De Helling Zomer 2010
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
krimp : thema de Helliπ∆ � � €, � kwartaalblad voor linkse politiek de Helliπ∆ zomer @º⁄º 2 Fotograaf Marleen Kuipers documenteert Twente. Boven: op de grens met Duitsland. Onder: jongens bij de motorcross. het grootste Wetenschappelijk Bureau-blad van Nederland! de Helliπ∆ zomer @º⁄º De Helling blijft : 3 Op het laatste GroenLinks congres op 18 april dien- 6 den drie oud-redacteuren en een redacteur van Zei er iemand Krimp? de Helling een motie in waarin het partijbestuur Essay over het spiegelbeeld van groei — Willem Schinkel gevraagd werd De Helling in zijn huidige, papieren 12 vorm, te behouden en niet zoals gepland te veran- Stemmen aan de rand deren in een digitaal blad. Kees Vendrik, Maarten Electorale gevolgen van krimp — Josse de Voogd van Poelgeest, Jos van der Lans en Natasja van 14 den Berg vonden dat daarmee de erfenis van meer Paul Kuypers: “Krimp is een zegen” dan twintig jaar De Helling in de waagschaal werd Pleidooi voor een trage bestuurscultuur — Erica Meijers gesteld, omdat, aldus de motie: Meer stad en meer land 18 1 De Helling in zijn huidige vorm al jaren het beste Adriaan de Geuze en Maarten van Poelgeest over ruimtelijke ordening — Jelle van der Meer wetenschappelijke blad van alle politieke vereni- 22 gingen is, dat bovendien de meeste abonnees Kramp over krimp heeft van alle politiek-wetenschappelijke bladen, Economische consequenties — André van Hoorn en Esther-Mirjam Sent 2 De Helling een uitgave is waar veel interessante 26 denkers en schrijvers voor willen werken, Marleen Barth: “Volmaakt zijn zit er niet in” 3 De breed samengestelde en onafhankelijke Voorstellen voor een kleinere zorgsector — Erica Meijers redactie van de Helling een verrijking is als 30 podium binnen GroenLinks. Gedwongen dialoog Naar school in een krimpgebied — Ruard Ganzevoort De motie werd aangenomen en hoewel het Weten- schappelijk Bureau GroenLinks als onafhankelijk 34 instituut deze motie formeel naast zich neer had Referendum naar rechts? kunnen leggen (overigens was dat niet eenvoudig Links en directe democratie — Dick Pels geweest vanwege de financiële banden met het 42 partijbestuur), heeft de nieuwe directeur, Dick Pels, De Griekse tragedie en het Duitse Drama besloten de motie uit te voeren, met dien verstande Red Europa met een nieuw financieel model — Dirk Holemans dat De Helling zich financieel zelf zal moeten bedruipen, met uitzondering van het salaris van de hoofdredacteur. We hopen dat geld vooral binnen te halen met nieuwe abonnees, waarbij uw hulp 38 uiteraard zeer welkom is. Meer actie op dit vlak zal Vijftig jaar Sharpeville volgen. Zuid-Afrika toen – en nu: foto’s van Ulric Roldanus 44 In elk geval betekent dit dat De Helling blijft bestaan The Power of Puppetry en u het blad elk kwartaal als vertrouwd in de bus Stijn Decorte fotografeert project van Evelien Pullens — door Aysel Sabahog˘lu krijgt. Wel komt er daarnaast een nieuwe website met blogs en een digitaal maandblad. Dit opent voor De Helling nieuwe mogelijkheden om papier en digitaal te combineren, zoals de redactie vanaf Verder lezen en kijken 32 het begin al heeft voorgesteld. Te denken valt aan WB-Berichten 40 het tussentijds reageren op Hellingartikelen op deze Menno Hurenkamp vanuit Moskou 41 nieuwe website, een PDFabonnement en debat- (Marijntje Denters is op reis) ten met een papieren eind en begin en daartussen digitale dialogen. Naar verwachting gaat deze site aan het eind van dit jaar de lucht in. In het volgende nummer zal de redactie nieuwe plannen voor deze samenwerking tussen digitaal en papier aan uw voorstellen. Erica Meijers . deHelliπ∆ , € ): ): worldmail.nl) 2 @ Utrecht t.n.v. tijdschrift t.n.v. , zomer , · lu EricaMeijers ˘ g nr · matischvoor één jaar verlengd. gmail.com % recycled% @ StichtingWetenschappelijk , Jack vanMildert namens Bureau Drukkerij Raddraaier Omslagbeeld: Stijn Decorte, zie p. 44 Lossenummers: € GroeiDoor Stilstand (sap www.dehelling.net dehelling jaargang Jaarabonnement:€ Jongerenabonnement (t/m BureauGroenLinks Postbus tel Nietvoor januari1 opgezegde abonnementen wordenauto - Natasjavanden Berg MarijntjeDenters BasEickhout MariusErnsting AyselSabaho FaridTabarki OlavVelthuis MarkSchalken deRuimte/ ontwerpers Gironummer: de Helliπ∆ zomer @º⁄º Het behoorde tot de schrikbeelden van de jaren zeventig: 5 explosieve bevolkingsgroei die wereldwijd een tekort aan voedsel en een enorme druk op het milieu zou veroorzaken. Mijn broer, een jaar of dertien en net begonnen aan zijn politieke bewustwording, riep luidkeels dat het een misdaad was om kinderen te krijgen en dat hij daar nooit aan zou beginnen. Nu zich in het Westen een kentering begint af te tekenen – na het uitsterven van de babyboomgeneratie wordt bevolkingskrimp verwacht –, zou je dus opluchting en blijdschap verwachten. Niets is minder waar. Aan de randen van Nederland waar nu al sprake is van terugloop, wordt steen en been geklaagd. Want het valt tegen: er is, althans op korte termijn, sprake van terugloop van voorzieningen, leegstaande woningen en werkloosheid. Bestuurders vragen om investeringen en starten projecten om hun dorp te profileren en zo inwoners van andere plaatsen te trekken. Het antwoord op krimp luidt alom: groei! De auteurs in het themadeel van deze Helling pleiten vrijwel zonder uitzondering voor een andere reactie. Stop met investeren in leegloop, ontwikkel een andere ersies v 3 bestuursfilosofie en houd op met de suburbanisatie van m., Nederland, maar zet in op een rustig platteland met minder c 58 voorzieningen en een drukke metropool waar het als 1 x vanouds booming business zal zijn. Werkloosheid is straks geen probleem meer: alleen al de zorgsector kan ongeveer eenderde van de beroepsbevolking opnemen. Die moet dus ook krimpen. In plaats van in te zetten op immigratie wart-witfoto,121 z (dat is ook nodig) of bevolkingsgroei (mijn broer heeft inmiddels drie kinderen), is het hoog tijd te wennen aan de etinte g p gedachte dat het tijdperk ‘grenzen aan de groei’ nu echt o onverbiddelijk is aangebroken. lieverf o Erica Meijers uck), D ucky Naast de artikelen zocht ontwerper Mark Schalken L ( verbeeldingen van krimp én groei op wereldwijde 2006 en op persoonlijke schaal. , itel T onder Z 12. 2 msterdam. A allery G orch T ourtesy c H ©Teun ocks, uck’ D Lucky ‘ H Teun ocks: willem schinkel socioloog verbonden aan de Erasmus universiteit Rotterdam de Helliπ∆ zomer @º⁄º 6 zei er iemand ‘krimp’? pleidooi voor een progressief nationalisme ‘Krimp’ is demografisch gezien nog lang niet aan de orde. Weliswaar groeit de wereldbevolking tot een voorspelde negen miljard tegen 2050 en groeit de Nederlandse bevol- Angst voor of fascinatie met ‘krimp’ zoals king lang niet zo hard, toch groeit ze tot minstens 2035 en heeft ze in 2050 nog een grotere voorspelde omvang dan die momenteel lijkt te bestaan, is feitelijk momenteel. En gezien de voorspelling van de socioloog Mike Davis dat in 2050 ruim twee miljard mensen ter wereld in het spiegelbeeld van een langdurige wil sloppenwijken wonen, is het wellicht een zegen te noemen dat de grote revolutie in de wereldbevolkingsomvang die tot groei. Met ‘groei’ en ‘krimp’ beschrijft wij meemaken niet leidt tot een enorme voorspelde influx van gelukszoekers – een vreemd genoeg negatieve aandui- de maatschappij zichzelf in economisch- ding voor migranten die recent door Joke van der Zwaard op positieve waarde is geschat. Demografisch gezien bete- evolutionaire termen. Dit concept moet kent ‘krimp’ in de Nederlandse context vooral verstedelij- king. Krimp betekent dus contractie en concentratie. Zoals dringend worden vervangen door een overal elders ter wereld, zien we in Nederland een urbani- satie die deels betekent dat het platteland ontvolkt maar die ecologisch-revolutionair vocabulaire. ook deels betekent dat de stad het land opslokt, zodat de tegenstelling tussen ‘stad’ en ‘platteland’ aan relevantie ver- Hoe kicken we af van de grenzeloze liest. Maar zelfs wanneer de bevolking wel echt zou krimpen, groeifetish – of: welke mogelijkheden zijn dan nog zegt dat niet direct iets over de economische situ- atie van het land. Als het verband tussen bevolkingsgrootte er voor Schinkels creatieve inefficiëntie? en economische toestand lineair was, zou Nederland niet de economische zwaarlijvigheid hebben die het nu heeft. Niet- temin is Nederland vooral ook vanuit economisch perspec- tief een ‘krimp’-kandidaat. Wat kan groeien kan krimpen. En na jarenlange groei is de economie in de afgelopen jaren gekrompen. Op dit moment ziet het er nog geenszins uit dat economische krimp zal blijven: 2010 heeft in de eerste kwartalen economische groei gekend en het CBS verwacht groei voor 2011. Als het idee van ‘krimp’ dus noch demo- grafisch, noch economisch direct aan de orde is, is het van belang te bezien wat het idee van ‘krimp’ betekent. Hebben we niet in de eerste plaats te maken met een ideële of ide- ologische krimp? Kennen we niet een bekrompenheid in de manier waarop het land, haar bevolking en haar economi- sche omvang en substantie nog begrepen kunnen worden? Museum Europa Ik behoor tot een generatie die het hoogstwaarschijnlijk gemiddeld genomen niet beter zal hebben dan zijn ouders. Die gedachte leidt tot een vage angst of onrust als grond- houding. Tot een gebrek aan horizon. En toegegeven, nu de wereld ‘mondiaal’ en rond is, is de horizon ook niet echt boeiend meer. Uiteindelijk lijkt ieder vergezicht toch weer bij jezelf uit te komen. En er is ook al geen nieuwe wereld meer te ontdekken. Die is al ontdekt, en terwijl wij krimpen, groeit die wereld. Wij lekken feitelijk. We lopen langzamer- hand leeg in de richting van wat ooit een aan ons onderwor- pen wereld was. Excuses, ik generaliseer. Laat ik voor mezelf spreken. Ik heb ooit, wellicht in een wat pessimistische bui, geschreven dat wij in het oude Europa in een museum leven. Museum Europa, dat is waar de wereld op vakantie gaat om het levende verleden te zien. In mijn optimistische buien denk ik dan: wat is er mis met een museum? Laten we van de kunst genieten! Maar we moeten ons niet vergissen: Museum Europa is een luchtballon die langzaam leeglopend een de Helliπ∆ zomer @º⁄º zei er iemand ‘krimp’? 7 scheet de wereld in schiet waarvoor die wereld, als ze über- gevallen is de vraag of ze meer inhoud heeft dan lucht.