjesë që Republika (e Venedikut-Xh. M.), i porosi e këshilla të shumta drejuar të gazetares Julia VRAPI në gazetën të plotë ... me ndonjë bekim për ato ndiqte për vdekje, si asht rasti i ka- katolikëve shqiptar, ku ankohet edhe SOT, dt. 9 korrik 2016, f. 19, ku shpre- lorësit Bertuçi, i cili asht personazhi për mungesën e shkollave ( F. E. SH. , hte shqetësimin e saj për mungesën e kryesor në letrën-projekt drejtue Go- Tiranë, 2000, f.316-317), një plani nga Ministria e Kulturës për cadinos. aktivitete në shkallë kombëtare për Vetë fakti i gjetjes së kësaj letre në Gjatë shekullit tonë veprat e këtë 450-vjetor të P. Budit,mendova arkivin e Venedikut, na jep të drejtë Budit u bënë një burim i mirë për t’i botoj ato ‘’shënime’’, që m’u besu- të mendojmë se agjentët e Republikës njohjen e gjuhës shqipe, të his- an mua dhe m’ u lanë si amanet nga (VENEDIKUT) i ishin lëshue mbi torisë së vendit tonë dhe të et- një studiues aq i shquar e njerëzor, shpinë këtij njeriu. nografi së shqiptare. (Prof Dr. J. siç ishte i ndjeri I. Zamputi, aq më Ka edhe nji mundësi tjetër, d.m.th. Kastrati, -Historia e Albanologjisë, tepër duke më besuar edhe sigurinë që kjo letër e arkivit të Venedikut të Tiranë,2000,f.77-78). e vet përballë regjimit të diktaturës. mos jetë origjinali, por ndonjë kopje Ky ishte një nder që më bëhej mua e tij, dërgue në Venedik nga ndon- INJAC ZAMPUTI 1910 - 1998 , nga një personalitet i historisë sonë jënjeri, që aty, në Romë hetonte për PËRKTHYES DHE HISTORIAN I kombëtare. Rasti e solli ta kryejmë në llogari të Republikës, për veprimet e SHQUAR I MESJETËS. (F. E. SH., këtë 450-vjetor. Pjetër Budit. f. 2975). I ndjeri Injac ZAMPUTI ishte Shënimet fi llojnë drejtpërdrejt Por, armiq të betuem kishte Pjetër burrë fi snik, modest dhe dashamirës, kështu: - ‘’Farlati , (III.Soc.VII/294), Budi edhe klerikët e huej, sidomos me të cilin jam takuar disaherë për kur fl et për vdekjen e Pjetër Budit, ... prelatët, kundër të cilëve ai kishte përkthime dhe daktilografi me për shënonte... “Por s’ qëndroi në detyrë shkaktue mbledhjen kishtare që nevojat e Muzeut Historik të Pukës. as një vjet të plotë, sepse, tue kalue vendosi të mos pranoheshin ipesh- Më priste edhe në shtëpi me dasham- lumin e Drinit qe përpimë.”... kvit të huej. Por (fq. 75) Pjetër Budi, irësi e bujari. Ishte 6 dhjetor 1971, Mario Rok (Mario Roques) ci- kur erdhi dhe u vue në krye të selisë kur po bisedonim në shtëpin e tij për ton një burim tjetër për vdekjen e vende... dhe do të shpërndaj librat ipeshkvnore të Sapës, i krijoi vetes Komanin. Pjetër Budit: një pjesë nga letra e e mij... kështu shkuemja ime të mos edhe një armik tjetër të fortë: vikar- Si u përqendrua pak, më pyeti Gjon Kolesit drejtue Kongregacionit sjellë dyshim...”. in e deriatëhershëm të diocezit të në se dija gjë për ‘’Vaun e Priftit’’ . të Propagandës më... 20 janar 1623, ‘’Budi, -thekson Injac Zamputi, Zadrimës, Gjergj Bardhin. Është diku në Koman-tha. -Aty është në të cilin thuhet: “I peshkëvi mba- -pra e dinte mirë se vepra e vet ndiqej Gjergji apo Gjeci ishte djali i vël- mbytë i shquari Pjetër Budi. Po jua si kështu i pëlqei nanës së Zotit, u nga armiqtë dhe mundohej ta fshihte lait të ish-ipeshkvit të Sapës Nikollë jap një material, ‘’shënime mbi vdek- mbyt n’uj sa po kalonte një lum, dhe me shërbimet fetare, që do të kryente Bardhit. Ky i fundit asht i njohur jen tragjike të Pjetër Budit’’. I kam të gjithë krishterimit t’atyne anëve si ipeshkëv nëpër popullsitë tona ma- në historinë e lëvizjeve shqiptare të mbledhë me kohë.Por botimin do t’ i ka ramë shumë keq, dhe me qenë lore që ishin në kryengritje. sh. XVI dhe fi llimit të shek. XVII. jua besoj ju. Kur ta shihni kohën e se kanë mbetun pa bari...propozohet ...nuk përjashtohet mundësia që Ka të ngjamë se fi ll pas ikjes ose përshtatshme e botoni, por me kusht të emënohet Vikari i Përgjithshëm i Drinin Budi ta ketë kalue kund në pas vdekjes së ungjit, Gjergji erdhi që të mos shfrytëzohet kundër Kishës Zadrimës,Gjergj Bardhi. (M.Raques: ndonjë va, në ndonjë vend ma pak të në zyrën e vikarit të Sapës mbasi e kundër Klerit Katolikë. Të mos ia Recherches sur les ancains, textes rrezikshëm. Në këtë rast do të men- kish qenë ma përpara famullitar në japim kuj atë kënaqësi për ta përdorë albanais etc. Paris,1932, fq. 30-31; donim se të gjithë udhëtarët kanë Rodon (në dioçez Albaneus (?) dhe kundër Kishës e Klerit tonë katolikë. shënimi 6). qenë së bashku dhe atëherë del e vikar i ipeshkvit të Stefanisë (Nikollë Kuptohet, se me –‘’Të mos ia japim (fq.68)... data e vdekjes merr saktë- vështirë të mendohet si asht mbytun Mekajshit). Vikariatin e Sapës e kuj knaqësinë’’- e kishte fjalën për sim ma të madh në 25 dhjetor 1622. vetëm personazhi kryesor i atij grupi, i mbajti 16 vjet(Farlati, VII, 284). Ipe- regjimin komunist, që kishte dënuar Ja fjalët e letrës në të cilën lajmon: cili -sikurse ishte e natyrshme -duhej shkvi i Sapës, përveç administratës aq ashpër klerin, sidomos klerin ka- ...’’për çështjen e mjerueshme që i të kishte vendin dhe rojën ma të sig- kishtare, kishte edhe kryesinë e tolikë që më 1944 e në vazhdim. ngjajti përpara festave të Krishtlind- urtë. Përsa i takon vaut,del se vau më këshillit të Zadrimës për çështjet ci- Unë kam mbajtë lidhje me takime e jeve, Imzot Budit, Ipeshkëv i Sapës në i përshtatshëm ishte në Koman. Unë vile.Nikollë Bardhi, ipeshkvi i Sapës, letra. Në letrën e ti përgjigje, dt.6 kor- Arbëni, i cili, kur po donte me kalue jam konsultue me komanës, ndër ta qe një ndër organizuesit e kuvendit rik 1985, më shkruante shumë miqë- lumin e Drinit për të pajtue një farë edhe me Ndoc Doçaj, i cili ende i ruan të madh të Dukagjinit më 1601- sisht:- ‘’E kam marrë letrën tuaj të 4 kishe asht mbytë në lumin e thanun lidhjet me Koman, ku shkon nga 1602 bashkë me Nikollë Mekajshin korrikut (1985).. Të urdhëroni kur të pa e pasë pamë ma kush trupin e tij..”. Puka dhe punon tokat e kujdeset për etj. Kuvendi e ngarkoi Nikollë Bard- doni. Gëzohem shumë se punoni dhe (B.Orsini, Lezhë, mars, 1623, fq. 222). pemët e pronësisë tij bujqësore.Ai ka hin të shkonte në Venedik bashkë bëni një punë të frytshme. Unë përherë “...nevojë e madhe duhet ta kenë mendimin se në mes ‘’Prroit Grad’’ me kapitanin Pal Dukagjinin për t’ Gusht 2016; Nr. 8(332) 11 STUDIMI (566- 2016), botohen për herë të parë TRAGJIKE TË PJETËR BUDIT’ (Farlati, VII, 284). Në këtë fl etë, pas det që ka vazhdue udhëzimet e ungjit anëve pozitive që ka Gjergj Bardhi, dhe ka qenë në marrëdhënie të mira shënohen vetëm dy pika negative me venedikasit. Kjo mund të hetohet për emnimin e tij: e para, se nuk edhe në frytin që nxori Gjergj Bardhi ka instruksion të mjaftueshëm, por në Stamboll kur shkoi për t’u ankue mendohet se, tue pasë aty pranë kundër sanxhakbeut.Venedikasit në Lezhë Benedik Orsinin, mund të kishin infl uencë në Stamboll sa ta këshillohet me te. mbështesnin pranë vezirëve të Sull- Pika e dytë e që na intereson, tanit. asht kjo: “Dyshohet se mos asht Në përpjekjet që bënin kundër syn- bashkëveprues në vdekjen e dy ipe- imeve spanjolle, venedikasit bash- shkvijve të kaluem, sepse m’u refer- këpunonin me turqit dhe ua zbulo- ue nga kapitani Ranier, se abati Pal, nin atyne orvatjet e shqiptarëve e të i ardhun [në Romë-I.Z.] së bashku huejve që donin me organizue luftën me Bardhin e thanun, ka thanë në për çlirim... S’ka dyshim se venedika- prani të disave, që po nuk e banë sit kishin mundësi të shtinin në punë ipeshkëv Bardhin, por ndokënd ma së miri edhe veprën e një pjese të tjetër, do ta nisim si kanë shkue dy klerit të huej për ta ushqye konfl iktin të kaluemt. [Por] mund të provohet që ngjallej sidomos kur ishte rast-si se asht një shpifje, sepse kanë ard- asht fakti i mbledhjes së bame nga hë [po në Romë-I.Z.] disa fretër me kleri vendas nën kryesinë e Budit... letra të N/Mbretit të Napolit drejtue Venedikasit kishin edhe aftësi të gjithë vendi malor i Dukagjinit dhe ia paraqitë senatit venedikas nev- kardinalit Ludovizi dhe njeni prej madhe të shfrytëzonin kontradiktat mbi këtë vend nuk kishte aso kohe ojat e lëvizjes që donte me shpër- tyne pretendonte Ipeshkvinë, dhe që kanë ekzistue edhe mbrenda vetë tjetër autoritet vendas ma të madh thye në luftë të armatosun. Dihet kapitani Ranier, kur më lajmëroi klerit: “Kështu pra janë ndjekur nga se vikarin e Sapës. se Venediku i pengoi këto përpjekje për thanien e abatit Pal, më paraqiti partia e venedikasve ata që mvar- Bardhi, (fq.76), sa kohë që qe dhe ma në fund Nikollë Bardhi, pasi si të mirë njërin nga fretnit e tha- en nga Papa e nga Mbreti katolik [i vikar në Zadrimë, e ushtroi mirë mori 400 dukatë prej Republikës, nun... (IR CG, vl. 262, fl .467). Spanjës-I.Z.] me anën e disa njerëzve, edhe detyrën e kryesisë së këshil- shkoi në Romë dhe u muer me punë ...Asgja nuk na pengon të men- të cilët, tue i shërbye me dy faqe këtij lit dhe ishte tregue shumë i aftë të tjera. dojmë se abati Pal (Pal d.m.th. Abati dhe atij princi, nuk synojnë tjetër qyshëse me një ndërhymje të tij, (Shih artikullin: I.Z. ”Projektet i shën Palit, Nikollë Leka, shënimi i veçse të jenë shpërblye n’ato sende në Stamboll ia kish dalë të hiqej shqiptare për çlirimin e vendit etj.” Xh. M.) me të vërtetë t’i ketë thanë për të cilat meritojnë dënim..” nga kamba edhe Sanxhakbeu ( i në Buletinin për Shkencat Sho- ato fjalë në një moment kur ndoshta (Nga një relacion i kohës: Cordig- Shkodrës –Xh. M.), që i kishte qitë qërore, 1956, nr. 4, fq. 122-123). çështja e Gjergj Bardhit paraqitej e nano, vep.th.fq.7/231). ngatërresa Zadrimës. (më 1610). (24) ‘’Zadrima, -na tregon Frang humbur. ...Pas këtyre të dhënave...pohojmë Një njeri si Gjergj Bardhi, i cili Bardhi, në relacionin e vet (Bul. për Dhe, i ndjeri I. Zamputi arrin në se Pjetër Budi, për veprimtarinë e tij pas vjetit 1623 ka për të qenë ad- Sh. Sh. këshilli, në krye të të cilit konkluzionin: në qoftë se fjalët e të shumëfi shtë kombëtare-shqiptare, ministrator kishtar i sprovuem dhe ishte ipeshkvi i Sapës. Pra,ai ishte abatit kanë vërtetësi, na mendojmë vdiq pa mbushë vjetin në zyrën ipesh- rigoroz, dhe ka për t’u tregue mpro- në krye të këshillit të Zadrimës fus- se pas tyne fshihen edhe venedik- kvnore, sepse armiqtë e gjetën rastin jtës fanatik i të drejtave të veta, nuk hore. Ai ishte edhe ipeshkvi i ma- asit. Këta nuk e duronin kurrsesi me krye deliktin. Dhe e maskuen tuj asht çudi që Pjetër Budin kur erd- leve të Dukagjinit, në të cilat përf- infl uencën spanjolle në Ballkan dhe fajosë vetëm rrjedhën e Drinit.’’ Per- hi në zyrën e ipeshkvisë së Sapës, shiheshin Puka, Iballja dhe Spasi. në çdo kohë kanë pengue dhe kanë fundimisht, studiuesi i shquar Injac ta ketë shikue si armikun që po Gjergj Bardhi sa qe vikar i Za- luftue përpjekjet e popullsive tona Zamputi është i mendimit se mbytjen e vinte t’i hiqte nga dora të drejtat e drimës, duhet të ketë ushtrue të për çlirim, kur i drejtoheshin Pa- Pjeter Budit e kishte kryer Nikoll Leka, fi tueme. Këto të drejta mbi Zadrimë, gjitha funksionet e një ipeshkvi. pës, Spanjës ose princave të tjerë. ish-Abbati i Shën Palit të Kabashit, Gjergj Bardhi i mbështet krye- Kur më 1614, u zhvillue në Kuç Kjo asht arsyeja që na ban të ano- një aventurier, që kishte përfunduar sisht mbi të drejtat e derës së Bard- kuvendi që bashkoi delegatë nga të jmë me mendue, sikurse thamë, se me një çetë rebelësh. Fr. Bardhi thek- hejve, që ishte e fortë dhe që i kishte gjitha vendet kryengritëse, na duket vdekjen e Pjetër Budit e kanë dashtë son faktin se –“Dom Nikollë Leka ka dhanë vendit të vet dy ipeshkvij... se hetojnë edhe fi gurën e Gjergj vetë venedikasit dhe kanë përkrahë e çue krye ndaj rregullës kishtare dhe Këtë të drejtë Gjeci ka për të vazh- Bardhit, që përfaqëson Dukagjinin ushqye sedrën, dyshimet dhe konf- është bamë ushtarë i Shën Markut due ta kërkojë për vete dhe për nip- (Mirditën, apo Pukën). Dhe ai jo liktet e zadrimorëve, të klerit dhe të (Venedikut), dhe ka mbledhë ushtarë in e vet, Frang Bardhin dhe gjithë vetëm asht një delegat i zakonshëm, turqve, ose të gjithëve së bashku. dhe anije të armtosuna si të qenkësh Zadrimën ka për të vazhdue ta mba- por përfshihet në gjashtë të parët, Bëhej përpjekje e madhe për të një shekullar” (nga shënimi i I. Zampu- jë në dorë të vet edhe pas vdekjes së d.m.th. n’ata që kishin autoritet të sigurue selinë e Sapës, n’ato kohë, tit, f.289, Relacione II, Tiranë, 1965). nipit, kur prap ai, tue qenë arqipe- thërrasin delegatët në kuvend.’’ kur projektet për çlirimin e Shqipnisë Sigurisht kontradiktat mes kler- shkev i Tivarit, ka për ta lëshue atë (Shih artikullin: I.Zamputi, e të Ballkanit mbështeteshin krye- it katolik kanë qenë të natyrshme seli e ka për të kthye prapë në Sapë. “Bashkimi i maleve shqiptare etj”, sisht nga popullsitë tona malore. Dhe sepse: shkaktoheshin kryesisht nga (Farlati,VII, 288). Kur (fq.77) pra, në Buletinin e Univ., Seria Shk. Sh. Sapa, sikurse dihet, kishte në juri- mosmarrëveshjet me klerin e huaj pas vdekjes së Budit, Gjergj Bardhi vj. 1957, nr.1) diksionin e vet edhe Dukagjinin. N/ për zbatimin e shërbimeve fetare në vrapoi në Romë për ta sigurue për Në transkriptimin që ka bamë Mbreti i Napolit donte n’atë seli një gjuhën shqipe, si dhe përçarjet mes vete selinë e Sapës, u përcuell me tri L.M. Ugolini (Pagine di Storia Vene- njeri që të vazhdonte veprën politike klerit , të nxitura nga ndërhyrjet e propozime të favorshme: nga ipesh- ta, fq. 26 e tutje), n’emnat e depu- të Pjetër Budit, të njohur për përp- shteteve të huaja për interesat e veta kvi i Arbënit, nga ai i Lezhës dhe ai tetëve të mbledhun të 15 korrikut jekjet e tij antiturke dhe antivenedi- politike. i Shkodrës... 1614, i katërti asht Gieli Bardi da kase. Gjergj Bardhi nuk Kur i paraqitej Papës propozimi Mirdita. Vështirë do ta kishim të u pëlqente spanjollëve, për emërimin e një prelati, i paraqitej hetonim në këtë transkriptim emnin sepse ishte i nipi i atij edhe një fl etë informative mbi per- e Gjec Bardhit, mos të ishte për fat Nikollë Bardhit që kishte sonin e shenuem. Në këtë fl etë ren- ma tutje edhe lista tjetër e 44 zotni- veprue haptas sipas ud- diteshin pikat në favor dhe në dis- jve besëlidhun. hëzimeve të Republikës favor të kandidatit. Në këtë listë, këso radhe, i pesti së Venedikut. Nga vetë Këtë fl etë informative të përpi- emën lexohet: Gierdi Bardi da Mird- fakti se spanjollët nuk lueme për Gjergj Bardhin, e ka ita. Nuk ka dyshim prandaj se bëhet e duen Gjergj Bard- plotësue ai që kishte qenë ngarkue fjalë për Gjec Bardhin. hin n’atë seli, provohet ta marrë në provim për të gjykue mbi ‘’Dhe na mendojmë,- nënvizon mjaft qartë, se ky ndër aftësitë e tija... Ka shumë mundësi faktin I. Zamputi, -se asht tamam 16 vjetët që qëndroi aty që autori i kësaj fl ete informative të Gjec Bardhi ynë, me qenë se për si vikar, nuk u ka shkue jetë kardinali Pjeter Valerio, që Far- Mirditë aso kohe duhet kuptue i për qejf atyne dhe mun- lati thotë se qe ai që e emnoi Gjergjin 12 Gusht 2016; Nr. 8(332) AKTUALITET OBVL: Reforma në drejtësi, sukses dhe arritje historike për të gjithë shqiptarët

Kryesia e Organizatës të Bash- Kjo është një fi tore të parimeve të lar- kuar të Veteranëve të Luftës Anti- ta për drejtësi të pavarur dhe trans- fashiste Nacionalçlirimtare të popullit parente”, shprehet Kryesia e OBVL-së shqiptar (OBVL) përshëndet votimin në një deklaratë për mediat. unanim të reformës në drejtësi nga Veterënarët e OBVL, që më shumë Parlamenti shqiptar. OBVL e kon- se askush tjetër luftuan dhe dëshi- sideron arritje historike konsensusin rojnë një Shqipëri demokratike, me e gjetur nga palët pas negociatave shtet ligjor të konsoliduar e sovran, intensive të mes krerëve të forcave shprehin bindjen për garantimin për kryesore politike parlamentare (PS, qytetarët shqiptarë të lirive dhe të PD e LSI) dhe ekspertëve të tyre. drejtave që gëzojnë nga Konventa Eu- “Përshëndesim votimin e Paketës ropiane e të Drejtave të Njeriut dhe Kushtetuese për Reformën në Siste- Kushtetuta e tyre. min e Drejtësisë. Konsensusi është Kjo për faktin se Reforma në Siste- një arritje historike. Me këtë rast, min e Drejtësisë, e miratuar tashmë shprehim mirënjohjen për Komisionin nga Kuvendi i Shqipërisë garantoi një e Venecias, përfaqësuesit e SHBA e proces vlerësimi transparent, ligjor, BE që monituarun dhe ndihmuan objektiv, të bazuar në meritën dhe marrëzira që kanë ndodhur deri sot të gjithë procesin e ndërtimit të pi- seriozisht këtë proces. Miratimi i Re- integritetin profesional dhe njerëzor me sistemin atual. Kryesia e OBVL ramidës së drejtësisë, vendimmarrja formës në Drejtësi është një sukses të prokurorëve dhe gjykatësve tanë shprehet optimiste gjithashtu për të jetë ekskluzivisht, si në çdo vend dhe një arritje për të gjithë shqiptarët. dhe jo në opinione, thashetheme dhe faktin se kjo reform garantoi që në tjetër sovran në duart e shqiptarëve.

PROFIL 80-VJETORI I DITËLINDJES, OBVL URON STUDIUESIN XHEMAL MEÇI

tudiuesi i mirënjohur Xhemal dekorata si: Meçi - Mjeshtër i Madh, më - Medalje “Naim Frashëri” nga Ku- S23 korrik festoi 80-vjetorin vendi i Shqipërisë ,Tiranë, 1972; e ditëlindjes. E uruan atë përzemër- - Titull Nderi “Mirënjohje e qytetit sisht njerëzit e dashur të Familjes së Pukë”, Bashkia Pukë, 2000; tij të nderuar, të afërmit dhe miqtë e - Urdhri: “Naim Frasheri i Arg- shumtë, jo vetëm nga Puka, por nga e jendtë”, Presidenti i Republikës,Ti- gjithë Shqipëria. ranë, 2000; jë urim të përzemërt i dër- - Urdhri: “ Mjeshtër i Madh”, gon veprimtarit të saj shem- Medalje e Artë,Presidenti i Repub- Nbullor edhe kryesia e OBVL. likës , Tiranë, 2011; “Të përcjellim urime të ngrohta për -“Çmimi i Virtytit”- Për veprimtari 80-vjetorin e ditëlindjes, miku dhe të shquar në shërbim të Paqes, Pro- bashkëpunëtori ynë i ngushtë, Xhe- mishërimin më të plotë te fi gura e si drejtues i shoqatës së histori- gresit dhe Mbrojtjes së të Drejtave të mal Meçi, Ju urojmë përzemërsisht, Xhemalit, ku pas shkollimit fi llor anëve të rrethit Pukë, (1965-1975) Njeriut-nga Komiteti I Pajtimit Mbarë- shëndet dhe lumturi në jetë. Shumë në vendlindje dhe atij unik në Pukë janë përgatitur në: gjuhësi, etnogra- kombëtar, Tiranë, 2013. urime për Ju! Gëzofsh edhe shumë mbaroi të mesmen dhe të lartën në fi , folklor dhe janë mbajtur mbi 60 Vepra shkencore studimore e Xhe- vite të tjera, ashtu siç je sot: vital, me Shkodër dhe studimet pasuniversi- kumtesa, referate, sesione shken- mal Meçit është një diamant i stoli- shëndet të plotë dhe mëndje të kth- tare në Tiranë, në profi lin e Gjuhë- core, simpoziume, konferenca e sur në memorien tonë, është një jellët”, shprehen anëtarët e Kryesisë Letersisë. Në vitet 1953-2015 (62 kongrese, lokale, (kombëtare dhe pishtar i ndezur që brezat në vijim do së OBVL-së, në telegramin e urimit vite) punoi në detyra dhe pozicione ndërkombëtare). ta trashëgojnë dhe i drejtohen sot për botuesin e mbi 100 artikujve të të ndryshme, duke fi lluar që nga Gjatë 50 viteve ka botuar mbi 100 qytetarë, lexues e studiues, profesorë karakterit shkencor. pozicioni i mësusit, më tej drejtor artikuj, nga 1965-2015 të karakterit dhe Akademik e çojnë përpara. Mesazhe të përzemërta urimi, si shkolle, drejtues i kabinetit pedagog- shkencor si dhe librat: Dhe ai, i thjeshti, mëndjemprehti, dhe shumë komente në rrjetet so- jik të rrethit Pukë, përgjegjës, spe- i shumëpërkushtuari për historinë ciale, ka marrë mësuesi dhe studjiue- cialist dhe drejtor i muzeut historik 1.”Kanuni i Lekë Dukagjinit”, tonë kombëtare, profesor Xhemali, si i talentuar në këtë ditë të shënu- të rrethit Pukë ku ende vazhdon me Varianti Pukës, Itali 1996; vazhdon me punën e tij studimore. ar të jetës së tij. Miku i tij i ngushtë, pasionin e tij të shërbejë si specialist 2. Puka (guidë),Tirane 1998, I urojmë atij edhe shumë vite jetë Idriz Ahmetaj, pasi i ka përmbledhur në shkollën muzë “Migjeni” dhe një- (shqip -anglisht-frëngjisht); të lumtur, me bindjen se do na japë përshëndetjet, përcjell për miqtë fal- kohësisht në pavijonin e ekspozitës 3. Ndue Jak Pjetri “Mesues i vepra të tjera dinjtitoze, që do zënë enderimin e përzemërt të z.Xhemal “Etno-kulturore” Pukë, ku u trans- Popullit”, me bashkautor, vend nderi në historinë e letërsisë Meçi për urimet që i kanë dërguar me meton grupmoshave të ndryshme Shkodër, 1999; tonë dokumentare. rastin e 80-vjetorit të ditëlindjes, me vendase dhe të huaja, Trupit Diplo- 4. Migjeni në Pukë, me bashkau- dëshirën që edhe ata të kenë shëndet, matik të atashuara në Shqipëri, torë, Shkodër, 2000; lumturi dhe gëzime familjare. trashëgiminë tonë kulturore që nga 5. Kanuni i Lekë Dukagjinit, Xhemal Meçi u lind në Kabash, periudha Iliro-Arbërore,ku me mjaft varianti i Mirditës, Tiranë, Pukë më 23.07.1936 në një zonë interes pritet ajo e kalasë së Dalmac- 2002; me tradita vitale, fi snikëri, bujari es (Komanit). 6. Puka që në lashtësi-1, Tiranë, e mençuri, vyrtyte të cilat gjetën Në veprimtarinë e tij shkencore 2003; 7. Kabashi, Tiranë, 2008; 8. Poeti i Malësisë, Tiranë, 2013; 9. Poeti i Kabashit, Tiranë, 2014. 10.Traditë Iliro- Arbërore (në bo- tim) Prej këtyre mbesin botime mad- hore për traditën dokesore “Kanuni i Lekë Dukagjinit (Varianti i Pukës dhe i Mirditës) si dhe monografi të “Ka- bashi” dhe “Tradita Iliro-Arbërore në Pukë” etj. Kontributi titanik studimor i Xhemal Meçit është vlerësuar nga organizma dhe forume nga më prestigjiozet, me urdhra, medalje, e