genwoordiger is gekozen en ook nog nooit verantwoording 11 aan de kiezer heeft afgelegd. Regentesk gedrag van de bovenste plank. Democraten '66 is na 50 jaar weer terug Opneming bepalingen correctief referen- bij af, om in de termen van D66 zelf te spreken: een voltooid dum in Grondwet leven. Met een sneltreinvaart moest de intrekking door het parlement. Op 20 februari 2018 kwam mijn motie in stem- Aan de orde is de behandeling van: ming om in ieder geval te wachten met de intrekking tot de - het Voorstel van wet van het lid Van Raak houdende commissie-Remkes klaar was met haar eindrapport over verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging het parlementaire stelsel. Een alleszins redelijk verzoek. te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot Maar in een hoofdelijke stemming haalde mijn motie het opneming van bepalingen inzake het correctief referendum net niet. 71 leden stemden voor, 74 tegen. Onder de ( 35129 ). tegenstemmers was toen verrassend genoeg ook de Forumkameraad, Wybren van Haga. De voorzitter: Dankzij collega Van Raak hebben we nu een derde kans om Aan de orde is het Voorstel van wet van het lid Van Raak een bindend correctief referendum in te voeren. De com- houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in missie van oud-CDA-premier Biesheuvel adviseerde al in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, 1985 positief over een bindend correctief referendum. Dat strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correc- was de voorloper van de commissie-Remkes, die 30 jaar tief referendum (35129). later in het rapport Lage drempels, hoge dijken tot eenzelfde aanbeveling kwam. In Nederland gebeuren veel dingen nu Ik heet de initiatiefnemer van harte welkom. Dat is de heer eenmaal 50 jaar later. Beter laat dan nooit, zullen we maar Van Raak. Hij wordt in vak-K ondersteund door Nicole zeggen. Driemaal is scheepsrecht. Temmink. Zij is fractiemedewerkster bij de SP. Tevens heet ik de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Wij geloven in directe democratie. Wij voelen het in al onze van harte welkom. Zij zal bij de behandeling van dit wets- vezels. Het bindend referendum gaat de politiek weer voorstel optreden als adviseur van de Kamer. Vandaag is geloofwaardiger maken voor al die mensen die er niet meer de eerste termijn van de zijde van de Kamer aan de orde. in geloven, die keer op keer teleurgesteld zijn in wat er hier De voortzetting wordt zoals gebruikelijk in overleg met de in de Kamer gebeurt en hoe onbegrijpelijk er gestemd initiatiefnemer gepland. wordt. Met een moeilijk woord heet dat de "Ostrogorski- paradox". De mensen die hier de politieke besluiten nemen, komen vaak tot standpunten die afwijken van wat de meeste De algemene beraadslaging wordt geopend. kiezers willen. Ik noem onderwerpen als immigratie, het 1.800 miljard kostende EU-steunfonds en natuurlijk de De voorzitter: coronanoodwet van dit kabinet, waar ik elke dag minimaal Dan geef ik nu als eerste spreker van de zijde van de Kamer 1.000 mails over ontvang. Durf daar nou eens een referen- het woord aan de heer Krol. De heer Krol heeft 45 minuten dum over te houden! opgegeven als spreektijd. Voorzitter. 70% van de Nederlandse kiezers is voor een bindend referendum, zo blijkt uit recente cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Daarom mocht er geen referendum komen over het afschaffen van het raadgevend De heer Krol (Krol): referendum. De kans was te groot dat de intrekking niet Dank u, voorzitter. Driemaal is scheepsrecht. De eerste keer door zou gaan. Het getuigt wel van een diepgaand inzicht dat wij bijna een bindend correctief referendum hadden in in de eigen bestuurskunst, namelijk het inzicht dat er Nederland was in 1999. Toen sneuvelde het wetsvoorstel beslissingen worden genomen die niet op een meerderheid voor het referendum op het allerlaatste moment in de Eerste kunnen rekenen. Kamer door toedoen van één stem, namelijk die van Hans Wiegel, erelid van de VVD. Deze trefzekere referendumkiller De kiezers vreten zich op. Ze spuien hun ongerief steeds hielp het referendum effectief om zeep tijdens de naar hem krachtiger op social media. Dat is geen symptoom van het genoemde Nacht van Wiegel. afglijden van het maatschappelijk debat. Het is een uiting van woede, omdat men zich niet gehoord voelt en omdat De tweede keer was bijna twintig jaar later. Eindelijk hadden je als kiezer nergens binnen ons parlementaire stelsel we een referendum. Dit keer weliswaar slechts raadgevend, invloed kunt uitoefenen. De enige uitlaatklep is een mach- maar minister Ollongren van D66 wist niet hoe snel ze de teloze onlineschreeuw, waardoor je reacties niet zichtbaar referendumwet de nek om moest draaien. Dat gebeurde worden of je account zelfs wordt opgeheven. Alleen maar nadat er nog maar twee keer een referendum was gehou- omdat je een andere mening hebt. Er is een wettelijk ventiel den. Tegen het Oekraïneverdrag zei ruim 61% van de kiezers nodig om deze opgekropte woede te reguleren, zodat nee. Dat was op 6 april 2016. En na lang getalm kwam de mensen op democratische wijze hun stoom kunnen afbla- minister-president, de heer Rutte, eindelijk via geitenpaadjes zen. met zijn inlegvelletje bij het Associatieverdrag. Een wassen neus, waaruit vooral minachting voor de kiezer spreekt. De kloof tussen burger en overheid wordt alsmaar groter. Politici houden zich niet aan beloftes. Zijn zij eenmaal Zelfs op de geplande evaluatie van het raadgevend referen- gekozen dan verdwijnt de kiezer snel uit zicht, maar de dum kon niet worden gewacht. Met stoom en kokend water overheid is er voor de burger en niet andersom. De kiezer werd het referendum door de minister en de coalitie bij het kan aan een democratische noodrem trekken. Het bevordert grofvuil gezet. Let wel: door minister Ollongren, iemand het maatschappelijk debat en het heeft vooral een preven- die, net als minister Grapperhaus, nog nooit tot volksverte- Opneming bepalingen correctief 1 september 2020 Tweede Kamer referendum in Grondwet TK 95 95-11-1 tieve werking. Als politici het te bont maken, weten ze dat standpunten. Het CDA en de ChristenUnie willen abortus ze teruggefloten kunnen worden. In een democratie is de verbieden, het CDA wil het Wilhelmus, D66 wil een voltooid wil van de meerderheid doorslaggevend, waarbij de positie leven, en de VVD wil alleen maar de dividendbelasting van minderheden in ogenschouw wordt genomen. Maar afschaffen. Daarom is die noodrem in een vorm van een het volk is soeverein. De bevolking moet het laatste woord bindend referendum zo nodig. kunnen hebben en dat kan via een referendum. De VVD houdt al helemaal niet van directe democratie. Niet Wij zien dit voorstel als een keerpunt. Wij pleiten al jaren van een referendum en zeker niet van een bindend referen- voor een bindend referendum. De voordelen zijn evident. dum. Zij verzetten zich er al tegen zolang ik mij dat kan Als er geluisterd wordt naar de Nederlandse kiezer, dan heugen. In de ontluisterende Nacht van Wiegel, die ik net komt het er zeker. Een democratische regering zou daarom al noemde, werd na bijna zestien uur debatteren het correc- een groot voorstander moeten zijn van referenda. Doen we tief referendum, kroonjuweel van D66, weggestemd door nog wat we moeten doen? Doen we nog wat de meerder- één man: Hans Wiegel. In het verkiezingsprogramma van heid wil? Democratie is niet af met één keer in de vier jaar de VVD staat: het referendum heeft geen meerwaarde; het stemmen op een partij. Waarom? Omdat een referendum versimpelt moeilijke kwesties. Duidelijk is wie hier aan het zorgt voor draagvlak voor het beleid en voor een levendig woord zijn. Dat zijn de partijtijgers, de mensen die denken publiek debat. Het zorgt voor een goede informatievoorzie- dat ze het beter weten dan de kiezer, de bestuurders uit de ning over een thema, over belangrijke maatschappelijke achterkamertjes. Als het gaat om het referendum moet u vraagstukken met grote consequenties voor ons dagelijks niet bij de VVD zijn. Al zouden ze nu voor de grondwetswij- leven. Het publieke debat wordt onder invloed van referenda ziging stemmen, vergis u dan niet: een grondwetswijziging zakelijker. Een referendum gaat over een afgebakende zaak. moet nog een keer langs het parlement, nádat een nieuwe Die wordt helder voor de kiezer en knopen kunnen zo wor- Tweede Kamer is gekozen. En bij zo'n tweede lezing moet den doorgehakt. In een referendum kunnen politici het zich twee derde van het parlement vóór de grondwetswijziging niet permitteren om grote groepen burgers rechts te laten stemmen. Pas dan wordt de Grondwet gewijzigd. En pas liggen. In een referendum moet elk issue zijn eigen meer- dan kan er een wet worden geschreven waarin de regels derheid vinden, een meerderheid die keer op keer wordt voor een bindend referendum worden vastgelegd. Ook dié gevormd. De ene keer hoor je bij de winnaars en de andere wet moet een meerderheid krijgen in de Tweede én Eerste keer bij de verliezers. Dat is een verademing in vergelijking Kamer. tot een zuiver vertegenwoordigend systeem, waarin de regerende meerderheid alles aangenomen kan krijgen wat Laat u dus niks wijsmaken. Mocht dit voorstel een meerder- zij wil. De oppositie zit er meestal voor spek en bonen bij. heid krijgen, dan zijn er in de volgende kabinetsperiode volop kansen om het referendum opnieuw van tafel te En wie zijn met dit behoudende systeem wel gediend? Dat vegen. zijn de omhooggevallen partijtijgers, die het partijbelang boven het belang van de kiezer stellen. En dat alles op jacht Wat moet het een klap geweest zijn voor de VVD: de naar hun volgende bestuurlijke partijgebonden baantje. De staatscommissie onder voorzitterschap van VVD-prominent tegenkrachten zijn dus sterk, goed georganiseerd en de Remkes concludeerde dat een bindend referendum de belangen zijn groot.