STOP DE BELASTINGPARADIJZEN! UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK BUREAU VAN DE SP Verschijnt 11 keer per jaar, jaargang 17, nummer 6, juni 2015 STOP DE BELASTING- INHOUD 3 PARADIJZEN! DANKZIJ NEDERLAND LOOPT GRIEKSE SCHATKIST MILJOENEN MIS 6 DE DIEFSTAL VAN 5.800 MILJARD Nederland is een belastingparadijs. Zo rekent het CPB kabinetsbeleid en 7 Niet voor u en mij en ook niet voor het verkiezingsprogramma’s door en doet ‘HET PROBLEEM ZIT IN HET SYSTEEM’ midden- en kleinbedrijf, maar voor de het beleidsonderzoek. David Hollan- 10 superrijken en voor multinationals. Zo ders laat aan de hand van een aantal HET NEOLIBERALE WERELDBEELD sluizen multinationals via lege voorbeelden zien dat de adviezen van VAN HET CPB brievenbusfirma’s jaarlijks ongeveer het CPB gekleurd zijn door een 13 4.000 miljard euro door Nederland neoliberaal wereldbeeld. EXPERIMENT PROMOTIESTUDENTEN IS om aan de belastingdiensten in de ORDINAIRE BEZUINIGING landen waar zij actief zijn te ontko- Sandra Beckerman hekelt in een 14 men. Een van de landen die hierdoor opiniestuk het experiment van NEDERLANDSE MEDIA PARTIJDIG gedupeerd worden is Griekenland, dat minister Bussemaker met promovendi OVER VAROUFAKIS dankzij het door de EU – en dus ook aan universiteiten die niet meer als 16 door Nederland – opgelegde bezuini- werknemer maar als student worden NA POLITIEKE VRIJHEID OOK gingsbeleid, een enorme humanitaire beschouwd en daardoor 12.000 euro ECONOMISCHE VRIJHEID? crisis doormaakt. Stichting Onder- minder verdienen voor hetzelfde werk. 18 zoek Multinationale Ondernemingen TUSSEN INDIVIDUEEL LEED (SOMO) publiceerde in dit verband Verder in Spanning keert David EN COLLECTIEVE ACTIE onlangs een rapport, waarin het Cana- Hollanders zich tegen de partijdige 20 dese mijnbouwbedrijf Eldorado Gold berichtgeving van Nederlandse media VOLWASSEN LOON VOOR VOLWASSEN WERK centraal staat. Indra Römgens, die als over de onderhandelingen tussen de onderzoeker aan SOMO verbonden is, Griekse minister van Financiën vertelt erover. Varoufakis en zijn ambtgenoten uit de Eurogroep. COLOFON Naast Nederland bestaan er ook Spanning wordt uitgegeven door het belastingparadijzen, waar de privéver- Het aantal mensen dat hulp zoekt Wetenschappelijk Bureau van de SP mogens van de superrijken en voor psychologische problemen is de Een abonnement kost 12 euro per jaar voor multinationals daadwerkelijk beheerd afgelopen decennia flink gestegen. SP-leden en 25 euro voor niet-leden. De betaling gaat per incasso. worden, zoals Zwitserland, Hongkong, Psycholoog Arjen Noordhof gaat in op Abonnementenadministratie Singapore en Luxemburg. Hierover de vraag hoe deze maatschappelijk Snouckaertlaan 70 gaat het boek van de Franse econoom ontwikkeling begrepen moet worden 3811 MB Amersfoort Gabriel Zucman. Hij heeft berekend en hoe een socialistische politiek ten T (088) 243 55 40 dat er wereldwijd 5.800 miljard aan aanzien van geestelijke gezondheids- E [email protected] privévermogens verborgen wordt zorg kan worden vormgegeven. Redactieadres gehouden. De belangrijkste oplossing Snouckaertlaan 70 die Zucman aandraagt om de De SP wil de economie democratise- 3811 MB Amersfoort belastingparadijzen aan te pakken is ren door werknemers zeggenschap te T (088) 243 55 35 een wereldwijd financieel kadaster, geven over hun werk. Eduard van E [email protected] waarin precies staat wie welke Scheltinga bespreekt twee initiatieven Redactie Tijmen Lucie waardepapieren heeft. in de zorg die laten zien hoe democra- Hans van Heijningen tisering van de economie in de David Hollanders Als je het nieuws volgt en een boek praktijk werkt. Tekstredactie leest als Dit kan niet waar zijn van Joris Daniël de Jongh Luyendijk, bekruipt je het idee dat we Op de achterkant aandacht voor Redactieraad niets geleerd hebben van de financiële Young & United, de jongerenbewe- Tiny Kox crisis van 2008. Spanning sprak erover ging die zich inzet voor volwassen Ronald van Raak met Arnold Merkies, financieel loon voor volwassen werk. Onlangs Arjan Vliegenthart woordvoerder voor de SP, en vroeg presenteerde Young & United de Basisontwerp hem waarom de financiële sector nog publicatie WTFact met daarin de Thonik en BENG.biz steeds vrij spel lijkt te hebben. feiten over werkende jongeren. Vormgeving Robert de Klerk Gonnie Sluijs Het CPB speelt een belangrijke rol in Illustratie cover de politieke economie van Nederland. Len Munnik Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl 2 SPANNING JUNI 2015 DANKZIJ NEDERLAND LOOPT GRIEKSE SCHATKIST MILJOENEN MIS Tekst: Tijmen Lucie Foto: archief Indra Römgens © Nederland is een belasting-paradijs. Niet voor u en voor mij, maar voor want je wilt niet beschuldigd worden multinationale bedrijven die via Nederlandse brievenbusfirma’s van overdrijving. belasting ontwijken. Eén van deze bedrijven is het Canadese Eldorado In ons laatste rapport hebben we Gold, dat zich in Griekenland schuldig maakt aan mensenrechten- berekend wat belastingontwijking van schendingen en daar ernstige schade aan het milieu toebrengt. één bedrijf betekent voor Grieken- Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) land. Dit ging om een paar miljoen. publiceerde er onlangs een rapport over. Spanning sprak met Indra We hebben alleen maar één trucje Römgens, een van de auteurs van Klatergoud. kunnen onderzoeken, maar je mag ervan uitgaan dat er meer zijn. Wat › Waarom wordt Nederland een › Wat zijn de belangrijkste gevolgen onderzoek moeilijk maakt is dat veel belastingparadijs genoemd? van belastingontduiking en -ontwij- belastingontwijking binnen bedrijven ‘Nederland is een belastingparadijs king door multinationals in Neder- gebeurt. Ze schuiven met winsten voor multinationale bedrijven, omdat land voor andere landen en voor de tussen verschillende dochters, zodat het een aantal verdragen en regels Nederlandse burger? ze zo min mogelijk belasting hoeven heeft die het mogelijk maken om geld ‘Er zijn verschillende cijfers voor wat te betalen. bijna onbelast door ons land te laten het betekent voor andere landen. Dat Wat het voor de burger precies stromen. Je hebt belastingparadijzen zijn altijd schattingen, want er is te betekent, is moeilijk te zeggen. Een als de Bahama’s of Barbados die als weinig informatie publiekelijk bekend. cijfer dat veel gebruikt wordt voor de eindstation dienen, Nederland is meer De organisatie Christian Aid heeft EU als geheel is een verlies van 150 een tussenstation. Het grote aantal becijferd dat ontwikkelingslanden 160 miljard aan belastingontwijking. Voor belastingverdragen, de deelnemings- miljard per jaar mislopen. Volgens Nederland zou dit een verlies beteke- vrijstelling, het ontbreken van Oxfam lopen ontwikkelingslanden nen van ongeveer 7 miljard, maar dit bronbelasting op uitgaande rente- en meer mis aan belastinginkomsten dan is een heel grove schatting. Feit is dat royaltystromen en het gemak waar- ze aan ontwikkelingshulp krijgen. ook Nederlandse bedrijven te weinig mee je ‘lege’ brievenbusfirma’s op SOMO heeft berekend dat alleen al belasting in Nederland betalen, kunt zetten, maken Nederland door Nederlandse belastingverdragen omdat zij bijvoorbeeld naar België aantrekkelijk voor multinationals om 28 ontwikkelingslanden 550 miljoen uitwijken. Daar krijgen wij als burgers investeringen en leningen doorheen euro mislopen. Er zijn dus meerdere vervolgens de rekening van gepresen- te laten lopen.’ cijfers die laten zien in welke orde van teerd.’ grootte je moet denken. Deze › Vaak wordt gezegd dat het gunstige schattingen zijn vaak nog conservatief, › Wat zou de Nederlandse regering belastingklimaat voor multinationals kunnen dan wel moeten doen om en rijke individuen Nederland veel belastingontwijking tegen te gaan? inkomsten en werkgelegenheid ‘Zij zou actie moeten ondernemen op oplevert. Hoe kijk jij daar tegenaan? twee verschillende niveaus. Belasting- ‘Het levert inderdaad banen op voor ontwijking betekent ten eerste dat mensen die werken bij advocaten-, bedrijven gebruik maken van verschil- accountants- en trustkantoren die len tussen landen. Je moet dus altijd brievenbusfirma’s beheren. Maar dit internationaal samenwerken om dit gaat slechts om maximaal een paar probleem aan te pakken. Nederland duizend banen en het geld dat we zou zich daar actief en progressief eraan verdienen is minimaal. De voor moeten inzetten, wat nu niet het Stichting Economisch Onderzoek geval lijkt, omdat de regering baat (SEO) kwam in 2013 uit op een heeft bij de huidige praktijk. Op bedrag van 1 à 1,5 miljard aan internationaal niveau zou je ernaar belastinginkomsten. Dit is zeer weinig Indra Römgens is politicologe en als moeten streven om gaten in het als je bedenkt dat er in Nederland onderzoeker verbonden aan SOMO. Zij belastingsysteem te dichten. twaalfduizend brievenbusfirma’s zijn, houdt zich bezig met onderwerpen als Ook op nationaal niveau zou je waar jaarlijks 4 duizend miljard euro belastingontduiking en -ontwijking door maatregelen moeten nemen. Bijvoor- doorheen stroomt. Bovendien is het multinationals en met hervormingen in de beeld door bronbelasting te heffen op de vraag of die 1,5 miljard niet te financiële sector. Ze is daarnaast lid van het uitgaande rente- en royaltystromen. hoog is ingeschat. Er zijn ook bronnen programmateam dat onderzoek doet naar Veel landen doen dat wel, maar die zeggen dat het richting 0 gaat.’ de praktijken van multinationals in Nederland niet. Mede daarom zitten conflictgebieden. hier veel