Het Moet Nu Écht Anders, Vindt De Elite
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
8 ZATERDAG ZATERDAG 12 DECEMBER 2020 DE VOLKSKRANT INVLOEDRIJKSTE NEDERLANDERS Het moet nu écht anders, vindt de elite Als het aan de bestuurlijke elite ligt, komt Nederland duurzamer en inclusiever uit de coronacrisis, blijkt uit onderzoek in opdracht van de Volkskrant. Politiek en overheid moeten hierin het voortouw nemen. En de tijd dringt. Door Wilco Dekker en Ben van Raaij Foto’s Ivo van der Bent Illustraties Matteo Bal raaiterop- WEFinDavos–isonderdeslogan‘Buil- afrekenenmetonze‘ongebreideldecon- roerbijde dingBackBetter’alomarmddoordi- sumptiedrift’(jhr.PieterdeSavornin elite?Moet versewereldleiders,inclusiefdenieuwe Lohman,voorzitterHogeRaadvanAdel), hetallemaal AmerikaansepresidentJoeBiden.De brekenmetonzegroeiobsessieenleren anders?Is EuropeseUnieintegreertdecorona- ‘datwelzijnennietwelvaartcentraal hettijdvoor responsinhaarGreenDeal-project. moetstaan,datliefdehetantwoordisen een‘Great ZevenopdetienledenvandeNeder- nietgeld’(AnnemiekeNijhof,directeur Reset’,zoals landseeliteindeenquêtezeggenzo’n Deltares). hetheren fundamenteleherstartnoodzakelijkte Devraagisnatuurlijkofdiegrote derwordt vinden,nietalleenomdeacutecorona- resetzichookechtgaatvoltrekken. genoemd– eenfundamenteleecono-K crisisteboventekomen,maarookom Slechtseenminderheidvandepleit- mischeenmaatschappelijkeomwente- tallozegroteonderliggendeproblemen bezorgersgeloofterin(37procent, ling?Wiehetoorteluisterenlegtbijde aantepakken,vooraldeklimaatcrisis 27 procentvanhettotaal).‘Deresetzou elite,hoortopvallendegeluiden.De (door72procentgenoemd),maatschap- erwelmoetenkomen,maarhetzalniet coronacrisis‘heeftdezwakkeplekkenin pelijketegenstellingenenpolarisatie gebeuren,althansnietindeomvangdie hetweefselvandesamenlevinggenade- (67 procent),enarmoedeenongelijk- nodigis’,zegteenHaagseinsiderna- loosblootgelegd’,zij‘verdieptscheids- heid(57procent). mensvelen.Politiekenbedrijfsleven lijnen’enlaatzien‘datonzemaakbare Denoodzaaktoteenherstartisaltot kiezentochvaakvoorvertrouwdeop- wereldweldegelijkgrenzenheeft’. ophethoogsteniveaubepleit,onder lossingen.‘Hetbeleidwordtvoor85 pro- Hetzijnantwoordenuitdeenquête meerdoordedirecteurenvandedrie centweerbusiness as usual,endaargaan dieonderzoeksbureauI&OResearchin planbureaus,PieterHasekampvanhet wehetnietmeeredden.’ VERANTWOORDING opdrachtvande Volkskrant hieldonder CentraalPlanbureau,HansMommaas ‘Erisveelmeerbewegingnodigdanik RANGLIJST EN ENQUÊTE vierhonderdledenvandebestuurlijke vanhetPlanbureauvoordeLeefomge- nuzie’,beaamtSCP-directeurPutters. elite.Hetonderzoek,tergelegenheid vingenKimPuttersvanhetSociaalen ‘Wezittenineendiepecrisisenzijn vandevijftiendeeditievandeVolks- CultureelPlanbureau(SCP).Zoals daaromergbeziginhethierennu. krantTop200vaninvloedrijksteNeder- Putters,nummer1indeVolkskrant Begrijpelijk,maarjuistnumoetjeaan n De Volkskrant Top 200 landers,werduitgevoerdinoktober, Top 200,hetzegt:‘Wemoetenonze detoekomstdenken.Hetiscruciaaldat van invloedrijkste Neder- toendetweedecoronagolfnetopgang crisisbestrijdingmeteenkoppelenaan webinneneenhalfjaardeankerpunten landers brengt jaarlijks kwam. langetermijndoelen,bijvoorbeeld voorhervormingenuitzetten,zoalsvoor de bestuurlijke elite in Deenquêtetoontaandatdecorona- steunmaatregelenaanduurzaamheid verbeteringvandepositievanflexwer- kaart op basis van een crisisookvoordebestuurlijkeelitede eninclusiviteit.Erkomenzekermeer kersofdekeuzevoorduurzamerever- netwerkanalyse en van wereldopzijnkopheeftgezet.Niet pandemieën,duswemoetenschok- dienmodellen.Anderskrijgenoudepa- gesprekken met promi- alleenomdatzijhetnetalsdeminder bestendigerworden.’ tronenenbelangenweerdeoverhand.’ nenten. Het onderzoek is bevoorrechterestvanNederlandineens ‘Dekansdatde‘wereld’(…)anders gedaan door Remy zonderfeestjeseneetclubsmoeststel- Veel respondenten benadrukken naardetoekomstkijktdooreencrisisals Koens en Christian len,maarookomdattijdensdepande- vooral sociaal-economische aspecten deze,hadikhogeringeschat’,noteert Gulas (FAS Research, mie,vrijnaarMarx,‘alleswatvaststaat, inhunvisieopeenreset.Ofhetnugaat eenD66-stemmer.‘Deenormeinveste- Wenen). verdampt’.Bijnadriekwartisdoorde omdekwetsbaarheidvanlangegegloba- ringendiewereldwijdnaaroudeoplos- crisisandersgaandenken:overkwets- liseerdeproductieketens(IngridThijs- singengaanzijnbeangstigend:daarmee n De enquête waarop dit baarhedenindezorgenopdearbeids- sen,voorzittervanVNO-NCW,enTuur investerenweonsterug,enmakenwe artikel is gebaseerd, werd markt,overdeopeneconomie,duur- Elzinga,vicevoorzittervanFNV)ofde onsnogkwetsbaarderinhetlichtvande in oktober gehouden zaamheid,ongelijkheid,hetbelangvan manco’svanhetkapitalisme,deimpact klimaatveranderingenduurzaamheids- door I&O Research on- depubliekesector,derolvandeover- vandedigitalerevolutie,deherwaar- doelen.Deambitieszijner,maarde der 400 leden van de eli- heidenvanEuropesesamenwerking. deringvandepubliekesectorenhetbe- veranderingislastiger.’ te (respons: 58 procent). Depandemiedwingtvolgensvelentot langvandelokalemaakindustrie(Frank Misschien,zegteenpolitiekadviseur, De vragen zijn ook voor- eenmaatschappelijkeherstart,deGreat Heemskerk,secretaris-generaalvande isdecoronacrisisnognietdiepgenoeg gelegd aan een steek- Reset.Determverwijstnaareenplandat EuropeanRoundTableforIndustry). ingedaald.‘Demeesteslachtoffers proef van de Nederland- KlausSchwab,baasvanhetWorldEco- Anderenzienhetexistentiëler.Vol- warenoudemensenendefinanciële se bevolking. Onder - nomicForum(WEF),endeBritseprins gensKirstenSchuijt(directeurWereld schadeistotnutoevooralopgevangen zoekers: Peter Kanne en Charlesinmeilanceerden.HetWEFstelt NatuurFonds)komtdecoronacrisis doordeoverheid,viahetlatenoplopen Milan Driessen. voorheteconomischherstelnadecoro- voortuitderoofbouwopdenatuuren vandestaatsschuld.Wevóélennogniet nacrisis,endevelemiljardendieover- dearmoedeindewereldeniseen‘duur- dathetwateronstotdelippenstaat.En Lees verder op hedendaarvooruittrekken,aantegrij- zame,inclusievesamenleving’deenige geenslachtoffers,geencrisisgevoel.’ volkskrant.nl/top200 penomdewereldeconomieduurzamer oplossing.Wemoetenonsgedragaf- Anderengelovenerwelin,mededoor enrechtvaardigertemaken.Datidee stemmenop‘hoeonzeplaneetwerkt’ – komendjaarookhetthemavanhet (Robert-JanvanOgtrop,investeerder), LEES VERDER OP PAGINA 10 10 ZATERDAG ZATERDAG 12 DECEMBER 2020 DE VOLKSKRANT INVLOEDRIJKSTE NEDERLANDERS VERVOLG VAN PAGINA 8 de snelle crisisrespons van dit voorjaar met, in de woorden van CNV-voorzitter Piet Fortuin, zo veel gemeenschapszin. ‘Ik ben veel positiever gestemd geraakt over de mate waarin wij ons gedrag kun- nen veranderen’, zegt Nijhof van Delta- res. ‘En over dat we ons laten sturen als we ervan overtuigd zijn dat het moet. Dat het mogelijk is nieuwe maatschap- pelijke normen te ontwikkelen.’ Zeker is dat de gewone burger de zaken sceptischer beziet dan de elite. De doorsneekiezer, blijkt uit een vergelij- king van I&O Research, is veel minder vaak aan het denken gezet door de coro- nacrisis. Slechts de helft voelt voor een reset, en eenderde denkt dat die er komt. De gewone kiezer is niet alleen minder veranderingsgezind dan de elite, hij legt ook andere prioriteiten en maakt zich, afgezien van klimaat, vooral druk over (nieuwe) pandemieën, woningnood en criminaliteit. De coronacrisis laat opnieuw de kloof zien tussen elite en volk, zegt Peter Kanne van I&O Research. Al is die kloof wel veranderd. Voorheen was de elite over - wegend sociaal-economisch rechts en cultureel progressief, het volk links en behoudend. De afgelopen vijftien jaar is de elite steeds linkser geworden, linkser zelfs dan de doorsneekiezer: 49procent van de respondenten beschouwt zichzelf als links, 21procent als rechts (bij de door- sneekiezer is dat 44 en 30procent). Zo vindt 83procent de kloof tussen arm en rijk te groot (was 52procent in 2015) en vindt 65procent de marktwerking te ver doorgeschoten (was 49 procent). Sociaal-economisch mag de elite het volk zijn genaderd, cultureel is de kloof groter dan ooit. Driekwart van de elite (73procent) noemt zich progressief, 9procent behoudend (bij de doorsnee- kiezer is dit 28 en 35 procent). Zo wil 84procent een ambitieus klimaatbeleid, vindt 71procent dat Nederland meer vluchtelingen moet opnemen, erkent 67procent het bestaan van structureel racisme en wil 58procent meer macht overdragen aan Europa. Bij de gemid- delde kiezer liggen die getallen veel lager. De verlinksing van de elite blijkt ten dele ook uit de partijpolitieke voor - keuren. D66 is veruit de grootste partij (31 procent), gevolgd door VVD (19 pro- cent), PvdA (14 procent) en op afstand het CDA met 9 procent. In 2006, toen de eerste Volkskrant Top 200 werd gepubli- ceerd, was de elite nog voor driekwart verbonden met VVD, CDA en PvdA. Het CDA heeft sindsdien flink aan invloed ingeboet en GroenLinks is nog niet door- gebroken. De rest (PVV, FvD, SP) komt er niet aan te pas. De leden van de elite zijn overigens veel minder dan vroeger lid van een politieke partij. De ruk naar links is volgens Kanne on- derdeel van een algehele herbezinning op neoliberalisme en marktwerking, die in alle partijen zichtbaar is (zoals ook af te lezen valt uit de conceptverkiezings- TALITHA MUUSSE programma’s).